15 Mesleki yeterlik-1

TANIMLAR
 AYRIŞMA:
Betonu oluşturan iri tanelerin ince tanelerden ayrılması ifade edilir.
 BETON BASINÇ DAYANIM SINIFI:
Sertleşmiş betonun 28 günlük basınç dayanımına göre sınıfıdır.
 BETON KIVAM SINIFI:
Taze betonun sahip olduğu akıcılığın belirlenmesidir.
 BETON PRİZ ALMA SÜRESİ:
Betonun katılaşmaya başlama süresidir.
 DONATI:
Projeye uygun olarak hazırlanmış ve döşenmiş betonarme çeliğidir.
 DÖŞEME:
Yapılarda kat yüzeylerini oluşturan, yük aktaran yapı elemanıdır.
 FREKANS:
Vibratör dalgasının birim zamandaki titreşim sayısını ifade eder.
 HOMOJEN:
Betonu oluşturan malzemelerdeki dağılımın, her noktada aynı veya birbirine yakın
değerler/nitelikler içermesini ifade eder.
 İSG:
İş Sağlığı ve Güvenliğini ifade eder.
 İRSALİYE:
Satıcı tarafından, tüketiciye gönderilen malzeme listesini ve miktarını belirten
belgedir.
 KIVAM:
Betonun her durumda işlenebilmesini, donatının etrafını kaplamasını ve beton
yapışmadan akmasını temin edecek uygun akıcılığı ifade eder.
 KOLON:
Düşey taşıyıcı betonarme elemanıdır.
 KİRİŞ:
Yükleri düşey taşıyıcılara aktaran yapı elemanıdır.
 KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM (KKD):
Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden
fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca
uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları ifade eder.
 KÜR:
Betonun yeterli mukavemetin sağlanması için döküldükten sonra betonun
olgunlaşması, süre ve nem şartlarının sağlanmasıdır.
 MASTARLAMA:
Taze beton yüzeyini düzeltme işidir.
 PERDE DUVAR:
Betonarme düşey taşıyıcı duvarı ifade eder.
 SOĞUK DERZ:
Beton dökümü sırasında uygulamadaki gecikme sebebiyle iki tabaka arasında
meydana gelen derzdir.
 ŞİŞE ÇAPI:
Vibratörde titreşmenin gerçekleştiği uç bölümün çapını ifade eder.
 TAZE BETON:
Katılaşmamış (prizini almamış) betondur.
 TEMEL:
Duvar, perde ve kolon gibi elemanlardan gelen yükleri güvenle zemine aktaran taşıyıcı
yapı elemanına denir.
 VİBRATÖR:
Yerine dökülmüş taze betonu sıkıştırarak daha az boşluklu ve dayanımı daha yüksek
beton elde etmek için kullanılan elektrikli makinedir.
 AKS:
Betonarme kalıp planında yer alan kolon ve duvarların eksenini gösteren doğrultuyu,
 BAĞ KİRİŞİ:
Düşey yüklere karşı çalışmayıp çekmeye çalışan ve yapı elemanlarını birbirine
bağlayan betonarme elemanıdır.
 ÇİROZ:
Kolon, kiriş ve perde donatılarında düşey ve yatay demirler arasındaki mesafeyi eşit
tutmaya yarayan uçları kancalı, S şeklindeki demir parçalarını ifade eder.
 DEMİR KESME VE BÜKME MAKİNESİ:
Montaj aşamasından önce hazırlanacak demiri kesip bükmeye yarayan sabit elektrikli
makinelerdir.
 DONATI:
Projeye uygun olarak hazırlanmış ve döşenmiş betonarme çeliği ifade eder.
 DÖŞEME:
Betonarme plak şeklindeki yatay taşıyıcı elemandır.
 ETİKET (PLAKA):
İmalat gruplarının tür, nitelik ve adedini belirtmek için üzerlerine takılan bilgi
levhasıdır.
 ETRİYE:
Kolon, kiriş, perde gibi betonarme yapı elemanlarında boyuna donatılar üzerine belirli
aralıklarla yerleştirilen enine donatı elemanlarını ifade eder.
 FİLİZ:
Kolon, perde duvar, kiriş vb. yapı elemanlarının boyuna donatılarının bir üst veya yan
elemanların boyuna donatılarıyla bütünleşerek çalışması için bırakılan donatı
uzantılarını ifade eder.
 FRET:
Dairesel kolonlara helezon şeklinde sarılan etriyedir.
 GÖNYE:
Birbirine dik birleşen iki elemanın 90 derece durumunu kontrol etmeye yarayan ölçü
aletidir.
 HASIR ÇELİK:
İnşaatlarda düz yüzeylere atılacak betonun içine konulan, fabrikada birleşme
noktaları kaynaklanarak hazırlanmış malzemedir.
 HATIL:
Yığma yapılarda duvar seviyelerini eşitlemek ve duvarların birlikte çalışmasını
sağlamak için yapılan betonarme elemanlardır.
 KANCA:
Fazla yük altında etriyelerin açılmaması için etriye donatısının uç kısımlarındaki
kıvrımları ifade eder.
 KUMPAS:
Malzemenin kalınlığını ölçmeye yarayan alettir.
 MANİON:
Donatı elemanlarını uç uca eklemekte kullanılan içi kılavuzlu metal elemanlardır.
 MÜNFERİT TEMEL (TEKİL TEMEL):
Tek bir kolondan gelen yükleri zemine aktaran temel çeşitidir.
 MÜTEMADİ (SÜREKLİ TEMEL) :
Betonarme duvar veya kolonlar altına yapılan ve aks boyunca devam eden temel
türünü ifade eder.
 PLAK (RADYE) TEMEL:
Betonarme yapılarda yapı tabanının bütün alanının temel alanı olarak ön görülüp
yapılmasıyla oluşan bir betonarme temel türünü,
 NERVÜRLÜ ÇELİK:
Tutunmayı arttıran, üzerinde çıkıntılar bulunan dişli demir çubuğudur.
 OTURAK MAKASI:
Sahadaki küçük çaptaki demir kesimlerinde kullanılan hareketli ve mekanik demir
kesme aletidir.
 PAS PAYI ELEMANI:
Donatının korozyona uğramaması için beton örtü kalınlığını ayarlamaya yarayan
plastik veya beton malzemeyi ifade eder.
 PAS PAYI:
Donatının fiziki ve kimyasal etkilerden zarar görmemesi için beton yüzeyi ile donatı
arasında bırakılan beton örtü kalınlığını ifade eder.
 PİLYE:
Betonarme kiriş ve döşemelere yerleştirilen, özel şekilde bükülmüş donatı
elemanıdır.
 SEHPA(demir)
Döşeme, temel demirlerinde alt demir ile üst demir arasındaki mesafeyi sabit
tutmak için kullanılan takviye demirini ifade eder.
 SU TERAZİSİ:
İmalatların yatay ve düşeyliğini kontrol etmekte kullanılan alettir.
 ŞAKÜL:
Elemanların düşeyliğini kontrol etmekte kullanılan araçtır.
 ŞAPO (İLAVE DONATI):
Betonarme kiriş ve döşemelerde aşırı çekme gerilmelerini karşılamak üzere
mesnetlerde ek olarak en üste konan özel şekilli demiri ifade eder.
 BARBAKAN:
İstinat duvarları arkasında toplanan suların dışarıya atılması için bırakılan
deliklerdir.
 BİMS BLOK:
Boşluklu sünger görünümlü, silikat esaslı volkanik bir agregayla değişik boylarda
üretilen kagir duvar elemanıdır.
 ÇİMENTO:
Ana maddesi kalker ve kil olan mineral parçaları bağlayıcı malzemeyi ifade eder.
 DERZ:
Duvarı oluşturan elemanların (taş, tuğla, bims, gazbeton vb.) birleşim yeridir.
 DUVARCI GÖNYESİ:
Dik açıları ölçmeye ve çizmeye yarayan dik üçgen biçiminde araçtır.
 GAZBETON:
Kuvarsit, çimento ve su ile hazırlanan karışıma kabartıcı bir madde ilave edilerek
çelik kalıplara dökülmesi, kesme hattında boyutlandırıldıktan sonra kür işlemine tabi
tutulması ile son mukavemeti kazandırılan yapı malzemesi ve elemanıdır.
 GAZBETON RENDESİ:
Gazbeton blokları tesviye esnasında yüzeyde kot farklılığını gidermek amacı ile
kullanılan el aletini ifade eder.
 GENLEŞME (DİLATASYON) DERZİ:
Yapılarda uzama veya oturmalardan meydana gelen hasarları önlemek amacıyla
bırakılan aralığı ifade eder.
 HATIL:
Yığma yapılarda üzerine gelen yükleri yatay olarak dağıtmak ve duvarların bir bütün
olarak çalışmasını sağlamak amacıyla bütün duvarların örgüsü içine yerleştirilen
betonarme veya ahşap elemanıdır.
 HAZIR DUVAR HARÇLARI:
Çeşitli kimyasal katkı maddeleriyle desteklenmiş ve içerisine çimento katılmak
suretiyle fabrika ortamlarında elde edilmiş harçtır.
 HELİK:
Duvar örülürken büyük taşların arasına yerleştirilen küçük taşları ifade eder.
 İSTİNAT DUVARI:
Yüksek bir setin kenarına toprağı tutmak üzere örülen dayanma yapısını ifade eder.
 KAGİR ELEMAN:
Taş, tuğla, bims blok, briket, kerpiç, gaz beton vb. malzemeden yapılmış olan yapı
elemanını ifade eder.
 KAMA:
Ağzı geniş ve keskin, kısa boylu, ahşaptan yapılmış duvar sıkıştırma malzemesidir.
 KUM:
0.4mm’den daha küçük olan agrega malzemeyi ifade eder.
 KÜLÜNK:
Taşları ve kayaları parçalamakta kullanılan sivri kazmadır.
 NİŞ:
Duvarda bırakılan küçük ölçüde ve düzgün girintiyi ifade eder.
 ÖRGÜ HARCI (DUVAR HARCI):
Belirli oranlarda kum ve suyun bir bağlayıcı ile homojen bir şekilde karıştırılması ile
elde edilen, kâgir birimleri bir birine tutturmak için kullanılan harçtır.
 ÖRGÜ TUTKALI:
Kâgir birimleri birbirine yapıştırmak amaçlı kullanılan ve su ilavesi ile karıştırılarak
kullanıma hazır hale getirilen yapı derz malzemesini ifade eder.
 PALET:
Kâgir birimlerin paketlenerek taşınması amacı ile üzerine istiflendiği ahşap
malzemeyi ifade eder.
 SANDVİÇ DUVAR:
Yapılarda ısı yalıtımı sağlamak amacıyla yapıların dış yüzeyine yapılan, iki duvar
arasına ısı yalıtımı malzemesi konularak örülen duvar çeşitidir.
 ŞAMOT HARCI:
Yüksek ısıya dayanıklı tuğla harcıdır.
 TESVİYE:
Zeminin (duvar örülecek yerin) düzeltilmesi işidir.
 TUĞLA:
Nemlendirilmiş kilin şekillendirilmesi, kurutulması ve yüksek sıcaklıkta pişirilmesi ile
elde edilen, duvarda harçlı veya harçsız uygulanan kâgir yapı elemanıdır.
 AKMA (boya):
Boya filminin aşağıya doğru olan hareketini ifade eder.
 AKRİLİK - POLİÜRETAN:
Akrilik monomerlerin kullanıldığı yüksek performanslı solvent veya su bazlı akrilik
boyaları üretmek için kullanılan sentetik polimerleri ifade eder.
 ASTAR:
İki veya daha fazla boya katı sürülen yüzeylerde son kat boyadan önce sürülen
katlar veya boyaları ifade eder.
 BAĞLAYICI:
Boyanın dayanımını belirleyen, uygulandığı yüzeye tutunmasını sağlayan ve boyanın
ismini belirleyen kimyasal birleşimleri ifade eder.
 BOYA SÖKÜCÜ:
Kurumuş boya ve vernik filmlerine sürüldüğünde yumuşatan ve yüzeyden kolay
ayrılmasını sağlayan kimyasal maddelerdir.
 EPOKSİ BOYA:
Reçinesi epoksi olan, suya, kimyasal maddelere, sürtünme ve aşınmaya karşı dayanıklı
olan boyayı ifade eder.
 FİLM: Bir maddenin tamamen homojen ve devamlı halde oluşturduğu tabakadır.
 FUNGUS:
Nemli ortamlardan dolayı yüzeylerde oluşan mantarlardır.
 İZOLASYON (YALITIM):
Bir madde veya yapı üzerinde; ısı, ses, su, yangın, elektrik, aşınma ve nem gibi
faktörlerin etkisini engellemek için yapılan işlemdir.
 KABARMA:
Genellikle ısı, nem, kalın ve yanlış uygulamaların sebep olduğu boya filmi
deformasyonunu ifade eder.
 KABUK BAĞLAMA (boya):
Ambalajdaki boya veya verniğin üst tabakasının kuruyarak kalın veya ince bir film
oluşturmasıdır.
 KANAMA (KUSMA)(boya):
Renkli bir boya filmi üzerine diğer bir renk uygulandığında alt filmdeki rengin üst
düzeye çıkarak yüzeyde dalgalı bir görünüm oluşturmasıdır.
 KARINCALANMA:
Yüksek nem ve sıcak ortamlardaki kalın uygulamalarda, bunun yanı sıra genellikle
psitole ile yapılan boya ve vernik uygulamalarında, yüksek sıcaklık, yüksek hava
basıncı ve gereğinden kalın uygulama ve katlar arasındaki bekleme süresinin yeterli
olmaması sonucunda yüzeyde kırışma, büzüşme şeklinde meydana gelen
deformasyonu,
 KOROZYON (PASLANMA):
Bir metal yüzeyde metalin bir veya daha fazla madde ile (su-hava) uzun süre temas
halinde kalarak reaksiyona girmesi ile oluşan elektrokimyasal değişimdir.
 AKS:
Betonarme kalıp planında yer alan kolon ve duvarların eksenini gösteren doğrultudur.
 AKS KODU:
Kalıp planlarında 1, 2, 3… gibi rakam ve A,B,C… gibi harflerle gösterilen ve ip iskelesi
üzerinde işaretlenen doğrultu adlarını ifade eder.
 ANA KİRİŞ:
Dikmelerin üzerine yerleştirilen ve sistemin yüklerini taşıyan esas kirişlerdir.
 APLİKASYON:
Projenin zemine uygulanması işlemleridir.
 BETON SIZMASI:
Kalıp yüzey aralıklarından beton harcının sızarak dökülmesidir.
 BİTİŞİK NİZAM:
Binaların aralarında mesafe bırakılmaksızın yan yana konumlandırılmasıdır.
 BULON:
Kalıp yüzeylerini birbirine bağlamakta kullanılan çelik saplamalı cıvatalı elemanlardır.
 IZGARA KİRİŞİ:
Ana kirişler üzerine yerleştirilen ve üzerine kalıp kaplaması tahtaları çakılan
kirişlerdir.
 İP İSKELESİ (TELORE):
Planın zemine uygulanması (aplikasyon) işlemleri sırasında ahşap kazık ve latalar
(5/10) kullanılarak oluşturulan ve üzerine akslar işaretlenerek karşılıklı aks ipleri
çekilen geçici sistemdir.
 KALIP İSKELESİ:
Betonarme kalıplarında düşey taşıyıcılarının oluşturduğu sistemdir.
 KALIP YAĞI:
Beton ile temas eden kalıp yüzeylerinin betona yapışmadan kolayca ayrılmasını
sağlayan özel yağı ifade eder.
 KALIP:
Betonarme yapı elemanlarının yapımı için projesine uygun olarak üretilerek içerisine
demir donatı döşenen, beton dökülen ve genellikle sökülen malzemedir.
 KALIPTA EĞİLME:
Beton dökümü sırasında beton ağırlığı ve döküm işlemlerinden gelen yükler nedeni ile
kalıpta meydana gelebilecek düzlemden sapmayı ifade eder.
 KALIPTA GEVŞEME:
Kalıp elemanlarının bağlantılarında meydana gelebilecek açılmaları ifade eder.
 KALIPTA ŞİŞME:
Genelde kolon ve perde duvar kalıplarında beton dökümü sırasında meydana
gelebilecek genişlemelerdir.
 KANAT:
Kolon, kiriş, perde duvar ve döşeme kalıplarının bir yüzeyini oluşturmak için
hazırlanan elemanlarıdır.
 KLEPA:
Kanat tahtalarını birbirine birleştirmekte kullanılan ahşap elemanları ifade eder.
 KOL GENİŞLİĞİ:
Merdiven basamaklarının üzerine dizili olduğu eğik döşemenin genişliğidir.
 KUŞAK:
Kolon, kiriş ve perde duvar kalıplarında kalıp yüzeylerini karşılıklı olarak
desteklemekte kullanılan elemanları ifade eder.
 MASTAR AYAĞI:
Beton dökümü sırasında döşeme kalınlığını ve yüzey düzgünlüğünü ayarlamak için
yapılan ve üzerinden mastar çekilen donanı ifade eder.
 MASTAR:
Döşeme kalıplarına dökülen betonu mastar ayağı düzlem kotuna göre tesviye
etmekte kullanılan araçtır.
 PAYANDA:
Eğik destek elemanlarına denir.
 RIHT ALIN TAHTASI:
Merdiven kalıbı yapımında rıht alnını oluşturmak için çakılan tahtayı ifade eder.
 RIHT: Merdiven basamakları arasındaki yüksekliği ifade eder.
 ‘‘T’’ BAŞLIKLI DİKME:
Genelde kiriş kalıplarının altına yerleştirilen tek veya iki dikme üzerinde yatay bir
başlıkla ve onların çaprazlanması ile oluşturulan T şeklindeki dikmeyi ifade eder.
 YASTIK(kalıp):
Dikmeler altına geniş yüzü üzerine yerleştirilen elemanlarıdır.
 AYIRICI TABAKA(yalıtım):
Su yalıtım örtülerinden farklı ısıl boy uzama katsayısına sahip malzemelerin, su
yalıtım katmanlarına zarar vermesini önlemek için araya konulan ve örtülere
yapıştırılmayan katmanına denir.
 BUHAR KESİCİ:
Buhar geçişini sınırlandıran veya engelleyen, su buharı geçişine yüksek direnç
gösteren polietilen folyo, alüminyum folyo veya kraft kâğıt gibi malzemeleridir.
 ÇAKIL:
Ø (16-32) mm arası yıkanmış ve elenmiş dere çakılını ifade eder.
 DAMLALIKLI KÖŞE PROFİLİ (T- Profil):
Balkon, çıkma vb. bina bölümlerinden yağmur ve benzeri su akıntılarının yapı yüzeyine
zarar vermeden uzaklaştırılmasını sağlayacak, plastik, polistirol veya alüminyumdan
yapılmış, sıva filesi takviyeli veya takviyesiz damlalık profilidir.
 DERZ BANDI:
Alçı levhaların birleşim yerlerinde sıva çatlamalarını önlemek için kullanılan banttır.
 DÜBEL:
Yalıtım levhalarını uygulama yüzeyine mekanik olarak tespit etmek için kullanılan,
geri dönüşüme uğramamış plastikten mamul veya polyamit esaslı, geniş başlıklı,
plastik veya çelik çivili mekanik tespit elemanıdır.
 EĞİMLİ ÇATI:
Eğimi %5 veya daha fazla olan çatıyı ifade eder.
 FİLTRE KATMANI:
Üstteki katmanlardan gelecek olan tozun ve istenmeyen yabancı maddelerin geçişini
engelleyen katmandır.
 GEOTEKSTİL KEÇE:
Yalıtım malzemelerini beton ve benzeri malzemeden ayırmak için serilen tekstil
ürününü ifade eder.
 ISI YALITIM MALZEMELERİ:
 Isı kayıp ve kazançlarının azaltılmasında kullanılan düşük kalınlıklarda yüksek ısıl
dirence sahip, camyünü, taşyünü (mineral yünler), poliüretan, ahşap yünü, fenolik
köpük, cam köpüğünden mamul özel malzemeleri ifade eder.
 ISI YALITIM SIVASI:
Isı yalıtım levhaları yüzeyine uygulanan ve ilk kat uygulamadan sonra içine sıva filesi
yerleştirilerek tekrar bir kat sıva ile sıvanarak tamamlanan organik polimer katkılı
sıva malzemesini ifade eder.
 ISI YALITIM YAPIŞTIRICISI:
Isı yalıtım levhalarının düşey veya yatay yüzeylere yapıştırılması amacı ile kullanılan
organik polimer katkılı, mala ile tatbik edilen, uygulama yüzeyine göre çimento
(mineral), akrilik esaslı veya çimento-akrilik esaslı ısı yalıtım levhası yapıştırma
harcını ifade eder.
 KOMPOZİT PANEL:
Bir veya her iki yüzeyi bir başka malzeme ile fabrika ortamında emprenye edilmiş
bileşik levha biçimindeki malzemedir.
 KÖŞE PROFİLİ (L-Profil): Bina iç/dış köşeleri ve pencere kenarlarındaki
köşeleri mekanik etkilerden korumak ve düzgün köşeler elde etmek için plastik,
polistirol veya alüminyumdan imal edilmiş, cam elyafı sıva filesi takviyeli veya
takviyesiz, alkali ortama dayanıklı iç veya dış köşe profili ifade eder.
 PUR:
Poliüretan Köpüğünü ifade eder.
 SIVA FİLESİ (DONATI FİLESİ):
Yalıtım levhalarının üzerine kaplanan sıvada oluşacak çekme gerilmelerini karşılamak
ve çatlamasını önlemek amacıyla kullanılan, muhtelif örgü gözü olan, alkali ortama
dayanıklı, cam elyafı tekstil malzemedir.
 SON KAT DEKORATİF KAPLAMA:
İkinci kat yalıtım sıvasının üzerine dekoratif ve dış etkenlere karşı sistemi koruma
amaçlı uygulanan çimento, akrilik veya silikon esaslı cephe kaplama malzemeleridir. ,
 SU BASMAN PROFİLİ:
Isı yalıtım levhalarının başladığı seviyede sistemi mekanik ve dış etkilerden (yağmur,
rüzgâr vs.) korumak, sıva uygulamasında mastar görevi görmek amacıyla kullanılan ve
başlangıç seviyesinde mekanik olarak tespit edilen alüminyumdan yapılmış referans
profilidir.
 TAŞ YÜNÜ:
Bazalt hammaddesinden üretilen ısı yalıtım malzemesidir.
 TERAS ÇATI:
Eğimi %5 veya daha az olan çatılara denir.
 TİJ:
Beton kalıplarının uygulama esnasında eşit mesafelerde durabilmesi amacıyla
demirden üretilen yardımcı elemanlara denir.
 YÜZER DÖŞEME:
Üzerinde yürünen şap katmanının; düşey duvar elemanları ile temas etmeyecek
şekilde döşeme betonundan bir yalıtım malzemesi ile ayrıldığı zemin detayını ifade
eder.
 KALIP YAĞLANMASI:
Taze betonun kalıba dökülmeden önce yapışmasını önlemek için yapılan işlemdir.
 KAPLİN:
Germe işlemini halata aktaran ve geri kaçmasını engelleyen elemanıdır.
 KENAR HALATI:
Öngerilmeli prefabrike eleman kesiti içinde yer alan öngerme halatlarının kenar
tarafta kalan kısmınıdır.
 MESNETLEMEK:
Prefabrike elemanları gerek stok sahasında ve gerekse montaj esnasında belirtilen
mesafelerden sabitleme işlemidir.
 ÖNGERME:
Betonun içine yerleştirilen yüksek kaliteli çeliklere beton dökülmeden önce uygulanan
çekme kuvvetinin, beton sertleştikten sonra çeliklerle beton arasında oluşan aderans
ile eleman aktarılmasıyla oluşan iç gerilmeyi ifade eder.
 ÖNGERME HALATI:
Ön gerilmeli beton elemanların üretiminde kullanılan yüksek kaliteli çeliği ifade eder.
 RİSK:
Tehlikeli bir olayın meydana gelme olasılığı ile sonuçlarının bileşimidir.
 TEHLİKE: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini
etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini ifade eder.
 AHŞAP KİREMİT:
Tabii ahşabın yarılmak sureti ile elde edilmiş parçalı kaplama malzemesidir.
 ARDUVAZ:
Yapraklar halinde dilinebilen, siyah - gri –mavimsi killi şistten üretilen doğal taş çatı
kaplama malzemesidir.
 AŞIK:
Ahşap çatılarda, dikme üstlerine ve saçak boyunca yerleştirilen, mertekleri taşıyan
genelde en az 10x10 cm ölçülerindeki ahşap taşıyıcı elemanı; çelik çatılarda, kirişleri
bağlayan saçağa paralel döşenen ve üstündeki çatı kaplama sistemini taşıyan çelik
veya sac elemana denir.
 BASKI ÇITASI:
Duvar parapet, baca gibi yüzeylere kaplanan örtü veya su yalıtım malzemelerini duvar
yüzeyine sabitleyen çıtaları ifade eder.
 BETON KİREMİT:
Doğal kum, çimento, katkı malzemeleri ve renk pigmentlerinden imal edilmiş kiremit
çeşitidir.
 BİTÜM ESASLI KİREMİT:
Bitüm emdirilmiş malzemeler ile imal edilmiş kiremit çeşitidir.
 BUHAR DENGELEYİCİ ÖRTÜLER:
Buharı kontrollü miktarda geçiren örtüleri ifade eder.
 BUTİL BANT:
Yapıştırıcısı butil (co-polimer esaslı yapıştırıcı) olan sızdırmazlık bantlarıdır.
 CAM KİREMİT:
Işık almak amacı ile cam, akrilik veya polimer malzemelerden imal edilmiş kiremitler.
 ÇATI ÇIKIŞ KAPAĞI:
Çatı üstüne ulaşmayı sağlayan kapaklardır.
 ÇATI PENCERESİ:
Çatılarda aydınlatma, havalandırma amaçlı kullanılan pencerelerdir.
 ÇATI SİSTEMLERİ:
Su ve ısı yalıtım malzemelerinin, buhar kesici veya buhar dengeleyici örtülerin ve son
kat çatı kaplama malzemelerinin, “yoğuşma, ısı yalıtımı ve katmanların
havalandırılması” prensiplerine göre bir bütün olarak çatıda uygulanma sistemidir.
 DİKME (BABA):
Oturtma çatıda aşıkları taşıyan düşey taşıyıcı elemanlar olup, asma makaslarda
üzerine oturan aşığın yükünü yanlamalarla gergiye ileten, gerginin asıldığı ve çekmeye
çalışan makas elemanıdır.
 DİYAGONAL:
Çatı yapı sistemi içinde yanal hareketleri engelleyen çapraz bağlantı elemanlarıdır.
 EĞİK MAHYA (SIRT):
Kırma çatılarda çatı yüzeylerinin 45° açılarla kesişerek eğimli sırt oluşturan ara
kesitlerdir.
 GERGİ:
Asma makaslarda yanlamalardan gelen basınç kuvvetlerinin etkisiyle çekmeye çalışan
ve makasın açılmasını önleyen makas yapı elemanıdır.
 GÖĞÜSLEME:
Aşık ve dikme (baba) düzleminin yanal hareket yapmasını engelleyen elemanıdır.
 HAVALANDIRMA BACALARI:
Çatı arasının veya çatı kaplama katmanının altının havalanması için hava girişi veya
çıkışı sağlamak amacı ile konan elemanlarıdır.
 HAVALANDIRMA BANTLARI:
Havalandırmalı mahya gibi yerlerde hava giriş çıkışını sağlarken su yalıtımı da
yapabilen, etek bölümleri kendinden yapışkanlı bantlarıdır.
 ISI YALITIMI:
Isı iletim katsayısı 0,065 W/mK değerinden küçük olan malzemeler ile yapılan
yalıtımları ifade eder.
 KALKAN DUVARI:
Tek yüzeyli ve beşik örtüsü çatılarda mahyaya dik doğrultuda çatının iki yanında
bulunan, genelde tek yüzeyli çatılar için dik üçgen; beşik örtüsü çatılar için ise
ikizkenar üçgen şeklinde olan duvarıdır.
 KAPLAMA ALTI TAHTASI / YÜZEYİ:
Eğimli çatılarda, çatı kaplamasının altında yer alan ve kaplamanın oturtulduğu tahtayı
ifade eder.
 KİL KİREMİT:
Eğimli çatılarda sürekli olmayan (bindirmeli) kaplama ve duvar kaplaması için
kullanılan, katkı maddesi kullanılarak veya kullanılmaksızın hazırlanan kilden, şekil
verme (çekme ve/veya presleme yolu), kurutma ve pişirilme işlemleri uygulanarak
imal edilen mamulünü ifade eder.
 KİREMİT:
Parçalı çatı kaplama malzemeleridir.
 KUŞAKLAMA:
Aşıklara dik doğrultuda ve bir dikmenin iki yanında bulunarak merteklere kadar
uzanan denge elemanlarıdır.
 LATA:
Yapıda kullanılan dar ve uzun keresteyi ifade eder.
 MAHYA AŞIĞI:
Mahyada merteklerin üzerine oturtulduğu yapı elemanıdır.
 MAHYA:
Çatının en üst sınırı ve aynı zamanda iki saçaktan yükselen çatı yüzeylerinin yatay bir
doğru boyunca kesiştiği ara kesitleridir.
 MAİL ÇATI DERESİ:
Eğimli çatı deresini ifade eder.
 MERTEK:
Ahşap çatılarda çatı kaplama sistemlerini taşıyan, mahya saçak istikametine dik
olarak döşenen en az 5x 10 ölçülerindeki ahşap taşıyıcı elemanlardır.
 METAL KİREMİT:
Kiremit şeklinde formlandırılmış, ana maddesi galvaniz çelik olan parçalı çatı kaplama
malzemesidir.
 METAL ŞİNGIL:
Çinko, bakır, galvanizli sac, kurşun vb. parçalı metallerden yapılmış kaplama
malzemeleridir.
 OLUKLAR:
Çatıların düz ya da eğik yüzeylerindeki yağış sularını toplayan yarım daire,
dikdörtgen veya kare kesitli kanallarıdır.
 OSB (YÖNLENDİRİLMİŞ YONGA LEVHA):
Çatı yapısı üzerinde düz bir zemin elde etmek için en az 11 mm kalınlığında kullanılan
ahşap malzemedir.
 SAÇAK:
Çatılarda, çatı yüzeyinin binanın dışına taşan ve çatının en alt sınırını belirleyen
doğrudur bölümünü ifade eder.
 SERAMİK KİREMİT:
Sırlanarak veya sırlanmayarak sıcaklık ile pişirilerek sertleştirilip dayanıklılık
kazandırılmış kiremitlerdir.
 SU YALITIM KATMANI:
Parçalı çatı kaplama malzemeleri altına suyun geçişini engellemek amacı ile serilen
buhar geçirimli veya geçirimsiz örtüleridir.
 YAĞMUR İNİŞ BORULARI:
Oluklardan gelen suyu uzaklaştıran düşey yağmur borularıdır.
 YAĞMUR SUYU TAŞIMA SİSTEMLERİ:
Çatı sularının uzaklaştırılması için dere, oluk, yağmur iniş borusu, hazne adı verilen
genelde metalden veya PVC’den üretilen malzemelerdir.
 YANLAMA (MAKAS KİRİŞİ):
Bir çatı makasında babanın yüklerini yanlardaki mesnetlere ileten iki eğik basınç
çubuğunu ifade eder.
 ADERANS(sıva):
Bir maddenin başka bir maddenin yüzeyine yapışma özelliğini (sıvanın uygulanan
yüzeyde kurumadan ya da çatlamadan kalabilme özelliğini) ifade eder.
 ANO ÇITASI:
Genellikle ahşap malzemeden yapılan, kalınlığı 0,5-1 cm, genişliği 2-4 cm, uzunluğu 1015 cm mastarlık yapımında kullanılan malzemedir.
 CAM MOZAİK:
Havuz, dış cephe, ıslak hacimli mekanlarda, bodrum katlarında, tünellerde uygulanan,
camdan üretilen kaplama malzemesidir.
 ÇENTİK:
Parlak yüzeylerde çekiç veya benzeri el aletleriyle açılan oyuklardır.
 ÇIRPI İPİ:
Teraziye alınan yüzeyleri işaretleyen boyalı ip dir.
 ÇİMENTO HARCI:
Elenmiş kum, çimento ve gerektiğinde katkı malzemeleriyle hazırlanan harcıdır.
 DAMLALIK:
Suyun yüzeye zarar vermemesi için yapılan damlama kanalıdır.
 DONATI:
Betona konulan çelik çubuklardır.
 HAZIR SÖNDÜRÜLMÜŞ KİREÇ:
Kullanıma hazır fabrikasyon kirecidir.
 İÇ VE DIŞ DENİZLİK:
Pencere doğraması altı iç ve dış kenarlarında bulunan, pencere yüzeyinden akan
yağmur sularının duvar içine sızmasını engelleyip duvar dışına atılmasını sağlayan yapı
malzemesidir.
 İNCE SIVA HARCI:
Kuma kireç hamuru ve suyun, takviyeli kuma çimento, kireç ve suyun karıştırılmasıyla
elde edilen harcıdır.
 ISI YALITIMLI SIVA:
İç ve dış yüzeylerde uygulanan, gerektiğinde sıva filesi yerleştirilerek tekrar bir kat
sıva ile sıvanarak tamamlanan katkılı sıva malzemesidir.
 KİNİŞ:
Denizlik genişliği dikkate alınarak açılan damlalık kanalıdır.
 KİREÇ SÖNDÜRME:
Hazırlanan kuyuya sönmemiş kireç doldurup, yeterli miktarda su ilave ederek, kirecin
kuyuda dinlendirilme işlemidir.
 MALA: Harcı sıvanacak yüzeye atma, harcı alıştırma, harcı düzeltme gibi işlerin
yapımında kullanılan alettir.
 MASTAR: Ahşap veya hafif metal malzemeden yapılan, çeşitli uzunlukta imal
edilen, yüzey düzgünlüğünü kontrol etme ve yüzey düzeltme gibi işlerin yapımında
kullanılan araçtır.
 METRAJ:
Proje kapsamında yapılacak her iş kaleminin miktarını gösteren listedir.
 PARAPET:
Pencere iç kısmını olan mesafeyi ifade eder.
 PERDAH:
Yüzeyi düzgün hale getirmeyi, parlaklık verme işlemidir.
 PERLİT:
Hazır sıva, hafif levha yapımında kullanılan malzemedir.
 SERPME:
Sıva harcını mala ile alarak duvar yüzeyine atma işidir.
 SIVA FİLESİ (DONATI FİLESİ):
Yalıtım levhalarının üzerine kaplanan sıvada oluşacak çekme gerilmelerini karşılamak
ve çatlamasını önlemek amacıyla kullanılan, muhtelif örgü gözü olan, alkali ortama
dayanıklı, cam elyafı tekstil malzemeyi ifade eder.
 SIVA TELİ (RABİTZ):
Metal, plastik vb. malzemelerden üretilen, gerektiğinde sıva içine konulan
malzemedir.
 SÖVE:
Kapı ve pencereleri yağmur sularından korumak ve bina çehresine estetik görünüş
vermek üzere kapı, pencere vb. yerlerde yan ile üst kenarlarda uygulanan, yüzeyden
dışa doğru çıkıntılı, değişik malzemelerden yapılabilen, estetik görünümlü yapı
elemanlarıdır.
 TAKVİYELİ HARÇ:
Kum, kireç veya kireç kaymağı, çimento ve gerektiğinde katkı malzemeleriyle
hazırlanan harçtır.
 TİRFİL MALASI:
Sıva yüzeyini düzeltme malasıdır.