Deger Paradoksu

1
Ders Kodu – Mikro Ekonomi
-
Değer Paradoksu
İktisadın kurucusu olan Adam Smith, 1776 yılında yayınlanan Milletlerin Zenginliği adlı kitabında, bir
maldan elde edilen toplam faydayı kullanım değeri, bir malın diğer malları satın alma gücüne ise
değişim değeri diye tanımlamıştır. Adam Smith ve izleyicilerine göre, bir malın kullanım değerinin
değişim değerini belirlemesi ve dolayısıyla da kullanım değeri yüksek olan malların değişim değerlerinin
de yüksek olması gerekir. Oysa Adam Smith’in vurguladığı gibi, gerçek hayatta kullanım değeri yüksek
olan malların, çoğu kez değişim değerleri hiç yoktur veya tam tersine değişim değeri yüksek olan
malların, çoğu kez kullanım değerleri hiç yoktur.
Örneğin sudan daha yararlı bir şey olmadığı halde su ile hemen hemen hiç bir şey satın alınamamasına
karşılık, kullanım değeri hemen hemen hiç olmayan elmas ile diğer mallardan çok fazla miktarlarda
satın almak mümkündür.
Kullanım değeri yüksek olan su gibi bir malın değişim değerinin az olmasına karşılık, kullanım değeri
çok az olan elmas gibi bir malın değişim değerinin çok yüksek olması, değer paradoksu veya elmassu paradoksu diye nitelendirilir.
Adam Smith’in 18. yüzyılda gözlemlediği değer paradoksu, aslında Smith’in düşündüğünün tersine
iktisadi açıdan olması gereken bir durumdur. Zira belirli miktarda bir malın değişim değeri, Smith’in
düşündüğü gibi o malın toplam faydası tarafından değil, marjinal faydası tarafından belirlenir ve
tüketicilerin nispeten daha kıt olan elması suya kıyasla çok az miktarda satın almaları, suya kıyasla
elmasın marjinal faydasının ve dolayısıyla da değişim değerinin çok daha yüksek olmasını gerektirir.
Kaynak: Prof. Dr. Erdal M. Ünsal
http://www.ekodialog.com/Konular/deg_paradoks.html
Sayfa 1