noterler için temel bilgiler

Transkript

NOTERLER İÇİN
TEMEL BİLGİLER
İSTANBUL NOTER ODASI
HUKUK KOMİSYONU
TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR
Mart 2009
NOTERLER İÇİN TEMEL BİLGİLER
HAZIRLAYANLAR:
Başkan : M. Erkan GÜLTEKİN
Beşiktaş 6.Noteri
Üyeler : Semra TOPRAK
Kadıköy 23.Noteri
Hülya FİLİZ
Kadıköy 3.Noteri
Ayla KESİMAL
Üsküdar 12.Noteri
A.Hamdi PAKSOY
İstanbul 14.Noteri
Bilge KARALAR
İstanbul 3.Noteri
Ferah TÜREL
Beyoğlu 48.Noteri
Metin ÖZDAMGACI
Muratlı Noteri
İSTANBUL NOTER ODASI HUKUK KOMİSYONU
2
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
6
I. NOTERLİĞE ATANMALARDA YAPILMASI GEREKEN ÖNEMLİ VE
İŞLEMLER
ÖNCELİKLİ
7
1-Noterlik Kanunu ve Yönetmeliği Hükümleri Gereğince Yapılması Gereken Önemli ve
Öncelikli İşlemler
7
2-Gelir Vergisi,Vergi Usul,Sendikalar,Sosyal Güvenlik ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunları Gereğince Yapılması Gereken Önemli ve Öncelikli İşlemler
9
II. NOTERLİK MESLEĞİNE BAŞLAMA VE NOTERLİK DAİRESİNİN
KURULUŞU
10
1-Muhdes Noterliğe Atanma
10
2-Münhal Noterliğe Atanma
12
III. NOTERLİK PERSONELİ
13
1-Noter Personeli Olabilme Şartları
13
2- Personel Sözleşmeleri
13
3- İmza Yetkisi
14
4-Personel Özlük Hakları ve Uyulması Gereken Kurallar
14
IV. NOTERLİK MESLEĞİNİN İFASI SIRASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN
ÖNEMLİ HUSULAR VE NOTERLİK İŞLEMLERİ
15
1-Kimlik ve Yeteneğin Tespiti
15
2-Noterlik İşlemleri
16
2.1.Noterlerin Genel Olarak Yapacağı İşler
16
2.2.Noterlerin Özel Olarak Yapacağı İşler
16
3-Noterlik İşlemlerinin Şekli
16
3.1.Düzenleme İşlemler
17
3
3.2.Onaylama İşlemler
17
3.3.Örnek Verme İşlemleri
17
3.4.Diğer İşlemler
17
4-Fotoğraf Yapıştırılması Zorunlu İşlemler
18
5-Noterlik İşlemlerinde Düzeltme
19
V.HARÇ-DAMGA VERGİSİ-DEĞERLİ KAĞIT KANUNLARI VE NOTERLİK ÜCRET
TARİFESİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER
19
1-Harç
19
1.1.Harç Sorumluluğu
19
1.2.Harcın Tahakkukunda Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar
20
2-Damga Vergisi
21
2.1.Damga Vergisi Vergileme Ölçüleri Ve Nispet
22
2.2.Vergi Ve Cezada Sorumluluk
22
3-Değerli Kağıt
23
4-Harç,Damga Vergisi,Değerli Kağıt Bedellerinin Vergi Dairesine Yatırılması
23
5-Noterlik Ücret Tarifesi
24
5.1.Noter Ücreti
24
5.2.Düzenleme Ücreti
24
5.3.Yazı Ücreti
25
5.4.Çevirme Ücreti
25
5.5.Karşılaştırma Ücreti
25
5.6.Tescil Ücreti
26
5.7.Emanetlerin Saklanması Ücreti
26
5.8.Harç, Damga Vergisi ve Resimden Muaf İşlemlerle Kamulaştırma
Tebliğlerinde Noter Ücreti
26
5.9.Defter Onay Ücreti
27
5.10.Bildirim Yazı Ücreti
27
4
5.11.Yol Ödeneği
27
5.12.Aracılık Ücreti
27
5.13.Memur Eliyle Tebliğ Ücreti
27
VI.NOTERLERİN CEZAİ VE HUKUKİ SORUMLULUĞU VE NOTERLER HAKKINDA
VERİLEBİLECEK DİSPLİN CEZALARI
28
1-Noterlerin Cezai Sorumluluğu
28
2-Soruşturma ve Kovuşturma
28
3-Noterlere Özgü Suçlar
29
4-Noterlerin Hukuki Sorumluluğu
30
5-Disiplin Suçları ve Cezaları
30
VII.NOTERLİK MEVZUATI,NOTERLİKLE
BİLGİSAYAR PROGRAMLARI
İLGİLİ YAYINLAR VE KULLANILAN
31
1-Noterlik Mevzuatı
31
2-Noterlikle İlgili Yayınlar
32
3-Noterliklerde Kullanılan Bilgisayar Programları
33
3.1.Yazım Programları
33
3.2.Vezne Programı
33
3.3.TNB Web Sitesi
33
5
ÖNSÖZ
Toplumsal yaşamın vazgeçilmez gereklerinden olan “Hukuki Güvenliği” sağlamak
amacıyla, Toplumsal yaşamın tarihsel süreci içinde, devamlı ve sürekli olarak hukuk
sistemlerinde yer alan ve varlığını tüm hukuk sistemleri içinde koruyan ve geliştiren
Noterlik Mesleği, 1512 sayılı Noterlik Kanununun 1. maddesinde belirtildiği gibi Hukuki
Güvenliği sağlamak ve ihtilafları önlemek amacıyla, Hukuki işlemleri belgelendiren ve bu
amaca yönelik olarak, yasalarla kendisine verilen görevleri yerine getiren bir kamu
hizmetidir.
Roma Hukukunda, İslam Hukukunda ve günümüz Çağdaş Hukuk sistemlerinde
olduğu gibi, Türk Hukuk sisteminde de üstlenmiş olduğu Hukuki güvenliği sağlamak
görevini gereği gibi yerine getirebilmesi için, Noterlik mesleğini ifa eden Noterin, göreve
başladığı günden itibaren tüm işlem ve eylemlerinde, güvenilir bir hukukçu olmanın tüm
gereklerini eksiksiz olarak yerine getirmesi ve hatasız davranması gerekir. Bu nedenle
Türkiye Noterler Birliği Yönetim Kurulunca görevlendirilen, İstanbul Noter Odası Hukuk
Komisyonu tarafından, gerek noterlik mesleğine ilk atanan meslektaşlarımızın ve
gerekse naklen atanan meslektaşlarımızın, bu önemli görevin gereklerine uygun
davranmalarını sağlamak ve kendilerine yardımcı olmak amacıyla hazırlanan bu
çalışma, tüm meslektaşlarımızın bilgilerine sunulur.
M. Erkan GÜLTEKİN
Beşiktaş 6.Noteri
İstanbul Noter Odası
Hukuk Komisyonu Başkanı
6
I-NOTERLİĞE ATANMALARDA YAPILMASI GEREKEN ÖNEMLİ VE ÖNCELİKLİ
İŞLEMLER
1-NOTERLİK KANUNU VE YÖNETMELİĞİ HÜKÜMLERİ
YAPILMASI GEREKEN ÖNEMLİ VE ÖNCELİKLİ İŞLEMLER
GEREĞİNCE
1-1.1512 Sayılı Noterlik Kanununun 30. maddesinin 2. fıkrası gereğince, atama
kararının tebliğinden itibaren bir ay içinde göreve başlamak zorunludur. Göreve
başlayacak noter bu süre içinde, görev yapacağı noterliğin bulunduğu yerdeki
Cumhuriyet Başsavcılığına başvurarak, göreve başlama isteğini beyanla gereğinin
yapılmasını talep etmelidir. Noterlik , ilgili Cumhuriyet Savcısı tarafından yapılan “ Tespit
ve Teftiş Tutanağı “ ile devir ve teslim alınmalı, noterlik, mühürleri mühür beratları ile
birlikte teslim alınmalı, beratlar yoksa durum tutanakta belirtilmeli, yasal düzenlemeye
uygun beratlı mühür için başvuruda bulunulmalı.
1-2.Noterlik Kanunu’nun 37. maddesi gereğince , ilk defa Noterliğe atananlar, işe
başlamadan önce, bağlı bulundukları Asliye Hukuk veya münferit Sulh Hukuk
mahkemesinde, kendilerine verilen bu görevi doğru ve tarafsız olarak yapacaklarına
dair vicdan ve namusları üzerine ant içerler. Tutulacak üç nüsha tutanağın bir nüshası
Adalet Bakanlığına gönderilir. Diğer nüshalardan biri Cumhuriyet Savcılığında, öbürü de
noterlikteki dosyasında saklanır.
1-3.Bağlı olunan Noter Odasına, üye kayıt bildirgesi gönderilerek kayıt için
başvurulur. Noterlik Kanunu’nun 189. maddesinin 1. fıkrası gereğince Türkiye Noterler
Birliği’ne giriş parası ödenir.
1-4.Noterlik Kanunu’nun 198. ve Noterlik Kanunun Yönetmeliğinin 46-56.
maddeleri gereğince Noterlikte tutulması gereken defterlerin ve bulunması gereken
karton ve dosyaların temin edilerek, defterlerin kullanılmaya başlamadan önce bağlı
bulunulan Asliye Hukuk Hakimliği’ne onaylatılması gerekir.
1-5.Noterlik Kanunu’nun 38. maddesi gereğince göreve başlanılan tarihten
itibaren iki ay içinde, noterliğin ilan edilen gayri safi gelirinin %5 nispetinde teminat
yatırılması gerekir. Teminat yalnız para olabilir.Teminat parasının Noterlik Kanunu
Yönetmeliğinin 76. maddesinde belirtilen bankalardan birine yatırılması gerekir.İlgili
bankaya resmi yazı ile Noterlik Kanunu Yönetmeliğinin 76. maddesinin 4.fıkrası
gereğince, “Adalet Bakanlığı veya Cumhuriyet Savcılığından talimat verilmedikçe bu
hesaptan para çekilemez” şeklindeki şerhin verilmesi gereği bildirilir.
Açılan Teminat Hesabına ait banka adı, hesap numarası, hesabın açıldığı
tarihten itibaren on gün içinde, Cumhuriyet Savcılığı aracılığı ile Adalet Bakanlığına ve
Türkiye Noterler Birliğine bildirilir.
Teminat parası noterin şahsi parası olduğu için hesap vadeli olarak açılabilir,
tahakkuk eden faiz vade sonunda çekilebilir.
Noterler, ilk yılı takip eden yıllarda da bir evvelki yıla ait fiili gayrisafi gelirlerinin %
1 ini o yılın Şubat ayı sonuna kadar teminat olarak verirler.
7
1-6.Noterlik Kanunu’nun 39.maddesi ve Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 64.
maddesi gereğince, noterler göreve başlama tarihinden itibaren 15 gün içinde, noterlik
mührü ile imzalarının üçer örneğini bulundukları yer Valiliğine, Adalet Bakanlığına
Türkiye Noterler Birliği ile Noter Odasına göndermeleri gerekir. İmza yetkisi verilen
personel varsa bunlar bakımından da aynı hükümler uygulanır ve imza örnekleri de yetki
belgesinin düzenlendiği tarihten itibaren 15 gün içinde gönderilir.
1-7.Noterlik Kanunu’nun 71. maddesinin 1. fıkrası gereğince noterler her ayın en
geç onuna kadar, bir evvelki ay içinde dairelerine gelen ve çıkan işlerin niteliğini ve
sayısını ve bunlardan aldıkları ücret, harç, vergi ve diğer resimlerin miktarını ve
giderlerini gösterir bir cetvel düzenleyerek Türkiye Noterler Birliği’ne gönderirler. Bu
cetvele Noterlik Kanunu 119. maddesi gereğince düzenlenen beyannamelerin ve ödeme
makbuzlarının birer örneği eklenerek gönderilir.
Aynı maddenin 3. fıkrası gereğince de noterler, her yılın Mart ayı sonuna kadar,
geçen yıla ait gelir, gider ve teminat tutarını gösteren bir cetvel düzenleyerek, Adalet
Bakanlığına ve Türkiye Noterler Birliğine gönderirler.
1-8.Noterlik Kanunu’nun 189. maddesinin 2. fıkrası gereğince de, her yıl Türkiye
Noterler Birliği Kongresince tespit edilen oranda (2008 yılı için %6), aylık gayri safi gelir
üzerinden hesaplanan aidatın, bir sonraki ayın onuna kadar ödenmesi gerekir.
1-9.Atanılan noterlikte çalışan personel varsa, onlardan çalışmasını
sürdüreceklerle sözleşmeler yenilenir, noterlikte çalışan personel yoksa, Noterlik
Kanununda belirtilen şartları taşıyanlarla, noterlik katibi adayı veya hizmetli olarak
sözleşme yapılabilir. (NK 42-48. md, NKY 8-19 md.)
Personel sözleşmeleri 4 nüsha olarak düzenlenir ve düzenlendiği tarihten itibaren
15 gün içinde bir nüshası Noter Odasına, ikinci nüshası Bölge Çalışma Müdürlüğüne
gönderilir. Diğer nüshalardan biri noterde diğeri katip ve adayda kalır. Ayrıca bu
sözleşmelerin bir örneği de bilgi için Türkiye Noterler Birliğine gönderilir. Bu
sözleşmelerin ve bunlara ait tadil sözleşmelerinin notere onaylattırılması zorunludur.
(NK.45.md.,NKY 12.md), Noter olmayan yerlerde bu sözleşmelerin Noterlik Kanunu’nun
77. maddesi gereğince Asliye Hukuk Hakimine yoksa Sulh Hukuk Hakimine
onaylatılması gerekir.
1-10.Noterlik Kanunu’nun 118 maddesi gereğince, noterliklerde yapılan işlemler
nedeniyle ödenmesi gereken Harç, Damga vergisi ve Değerli Kağıt bedelleri ile noterlik
ücretinin Noterlik Makbuzu ile tahsil edilmesi gerektiğinden, bağlı olunan Noter
Odasından veya Türkiye Noterler Birliğinden bu makbuzların temin edilmesi gerekir.
1-11.Noterlik Kanunu’nun 119. maddesi gereğince, işlemlerden makbuz ile tahsil
edilen vergi, resim ve harçlar ile değerli kağıt bedellerinin her ay iki dönem halinde
birinci dönem ayın 1 ile 15’nci, ikinci dönem ayın 16’sı ile sonuncu gününü kapsayacak
şekilde, her ayın 15.’nci ve son gününü takip eden 7 iş günü içinde ilgili vergi dairesine
beyanname ile bildirilmesi ve aynı süre içinde ilgili vergi dairesine ödenmesi gerekir.
Belirtilen sürede beyanname verilmemesinin ve yine belirtilen sürede ilgili vergi
8
dairesine ödeme yapılmamasının ZİMMET SUÇUNU OLUŞTURDUĞU
Kararları ile sabit olduğundan bu konuda gerekli özenin gösterilmesi gerekir.
Yargıtay
2-GELİR VERGİSİ, VERGİ USUL, İŞ, SENDİKALAR, SOSYAL GÜVENLİK VE
GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNLARI GEREĞİNCE YAPILMASI GEREKEN
ÖNEMLİ VE ÖNCELİKLİ İŞLEMLER
2-1.Vergi Usul Kanununun 168.maddesi gereğince işe başlama tarihinden
itibaren 10 gün içinde ilgili Vergi Dairesine başvurularak, Serbest Meslek Kazancı
Vergisi mükellefi olarak mükellefiyetin tesis ve tescili ve vergi levhasının onaylatılması
gerekir.
2-2.5510 sayılı Sosyal Güvenlik ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 11.
maddesi ikici fıkrası gereğince yeni atanan noter, örneği Kurumca hazırlanan işyeri
bildirgesini, en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte kuruma vermekle yükümlüdür.
Aynı maddenin dördüncü fıkrası gereğince, sigortalı çalıştırılan bir işin veya
işyerinin başka bir işverene devredilmesi veya intikal etmesi halinde yeni işverenin on
gün içinde, işyeri bildirgesini Kuruma vermesi gerekir.
Yine aynı yasanın 8.maddesi gereğince Noterlikte çalıştırılacak personelin
çalışmaya başlamadan önce sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirilmesi
gerekir.Bu maddenin 1.fıkrasının (b) bendinde, Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilecek
işyerlerinde, ilk defa sigortalı çalıştırılmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde
çalışmaya başlayan sigortalılar için, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç söz
konusu bir aylık sürenin dolduğu tarihe kadar, sigortalı işe giriş bildirgesinin kuruma
verilmesi halinde, sigortalılık başlangıcından önce bildirilmiş sayılır.
2-3.5510 sayılı Kanun gereğince Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne
başvurarak,Noterin Kişisel Sosyal Güvenlik Sigortasını yaptırması gerekir. Bağlı olunan
Noter Odası ve Türkiye Noterler Birliği’nden bu konuda gerekli bilgi alınabilir.
2-4.Noterlerin, Noterlik personeli için çalışılan ayı takip eden ayın 23’üne kadar
ilgili Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne Sigortalı Hizmet Listesi vermesi ve tahakkuk eden
Sigorta primlerini de ayın son gününe kadar ödemesi gerekir.
2-5.4857 sayılı İş Kanununun 3. maddesi gereğince bir ay içinde Bölge Çalışma
Müdürlüğüne “İşyerini Bildirme” yükümlülüğü vardır. Bu madde hükmü gereğince
Türkiye Noterler Birliği’nin 22 Aralık 2008 tarih ve 1505 sayılı Genel Yazıları gereğince
Noterlerin ayrıca bu süre zarfında İŞKUR KURUMUNA DA üye olmaları gerekir.
2-6.Sendikalar Kanununun 62. maddesi gereğince İşveren işe aldığı veya
herhangi bir nedenle hizmet akdi sona eren işçileri, olayı izleyen ayın on beşine kadar
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirmek zorundadır.
2-7.Noterlerin, her ay tahsil ettikleri Katma Değer Vergisi için , takip eden ayın
yirmi dördüne kadar ilgili vergi dairesine beyanname vermeleri ve beyan edilen Katma
Değer Vergisinin de ayın 26’sına kadar ödenmesi gerekir.
9
2-8. Noterlerin, her ay stopaj suretiyle kesinti yaptıkları, kira, tercüman ve bilirkişi
ücretleri ile personel ücretlerinden kestikleri gelir vergisi kesintilerini, takip eden ayın
yirmi üçüne kadar Muhtasar Beyanname ile ilgili vergi dairesine beyan ederek, ayın yirmi
altısına kadar da ödemeleri gerekir. Çalışan sayısı 10 veya daha az ise bu beyanname
ilgili vergi dairesine başvurularak, üçer aylık dönemler halinde de verilebilir.
2-9.Noterlerin, Ocak ayından başlamak üzere üç’er aylık dönemler için her
dönemi takip eden ikinci ayın on dördüne kadar ilgili vergi dairesine Geçici Vergi
Beyannamesi vermesi ve tahakkuk edecek geçici vergisini de ayın on altısına kadar
ödemesi gerekir.
2-10.Noterlerin, yıllık gelirleri için ertesi yılın Mart ayının yirmi beşine kadar ilgili
vergi dairesine Gelir Vergisi Beyannamesi vermeleri ve tahakkuk eden gelir vergisini de
iki taksit halinde Mart ve Temmuz aylarının son gününe kadar ödemeleri gerekir.
2-11.Naklen atanan noterin daha önce kayıtlı bulunduğu vergi dairesine ve Sosyal
Güvenlik İl Müdürlüğü’ne bir ay içinde yeni bir noterliğe atandığını yazılı olarak bildirmesi
gerekir.
II-NOTERLİK MESLEĞİNE BAŞLAMA VE NOTERLİK DAİRESİNİN KURULUŞU
Bir noterliğe atanan noterin, noterlik mesleğine başlaması, bu mesleğin ifası için
gerekli işyerinin kiralanması, bu işyerinin görevin amacına ve yasal düzenlemelere
uygun tefrişi ile noterlik işlem ve faaliyetlerinin yürütülmesi bakımından gerekli olan her
türlü araç ve gereçlerin ne olduğu, bunların temin edilme yolları ve yöntemleri
konusunda açıklayıcı bilgiler ;
İlk defa noterliğe başlayan noter,
1-Muhdes (yeni kurulan) bir noterliğe atanabilir.
2-Münhal ( boşalmış ) bir noterliğe atanabilir
1-MUHDES NOTERLİĞE ATANMA
1.1.Noter sıfatı , noterliğe atanma kararının tebellüğü ile kazanılır ve tebellüğ’den
itibaren bir ay içerisinde noter görevine başlamak zorundadır. Haklı bir sebebi
olmaksızın göreve başlamaz veya atanma isteminden vazgeçerse bu kişi noterlik
mesleğinden istifa etmiş sayılır. (NK 30.md.)
1.2.Muhdes noterliğe atanan noter, mümkünse atanma emrini tebellüğ etmeden
önce ön hazırlık olarak noterlik hizmetinin ifa edileceği dairenin yerini temin etmelidir.
Resmi daire niteliğindeki noterlik dairesi, o noterliğin bağlı olduğu Noter Odası ile
o yer Cumhuriyet Başsavcılığının düşüncesi alınarak Adalet Bakanlığınca sınırları tespit
edilen ihdas alanı içinde olmalıdır. (NK 40.md ve NKY 2.md)
10
1.3.Noterlik dairesine ait kira sözleşmesi noterlik adına noter tarafından yapılır.
Sözleşme yapılırken, sözleşmenin tahliye taahhüdü gibi noterlik aleyhine kısıtlayıcı şart
ve ifadeleri içermemesine özen gösterilmesi gerekir. Sözleşmeye ilişkin damga
vergisinin de ilgili vergi dairesine süresinde ödenmesi gerekir.
1.4.Kiralanan yerin,noter çalışma, servisler, bekleme ve arşiv bölümlerinin
oluşturulabileceği ve noterlik işlerinin yoğunluğu göz önünde bulundurularak, iş
sahiplerinin işlerini kolaylıkla yaptırabilecekleri, hizmete elverişli büyüklük ve nitelikte
olması gerekir. (NKY 5.-6. md.) (TNB‘nin 16.12.2004 tarih 120 sayılı yazısı)
Böyle bir daire bağımsız bir daire olabileceği gibi bir iş hanı, pasaj veya bir iş
merkezi’nin uygun bir bölümü de olabilir. Noterlik evrak ve defterleri ile kanun ve
yönetmeliklerin tespit ettiği süreler sonuna kadar saklanması öngörülen işlem, kağıt,
defter, karton, dosya, vs. malzemenin saklandığı yer olan arşiv, noterlik dairesi içinde bir
yer olabileceği gibi daire dışında kiralanmış bir yer de olabilir.
Noterlik dairesinin bölümleri NKY 6.maddesinde belirtilmiş olup bunlar Noter
çalışma, servisler, bekleme ve arşiv bölümleridir.
Bütün bu hazırlıklar sonunda noterlik dairesinin yerinin ihdas alanı içerisinde
bulunup bulunmadığı ve kiralanan yerin noterlik dairesi olmaya uygun olup olmadığı
hususunda Cumhuriyet Başsavcılığı’nın görüşünün alınmasında yarar vardır.
1.5.Reklam niteliğinde olmamak şartı ile noterlik dairesinin dış kısmına herkesin
kolaylıkla görebileceği bir yere,resmi dairelerin tabelaları niteliğinde ve noterliğin ünvanı
nı taşıyan bir tabelanın asılması zorunludur. (NKY 4.md).
1.6.Milli bayram, genel tatil ve hafta tatili günlerinde Türk Bayrak Kanunu’nun
3.maddesi ve Türk Bayrak Kanunu Tüzüğü’nün 9 ve 11.maddeleri ile NKY 4.maddesi
gereğince Noterlik Dairesinde Türk Bayrağı bulundurulması ve çekilmesi gerekir.
1.7.Noterlik faaliyetlerinin seri ve sağlıklı bir şekilde ifası ve sürdürülebilmesi için
mutlaka gerekli olan vezne ve yazım sistemini çalıştıracak yeter sayıda bilgisayar,
yazıcı, internet bağlantısını sağlayacak teknik donanım ve bilgisayar program lisansları
ile satın alınacak veya yaptırılacak eşya tesis, her türlü malzeme, kasa, fotokopi cihazı,
matbu evrak ve Noterlik Kanunu ve Yönetmeliğinde belirtilen defter, karton, dosya,
mühür, kaşe, soğuk damga ve sair malzemelerin, atanan noter tarafından temin
edilmesi gerekir. Bu sayılan malzemeyi noter istediği yerden alabilir. Bu konuda her
türlü gider notere aittir. (NK 40, 41.md – NKY 57.md )
1.8.Noterlik dairesinde tutulması zorunlu kanuni defter, karton ve dosyaların neler
olduğu NK 41.md ve NKY 46.md. ile devamı 47, 48, 49, 50, 52, 53, 54,55 ve
56.maddelerinde belirtilmiştir. Noter lüzum gördüğü konularla ilgili olarak bu sayılanlar
ile birlikte sair, defter, karton ve dosya kullanmakta serbesttir.
Tutulması zorunlu defterlerin kullanılmadan önce o noterlik dairesinin bağlı
bulunduğu Asliye Hukuk Hakimliği’ne tasdik ettirilmesi gerekir. Bu defterlerden
muvazene defteri ile yevmiye defterinin müteakip yılda da kullanılması söz konusu ise
11
bu defterlerinde o yılın ocak ayı içerisinde ara tasdikinin yaptırılması gerekir. (TNB.
1981/22 - 1983/20 s.genelgeleri )
Her türlü noter işlemlerinin matbaalarda özel yaptırılan cilbent adı verilen
dosyalarda yapıştırılarak saklanması gerekir. (NKY 56.md) Her cilbentte en çok 250 dil
bulunur, Cilbent’in sonuna kaç dil ihtiva ettiği kullanılmadan önce yazılıp onanır, daha
sonra işlem kağıdı ile dilin yapıştırıldığı kısım mühürlenir.
1.9.Atanan noterin göreve başlamadan önce, noter işlemlerinde kullanılacak
resmi mühürleri ve TNB.’nin 2000/12 sayılı genelgesi gereğince bazı işlemlerde
kullanılması gereken soğuk resmi mührü Devlet Darphane ve Damga Matbaası
Müdürlüğünden temin etmesi gerekir..Devlet Darphane ve Damga Matbaasınca
yapılmış beratlı resmi mühür ve soğuk mühür dışında mühür kullanılamaz. (TNB
1989/22 s. genelge)
İhdas noterlikler için Türkiye Noterler Birliği gerekli mühürleri yaptırıp o noterliğin
bağlı olduğu Noter Odası kanalı ile bedeli mukabilinde noterliğe gönderir. Bilahare iş
yoğunluğu, yıpranma, kaybolma gibi nedenlerle ihtiyaç hasıl olursa noter Darphane ve
Damga Matbaasından ilave mühür edinebilir. NK 39.md., - NKY 61.md. noterlik
mührünün şekli ve temini, NKY 62.md. noterlik mührünün kaybı ve imhası, NKY 63.
maddeleri Noterlik mührünün kullanılması usulüne ilişkin konularda takip edilmesi
gereken kuralları belirlemiştir.
NKY 64.maddesine göre noterler göreve başladıkları tarihten itibaren 15 gün
içinde mühür ve imzalarının 3 er örneğini bulundukları yer Valiliğine, Adalet Bakanlığına,
Türkiye Noterler Birliğine ve bağlı olunan Noter Odasına gönderirler İmza yetkisi verilen
katipler hakkında da aynı işlemlerin yapılması gerekir.
1.10.Muhdes noterliğe atanan noterin, “Noterliğe Atanmalarda Yapılması
Gereken Önemli ve Öncelikli İşlemler “ başlığını taşıyan I. Bölümde belirtilen işlemleri
yerine getirmesi gerekir.
2.MÜNHAL NOTERLİĞE ATANMA
Bir noterliğin Münhal (boş) hale gelmesi , noterin başka bir noterliğe atanması,
emekli olması, vefat etmesi ya da istifası ile gerçekleşir.
Noterlik mesleğine ilk defa başlayacak bir noterin böyle boşalmış bir noterlik
dairesine atanması halinde;
2.1.Atanan notere, dairede mevcut ve noterlik faaliyetlerinin ifası için gerekli her
türlü malzeme, tesis, mühür, kaşe ve sair eşyanın devri 1512 sayılı Noterlik Kanununun
49, 163, 166. maddelerine göre hazırlanmış “ TNB.Boşalan Noterliklere Ait Daire ve
Eşyalarının Devri Kurallarını Tespit Eden Yönetmelik” hükümleri gereğince yapılır.
İşbu Yönetmeliğin 2.maddesinde devre konu eşyaların neler olduğu
belirtilmiştir.Aynı yönetmeliğin 6.maddesinde eşya devirlerinde uygulanacak usul ve
kurallar belirtilmiştir.
12
2.2..Münhal noterliğe atanan noterin, “Noterliğe Atanmalarda Yapılması Gereken
Önemli ve Öncelikli İşlemler “ başlığını taşıyan I. Bölümde belirtilen işlemleri yerine
getirmesi gerekir.
III-NOTERLİK PERSONELİ
Noterler iş durumlarına göre kendilerine yardım etmek üzere personel çalıştırırlar.
Noterlik personeli (katip ve hizmetli) noterin emri altında çalışır. En az iki katip bulunan
noterliklerde bunlardan bir tanesi başkatiplik görevini yapar (NK 42.md.ve Yönetmeliğin
8. maddesi).
Başkatip, noterlik personelinin şefidir , noterlik dairesinde bulunan defter, evrak,
belge ve demirbaşlardan noterle birlikte sorumludur (NK 43.md. ).
1-NOTER PERSONELİ OLABİLME ŞARTLARI
Noter personeli (katibi) olabilmenin koşullarını NK 44.md. ve Yönetmeliğin 9.
maddeleri düzenlemiştir. Buna göre, genel şartlar
a- Türk vatandaşı olmak,
b- 65 yaşını doldurmamış olmak (Yönetmelik 16. md)
c- Ortaokulu bitirmiş olmak,
d- Kamu haklarından mahrum bulunmamak,
e- Ağır hapis veya 6 aydan fazla hapis veyahut affa uğramış olsalar bile, zimmet,
ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı
iflas gibi yüz kızartıcı bir fiilden dolayı hapis cezasından hükümlü bulunmamak,
f- Askerlikle ilgisi bulunmamak (askerlik hizmetini yapmış,erteletmiş veya yedek
subay sınıfına geçirilmiş olmak),
g- Görevini devamlı yapmasına engel olabilecek bir sakatlığı olmamaktır.
Bu koşullara haiz personel bulunamaması durumunu Yönetmeliğin 10.maddesi
düzenlemiştir.
2-PERSONEL SÖZLEŞMELERİ
Noter, yukarıda belirtilen koşullara haiz katip adayı ile 1 yıllık bir sözleşme
yapar(NK 45.md.). Bu sözleşmede açıkça yazmasa bile noterin, adaylık süresinin
bitmesinden itibaren 15 gün içinde feshi ihbar hakkı saklıdır. Feshi ihbar süresinde
sözleşme feshedilmemiş veya adaylık uzatılmamışsa sözleşme katiplik sözleşmesi
halinde devam eder.Personel sözleşmelerinin noter onaylı olması gerekir. Tek noterin
olduğu yerlerde sözleşmeler Asliye Hukuk Hakimliği’ne onaylattırılır. Sözleşmelerin
fesihlerinde de aynı yol izlenir.(TNB 2004/33 s. genelgesi)
13
Noter katibi veya adayı ile yapılacak sözleşme 4 nüsha olarak düzenlenir ve
düzenlendiği tarihten itibaren 15 gün içinde 1 nüshası Noter Odasına 1 nüshası Bölge
Çalışma Müdürlüğüne (yeni düzenleme ile İşkur’a ), bir nüshası personele verilir ve bir
nüshası da noterlikteki dosyasında saklanır . Odaya gönderilen nüshaya katibin veya
adayın görev yapmaya haiz olduğuna ilişkin belgeler de eklenir. Sözleşmelerle ilgili
olarak yapılacak olan değişikliklerde değişikliğin yapıldığı tarihten itibaren yine 15 gün
içerisinde noter odasına bildirilir. İlk işe başlamada asgari ücretten az ücret verilemez.
3-İMZA YETKİSİ
Noter ,NK 36. maddesine ve Yönetmeliğin 73 maddesine göre; kendisine yardım
etmek üzere, stajının üç ayını tamamlamış bulunan stajyerine,başkatibine veya katibine
imza yetkisi verebilir. Birden fazla kimseye imza yetkisi verildiğinde bunlardan hangisinin
öncelikle imzaya yetkili oldukları belgelerinde belirtilir. Tek katiple çalışan noterliklerde
üç aylık süre aranmaz. Katip adaylarına imza yetkisi verilemez.
Noter, stajyer, başkatip veya katiplerden birisine imza yetkisi vereceği zaman
bunu Cumhuriyet Başsavcılığına yazı yazarak, ilgililere yemin ettirilmesini talep eder.
Cumhuriyet Başsavcılığı bu yazı üzerine noterin bağlı bulunduğu Asliye Hukuk veya
münferit Sulh Hukuk Mahkemesinden yemin ettirilmesini talep eder. Yemini yaptıran
mahkeme zaptı en az üç nüsha olarak tanzim eder. Bu zabıtlardan bir tanesi noterlikteki
dosyasında saklanır,bir diğeri de yetki verilen stajyerin veya katibin dosyasına konulmak
üzere noter odasına gönderilir.
Noter ,imza yetkisi verdiği stajyer veya katibine imza yetkisi belgesi düzenler.Bu
belgede ilgilinin adı, soyadı, sıfatı, yetkinin verildiği tarih, yemini yaptıran mahkemenin
adı, yetki sınırları, yetkiyi nasıl kullanacağına dair bilgiler yer alır (NKY 74 md.).
Noter gerekli gördüğü takdirde imza yetkisini her zaman geri alabilir. İmza
yetkisini geri aldığı takdirde durumu Cumhuriyet Başsavcılığı kanalı ile Adalet
Bakanlığı‘na, Noterler Birliği’ne, Valiliğe ve Noter odasına bildirir. İsterse masrafları
kendisi tarafından karşılanmak üzere, imza yetkisinin geri alındığının bir gazetede ilan
edilmesini noter odasından isteyebilir.
4.PERSONEL ÖZLÜK HAKLARI VE UYULMASI GEREKEN KURALLAR
Noterler katiplerine hizmet sürelerine göre yıllık izin verirler.(NK.47md.) Yine
noterler personel sicil ve personel izin defterleri tutmak zorundadırlar. Yönetmeliğin 17.
maddesine göre noterler çalıştırdıkları personeli sigorta ettirmek zorundadırlar.
Noterlik personelinin çalışacakları servisler Yönetmeliğin 20.maddesinde;
başkatiplik servisi, işlemler (muamelat) servisi,hesap işleri servisi, ve vezne ,tebligat
servisi olarak sayılmıştır.Noter katipleri ilgili servislerde görevlerine göre çalışırlar.
Noter personellerinin mesleğin ciddiyetine yakışacak şekilde kılık ve kıyafetlerine
dikkat etmeleri gerekir Bu konuda Türkiye Noterler Birliği,Noter Odaları ve Noterlik
Dairelerinde Görevli Kişilerin Kılık ve Kıyafetlerine dair Yönetmelik hükümlerine , Noterlik
Mesleğinin Gelenek ve Görenekleri ile Uyulması Zorunlu Meslek Kurallarındaki
14
düzenlemeleri ile Noterlik Mesleğinin Uyulması Zorunlu Etik Kurallarına uymaları
gerekmektedir.
IV-NOTERLİK MESLEĞİNİN İFASI SIRASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN
ÖNEMLİ HUSUSLAR VE NOTERLİK İŞLEMLERİ
Noterlik görevinin gereği gibi ifası sırasında Noterlik Kanunu, Noterlik Kanunu
Yönetmeliği ve Türkiye Noterler Birliği tarafından yayınlanan genelgeler ışığı altında ve
işlem ile ilgili kanun ve yönetmeliklere uyularak işlemlerin yapılması gerekir. Gelen ilgili
güler yüzle ve mesleğin onur ve vakarına yakışır şekilde karşılanmalıdır. İlgilinin gerçek
arzusu sorularak, Noterliğe hangi işlem için geldiği belirlenmelidir. İşlem anında ilgili
iradesini serbestçe ve kendi isteğine uygun olarak beyan etmelidir.
1-KİMLİK VE YETENEĞİN TESPİTİ
1.1.İşlem ilgilisinin kimliği dikkatlice incelenmelidir. Kimlikteki fotoğraf ile gelen
şahıs karşılaştırılmalıdır. Fotoğrafın soğuk mühürlü olup olmadığı kontrol
edilmelidir.Kimlik tespiti, nüfus cüzdanı ve buna dayalı sürücü belgesi, pasaport,
evlenme cüzdanı, avukatlık kimliği gibi resmi mercilerden verilen belgelerle saptanır.
(NKY 90.md.) Eğer ibraz edilen kimlikten şüpheye düşülmüşse ikinci bir kimlik istenir.
Kimlik tespiti yapıldıktan sonra ilgilinin okur yazar olup olmadığı tespit edilir. İlgili okur
yazar değilse NK 87.maddede belirtildiği gibi işlem iki tanık huzurunda yapılır. Ölüme
bağlı tasarruf işlemi yapılıyorsa ( vasiyetname gibi ) ilgili okur yazar olsun veya olmasın
tanık bulundurma mecburiyeti olup işleme katılma yasağı bulunan kişiler T.M.K.536
maddede belirtilmiştir.
1.2.İlgili özürlü ise NK 73.md. ve 75.md. göre işlem yapılmalıdır. Tanık olarak
alınacak kişiler bazı özel durumlardan ari olması gerekir. Bu da NK 76.maddesinde
belirtilmiştir. Maddede belirtilen kişiler tanık olarak işleme katılamazlar. Ayrıca NK 78
maddesinde belirtildiği gibi reşit olmayanlar, mahcurlar ve H.U.M.K.’na göre yeminli
tanık olarak dinlenmeleri mümkün olmayanlar ile noterin katip ve hizmetlileri de tanık
olamazlar. Ayrıca ilgilinin yeteneği hakkında bir kanı sahibi olmak da gerekir. Temyiz
kudretine sahip bulunan ve işlemin niteliğine göre gerekli yaşa girdiği anlaşılan herkes
hukuki işlemleri yapmaya ehildir. Bu yaş resmi belge ile saptanır.
1.3.İlgilinin yeteneğinden şüphe edilirse yada bu konuda ihbar ve şikayet
bulunması hallerinde temyiz kudretinin varlığı doktor raporu ile saptanır. (NKY.91.md.)
1.4.Başkaları adına yani vekil, veli, vasi, kayyım, mümessil ve mirasçı sıfatıyla
veya şirket ve dernek gibi tüzel kişiler adına işlem yaptıracaklar, sıfat ve yetkilerini ve
işlem yapmaya izinli olduklarını bildirir belgeyi göstermek zorundadırlar. Bu belgenin
gösterildiği işleme yazılmakla beraber, işlemle ilgili kısımlarını ve nereden hangi tarih ve
numara ile verilmiş olduğunu gösteren birer örneği işlem asıl ve örneklerine
bağlanır.(NK.79 – NKY 92.md.)
1.5.Noter, N.K.76.maddesindeki yasaklılık nedeni ile işlemi yapamıyor ise ve
bulunduğu yerde başka bir Noter yok ise , işlemi Noterlik Kanunu 77. maddesi ve
15
Noterlik Kanunu Yönetmeliği 110. maddesine göre Asliye Hukuk Hakimi veya mevcut
değilse Sulh Hukuk Hakimi tarafından yapılmasını sağlar.
2-NOTERLİK İŞLEMLERİ
Noterlerin görevleri Noterlik Kanunu 60.- 70. maddelerinde ve NKY.’nin 7.
maddesinde düzenlenmiştir. Noterlerin görevleri genel olarak ve özel olarak iki bölüme
ayrılır.
2.1.Noterlerin Genel Olarak Yapacağı İşler
Noterlik Kanununun. 60.maddesinde sayılmıştır.
1. Yapılması kanunla başka bir makam, merci veya şahsa verilmemiş olan her
nevi hukuki işlemleri düzenlemek,
2. Kanunlarda resmi olarak yapılmaları emredilen ve mercileri belirtilmemiş olan
bütün hukuki işlemleri bu kanun hükümlerine göre yapmak,
3. Gayrimenkul satış vadi sözleşmesi yapmak,
4. Bu kanuna uygun olarak dışarı da yazılıp getirilen kağıtların üzerindeki imza,
mühür veya herhangi bir işareti veya tarihi onaylamak,
5. Bu kanun hükümlerine göre yapılan işlemlerin dairede kalan asıl veya
örneklerinden veya getirilen kağıtlardan örnek çıkarıp vermek,
6. Belgeleri bir dilden diğer dile veya bir yazıdan başka bir yazıya çevirmek,
7. Protesto, ihbarname ve ihtarname göndermek,
8. Kanunen tescili gereken işlemleri tescil etmek,
9. Bu ve diğer kanunlarla verilmiş sair işleri yapmak.
2.2.Noterlerin Özel Olarak Yapacağı İşler
Noterler; tespit ve emanet, defter onaylama ve vasiyetname ve ölüme bağlı
tasarruflarla ilgili işleri yaparlar. Tebligatı istenen her nevi kağıdın Tebligat kanununa
göre muhatabına tebliğ edilmesini sağlarlar. (NK.61-70.md.)
3-NOTERLİK İŞLEMLERİNİN ŞEKLİ
Noterlik işlemleri :
1.Düzenleme
2.Onaylama,
3.Örnek verme ,
16
4.Diğer işlemler (Tutanak, çevirme, protesto, ticari protesto, ihtar ve ihbarname,
defter onaylaması, tescil) olmak üzere 4 ana başlık altında toplanır.
Bu şekillerde yapılacak olan noterlik işlemlerinin NK 200.maddesi gereğince dört
yılda bir yenilenen işlem formüllerine uygun olarak yapılması gerekir.
3.1. Düzenleme İşlemler
Noterlik işlemleri düzenleme olarak yapılıyorsa ki, NK. 89.maddede hangi
işlemlerin düzenleme şeklinde yapılacağı belirtilmiştir. Bu maddeye göre düzenleme
yapılan bir iş kağıdının aslı noterlikte kalır, örneği ilgilisine verilir. Hukuki işlemin niteliği
açısından tapuda işlem yapılmasını gerektiren sözleşme ve vekaletnamelerle ,
vasiyetname, mülkiyeti muhafaza kaydı ile satış, gayrimenkul satış vaadi, vakıf
senedi,evlenme mukavelesi, evlat edinme ve tanıma, mirasın taksimi sözleşmesi ve
diğer kanunlarda öngörülen sair işlemler düzenleme şeklinde yapılırlar. Düzenleme
işlemlerde uyulması gereken şekil şartları NK 84-88.maddelerinde belirtilmiş olup,
işlemin bu maddelerde belirtilen şekle uygun bir tutanak şeklinde yapılması gerekir.
Düzenleme işlemin içeriğinden , şekil şartından ve alınması gereken damga
vergisinden noter doğrudan doğruya sorumludur
3.2.Onaylama İşlemler
Hukuki işlemlerin altındaki imzanın onaylanması, imzayı atan şahsa ait
olduğunun bir şerh ile belgelendirilmesi şeklinde yapılır.İmzası onaylanan iş kağıdının
aslı ilgilisine verilir ve imzalı bir örneği dairede saklanır.Bu örnek harca tabi
değildir.Onaylama işlemlerde uyulması gereken kurallar NK 90-93.maddelerinde
düzenlenmiştir
3.3.Örnek Verme İşlemleri
Örnek verme işlemleri NK 94-99 ve NKY.’nin 94 ve 95.maddelerinde
düzenlenmiştir.Bu yasal düzenlemelerin yanında dikkat edilmesi gereken bir konu da ,
TNB’nin 25.12.2007 tarih 26018 sayılı Hukuk yazısında yer alan Adalet Bakanlığı
Hukuk İşleri Gn.Md.’nün 19.01.2007 günlü ve 1163 sayılı yazısı gereğince işlemde
imzası bulunmayanlara veya bu konuda özel yetkisi olmayanlara daire dosyasından
örnek verilemeyeceği hususudur.
3.4.Diğer İşlemler
NK 101-108.maddelerinde düzenlenen ; tutanak şeklinde yapılacak tespit ve
emanet işlemleri , çevirme işlemi, ticari protesto , ihtarname ve ihbarname ,defter
onaylaması ve tescil işlemleri Kanunun 5.bölümündeki bu hükümlere göre yapılır.
Özellikle NK 61.md.si gereğince düzenlenecek tespit işlemlerinin yapılması
esnasında, bu konudaki Adalet Bakanlığı görüşleri ve yargı kararları göz önünde
tutularak , ceza davaları ile idari davalarda kullanılmak üzere tespit tutanağı
düzenlenmemesi ve yine HUMK gereğince mahkemelerce yapılması gereken delil
17
tespiti niteliğinde delil tespit tutanağı düzenlenmemesi gerektiği hususu göz önünde
tutulmalıdır.
Defter tasdik işlemlerinin konuyu düzenleyen yasa hükümlerine ve
NK.hükümlerine uygun olarak yapılması gerekmekte olup, özelikle TNB 2004/14 sayılı
genelgesi gereğince geçmiş dönemlere ait defter tasdikinin yapılmaması gerekir.Defter
tasdik işlemlerinde yetki konusuna özen gösterilmelidir.
Noterler yukarıda sayılmakta olan işlemleri kanun ve yönetmelikte gösterilen usul
ve esaslar dahilinde yapmakla yükümlüdürler.
4-FOTOĞRAF YAPIŞTIRILMASI ZORUNLU OLAN İŞLEMLER
Noterlik Kanunun 80.maddesi gereğince, Noterlik Kanunu Yönetmeliğinin 93.
maddesinde belirtilen;
a)Niteliği bakımından tapuda işlem yaptırılmasını gerektiren sözleşmelere,
b)Niteliği bakımından tapuda işlem yaptırılmasını gerektiren vekaletnamelere,
c)Vasiyetname,
d)Mülkiyeti muhafaza kaydı ile satış,
e)Gayrimenkul satış vaadi,
f)Vakıf senedi,
g)Evlenme mukavelesi,
h)Evlat edinme,
ı)Tanıma,
j)Mirasın taksimi sözleşmesi,
k)Boşanma davaları için düzenlenecek vekaletnamelere, ilgilinin fotoğrafının
yapıştırılması zorunludur.
Yukarıda sayılan işlemler dışında kalmakla beraber, diğer kanunların öngördüğü,
Noterin işlemin ve ilgilinin durumuna göre gerekli bulduğu veya bizzat ilgilinin istemde
bulunduğu işlem kağıtlarına da ilgilinin fotoğrafı yapıştırılır.
Asıllarına fotoğraf yapıştırılması zorunlu noterlik işlemlerinin, çıkartılacak
örneklerine de fotoğraf yapıştırılması zorunludur.
Ayrıca TNB’nin 1985/90 ve 1999/1 genelgeleri gereğince, Merkez Bankasında
işlem yapılmasına ilişkin vekaletnameler ile TNB’nin 1993/81 sayılı genelgesinde
belirtilen taşıt satış vekaletnamelerine de fotoğraf yapıştırılması gerekir.
İşleme yapıştırılacak fotoğraf ilgilinin son halini gösterir nitelikte olmalıdır.Fotoğraf
işleme tel zımba ile değil, yapıştırılarak eklenmeli ve noterlik mührü ile mühürlenmelidir.
18
5-NOTERLİK İŞLEMLERİNDE DÜZELTME
NK 81.maddesi gereğince, ilgilinin imzasını ve noterin onayını taşımayan
çıkıntılar geçerli değildir.Çıkıntılar el yazısı ile yapılamaz.
Tamamlanmasından sonra bir noterlik işleminin değiştirilmesi veya fesih ve iptali
veyahut evvelki işin nitelik ve değeri değişmemek şartı ile düzeltilmesi, evvelki işlemin
yapıldığı şekilde yeni bir işlemle yapılır. Yeni işlemin tarih ve numarası, noterlik
dairesinde bulunan evvelki işleme ait kağıda yazılır.
Şu kadar ki, yeni işlem başka bir noterlikte yapılırsa, bu noterlik, yeni işleme ait
kağıdın bir nüshasını, gerekli açıklama yapılarak ilk işleme ait kağıda bağlanması için
işlemi yapan noterliğe gönderir.
V-HARÇ-DAMGA VERGİSİ-DEĞERLİ KAĞIT KANUNLARI VE NOTERLİK ÜCRET
TARİFESİNİN UYGULAMASINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER
1-HARÇ
Ansiklopedik anlamda harç; Devletin yaptığı bazı hizmetlerden, fertlerin bu
hizmetlerinden faydalanma durum ve derecesine göre aldığı paradır. Harç, bazı
yönlerden vergiye benzemekle birlikte birçok noktada vergiden ayrı özellikler
taşımaktadır.Harçlar, fiyatlar ve vergiler arasında yer alan bir kamu geliridir. Harca konu
teşkil eden hizmetler sadece devlet tarafından üretilmektedir. Böylece harç, bazı kamu
kuruluşlarının sundukları kamusal hizmetlerden yararlananların belli bedeli olarak
ödedikleri karşılıklardır. Harç ödeme için belli bir hizmetten yararlanmak yeterlidir.
492 sayılı Harçlar Kanunun "Noter Harçları" başlıklı ikinci kısmının 38.
maddesinde "Noter işlemlerinden bu kanuna bağlı (2) sayılı tarifede yazılı olanları noter
harçlarına tabidir.
Pey akçesi, zamanı rücu, ücret tevkifi, cezai şart gibi bir akdin müeyyidesi
kabilinden olan taahhütlerden , başlı başına bir akde konu olmadıkça harç
alınmaz. “denilmektedir.
1.1.Harç Sorumluluğu
Harç sorumluluğu noterlik işlemini yaptıran ilgiliye aittir. İlgililerin birden fazla
olması durumunda Noterlik Kanununu 116. maddesindeki hükme göre yani, aksine bir
kanun hükmü veya aralarında yapılmış bir sözleşme bulunmadığı takdirde, yapılan
işlemin gideri ilgililer arasında eşit olarak paylaştırılır
Harçlar Kanunu 123.maddesi gereğince, özel kanunlarla harçtan muaf tutulan
kişilerle istisna edilen işlemlerden harç alınmaz.
Yasa gereği, işlemlere harç istisnası getirilmişse , bundan ilgilinin sıfatına
bakılmaksızın herkes yararlanır.Bu konudaki hüküm herhangi bir kuruluşla ilgili yasaya
19
da konmuş olabilir. O takdirde o kurum veya kişi ile o tip hukuki işlem yapan şahıslar da
bundan yararlanır.
Yasa yalnız işlemin taraflarından birine harç muafiyeti getirmişse , bu gibi
durumlarda, harç muafiyeti olan taraf ile böyle bir sıfatı olmayan taraf aynı iş kağıdını
imzalarsa, sadece muafiyeti olmayan taraf harç sorumlusu olur ve işlem sebebiyle
muafiyeti olan tarafın imzası yokmuş gibi harç hesaplanır. Sözleşme ile harç sorumlusu
tarafın bu yükümlülüğü, muafiyetli tarafa aktarılarak işlemin harçsız yaptırılması
mümkün değildir.
Harçlar Kanunu 2 sayılı tarifesi, Harçlar Kanunu 45. 44. ve diğer maddeleri
incelendiğinde ; harç sorumluluğunun "imzaya" dayandığı görülür.
1.2.Harcın Tahakkukunda Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar
Harçlar ; nispi harç ve maktu harç olmak üzere ikiye ayrılır. Nispi harçlar işlem
değeri üzerinden imza sayısına göre alınır.
492 sayılı Harçlar Kanunun ekinde bulunan 2 sayılı tarifeye göre ; Değer veya
ağırlık üzerinden alınan nispi harçlarda muayyen bir meblağı ihtiva eden her nevi senet,
mukavelename ve kağıtlardan her imza için binde 0.90 oranında harç alınır.Bütün
imzalar için bu suretle alınacak harcın toplam miktarı 2009 yılı için 32,30 TL'den az,
16.514,80 TL'den çok olamaz.
Maktu harçlar ise, Harçlar Kanunu’nun ekindeki (2) sayılı tarifenin II.bendi
gereğince işlem türüne ve imza sayısına göre alınan harçlardır.Bu maktu harçlar Harçlar
Kanunun 2.sayılı tarifesinin II bendinde belirtilmiş olup, her yıl yeniden belirlenerek ilan
edilir:
Harçlar Kanunu 39.maddesi gereğince Kamu Hukuku ile ilgili işlerde yetkili
makamların isteyecekleri suretlerden harç alınmaz.
Harçlar Kanunu 42.maddesi gereğince menkul ve gayrimenkul mallar hakkında
alım, satım, taahhüt,ve rehinle ilgili her nevi mukavele, senet ve kağıtlarda değer
gösterilmesi mecburidir.Rehin bordroları ile kamu idarelerine verilmek üzere ilgili
mevzuatla belirlenen kurallara uyulacağına ilişkin düzenlenen taahhütnameler hakkında
bu hüküm uygulanmaz.
Harçlar Kanunu 43.maddesinde çeşitli işlemlerde harca esas alınacak değerin
tespit şekli gösterilmiştir.Yine Harçlar Kanunun 44.maddesinde de kişilerin ve imzaların
birden çok olması halinde uygulanacak kural belirtilmiştir.
Harçlar Kanunun 46.maddesi gereğince birbiri ile ilgili işler bir arada bulunursa en
yüksek harç alınmasını gerektiren iş üzerinden bir harç alınır.Yine Harçlar Kanunu
47.maddesine göre, sürenin uzatılması ve vadenin yenilenmesi halinde asıl senet ,
mukavele ve kağıtlardan alınmış olan harcın yarısı alınır.
Harçlar Kanunu 50.maddesi gereğince, düzenleme ve tasdik işlemleri noterlerin
kusurlarından dolayı mahkeme tarafından hükümsüz addolunursa noter aldığı harç ve
20
ücretler tutarını şahsen tazmin ile mükelleftir.İlgililer genel hükümler çerçevesinde
noterden ayrıca zarar ziyan tazmini talebinde bulunabilirler.
Harçlar Kanunu 128.maddesi gereğince gerekli harçları tamamen almadan işlem
yapan noterler , harcın ödenmesinden mükellefler ile birlikte müteselsilen
sorumludurlar.
Harçlar Kanunu 135.maddesi gereğince ,harçlar sayfa üzerinden hesap edildiği
halde 20 satır 1 sayfa ve 50 harf 1 satır sayılır.Son sayfa 20 satırdan eksik olsa da 1
sayfa kabul edilir.
2-DAMGA VERGİSİ
Damga vergisi; Her türlü evrak,senet, ilam vs den pul yapıştırılmak veya damga
vurulmak suretiyle, maktu veya nispi olarak devletin aldığı bir vergidir.
488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'nun 1.maddesinde :" Bu kanuna ekli (1) sayılı
tabloda yazılı kağıtlar Damga Vergisine tabidir. Bu kanundaki kağıtlar terimi, yazılıp
imzalanmak veya imza yerine herhangi bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve
herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeleri ifade
eder.
Yabancı memleketlerle Türkiye'deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda
düzenlenen kağıtlar, Türkiye'de resmi dairelere ibraz edildiği, üzerine devir veya ciro
işlemleri yürütüldüğü veya herhangi suretle hükümlerinden faydalanıldığı takdirde
vergiye tabi tutulur." denmektedir. Ayrıca aynı Kanunun 2.maddesinde vergiye tabi
kağıtlar mahiyetinde bulunan veya onların yerini alan mektup ve şerhlerle, bu kağıtların
hükümlerinin yenilenmesine, uzatılmasına, değiştirilmesine, devrine veya bozulmasına
ilişkin mektup ve şerhler de Damga Vergisine tabi'dir denmektedir.
Damga vergisinin mükellefi kağıtları imza edenlerdir.Resmi dairelerle kişiler
arasındaki işlemlere ait kağıtların damga vergisini kişiler öder.Yabancı memleketlerle
Türkiye'deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtların vergisini,
Türkiye'de bu kağıtları resmi dairelere ibraz eden, üzerlerinde devir veya ciro işlemleri
yapanlar veya herhangi bir suretle hükümlerinden faydalananlar öderler.Ancak
bunlardan ticari veya mütedavil kağıt mahiyetinde bulunanların vergisini, bunları en
evvel satan veya kabul veya başka suretle kullananlar öderler.(DVK 3.md.)
Damga vergisine tabi kağıtların tabi olduğu verginin tayini için o kağıdın
mahiyetine bakılır ve buna göre tabloda yazılı vergisi bulunur.Kağıtların mahiyetinin
tespitinde ise, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş
olanlarda üzerlerindeki yazının içerdiği hüküm ve manaya bakılır.Mahiyeti tayin edilmek
istenen kağıt üzerinde başka bir kağıda atıf yapılmışsa, atıf yapılan kağıdın hükümlerine
göre aldığı mahiyete göre vergisi alınır.(DVK 4.md.)
Birden fazla nüsha olarak düzenlenen kağıtların her nüshası ayrı ayrı miktar veya
nispette vergiye tabi tutulur.(DVK 5.md)
21
Bir kağıtta birbirlerinden tamamen ayrı, birden fazla akit ve işlem bulunduğu
takdirde bunların her birinden ayrı ayrı vergi alınır. Bir kağıtta toplanan akit ve işlemler
birbirlerine bağlı ve bir asıldan doğma oldukları takdirde Damga Vergisi, en yüksek vergi
alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınır.Ancak bu akit ve işlemlere asıl
işlemin akitlerinden başka bir şahsın eklenen akit ve işlemi de ayrıca vergiye
tabidir.(DVK 6.md.)
Kağıtlara konulan imzanın birden fazla olması ödenecek vergiyi çoğaltmaz.Bir
resmi daire veya bir gerçek veya bir tüzel kişi adına kağıtlara konulan birden fazla imza
bir imza hükmündedir. (DVK 7.md.) Genel ve katma bütçeli daire ve idarelerle, il özel
idareleri, belediyeler ve köyler Damga Vergisi Kanunun 8.maddesine göre resmi daire
olup, bu dairelere bağlı iktisadi işletmeler resmi daire sayılmaz.
Damga vergisinden istisna edilen kağıtlar ,Damga Vergisi Kanununa ekli 2 sayılı
tabloda ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
2.1.Damga Vergisi Vergileme Ölçüleri Ve Nispet
Damga Vergisi Kanunu 10.maddesine göre, damga vergisi nispi veya maktu
olarak alınır.Nispi vergide, kağıtların nevi ve mahiyetlerine göre, bu kağıtlarda yazılı belli
para, maktu vergide kağıtların mahiyetleri esastır. Belli para terimi kağıtların ihtiva ettiği
veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ifade eder.
Damga Vergisi Kanunu 11.maddesi gereğince cari hesap şeklinde açılan
kredilerle her türlü ikrazata ait taahhütname ve mukavelenameler (iskonto ve iştira
senetleri taahhütnamesi-dispans-dahil) ve bunların temliki, yenileme, devir ve
değiştirilmesine, müteallik bütün kağıtlardan ve keza matlupların devir ve temlikine ilişkin
mukavelename ve temliknamelerde ikraz veya temlik edilen para miktarının veya azami
haddinin gösterilmesi mecburidir.Gösterilmediği takdirde bu kağıtların her birinden
alınması gereken Damga Vergisi ile cezası olayın meydana çıktığı tarihte, ilgili
bulunduğu cari hesapta kayıtlı kredi veya ikrazat miktarına göre hesaplanır ve alınır.
Kağıtların damga vergisi bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı nispet veya
miktarlarda alınır.Belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin değiştirilmesi halinde artan
miktar aynı nispette vergiye tabidir. Bunların devri halinde aslından alınan verginin dörtte
biri alınır. Mukavelenamelerin süresinin uzatılması halinde aynı miktar veya nispette
vergi alınır.
2.2.Vergi Ve Cezada Sorumluluk
Damga Vergisine tabi kağıtların damga vergisinin ödenmemesinden veya eksik
ödenmesinden dolayı alınması lazım gelen vergi ve cezadan doğan sorumluluk DVK 24.
ve 25.maddelerinde düzenlenmiştir.DVK 24.maddesinin 4.bendi hükmü gereğince ;
noterlerce düzenlenerek kişilere verilen veya dairede bırakılan ve damga vergisi hiç
alınmayan veya noksan alınan kağıtların vergisi mükelleflere, cezası notere aittir.Vergi
ve ceza, vergi için mükelleflere rücu hakkı olmak üzere işlemi düzenleyen noterden
alınır.
22
DVK 27.maddesine göre, Noterler damga vergisi ödenmemiş veya noksan
ödenmiş kağıtları vergi ve cezası ödenmedikçe tasdik edemezler veya bunların
suretlerini çıkarıp veremezler.
Bu hükme aykırı olarak işlem yapılması halinde, mükellef hakkında VUK
hükümleri uygulanmakla birlikte, noterlerden de tasdik ettikleri veya üzerinde işlem
yaptıkları her kağıt için kanunen alınması gereken cezası ayrıca alınır.
213 sayılı VUK 355.maddesi gereğince damga vergisi ödenmemiş veya noksan
ödenmiş kağıtları vergi ve cezası tahsil edilmeden tasdik eden veya örneklerini çıkarıp
veren noterler adına her kağıt için tahsil edilmeyen damga vergisi üzerinden maktu
vergilerde % 50, nispi vergilerde % 10 oranında özel usulsüzlük cezası kesilir.
3-DEĞERLİ KAĞIT
Değerli Kağıt'ın tanımı 210 sayılı Değerli Kağıtlar Kanunun 1.maddesinde
yapılmıştır.Adı geçen maddeye göre, Bu Kanuna bağlı tabloda yazılı kağıtlar ve belgeler
"değerli kağıt" sayılır.
Değerli kağıt bedelleri her yıl Maliye Bakanlığı’nca belirlenerek Resmi Gazetede
yayınlanır.Noterlik işlemlerinde kullanılan işlem kağıtları kanunda belirtilen ve belirlenen
miktar üzerinden değerli kağıda tabi tutulur.
Vekaletname veya resen senetlerin (düzenleme işlemlerin) ,protestoların tek bir
yaprağa yazılması ile iki yaprağa yazılması arasında değerli kağıt bedeli alınması
yönünden bir fark bulunmamaktadır. Bu gibi işlemler tek veya iki kağıda yazılsın 210
sayılı Yasaya ekli tablonun 1/c maddesine göre değerli kağıt bedeline tabi tutulur.
4-HARÇ, DAMGA VERGİSİ,
DAİRESİNE YATIRILMASI
DEĞERLİ
KAĞIT
BEDELLERİNİN
VERGİ
Noterlik Kanunun 118.maddesine göre; Noterliklerde yapılan işlemler ve
düzenlenen kağıtlar dolayısıyla özel kanunları uyarınca ödenmesi gereken vergi, harç ve
resimler makbuz karşılığında tahsil olunur. Noterler, tahsil ettikleri harç ve vergi
üzerinden % 3, değerli kağıt bedelleri üzerinden % 2 oranında noter hissesi (beyiye)
alırlar.Bu hissenin ödenmesi, beyiye aidatlarının ödenmesine ilişkin hükümlere göre
yapılır.
Noterlik Kanunu’nun 119.maddesine göre; Noterler 118.madde uyarınca tahsil
ettikleri vergi, resim ve harçları aşağıda yazılı süre içinde ilgili vergi dairesine bir
beyanname ile bildirmek ve aynı süre içinde yatırmakla yükümlüdürler.Beyannameler
her ayın 1'i ile 15.inci ve 16.günü ile sonuncu günlerine ait iki devre olarak hazırlanır ve
ayın 15. ve son gününü takip eden 7 işgünü içinde ilgili vergi dairesine verilir.
Beyannameler , ait oldukları döneme ilişkin vergi, resim ve harç tahsilatının ayrı
ayrı toplamları ile bu dönemde yapılan işlemlerin ilk ve sonuncusunun yevmiye
numarası yazılmak suretiyle toplam sayısını gösterecek şekilde üç nüsha olarak tanzim
edilir.
23
Noterler yukarıda belirtilen sürelerde belirtilen beyannameyi düzenleyip ilgili vergi
dairesine vermeye ve yine belirtilen süre içerisinde tahsil ettikleri harç, damga vergisi ve
değerli kağıt bedellerini ilgili süre içerisinde vergi dairesine yatırmakla mükelleftirler.Bu
yasal mükellefiyetin yerine getirilmemesi halinde ilgili noter hakkında Yargıtay içtihatları
gereğince zimmet suçundan dolayı ceza soruşturmasının yapıldığının ve zimmet
suçundan dolayı ceza verildiğinin unutulmaması gerekir.
NK.119.maddesinin uygulanması ile ilgili yönetmeliğin 9.maddesine göre
noterler, ilgililerden tahsil ettikleri harç, vergi, resim karşılığı parayı noterlik dairesinde
veya bankada bulundurmak zorundadırlar.
5-NOTERLİK ÜCRET TARİFESİ
Noterlik Kanunun "Ücret Tarifesi" başlığını taşıyan 112.maddesinde "Noterlerin
yaptıkları işlemlere ait harç üzerinden hesaplanacak ücretleri ile vasiyetname ve vakıf
senedi düzenlenmesinden alınacak ücretler, yazı, bir dilden diğer dile veya bir yazıdan
diğer yazıya çevirme, karşılaştırma, tescil, emanetlerin saklanması ve kanunlarında harç
, vergi ve resimden bağışık olduğu yazılı işlemler ile defter onaylanmasından kanunen
ücret almayı öngördüğü sair işlemlerden alacakları ücretler ve noterlerle imzaya yetkili
vekillerin yol ödeneğinin miktarı, Türkiye Noterler Birliği'nin mütalaası alındıktan sonra
Adalet Bakanlığı tarafından düzenlenecek bir tarife ile tespit olunur.
Noterlik işleminin başka bir noter aracılığı ile yapıldığı hallerde,aracı notere
ödenecek ücretler de tarifede gösterilir.
Tanıklık ve onaylama şerhlerinden yazı ücreti alınmaz.
Tarifede gerekli görülecek değişiklikler her yıl mart ayında yapılır.Yeni tarife
yürürlüğe girinceye kadar eski tarife uygulanır." denmektedir.
Ücretlerin alınmasında sayfa hesabının Harçlar Kanunundaki esaslara göre
yapılacağı da NK 113 md.'de belirtilmiştir.
Harçlar Kanunu 135.maddeye göre ,Harçlar sayfa üzerine hesap edildiği hallerde
20 satır bir sayfa ve 50 harf bir satır sayılır, son sayfa 20 satırdan eksik olsa da bir
sayfa sayılmaktadır.
Noterlerin yaptıkları işlemler nedeni ile aldıkları ücretler şunlardır :
5.1.Noter Ücreti
Noterler , yaptıkları işlemlerden Harçlar Kanuna göre aldıkları harçların % 30'u
oranında noter ücreti alırlar.
5.2.Düzenleme Ücreti
Burada adı geçen düzenleme ücretinin yapılan "Düzenleme işlem, düzenleme
vekaletname" ile bir ilgisi olmayıp sadece yapılan VASİYETNAME VE VAKIF
SENETLERİ'nin düzenlenmesi için öngörülmüştür. Vasiyetnamelerden ve vakıf
senetlerinden vazgeçme veya bunların feshi , iptali ve değiştirilmesi halinde düzenleme
24
ücreti olarak belirlenen ücretin üçte biri alınır.Düzenleme ücreti alınması gereken bir
işlemde hesap edilecek noter ücreti ile düzenleme ücretinden hangisi fazla ise o ücret
alınır.(Not.Üc.Tar.2.md.)
5.3.Yazı Ücreti
Ücret Tarifesinin 3.maddesine göre ; Noterler her ne suretle olursa olsun
yazdıkları kağıtların dairede kalan nüshası ile iş sahibine verilen asıl ve örneklerinin her
sayfasından yazı ücreti alırlar. Bu kağıtların örneklerinin iş sahibinin istek ve onayı
üzerine noterlik dairesinde fotokopi yoluyla çıkartılması halinde, bu örneklerin her
sayfası da aynı ücrete tabidir.Özel kanunlarında harç, damga vergisi ve resimden muaf
tutulan işlemleri noter yazdığı takdirde yine yukarıda belirtilen yazı ücreti alınır.
Tanıklık ve onama şerhlerinden yazı ücreti alınmaz. (Bu husus onaylama yapılan
işlemler için söz konusu olup, düzenleme işlemlerde ise işlemin tamamı
değerlendirmeye alınır.)
5.4.Çevirme Ücreti
Noterlik Kanunun 103.maddesi gereğince, noter tarafından bir dilden diğer dile,
bir yazıdan diğer yazıya çevirtilen kağıtların her sayfasından çevirme ücreti alınır.
Ancak burada sayfa sayısının hesabında Harçlar Kanunu’ndaki 20 satırlık satır
sayısı esas alınmaz.Bir dilden diğer dile veya bir yazıdan diğer yazıya çevrilen veya
çevirtilen kağıtların 10 veya daha az satırı içeren sayfalarından yukarıda belirtilen ücretin
yarısı kadar ücret alınır
5.5.Karşılaştırma Ücreti
Ücret Tarifesinin 5.maddesinde dışarıda yazılıp onama veya tebliğ için noterliğe
getirilen kağıtların karşılaştırılmasından asıllar hariç sayfa başına karşılaştırma ücreti
alınır.Özel kanunlarında harç, damga vergisi ve resimden muaf tutulan işlemlerden de
bu ücret aynen alınır denmektedir.
Karşılaştırma, asıl nüshanın diğer nüsha veya örneklerle karşılaştırılması demek
olduğundan , karşılaştırılan asıl nüsha dışındaki, gerek noterlik dairesinde kalan imzalı
örnek nüshadan ve gerekse ilgilisine verilen nüsha ve örneklerden karşılaştırma ücretleri
alınır.Karşılaştırılan asıl nüsha, daire nüshası ise bundan karşılaştırma ücreti alınmaz.
Bazı işlemlerdeki karşılaştırma sayısı genelgeler , genel yazılar ile noterlere
duyurulmaktadır. Bu hususta birkaç örnek vermek gerekirse ;
*TNB'nin 31.7.2000 tarih, 12501 Huk. sayılı yazısında TC Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğü tarafından sayı:3/3 numara ile kitap
halinde bastırılıp dağıtılan (...NO.LU MOTORLU TAŞIYICILAR KOOPERATİFİ ANA
SÖZLEŞMESİ)'nin 40 sayfa kabul edilerek buna göre gider alınması gerektiği
bildirilmiştir.
*TNB'nin 10.6.2005 tarih, 8664 Huk.sayılı yazısında ; TC Tarım ve Köyişleri
Bakanlığı Teşkilatlandırma ve Destekleme Genel Müdürlüğü tarafından kitap halinde
25
bastırılıp dağıtılan (SINIRLI SORUMLU.....TARIMSAL KALKINMA KOOPERATİFİ
ANASÖZLEŞMESİ)'nin 69.362 harf ve 70 sayfa kabul edilmesi, buna göre gider
alınması gerektiği bildirilmiştir.
*TNB'nin 2.3.1990 tarih, 19 sayılı genelgesine göre ; Maliye ve Gümrük
Bakanlığınca bastırılan kira sözleşmelerinin üzerinde bulunan matbu harf sayılarına
göre 4 sayfa üzerinden karşılaştırma ücreti alınması gerekmektedir.
5.6.Tescil Ücreti
Kanun uyarınca tescili gereken işlemlere ait kağıtlardan , işlem başına maktu
olarak tescil ücreti alınır.Tescil ücreti alınan işlemlere örnek olarak "Mülkiyeti Muhafaza
kaydı ile Satış Sözleşmesi", "Finansal Kiralama Sözleşmesi " ve ihale sözleşmesi
verilebilir.
5.7.Emanetlerin Saklanması Ücreti
Noterlik Ücret Tarifesinin 7.maddesine göre, Noterler saklayacakları emanetler
için (emanet ister eşya, isterse kıymetli evrak olsun) maktu olarak yıllık emanet saklama
ücreti alırlar.Tutanakta yazılı emanetler birden fazla olsa dahi, tek saklama ücreti
alınır.Emanetlerin saklanması ayrıca gideri gerektirmekte ise noter, birinci fıkra uyarınca
alacağı ücretten başka, bu sebeple yapacağı gerçek gideri de ilgilisinden alır.Saklama
süresi kanunda belirtilmiş olan hallerde ücret, belirtilen süre için peşin olarak alınır.
Saklama süresi kanunca belli olmayan emanetlerin ücreti, her yıl peşin olarak alınır.
Noterin değişmesi halinde , ayrılan noter, aldığı saklama ücretinden geriye kalan süreye
ait tutarı yeni notere devreder.
Sendikalar Kanunu 42.maddesi uyarınca konfederasyon, sendika ve sendika
şubelerinin başkanları ve yöneticileri göreve seçilmelerinden sonra üç ay içinde
kendilerinin, eşlerinin ve velayetleri altındaki çocuklarının mal bildirimini notere verme
zorunluluğu ve bu bildirimlerin yöneticilerin görevinin sona ermesinden itibaren 5 yıl süre
ile noterde saklanacağı hüküm altına alınmıştır.
5.8.Harç, Damga Vergisi Ve Resimden Muaf İşlemlerle Kamulaştırma
Tebliğlerinde Noter Ücreti
Noterlik Ücret Tarifesinin 8.maddesinde Noterler, özel kanunlarında harç, damga
vergisi ve resimden muaf olduğu bildirilen, ancak değer içeren işlemlerden, harç alınmış
olsa idi alınması gereken harcın % 10'u oranında noter ücreti alırlar.Değer içermeyen bu
çeşit işlemler dolayısıyla noterler onadıkları her imza için her yıl belirlenen maktu ücret
alırlar.Özel kanunlarında harç,damga vergisi ve resimden muaf olduğu belirtilen ve imza
onaylaması gerektirmeyen protesto, ihtarname, ihbarname işlemlerinde ilgilisine tebliğ
edilecek her nüsha için her yıl için belirlenen maktu ücret alırlar.
Kamulaştırma Kanunu hükümleri gereğince yapılacak kamulaştırma tebliğlerinde
ilgilisine tebliğ edilecek her nüsha için her yıl belirlenecek maktu ücreti alınır.
26
5.9.Defter Onay Ücreti
Defterlerin açılış onaylamaları yapılırken yüz sayfaya kadar olanlardan (yüz sayfa
dahil) , yüz sayfadan yukarı her yüz sayfadan da her yıl belirlenen onaylama ücreti
alınır.Yüz sayfadan fazla olan defterlerin küsuratı elli sayfaya kadar olursa ücret
alınmaz.Elli ve daha fazla olursa tarife ile belirlenen ücret alınır. Ara ve kapanış
onaylamalarından maktu olarak ücret alınır. Özel kanunlarına göre harç, damga vergisi
ve resimden muaf olanlara (örneğin kooperatiflere) ait defterlerin onaylanmasında da,
yukarıdaki fıkralar uyarınca ücret alınır.(Not.Üc.Tar.9.md.)
5.10.Bildirim Yazı Ücreti
Noterlik Ücret Tarifesinin 10.maddesine göre; "Noterler, kanunda öngörülen
bildirim yükümlülükleri doğrultusunda yazacakları her yazı için tarifede belirlenen bildirim
yazı ücreti alırlar. Örneğin; Finansal Kiralama Sözleşmesinin kiracının ikametgahının
bulunduğu yer noterliğinde, Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Satış Sözleşmesinin de
alıcının ikametgahının bulunduğu yer noterliğinde tescili gerekmektedir.Bu nedenle
Finansal Kiralama Sözleşmesinin kiracının ikametgahının bulunduğu yer dışında başka
bir yer noterliğinde yapılması halinde veya Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Satış
Sözleşmesinin alıcının ikametgahının dışında başka bir yer noterliğinde yapılması
halinde işlemi yapan noter, bu işlemlerin söz konusu noterliklerde tescil edilebilmesi için
ilgililerden diğer ücretlerin yanında tarifede belirlenen bildirim yazı ücretini de alır.
5.11.Yol Ödeneği
Noterlik Ücret Tarifesinin 11.maddesine göre, Noterler veya imzaya yetkili
vekilleri, noterlik dairesi dışında iş yapmak veya Noterlik Kanunu'nun 55.maddesi hükmü
uyarınca evrak ve defterleri götürmek için daireden ayrıldıklarında gerekli yol giderinden
başka her işten, her gün için tarifede belirlenen yol ödeneğini alırlar.Noterlik dairesi
dışında piyango, özel ve resmi kuruluşların kur'a, seçim ve toplantılarında hazır
bulunarak , tutanak düzenlemeleri halinde, noterler ve imzaya yetkili vekilleri gerekli yol
giderinden başka her işten, her gün için tarifede bu işlemler için belirlenen yol ödeneği
alırlar.
5.12.Aracılık Ücreti
Noterlik Ücret Tarifesinin 12.maddesine göre, Aracı noter, işin gerektirdiği her
türlü giderden başka, her işlem için maktu olarak tarifede belirlenen aracılık ücretini alır.
5.13.Memur Eliyle Tebliğ Ücreti
İlgililerin talebi üzerine muhataplarına memur eliyle tebliğ yapılması halinde
alınacak ücret, o yer noterliğinin bulunduğu İl İdare Kurulu tarafından her yıl için ocak
ayında belirlenen ücret alınır.
27
VI-NOTERLERİN CEZAİ VE HUKUKİ SORUMLULUĞU VE NOTERLER HAKKINDA
VERİLEBİLECEK DİSİPLİN CEZALARI
1-NOTERLERİN CEZAİ SORUMLULUĞU
1512 sayılı Noterlik Kanunu’nun 1.maddesinde açıkça belirtildiği gibi, noterler
Hukuki güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için işlemleri belgeleyen kamu
görevlileridir.
Türk Hukuk Sisteminde Noterlerin ve Noterlik personelinin cezai sorumluluğu özel
olarak düzenlenmiştir. Bundan dolayı gerek noterler, gerekse personel kamu görevlisi
sayılmış ve yargılamaları buna göre yapılmaktadır. NK. 151.md. de Aynı şekilde noter
ve noterlik personeline karşı, görevlerini yerine getirirken, görevleri sebebiyle işlenen
suçlarda TCK. Devlet memurlarına karşı işlenen suçlar hükümleri uygulanır. NK. 152 md
Noterlerin, görevden doğan ve görev sırasında işledikleri suçlardan dolayı
kovuşturma yapılabilmesi Adalet Bakanlığı’nın iznine bağlanmıştır.NK. 153.md.
2-SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA
Noterlik Kanununa göre bir noter hakkında Adalet Müfettişlerine veya
Savcılıklara herhangi bir şikayet yapılır veya bu merciler noterin yolsuz bir işleminden
haberdar olurlarsa , derhal gerekli soruşturmayı yaparak düzenleyecekleri evrakı
Bakanlığa gönderirler.
Adalet Bakanlığı düzenlenen soruşturma evrakının suç niteliğinde olmayıp disiplin
kovuşturmasını gerektiren eylemler ile ilgili kısımlarının bir örneğini TNB.Disiplin
Kuruluna intikal ettirir.Soruşturma sonucu eylemin suç olabileceği ihtimalinde NK
153.md.gereğince Adalet Bakanlığı’nın vereceği izin ile noter hakkında kovuşturma
başlatılır.
NK 154.md.de düzenlenen kovuşturma usulü gereğince, soruşturma dosyası
suçun işlendiği yer ağır ceza mahkemesine en yakın yer Ağır Ceza Mahkemesi
Başkanlığına gönderilir.
Cumhuriyet Savcısı 5 gün içinde, iddianame düzenleyerek dosyayı son
soruşturmanın açılmasına veya açılmasına yer olmadığına karar verilmek üzere Ağır
Ceza Mahkemesine verir.
İddianamenin bir örneği, Ceza Mahkemeleri Kanunu hükümleri gereğince,
hakkında kovuşturma yapılan notere tebliğ edilir. Bu tebliğ üzerine noter, kanunda yazılı
(onbeş günlük) süre içinde bazı delillerin toplanmasını ister veya kabule değer bir
istemde bulunursa nazara alınır. Gerekirse soruşturma Mahkeme Başkanı tarafından
derinleştirilir.
Haklarında son soruşturmanın açılmasına karar verilen noterlerin duruşmaları,
suçun işlendiği yer Ağır Ceza Mahkemesinde yapılır.
28
Mahkemenin tutuklama veya salıvermeye yahut son soruşturmanın açılmasına
yer olmadığına dair kararlarına karşı, Cumhuriyet Savcısı veya şüpheli tarafından genel
hükümler uyarınca itiraz olunabilir. NK. 155 md.
Noterlik Kanununun 156. maddesi gereğince Ağır Ceza Mahkemesinin görev
alanına giren bir suçtan dolayı suçüstü halinde soruşturma ve kovuşturma genel
hükümlere göre yapılır.
Noterlik Kanununun 123.maddesi gereğince hakkında soruşturma ve kovuşturma
yapılan noterler, soruşturma ve kovuşturmanın selameti bakımından Adalet Bakanlığı
tarafından gerekli görüldüğü takdirde, soruşturma veya kovuşturma kesin bir karar veya
hükümle sonuçlanıncaya kadar işten el çektirilirler.
Türk Hukuk Sisteminde Noterler aleyhine açılan ceza davalarının çoğunluğunu;
1.Sahte kimlikle ve diğer sahte belgelerle başvuranların işlemlerini gerekli dikkat ve
özeni göstermeyerek yapmak nedeniyle görevi ihmal (görevi kötüye kullanma),
2.Harç, Damga Vergisi, Değerli Kağıt bedellerinin zamanında yatırılmaması nedeniyle
zimmet,
3.Gözetim ve denetim görevini gereği gibi yapmamak,
4.Görevini gereği gibi yapmayarak, görevini ihmal etmek veya görevini kötüye
kullanmak,
5.Sahte evrak tanzimi,
Suçlarından dolayı açılan davalar oluşturmaktadır.
3-NOTERLERE ÖZGÜ SUÇLAR
Noterlik Kanunun 157- 158 -159 -160 maddelerinde, noterlere özgü suçlar
düzenlemiştir.
157.maddenin 1.fıkrasında NK 50.md.nin 3.fıkrasında yer alan yasaklara aykırı
davranmakla oluşan suçlar ve cezası , 2.fıkrasında noterin bu eylemine aracılık eden
3.şahsın işlediği suç ve cezası, 4.fıkrasında başkalarının noterler arasında rekabet
olacak eylemleri ile işledikleri suç ve cezası düzenlenmiştir.
NK 158.md. ile de “Eski tarihle evrak düzenlemek, yevmiye defterinde numara
ayırmak, harç, damga vergisi vesair vergi ödemelerine ilişkin beyannamelerde veya
bunlara eklenen makbuzlarda tahrifat suçu ve cezası düzenlenmiştir.
Kanunun 109.md.gereğince noterlikler ortak cari hesabı uygulaması nedeni ile
yükümlü bulundukları görevlerini gereği gibi yerine getirmeyen noter odası başkan ve
yönetim kurulu üyelerine özgü suçu ve cezası düzenlenmiştir.
29
Noterlik Kanununun 160.maddesinde de, noterlik dairesinde çalışan personelin ,
görevleri sırasında ve görevleri nedeni ile işledikleri suça iştiraki bulunmayan noterin ,
bunlar üzerinde gözetim ve denetim görevini ihmal etmesi suçu ve cezası
düzenlenmiştir.
4-NOTERLERİN HUKUKİ SORUMLULUĞU
Noterlik Kanunu 162.maddesi gereğince, stajyer, katip ve katip adayları
tarafından yapılmış olsa bile, noterler bir işin yapılmamasından veya hatalı yahut eksik
yapılmasından dolayı zarar görenlere karşı sorumludurlar. Bu sorumluluk nedeni ile
işlemin eksik ve hatalı yapılmasına sebep olanlara karşı rücu hakkı vardır.
Türk Hukuk sisteminde NK 162.md.de yer alan bu hüküm nedeni ile , noterlerin
hukuki sorumluluğunun kusura dayalı bir sorumluluk mu olduğu yoksa kusursuz
sorumluluk mu olduğu hususu gerek doktrindeki farklı görüşler ve gerekse yargı
kararlarındaki farklılıklar nedeni tartışma konusudur. Yargıtay kararlarında çoğunlukla
noterlerin hukuki sorumluluğunun “Kusursuz Sorumluluk” olduğu kabul edilmiştir. Ancak
gerek Yargıtay karalarında gerekse doktrinde noterin hukuki sorumluluğunun söz
konusu olabilmesi için şu 4 şartın birlikte olması gerekir :
a.Bir Noterlik eylemi olmalı,
b.Eylem hukuka aykırı olmalı,
c.Zarar olmalı
d.Zarar ile eylem arasında illiyet bağı bulunmalıdır.,
5-DİSİPLİN SUÇLARI VE CEZALARI
Noterlik Kanunun 125.md.ne göre,mesleğin vakar ve onuruna aykırı eylem ve
hareketlerde bulunanlarla, görevlerini yapmayan veya kusurlu olarak yapan yahut ta
görevinin gerektirdiği güveni sarsıcı hareketlerde bulunan noterler hakkında, noterlik
hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesi amacı ile durumun niteliği ve ağırlık derecesine
göre kanunda belirtilen disiplin cezaları verilir.
Kanunun 126.md.si gereğince noterlere verilebilecek disiplin cezaları
• Uyarma
• Kınama
• Para
cezası
• Geçici
olarak işten çıkarma ve
• Meslekten
çıkarma cezalarıdır.
30
Notere 157.maddeye göre iki defa hüküm giymesi halinde ve kanunun emrettiği
diğer hallerde “meslekten çıkarma cezası “ verilmesi zorunludur.
Bir noter, bir disiplin cezası aldıktan sonra 5 yıl içinde kendisine aynı disiplin
cezasını gerektiren bir eylem ve harekette bulunursa sıraya göre daha ağır olan ceza
verilir.
Disiplin kurulu, vereceği cezayı sıraya bağlı olmaksızın serbestçe takdir eder.
Noter ve noterlik personeli hakkında uygulanacak disiplin cezaları ve disiplin
soruşturma ve kovuşturmasının şekli NK 125-150.maddelerinde düzenlenmiştir.
Noterin, noterlikten ayrılması noterliği sırasındaki eylemlerinden dolayı disiplin
kovuşturması yapılmasına engel olmaz.
VII-NOTERLİK MEVZUATI, NOTERLİKLE İLGİLİ YAYINLAR VE KULLANILAN
BİLGİSAYAR PROGRAMLARI
1-NOTERLİK MEVZUATI
a) Anayasa, Kanunlar (Özellikle Türk Medeni Kanunu, Borçlar Kanunu, Türk
Ticaret Kanunu, Harçlar Kanunu, Damga Vergisi Kanunu,, Tebligat Kanunu ), usulüne
göre onaylanarak yürürlüğe giren uluslararası anlaşmalar, tüzükler, yönetmelikler ile
bilimsel ve yargısal içtihatlar ilgili oldukları ölçüde Noterlik Hukukunun genel kaynaklarını
oluşturur.
b) 1512 Sayılı Noterlik Kanunu ( Noterlik hukukunun asli kaynağı olan 1512
Sayılı Noterlik Kanunu, 18.01.1972 tarihinde kabul edilip 05.02.1972 tarih ve 14090
sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak 05.05.1972 tarihinde yürürlüğe girmiş, daha sonra
2258, 2980, 3588 ve 4579 sayılı Kanunlarla değişikliğe uğramıştır).
c) Adalet Bakanlığı Genelge ve talimatları,
d) Türkiye Noterler Birliği Tüzük,Yönetmelik ve Talimatları :
1-Noterlik Kanunu Yönetmeliği ( Noterlik Kanunu'nun 198.maddesinde belirtilen
konuların düzenlendiği bu yönetmelik 13.07.1976 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak
yürürlüğe girmiştir)
2-Türkiye Noterler Birliği Yardım Sandığı Yönetmeliği,
3-Türkiye Noterler Birliği Kıdem Tazminatı Yönetmeliği,
4-Noterlik daireleri Arşiv Hizmetleri Hakkında Yönetmelik,
31
5-Noterlik Sağlık Fonu Yönetmeliği,
6-Türkiye Noterler Birliği Burs Yönetmeliği,
7-Türkiye Noterler Birliği Noterler Ölüm Yardımı Anlaşması Yönetmeliği,
8-Türkiye Noterler Birliği Personeli İle Noterliklerde Çalışan Katip ve Hizmetlilerin
Yararlanacakları Ölüm Yardımı Anlaşması Yönetmeliği,
9-Türkiye Noterler Birliği Noter Vekillerini Denetleme Yönetmeliği,
10-Boşalan Noterliklere Ait Daire Ve Eşyaların Devri Kurallarını Tespit Eden
Yönetmelik,
11-Türkiye Noterler Birliği Kitaplıkları Talimatı,
12-Türkiye Noterler Birliği Kongresi İç Tüzüğü,
13- Noterlik Mesleğinin Gelenek ve Görenekleri İle Uyulması Zorunlu Meslek
Kuralları,
14-Türkiye Noterler Birliği Hukuki Sorumluluk Fonu Yönetmeliği,
15-Türkiye Noterler Birliği İç Çalışma Yönetmeliği.
a) Türkiye Noterler Birliği Genelgeleri (1972 Yılından itibaren )
b) Türkiye Noterler Birliği Genel Yazıları ( 1972 yılından itibaren )
2-NOTERLİKLE İLGİLİ YAYINLAR
a) Noterlik Kanunu ve Yönetmeliği (TNB.Yayını, Ankara 2006 )
b) Noterlik Mevzuatı ve Tatbikatı ( Nurettin Gürsel- Ankara 1972 )
c) Açıklamalı Noterlik Kanunu ( Ruhi Özüarı- Ankara 1975 )
d) Hukukumuzda Noterlik (Fahrettin Tanju - 1983 )
e) Noterlik Hukuku ( Ziya Gökçe- Ankara 1989 )
f) Noterlik Hukuku ( Doç.Dr.Ömer Ulukapı, Dr.Murat Atalı-Konya 2001)
Ankara 2001 )
h) Türkiye Noterler Birliği Hukuk Dergileri ( 1973 Yılından itibaren üç ayda bir
yayınlanmaktadır ).
ı) Türkiye Noterler Birliği Genelgeleri ve Genel Yazıları ( 1972 den itibaren ciltler
halinde yayınlanmış ve tüm noterliklere gönderilmiştir ).
32
j) Noterlik Tavsiyeleri ( Adalet Müfettişlerinin Noterlere Tavsiyeleri ) TNB Yayını,
Ankara 2006
k) Noterin El Kitabı ( T.N.B. Yayını, Ankara 1995 )
l) Türkiye Noterler Birliği Genelge Özetleri.
3-NOTERLİKLERDE KULLANILAN BİLGİSAYAR PROGRAMLAR
3.1.Yazım Programları
Noterliklere bilgisayarın girmesi ile birlikte piyasada hazırlanan Gürdata ,
Serdar,Uğur gibi yazım ve vezne programları kullanılmışsa da, Türkiye Noterler Birliğinin
konuya el atması ve Bilgi İşlem Merkezinin kurulması sonucu Türkiye Noterler Birliği
Yazım ve Vezne Programları hazırlanıp ücretsiz olarak noterliklere dağıtılmıştır. TNB
yazım programı 2006 yılından itibaren Yazım Net adı ile geliştirilip zenginleştirilerek
noterliklerin kullanımına sunulmuş ve tüm TNB. programlarına internet desteği
sağlanmıştır. 2008 yılında Kimlik Paylaşım Sistemi uygulaması da başlatılarak Yazım
Net programı ile entegre şekilde hizmete sunulmuştur. Bazı noterliklerdeki eski
personel, yazım programı konusundaki eski alışkanlıklarını devam ettirmeye çalışsalar
da, Türkiye genelinde TNB Yazım net programı KPS destekli olarak kullanılmaktadır.
Aralık 2008 de Vezne programı ile entegre hale getirilmiştir.
3.2.Vezne Programı
Eski yazım programları gibi piyasada hazırlanan bazı vezne programları da
noterliklerde kullanılmakta idi. Daha sonra Türkiye Noterler Birliği tarafından hazırlanan
ve ücretsiz olarak tüm noterliklerin kullanımına sunulan TNB. Vezne Programı da gitgide
yaygınlaşmış ve noterlikler arasında uygulama birliğinin temini amacıyla Bilgi işlem
destekli olarak 2006 yılı başından itibaren tüm noterliklerde zorunlu hale getirilmiştir.
Elektronik evrak gönderimi de 2008 yılında başlatılmış bulunmaktadır. Aralık 2008 de
Yazım Net programı ile entegre hale getirilmiştir.
3.3.TNB. Web Sitesi (www.tnb.org.tr)
Türkiye Noterler Birliği tarafından kurulan ve tüm noterlerin hizmetine sunulan bu
sitede vezne ve yazım programları, bunlarla bağlantılı tüm programlar, bilgi kütüphanesi,
ilgili yasalar, Noterlik Ücret Tarifesi, kasko listesi, günlük döviz kurları, Genelge ve genel
yazılar ile hukuk dergilerinin yer aldığı elektronik arşiv, noterler ve noterlikler, münhal ve
muhdes noterlikler, atamalar, çevrimiçi yayınlar, mesleki forumlar, bilgi işlem sayfası
yararlı site adresleri, haber , bildirimler, duyurular ,elektronik evrak gönderimi, kurumsal
entegrasyon, araç ve kimlik sorgulama yer almaktadır.
33

noterler için temel bilgiler

Transkript

Benzer belgeler

Noterlik Bilgi Sisteminin Sahiplik ve Kullanım Hakları ile Şekline

Bodrum Milli Emlak Müdürlüğünce 10/09/2014 tarihinde taşınır mal

ICBC Turkey Bank A.Ş. 2016 Yılı Kar Dağıtım Politikası Bankamızın

Resmi Daire sayılmayan kurumların hakediş ödemelerinde damga