Askıda Katı Madde - Çevre Mühendisliği Bölümü

ASKIDA KATI MADDE (AKM) TAYİNİ
1. GİRİŞ
Toplam askıda katı madde, su numunesi içerisindeki çökebilen ve çökemeyen katı maddelerin toplamıdır. Genellikle
sediment maddeleri, kaya zerreleri, çamur veya kil mineralleri, kolloidal organik madde parçaları ve planktonlardan
ibarettir. İnsan faaliyetleri sonucu olarak yüzey sularındaki askıda katı maddelerin miktarı artabilir. Aynı zamanda
tarım arazilerinde meydana gelen erozyon da askıda katı madde miktarını arttırır.
Toplam askıda katı madde belli bir miktardan sonra genellikle suyun fiziksel olarak kirlenmesine sebep olur.
Dolayısıyla suyun bulanıklaşmasını, yoğunlaşmasını, toksisitesini artırabileceği gibi ışık geçirgenliğini ve oksijen
miktarını azaltarak fauna ve flora üzerine çökelerek su canlılarına zarar verir. Askıda katı maddelerin etki derecesi bu
maddelerin türüne, miktarına, su canlılarının cinsi ve büyüklüğüne göre değişmektedir.
Sabit tartıma getirilmiş standart cam elyaf filtre kâğıdından süzülerek 103-105oC’de kurutulmuş süzüntü kalıntısının
ağırlığı askıda katı maddeyi ifade eder. Eğer askıda maddeler filtreyi tıkarsa ve süzmeyi uzatırsa bu durumda toplam
katı ve toplam çözünmüş madde arasındaki fark, toplam askıda katı maddeyi verir. 105 oC’de CO2’in kaybıyla
bikarbonat karbonata dönüşür. Buharlaşmayla organik maddelerin kaybı çok azdır.
2- ÇÖKELEMEYEN ASILI KATI MADDELER
Bu maddeler, bir atıksu numunesini bir saat müddetle bir Imhoff konisinde çökelmeye bırakıp, üst taraftaki
dinlenmiş sıvıdan bir miktar numuneyi sifonla almak suretiyle belirlenir. Toplam asılı katı maddeler için porselen
pota metodu bu sıvının hacmi ölçülmüş bir kısmına uygulanır. Sonuç mg/l olarak hesaplanır ve X11 sembolü ile
gösterilir.
3- ÇÖKELEBİLEN ASILI KATI MADDELER
Çökelebilen asılı katı maddeler, çökelemeyen asılı katı maddeleri toplam asılı katı madde miktarından çıkarmakla
bulunur.
X21 = X1 - X11
4- SUDA ÇÖZÜNMÜŞ ASILI KATI MADDELER
Bu katı maddeler, toplam asılı katı madde miktarını mg/l olarak toplam katı madde miktarından çıkarmakla bulunur.
Xe1= XK1- X1
1
Erciyes Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü
Çevre Kimyası-II Laboratuarı
5- NUMUNE HAZIRLAMA
Eğer örnekte büyük, yüzen partiküller veya homojen olmayan maddelerde dibe çökmüş topaklaşmalar gözleniyorsa
ve bunların sonuca yansıması istenmiyorsa örnekten uzaklaştırılmalıdır.
Eğer örnek yüzeyinde gözlenebilir düzeyde yağ ve gres varsa, analiz öncesinde örnek, blender yardımıyla
karıştırılmalıdır.
6- GİRİŞİMLER VE GİDERİLMELERİ:
Filtre kâğıdındaki çok fazla kalıntı, suyu tutacak ve kurutma süresinin uzamasını gerektirecektir. Suda yüzen
homojen olmayan büyük parçalar; yaprak, odun, topaklanmış maddeler vs. süzmeden önce uzaklaştırılmalıdır. Aksi
halde hatalı, yüksek sonuçlara neden olurlar.
7- ASKIDA KATI MADDENİN ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ AÇISINDAN ÖNEMİ
Askıda katı maddeler suların estetik, içme, endüstriyel ve kullanım gibi çeşitli amaçlar için faydalanılmasını
doğrudan etkilemektedir. Doğal sularda ışık geçirgenliğini azaltıp dip birikintilerine yol açarak ya da doğrudan zarar
vererek su canlılarının yaşam ortamlarını olumsuz yönde etkilemektedir. Kanallarda ve arıtma tesislerinde önlem
alınması ihtiyacını ortaya koymaktadır. Tüm bu özellikleri nedeniyle AKM yüzey suları ve atıksularda büyük önem
taşımaktadır.
8- KULLANILAN REAKTİFLER VE HAZIRLANIŞI
Toplam Askıda katı madde analizinde herhangi bir reaktif kullanılmamaktadır
9- KULLANILAN CİHAZLARIN LİSTESİ
•
105 oC’ye ayarlanabilen etüv
•
mg duyarlığa sahip analitik terazi
•
Teflon karıştırma çubuklu karıştırıcı
•
Filtrasyon ünitesi
10- DENEYİN YAPILIŞI
1-Filtrasyon düzeneği kurulur.
2
Erciyes Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü
Çevre Kimyası-II Laboratuarı
2-105 oC’de etüvde 1 saat bekletilip, desikatörde soğutulduktan sonra sabit tartımı alınmış filtre kâğıdı (temizsu için
0.45 µm’ lik membran, atıksu için cam elyaf) filtrasyon düzeneğine yerleştirilir. Saf su ile ıslatılarak vakumdan
geçirilir, daha sonra çok iyi karıştırılmış belli hacimdeki numune süzülür.
3- Süzme işlemi bittikten sonra huninin cidarları saf su ile iyice yıkanır. 2 – 3 dk. kadar vakuma devam edilir.
4- Filtre kâğıdı pens yardımıyla dikkatlice alüminyum veya paslanmaz çelikten bir tabla üzerine alınır ve 103–105
o
C’de etüvde 1 saat kurutulur.
5- Desikatörde soğutulur ve tartılır. Bu işlemlere; kurutma, soğutma, desikatöre alma vb, sabit tartıma ulaşılıncaya
veya ağırlıktaki kayıp 0.5 mg’dan az oluncaya kadar devam edilir.
10- HESAPLAMA
(A - B) • 1000
AKM (105oC, mg/l)
=
V
A= Filtre kâğıdı + kuru kalıntının tartımı (mg),
B= Filtre kâğıdının tartımı (mg),
V= Numune hacmi (ml).
Kaynaklar
1- Peker, İ., Çevre mühendisliği Kimyası, BİRSEN YAYINEVİ. ISBN, : 9755114955, Kayseri, 2007.
2- Standard Methods for the examination of water and wastewater, 20th Edn., APHA,AWWA,WEF 2540 B
3- www.ins.itu.edu.tr/cevre/labor/dokuman/Foyler/AKM_UAKM.pdf
3
Erciyes Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü
Çevre Kimyası-II Laboratuarı