Slayt 1 - Fachmann

Bilgisayarla ilgili olarak kullanılan terimler.
Giriş: İnsanlar tarafından ya da tekrar kullanılmak üzere bilgisayarların
yapmış olduğu işlemler sonrasında ortaya çıkan verilerdir.
Bu veriler,
sayılar, harfler, sözcükler, ses sinyalleri ve komutlardır.
Veriler giriş birimleri tarafından toplanır.
İşlem: Verilerin insanların amaçları doğrultusunda,
programın yetenekleri ölçüsünde işlenmesidir.
Bellek: Verilerin depolandığı yerdir.
Giriş yapılan ve işlenen veriler bellekte depolanır.
Çıkış: Bilgisayar tarafından işlem basamaklarından
geçirilerek üretilen yazı, resim, tablo, müzik, grafik,
hareketli görüntü, vb. nin ekrandan ya da yazıcı,
hoparlör gibi değişik çıkış birimlerinden alınmasıdır.
Bir bilgisayarın işlem yapabilmesi için donanım
ve yazılıma gereksinimi vardır.
Donanım (Hardware): Bilgisayarın fiziksel
kısımlarına donanım denilmektedir.
Ekran, klavye, Sabit disk (sabit disk), fare, yazıcı,
bellek, mikroişlemci,
tarayıcı vb. bilgisayar donanımını oluşturan
parçalardır.
Yazılım (Software): Bilgisayar donanımında kullanılan
çeşitli programlara yazılım denir. Bilgisayar donanımının
çalışmasını sağlayan yazılımlar olduğu gibi, bilgisayarda
işlem yapmayı sağlayan yazılımlarda vardır. Yazılıma
örnek olarak, kelime işlemciler (word processor), tablolama
(spread sheet), sunu (presentation), programlama dilleri
(Pascal, C, Visual Basic vb.), ses (sound) programları
verilebilir.
Bilgisayarın açılıp kullanıma hazır hale
gelmesini sağlayan programlara
işletim sistemi denir. İşletim sistemi
bilgisayarı kullanıma hazır hale getirir,
burada işletim sistemi harddisk, disket veya
CD üzerindeki programları,
belgeleri kolayca bulup kullanabilmemizi
sağlar. Geçmişte kullanılmış olan ve
günümüzde halen kullanılan işletim
sistemlerine örnek olarak:
MS-DOS, Microsoft Wındows (Bugüne kadar 95, 98, 2000, NT, Millenium, XP , Vista
Windows 7 sürümleri mevcuttur) UNIX, LINUX, FreeBSD (Bir Unix türevidir),
MacOS ( Apple – Mac ‘in kullandığı işletim sistemi)
Bilgisayar Sistem Birimleri
BİLGİSAYAR KASASI
DIŞ DONANIM
AYGITLARI
Anakart (Mainboard)
Ekran
İşlemci (CPU)
Klavye
Bellek (RAM)
Fare
Sabit Disk (Harddisk)
Yazıcı
Disket sürücüsü (Floppy
disk)
Tarayıcı
Optik sürücüler
(CD-ROM, CD-RW,
DVD-ROM vb.)
Web kamera
Ekran kartı
Ses kartı
Ağ kartı (Ethernet kartı)
Faks modem kartı
TV kartı
Hoparlör, mikrofon vb.
Bilgisayar Kapasite Ölçü Birimleri :
Bilgi saklama aygıtlarını tanıtmadan önce önce bu aygıtların
saklayabileceği bilgi kapasitelerinin hangi birimlerle
ölçüldüğünü bilmek gerekir.
1 Bit : Makine dili adıyla bilinen ikilik sayma sistemini oluşturan her
0 ve 1 bir bit büyüklüğündedir.
1 Byte : 8 Bit
1 Kilobyte : 1024 Byte
1 Megabyte : 1024 Kilobyte
1 Gigabyte : 1024 Megabyte
1 Terabyte : 1024 Gigabyte
İşletim Sistemleri
Bilgisayarlarda kullanılan her türlü program yazılım olarak
nitelendirilir. Programlar kullanılacakları zaman genel olarak,
diskler (çevre birimleri) aracılığı ile bilgisayar belleğine
yüklenirler. Bilgisayarın POWER düğmesine basıldığı zaman
işletim sistemi olarak nitelendirilen programın bir bölümü
otomatik olarak RAM belleğe yüklenir. Bilgisayar açık
konumda olduğu müddetçe orada kalarak görev yapar.
işletim sistemleri genellikle işlemcilere özgü olarak
hazırlanırlar. Belli bir tip işlemci için değişik işletim sistemleri
söz konusu olabilir. Kullanıcı, bu gibi durumlarda amacına en
uygun olan işletim sistemlerinden birisini seçmelidir.
Uygulama programları da işletim sistemine özgü olarak
hazırlanır. Bundan dolayı işletim sistemi seçilirken
kullanılacak olan uygulama programlarına da dikkat etmek
gereklidir.
İşletim Sistemleri:
•Düzenleyici (Organize edici),
•Yardımcı,
•Derleyici olmak üzere üç ana bölümde incelenir.
Düzenleyici (organize edici) programlar:
Bilgisayar açık olduğu sürece bellekte kalan program türüdür. Adından
da anlaşılacağı üzere düzenleyici programlar bilgisayarın çeşitli
bölümlerini eş güdüm içerisinde çalıştırmaya yarar. İşletim sistemine ait
olan komutlar, komut satırından girildiğinde veya grafik ara birimli işletim
sistemlerinde komut simgesine tıklandığında ilgili komutun
gerçekleşmesini sağlar. Örneğin, disk veya disket üzerinde bulunan dizin
ve dosyaların listelenmesi ... gibi.
Elektronik hesap tablosu kelime işlemci veya
veri tabanı gibi uygulama programları
düzenleyici programların üzerinde çalışır.
Yardımcı programlar:
Çok değişik amaçlar için geliştirilmiş olan bu program türü, komut satırı veya
kendisini temsil eden simge aracılığıyla girildiğinde belleğe yüklenir ve işlevini
yerine getirir. Çok özel amaçlı olan yardımcı programlar, bilgisayar belleğinde
kalırken diğerleri ise sadece görev yaptığı sürece bellekte kalır.
MS-DOS işletim sisteminde kullanılan çok sayıdaki dış
komut yardımcı program grubunun içinde yer alır.
Derleyici programlar:
Kullanıcı ile bilgisayar arasındaki iletişimi sağlamak için derleyici programlar
kullanılır. Bu program türü işletim sisteminin önemli bölümlerinden birisini
oluşturur. Derleyici programlar, üst seviyeli dillerde hazırlanmış olan programları
bilgisayarın çözebileceği sayısal kodlara çevirir. Bu çevirme işlemine derleme
adı verilir.
Derlenmiş programlar ayrı bir dosyada saklanır. Adı
komut satırından girilince belleğe yüklenerek
çalışmaya başlar. Bir bilgisayarda aynı anda birden
çok derleyici program bulunabilir. Derleyici programlar
piyasada ayrı olarak satılırlar.
Bilgisayarda kullanılan
Fortran,
Cobol,
Pascal ve
Basic gibi programlar derleyici özelliğine
sahip olan programlardır.
Başlıca işletim Sistemleri
Kişisel bilgisayarlar geliştirilmeden önce kullanılan büyük bilgisayarların
kendilerine özgü işletim sistemleri vardı. Bu işletim sistemlerinde ortaya
çıkan hatalar zamanla giderilmiş, geliştirilmiş olan yeni sürümler bu süreç
içerisinde kullanıcıların hizmetine sunulmuştur.
IBM firması komutların satırdan girilmesi, kullandığı belleğin 640 KB ile
sınırlı olması ve aynı anda bir tek uygulama programını çalıştırması
nedeniyle kişisel bilgisayarında DOS (Disk Operating System) işletim
sistemini kullanmıştır. Bu uygulamanın sonucunda DOS işletim sisteminin
uygulamada kullanım oranı artmıştır.
OS/2 işletim Sistemi : IBM ve Microsoft firmaları, DOS
işletim sisteminin yukarıda açıklanan olumsuzluklarını
gidermek ve kullanıcı potansiyelini daha da arttırmak için
grafik tabanlı bir işletim sistemi olan ve OS/2 olarak
nitelendirilen bir işletim sistemini geliştirmeyi gündemlerine
aldılar.
Daha önceki konularda açıklandığı gibi DOS işletim sistemi
IBM ve Microsoft firmaları tarafından ayrı ayrı
geliştirilmekteydi. Grafik tabanlı yeni işletim sisteminin
geliştirilmesi sürecinde IBM ve Microsoft firmalarının
anlaşamaması sonucunda IBM firması kendi ürettiği kişisel
bilgisayarlarına mikro kanal mimarisine (MCA) dayalı OS/2
tabanlı işletim sistemini geliştirmeye başladı.
DOS işletim sisteminin 640 KB bellek kapasitesini
aşan, grafik tabanlı ve 32 bit’lik bir işletim sistemine
sahip olan OS/2 tabanlı işletim sistemi, kullanıcılar
tarafından pek fazla kabul görmedi. Bunun üzerine
IBM firması OS/2 tabanlı işletim sisteminin daha fazla
geliştirilmiş sürümü olan OS/2 Warp’ı piyasaya sürdü.
Bu sürüm Windows 95 ve Windows NT’nin birçok
özelliğine sahip olmasına karşın pazarlama ve
zamanlama stratejisindeki hatalar nedeniyle
yaygınlaşamadı.
Windows işletim Sistemi : Microsoft firması 1987 yılında
grafik tabanlı özelliği bulunan ve DOS üzerinde çalışan
Windows 2.0’ı kullanıcıların hizmetine sundu. DOS üzerinde
çalışan bu arabirim kullanıcılar tarafından gerekli ilgiyi
görmedi. Bunun üzerine Microsoft firması OS/2 işletim
sisteminin benzer özelliklerine sahip olan Windows 3.0 ile
bunun hemen ardından Windows 3.1 sürümünü geliştirdi.
Windows 3.0 ve 3.1 sürümleri, kullanıcılar tarafından OS/2
işletim sistemine oranla fiyatının çok daha ucuz olması
nedeniyle büyük ilgi gördü.
Windows 3.1 sürümünde ilk olarak DOS işletim
sistemi yüklenmekteydi. Yükleme işlemi DOS
satırından WIN yazılıp Enter tuşuna basılarak
yapılıyordu. Bu sürümde birçok uygulama penceresi
açılıp her birinde aynı anda birden fazla değişik
uygulama programı çalıştırılabilmekteydi. Windows
3.1 sürümünü yüklemek için en az 2 MB RAM bellek
ve 80386 mikro işlemcinin olması zorunlu idi. Uygun
bellek büyüklüğü 4 MB idi.
İşletim sisteminin bütün komutları ingilizce
kelimelerden oluşmaktaydı. Daha sonra Windows
3.1’in Türkçe versiyonu piyasaya sürüldü. Daha sonraki
yıllarda Windows 3.11 olarak nitelendirilen ve birçok
bilgisayarın ağ ortamında birbirine bağlanmasını
sağlayan (ağ oluşturma özelliği olan) sürüm geliştirildi.
1995 yılında Microsoft firması Windows 95 olarak
isimlendirilen işletim sistemini bilgisayar kullanıcılarına
tanıttı. 32 BIT’lik olan Windows 95 sürümü ara birim
değil bir işletim sistemi özelliğine sahipti. Windows 95
işletim sistemi, bilgisayar açıldığı zaman DOS işletim
sistemine gerek kalmadan doğrudan yükleniyordu.
Ayrıca bu işletim sistemi yerel ağ oluşturma özelliğine
de sahipti.
Daha sonra 1998 yılında Microsoft firması Windows
98’i, 2000 yılında ise Windows 2000 işletim
sistemlerini bilgisayar kullanıcılarının hizmetine
sundu. Bu işletim sistemlerini XP Vista ve
Windows7 izledi.
Unix işletim Sistemi :
Unix işletim sistemi, 1960’lı yıllardan başlayarak Main
Frame olarak isimlendirilen büyük bilgisayarda kullanılmak
üzere Bell laboratuarlarında geliştirilmiş olan bir işletim
sistemidir. ilk önce makine dilinde yazılmış olan Unix işletim
sistemi, daha sonraki yıllarda C dili ile yeniden
düzenlenmiştir.
Unix işletim sistemi çok iş düzenli (multi-tasking) ve çok
kullanıcılı (multi-user) bir sistemdir.
Daha sonraki yıllarda Unix işletim sisteminin kişisel
bilgisayarlara da uyarlanmış versiyonları geliştirilmiştir.
Temel standartlar korunarak Unix’in türevleri değişik firmalar
tarafından piyasaya sürülmüştür.
Piyasaya sürülen Unix’in başlıcaları arasında:
Silicon Graphics’in ürettiği SGI,
Digital’in ürettiği Digital Unix,
IBM’in ürettiği AIX,
Sun Microsystems’in ürettiği Sun OS ve Solaris,
Hewlett Packard’ın ürettiği HP/UX,
Santa Crus Operations’ın ürettiği SCO sayılabilir.
Bu işletim sisteminde çalışacak her kullanıcının bir adı
( login) ve şifresi ( password) bulunur.
Değişik kullanıcıların farklı yetkileri vardır. Sistemi
yönetme ve kontrol etme yetkisi süper kullanıcılara aittir.
Unix işletim sistemi en çok akademik ortamlarda kabul
görmüş olan bir işletim sistemidir.
Unix işletim sistemi, üzerinde çalışan uygulama
programlarının pahalı olması ve komutların satırdan
karakter olarak girilmesi nedeniyle kullanıcılar tarafından
benimsenmemiştir.
Novell NETWARE işletim Sistemi :
1983 yılında kişisel bilgisayarlarda ağ yazılımlarını
geliştirmek için Novell firması kurulmuştur. Bu firma
ilk olarak MOTOROLA işlemcisini kullanan
bilgisayarları çalışma ortamı olarak ele almıştır.
Daha sonra firmanın çalışma alanı INTEL
işlemcilerine kaydırılarak Novell NETWARE işletim
Sisteminin yaygınlaşması sağlanmıştır.
Novell’in dışında Banyan Vires, Artisoft Lantastic
gibi yazılımlar da mevcuttur. Windows işletim
sisteminin son sürümlerine ağ oluşturma özelliği de
kazandırılmıştır.
Novell Netware işletim sistemi C programlama dili
ile yazılır. DOS, Unix, OS/2 gibi işletim sistemlerini
destekleyen bu işletim sisteminde, Unix’deki gibi
kullanıcıların bir giriş ismi (login name) ve şifresi (
password) bulunur. Kullanıcılar, bu bilgileri girdikten
sonra kendilerine tanınan yetki çerçevesinde
işlemlerini gerçekleştirir.
Linux işletim Sistemi :
1991 yılında Finlandiyalı bir üniversite öğrencisi
piyasada bulunan INTEL 80386 ve 80486 işlemcili
bilgisayarlarda kullanılmak üzere Linux işletim
sistemini hobi olarak geliştirmiştir. Linux işletim
sisteminde temel olarak Unix işletim sistemi
alınmıştır. Çalışmasını bilgisayar ortamında
duyurmuş olan bu öğrenci hazırladığı işletim
sisteminin geliştirilmesini herkese açık tutmuştur. Bu
sayede dünyada yazılım geliştirme işiyle ilgilenen
birçok yazılımcı Linux’a katkıda bulunmaya
başlamıştır.
Günümüzde temel yapısı aynı olan birçok Linux
sürümü bulunmaktadır. Ücretsiz olarak dağıtılan bu
işletim sisteminin kullanıcı sayısı her geçen gün
artmaktadır. Linux işletim sistemine giriş işlemi,
komut satırından olabildiği gibi bu işletim sisteminin
geliştirilen grafik arabirimiyle de yapılabilmektedir.
Dünya da bilinen Linux çeşitleri;
ALTLinux
AMSEL
Amigo Linux
AndLinux
Arch Linux
Ark linux
ASPLinux
Aurox
BasicLinux
BeatrIX
BioKnoppix
BLAG
Buffalo
cAos
CentOS
ClusterKnoppix
CollegeLinux
Conectiva
Core Linux
Crux
DamnSmallLinux
Debian
DeLi Linux
Devil-Linux
DragonLinux
Dyne:Bolic
EzPlanet One
Elive
Feather
Fedora
Floppix
FloppyFW
Fnord Linux
Foresight
Freesco
Frugalware
Gentoo
Goodgoat
Goppex
Gnoppix
GoboLinux
IPCop
IpodLinux
Kanotix
Kate OS
KnopILS
Knoppix
Kubuntu
Kurumin
Libranet
Linspire, formerly LindowsOS
Linux From Scratch
LNX-BBC
Lorma
Lunar Linux
Lycoris
Mandriva, formerly Mandrake
Mandows
MEPIS
Morphix
muLinux
Myth TV
Naked Lady
Pardus
Peanut
Puppy Linux
PCLinuxOS
PHLAK
PocketLinux
Red Hat
Red Hat Enterprise Linux
Rifai Linux
Rinux
RiOZ
ROCK Linux
Rubyx
Skole Linux
Slackware
SLAX
SmoothWall
SOL (Server Optimized Linux)
SOT Linux
Source Mage
Trustix Secure Linux
SPB-Linux
TurboLinux
Sun JDS
Turkix
SuSE
Ubuntu Linux
SystemRescue
Ultima Linux
Thiz
Underground Desktop
tinysofa
VectorLinux
TopologiLinux
Vida Linux
WHAX
Whitebox Linux
Yellow Dog Linux
Yoper
Xandros
Zenwalk Linux formerly MiniSlack
Linux çeşitlerinden biri olan ve
TUBİTAK tarafından geliştirilen Pardus
hakkında konu sonunda daha ayrıntılı
bilgi verilecektir.
Windows NT işletim Sistemi:
Microsoft firması tarafından geliştirilen NT
işletim sistemi geliştirilmiş bir grafik ara
yüzüne sahiptir. Güvenli dosyalama
sistemine sahip olan bu işletim sisteminin
3.5, 4.0 ve 4.1 gibi farklı sürümleri vardır.
NT işletim sisteminde, çok sayıda bilgisayar
arasında ağ oluşturma özelliği bulunur.
Kullanıcı sahip olduğu şifre ile sisteme
girerek kendisine tanınan yetki oranında
işlem yapabilir.
NT işletim sistemi, ingilizce Redundant
Array of Independent Disk cümlesinin baş
harşerinden oluşturulmuş olan RAID
özelliğine de sahiptir. Bu özellik kullanılarak
birçok disk yazılım aracılığı ile sanki tek bir
diskmiş gibi birbirlerine zincirleme olarak
bağlanabilir.
Disklerden herhangi biri arızalandığı zaman
hiç bir veri kaybı olmadan çalışmaya devam
edebilecek şekilde düzenleme yapılabilir.
Windows NT işletim sistemi bütün Windows
ve DOS programlarını sorunsuz olarak
çalıştırır.
Kodlama Sistemleri :
Bilgisayarlarda bilgiler, iki tabanlı sayı biçiminde
işlenip saklanır. Bellekte 1 ve 0 biçimindeki iki
tabanlı sayıyı saklayan birimler 8’li bloklar halinde
düzenlenir. Düzenlenen bu bloklara BYTE (bayt)
adı verilir. Sayıların dışında kullanılan harf ve
işaret gibi karakterler sayısal karşılıkları ile
baytlarda saklanır. Bir baytta 0 ile 255 arasındaki
256 değişik karakterlerin sayısal karşılıkları
saklanır. Bu sayısal karşılıklara KOD (CODE) adı
verilir. Yaygın olarak ASCII ve EBCDIC olarak
isimlendirilen iki farklı kodlama sistemi kullanılır.
ASCII Kodlama Sistemi :
İngilizce American Standard Code for Information
Interchange kelimelerinin baş harşerinin
birleştirilmesinden meydana gelen bu kod
sisteminde 0 ile 127 arasındaki karakterler standart
ASCII kodu olarak tanımlandırılır. Bu karakterler
32’lik sayılar halinde dört ayrı grupta sınıflandırılır.
ASCII kodları ile ilgili açıklayıcı bilgiler
0-32 arasındaki karakterler;
Çıkış birimleri için sayfa ve satır kontrolü olarak
kullanılır. Çıkış birimleri arasında tam bir
standart olmadığı için bu kodlar değişik çıkış
birimlerine göre farklılık gösterebilir..
33-64 arasındaki karakterler;
Özel karakterler için tanımlanmıştır. Örneğin
elekronik posta adresinde kullanılan @
işaretini 64 sayısı ifade eder.
65-96 arasındaki karakterler;
ingiliz alfabesinde kullanılan büyük harşeri kapsar.
91-96 arasındaki karakterler;
Özel işaretler için ayrılmıştır.
97-127 arasındaki karakterler;
ingiliz alfabesinini küçük harşeri kodlanmıştır.
128-255 arası ise karakterler;
Grafik karakterleri ve değişik ülkelerin özel harşer
içindir. Bu aralıktaki karekterler ülkelere göre değişir,
yani standart değildir.
Bizim alfabemize özgü olan Ş nin kodu 158, ş nin
kodu 159, Ğ nin kodu 166, ğ nin kodu ise 167 dir. Bu
karakterler Alt tuşu basılı iken klavyenin sağında
bulunan sayı tuşlarından kod yazılarak
görüntülenebilir. Alt tuşundan parmak kaldırılınca söz
konusu karakter görüntülenir.
FreeBSD Nedir ?
Temelleri ABD/ California Berkeley Üniversitesi CSRG
(Computer Systems Research Group) tarafından
geliştirilmiş güçlü bir işletim sistemidir. Bu işletim sistemi
ücretsiz olarak http://www.freebsd.org/ adresinden elde
edilebilir.
Eş zamanlı çalışan çok sayıda kullanıcı
sürecinin ağır iş yükü altında dahi sağlam ağ
hizmeti sunabilen ve verimli bellek kullanımı
yapabilen, çok kısa sürelerde cevap verebilen
bir işletim sistemidir.
FreeBSD tamamen ücretsiz bir işletim sistemidir.
Bu işletim sistemi yüksek hızlı ve düşük maliyetli
donanım bileşenleri ile kullanıldığından ticari UNIX
sunucuların karşısında çok ekonomik ve verimli bir
seçenek oluşturmaktadır.
FreeBSD’yi kimler kullanıyor;
Yahoo
Apache
BlueMountain Arts
Pair Networks
Sony Japan
Netcraft
Weathernews
Supervalue
TELEHOUSE America
Sophos Anti-Virus
JMA Wired
Birçok Üniversite. …..
Linux, UNIX türevi bir çekirdektir, yani
FreeBSD gibi tam anlamıyla bir işletim
sistemi değildir. O da FreeBSD gibi açık
kodludur ve gönüllü olarak geliştirilir.
1.Programcıyı, donanımları kontrol etmenin
İşletim sisteminin üç temel özelliği ve görevi vardır.
karmaşasından kurtarır.
2.Üzerinde çalıştığı sistem kaynaklarını yönetir.
İşlemci, bellek ve disk en temel sistem kaynaklarıdır.
Tek kullanıcılı işletim sistemlerinde kaynak yönetimi
oldukça basittir. Ancak çok kullanıcılı işletim
sistemlerinde kaynakların paylaştırılması
gerekmektedir.
3.İşletim sisteminin en temel vazifesi kullanıcı ile
etkileşimi sağlamaktır. İşletim sistemi kullanıcıdan
komut alır ve kabul edilebilir süre içerisinde cevap
verir.
İlk iki vazife çekirdek tarafından yerine getirilir. Kullanıcıların
işletim sistemi ile etkileşebileceği iki ana ortam bulunmaktadır.
Bunlardan birincisi grafik arayüzü, ikincisi komut satırıdır.
Genel ofis ve ev kullanıcıları masaüstünü, sunucu ve sistem
yöneticileri ise komut satırını tercih ederler.