kuzey kıbrıs türk cumhuriyeti futbol süper ligi`nde görev alan teknik

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ FUTBOL SÜPER LİGİ’NDE GÖREV
ALAN TEKNİK DİREKTÖRLERİN (2003-2004 SEZONU) SPORCU BESLENMESİ
İLE İLGİLİ GÖRÜŞ VE BİLGİ DÜZEYLERİ
*Nazım BURGUL, Cevdet TINAZCI, Beha KARABULUTOĞLU
*(Yakın Doğu Üni. Beden Eğt. ve Spor YO)
ÖZET
Bu araştırmanın amacı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Futbol Süper
Ligi’nde görev alan teknik direktörlerin (2003-2004 Sezonu), sporcu beslenmesi temel ilke,
teknik ve prensipleri konusunda görüş ve bilgi düzeylerini tesbit etmektir.
Beslenme, organizma faaliyetleri için gerekli olan besin öğelerinin vücuda alınması
sindirimi ve emilimidir. Beslenme olmadan yaşam olamaz. Dengeli beslenme genel sağlık ve
güç verimini arttırırken, yanlış beslenme tarzı ise genel sağlık ve güç verimini olumsuz yönde
etkiler. Genel sağlığın iyleştirilmesi ve performansın artırımı, doğru beslenme ilke, teknik ve
prensiplerinden geçer.
Bu amaçla, bu araştırmanın evreni yaşları 22-33 arasında olup, Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti Futbol Süper Ligi’nde yer alan 10 takımın teknik direktörleridir. Aktif teknik
direktörlük yaşamlarını sürdüren 10 teknik direktöre, toplam 39 sorudan oluşan geçerliliği ve
güvenirliliği saptanmış anket uygulanmıştır. Ankette yer alan maddeler için Likert tipi 4’lü
dereceleme ölçeği kullanılıp, verilerin analizinde SPSS 10.0 istatistik paket programı
kullanılmıştır.
Bu araştırmada, KKTC Futbol Süper Ligi’nde görev alan teknik direktörlerin dengeli
ve yeterli beslenme konusundaki duyarlılıkları, sporcu beslenmesinin temel ilke, teknik ve
prensipleri konusundaki bilgi düzeyleri ve sporcularının dengeli beslenmelerinde ne kadar
etkili olduklarının belirlenmesinde frekans (f) ve yüzde (%) kullanılmıştır.
Ankete katılan teknik direktörlerin sonuçları incelendiği zaman ilgili teknik
direktörler; müsabaka öncesinde karbonhidrat ağırlıklı besin öğelerinin alınması konusunda
%60, müsabaka öncesi besin alımı süresi konusunda %90, son öğünde alınacak sıvı miktarı
konusunda %90, doping konusunda %60, kas hipertrofisi ve protein ilişkisinde %70,
dehidrasyon konusunda %100 ve kilo alma ve verme ile ilgili beslenme tarzları konusunda
%90 teknik direktör literatüre uygun cevap vermiştir. Buna karşılık Ergojenik maddelerin
kullanımı, futbola özgü yağ alım oranı, basit karbonhidratların kullanımı, kilo vermenin
performansa etkisi konusunda literatüre uygun olmayan cevaplar vermişlerdir.
Anahtar Kelimeler: Futbol, süper lig, teknik direktör, beslenme
1
ABSTRACT
The purpose of this investigation is to fixate the degree of knowledge and opinions of
technical directors who are working in Turkısh Republic of Northern Cyprus soccer super
leage (2003-2004 season) about general basis, technical and principles of athlete nutrition.
Nutrition is; to take in, digest and absorbtion of the essential nutrients to body that are
using in the activities of organism. No life can be without nutrition. Well-balanced nutrient
can increase the general health and power efficiency. On the other hand, inaccurate nutrition
style can effect general health and power efficiency negatively. Treatment of general health
and improving the performance can be through proper nutrition basis, technic and principles.
For this purpose, the population of this investigation is the technical directors of 10
soccer super leage teams in Turkish Republic of Northern Cyprus ages between 22-33. The
questionnaire composed of 39 questions which reliability and validity are already set applied
to 10 tecnical directors that are actively working as technical director. Likert type 4 grade
scale used for the matters related to the questionnaire and SPSS 10,0 statistical package used
to analyse the datas.
In this investigation, frequency (F) and percentage (%) were used to determine the
sensitivity of TRNC Soccer Super Leage technical directors about well-balanced and efficient
nutrition, the degree of knowledge about general basis, technical and principles of athlete
nutrition and how effective of athletes about their own well-balanced nutrition.
When the results of technical directors who participated to questionnaire examined;
proper answer were given to literature about subject of taking carbohydrated base nutrients
before the game %60, the time of taking nutrients in pregame %90, the amount of fluid that
taken in last meal %90, about doping %60, the relation between muscle hypertrophy and
protein %70, about dehydration %100 and about the nutrition types of weight gaining and
weight loss %90. However they give inproper answers to literature about using ergogenic
materials, taking soccer spesific fat ratio, using the simple carbohydrates and the effects of
weight loss to performance.
Key Words: Soccer, super leage, technical director, nutrition
GİRİŞ
Futbol, geniş bir oyun alanında çok sayıda insanın katılımıyla oyun kuralları gereği
belirlenmiş sınırlı bir alanda sonucunun kalelere atılan gollerle belirlendiği el harici vücudun
her yeri kullanılarak oynandığı bir spordur (İnal, 1998). Futbolda performans açısından en
2
önemli unsurlardan biri ise sporcu beslenmesidir.beslenme vücudun çalışması için gerekli
olan besin öğelerinin vücuda alınması sindirimi ve emilimidir(Ersoy,2004). Sağlıklı besin
olmadan sağlıklı yaşam olmaz. Doğru beslenilirse, sağlık ve verim arttırılabilir. Yanlış
beslenildiğinde ise bunun tam tersi elde edilir (Konopka,2000).
İnsanın gereksinmesi olan ve besinlerin bileşiminde yer alan 50 civarındaki besin
öğesi kimy6asal yapılarına ve vücut çalışmasındaki etkinliklere göre 6 grupta toplanır.
Bunlar; proteinler, karbonhidratlar, vitaminler, mineraller ve sudur (Baysal,2002). Proteinler,
bedenin yapı taşlarını oluşturan yapı taşlarıdır. Üremeyi, döllenmeyi, büyümeyi ve gelişmeyi
sağlayan besin öğesidir. Et ürünleri, süt ürünleri ve kuru baklagiller bulunur (Ünsün,2000).
Yağlar, en ekonomik enerji kaynağıdır. Yağlar aynı miktardaki karbonhidrat ve
proteinlerin iki katından fazla kalori içermektedir. Yağsız bir beslenme tarzı sağlık açısından
düşünülemez. Doymuş, yarı doymuş ve doymamış yağlar olmak üzere üç gruba ayrılır
(Kuter,1999).
Karbonhidratların başlıca işlevi, enerji oluşturmaktır. Günlük diyetimizi oluşturan en
çok bulunan besin öğesi karbonhidratlardır. Çoğunlukla bitkisel yiyeceklerde (şeker pancarı,
pekmez, bal v.b) bulunur. Monosakkaritler, disakkaritler ve polisakkaritler olmak üzere üç
grupta toplanır (Kuşhan,2003).
Vitaminler, enerji vermekle birlikte alınması zorunlu katalizör görevi olan besin
öğelerindendir. Vitaminler yağda (A,D,E,K) ve suda eriyen (B,C) vitaminler olmak üzere
ikiye ayrılır (Gökçen,2003). Mineraller ise, meyve, sebze, hayvansal besinler ve sıvılardan
alınan kalori değeri olmayan besin öğelerindendir. Demir, çinko, magnezyum, kalsiyum ve
selenyum en önemli minerallerdir. Su ise, yaşam değeri olan bir besin öğesidir. Yaşam için
olmazsa olmazlardandır. Asit, baz dengesi için önemlidir (Güneş,2000).
Toplumların sosyal, ekonomik ve kültürel yaşamlarındaki beslenme tarzlarındaki
değişimlerden futbolda nasibini almıştır. Fiziksel ve zihinsel antrenmanların daha etkili ve
verimli bir şekilde gerçekleştirilmesi, teknik adamların sporu beslenmesine karşı olan
yakınları ile ilgilidir. Bu bağlamda bu araştırmanın amacı; Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
(KKTC) Futbol Süper Ligi’nde görev alan teknik direktörlerin (2003-2004 sezonu), sporcu
beslenmesi temel ilke, teknik ve prensipleri konusunda görüş ve bilgi düzeylerini tespit
etmektedir.
3
YÖNTEM
Evren ve Örneklem
Bu araştırmanın evreni, KKTC Futbol Süper Ligi’nde (2003-2004 sezonu) görev alan
teknik direktörlerdir. Araştırmanın evreni aynı zamanda örneklemi oluşturmaktadır.
Araştırmada; Çetinkaya, Düzkaya, Mağusa Türk Gücü, Gönyeli, Türk Ocağı, Binatlı,
Gençlerbirliği, Gençlik Gücü, Yenicami ve Küçük Kaymaklı Spor Klüplerinin teknik
Diterktörlerinin görüş ve bilgi düzeyleri dikkate alınmıştır.
Veri Toplama Aracı ve Süresi
Veri toplama aracının geliştirilmesi ve belirlenen amaçlara ulaşılabilmesi için konuyla
ilgili kaynaklar taranmış taslak haline getirilen anket ile ilgili öneri ve düzeltmeler dikkate
alınarak, düzenlenmiş ve yeter sayıda çoğaltılarak uygulamaya hazır hale getirilmiştir.
Anket 39 sorudan oluşmaktadır. İlk 12 soru teknik direktörlerin şahsi bilgi ve iş
tecrübeleri, geriye kalan 27 soru ise sporcu beslenmesi ile ilgili sorulardan oluşmaktadır.
Sorular araştırmaya katılan deneklerin tümü için ortak olup, gizlilik prensibine uyulmuştur.
Ankette yer alan maddeler için Likert tipi dörtlü dereceleme ölçeği kullanılmıştır.
Verilerin Analizi
KKTC futbol süper liginde görev alan teknik direktörlere 2003-2004 sezonu
uygulanan ankette elde edilen verilerin analizinde SSPS 10.0 istatistik paket programı
kullanılarak ilgili teknik direktörlerin sporcu beslenmesi ile ilgili görüş ve bilgi düzeylerinin
belirlenmesinde frekans (f) ve yüzde (%) kullanılmıştır.
BULGULAR
KKTC Futbol Süper Ligi’nde görev alan teknik direktörlerin (2003-2004 sezonu),
sporcu beslenmesine ilişkin görüş ve bilgi düzeyleri Tablo 1’de sunulmuştur.
4
Tablo. 1
Katılmıyorum
70
30
-
-
10
2.Sporculara müsabaka öncesi Karbonhidrat ağırlıklı yiyecekler
50
10
20
20
10
-
-
-
100
10
20
10
40
30
10
30
30
20
30
10
6.Sporcular müsabakadan en az 2 saat önce beslenmelidir.
40
50
10
-
10
7.sporcular müsabaka öncesi son öğünde 2-2,5 bardak su
40
60
-
-
10
40
50
10
-
10
20
40
10
30
10
10
10
10
70
10
10
90
-
-
10
20
20
20
40
10
60
10
30
-
10
10
-
-
90
10
Çok
SORULAR
Katılıyorum
1.Kulübünüzde bir beslenme uzmanı bulunmalıdır.
Katılıyorum
Az Katılıyorum
%
N
verilmelidir.
3.
Sporculara
müsabaka
öncesi
Yağ
ağırlıklı
yiyecekler
verilmelidir.
4. Sporculara müsabaka öncesi Protein ağırlıklı yiyecekler
verilmelidir.
5. Sporculara müsabaka sonrası Karbonhidrat ağırlıklı yiyecekler
verilmelidir.
içmelidir.
8.Sporcular 1 saat ve onun altındaki müsabakalarda 20 dakikada
bir bardak su içmelidir.
9.Müsabaka sonrası sporcu idrar rengi açık oluncaya kadar su
içmelidir.
10.Müsabaka sırasında veya sonrasında sporcular soğuk su
içmelidir.
11.Müsabaka sırasında veya sonrasında sporcular sıcak su
içmelidir.
12.Doğal besin kaynaklarından alınmayan ve organizmanın
üretmediği sentetik malzemeler sporcular tarafından alınmalıdır.
13.Sporcular performansını ve kas gelişimini arttırmak için fazla
miktarda protein kullanmalıdır.
14.Yağ oranı fazla olan sporcuların kas gücü ve dayanıklılığı
fazladır.
5
15.Su kaybına uğrayan sporcularda erken yorulma olur.
40
60
-
-
10
16.Su kaybına uğrayan sporcularda nabız yükselir.
40
60
-
-
10
17.Fazla kilo sorunu olan sporcular sezon öncesinden en az 8-10
80
20
-
-
10
sporcuların
80
20
-
-
10
19.Kilo vermek isteyen sporcuların sadece diyet yapmaları
20
10
70
-
10
20.Kilo vermek isteyen sporcular öğün sayısını artırmalıdır.
40
50
10
-
10
21.Diyet yaparken sebze ve meyve ağırlıklı yiyecekler alınmalıdır.
50
40
10
-
10
22.İshale uğrayan sporculara pirinç lapası, patates- havuç püresi
40
60
-
-
10
-
-
20
80
10
20
50
20
10
10
10
10
20
60
10
30
40
20
10
10
70
30
-
-
10
hafta önce kilo sorunlarını çözmeye başlamalıdır.
18.Müsabakalardan
hemen
önce
kilo
vermek
performansını etkiler.
uygundur.
gibi yiyecekler verilmelidir.
23.İshale uğrayan sporculara şekerli besinler verilmelidir.
24.Sporcuların aşırı kafein alımı doping olarak kabul edilir.
25.Sporcuların rahatlamak ve cesaretini arttırmak için aldığı
alkolün spor kuralları açısından olumsuz yönü yoktur.
26.Sporcular müsabaka sonrası kaybettikleri tuz ve mineralleri
geri almak için karbonhidrat ağırlıklı sıvı içecekler içmelidir.
27.Bir sporcunun beslenmesindeki temel amaç; dengeli ve yeterli
beslenmedir.
TARTIŞMA
KKTC Futbol Süper Ligi’nde görev alan teknik direktörlerin (2003-2004 sezonu),
futbola ilişkin sporcu beslenmesi ile ilgili bilgi ve görüşleri incelendiği zaman:
Teknik direktörlerin tümü klüplerinde bir beslenme uzmanının bulunmasından yana
(%70 çok katılıyorum, %30 katılıyorum) tavır koydular.
Teknik direktörlerin %60’ı müsabaka öncesi karbonhidrat ağırlıklı yiyecekler
verilmesinden yana iken, %40’ı literatüre uygun olmayan cevaplar vermişlerdir.
Müsabakadan en az 2 saat önce beslenilmelidir sorusuna %90 teknik direktör doğru
cevap vermiştir. Sıvı alımı ile ilgili soruya da ( müsabaka öncesi son öğünde 2-2,5 bardak sıvı
almalı, müsabaka esnasında da ortalama 20 dk.1 bardak sıvı alınmalı) %90 teknik direktör
literatüre uygun cevap vermişlerdir.
6
Müsabaka öncesi ve sonrasında soğuk su içilmelidir sorusuna %20 Teknik direktör
doğru cevap vermiştir.
Sporcular performansını ve kas gelişimini arttırmak için fazla miktarda protein
kullanılmalıdır görüşüne %70 teknik direktör literatüre uygun olmayan cevaplar vermişlerdir.
Kilo alma ve verme ile ilgili sorulara tüm teknik direktörlere doğru cevaplar
vermişleridir. Bununla birlikte doping konularındaki tüm sorulara da ilgili teknik direktörler
literatüre uygun cevap vermişlerdir.
SONUÇ
Sporcunun cinsiyetine, yaşına, günlük fiziksel aktivitesine ve yaptığı spor çeşidine
göre antrenman ve müsabakalarına yönelik düzenlemeler yapılarak, dengeli ve yeterli bir
biçimde beslenme ile performansı artacaktır.
Bu çerçevede KKTC Futbol Süper Ligi’nde görev alan teknik direktörlerin sporcu
beslenmesi ile ilgili görüş ve bilgi düzeyleri tatmin edici olup, (Protein, hipertrofi ilişkisi
hariç) ilgili teknik direktörlerin sporcu beslenmesi ile ilgili güncelleşen literatürü sürekli
olarak artırarak takip etmeli tavsiye edilmektedir.
7
KAYNAKÇA
Baysal, Ayşe (2002). Genel Beslenme. Ankara: Hatiboğlu Yayınevi.
Ersoy, Gülgün (2004). Egzersiz ve Spor yapanlar İçin Beslenme. Ankara: Nobel Yayınevi.
Gökçen, Murat (2003). Beyaz Diyet. İstanbul: Remzi Yayınevi.
Güneş, Ziyanur (2000). Spor ve Beslenme. Ankara: Nobel Yayınevi.
İnal, Ali Niyaz. (1998). Futbolda Eğitim ve Öğretim. Ankara: Nobel Yayınevi.
Konopka, Paul (2003).Spor Beslenmesi. Ankara:Bağırgan Yayınevi.
Kuşkan, Muzaffer (2003). Besinlerin Kalori Değeri. İstanbul:Beyaz Yayınları.
Kuter, Murat (1999). Antrenör ve Sporcuların El Kitabı. Ankara:Bağırgan Yayınevi.
Unzün, Gülseren (2000). Zayıflamak İsteyenler için El Kitabı. İstanbul: Anka Basımevi.
8