Konu: "Woyzeck” ve "Matmazel Julie”de Alt Sınıf Karakterlerin Sınıf

Konu: "Woyzeck” ve "Matmazel Julie”de Alt Sınıf Karakterlerin Sınıf
Atlama İsteğinin Esere Katkısı
Adı - Soyadı: Hatice Deniz KARA
Sınıfı: 11-D
Numarası: 464
Georg Büchner "Woyzeck” adlı tiyatro eserinde, ezen ezilen ilişkisinden yararlanarak bir er ve erin
çevresinde gelişen olayları anlatır. Georg Büchner, eserinde, bütün insanların eşit olduğunu ve sınıf
farklılıklarının ortan kaldırılması gerektiğini savunur. August Strindberg ise "Matmazel Julie” adlı
tiyatro eserinde, bir konağın mutfağında efendi-hizmetçi ilişkisini işler, farklı sınıflar arasında yaşanan
olayların Julie’yi ölüme sürükleyişini anlatır. Strindberg ise sınıf farklılığına dayanan toplumsal düzenin
her koşulda kendini muhafaza ettiğini ve buna uygun hareket edenlerin ayakta kaldığını savunur.
Her iki eserde de yazarlar, kahramanların sınıf atlama isteğini işler, bu isteği anlatılar, simgeler ve
kahramanların davranışları aracılığıyla yaparlar. Alt sınıfa mensup olan Woyzeck’te Marie, Matmazel
Julie’de Jean statülerini reddeder, bir üst sınıfa geçmeyi isterler. Bulundukları konum sebebiyle sahip
olamadıkları maddi ve manevi değerlere üst sınıfa atlayınca ulaşacaklarını düşünürler.
Büchner, eserinde Marie’nin sınıf atlama isteğini anlatı ile verir.
Marie kendi sosyal güdülerini ve üst sınıfa olan hayranlığını tatmin etmek için Bando Çavuşu ile
ilişkiye girer. Bando Çavuşu da ona bir çift altın küpe alarak ona değerli olduğunu hissettirir. Küpeleri
deneyen Marie bir şarkı mırıldanmaya başlar:
“Kız kepengi kilitle,
Geliyor genç Çingene.
Takıp seni koluna Götürecek yurduna
Yazar, eserin tamamında Marie’nin duygularını şarkılar ya da iç diyaloglar ile dile getirir. Şarkıda
"Çingene” diye simgelediği şahıs "Bando Çavuşu”dur. Marie, Bando Çavuşu ile evlenip üst sınıfa
yükselmek ister.
Matmazel Julie adlı eserde Strindberg, anlatı tekniğini kullanarak Jean’ın sınıf atlama isteğini işler.
Oyunda Jean’ın rüyası onun sınıfsal konumunu ve arzularını göstermek için kullanılır.
Jean, Julie ile konuşurken ona sık sık gördüğü bir rüyayı anlatır:
Jean: Hayır. Gördüğüm düşte, hep karanlık bir ormanda, büyük bir ağacın altında yatıyorumdur.
Yukarı çıkmak isterim, ağacın ta tepesine kadar çıkıp, güneşin aydınlattığı, ışıltılı görünüme oradan
bakmak, sonra o tepede duran yuvadaki altın yumurtaları almak. Ha bire tırmanırım, ağacın gövdesi
kalın ve kaygandır, daha ilk dala bile ulaşamam. Ama bir kez ulaşınca, sanki merdiven çıkar gibi
ağacın tepesine kolayca varacağımı bilirim. Şimdilik o dala ulaşamadım, ama yakında ulaşacağım,
düşlerimde bile olsa.
Jean, üst sınıfa yükselmek istediğini Julie’ye anlattığı rüya ile dile getirir. Yazar, Jean’ın rüyasını
kullanarak Jean’ın en büyük amacının sınıf atlamak olduğunu okuyucuya gösterir. Yazar, "ağaç”ı üst
sınıfa ulaşabilmek için çizilmiş bir yol olarak değerlendirir, "ağacın dalları”nı da bu yoldan geçerken
kullanacağı araçlar olarak simgeler. Ağacın tepesindeki "altın yumurtalar” ve parlayan "güneş” Jean’ın
ulaşmak istediği maddi zenginlik ve kontluk unvanıdır.
Büchner, eserinde, Marie’nin sınıf atlama isteğini simgelerden yararlanarak da verir.
Margret ve Marie askerlerin geçişini seyrederler. Bu sırada Margret, Marie’ye iğneleyici sözler söyler
ve onu toplumsal kuralları hiçe saymakla suçlar. Bu konuşmalardan sonra kutsanmamış çocuğuyla
yalnız kalan Marie, çocuğa şarkı söylerken üst sınıfa çıkma isteğini dile getirir:
1
Sakın yulaf yemesinler,
Sakın ha su içmesinler!
Buzlu şarap olmalı, hey!
Buzlu şarap olmalı!
Eserde, "şarap” üst sınıfın içtiği bir içki olarak kullanılır. Marie bu sözleriyle "su” yerine "şarap” içen
insanlara özentisini gösterir ve orada olmak istediğini belirtir. "Yulaf” ve "su” alt sınıfla ilişkilendirilerek
Marie’nin ait olduğu sınıfa isyanı işlenir.
Matmazel Julie’de yazar, sınıf atlama isteğini şarap ve bira simgelerini kullanarak işler, bu simgeleri
alt sınıfa kullandırarak onların üst sınıfa yükselme isteklerini gösterir.
Jean, konağın mutfağında yemek yer, Kristin ise ona hizmet edip isteklerini yerine getirir. Yemeğin
yanına içki istediğinde Kristin’in ona bira getirir. Jean buna tepki verir:
Jean: Yazdönümü Gecesi bira! Yo, teşekkürler! Bende daha iyisi var. (Masanın gözünden sarı yaldızlı
bir şişe kırmızı şarap çıkarır.) Görüyor musun, sarı yaldız! Hadi şimdi bir bardak getir, ama, balon
bardak olsun!
Yazar, bira ile alt sınıfı, şarap ile üst sınıfı simgeler. Kont şarabını balon bardakta içer. Jean’ın bira
yerine kontun mahzeninden getirdiği şarabı balon bardakta içmesi, üst sınıfı taklit ederek onlar gibi
olma isteğini gösterir.
"Woyzeck”te Marie, üst sınıf bayanlara özenir. Marie kendi sınıfını benimsemez, üst sınıfı hak ettiğini
düşünür.
Marie, Bando Çavuşunun ona hediye ettiği küpeleri takıp şu sözleri söyler:
Marie: (...) Ama yine de, boylarında aynaları olan, ellerini yakışıklı beylere öptüren kibar
hanımlarınkinden daha kırmızı benim dudaklarım. Yalnızca yoksul bir dişiyim ben! (...)
Üst sınıfa mensup kadınlardan daha çekici ve güzel olduğunu düşünür:
Marie, kendisini üst sınıf bayanlarla kıyaslar, onlardan daha çekici olduğunu söyler. Marie
dudaklarının soylu kadınlardan daha kırmızı olduğunu söyleyerek üst sınıfta olmayı onlardan daha
çok hak ettiğini belirtir, asıl eli öpülmesi gereken bayanın kendisi olduğunu anlatır. Büchner, bu
kıyaslama ile Marie’nin üst sınıfı arzuladığını gösterir.
Strindberg, Jean’ın Julie’ye karşı söylediği sözleriyle de onun sınıf atlama isteğini gösterir:
Jean: (...) Bir başka ülkeye gitsen yeter, bir başka cumhuriyete, uşak giysileri de neymiş orda görün,
herkes önümde eğilecek. Evet, iki büklüm eğilecek herkes, bense dimdik ayakta. Eğilmek için
yaratılmamışım ben. Aklım var, kişiliğim var, o ilk dala bir ulaşayım nasıl tırmanıyormuşum görsünler.
Bugün bir uşağım, gelecek yıl mülk sahibi, derken on yıl içinde koca servet yığarım, sonra ver elini
Romanya, takıp takıştırır, belki de bir kont olur çıkarım.
Yazar bu konuşmasında Jean’ın üst sınıfa atlama isteğini işler, Jean’ın kont olma arzusunu ön plana
çıkartır.
Sonuç olarak eserlerde alt sınıf karakterlerin üst sınıfa hayranlığı yansıtılır. "Woyzeck” adlı tiyatro
eserinde Marie üst sınıfa yükselmeyi hayal ederek yaşarken, "Matmazel Julie”de sınıf atlama isteği
Jean tarafından dile getirilir. Her iki yazar da eserlerinde alt sınıfa mensup karakterlerin sınıf atlama
isteğini anlatılar, simgeler ve diyaloglar aracılığıyla ortaya koyarlar. "Woyzeck”te Marie, söylediği
şarkı, içki tercihi ve üst sınıf kadınlarla kendisini kıyaslamasıyla sınıf atlama isteğini gösterir.
"Matmazel Julie”de Jean rüyası, içki ve yemek tercihi ve konuşmalarıyla sınıf atlama isteğini dile
getirir.
KAYNAKLAR
1. Strindberg, August, Matmazel Julie, İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları, 2001
2. Büchner, Georg, Woyzeck, İstanbul: Dünya Edebiyatından Seçilmiş Kısa Oyunlar, Adam
Yayınları, 2002
2
3