Kaşıntı

KAŞINTI (PRURİTUS)
Vücudun herhangi bir yerinde böcek dolaşıyormuş hissi, yanma ve batma gibi belirtilerin
hissedilmesidir. Bu his insanı çok rahatsız edip uykusuzluğa, gerginliğe ve depresyona
neden olabilir.
Vücutta yaygın kaşıntı neden oluşur?
Vücutta yaygın kaşıntının çok sayıda nedeni vardır;
1. Bazı dermatolojik hastalıkların belirtisi olabilir: ekzema, mantar enfeksiyonları,
dabaz, liken planus, suçiçeği, kuruluk, böcek sokması, uyuz, bitlenme, isilik,
dermatitis herpetiformis, büllöz pemfigoid gibi.
2. Bazı iç hastalıkların göstergesi olabilir: Karaciğer, böbrek, tiroid ve kan
hastalıkları, vitamin ve demir eksikliği, kanserler, paraziter hastalıklar.
3. İlaçlar
4. Alerjik bünye: astım veya saman nezlesi olan kişilerde kuru kaşıntılar olabilir.
5. Stres: Sıkıntı ve stres vücutta belli bölgelerde veya yaygın kaşıntıya neden olabilir.
Diğer nedenlerin araştırılmasına rağmen kaşıntısı devam eden hastaların bir
psikiyatri doktoru tarafından da değerlendirilmesi gerekir.
Kaşıntı nedenleri nasıl saptanabilir, hangi tahliller yapılmalıdır?
Kaşınan bir hastada öncelikle iyi bir dermatolojik muayene yapılmalı ve hastanın ayrıntılı
öyküsü alınmalıdır. Bu sayede kaşıntı dermatolojik bir hastalıktan mı kaynaklanıyor yoksa
diğer nedenleri mi araştırmak gerekir çoğunlukla anlaşılabilir. Dermatolojik hastalığa bağlı
kaşıntılarda tanıyı desteklemek için bazen biyopsi almak, mantar tahlili yapmak, alerji
testi yapmak gerekebilir.
Dermatolojide en fazla kaşıntılı hastalıklar uyuz, dabaz, ekzema, liken planus, dermatitis
herpetiformistir.
Yeni başlayan, şiddetli kaşıntısı olan hastalarda mutlaka uyuzu ekarte etmek gerekir.
Uyuz düşünülmesini sağlayan başlıca klinik belirtiler kaşıntının uykudan uyandıracak
kadar şiddetli olması, hastanın yakın temas ettiği kişilerde de kaşıntı olması, kaşıntının
özellikle, koltuk altı, kasık, göbek çevresi, göğüs ucu, el bileği gibi bölgelerde
yoğunlaşması, parazitin yürüdüğü yerlerde oluşan çizik çeklinde tünellerin (silion)
görülmesi, diğer kaşıntı ilaçlarına yanıt alınmamasıdır. Ayrıca bu hastalarda kazıntı
materyali mikroskobik olarak incelendiğinde de bu parazitler görülebilir
Dabaz (ürtiker) kaşıntı, kızarıklık, kabarıklık ile seyreden bir hastalıktır. Kabarıklıklar bir
gün içerisinde kaybolur başka yerlerde çıkar. Hastalığın tanısı klinik muayene ve öykü ile
konulabilir. Dabaz çok sayıda nedene bağlı olabilir fakat bunun için bazı alerji testleri ve
kan tahlillerinin yapılması gerekir. Uzun süreli dabazı olanların yarıya yakınında herhangi
bir neden bulunmayabilir.
Liken planus özellikle el bileği, karın ve bacakta mor, kaşıntılı kabarıklıklar ile seyreder.
Bazen tüm vücuda yayılabilir. Hastaların ağız içerisinde beyazlıklar oluşabilir. Genellikle
klinik muayene tanı için yeterlidir. Bazen tanıyı kesinleştirmek için deriden küçük bir
parça almak (biyopsi) gerekebilir.
Liken planus
Muayene sonrası, kaşıntının dermatolojik nedenli olmadığı düşünülüyor ise iç hastalıklar
açısından bazı kan tahlilleri yapılmalıdır. Ayrıca alerjik bünyesi olanlarda alerji tahlilleri
yapılmalıdır. Bu tetkiklere rağmen neden bulunmuyor ise hastanın kullandığı ilaçlar
sorgulanmalı ve sorumlu ilaçlar kesilmelidir. İlaç öyküsü de bulunmayan hastalar bir
psikiyatri uzmanı tarafından da değerlendirilmelidir.
Makat bölgesinde kaşıntı neden oluşur?
Aşırı terlemek, şişmanlık, sık tuvalete gitmek, tuvalet sonrası uygun temizlik yapılmaması
makat bölgesinde kaşıntıya neden olur. Baharatlı yiyeceklerin fazla tüketilmesi de
kaşıntıyı arttırabilir. Makat bölgesine sürülen ilaçlar, kullanılan fitiller, ağızdan kullanılan
haplar kaşıntı nedeni olabilir. Ekzema, mantar, eritrazma, sedef hastalığı, liken planus,
seboreik dermatit, liken skleroatrofik, paget hastalığı gibi pek çok dermatolojik hastalık
makat bölgesini tuttuğunda kaşıntı hissi uyandırabilir. Basur, anal fissür, anal prolapsus
da makatta kaşıntı nedenidir. Bunun için hastaların Genel Cerrahi uzmanı tarafından da
değerlendirilmesi gerekebilir.
Makat bölgesinde kaşıntıyla gelen hastalarda şeker hastalığı ve parazit tahlilinin de
yapılması gerekir. Herhangi bir neden saptanamayan kişilerin stres açısından bir Psikiyatri
doktoru tarafından değerlendirilmesi yararlı olacaktır.
Saçlı deride kaşıntı nedenleri nelerdir?
Saçta yeni başlayan şiddetli kaşıntısı olan hastalarda mutlaka bit ve sirke varlığı
araştırılmalıdır.
Saçta aşırı kepeklenmelerde kaşıntı hissi uyandırır. Özellikle yağlı ekzeması (seboreik
dermatit) olan kişiler uzun süren saçta kaşıntı yakınması ile başvururlar.
Saç için kullanılan şampuanlar, kremler ve boyalar alerji yaparak kaşıntıya neden olabilir.
Saçlı deride inatçı kaşıntı nedenlerinden biri de şeker hastalığıdır. Bu nedenle açlık kan
şekeri düzeyine bakılmalıdır.
Ayrıca kaşıntı saçlı deriye yerleşen bazı dermatolojik hastalıkların (liken planus, mantar
enfeksiyonu, prurigo, nörodermatit) belirtisi olabilir.
Kaşıntı nasıl tedavi edilebilir?
Kaşıntının tedavisi nedene göre değişiklik gösterir. Neden mantar enfeksiyonu ise mantar
için krem veya hap, neden ekzema ise steroid içeren kremler ve kaşıntı hapı, dabaz ise
kaşıntı hapı ve bazı iğneler kullanılır. Sorun cilt kuruluğu ise nemlendirici krem ve
losyonlar kullanılmalıdır. Cilt kuruluğunu arttıracağı için sık banyo yapmaktan
kaçınmalıdır.
İç hastalıklara bağlı kaşıntılarda iç hastalığın tedavi edilmesi ve bazı kaşıntı haplarının
kullanılması gerekir. Bazı hastalarda güneş ışını tedavisi (fototerapi) faydalı olabilir.
Sorumlu neden ilaç ise ilaçlar kesilmelidir.
Strese bağlı kaşıntısı olan hastalar psikiyatri uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.
Acı, ekşi ve baharatlı yiyecekler kaşıntı hissini arttırdığından bu yiyeceklerden uzak
durulmalıdır.