doc4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1
download 
Şikayet Transkript
4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1
InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1. Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1 Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri1 "İyi bir fikre sahip olmanın en iyi yolu, çok sayıda fikre sahip olmaktır." (Linus Pauling) Anahtar Kelimeler Yaratıcılık; Iraksak Düşünme; Yakınsak Düşünme; Kararlı Özsaygı; İçsel Motivasyon; Yaratıcı Süreç; Bu bileşeni okuduktan sonra, yaratıcılığın, yani fikir üretiminin temelinin neye dayandığını ve bir organizasyonda yaratıcı çözümlerin teşvik edilmesinin neden tavsiye edildiğini öğreneceksiniz; Yaratıcılığı teşvik eden ya da engelleyen faktörleri tanımlayarak bireysel yaratıcılığı, grup yaratıcılığını ve organizasyonel yaratıcılığı ayırt edebilecek ve tetikleyebileceksiniz. Son olarak, organizasyonunuzda kendi spesifik yaratıcılık güçlendirici faktörlerinizi yaratabilirsiniz. Bu bileşen üzerindeki çalışmanız yaklaşık 60 dakikanızı alacaktır. Giriş Her başarılı işletmenin gerisinde en az bir yaratıcı beyin vardır. Günümüzde, yaratıcılık, inovasyon ve bilginin etkin kullanılması, iş dünyasında ayakta kalmanın gereklilikleri olarak kabul ediliyor. Dolayısıyla, organizasyonel yaratıcılığın, inovasyonun ve bilginin optimal biçimde kullanılması, büyüklükleri ve sektörleri ne olursa olsun, tüm girişimler için çok büyük ve zorlu bir iştir. Yaratıcılığın kökeni ne kadar bulanık ve gizemli görünüyor olursa olsun, şu kesindir: Yaratıcılık sadece doğuştan gelen ve bir insanda ya olan ya da olmayan doğal bir yetenek değildir. Daha çok, bireylerin, grupların ve organizasyonların sahip olduğu doğal bir beceridir. Yaratıcılık herkes tarafından geliştirilebilir ve öğrenilebilir: Bir organizasyonda yaratıcılığı geliştirmek, kişisel davranış ve çevre öğelerinin bir karışımını gerektirir.2 Bu bölümde yaratıcılık potansiyellerini geliştirmenin ve bunlardan yararlanmanın bu adımlarını tek tek ele alacağız. 1 Bu modül, bu kılavuz için geliştirilen bir yaratıcılığa giriş modülünün önceki versiyonlarına dayanmaktadır. Modül, InnoLocalSupp projesi kapsamında önemli ölçüde güncellenmiştir (2010). Mikro KOBİ'lerin ele alındığı özel bir bölüm eklenmiştir. 2 Stemberg, Robert J. Cambridge (1999). Handbook of creativity. Cambridge University Press. 01.08.2015 1/16 © INNOCASE InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1. Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri 4.1.1 Yaratıcılık (ya da fikir üretimi) nedir? Yaratıcılık ve kararlı özsaygı, organizasyonların ya da bireylerin inovatif olmaları için sunulan araçları ve fırsatları kullanmamızı olanaklı kılan becerilerdir. Yaratıcılık karmaşık bir çalışma alanıdır; bu yüzden bu kavramın hâlâ net bir tanımı yoktur ve ortalıkta dolaşan çok sayıda yaratıcılık tanımı vardır. Bu bileşende, yönetim konusunda eser veren birçok yazarın yaratıcılık ile inovasyon arasında yaptıkları bir ayrıma dayanan tanımı kullanacağız. Buna göre: Yaratıcılık Yaratıcılık, yararlı olması olası yeni fikirleri geliştirme ve ifade etme sürecidir.3 Bir inovasyon, iş uygulamalarında, işyeri organizasyonunda ya da dış ilişkilerde yeni ya da önemli derecede iyileştirilmiş bir ürünün (mal ya da hizmetin) ya da süreç fikrinin, yeni bir pazarlama yönteminin ya da yeni bir organizasyonel yöntemin uygulamaya konmasıdır.4 Yaratıcılık, ıraksak düşünmeyi ve alışılmış ve yerleşmiş görme ve yapma biçimlerinden kaçınmayı gerektirir. Iraksak düşünme yeni olan fikirler üretir. Bir kişinin "kutunun dışında düşünebilmesi" için, kendisine özgürce kendisi olma fırsatı vermesi, kafasını özgür bırakması ve kutunun aşmayı istediği mevcut çerçevelerini ve sınırlarını bilmesi gerekir. Potansiyel bir inovasyon için en iyi seçenekleri seçmek için yakınsak düşünme gerekli olacaktır. Bir üründe bu benzersiz yaratıcılık olanaklarından yararlanmak için, yaratıcı süreç adı verilen ve bu bölümde açıklanan bir süreci izlememiz gerekecek. 4.1.2 Yaratıcı süreç ve yaratıcı ürün Bir dakika için yaratıcılığın tanımına geri dönün. Yaratıcılığın bir beceri değil, bir süreç olarak tanımlandığını fark ettiniz mi? Yaratıcı süreç, belli bir süreye yayılan ve ayırt edici olarak özgünlük, uyum sağlama ve gerçekleştirme özelliklerini taşıyan bir süreçtir. Bu süreç yeni ve alışılmamış bir şeylerin üretilmesidir ve sonuç yararlı bir üründür5. Süreci bir kişinin mi (Şekil 1), yoksa bir grubun mu (Şekil 2) yürüttüğü önemli değildir; her iki durumda da yaratıcı süreç benzer şekilde işler. 3 Leonard D.; Swap W. (1999): When sparks Fly. Igniting Creativity in groups 4 Daha kapsamlı bilgi için bu kılavuzun 1. Bölümüne bakabilirsiniz. 5 Leonard D.; Swap W. (1999): When sparks Fly. Igniting Creativity in groups 01.08.2015 2/16 © INNOCASE InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1. Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri Tüm yaratıcı süreçlerde benzer olan noktalar şunlardır: 1. İlk adım, bilgilerin ve verilerin toplandığı hazırlık süresidir. Sahada halihazırda bilinenleri anlamak çok önemlidir. Derin ve ilgili bilgiler ve deneyimler, yaratıcı fikirlerden daha önce ortaya çıkar. Gruplar her bir bireyin bilgilerinin toplamından çok daha geniş bir temele ve bilgi tabanına sahip olabildikleri için, bu noktada grupların bireylere karşı potansiyel bir avantajı vardır; katılımcılar genel olarak gerekli bilgilere kolayca erişebilmelidir. 2. Bunun ardından sıra beyin fırtınasına, yani fikirlerin toplanmasına gelir. Fikirlerimizin sonradan uygulamaya konması ve dolayısıyla fikirlerimizin yararlı olabileceğini görme olasılığı varsa, çok daha yaratıcı oluruz. Bu yararlılık duygusu, hedeflerin, yani neyi yararlı kabul edeceğimizin ve neye ulaşmak istediğimizin netleştirilmesiyle pekiştirilebilir. Beyin fırtınası seansında, hiçbir fikir için peşin hükümde bulunmamak ve her fikre alan açmak, zihni serbest bırakmak ve alışılmadık bağlantılar kurmak son derece önemlidir.6 3. Fikirleri bir kez listeledikten sonra, biraz dinlenerek kuluçka için zaman ayırmalıyız. Bu aşamada zihinde kendiliğinden yeni ve benzersiz bağlantılar oluşabilir. 4. Bunun sonucunda, yeni fikirler ortaya çıkar. Bazen "HAH deneyimi" adı verilen şeyi yaşarız; yani, birdenbire bir sorunun yanıtı olarak yapbozun eksik parçasını buluruz. Başka zamanlarda ise, daha önce listelenen fikirleri teker teker ele alırız ve bunları yeni ya da karmaşık bir çözümle tamamlarız. 5. Son adım, seçilen fikirlerin uygulama konması ve olgunlaştırılması için seçeneklerin seçilmesidir. Organizasyonun göreceği fayda açısından, yeni fikirleri uygulamaya koymak, en az yeni fikirler yaratmak kadar önemlidir. Bu aşamada, fikirlerin uygulamaya konma potansiyellerini değerlendirmeye ve daha iyi olan fikirleri ortak bir çözüm şeklinde entegre etmeye başlayabiliriz.7 6 Daha kapsamlı bilgi için bu kılavuzda 4.2 Beyin fırtınası ve 4.3 635 Yöntemi (Beyin Yazma) bölümlerine bakabilirsiniz. 7 Csikszentmihályi (1996): Creativity. Flow and the psychology of discovery and invention 01.08.2015 3/16 © INNOCASE InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1. Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri 1. Yaratmak istediğiniz yeni şeye karar verin. 2. Önyargılarınızı sorgulayın ve bilgi toplayın. 8. Seçilen fikirleri uygulamaya koyun. 7. Fikirlerinizi değerlendirin ve en iyi olanları seçin. 3. Yeni fikir "kıvılcımları" için düşünce deneyleri yapın. 4. Fikirlerinizi kuluçkaya bırakın. 5. Yeni fikirler ortaya çıkacaktır. 6. Fikirlerinizi topladığınız fikirlerle ve bilgilerle birleştirin. Şekil 1. Uccello'nun kişiler için yaratıcı süreç modeli8 8 http://hubpages.com/hub/UccelloTM-Process-as-a-tool-for-New-Product-Development 01.08.2015 4/16 © INNOCASE InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1. Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri 5. İnovatif çözümlerin oluşturulması , seçeneklerin seçilmesi 1. Hazırlık, verilerin toplanması, grubun oluşturulması 2. İnovasyon Fırsatı, amaçların netleştirilmesi, yeni fikirlerin davet edilmesi 3. Seçeneklerin üretilmesi, beyin fırtınası 4. Kuluçka, rahatlama dönemi Şekil 2: Gruplarda Yaratıcı Süreç9 4.1.3 Yaratan kişi: yaratıcı birey, yaratıcı grup Yaratıcılığımızın temeli ve kökeni kişiliklerimizin benzersizliğinde yatar. Düşüncelerimize, fikirlerimize ve duygularımıza güvenmek, yeni çağrışımlar ve özgün bağlantılar geliştirmek konusunda bize yol gösterebilir. Bireysel yaratıcılık Hepimiz benzersiz ve bazı açılardan farklıyız, ama hepimiz bundan yararlanamıyoruz. Potansiyellerimizi –özellikle etkin olduğumuz alanlarda– yararlanabileceğimiz kaynaklar olarak görebilmeliyiz. Bu benzersiz kişilik potansiyellerinden yararlanarak kararlı bir özsaygı sahibi olabiliriz. Doğal olarak, sosyal çevre de bir kişinin girişimlerini destekleyerek, takdir ederek ya da onların önünü açarak gerçek bir özgüvenin oluşturulmasına önemli bir rol oynar. Kararlı bir özsaygı oluşturmaya paralel şekilde gerçekleşen destek nedeniyle, kendi düşüncelerimize ve duygularımıza güvenebiliriz ve genel olarak onlardan güç alabiliriz.10. Bu nedenle, halihazırda mevcut olan bilgileri ve uygulamaları çok iyi bir 9 Leonard D.; Swap W. (1999): When sparks Fly. Igniting Creativity in groups 10 Várnagy (2009): Beyond the level of self esteem. Investigating stability as an independent dimension in alternative and traditional secondary schools. 01.08.2015 5/16 © INNOCASE InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1. Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri şekilde öğrenmekle kalmayıp yeni çağrışımlar ve yeni fikirler geliştirmek yoluyla bazen onları aşarız. (Şekil 3) Yaratıcılık becerileri YARATICILIK kişiliğin benzersiz potansiyelleri özgüven, kişinin kendi düşüncelerine, duygularına güvenmesi, deneyimlenen verimlilik yeni bağlantılar ve fikirler geliştirmek ve ifade etmek sosyal çevre ve organizasyonel yapı Şekil 3: Yaratıcılığın temeli ve kökeni Yaratıcı kişiler için gereken kişilik özellikleri Görüldüğü gibi, yaratıcı olmak için belli becerilere gereksinim duyarız. Bu beceriler aslında hiç de gizemli değildir: Daha önce görmüş olduğumuz gibi, kendi duygularımıza ve düşüncelerimize güvenebilmemiz için kararlı bir pozitif özsaygıya (gerçek özgüvene); yine güvenilecek duygular olarak bir konu hakkında iç ya da içsel motivasyona ve meraka sahip olmak zorundayız; ve bizde motivasyon ve ilgi uyandıran bir faaliyetle ilgilendiğimiz takdirde bu faaliyeti yaparken muhtemelen akış ve özetkinlik deneyimlerini yaşarız. Bir akış, motivasyon ve özgüven durumu yaşandığında, yaratıcı kıvılcımlar havada uçuşmaya başlayacaktır (Şekil 4). 01.08.2015 6/16 © INNOCASE InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1. Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri Bir konu Bir konuyla hakkında içsel uğraşırken akış motivasyon ve ve özetkinlik merak YARATICILI Kararlı özsaygı (özgüven) Şekil 4: Yaratıcılık için gereken kişisel faktörler Kendi duygularımıza ve düşüncelerimize güvenmek konusunda özgüvenli olursak, faaliyetlerimizi içimizden gelen doğal bir merak ve motivasyon nedeniyle yaparız11. Sunulan herhangi bir tür ödülden dolayı değil, ancak yaptığımız işe ilgi duyduğumuz zaman yaratıcı olabiliriz. Ayrıca, bir konuyla anlamlı bir kişisel ilgiden dolayı değil, büyük ölçüde ödül ya da kâr için ilgilendiğimizde, herhangi bir türde inovatif çözüm geliştirmemiz olası değildir. Bir konuya duyduğumuz merak ve ilgi genellikle değerlendirebileceğimiz bir potansiyele sahip olduğumuzu gösteren iyi bir işarettir. Csíkszentmihályi'ye göre, tamamen odaklanmış bir motivasyon yaşadığımızda akış12 deneyimini yaşarız. Bu, bir işi yerine getirirken tam bir katılım ve enerji hissetme durumudur. Yaratıcı olan insanların yaptıkları işi ve bu işi yapma biçimlerini çok sevdikleri gözlemlendi. Beynimizdeki haz merkezi ancak yeni şeyler keşfettiğimizde uyarılır. Bu tür aktivitelerde bir hedefe ulaşabildiğimizde ya da yararlı bir şey yaratabildiğimizde özetkinlik hissederiz. Özetkinliği sık sık yaşarsak, özsaygımız da kararlı ve pozitif olacaktır. Benzersiz ve yeni fikirler ifade etmek için bu gereklidir. Bu şekilde, yaratıcılık için gerekli olan döngü tamamlanmış olur. 11 Waschull, S. B. Kernis, M. H. (1996). Level and stability of self-esteem as predictors of children's intrinsic motivation and reasons for anger 12 Flow (psychology), Wikipedia. http://en.wikipedia.org/wiki/Flow_%28psychology%29 01.08.2015 7/16 © INNOCASE InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1. Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri Grup yaratıcılığı Yaratıcı gruplar için içlerinde yaratıcı kişilerin bulunması önemlidir, ama her şeyin bu kişilere bağlı olduğu çok abartılı bir iddiadır. Yaratıcılık belki de gruplar tarafından kişilere göre daha kolay öğrenilebilen bir süreçtir. İnovasyonun sadece kendilerini yaratıcı olarak tanımlayan (bir grup) kişi tarafından üretilmediğini öne sürüyoruz. Yaratıcı bir grup bir "yaratıcı bireyler" grubuyla aynı şey değildir. Bununla birlikte, yaratıcı bir sonuç için katkılar çok önemli olacaktır. Grupların kişilere karşı diğer bir potansiyel avantajı da gruplarda derin uzmanlığa sahip çok sayıda kaynağın toplanabilmesidir. Bu durum, grup bileşimine dikkat etmeyi özellikle önemli hale getirir. Grup ne kadar çeşitlilik gösterirse, ıraksak düşünmeyi de o kadar çok tetikler.13 Lütfen durun ve düşünün: Firmanızda yeni bir ürün ya da hizmetin piyasaya sürülmesini planlamaya başlayacaksınız. Beyin fırtınası yöntemiyle grup halinde düşünme ve fikir toplama sürecini başlatıyorsunuz14. Beyin fırtınası seansına kimlerin davet edilmesini tavsiye edersiniz? Kaç farklı perspektif ve bağlantılı geçmiş deneyim toplayabilirsiniz? Paydaşlar kimlerdir? Toplantıya çağıracağınız uzmanları ve dışarıdan kişileri nereden bulursunuz? Neredeyse tüm gruplarda grubun yaratıcı sürecini şekillendirmekten, grubun bileşimini tasarlamaktan, fiziksel ve psikososyal çevreyi genişletmekten, ilerlemek için gerekli araçları ve teknikleri sağlamaktan ve yaratıcı değişimi getirmekten yöneticiler sorumludur. Dolayısıyla, yöneticiler, "denizde yol almakta olan bir gemiyi yeniden tasarlamak, yani bir yandan işletmenin normal operasyonlarını yürütürken bir yandan da inovatif olmak zorundadır." 15 4.1.4 Yaratıcı ortam Yaratıcı ortam insanların fikirlerini ifade etmekten çekinmedikleri ve bu fikirlerin geliştirilmesine olumlu destek verilen bir ortamdır16. Yaratıcı bir ortamda, bilgi tabanı erişilebilir kılınır, kişiler ilgilerine dayanarak özgüvenlerini güçlendirecek şekilde pek çok etkileşimden ilham almak konusunda açık fikirlidirler ve –bu ortamın sonucu olarak uygulamaya konması olası olan– yeni fikirler geliştirmek için alan yaratılır. 13 Leonard D.; Swap W. (1999): When sparks Fly. Igniting Creativity in groups 14 Beyin fırtınası hakkında daha kapsamlı bilgi için bu kılavuzda bileşen 4.2'ye bakabilirsiniz. 15 Leonard D.; Swap W. (1999): When sparks Fly. Igniting Creativity in groups 16 Daha kapsamlı bilgi için bu kılavuzda 4.6 Dahili İnovasyon Önerileri ve 10.2 Firma Kültürü bölümlerine bakabilirsiniz. 01.08.2015 8/16 © INNOCASE InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1. Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri Fiziksel Ortam Çeşitlilik (kültür, uzmanlık) Destekleyici Organizasyon Kültürü Olumlu ilişkiler Hedeflerin Netliği (çalışma arkadaşlarıyla ve üstlerle) Yaratıcı ortam Başarısızlık korkusunun olmaması Görev devredici yönetim tarzı Kişisel geribildirim (gelişim için) Ekip çalışmasında işbirliği Kurum dışı uzmanlık Küçük ölçekli gruplar Şekil 5. Yaratıcı bir ortama katkıda bulunan faktörler17 Yaratıcılığı artıran sosyal ortam ve organizasyonel yapı Organizasyonel yapı ve kültür Genel olarak, yaratıcılığı artıran organizasyonel yapının çoğu zaman düz ve esnek olduğunu ve mevcut görevler için oluşturulmuş farklı ekiplerden oluştuğunu söyleyebiliriz. Bu, insanların birbirlerini firma içindeki simgesel statülerinden dolayı değil, oldukları haliyle, yani benzersiz bireyler oldukları için takdir etmeleri, herkesin birbiriyle eşit olması anlamına gelir. Genellikle bu durum, çalışanlar aynı anda birkaç farklı görev üstlenmek ve işlerini yapma biçimleriyle ilgili olarak daha az sayıda kesin gerekliliği karşılamak zorunda kaldıkları için, bir KOBİ'de daha kolay bir şekilde 17 Şu kaynaklara dayanılarak hazırlanmıştır: John C. Groth ve John Peters (1999). What blocks creativity? A managerial perspective. Creativity and Innovation Management 8 (3) ve Csikszentmihályi: Creativity 01.08.2015 9/16 © INNOCASE InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1. Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri gerçekleşir. Organizasyon kültürü açık fikirli kişilere destek olmalı, insanlar fikirlerini ifade etmekten çekinmemeli, başarısızlıktan korkulmamalı ve bu fikirlerin geliştirilmesine olumlu destek verilmelidir. Bu kültür olumlu ilişkiler ve güvenle sonuçlanır; bunlar kendimizi açıkça ifade etmek için temel koşullardır. Yönetim tarzı Yönetim tarzlarının geleneksel sınıflaması şöyledir: otoriter tarz, demokratik tarz ve serbest bırakıcı tarz (laissez-faire) 18. Yaratıcı bir ortamı teşvik etmek istiyorsanız, otoriter bir tahakküm kurmanız tavsiye edilmez. Başarılı yöneticiler çalışanların danışmanı rolünü üstlenir, onlara görev devreder ve bu görevleri kendi organize ettikleri şekilde yönetmeleri için sorumluluk ve yetki verir. Yöneticinin görevi çalışanlara nezaret etmek, geribildirim tartışmaları yapmak, ödül vermek ve gelecekteki trendlere ve hedeflere karar vermektir. Ödül sistemi Organizasyondaki ödül sistemi organizasyona uyarlanmış ve adil, olanaklıysa grup üyeleri arasında eşit ve kişilerin rekabeti yerine işbirliğini ödüllendirmeye yönelik olursa, insanlar birbirlerine karşı açık fikirli ve kabul edici olurlar. Bu ödül sistemi, çalışana grubunun performansı ve bu yolla sonuç için ara sıra ekstra gelir de içerebilir. Diğer taraftan, ödül aynı zamanda sözlü ya da yazılı kişisel geribildirim anlamına gelir. Bu geribildirim kişiyle konuşulur ve ona bu yaratıcı sonuçlardan ya da yaratıcılık artırıcı performanstan yararlanmak ya da onu aşmak için fırsatlar sunulur. Yaratıcılığı beslemek açısından bu geribildirim çoğu zaman gelirdeki bir artıştan daha önemli gibi görünüyor. Amir tarafından anında verilen geribildirim en etkili geribildirim olabilir. Grup aktiviteleri Projeleri yürütmenin tipik yolunun işbirliği olduğu gruplarda yaratıcılık canlanır. Bu gruplar genellikle küçüktür ve üyelerinin uzmanlıkları, kültürleri ve düşünce tarzları açısından çeşitlilik arz eder. Bazı durumlarda ekstra bir avantaj olarak grup, beyin fırtınalarında yeni olanaklar ve geliştirmeler için yeni ve daha zengin perspektifler toplamak amacıyla harici uzmanlarla çalışabilir. Yaratıcı gruplar, güncel sorun ya da üzerinde çalıştıkları projenin durumuna ilişkin olarak birbirleriyle etkileşim konusunda pek çok olanağa sahiptir. Bununla birlikte, bazen kişisel meseleler hakkında da konuşabileceklerini hissetmeleri yararlı olacaktır. Genel olarak, insanların birbirleriyle olumlu ilişkileri olmalıdır. Yöneticinin ya da ekibin herhangi bir üyesinin yönetiminde düzenlenen gayri resmi toplantılar ve sorunlar 18 Daha kapsamlı bilgi için, bu Kılavuzda modül 10.2'ye bakın. 01.08.2015 10/16 © INNOCASE InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1. Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri üzerine tartışmalar genellikle iyi sonuç verir. Bu şekilde, ekip üyeleri, kendi sahip oldukları yaklaşımlar dışında başka yaklaşımlar için peşin hükümlü olmamaya ve bu yaklaşımları da dinlemeye teşvik edilir. Bu etkileşimler, onlara, sürekli olarak meselelere yaklaşmanın yeni yollarını geliştirmek ve mevcut iş yapma biçimlerini aşmak konusunda ilham verir.19 Fiziksel koşullar Yaratıcı bir ortamda, bilgi tabanı herkesin erişimine açılır; bu da (istatistikler, epostalar, kitaplar, araştırmalar, proje raporları, hesaplamalar gibi) bilgi kaynaklarının herkese açık olması anlamına gelir. Bilgi akışını engellemeyen ve aynı zamanda kişinin dikkatini kendi aktivitelerinden uzaklaştırmayan fiziksel ortamı organize etmeliyiz. Genel olarak doğa, manzaralı büyük pencereler, yere oturma olanağı, muhafazakâr standartlara uyma zorunluluğu hissettirmeyen odalar ve yeni mekânlar denemek bir gruptaki yaratıcılığı artırır. Sosyal ortamda yaratıcılık engelleri Bir zihin ancak bir açıklık bulduğunda çalışır. Yeni bir fikir, yaratıcı sürecin sonu değil, başlangıcıdır. Bir fikir bir çözüm haline gelmeden önce pek çok engeli aşmak zorundadır. Yaratıcılığın önündeki engellerin dört türü şu şekilde özetlenebilir: 19 Uygulama Toplulukları hakkında lütfen bu kılavuzun 11.2 ila 11.5 sayılı bölümlerine bakın. 01.08.2015 11/16 © INNOCASE InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1. Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri Kültürel doğa • Fikirlerin konformizmi (eski ya Algısal doğa Mesleki ortam • • Kesintiler Negatif düşünmek: • Öğretim, eğitim • Akla çok fazla vurgu yapılması • yapmakta güçlük çekmek • Kültürel farklılıklar • Engellenmelerin entegre • • Baskı, kurallar • Para engeli • İletişim • Karar alma süreci olgunlaşmadan saldırganlık, aktarım, vazgeçme, ödün verme, engellenme entegrasyonu. Bir problemin sözde çözümlerini yeterince edilememesi: kaçma, • Hata yapma ve bilgi eksikliği Olgular ile sorunlar arasında ayrım • Önyargılar dayattıkları korkusu, özgüven "Ben yaratıcı değilim!" da yeni) Kişinin kendisine • Gevşeme kapasitesinin zayıf olması, yorgunluk • Başkalarının görüşlerine aşırı sunmak • Otoriter yönetim tarzı Fikirler ile nesneler • Bir beyin fırtınası derecede bağımlı olmak • vb. arasındaki grubunda katı alışılmamış ilişkileri hiyerarşi • İlgi ve motivasyon eksikliği algılamakta güçlük • Beklentiler çekmek. Tablo 2. Fikirleri öldürmek20 Bir fikri öldürmek, onu teşvik etmekten ve yararlı bir çözüme dönüştürmekten çok daha kolaydır. İnsanların fikirlerini öldürmemek konusunda dikkatli olmalısınız; yoksa fikirlerini size söylemekten vazgeçerler ve gidip başkalarına söylerler. Birisi size bir fikrini söylediğinde, özellikle de saçma ve işe yaramaz gibi görünen bir fikir söz konusuysa, yapıcı yorum yapmak çok güç olabilir. Ama unutmayın, insanlar normal koşullarda kötü fikirler ortaya atmak istemezler ve dolayısıyla öncelikle onların neden bu fikirleri size söylediklerini anlamaya çalışmanız gerekir. Bu fikirde sizin için çok yararlı bir şeyler olması olasıdır. Yararlı bir şey olmasa bile, onların fikirlerin neden sonuç vermeyeceğini anlamalarına yardım etme fırsatını bulacaksınız. Onlara bunu kabul edecekleri şekilde anlatmak istiyorsanız, öncelikle onların neden bu fikirlerin işe yarayacağını düşündüklerini anlamalısınız. 20 Fikirleri öldürmemek için başka neleri söylememeniz gerektiği konusunda daha kapsamlı bilgi için: www.brainstorming.co.uk/tutorials/helpingideas.html 01.08.2015 12/16 © INNOCASE InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1. Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri Hangi sonuçlara ulaşabiliriz? • Başka insanların fikirlerini eleştirmeyi ya da onlara önyargılı yaklaşmayı bırakmalısınız ve insanları fikirlerini sizinle paylaşmaya teşvik etmelisiniz. • İnsanlara teşvik ve öneriler sağlayarak ve yararlı sorular yönelterek onların henüz şekillenmemiş fikirlerini gerçeğe dönüştürmelerine yardım etmek sizin görevinizdir. • Hiçbir zaman başkalarının fikirlerini çalmamalı, bu fikirler size aitmiş gibi davranmamalısınız; yoksa insanlar fikirlerini sizinle paylaşmaktan vazgeçerler. • Cesur olmalı ve sizi biraz aptal durumuna düşürecek olsa ve sizin kendi geçerli öneriniz olmasa bile insanlara fikirlerini sorabilmelisiniz. Onların fikirlerini kullanmayacaksanız, bunun nedenini açıklamalısınız, ama onlara teşekkür etmeyi unutmamalısınız. • İnsanların görüşlerini almak saygıyı ve güveni artırır. Ayrıca, yaratıcı bir ortam kurar. • Önce anlamaya, sonra anlaşılmaya çalışın. 4.1.5 Önemli Noktaların Özeti Bu bileşen fikir üretmek konusunda genel bilgiler sunuyor. Bileşende bu konunun neden ve ne zaman önemli olduğu özetleniyor ve bireysel yaratıcılığı, grup yaratıcılığını ya da organizasyonel yaratıcılığı etkileyen faktörler açıklanarak fikir üretiminin nasıl artırılacağı ve tetikleneceği vurgulanıyor. Bileşende fikir üretimi için ortamın önemine de dikkat çekiliyor ve bunu artırmaya ve fikirleri öldürmekten kaçınmaya yönelik tavsiyelerde bulunuluyor. Bir organizasyonda yaratıcı çözümleri teşvik etmenin neden ve ne zaman tavsiye edildiğini ve ayrıca fikir üretmenin temellerinin nasıl bir araya getirildiğini öğrendiniz. Bu bileşen, inovatif çözümler geliştirme yolculuğunuzdaki ilk adımdır. 01.08.2015 13/16 © INNOCASE InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1. Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri 4.1.6 Kaynakça Csikszentmihályi (1996): Creativity. Flow and the psychology of discovery and invention; Harper Perennial, New York. http://en.wikipedia.org/wiki/Creativity ©Wikimedia Foundation Inc. Son değişiklik 23 Eylül 2008, son olarak 29 Eylül 2008'de görüntülendi. http://hubpages.com/hub/UccelloTM-Process-as-a-tool-for-New-ProductDevelopment ©2008 Hubpages Inc. Son olarak 29 Eylül 2008'de görüntülendi. Ucello process as a tool for New Product Development. InnoSupport: KOBİ'lerde İnovasyonu Desteklemek. 4.1 Fikir Üretiminin Temelleri. 2005. <http://archive.innosupport.net>, 24 Eylül 2008'de görüntülendi. John C. Groth ve John Peters (1990) What blocks creativity? A managerial perspective. Creativity and Innovation Management, 8 (3). Leonard D.; Swap W. (1999): When sparks Fly. Igniting Creativity in groups; Harvard Business School Press. Boston, Massachusetts Sternberg, Robert J. (1999) Handbook of creativity. Cambridge University Press. Sven F. Kylen ve A.B. (Rami) Shani (2002), Triggering Creativity in Teams: An exploratory investigation, creativity and innovation management, 11 (1) Várnagy (2009): Beyond the level of self esteem. Investigating stability as an independent dimension in alternative and traditional secondary schools. Waschull, S. B. Kernis, M. H. (1996). Level and stability of selfesteem as predictors of children's intrinsic motivation and reasons for anger. Personality and Social Psychology Bulletin www.brainstorming.co.uk/tutorials/creativeenvironment.html ©1997-2006 Infinite Innovations Ltd. Son olarak 17 Temmuz 2008'de görüntülendi. Yaratıcı ortamın ve firmanızda bu ortamın nasıl oluşturulacağının açıklandığı ve spesifik roller hakkında püf noktaları içeren bir web sitesi. 01.08.2015 14/16 © INNOCASE InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1. Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri www.brainstorming.co.uk/tutorials/helpingideas.html ©1997-2006 Infinite Innovations Ltd. Son olarak 17 Temmuz 2008'de görüntülendi. Fikirleri öldürmek ve fikirlere yardımcı olmak hakkında bilgiler içeren web sitesi. İlave kaynaklar McLeod, Fiona (2002). Non-stop creativity and innovation: How to generate winning ideas and put them into practice. Londra, McGraw Hill. Jan Kratzer, Roger Th. A. J. Leenders ve Jo M. L. van Englen (2006) Team polarity and creative performance in innovation teams. Creativity and Innovation Management 15 (1). Gilbert Tan (1998) Managing creativity in organisations: a total system approach. Creativity and Innovation Management 7 (1). Oliver Gassman (2001) Multicultural teams: increasing creativity and innovation by diversity. Creativity and Innovation Management 10 (2). Scott G. Isaksen ve Kenneth J. Lauer (2002) The climate for creativity and change in teams. Creativity and Innovation Management 11 (1). Nigel Basset-Jones (2005) The paradox of diversity management, creativity and innovation. Creativity and Innovation Management 14 (2) Web siteleri Iwww.brainstorming.co.uk/tutorials/creativethinking.html ©1997-2006 Infinite Innovations Ltd. Son olarak 17 Temmuz 2008'de görüntülendi. Yaratıcılık ve yaratıcı düşünme hakkında web sitesi. www.train4creativity.eu Avrupa'daki Ar-Ge kuruluşları ve KOBİ'ler için yaratıcılık ve inovasyon konusunda eğitim malzemeleri. Pilot Leonardo da Vinci Projesi. Son olarak 29 Eylül 2008'de görüntülendi. 01.08.2015 15/16 © INNOCASE InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek 4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.1. Yaratıcılığı geliştirmenin ve fikir üretmenin temelleri 4.1.7 Terimler Sözlüğü Yaratıcılık: Yeni fikirlerin ya da kavramların üretilmesine ya da mevcut fikirler ya da kavramlar arasında yeni bağlantılar kurulmasına yönelik zihinsel bir süreçtir. (Kaynak: http://en.wikipedia.org/wiki/Creativity) Yaratıcı ürün: Yeni ve özgün, ama aynı zamanda gerçeğe sadık bir üründür. (Kaynak: InnoSupport: KOBİ'lerde İnovasyonu Desteklemek. 4.1 Fikir Üretiminin Temelleri) Yaratıcı ortam: Yaratıcı sürecin gerçekleştiği iklim ya da bağlam. (Kaynak: InnoSupport: KOBİ'lerde İnovasyonu Desteklemek. 4.1 Fikir Üretiminin Temelleri) Akış: Bir kişinin enerjik bir odaklanma ve tam bir katılımla tamamen bir aktiviteye yoğunlaştığı ve bu aktivite sonucunda başarıya ulaştığı bir zihinsel çalışma durumudur. Mihály Csíkszentmihályi tarafından ortaya atılan pozitif psikoloji kavramı, çok çeşitli alanlarda referansta bulunulan bir kavramdır. İç/İçsel motivasyon: Doğrudan işin kendisiyle bağlantılı bir ilgi ya da hazdan güç alan ve herhangi bir dış baskıya bağlı olmaksızın kişinin kendi içinde mevcut olan motivasyon anlamında gelir.[2] İçsel motivasyon, 1970'lerin başından bu yana sosyal psikologlar ve eğitim psikologları tarafından üzerinde çalışılan bir konudur. Araştırmalarda öğrenciler için bunun genellikle yüksek başarıyla ve dersten alınan hazla bağlantılı olduğu görüldü. Fritz Heider'ın yükleme teorisi, Bandura'nın özetkinlik üzerine araştırmaları,[3] ve Deci ve Ryan'ın bilişsel değerlendirme teorisi (bkz. öz belirleme teorisi) bağlamında içsel motivasyon için çeşitli açıklamalar yapıldı. 01.08.2015 16/16 © INNOCASE
Benzer belgeler
4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar 4.11 Yerel
InnoSupport – KOBİ’lerde İnovasyonu Desteklemek
4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar
4.11. Yerel bir bölgede faaliyet gösteren mikro işletmeler için yaratıcılık geliştirme
iş çevresinin yaratıcılık üzerindeki etkileri ve bir araştırma
serbest bırakıcı tarz (laissez-faire) 18. Yaratıcı bir ortamı teşvik etmek istiyorsanız,
otoriter bir tahakküm kurmanız tavsiye edilmez. Başarılı yöneticiler çalışanların
danışmanı rolünü üstlenir,...
