tıklayınız - Göç İdaresi Genel Müdürlüğü

Transkript

2015
T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI
GÖÇ İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAYINLARI
Yayın No: 35
Nisan, 2016
GÖÇ POLİTİKA VE PROJELERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR.
İletişim
İçişleri Bakanlığı
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü
Lalegül Çamlıca Mahallesi 122. Sokak No:4 - 06370
Yenimahalle /ANKARA
Tel: 0312 422 05 00 Fax: 0312 422 09 00
E-posta: [email protected] • Web: www.goc.gov.tr
2015
İnsanlıkta mutluluk,
insanoğullarının
birbirine yaklaşması,
insanların birbirini
sevmesi, hepsinin temiz
duygu ve düşüncelerini
birleştirmesiyle
olacaktır.
Mustafa Kemal ATATÜRK
6 -7
SUNUŞ
Göç tarihi açısından, geçtiğimiz 2015 yılı önemli zaman
dilimlerinden birisidir. Avrupa’da, İkinci Dünya Savaşı sonrası
en büyük mülteci krizinin yaşandığı bir yılı geride bıraktık.
Ancak, yılın bitmesi insan hareketliliğinin bittiği anlamına
gelmemektedir. Göç hareketleri her geçen gün artarak
devam etmektedir.
2015 yılı Göç Yönetimi konusunda hem Türkiye, hem
Avrupa, hem de Dünya açısından çok önemli bir yıldır. Daha
iyi yaşam koşullarına erişmek için başka ülkelere gitmek
isteyen göçmenlerin ve ülkelerinde şiddet ve çatışmalardan
kaçan mültecilerin hareketliliği, 2015 yılında önceki yıllara
oranla büyük artış göstermiştir. Türkiye’de 2005-2014
yılları arasında ortalama 50.000 civarında olan düzensiz
göçmen yakalamaları, 2015 yılında üç kat artarak 150.000’e
yaklaşmıştır.
2011 yılından bu yana izlemiş olduğu “açık kapı politikası”
ile birlikte, komşu ülke vatandaşları Suriyelilere “geçici
koruma” sağlayan Türkiye, “dünyada en çok mülteci nüfus
barındıran birinci ülke” konumuna gelmiştir.
Tüm bu hareketlilikleri göz önünde bulundurarak, güçlü
bir göç sistemi geliştirme hedefimiz devam etmektedir. Bu
minvalde 11 Nisan 2013 tarihinde kurulan ve 18 Mayıs 2015
tarihinde 81 ilde devraldığımız taşra teşkilatımızla daha da
güçlenen kurumumuz çalışmalarını sürdürmektedir. Yıllık
göç raporlarını yayınlamak ve göç dinamikleriyle ifade
etmek en başlıca görevlerimiz arasındadır.
Türkiye Cumhuriyeti tarihinde uluslararası göçe ilişkin
üçüncü ulusal göç raporumuz “2015 Türkiye Göç Raporu”
sizlere sunulmaktadır.
Bu raporun hazırlanmasında veri kaynağı olan ve hizmetleri
bulunan tüm ilgili kurum ve kuruluşlara çalışmalarından
dolayı teşekkürlerimizi sunar, 2015 Yılı Türkiye Göç
Raporu’nun faydalı olmasını temenni ederiz.
Saygılarımla.
Atilla TOROS
Göç İdaresi Genel Müdürü
GÖÇ İDARESİ
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
10 - 11
Türkiye Göç Raporu
2015
T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI
Göç Politikaları Kurulu
GÖÇ İDARESI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
GENEL MÜDÜR
SÜREKLİ KURUL VE KOMİSYONLAR
Göç Danışma Kurulu
Uluslararası Koruma
Değerlendirme Komisyonu
Düzensiz Göçle Mücadele
Koordinasyon Kurulu
Genel Müdür Yardımcısı
Göç Politika ve Projeleri
Dairesi Başkanlığı
Hukuk Müşavirliği
Eğitim Dairesi Başkanlığı
Bilgi Teknolojileri
Yabancılar
Strateji Geliştirme
Uyum ve İletişim
Destek Hizmetleri
Uluslararası Koruma
İnsan Ticareti Mağdurlarını
Koruma Dairesi Başkanlığı
İnsan Kaynakları
Dış İlişkiler
Geri Gönderme
Merkezleri
Kabul ve Barınma
Merkezleri
İnsan Ticareti Madurları
Sığınma Evi
KURULUŞ
Göç alanına ilişkin politika ve stratejileri uygulamak, bu konularla ilgili
kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamak, yabancıların
Türkiye’ye giriş ve Türkiye’de kalışları, Türkiye’den çıkışları ve sınır
dışı edilmeleri, uluslararası koruma, geçici koruma ve insan ticareti
mağdurlarının korunmasıyla ilgili iş ve işlemleri yürütmek üzere İçişleri
Bakanlığına bağlı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü kurulmuştur.
TAŞRA TEŞKİLATI
İlçe Göç İdaresi
Müdürlüğü
YURTDIŞI TEŞKİLATI
12 - 13
81 İl Göç İdaresi
Müdürlüğü
Göç Müşavirlikleri Göç Ataşelikleri
MİSYON VE VİZYON
Misyon
Düzenli ve düzensiz göçmenler ile
uluslararası koruma başvurusunda
bulunanlarla, insan ticareti mağdurlarının
korunmasına ve yabancıların ülkemizde uyum
süreci ile ilişkin tüm iş ve işlemleri, insan
hakları temelinde yaklaşımları esas alarak ve
idarenin etkinliğini sağlamak hedefiyle yerine
getirmek, göçün etkilerinin olumlu yönde
artırılması amacıyla politikalar geliştirmek ve
uygulamak.
Vizyon
Ülkemizde etkin bir göç yönetim sistemi
kurmak ve uygulamak, uluslararası alanda
göç politikalarının oluşturulmasına ve
uygulanmasına katkıda bulunmak.
14 - 15
2015
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ............................................................................................................................................ 9
3. Düzensiz Göç…………………………………………………………………………...........…..63
İÇİNDEKİLER........................................................................................................................17
3.1. Düzensiz Göçmenler………...………............................................….......64
TABLOLAR DİZİNİ.............................................................................................................18
3.2. Göçmen Kaçakçıları….……………………….…....…………………………66
GRAFİKLER DİZİNİ.........................................................................................................19
3.3. Geri Kabul Anlaşması….……………………….……………………………68
KISALTMALAR....................................................................................................................23
4. Sınır Dışı Etme……………....…………………………....…………………….....................70
TANIMLAR..............................................................................................................................24
4.1. Geri Gönderme Merkezleri……………………….…………………….70
GİRİŞ............................................................................................................................................27
II. BÖLÜM: ULUSLARARASI KORUMA
I.BÖLÜM: YABANCILAR
2.1. Uluslararası Koruma...........................................................................75
1.Türkiye’ye Giriş ve Türkiye’den Çıkış....................................................34
2.1.1. Yasal Mevzuat.............................................................................................75
1.1. Türkiye’ye Giriş.........................................................................................35
2.1.2. Prosedür........................................................................................................77
1.1.1. Ülkelere Göre Sınır Kapılarından Yapılan Girişler.............36
2.1.3. Uluslararası Koruma Başvuru İşlemleri...............................78
1.1.2. Türkiye’ye Girişine İzin Verilmeyecek Yabancılar............37
2.1.4. Uluslararası Koruma Başvuru İstatistikleri.........................80
1.2. Türkiye’den Çıkış………………………….......................…………………….39
1.2.1. Ülkelere Göre Sınır Kapılarından Yapılan Çıkışlar.………41
2. İkamet İzni.....................................................................................................................42
2.1. Kısa Dönem İkamet İzni…………………………….........................…..47
2.2. Aile İkamet İzni………………….….............................................................49
2.3. Öğrenci İkamet İzni……………….…...................………......…………......50
2.4. Çalışma İzinleri……………….……..............................……......…………......54
2.2. Geçici Koruma............................................................................................84
III.BÖLÜM: İNSAN TİCARETİ MAĞDURLARINI KORUMA
1. İnsan Ticareti Mağduru Olarak Tespit Edilenler……..…..……98
2. İnsan Taciri Olarak Tespit Edilenler……………………….………………100
IV.BÖLÜM: YABANCILAR İLETİŞİM MERKEZİ
1. Konularına Göre Gelen Çağrılar……..….........................................……108
2.5. Diğer İkamet İzinleri………….................…….…………......…………......56
2. Dillerine Göre Gelen Çağrılar……………………................….………………109
2.6. E-ikamet Sistemi……………….…….......................……......…………......60
KAYNAKÇA…………………………………………....................…………………..………………112
TABLOLAR DİZİNİ:
GRAFİKLER DİZİNİ:
Tablo 1: 2015 Yılında Türkiye’ye Girişine İzin Verilmeyen Yabancıların Girişine İzin Verilmeme Sebepleri..........................................................................................38
Grafik 1: Yıllara Göre Türkiye’ye Giriş Yapan Yabancılar..........................................................................................................................................................................................................35
Tablo 2: 2015 Yılında Türkiye’de İkamet İzni İle Bulunan Yabancılar ( İlk 10 Ülke )...............................................................................................................................................44
Grafik 2: 2015 Yılı Ülkelere Göre Sınır Kapılarından Yapılan Girişler (İlk 10 Ülke)..................................................................................................................................................36
Tablo 3: 2015 Yılında İkamet İzni ile Bulunan Yabancılar (Çeşitlerine Göre)..............................................................................................................................................................45
Grafik 3: 2015 Yılında Türkiye’ye Girişine İzin Verilmeyen Yabancıların Girişine İzin Verilmeme Sebepleri.........................................................................................37
Tablo 4: 2015-2016 Eğitim Öğretim Yılı Ülkemizde Eğitim Gören Yabancı Öğrenci Sayısı (MEB)................................................................................................................52
Grafik 4: Yıllara Göre Türkiye’den Çıkış Yapan Yabancılar......................................................................................................................................................................................................39
Tablo 5: Gençlik Ve Spor Bakanlığının Yurtlarında Kalan Yabancılar...............................................................................................................................................................................57
Grafik 5: 2015 Yılında Ülkelere Göre Sınır Kapılarından Yapılan Çıkışlar (İlk 10 Ülke)..........................................................................................................................................41
Tablo 6: 2015 Yılı İçinde Ülkemizden İkamet İzni Alan Yabancı Sporcu ve Antrenörler (İlk 10 Ülke)........................................................................................................58
Grafik 6: Yıllara Göre Türkiye’de İkamet İzni Verilen Yabancılar........................................................................................................................................................................................43
Tablo 7: 2015 Yılı İçinde Ülkemizden İkamet İzni Alan Yabancı Sporcu ve Antrenörler......................................................................................................................................59
Tablo 8: Türkiye’nin Geri Kabul Anlaşması İmzaladığı Ülkeler..........................................................................................................................................................................................68
Tablo 9: Geri Gönderme Merkezleri....................................................................................................................................................................................................................................................70
Tablo 10: AB ve EFTA Üye Ülkelerinde 2015 Yılında Uluslararası Koruma Başvurusu Yapan Yabancılar.............................................................................................81
Tablo 11: AB ve EFTA Üye Ülkelerinde 2015 Yılında Sığınma Başvurusu Kabul Edilen Yabancılar.............................................................................................................82
Tablo 12: AB ve EFTA Üye Ülkelerinde 2015 Yılında Sığınma Başvurusu Reddedilen Yabancılar.............................................................................................................83
Tablo 13: Geçici Koruma Altına Alınan Suriyeli Yabancıların Cinsiyetlerine Göre Dağılımı..............................................................................................................................86
Tablo 14: Geçici Koruma Altına Alınan Suriyeli Yabancıların Yaşlara Göre Dağılımı............................................................................................................................................87
Tablo 15: Geçici Barınma Merkezlerindeki Geçici Koruma Altına Alınan Suriyeli Yabancılar........................................................................................................................88
Tablo 16: Geçici Koruma Altına Alınan Suriyeli Yabancılara Sağlanan Eğitim Hizmetleri...............................................................................................................................90
Tablo 17: Geçici Koruma Altına Alınan Suriyeli Yabancılara Sağlanan Sağlık Hizmetleri................................................................................................................................90
Grafik 7: 2015 Yılında Kısa Dönem İkamet İzni İle Bulunan Yabancılar ( İlk 10 Ülke)..........................................................................................................................................47
Grafik 8:2015 Yılında Aile İkamet İzni İle Bulunan Yabancılar ( İlk 10 Ülke) ..............................................................................................................................................................49
Grafik 9: 2015 Yılında Öğrenci İkamet İzni İle Bulunan Yabancılar ( İlk 10 Ülke).....................................................................................................................................................50
Grafik 10: 2015-2016 Eğitim Öğretim Yılı Ülkemizde Eğitim Gören Yabancı Öğrenci Sayısı (MEB)...........................................................................................................51
Grafik 11:2015-2016 Eğitim Öğretim Yılı Ülkemizde Eğitim Gören Yabancı Öğrenci Sayısı (YÖK).............................................................................................................53
Grafik 12: 2015 Yılında Çalışma İzni İle Bulunan Yabancılar ( İlk 10 Ülke)..................................................................................................................................................................55
Grafik 13: 2015 Yılında Diğer İkamet İzinleri İle Bulunan Yabancılar ( İlk 10 Ülke)................................................................................................................................................56
Grafik 14:Türkiye’de Yıllara Göre Yakalanan Düzensiz Göçmenler.................................................................................................................................................................................64
Grafik 15: 2015 Yılında Türkiye’de Yakalanan Düzensiz Göçmenler (İlk 10 Ülke)..................................................................................................................................................65
Grafik 16:Türkiye’de Yıllara Göre Yakalanan Göçmen Kaçakçıları...................................................................................................................................................................................67
Tablo 18: Geçici Koruma Altına Alınan Suriyeli Yabancılara Sağlanan Psikososyal Destek Hizmetleri.................................................................................................91
Grafik 17: Yıllara Göre Toplam Uluslararası Koruma Başvuru Sayısı...........................................................................................................................................................................80
Tablo 19: Geçici Barınma Merkezlerinde Gerçekleştirilen Aşı, Bebek ve Çocuk İzlem Sayılarının Yıllara Göre Dağılımı...........................................................93
Grafik 18: Geçici Koruma Altına Alınan Suriyeli Yabancılara Ait Biyometrik Kayıtlar.........................................................................................................................................85
Tablo 20: Geçici Barınma Merkezlerinde Gerçekleştirilen Muayene Sayılarının Yıllara Göre Dağılımı...................................................................................................93
Grafik 19: 2005-2015 Yılları Arasında İnsan Ticareti Mağduru Olarak Tespit Edilenler.....................................................................................................................................99
Tablo 21: 2005-2015 Yılları Arasında İnsan Ticareti Mağduru Olarak Tespit Edilenler (İlk 10 İl)...............................................................................................................100
Grafik 20: 2005-2015 Yılları Arasında İnsan Taciri Olarak Tespit Edilenler..................................................................................................................................................................101
Tablo 22: İnsan Ticareti Suçu İle İlgili Ceza Davaları.............................................................................................................................................................................................................102
Grafik 21: Konularına Göre Gelen Çağrılar..................................................................................................................................................................................................................................108
Tablo 23: Göçmen Kaçakçılığı Suçu İle İlgili Ceza Davaları................................................................................................................................................................................................103
Grafik 22: Dillerine Göre Gelen Çağrılar..........................................................................................................................................................................................................................................109
2015
KISALTMALAR
AB: Avrupa Birliği
AFAD: Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı
BM: Birleşmiş Milletler
BMMYK: Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği
ÇSGB: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
EGM: Emniyet Genel Müdürlüğü
IOM: Uluslararası Göç Örgütü
JGK: Jandarma Genel Komutanlığı
KKK: Kara Kuvvetleri Komutanlığı
MEB: Milli Eğitim Bakanlığı
SGK: Sahil Güvenlik Komutanlığı
YÖK: Yükseköğretim Kurulu
YUKK: Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu
TBMM: Türkiye Büyük Millet Meclisi
TCK: Türk Ceza Kanunu
YİMER: Yabancılar İletişim Merkezi
22 - 23
2015
TANIMLAR
Bu raporda;
Çalışma İzni: Bir Devletin yetkili bir mercii tarafından verilen,
göçmen işçilerin ev sahibi ülkede çalışmasına geçerliliği süresince izin veren hukuki belgeyi,
Düzensiz Göç: Yabancıların yasadışı yollarla bir ülkeye girişini,
ülkede kalışını, ülkeden çıkışını veya yasal yollarla girip yasal
süresi içerisinde çıkmamasını,
Düzensiz Göçmen: Yasadışı yollarla Türkiye’ye giren, Türkiye’de kalan ve Türkiye’den çıkan veya yasal yollarla girip yasal
süresi içerisinde çıkmayan kişiyi,
Geçici Barınma Merkezi: Geçici koruma kapsamındaki yabancıların toplu olarak barınma ve iaşelerinin sağlanması
amacıyla kurulan merkezleri,
Geçici Koruma: Ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacıyla
kitlesel olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı geçen yabancılara sağlanan korumayı, (YUKK-Madde 91)
Geri Gönderme Merkezi: İdari gözetime alınan yabancıların
tutulduğu merkezleri,
Göç: Yabancıların, yasal yollarla Türkiye’ye girişini, Türkiye’de
kalışını ve Türkiye’den çıkışını ifade eden düzenli göç ile yabancıların yasadışı yollarla Türkiye’ye girişini, Türkiye’de kalışını ve
Türkiye’den çıkışını ve Türkiye’de izinsiz çalışmasını ifade eden
düzensiz göçü ve uluslararası korumayı,
24 - 25
Göçmen Kaçakçısı: Doğrudan doğruya veya dolaylı olarak
maddî menfaat elde etmek maksadıyla, yasal olmayan yollardan; bir yabancıyı ülkeye sokan veya ülkede kalmasına imkân sağlayan kişiyi,
İdari Gözetim: Hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancıların Geri Gönderme Merkezinde tutulmasını,
İdari Gözetim Kararı: Hakkında sınır dışı etme kararı alınanlardan; kaçma ve kaybolma riski bulunan, Türkiye’ye giriş
veya Türkiye’den çıkış kurallarını ihlal eden, sahte ya da asılsız
belge kullanan, kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın Türkiye’den çıkmaları için tanınan sürede çıkmayan, kamu düzeni,
kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar hakkında valilik tarafından alınan kararı,
İkamet izni: Yabancılara Türkiye’de kalmak üzere verilen izin
belgesini,
İkincil Koruma: Mülteci veya şartlı mülteci olarak nitelendirilemeyen, ancak menşe ülkesine veya ikamet ülkesine geri
gönderildiği takdirde; ölüm cezasına mahkûm olacak veya
ölüm cezası infaz edilecek, işkenceye, insanlık dışı ya da onur
kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacak, uluslararası veya
ülke genelindeki silahlı çatışma durumlarında, ayrım gözetmeyen şiddet hareketleri nedeniyle şahsına yönelik ciddi
tehditle karşılaşacak olması nedeniyle menşe ülkesinin veya
ikamet ülkesinin korumasından yararlanamayan veya söz
konusu tehdit nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancı ya
da vatansız kişiye, statü belirleme işlemleri sonrasında verilen
statüyü, (YUKK-Madde 63)
İnsan taciri: Zorla çalıştırmak veya hizmet ettirmek, esarete
veya benzeri uygulamalara tâbi kılmak, vücut organlarının verilmesini sağlamak maksadıyla tehdit, baskı, cebir veya şiddet
uygulamak, nüfuzu kötüye kullanmak, kandırmak veya kişiler üzerindeki denetim olanaklarından veya çaresizliklerinden
yararlanarak rızalarını elde etmek suretiyle kişileri tedarik
eden, kaçıran, bir yerden başka bir yere götüren, sevk eden
veya barındıran kişiyi,
İnsan ticareti: Zorla çalıştırmak veya hizmet ettirmek, esarete veya benzeri uygulamalara tâbi kılmak, vücut organlarının verilmesini sağlamak maksadıyla tehdit, baskı, cebir veya
şiddet uygulamak, nüfuzu kötüye kullanmak, kandırmak
veya kişiler üzerindeki denetim olanaklarından veya çaresizliklerinden yararlanarak rızalarını elde etmek suretiyle kişileri
tedarik etmek, kaçırmak, bir yerden başka bir yere götürmek,
sevk etmek veya barındırmayı, İnsan ticareti mağduru: İnsan
ticareti mağduru olan veya olabileceği yönünde kuvvetli şüphe duyulan kişiyi,
Mülteci: Avrupa ülkelerinde meydana gelen olaylar nedeniyle;
ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya
siyasi düşüncelerinden dolayı zulme uğrayacağından haklı
sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan ya da söz
konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancıya
veya bu tür olaylar sonucu önceden yaşadığı ikamet ülkesinin
dışında bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku
nedeniyle dönmek istemeyen vatansız kişiye statü belirleme
işlemleri sonrasında verilen statüyü, (YUKK-Madde 61)
Sınır Dışı Etme: Türkiye’de kalma hakkı bulunmayan yabancının; menşe ülkesine, transit gideceği ülkeye, Türkiye’ye
gelmek üzere transit geçtiği ülkeye ya da başka bir üçüncü
ülkeye gönderilmek üzere, ülkeden çıkarılması işlemini,
Sınır Kapısı: Bakanlar Kurulu kararıyla Türkiye’ye giriş ve
Türkiye’den çıkış için belirlenen sınır geçiş noktasını,
Şartlı Mülteci: Avrupa ülkeleri dışında meydana gelen olaylar
sebebiyle; ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşüncelerinden dolayı zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin
dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan, ya da söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancıya veya bu tür olaylar sonucu önceden yaşadığı
ikamet ülkesinin dışında bulunan, oraya dönemeyen veya
söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen vatansız
kişiye statü belirleme işlemleri sonrasında verilen statüyü,
(YUKK-Madde 62)
Uluslararası Koruma: Mülteci, şartlı mülteci veya ikincil koruma statüyü,
Vize: Türkiye’de en fazla doksan güne kadar kalma hakkı tanıyan ya da transit geçişini sağlayan iznini,
Vize muafiyeti: Vize alma gerekliliğini kaldıran düzenlemeyi,
Yabancı: Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişiyi,
ifade eder.
2015
GİRİŞ
Göç konusu sadece göç alan devletlerde değil, küreselleşmenin hissedildiği veya yoğun olarak yaşandığı tüm coğrafyalarda gündemin ilk sıralarında yer almakta, herkesi ve her yapıyı
ilgilendirmektedir.
Dünya genelinde hemen hemen her ülke göçten etkilenmiştir.
Özellikle 20nci yüzyılın ikinci yarısı toplu nüfus hareketlerine
şahitlik edilmiş,göçmen nüfusu son yarım yüzyılda hızlı bir
artış göstermiştir. Nitekim Birleşmiş Milletler verilerine göre
son 20 yıldaki hızıyla artmaya devam ederse, dünyadaki uluslararası göçmenlerin sayısının 2050’de 405 milyona ulaşması
beklenmektedir.
Türkiye, coğrafi konumu itibariyle göçmenlere kapılarını açan,
ihtiyaç duyanları koruma altına alan ve dünya kamuoyu tarafından da saygı duyulan bin yıllık köklü bir göç geleneğine
sahiplik etmiştir.
Türkiye, bulunduğu
coğrafyası itibariyle
göçmenlere kapılarını açan,
ihtiyaç duyanları
koruma altına alan ve
dünya kamuoyu tarafından
da saygı duyulan bin yıllık
köklü bir göç geleneğine
sahiplik etmiştir.
26 - 27
Bu anlamda; 1492 yılında on binlerce Yahudi’nin İspanya’dan
gemilerle kurtarılarak Osmanlı İmparatorluğu topraklarına
getirilmesi,1709 yılında İsveç Kralı Şarl’ın beraberindeki yaklaşık 2 bin kişilik grupla birlikte Osmanlı İmparatorluğuna sığınması, Macar Özgürlük Savaşını kaybeden Prens LajosKossuth
ve beraberindeki 3 bin Macar’ın 1849’da Osmanlı İmparatorluğu’na gelmeleri, 1917 Bolşevik İhtilali’nin ardından Vrangel’in
yaklaşık 135 bin kişiyle birlikte Osmanlı İmparatorluğundan
koruma talep etmesi, Cumhuriyet döneminde 1922-1945 yılları arasında Yunanistan, Balkanlar ve Almanya’dan yaklaşık
1 milyon 185 bin kişinin Türkiye’ye gelmesi, 1988-2000 yılları
arasında Irak, Bulgaristan, Bosna ve Kosova’dan yaklaşık 900
bin kişinin gelmesi Türkiye’nin mevcut göç tarihinin en somut
örnekleri arasında yer almış, özetle Türkiye milyonlarca kişiye
ev sahipliği yapmıştır.
Türkiye’de 1934 tarihli ve 2510 sayılı İskan Kanunu, göçmen,
serbest göçmen, münferit göçmen ve toplu göçmen gibi çeşitli göçmen türlerini tanımlamış ise de soydaş odaklı düzenlemelerle sınırlı bir yapı öngörülmüş olup 2006 yılında yapılan
değişiklikle 5543 sayılı Kanun halini almıştır. İskân Kanunu,
göçmen, serbest göçmen, münferit göçmen ve toplu göçmen
gibi çeşitli göçmen türlerini tanımlamış ise de soydaş odaklı
düzenlemelerle sınırlı bir yapı öngörmektedir. İskân Kanunu
kapsamı dışında kalan yabancılara ilişkin iş ve işlemler ise
1950 yılında çıkarılmış olan 5682 sayılı Pasaport Kanunu ve
5683 sayılı Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun ile yürütülmüştür.
Ülkemizde, özellikle sınır dışı ve idari gözetim işlemleriyle
uluslararası koruma alanlarında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından ülkemiz aleyhine verilen ihlal kararlarındaki artış ve Avrupa Birliği uyum sürecindeki AB ile müzakerelerde “Adalet, Özgürlük ve Güvenlik” başlıklı 24 üncü
Fasılda önemli yer tutan göç ve uluslararası koruma konuları, Türkiye’nin kapsamlı bir kanun çalışması yapmasını zorunlu hale getirmiştir. Başbakanlık tarafından 25 Mart 2005
tarihinde onaylanarak yürürlüğe giren “İltica ve Göç Alanındaki Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin
Türkiye Ulusal Eylem Planı” çalışmaları çerçevesinde göç
ve uluslararası koruma alanında gerekli hukuki ve kurumsal yapının oluşturulmasına yönelik çalışmaları yürütmek
üzere 15 Ekim 2008 tarihinde İçişleri Bakanlığına bağlı İltica
ve Göç Mevzuatı ve İdari Kapasitesini Geliştirme ve Uygulama Bürosu kurulmuştur. Büro bünyesinde mevzuat çalışma
grupları oluşturularak, ilgili bakanlıkların, kamu kurum ve
kuruluşlarının, sivil toplum kuruluşlarının, akademisyenlerin
görüşleri alınarak, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ve Uluslararası Göç Örgütü’nün de teknik desteği
sağlanarak kanun taslağı oluşturulmuştur.
2015
5 Kasım 2011 tarihinde Başbakanlığa gönderilen Kanun Tasarısı
taslağı, 4 Nisan 2013 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafındankabul edilmiş, 11 Nisan 2013 tarihli Resmî Gazete’de 6458
sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) olarak
yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanun ile insan hakları temelinde, özgürlük ve güvenlik arasındaki hassas dengenin korunduğu, uluslararası insan hakları normlarına ve AB müktesebatına
uyumlu, göç alanında ihtiyaç duyduğumuz hukuki, idari ve fiziki
alt yapıya uygun, etkin ve yönetilebilir bir göç sistemi kurulmuştur.
Kanunun amacı, 1 inci maddesinde “Yabancıların Türkiye’ye girişleri, Türkiye’de kalışları ve Türkiye’den çıkışları ile Türkiye’den koruma talep eden yabancılara sağlanacak korumanın kapsamı ve
uygulanmasına ilişkin usul ve esasları ve İçişleri Bakanlığına bağlı
Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklarını düzenlemektir.” olarak ifade edilmektedir.
Bu sorumluluk ile Kanun kapsamında yer alan başlıklar çerçevesinde, 2015 yılı yıllık göç raporu, Türkiye’de geçmiş yıllara ait uluslararası göçün nitelikleri incelenerek ve mevcut yapı değerlendirilerek hazırlanmış olup yabancılarla ilgili ülkeye giriş ve çıkışlar,
ikamet izinleri, düzensiz göçmenler, uluslararası koruma başvuruları ve insan ticareti başlıkları altında istatistikler derlenmiştir.
Raporun hazırlanmasında 11 Nisan 2013 tarihinde yayınlanan
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun yürürlüğe girmeden önce yabancılarla ilgili iş ve işlemleri yürütmekte olan Emniyet Genel Müdürlüğü kaynaklarındaki verilerden de
yararlanılmıştır. Kanun kapsamında, Emniyet Genel Müdürlüğü
tarafından yürütülmekte olan ilgili iş ve işlemler 11 Nisan 2014
tarihinde Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından devralınmıştır.
Çalışmalarını büyük bir hızla devam ettiren Göç İdaresi Genel Müdürlüğü fiziki altyapısı, donanımı, GÖÇ-NET yazılım sistemi ve donanımı, personel istihdamı ve eğitimleri, alt mevzuat çalışmalarını
büyük oranda tamamlayarak, 81 ilde eş zamanlı olarak teşkilatlanmış ve 18 Mayıs 2015’te taşra görevlerini devralmıştır. İl Emniyet Müdürlüğü Yabancılar Şube Müdürlükleri tarafından yapılan
yabancılara ait bütün işlemler, 18 Mayıs 2015’ten itibaren İl Göç
İdaresi Müdürlükleri tarafından yürütülmeye başlanmıştır.
28 - 29
2015
1. BÖLÜM
YABANCILAR
30 - 31
2015
Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişi olarak
ifade edilen, 6458 sayılı YUKK’da da bu ifade ile tanımlanan yabancılar,
sınır kapılarından geçerli pasaport veya pasaport yerine geçen belgelerle Türkiye’ye giriş ve Türkiye’den çıkış yapabilmektedir.
11 Nisan 2014 tarihinden itibaren, yabancıların vize ile ilgili işlemleri
11.04.2013 tarihli ve 6458 sayılı Kanun çerçevesinde yürütülmektedir.
Türkiye’de doksan güne kadar kalacak yabancılar için düzenlenen vizelerin başvurusu, yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki konsolosluklara yapılmaktadır. Ancak yabancının vize almış olması yabancı için Türkiye’ye girişte mutlak hak sağlamamaktadır.
Yabancılar, Türkiye’de
kısa dönem ikamet izni,
aile ikamet izni, öğrenci
ikamet izni, uzun
dönem ikamet izni,
insani ikamet izni ve
insan ticareti mağduru
ikamet izni alarak
kalabilmektedir.
32 - 33
Türkiye’de, vizenin veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da doksan günden fazla kalacak yabancıların ikamet izni almaları zorunludur.
Yabancılar, Türkiye’de kısa dönem ikamet izni, aile ikamet izni, öğrenci
ikamet izni, uzun dönem ikamet izni, insani ikamet izni ve insan ticareti
mağduru ikamet izni alarak kalabilmektedir. İkamet izinleri, kalış amacına uygun ve her yabancı için ayrı düzenlenmektedir. İkamet izni için
başvuracak yabancılarda, talep ettikleri ikamet izni süresinden altmış
gün daha uzun süreli pasaport ya da pasaport yerine geçen belgeye
sahip olmaları şartı aranmaktadır. İkamet izni başvurusu, yabancının
vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki konsolosluklara yapılmaktadır. İstisnai hallerde ülke içinde valiliklere de yapılabilmektedir. Geçerli ikamet izni ile sınır kapılarından vize almadan giriş
yapılabilmektedir. Yabancılar, vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki konsolosluklardan çalışma izni alarak da Türkiye’de
kalabilmektedir. YUKK ile çalışma izni veya çalışma izni muafiyet belgesi ikamet izni sayıldığından, yabancıların ayrıca ikamet izni almalarına
gerek bulunmamaktadır.
Yasal düzenlemelere aykırı olarak Türkiye’ye giren, sınır ihlalleri yapan,
ikamet veya çalışma izni olmaksızın ya da geçerli ikamet izinlerinin süresi bittiği halde süresi uzatılmaksızın Türkiye’de ikamet eden veya çalışan yabancılar düzensiz göçmen olarak değerlendirilmektedir.
Türkiye’de kalmak için gerekli şartları artık taşımayan veya süresinde
Türkiye’den çıkış yapmayan yabancılar sınır dışı edilmektedir. Sınır dışı
edilme işlemleri kanun düzeyinde düzenlenmektedir. Bu durumdaki
yabancıların, Türkiye’den çıkış yapmak için kendiliğinden sınır kapılarımıza gelmeleri durumunda haklarında sınır dışı etme kararı ve giriş
yasağı alınmayabilmektedir.
2015
1.Türkiye’ye Giriş ve Türkiye’den Çıkış
1.1. Türkiye’ye giriş:
Yabancılar; sınır kapılarından, geçerli pasaport veya pasaport
yerine geçen bir belgeyle, belge kontrolünden geçtikten sonra
Türkiye’ye giriş veya Türkiye’den çıkış yapmaktadır. Türkiye’ye
vizeye tabi tutulan ülkelerden gelecek yabancıların, ülkemize
gelmeden önce amacına uygun olarak vize alması gerekmektedir. Vize almadan sınır kapılarına gelen yabancılara, süresi
içinde Türkiye’den ayrılacaklarını belgelemeleri hâlinde, sınır
kapılarında istisnai olarak vize verilebilmektedir.
Türkiye’ye kara, hava, deniz ve demiryolu ile giriş yapan yabancıların geçmiş yıllara ait sayılarında genel bir artış mevcuttur. (Grafik 1) 2014 yılında ülkemize giriş yapan yabancı-
Vize, 6458 sayılı Kanuna göre “Türkiye’de en fazla doksan güne
kadar kalma hakkı tanıyan ya da transit geçişi sağlayan izin”
olarak tanımlanmaktadır. Bu Kanun çerçevesinde vize muafiyeti hükümleri saklı kalmak kaydıyla Türkiye’de doksan güne
kadar kalacak yabancılar, vatandaşı oldukları veya yasal olarak
bulundukları ülkedeki konsolosluklardan geliş amaçlarını belirten vize alarak gelmektedir. Fakat yabancının vize almış olması,
Kanunun Türkiye’ye girişine izin verilmeyecek yabancılara ilişkin 7 inci maddesi hükümlerinin uygulanmasını engellemeyeceğinden, vizeler Türkiye’ye girişte mutlak hak sağlamamaktadır.
40.000.000
Yabancılar için sağlanan vizeler; kalış vizesi, transit vizesi, havalimanı transit vizesi ve sınır kapılarında verilen vize olarak
ayrılmıştır.
10.000.000
Dış temsilcilik aracılığıyla ulaştırılan vize başvuruları resen ve
istizana tabi olmak üzere iki şekilde değerlendirilmektedir. Resen değerlendirme işlemi konsolosluklarca yapılmakta olup
istizana tabi olan vize başvuruları Göç İdaresi Genel Müdürlüğü
tarafından değerlendirilmektedir. Gerekli araştırmalar yapılarak
sonuçlandırılan vize başvuruları başvuru sahiplerine iletilmek
üzere konsolosluklara bildirilmektedir.
0
ların sayısı 35.115.789 iken, 2015 yılında %1’lik bir azalış ile
34.633.391 olmuştur.
Grafik 1: Yıllara Göre Türkiye’ye Giriş Yapan Yabancılar
KİŞİ
35.115.789
34.633.391
2014
2015
32.865.309
35.000.000
30.000.000
25.000.000
25.002.493
25.529.375
2008
2009
26.623.911
29.093.834
29.704.394
22.249.775
20.275.213
20.000.000
18.916.904
15.000.000
5.000.000
2005
2006
2007
2010
2011
2012
2013
Vize başvurularının değerlendirilmesine ilişkin işlemler Kanuna
göre doksan gün içinde sonuçlandırılır.
34 - 35
2015
1.1.1. Ülkelere Göre Sınır Kapılarından Yapılan Girişler
1.1.2. Türkiye’ye Girişine İzin Verilmeyecek Yabancılar
2015 yılında sınır kapılarından yapılan girişlerde birinci sırayı
Almanya vatandaşları almakta, bunu Rusya Federasyonu ve
YUKK’un7 nci maddesi kapsamında olanlar Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyecek yabancılar olarak değerlendirilmektedir. Bu maddeyle ilgili olarak yapılan işlemler, girişine izin
verilmeyip geri çevrilen yabancılara tebliğ edilir. Tebligatta,
yabancıların karara karşı itiraz haklarını etkin şekilde nasıl
kullanabilecekleri ve bu süreçteki diğer yasal hak ve yükümlülüklerine dahil bilgiler yer almaktadır.
İngiltere vatandaşları takip etmektedir. (Grafik 2)
Grafik 2: 2015 Yılı Ülkelere Göre Sınır Kapılarından Yapılan Girişler (İlk 10 Ülke)
KİŞİ
6.000.000
TOPLAM
34.633.391
5.357.040
5.000.000
4.000.000
3.633.219
Grafik 3: 2015 Yılında Türkiye’ye Girişine İzin Verilmeyen Yabancıların Girişine İzin Verilmeme Sebepleri
Girişi
Yasağı
7.143
Vizesiz
Seyahat
4.143
3.000.000
2.269.380
1.906.540
2.000.000
1.816.538
1.701.100
1.203.108
1.000.000
1.094.089
844.277
19%
17%
FRANSA
SURİYE
IRAK
HOLLANDA
İRAN
BULGARİSTAN
GÜRCİSTAN
İNGİLTERE
RUSYA
FEDERASYONU
Geçersiz
Belge
3.501
ALMANYA
33%
792.276
0
10%
Vize İhlali
(180-90 Uygulaması)
2.173
Sahtecilik
1.975
36 - 37
2015 yılında 21.474 kişinin Türkiye’ye girişine izin verilmemiştir. Girişine izin verilmeyen yabancıların %33’ünü oluşturan
7.143 kişinin giriş yasağı sebebi ile girişine izin verilmezken,
%19’unu oluşturan 4.143 kişinin vizesiz seyahat etme sebebi
ile , %17’sini oluşturan 3.501 kişinin ise geçersiz belge sebebi
ile girişine izin verilmemiştir. (Grafik 3) (Tablo 1)
9%
12%
Diğer
2.539
2015
Tablo 1: 2015 Yılında Türkiye’ye Girişine İzin Verilmeyen Yabancıların Girişine İzin Verilmeme Sebepleri
Geri Çevrilme Sebebi
Giriş Yasağı
Toplam
7.143
1.2. Türkiye’den Çıkış
Türkiye’den kara, hava, deniz ve demiryolu ile çıkış yapan yabancıların geçmiş yıllara ait sayılarında genel bir artış bulunmaktadır. (Grafik 4) 2014 yılında ülkemizden çıkış yapan ya-
bancıların sayısı 34.780.393 iken 2015 yılında %1’lik bir azalış
ile 34.285.711 olmuştur.
Grafik 4: Yıllara Göre Türkiye’den Çıkış Yapan Yabancılar
KİŞİ
Vizesiz Seyahat
4.143
40.000.000
34.780.393
34.285.711
2014
2015
32.639.760
Geçersiz Belge
Vize İhlali (180-90 Uygulaması)
3.501
30.000.000
25.096.601
2.173
1.975
Diğer
2.539
TOPLAM
21.474
19.672.616
29.573.892
18.373.100
10.000.000
0
2005
38 - 39
28.976.647
21.926.034
20.000.000
Sahtecilik
25.799.309
26.448.422
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2015
1.2.1.Ülkelere Göre Sınır Kapılarından Yapılan Çıkışlar
2015 yılında sınır kapılarından yapılan çıkışlarda birinci sırayı Almanya vatandaşları almış, bunu Rusya Federasyonu ve
İngiltere vatandaşları takip etmiştir. (Grafik 5)
Grafik 5: 2015 Yılında Ülkelere Göre Sınır Kapılarından Yapılan Çıkışlar (İlk 10 Ülke)
6.000.000
KİŞİ
5.368.014
5.000.000
TOPLAM
34.285.711
4.000.000
3.636.582
3.000.000
1.821.119
1.662.941
1.000.000
1.208.951
933.683
796.536
FRANSA
1.889.671
IRAK
2.276.284
2.000.000
712.055
40 - 41
YUNANİSTAN
HOLLANDA
İRAN
BULGARİSTAN
GÜRCİSTAN
İNGİLTERE
RUSYA
FEDERASYONU
ALMANYA
0
2015
2. İkamet İzni
Hem yabancı kişinin sosyal düzeni hem de ülkemizin hukuki
düzeni açısından gerekli olan ikamet izni; yabancılara ülkemiz
içinde belirli bir süreliğine ve belirli bir yerde yaşama hakkı sağlayan belgedir.
Yetkili makamlar tarafından düzenlenen bu izin, kişinin gerekli
şartları sağlaması ve talebi doğrultusunda düzenlenmektedir.
Türkiye’de, vizenin veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da
doksan günden fazla kalacak yabancıların ikamet izni almaları
zorunludur.
Önceki uygulamada, ikamet izni başvuruları sadece yurt içinde valiliklere yapılmakta iken; yeni Kanun ile ülkemizde ikamet
edecek yabancıların başvurularının vatandaşı olduğu ya da yasal olarak bulunduğu ülkedeki konsolosluklardan yapılması
esastır.
Ancak, Kanunun yabancılar açısından bilinirliğinin artırılması
ve yurt dışı teşkilatımızın oluşturulması sürecinde ikamet izni
başvuruları yurt içerisinden yapılmaktadır. İkamet izni başvuruları yabancı tarafından bizzat yapılabileceği gibi yabancının yasal
temsilcisi ya da avukatı aracılığıyla da yapılabilmektedir.
İkamet izni talep eden yabancıların, talep ettikleri süreden 60
gün daha uzun süreli pasaport ya da pasaport yerine geçen belgeye sahip olmaları gerekmektedir. Yapılan başvurular en geç
90 gün içerisinde sonuçlandırılmaktadır. Eğer ikamet izni, altı ay
içinde kullanılmaya başlanmazsa geçerliliğini kaybetmektedir.
Kanunun 30 uncu maddesine göre, kısa dönem ikamet izni, aile
ikamet izni, öğrenci ikamet izni, uzun dönem ikamet izni, insani
ikamet izni ve insan ticareti mağduru ikamet izni olmak üzere
toplam altı çeşit ikamet izni öngörülmüştür.
Türkiye’de çeşitli ikamet izinleri ile bulunan yabancıların geçmiş
yıllara ait sayıları incelendiğinde, 2015 yılında ikamet izni ile bu-
lunanların sayısının 2014 yılına göre %11’lik bir artışla 422.895
olduğu görülmektedir. (Grafik 6)
Grafik 6: Yıllara Göre Türkiye’de İkamet İzni Verilen Yabancılar
KİŞİ
450.000
422.895
400.000
379.804
321.548
350.000
313.692
300.000
250.000
200.058
200.000
234.268
225.208
178.964
182.301
174.926
163.326
2008
2009
150.000
100.000
50.000
0
2005
42 - 43
2006
2007
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2015
2015 yılında Türkiye’de ikamet izni ile bulunan yabancıların ilk
10 ülke dağılımı incelendiğinde; Irak vatandaşları 33.202 kişi ile
birinci, Suriye vatandaşları 32.578 kişi ile ikinci, Azerbaycan vatandaşları 32.476 kişi ile üçüncü sırada yer almaktadır. (Tablo 2)
Tablo 2: 2015 Yılında Türkiye’de İkamet İzni İle Bulunan Yabancılar (İlk 10 Ülke)
UYRUK
2015 yılında Türkiye’deki yabancıların %48’i kısa dönem ikamet
izni ile, %17’si aile ikamet izni ile, %16’sı öğrenci ikamet izni ile,
%15’i çalışma izni ile ve %4’ü diğer ikamet izinleri ile ülkede bulunmuştur. ( Tablo 3)
Tablo 3: 2015 Yılında İkamet İzni ile Bulunan Yabancılar (Çeşitlerine Göre)
TOPLAM
ÇEŞİT
Toplam
IRAK
33.202
Kısa Dönem
202.403
SURİYE
32.578
Aile
73.705
AZERBAYCAN
32.476
Öğrenci
67.529
TÜRKMENİSTAN
22.891
Çalışma İzni*
62.756
RUSYA FEDERASYONU
22.377
Diğer
16.502
GÜRCİSTAN
19.242
Genel Toplam
UKRAYNA
16.951
ÖZBEKİSTAN
14.927
LİBYA
14.421
İRAN
14.276
DİĞER
199.554
GENEL TOPLAM
44 - 45
422.895
*Geçerli çalışma izni ile 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun 10 uncu maddesine istinaden verilen Çalışma İzni Muafiyet Teyit Belgesi, ikamet izni sayılır. (YUKK-MADDE 27)
422.895
2015
2.1. Kısa Dönem İkamet İzni
2015 yılında Türkiye’de kısa dönem ikamet izni ile bulunan
202.403 yabancıdan, Irak vatandaşları 25.222 kişi ile ilk sıra-
da, Suriye vatandaşları 20.280 kişi ile ikinci, Libya vatandaşları
12.453 kişi ile üçüncü sırada yer almaktadır ( Grafik 7).
Grafik 7: 2015 Yılında Kısa Dönem İkamet İzni İle Bulunan Yabancılar (İlk 10 Ülke)
30.000
25.000
KİŞİ
25.222
TOPLAM
202.403
20.280
20.000
15.000
12.453
10.000
9.892
9.830
9.497
8.865
8.202
5000
7.839
7.632
46 - 47
AFGANİSTAN
ALMANYA
ÖZBEKİSTAN
TÜRKMENİSTAN
İNGİLTERE
RUSYA
FEDERASYONU
AZERBEYCAN
LİBYA
SURİYE
IRAK
0
2015
2.2. Aile İkamet İzni
2015 yılında Türkiye’de aile ikamet izni ile bulunan 73.705
yabancıdan, Azerbaycan vatandaşları 7.599 kişi ile ilk sırada, Rusya Federasyonu vatandaşları 7.210 kişi ile ikinci, Su-
riye vatandaşları 5.343 kişi ile üçüncü sırada yer almaktadır.
( Grafik 8)
Grafik 8: 2015 Yılında Aile İkamet İzni İle Bulunan Yabancılar (İlk 10 Ülke)
8.000
KİŞİ
7.599
7.210
7.000
TOPLAM
73.705
6.000
5.343
5.000
4.829
4.000
2.835
2.771
2.559
2.415
GÜRCİSTAN
ÖZBEKİSTAN
AMERİKA BİRLEŞİK
DEVLETLERİ
2.932
3.000
TÜRKMENİSTAN
3.709
2.000
1.000
48 - 49
BULGARİSTAN
ALMANYA
UKRAYNA
SURİYE
RUSYA
FEDERASYONU
AZERBEYCAN
0
2015
2.3. Öğrenci İkamet İzni
2015 yılında Türkiye’de öğrenci ikamet izni ile bulunan 67.529
yabancıdan, Azerbaycan vatandaşları 10.432 kişi ile ilk sırada, Türkmenistan vatandaşları 7.411 kişi ile ikinci, Afganis-
tan vatandaşları 4.061 kişi ile üçüncü sırada yer almaktadır.
(Grafik 9)
Grafik 9: 2015 Yılında Öğrenci İkamet İzni İle Bulunan Yabancılar (İlk 10 Ülke)
tandaşları 22.348 kişi ile ilk sırada, Irak vatandaşları 9.091 kişi
ile ikinci, Afganistan vatandaşları ise 6.109 kişi ile üçüncü sırada yer almaktadır. (Grafik 10)
Grafik 10: 2015-2016 Eğitim Öğretim Yılı Ülkemizde Eğitim Gören Yabancı Öğrenci Sayısı (MEB)
KİŞİ
KİŞİ
25.000
22.348
TOPLAM
53.878
10.000
10.000
1.400
1.164
ÖZBEKİSTAN
YUNANİSTAN
KAZAKİSTAN
SURİYE
IRAK
İRAN
AFGANİSTAN
TÜRKMENİSTAN
1.248
KAZAKİSTAN
1.636
0
AZERBEYCAN
1.870
İRAN
1.734
SURİYE
1.745
2.088
0
PAKİSTAN
2.000
2.948
2.099
RUSYA
FEDERASYONU
3.830
3.491
50 - 51
6.109
5.000
KIRGIZİSTAN
4.061
4.000
9.091
AZERBEYCAN
6.000
15.000
AFGANİSTAN
7.411
20.000
IRAK
8.000
TOPLAM
67.529
856
686
UKRAYNA
10.432
KIRGIZİSTAN
CUMHURİYETİ
12.000
Türkiye’de öğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilere ilişkin
Milli Eğitim Bakanlığının verileri incelendiğinde; 2015-2016
eğitim-öğretim yılında toplam 53.878 yabancı öğrenci ülkemizde eğitim gördüğü görülmektedir. Bunlardan Suriye va-
2015
2.738
İZMİR
2.608
ANKARA
2.536
KONYA
2.500
KAYSERİ
1.796
GAZİANTEP
1.686
MERSİN
1.460
SAMSUN
900
DİĞER
18.694
TOPLAM
53.878
52 - 53
TOPLAM
90.537
9.919
8.000
6.000
5.782
4.509
4.000
4.500
2.032
2.000
2.027
2.017
1.677
0
LİBYA
ANTALYA
10.371
10.000
YUNANİSTAN
5.686
12.000
KIRGIZİSTAN
CUMHURİYETİ
BURSA
12.969
KAZAKİSTAN
13.274
KİŞİ
IRAK
İSTANBUL
14.000
AFGANİSTAN
TOPLAM
İRAN
İL
Azerbaycan vatandaşları 12.969 kişi ile ilk sırada, Türkmenistan vatandaşları 10.371 kişi ile ikinci, Suriye vatandaşları ise
9.919 kişi ile üçüncü sırada yer almaktadır. (Grafik 11)
Grafik 11: 2015-2016 Eğitim Öğretim Yılı Ülkemizde Eğitim Gören Yabancı Öğrenci Sayısı (YÖK)
SURİYE
Tablo 4: 2015-2016 Eğitim Öğretim Yılı Ülkemizde Eğitim Gören Yabancı Öğrenci Sayısı (MEB)
Türkiye’de öğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilere ilişkin Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı verileri incelendiğinde; 2015-2016 eğitim-öğretim yılında toplam 90.537 yabancı
öğrenci ülkemizde eğitim gördüğü görülmektedir. Bunlardan
TÜRKMENİSTAN
kişi ile ilk sırada, Bursa ili 5.686 kişi ile ikinci sırada ve Antalya
ili 2.738 kişi ile üçüncü sırada yer almaktadır. (Tablo 4)
AZERBEYCAN
2015-2016eğitim-öğretim yılında eğitim gören yabancı öğrencilerin eğitim gördükleri iller incelendiğinde; İstanbul ili 13.274
2015
2.4. Çalışma İzinleri
Yabancıların Türkiye’de çalışmaları ile ilgili esaslar 4817 Sayılı
Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun ve Uygulama
Yönetmeliği ile düzenlemiştir.
maktadır. Yurtiçi başvurularında ise öğrenim amacıyla verilen
ikamet izinleri haricinde, en az altı ay süreli ikamet izni olan
yabancıların başvuruları alınmaktadır.
2015 yılında Türkiye’de çalışma izni ile bulunan 62.756 yabancıdan, Gürcistan vatandaşları 9.398 kişi ile ilk sırada,
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununda yapılan değişiklikle Çalışma İzni Muafiyet Teyit Belgesi, ikamet
izni sayılmaktadır.
Türkiye’de, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı dışında çalışma izni veren Kültür ve Turizm Bakanlığı, YÖK Başkanlığı,
Ekonomi Bakanlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğünde çalışma izni düzenlenebilmesi amacıyla Genel Müdürlüğümüzce 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunun 7
ve 15 inci maddeleri çerçevesinde görüş bildirilmektedir.
Grafik 12: 2015 Yılında Çalışma İzni İle Bulunan Yabancılar (İlk 10 Ülke)
Yabancıların çalışma izni müracaatları yurt dışı ve yurt içinden
alınabilmektedir. Yurt dışından yapılan çalışma izni başvuruları, yabancının uyruğunda bulundukları veya daimi ikamet
ettikleri ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerinden alın-
12.000
10.000
Ukrayna vatandaşları 4.838 kişi ile ikinci, Suriye vatandaşları
KİŞİ
9.398
TOPLAM
62.756
8.000
6.000
4.838
2.470
2.424
2.363
2.288
MOLDOVA
CUMURİYETİ
3.082
2.000
KIRGIZİSTAN
3.761
RUSYA
FEDERASYONU
3.822
ÖZBEKİSTAN
4.000
1.705
54 - 55
AZERBEYCAN
ÇİN HALK
CUMHURİYETİ
TÜRKMENİSTAN
SURİYE
UKRAYNA
GÜRCİSTAN
0
2015
2.5. Diğer İkamet İzinleri
2015 yılında Türkiye’de kısa dönem, aile, öğrenci ve çalışma
ikamet izninin dışında kalan uzun dönem, insani ikamet ve
insan ticareti mağduru ikamet izni ile ülkede bulunan 16.502
yabancıdan, Kazakistan vatandaşları 3.166 kişi ile ilk sırada,
Azerbaycan vatandaşları 2.848 kişi ile ikinci, Irak vatandaşları
2.335 kişi ile üçüncü sırada yer almaktadır. ( Grafik 13)
Gençlik ve Spor Bakanlığının yurtlarında kalan yabancı öğrenci istatistikleri incelendiğinde; 146 ülkeden Türkiye Burslusu
Tablo 5: Gençlik Ve Spor Bakanlığının Yurtlarında Kalan Yabancılar
Grafik 13: 2015 Yılında Diğer İkamet İzinleri İle Bulunan Yabancılar (İlk 10 Ülke)
2015 YILI*
KİŞİ
4.000
olarak kalan toplam öğrenci sayısı 8.159 iken kendi imkânları
ile gelen yabancı öğrenciler 1.376’dır. (Tablo 5)
3.166
TOPLAM
16.502
2.848
3.000
2.000
Türkiye Burslusu
Öğrenciler
146 ÜLKE
KIZ
2.335
2.089
1.000
1.625
Kendi İmkanları İle
Gelen Yabanclar
Öğrenciler
(K.K.T.C Uyruklu
Öğrenciler Dahil)
ERKEK TOPLAM
KIZ
5.583
761
ERKEK TOPLAM
Afganistan Hükümeti
Burslusu Öğrenciler
KIZ
ERKEK TOPLAM
GENEL TOPLAM
KIZ
ERKEK TOPLAM
GENEL TOPLAM
1.225
975
2.576
803
8.159
615
1.376
54
826
880
3.391
7.024
10.415
185
*Gençlik ve Spor Bakanlığı
56 - 57
SURİYE
UKRAYNA
ÇİN HALK
CUMHURİYETİ
ÖZBEKİSTAN
KIRGIZİSTAN
RUSYA
FEDERASYONU
IRAK
AZERBEYCAN
KAZAKİSTAN
0
2015
Gençlik ve Spor Bakanlığından elde edilen bilgiler çerçevesinde 2015 yılı içinde ülkemizden ikamet izni alan yabancı
sporculara ve antrenörlere ilişkin istatistikler incelendiğinde,
ikamet izinlerinin %23’üne Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlarının sahip olduğu görülmektedir. (Tablo 6)
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ
149
12
SIRBİSTAN
16
19
37
UKRAYNA
4
7
25
BULGARİSTAN
1
9
RUSYA
2
9
1
HIRVATİSTAN
9
4
KARADAĞ
5
BOSNA HERSEK
4
GÜRCİSTAN
2
DİĞER
59
251
GENEL TOPLAM
58 - 59
göre inceleme yapıldığında; basketbol alanında 251 yabancının, voleybol alanında 132 yabancının ve hentbol alanında 109
yabancı bulunmaktadır. (Tablo 7)
1
1
GENEL
TOPLAM
DİĞER
Tablo 7: 2015 Yılı İçinde Ülkemizden İkamet İzni Alan Yabancı Sporcu ve Antrenörler
CİMNASTİK
ATLETİZM
MASA TENİSİ
HENTBOL
VOLEYBOL
ÜLKE
BASKETBOL
Tablo 6: 2015 Yılı İçinde Ülkemizden İkamet İzni Alan Yabancı Sporcu ve Antrenörler (İlk 10 Ülke)
Gençlik ve Spor Bakanlığından elde edilen bilgiler çerçevesinde 2015 yılı içinde ülkemizden ikamet izni alan yabancı sporculara ve antrenörlere ilişkin istatistiklerde federasyonlara
1
163
9
82
FEDERASYON ADI
SPORCU
ANTRENÖR
TOPLAM
BASKETBOL
235
16
251
VOLEYBOL
118
14
132
HENTBOL
105
4
109
MASA TENİSİ
0
33
33
9
15
13
73
7
3
3
18
41
ATLETİZM
16
11
27
10
2
5
6
35
CİMNASTİK
4
21
25
13
2
28
1
5
7
18
DİĞER
66
61
127
4
8
0
16
544
160
704
6
15
65
233
127
704
4
1
2
67
16
14
12
132
109
33
27
25
GENEL TOPLAM
2015
2.6. E-ikamet Sistemi
Yabancıların ikamet izinlerinde ilk, geçiş ve uzatma başvurularının elektronik ortamda yapabilmelerini sağlamak amacıyla
“e-ikamet” sistemi geliştirilmiştir. Söz konusu sistem ile ikamet izni başvurusu yapan yabancılar sistem üzerinden başvuru numarasını kullanarak işlemlerine kaldığı yerden devam
edebilmekte, başvuru formuna her zaman ulaşabilmektedir.
Merkezi randevu sistemi ile ilk başvuru ve geçiş başvuruları için ilk veri girişi İl Göç İdaresi Müdürlüklerine gelinmeden
yabancı tarafından elektronik olarak yapılmakta, yabancıya il
müdürlüğüne gelmesi gereken tarihi seçme imkânı sunulmakta ve başvurduğu ikamet izni türü için gereken belgeler
başvuru formunda bildirilmektedir.
İlk başvuru ve geçiş başvurusu sistemi ile ikamet izni başvuru formunu doldurarak randevu alan yabancı, randevu gün ve
saatinde İl Göç İdaresi Müdürlüğüne giderek işlemlerini yaptırabilmektedir. Başvurusu kabul edilen yabancıya İl Göç İdaresi
Müdürlüğünce “ikamet izni müracaat belgesi” düzenlenmektedir.
İkamet izni uzatma başvurusu, hâlihazırda ikamet izni bulunan yabancılardan ikamet izinlerini uzatmak isteyenlerin
uzatma işlemlerini elektronik ortamda yapabilmelerini sağ-
60 - 61
lamak amacıyla geliştirilmiştir. Başvurusunu tamamlayan
yabancıya “ikamet izni müracaat belgesi” sistem tarafından
üretilmektedir.
İkamet izni müracaat belgesiyle yabancı, ikamet izni işlemleri sonuçlanıncaya kadar ülkede yasal olarak kalma hakkına
sahiptir. Ancak bu belgeyle ülkeye giriş veya ülkeden çıkış yapamayacaktır. Ülkeye giriş ve ülkeden çıkış yapmak istenmesi
halinde yabancının İl Göç İdaresi Müdürlüğüne bizzat gelerek
ikamet izni müracaat belgesini onaylatması gerekmektedir.
İkamet izni belgesi, PTT kargo ile hızlı ve sağlıklı bir şekilde
beyan edilen adreslere gönderilmekte ve takibinin sağlanabilmesi amacıyla posta barkot numaraları SMS ile bildirilmektedir.
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından 18 Mayıs 2015 tarihinde hayata geçirilen ve kısa süre içerisinde yoğun ilgi gören
e-ikamet sistemi sayesinde, 2015 yılı sonuna kadar toplam
370.309 yabancıya ikamet izni düzenlenmiş ve belgeleri posta
yoluyla adreslerine gönderilmiştir.
2015
3.Düzensiz Göç
Düzensiz göç hedef, transit ve kaynak ülkeler açısından ayrı ayrı
değerlendirilmesi gereken bir konudur.
Bu kavram, hedef ülkeler için ülkelerine yasadışı yollardan
gelen veya yasal yollarla gelip yasal çıkış süreleri içerisinde
çıkmayan kişileri kapsarken; kaynak ülke için ülkesini terk
ederken gerekli prosedürlere uymayarak ülke sınırlarını geçen
kişileri içermektedir. Transit ülkeler içinse; kaynak ülkelerden
hedef ülkeye ulaşmak için yasal ya da yasal olmayan yollarla
ülkeye girip bu ülkeyi bir geçiş ülkesi olarak kullanıp ülkeyi terk
eden kişileri ifade etmektedir.
Ülkemiz, coğrafi konumu gereği ve çevre ülkelerdeki siyasi,
sosyal ve ekonomik sıkıntılar nedeniyle hem hedef ülke hem
de yabancı uyruklu şahısların gelişmiş Avrupa ülkelerine ulaşımında bir köprü vazifesi görmesi sebebiyle transit ülke konumunda bulunmaktadır.
Uzun kara ve deniz sınırlarına sahip oluşunun yanında çok sayıda da sınır komşusunun bulunduğu bir konumda yer alması,
62 - 63
Türkiye’nin göç alanında potansiyelini kanıtlar niteliktedir. Söz
konusu durum, özellikle 1980’li yıllardan itibaren Suriye, Afganistan, Pakistan, Filistin ve Myanmar gibi menşe ülkelerde
yaşanan siyasi istikrarsızlıklar, baskıcı yönetim şekilleri, etnik
çatışmalar, iç savaşlar ve insan ihlalleri gibi durumların artışıyla
yükselerek devam etmektedir.
Ülkemiz, düzensiz göçe karşı gerek ulusal düzeyde etkin tedbirler alarak gerekse bu alanda uluslararası düzeyde sorunların
tespiti, bilgi alış-verişi, ortak mücadele ve işbirliği şeklindeki çalışmaların çoğuna aktif olarak katılarak bu konudaki kesin tavrını ortaya koymakta, ülkemiz üzerinden düzensiz göçü önlemek
ve ülkemizde yasa dışı bulunan yabancıları ülkeden çıkarmak
için etkin ve kararlı biçimde çalışmalarını yürütmektedir.
Ülkemizde düzensiz göç konusuna ilişkin faaliyetler; Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı ve ilgili kurumlar ile iş birliği halinde yürütülmektedir.
2015
3.1. Düzensiz Göçmenler
2015 yılında yakalanan düzensiz göçmen sayısı 2014 yılına göre
% 150’lik bir artışla 146.485 olmuştur. 2005 yılından 2015 yılı so-
nuna kadar yakalanan düzensiz göçmen sayısı ise 643.397’dir.
(Grafik 14)
Grafik 14: Türkiye’de Yıllara Göre Yakalanan Düzensiz Göçmenler
Grafik 15: 2015 Yılında Türkiye’de Yakalanan Düzensiz Göçmenler (İlk 10 Ülke)
KİŞİ
80.000
146.485
140.000
KİŞİ
73.422
70.000
TOPLAM
146.485
60.000
120.000
50.000
100.000
40.000
30.000
65.737
58.647
40.000
47.510
7.247
10.000
34.345
39.890
32.667
5.464
3.792
2.857
1.978
1.445
1.393
1.241
TÜRKMENİSTAN
44.415
ÖZBEKİSTAN
51.983
20.000
ERİTRE
57.428
İRAN
64.290
35.921
GÜRCİSTAN
80.000
60.000
tan vatandaşları 35.921 kişi ile ikinci sırada, Irak vatandaşları ise
PAKİSTAN
160.000
2015 yılında yakalanan düzensiz göçmen sayısı 146.485’tir.
Bunlardan Suriye vatandaşları 73.422 kişi ile ilk sırada, Afganis-
0
64 - 65
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
IRAK
BURMA
(MYANMAR)
2005
AFGANİSTAN
0
SURİYE
20.000
2015
3.2. Göçmen Kaçakçıları
Göçmen kaçakçıları, doğrudan doğruya veya dolaylı olarak
maddî menfaat elde etmek maksadıyla, yasal olmayan yollardan; bir yabancıyı ülkeye sokan veya ülkede kalmasına
imkân sağlayan kişilerdir. Göçmen kaçakçıları, düzensiz göç
kapsamında değerlendirilmektedir.
2015 yılında Türkiye’de göçmen kaçakçısı olarak yakalanan kişi
sayısı 4.471 olarak tespit edilmiştir. 2005 yılından 2015 yılı sonuna kadar yakalanan göçmen kaçakçısı sayısı ise 17.292’dir.
(Grafik 16)
Grafik 16: Türkiye’de Yıllara Göre Yakalanan Göçmen Kaçakçıları
KİŞİ
5.000
4.500
4.471
4.000
3.500
3.000
2.500
2.000
1.711
1.500
1.484
1.469
2012
2013
1.292
1.506
1.000
500
0
2010
66 - 67
2011
2014
2015
2015
3.3. Geri Kabul Anlaşması
Geri Kabul Anlaşmaları, ülkeye düzensiz yollardan giriş yapmış;
pasaport, gerekli ise vize ya da benzeri seyahat dokümanları
olmaksızın ve genellikle yasa ile belirlenmiş gümrük kapıları ile
diğer giriş noktalarından sayılmayan yerlerden ülkeye girmiş ve
halen ülkede bulunan kişiler ile giriş sırasında bu şartları yerine
getirmiş olsa da, vize süresinin bitmesi veya bunun gibi nedenlerle artık bu şartları taşımayan kişilerin vatandaşı oldukları ülkelere gönderilmelerine yönelik anlaşmalardır.
Geri Kabul Anlaşmaları, ülkeleri düzensiz göçe karşı önlem almaya teşvik eden, düzensiz göçmenlerin insan onuruna yakışır
şekilde ülkelerine gönderilmelerini sağlayan etkin bir araçtır.
Düzensiz göçmenlerin sınır dışı edilmelerinde yaşanan sorunların ortadan kaldırılması ve caydırıcılık gücünün bulunması bakımından ülkeler arasında önemli bir işbirliği aracı olarak kabul
edilen bu anlaşmalar, ülkede yakalanan düzensiz göçmenlerin
anlaşma yapılmış kaynak ülkeye veya en son transit geçiş yaptıkları ülkeye geri gönderilmesini düzenlemektedir.
Ülkemiz, yasa dışı göçmenlerin ülkelerine güvenli bir şekilde
gönderilmelerini veya ülkemize güvenli bir şekilde alınmasını
teminen özellikle yasa dışı göçe konu olan kaynak, transit ve
Tablo 8: Türkiye’nin Geri Kabul Anlaşması İmzaladığı Ülkeler
hedef ülkelerle Geri Kabul Anlaşması imzalamaya önem vermektedir. Bu kapsamda yürütülen çalışmalar neticesinde 2001
yılından bu yana 13 ülke ve AB ile Geri Kabul Anlaşması imzalanmıştır.
Ülkemiz, 16 Aralık 2013 tarihinde Avrupa Birliği (AB) ile “Türkiye
Cumhuriyeti ile Avrupa Birliği Arasında İzinsiz İkamet Eden Kişilerin Geri Kabulüne İlişkin Anlaşma”yı imzalamış, aynı tarihte
vatandaşlarımızın AB’ye vizesiz seyahatine imkân tanınmasını
amaçlayan “Vize Serbestisi Diyaloğu” süreci de başlatılmıştır.
Türkiye-AB Geri Kabul Anlaşması mütekabiliyet temelinde,
Türkiye’de veya AB’ye üye ülkelerden birinde, son beş yıl içinde ülkeye giriş, ülkede bulunma veya ikamet etme koşullarını
sağlamayan veya sağlayamaz duruma düşen kişilerin talepte
bulunulan ülkeye geri gönderilmesini amaçlamaktadır.
16 Nisan 2014 tarihli Resmi Gazete’de 2014/6 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile Türkiye-AB Geri Kabul Anlaşması’nın uygulanmasında tüm kamu kurum ve kuruluşlarının Göç İdaresi Genel
Müdürlüğüne her türlü desteği sağlaması hususuna önem atfedilmiştir.
ÜLKE
İMZA YERİ
İMZA TARİHİ
YÜRÜLÜK TARİHİ
SURİYE
ŞAM
10 Eylül 2001
24 Haziran 2003
YUNANİSTAN*
ATİNA
8 Kasım 2001
24 Nisan 2002
KIRGIZİSTAN
ANKARA
6 Mayıs 2003
18 Ekim 2009
ROMANYA
BÜKREŞ
19 Ocak 2004
21 Kasım 2009
UKRAYNA
ANKARA
7 Haziran 2005
4 Temmuz 2008
PAKİSTAN
ANKARA
7 Aralık 2010
-
RUSYA FEDERASYONU
MOSKOVA
18 Ocak 2011
12 Mart 2011
NİJERYA
ANKARA
2 Şubat 2011
-
BOSNA HERSEK
ANKARA
16 Şubat 2012
-
YEMEN
SANA
20 Ekim 2012
-
MOLDOVA
ANKARA
1 Kasım 2012
01 Haziran 2014
BELARUS
MİNSK
29 Mart 2013
01 Haziran 2014
KARADAĞ
İSTANBUL
18 Nisan 2013
-
AVRUPA BİRLİĞİ
ANKARA
16 Aralık 2013
28 Haziran 2014
*Yunanistan ile Geri Kabul Protololü imzalanmıştır.
Türkiye-AB Geri Kabul Anlaşması tüm AB ülkelerini kapsamamaktadır. Danimarka ile Birleşik Krallık (İngiltere) ve İrlanda’nın durumu farklılık arz etmektedir.
68 - 69
2015
4. Sınır Dışı Etme
Düzensiz göç kapsamında değerlendirilen yabancılar hakkında
sınır dışı kararı alınmaktadır. Sınır dışı etme kararıyla, menşe ülkesine veya transit gideceği ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sınır
dışı edilebilmektedir. Söz konusu yabancılardan 56 ıncı madde
kapsamına girenlere “Çıkış İzin Belgesi” düzenlenmekte ve yabancılar terke davet edilmektedir. 57 inci madde kapsamına giren yabancılar hakkında idari gözetim kararı alınmaktadır.
Sınır dışı edilecek yabancıların seyahat masrafları kendilerince
karşılanmaktadır. Bunun mümkün olmaması halinde, masrafların eksik kalan kısmı veya tamamı Genel Müdürlük bütçesinden karşılanmaktadır. Sınır dışı edilecek yabancılar kolluk birimlerince sınır kapılarına götürülmekte ve çıkışları sağlanmaktadır.
4.1. Geri Gönderme Merkezleri
Hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancılardan; kaçma ve
kaybolma riski bulunan, Türkiye’ye giriş veya çıkış kurallarını ihlal eden, sahte ya da asılsız belge kullanan, kabul edilebilir bir
mazereti olmaksızın Türkiye’den çıkmaları için tanınan sürede
çıkmayan, kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar hakkında valilik tarafından idari gözetim kararı alınır. Hakkında idari gözetim kararı alınan yabancılar,
yakalamayı yapan kolluk birimince geri gönderme merkezlerine kırk sekiz saat içinde götürülmekte ve seyahat belgeleri
yoksa temini sağlanmaktadır.
Geri gönderme merkezlerindeki idari gözetim süresi altı ayı
geçmemektedir. Ancak bu süre, sınır dışı etme işlemlerinin yabancının iş birliği yapmaması veya ülkesiyle ilgili doğru bilgi ya
da belgeleri vermemesi nedeniyle tamamlanamaması hâlinde,
en fazla altı ay daha uzatılabilmektedir.
70 - 71
2015 yılında Türkiye’de hakkında idari gözetim kararı alınan yabancılar, toplam kapasiteleri 2.943 olan ve 21 ilde bulunan geri
gönderme merkezlerinde barındırılmıştır. (Tablo 9)
Tablo 9: Geri Gönderme Merkezleri
S.N.
İL
MEVCUT KAPASİTE
S.N.
İL
MEVCUT KAPASİTE
1
ADANA
120
12
GAZİANTEP
50
2
AĞRI
50
13
HATAY
192
4
ANKARA
90
14
İSTANBUL
300
5
ANTALYA
60
15
İZMİR
260
3
AYDIN
200
16
KIRIKKALE
40
6
BATMAN
40
17
KIRKLARELİ
50
7
BURSA
32
18
KOCAELİ
50
8
ÇANAKKALE
84
19
MUĞLA
50
9
DİYARBAKIR
42
20
TEKİRDAĞ
50
10
EDİRNE
400
21
VAN
392
11
ERZURUM
391
TOPLAM
2.943
2015
2. BÖLÜM
ULUSLARARASI
KORUMA
72 - 73
2015
2.1. Uluslararası Koruma
Uluslararası koruma, bir göç olayı olmakla birlikte, taşıdığı özel nedenlerden dolayı diğer göç hareketlerinden ayrı olarak ele alınan
bir insan hareketliliği olayıdır. Sosyal ve siyasal olguların etkisi ile
ortaya çıkan ve dini, ahlaki, sosyal, ekonomik ve insani boyutu olan
uluslararası koruma konsepti, geçmiş dönemlerde olduğu gibi,
bugün de dünya ve insanlık için önemini korumaktadır. Bu önemin
sonucu olarak uluslararası koruma alanı temel uluslararası insan
hakları belgelerinde kendine yer edinmiştir. İnsan Hakları Evrensel
Bildirgesinin 14 üncü maddesinde, “Herkesin zulüm karşısında başka ülkelerde sığınma talebinde bulunma ve sığınma olanağından
yararlanma hakkına sahip” olduğu ifade edilmiştir.
İnsan Hakları Evrensel
Bildirgesinin 14 üncü
maddesinde, “Herkesin
zulüm karşısında başka
ülkelerde sığınma
talebinde bulunma ve
sığınma olanağından
yararlanma hakkına sahip”
olduğu ifade edilmiştir.
74 - 75
Devletlerin vatandaşlarını korumamaları ya da koruyamamaları
sonucu uluslararası koruma talepleri ve ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Uluslararası koruma niteliği gereği, vatandaşlığın getirdiği bir
koruma yerine bunu ikame eden bir koruma biçimi olarak mülteci
ve sığınmacıların güvenlik altına alınmalarının sağlanması olarak
tanımlanabilir. Uluslararası koruma sağlanmasına ilişkin temel
sorumluluk sığınma arayan bireyin sığınma talep ettiği devletindir.
Bunun yanı sıra, uluslararası hukuk çerçevesinde bütün devletlerin
sığınma arayan bireylere uluslararası koruma sağlama yükümlülüğü bulunmaktadır.
2.1.1. Yasal Mevzuat
Ülkemizin de hazırlanmasında yer aldığı 1951 tarihli Mültecilerin
Hukuki Durumuna İlişkin Cenevre Sözleşmesi (1951 Cenevre Sözleşmesi) uluslararası mülteci hukukunun temel belgesi olarak kabul edilmektedir.
Türkiye “1951 Tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Cenevre
Sözleşmesi”ni, (1951 Cenevre Sözleşmesi) 29 Ağustos 1961 tarihinde 359 sayılı Kanunla Türkiye Büyük Millet Meclisinde onaylayarak kabul etmiş ve içerisinde bulunduğu bölgeyi göz önünde bulundurarak, mülteciliğin belirlenmesi yönünden öngörülen seçme
hakkını kullanarak yalnızca Avrupa’dan Türkiye’ye gelerek uluslararası koruma talep eden yabancıları sözleşme kapsamında mülteci
olarak kabul edeceğini 359 sayılı Kanunla yayınladığı deklarasyonda
belirtmiştir.
2015
2.1.2. Prosedür
Türkiye, “1967 tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne Dair Ek
Protokol”üde (New York Protokolü) aynı şartla 1 Temmuz 1968
tarihinde onaylamıştır.
Öte yandan ülkemiz bölgesinde mevcut olan sıcak gelişmeleri
ve bunun sonucunda oluşan insan hakları ihlallerini göz önünde
bulundurarak 11 Nisan 2013 tarihinde 6458 sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanununu yasalaştırmıştır.
Söz konusu Kanun ile ülkemizden uluslararası koruma başvurusunda bulunan yabancıların müracaatlarının ardından yapılan
değerlendirme neticesinde Avrupa’dan gelenleri mülteci statüsünde kabul etmekte, Avrupa dışından gelen yabancıları ise
üçüncü ülkeye yerleştirilinceye kadar uluslararası korumaya
alarak şartlı mülteci statüsünde kabul etmektedir. Ancak böyle
ikili tanımlama yapılmasına rağmen tüm başvuru sahiplerinin
talepleri uluslararası koruma usulleri açısından hiçbir ayırım
gözetilmeksizin, 1951 Cenevre Sözleşmesi, 1967 tarihli Protokol ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu
çerçevesinde yürütülmektedir. Söz konusu Kanun ülkemizin
1951 Cenevre Sözleşmesi ve 1967 Protokolü altındaki yükümlülükleri açısından önemli bir mihenk taşını oluşturmaktadır.
6458 sayılı Kanununun 61, 62, 63 üncü maddeleri gereği Göç
İdaresi Genel Müdürlüğünce, Türkiye’den uluslararası koruma
talebinde bulunan yabancıların taleplerinin olumlu değerlendirilmesinin akabinde mülteci, şartlı mülteci ve ikincil koruma
statüsü verilmektedir.
Suriye’de yaşanan iç karışıklıktan dolayı ülkemize koruma
amaçlı gelen Suriyeli yabancılar uluslararası koruma başvurularının bireysel olarak değerlendirme imkânı olmadığından
geçici koruma kapsamına alınmıştır. Bu sebeple uluslararası
koruma başvuru istatistiklerinde bu durum yansıtılmamıştır.
76 - 77
 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun
61, 62, 63 üncü maddeleri gereği Genel Müdürlüğümüzce ülkemizden uluslararası koruma talebinde bulunan yabancıların taleplerinin olumlu değerlendirilmesinin akabinde Mülteci, Şartlı
Mülteci ve İkincil Koruma Statüsü verilmektedir.
verilmekte ve böylece bu kişiler (3 üncü bir ülkeye yerleştirilinceye kadar) uluslararası koruma altına alınmaktadır.
Avrupa Ülkelerinden Gelen Başvuru Sahipleri:
Türkiye, uluslararası koruma başvuru talebi ret edilen bir kişi
hakkında hem ulusal mevzuatı hem de 1951 Cenevre Sözleşmesinin 33 ncü maddesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin
(AİHS) 3 ncü maddesi, İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlık
Dışı veya Onur Kırıcı Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş
Milletler Sözleşmesinin 3 ncü maddesi ve BM Siyasi ve Medeni
Haklar Sözleşmesinin 7 nci maddesi ve ilgili AB Müktesebatını
dikkate almakta olup ilgili kişinin insan hakkının ihlal edilmemesi için gereken özeni göstermektedir.

1951 Cenevre Sözleşmesi kapsamında uluslararası korumaya ihtiyacı olduğu için Avrupa Ülkelerinden Türkiye’ye gelen ve
uluslararası koruma talep eden yabancılar, eğer Cenevre Sözleşmesinin 1 inci maddesinde mülteci tanıma giren kriterlere
sahipse, ülkemiz tarafından bu kişilere “mülteci statüsü” tanınır
ve böylece uluslararası koruma altına alınır.
 Bu kişilerin uluslararası koruma işlemlerinin tamamı 1951
Cenevre Sözleşmesi ve 6458 sayılı Kanun çerçevesinde Genel
Müdürlüğümüzce yerine getirilmekte olup Türkiye’de daimi
olarak ikametlerine izin verilmektedir.
 Avrupa Dışındaki Ülkelerden Gelen Başvuru Sahipleri:
1951 Cenevre Sözleşmesi kapsamında uluslararası korumaya
ihtiyacı olduğu için Türkiye’ye Avrupa dışındaki ülkelerden gelen
ve başka bir ülkeye iltica etmek üzere Türkiye’den ikamet izni
talep eden yabancıların başvuruları Genel Müdürlüğümüzce incelenirken, aynı zamanda Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek
Komiserliğine (BMMYK’ya) bildirilmekte ve söz konusu kişilerin bu kuruluşa kaydolmaları ve görüşme yapmaları sağlanmaktadır.
 Değerlendirme sonucunda başvuru sahibi eğer 1951 Cenevre Sözleşmesin 1 inci maddesinde mülteci tanıma giren
kriterlere sahipse, ülkemiz tarafından bu kişilere “şartlı mülteci
statüsü” tanınmakta, Türkiye’de geçici olarak ikametlerine izin
 İnsan Hakları İhlaline Ya Da Zulme Uğrayacağı Yönünde Kuvvetli Şüphe Duyulan Başvuru Sahipleri:
Bu çerçevede, uluslararası koruma başvurusunun değerlendirilmesi sonucunda, başvuru sahibi 1951 Cenevre Sözleşmesinde yer alan mülteci kriterlerini taşımasa bile, kişinin durumu bu
defa 6458 sayılı Kanunun 63 üncü maddesi çerçevesinde değerlendirilerek, Türkiye’den çıkarılmadan önce, menşe ülkesine
geri gönderilmesi halinde insan hakları ihlaline ya da zulme uğrayıp uğramayacağı araştırılmaktadır.
Bu kapsamda, başvuru sahibinin menşe ülkesine geri gönderilmesi halinde, gönderileceği ülkede ölüm cezası veya idam; ya
da işkence görmesi veya insanlık dışı veya aşağılayıcı muameleye veya cezaya maruz kalması, ya da uluslararası ve ülke içi
silahlı çatışma durumlarında ayrım gözetmeyen şiddet nedeniyle şahsına yönelik ciddi tehdit altında kalabileceği bir durum
söz konusu ise böyle durumlarda, başvuru sahibi söz konusu
ülkeye geri gönderilmemekte veya sınır dışı edilmemekte ve ülkemizde “ikincil koruma statüsü”nde kalmasına izin verilmektedir ve böylece bu kişiler uluslararası koruma altına alınır.
2015
2.1.3. Uluslararası Koruma Başvuru İşlemleri
 Ülkemize yasal veya yasa dışı yollardan giriş yapan yabancıların bulundukları İl Göç İdaresi Müdürlüklerine makul olan en
kısa süre içerisinde müracaat etmeleri gerekmektedir.
 İlk müracaatları (yazılı dilekçeleri) alınan yabancıların kimlik
tespitleri yapılarak fotoğraf ve parmak izleri alınır.
 Müracaatı işleme alınan yabancının kaydı yapılır. Bu sırada, Uluslararası Koruma Başvuru Sahiplerine Tebliğ Edilecek
Hususlar yazılı ve sözlü olarak müracaat sahibine tebliğ edilir.
Avrupa ülkeleri dışından gelen başvuru sahipleri BMMYK’ya
kaydolmaları yönünde bilgilendirilir. Bulaşıcı hastalık riski ta-
şıyanların İl Sağlık Müdürlükleri ile koordineli tetkikleri yapılır.
Sonunda kendisine bir Kişisel Görüşme Randevu Belgesi verilir.

Verilen tarihte bir tercüman aracılığı ile kişisel mülakat
yapılarak, mülakat raporu ile birlikte Göç-Net’e girişi yapılır.

Uluslararası koruma başvurusu inceleme aşamasında
olan yabancı, Genel Müdürlüğün uygun göreceği bir ilde serbest ikamete tabi tutulur. Uydu İller olarak adlandırılan bu iller
emniyet ve asayiş açısından sorun yaşanmayan ve yabancıların
kontrollerinin de zor olmadığı 62 ilimizi kapsamaktadır.

Bu illere sevk edilen yabancılara prosedüre dahil edilerek uluslararası koruma başvuru kayıt formu düzenlenmekte
ve mülakatı alınarak mülakat raporunun düzenlenmesinin
akabinde altı ay sürelerle uluslararası koruma başvuru sahibi
kimlik belgesi düzenlenerek belirli periyotlarla imzaya çağrılmaktadırlar.
Ayrıca Yozgat ilinde bir adet 50 kişi kapasiteli Mülteci Barınma
Merkezi bulunmakta olup, hassas gruplar olarak adlandırılabilecek grup üyeleri burada ikamete tabi tutulmaktadır.
 Başvuran hakkında nihai bir karar verilebilmesi için, Menşe
Ülke Bilgileri çerçevesinde detaylı inceleme ve araştırma ya-
pılmaktadır. Durumları mülteci kriterlerine uyan kişilere 1951
Cenevre Sözleşmesi ve 6458 sayılı Kanun kapsamında uluslararası koruma sağlanmaktadır.
 Başta da belirtildiği gibi, statü verilen yabancı Avrupa ülkelerinden birinden gelmiş ise Türkiye’de daimi olarak ikametlerine izin verilmektedir. Avrupa dışından gelmiş bir yabancı ise
BMMYK tarafından 3 üncü bir ülkeye yerleştirilinceye kadar
ülkemizde kalmasına izin verilerek uluslararası koruma sağlanmaktadır.
 Olumsuz karara karşı itiraz ve yargı yolu açık olup, bu hak
kullanılmadığı takdirde yabancının verilen süre zarfında ülkemizden çıkış yapması gerekmektedir.
*62 uydu il
78 - 79
2015
2.1.4. Uluslararası Koruma Başvuru İstatistikleri
2015 yılında uluslararası koruma başvuru sayısı 2014 yılına
göre % 64’lük bir artış ile 64.232’ye yükselmiştir. 2005 yılından
2015 yılı sonuna kadar yapılan uluslararası koruma başvuru
sayısı ise 216.351’dir. (Grafik 17)
Grafik 17: Yıllara Göre Toplam Uluslararası Koruma Başvuru Sayısı
70.000
64.232
60.000
50.000
34.112
40.000
30.311
29.678
30.000
17.925
12.002
10.000
2.935
3.550
6.792
5.882
8.932
0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
koruma başvuru sayısı ile AB ve EFTA üye ülkelerin yer aldığı
ülke sıralamasında 7 nci sırada yer almıştır. (Tablo 10)
Tablo 10: AB ve EFTA Üye Ülkelerinde 2015 Yılında Uluslararası Koruma Başvurusu Yapan Yabancılar
KİŞİ
20.000
Avrupa Birliği ülkelerine yapılan uluslararası koruma başvuru sayıları değerlendirildiğinde; Türkiye 64.232 uluslararası
2011
2012
2013
2014
2015
S.N.
ÜLKE/YIL
2015
S.N.
ÜLKE/YIL
2015
1
ALMANYA
476.510
18
POLONYA
12.190
2
MACARİSTAN
177.135
19
İRLANDA
3.275
3
İSVEÇ
162.450
20
LÜKSEMBURG
2.505
4
AVUSTURYA
88.160
21
KIBRIS
2.265
5
İTALYA
84.085
22
MALTA
1.845
6
FRANSA
75.750
23
ÇEK CUMHURİYETİ
1.515
7
TÜRKİYE*
64.232
24
ROMANYA
1.260
8
HOLLANDA
44.970
25
PORTEKİZ
895
9
BELÇİKA
44.660
26
İZLANDA
345
10
İSVİÇRE
39.445
27
SLOVAKYA
330
11
BİRLEŞİK KRALLIK
38.800
28
LETONYA
330
12
FİNLANDİYA
32.345
29
LİTVANYA
315
13
NORVEÇ
31.110
30
SLOVENYA
275
14
DANİMARKA
20.935
31
ESTONYA
230
15
BULGARİSTAN
20.365
32
HIRVATİSTAN
210
16
İSPANYA
14.780
33
LİHTENŞTAYN
150
17
YUNANİSTAN
13.205
Kaynak : http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=migr_asyappctza&lang=en(18.03.2016)
*Türkiye verileri Eurostat verileri arasında bulunmamakta olup karşılaştırma amacıyla tabloya dahil edilmiştir.
80 - 81
2015
Avrupa Birliği ülkelerinde kabul edilen uluslararası koruma
başvuru sayıları değerlendirildiğinde; Türkiye 3.364 kabul edilen
uluslararası koruma başvuru sayısı ile AB ve EFTA üye ülke-
lerin yer aldığı ülke sıralamasında 14 üncü sırada yer almıştır.
(Tablo 11)
Tablo 11: AB ve EFTA Üye Ülkelerinde 2015 Yılında Sığınma Başvurusu Kabul Edilen Yabancılar
Avrupa Birliği ülkelerinde reddedilen uluslararası koruma başvuru sayıları değerlendirildiğinde; Türkiye 751
reddedilen uluslararası koruma başvuru sayısı ile AB ve
EFTA üye ülkelerinin yer aldığı ülke sıralamasında 18 inci
sırada yer almıştır. (Tablo 12)
Tablo 12: AB ve EFTA Üye Ülkelerinde 2015 Yılında Sığınma Başvurusu Reddedilen Yabancılar
S.N.
ÜLKE/YIL
2015
S.N.
ÜLKE/YIL
2015
S.N.
ÜLKE/YIL
2015
S.N.
ÜLKE/YIL
2015
1
ALMANYA
140.910
18
İSPANYA
1.020
1
ALMANYA
108.370
18
TÜRKİYE*
751
2
İSVEÇ
32.215
19
POLONYA
640
2
FRANSA
57.280
19
İRLANDA
665
3
İTALYA
29.615
20
MACARİSTAN
505
3
İTALYA
41.730
20
LÜKSEMBURG
590
4
FRANSA
20.630
21
İRLANDA
485
4
BİRLEŞİK KRALLIK
24.175
21
BULGARİSTAN
580
5
HOLLANDA
16.450
22
ROMANYA
480
5
İSVEÇ
12.375
22
KIBRIS
480
6
AVUSTURYA
15.045
23
ÇEK CUMHURİYETİ
460
6
BELÇİKA
8.945
23
MALTA
240
7
İSVİÇRE
14.000
24
PORTEKİZ
195
7
İSVİÇRE
7.840
24
PORTEKİZ
180
8
BİRLEŞİK KRALLIK
13.905
25
LÜKSEMBURG
185
8
YUNANİSTAN
5.610
25
İZLANDA
180
9
BELÇİKA
10.475
26
LİTVANYA
85
9
HOLLANDA
4.015
26
HIRVATİSTAN
145
10
DANİMARKA
9.920
27
ESTONYA
80
10
NORVEÇ
3.225
27
LETONYA
145
11
NORVEÇ
6.250
28
SLOVAKYA
65
11
MACARİSTAN
2.915
28
ESTONYA
100
12
BULGARİSTAN
5.595
29
İZLANDA
50
12
POLONYA
2.870
29
LİTVANYA
95
13
YUNANİSTAN
4.030
30
SLOVENYA
45
13
DANİMARKA
2.305
30
SLOVENYA
85
14
TÜRKİYE*
3.364
31
HIRVATİSTAN
40
14
İSPANYA
2.220
31
SLOVAKYA
50
15
FİNLANDİYA
1.680
32
LETONYA
20
15
FİNLANDİYA
1.280
32
LİHTENŞTAYN
25
16
KIBRIS
1.585
33
LİHTENŞTAYN
5
16
ÇEK CUMHURİYETİ
875
33
AVUSTURYA
-
17
MALTA
1.250
17
ROMANYA
840
Kaynak : http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=migr_asydcfsta&lang=en(18.03.2016)
82 - 83
Kaynak : http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=migr_asydcfsta&lang=en(18.03.2016)
2015
2.2. Geçici Koruma
Geçici koruma; bireysel uluslararası koruma başvurusu
mekanizmasının etkin bir şekilde uygulanmasının mümkün olamayacağı ölçüde kitlesel göç hareketinin olduğu
durumlarda, Bakanlar Kurulu kararı ile yürütülen acil ve
geçici bir koruma tedbiridir. Uluslararası hukuk standartlarında; din, mezhep ve etnik köken ayırımı gözetmeksizin açık kapı politikası, geri göndermeme ilkesi ve temel
ihtiyaçların karşılanması şekilde üç temel kriteri bulunmaktadır.
6458 sayılı Kanunun 91. maddesi ile düzenlenen ve ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacıyla kitlesel
olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı geçen yabancılara sağlanacak korumayı düzenleyen “Geçici Koruma”ya ilişkin yönetmelik 22 Ekim 2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Yönetmelik ile “Geçici Koruma”nın kapsamı, bu kapsamda değerlendirilecek kişilerin hak ve yükümlülükleri, kayıt süreci, ülkede kalışlarına ilişkin belirleyici kriterler, kişilerin haklarına getirilebilecek kısıtlamalar gibi konular
düzenlenmektedir. Söz konusu yönetmelik özellikle Suriyelilerin hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesi açısından önem taşımaktadır. Yönetmelik kapsamında değerlendirilen kişilere, başta sağlık hizmetleri olmak üzere
eğitim, iş piyasasına erişim, sosyal yardım ve hizmetler
ile tercümanlık ve benzeri hizmetler, ikamet ettikleri illerde imkânlar dâhilinde sağlanmaktadır.
Türkiye uluslararası hukuktan kaynaklanan sorumlulukları çerçevesinde Suriyelilere geçici koruma statüsü vermekte, onların temel hizmetlere erişimlerini sağlamakta
ve geri gönderilmekten korumaktadır.
Suriye’de yaşanan insani krizin büyümesi sonucunda sınır bölgemizde meydana gelen toplu nüfus hareketleri
sonucunda ülkemize girişlerine izin verilmiştir. Giriş yapan Suriyeliler kayıt altına alınmış ve alınmaya devam et-
mektedir. 2015 yılı içerisinde 984.263 Suriyeli yabancının
kayıtları alınmış ve yılsonu itibariyle geçici koruma altına alınan Suriyeli vatandaşların biyometrik kayıt sayıları
2.503.549 olmuştur. (Grafik 18)
Grafik 18: Geçici Koruma Altına Alınan Suriye Vatandaşlarına Ait Biyometrik Kayıtlar
3.000.000
KİŞİ
2.503.409
2.500.000
2.000.000
1.519.286
1.500.000
1.000.000
500.000
224.655
0
14.237
2011
2012
0
84 - 85
2013
2014
2015
2015
2015 yılı sonu itibariyle kayıt altına alınan Suriyeli yabancıların cinsiyetlerine göre dağılımları incelendiğin-
de; 2.503.549 Suriyeli yabancının 1.174.190’ının kadın,
1.329.359’unun erkek olduğu görülmektedir. (Tablo 13)
Tablo 13: Geçici Koruma Altına Alınan Suriyeli Yabancıların Cinsiyetlerine Göre Dağılımı
86 - 87
2015 yılı sonu itibariyle kayıt altına alınan Suriyeli yabancıların yaşlara göre dağılımları incelendiğinde; 2.503.549
Suriyeli yabancının 310.230’unun 0-4 yaş grubunda oldu-
ğu, 149.717’sinin 35-39 yaş grubunda olduğu 49.902’sinin
65 yaş üstünde olduğu görülmektedir. (Tablo 14)
Tablo 14: Geçici Koruma Altına Alınan Suriyeli Yabancıların Yaşlara Göre Dağılımı
CİNSİYET
KİŞİ SAYISI
YÜZDESİ
TOPLAM
2.503.549
100%
KADIN
1.174.190
ERKEK
1.329.359
YAŞ GRUBU
KİŞİ SAYISI
YÜZDESİ
46,90%
TOPLAM
2.503.549
100%
53,10%
0-4
310.230
12,40%
5-9
357.387
14,30%
10-14
268.015
10,70%
15-19
284.688
11,40%
20-24
295.877
11,80%
25-29
241.016
9,60%
30-34
201.728
8,10%
35-39
149.717
6,00%
40-44
108.347
4,30%
45-49
86.365
3,40%
50-54
69.045
2,80%
55-59
47.640
1,90%
60-64
33.592
1,30%
65+
49.902
2,00%
2015
Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı tarafından, Suriye’den ülkemize gelenler için geçici barınma merkezleri kurulmuştur. Suriye’den ülkemize yönelik nüfus hareketleri hakkında 31 Aralık 2015 tarihinde
AFAD tarafından yayınlanan bilgi notunda; 10 şehirde
(Hatay, Gaziantep, Şanlıurfa, Kilis, Mardin, Kahramanmaraş, Osmaniye, Adıyaman, Adana, Malatya) kurulan
geçici barınma merkezlerinde 267.243 Suriyeli yabancının olduğu belirtilmektedir. (Tablo 15)
Altınözü (1)
263 Bölme
1.331
Altınözü (2)
622 Çadır
2.935
Yayladağı (1)
236 Çadır, 310 Bölme
2.715
Yayladağı (2)
510 Çadır
3.125
Apaydın
1.181 Konteyner
5.174
Derik
2.100 Bölme
8.856
Midyat
1.300 Çadır
3.068
Nusaybin
3.270 Bölme
0
KAHRAMANMARAŞ
Merkez
3.684 Çadır
18.102
18.102
HATAY
Tablo 15: Geçici Barınma Merkezlerindeki Geçici Koruma Altına Alınan Suriyeli Yabancılar
İL
ŞANLIURFA
GAZİANTEP
KİLİS
88 - 89
15.280
GEÇİCİ BARINMA
MERKEZİ
ÇADIR SAYISI
MEVCUT SURİYELİ
Ceylanpınar
4.771 Çadır
21.691
Akçakale
5.000 Çadır
29.348
Harran
2.000 Çadır
14.043
Suruç
7.000 Çadır
25.581
ADANA
Sarıçam
2.162 Çadır
10.746
10.746
Viranşehir
4.100 Çadır
17.959
ADIYAMAN
Merkez
2.260 Çadır
9.934
9.934
İslahiye (1)
1.898 Çadır
8.447
OSMANİYE
Cevdetiye
2.012 Çadır
9.341
9.341
İslahiye(2)
2.364 Bölme
10.470
MALATYA
Beydağı
2.083 Konteyner
7.932
7.932
Karkamış
1.686 Çadır
7.253
Nizip (1)
1.858 Çadır
10.527
Nizip(2)
938 Konteyner
4.894
Öncüpınar
2.063 Konteyner
10.379
Elbeyli Beşiriye
3.592 Konteyner
23.392
İL MEVCUDU
MARDİN
108.622
41.591
11.924
47.406 Çadır ve Bölme
TOPLAM
11.857 Konteyner
267.243
Toplam: 59.263
33.771
2015
Geçici barınma merkezlerinde 31 Aralık 2015 itibariyle,
yürütülen eğitim hizmetleri kapsamında 1.211 derslikte
toplam 78.707 çocuk ve gence eğitim verilmiştir, sağlık
hizmetleri kapsamında günlük 7.442 poliklinik hizmeti
gerçekleştirilmiştir. Ayrıca kamplarda 31 Aralık 2015 tarihine kadar 151.746 doğum gerçekleşmiş olup, toplam
gerçekleşen poliklinik hizmeti sayısı 5 milyonu aşmaktadır. (Tablo 16) (Tablo 17)
Tablo 16: Geçici Koruma Altına Alınan Suriyeli Yabancılara Sağlanan Eğitim Hizmetleri
Öğrenci Sayısı
Derslik
Sayısı
Okul
Öncesi
1.211
6.857
İlkokul
42.491
Ortaokul
20.051
Lise
9.308
Türk
315
Arap
2.532
İL
Doktor Sayısı
Yerli
96
90 - 91
Poliklinik
Yabancı Günlük
20
Toplam
7.442 4.886.843
Hastaneye Sevk
Tamamlanan
ŞANLIURFA
5.000
Kurs
Kurs
KİLİS
34.621
GAZİANTEP
13.148
298
Kursiyer
13.936
Kursiyer
2.036
61.749
Günlük
2.275
Toplam
Hastane Verileri
Poliklinik
Günlük
Toplam
906.869 12.589 5.839.073
Hastanede
Günlük
792
PSİKOSOSYAL DESTEK HİZMETİ SAĞLANAN KİŞİ SAYISI
Devam Eden
Tablo 17: Geçici Koruma Altına Alınan Suriyeli Yabancılara Sağlanan Sağlık Hizmetleri
Geçici Barınma Merkezleri
nulan hizmetlere ilişkin olarak; toplamda 71.698 geçici
koruma statüsünde bulunan Suriyeli yabancıya psikososyal destek hizmeti verilmiştir. (Tablo 18)
Tablo 18: Geçici Koruma Altına Alınan Suriyeli Yabancılara Sağlanan Psikososyal Destek Hizmetleri
Yetişkin Kursları
Öğretmen
Gerek barınma merkezlerinde gerekse illerde ikamet
eden Suriyeli yabancılara Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından psikososyal destek hizmetleri sunulmaktadır. 2015 yılında geçici barınma merkezlerinde su-
Toplam
455.950
Türkiye
Geneli
Doğum
151.746
Ameliyat
Günlük
516
Toplam
313.117
KAHRAMANMARAŞ
591
MARDİN
3.221
OSMANİYE
3.044
MALATYA
4.594
ADIYAMAN
509
ADANA
6.790
DİĞER
180
TOPLAM
71.698
2015
Ülkemizde geçici koruma kapsamında bulunan Suriyeli
yabancılara 29.04.2011 tarihinden itibaren sunulan sağlık
hizmetleri, geçici barınma merkezlerinin içinde ve dışında Sağlık Bakanlığının kontrolü ve sorumluluğunda yürütülmektedir. Hali hazırda bu hizmetler, Başbakanlık Afet
ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından yayımlanan 2015/8 sayılı Genelge ve Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan 04.11.2015 tarihli ve 9648 sayılı “Geçici
Koruma Altına Alınanlara Verilecek Sağlık Hizmetlerine
Dair Esaslar” yönergesi çerçevesinde yürütülmektedir.
Sağlık Bakanlığı tarafından birinci basamak koruyucu,
tanı ve tedavi edici sağlık hizmetleri kapsamında; ayaktan tanı ve tedavi hizmetleri, bağışıklama hizmetleri, bulaşıcı hastalık ve salgın ile mücadele hizmetleri, tüberkülozla mücadele hizmetleri, çevre sağlığı hizmetleri, kadın
ve üreme sağlığı hizmetleri, çocuk ve ergen sağlığı hizmetleri verilmektedir. Bu hizmetlerin sunumu; geçici barınma merkezlerinde toplum sağlığı merkezi personeli,
geçici barınma merkezleri dışında ise başvurdukları aile
ya da toplum sağlığı merkezi personeli tarafından gerçekleştirilmektedir.
2015 yılında geçici barınma merkezlerinde, sağlık hizmetleri kapsamında toplam 175.882 aşılama yapılmıştır. Bu aşılama çalışmalarının 41.527’sini bebek izlem
sayısı, 29.031’ini çocuk izlem sayısını oluşturmaktadır.
(Tablo 19)
Tablo 19: Geçici Barınma Merkezlerinde Gerçekleştirilen Aşı, Bebek ve Çocuk İzlem Sayılarının Yıllara Göre Dağılımı
Başlangıçtan-2012
Yılı Sonuna Kadar
2013
2014
2015
Aşı Sayısı
45.351
182.254
163.471
175.882
Bebek İzlem Sayısı
4.573
32.528
33.266
41.527
Çocuk İzlem Sayısı
3.831
42.522
22.526
29.031
Yapılan Hizmet
Geçici barınma merkezlerinde, sağlık hizmetleri kapsamında 2015 yılında toplam 869.213 muayene yapılmıştır.
(Tablo 20)
Tablo 20: Geçici Barınma Merkezlerinde Gerçekleştirilen Muayene Sayılarının Yıllara Göre Dağılımı
Başlangıçtan-2012
Yılı Sonuna Kadar
2013
2014
2015
Genel Toplam
188.927
873.888
669.546
869.213
Aile Hekimi
Uzmanı
17.639
95.024
86.862
139.529
Pratisyen Hekim
171.288
778.864
582.684
729.684
92 - 93
2015
3. BÖLÜM
İNSAN TİCARETİ
MAĞDURLARINI
KORUMA
94 - 95
2015
Kölelik, dünyada resmen yasaklanmasına rağmen, köleleştirme ve köle muamelesi yapma, başka görünümlerde devam
etmiştir. Günümüzde, “insan ticareti suçu” bu görünümlerden
biri olup, “Kadınların, çocukların ve erkeklerin sömürü amacıyla kaçırılması zorla alıkonulması ve zorla çalıştırılması” olarak ifade edilebilmektedir. “İnsan ticareti”; yoksulluk ve daha
iyi yaşam isteği, toplumsal değerlerin yok edilmesi, politik ve
ekonomik alanda kaynak ülkelerde baş gösteren sorunlar,
ucuz işgücü ve eğlence sektöründe mevcut talep, suçtan elde
edilen menfaatin yüksek olması, gibi nedenlerle tüm dünyada
yaygın olarak yaşanmaktadır.
Türkiye’de insan ticaretine
yönelik tartışmaların
gündeme gelmesi
ve bu alanda politika
geliştirilmesi pek çok AB
üye ülkesinde olduğu gibi
2000’li yılların başında
gerçekleşmiştir.
96 - 97
Türkiye’de insan ticaretine yönelik tartışmaların gündeme gelmesi ve bu alanda politika geliştirilmesi pek çok AB üye ülkesinde olduğu gibi 2000’li yılların başında gerçekleşmiştir. 2000
yılında Birleşmiş Milletler tarafından Sınıraşan Örgütlü Suçlarla Mücadele Sözleşmesine Ek İnsan Ticaretinin, Özellikle
Kadın ve Çocuk Ticaretinin Önlenmesine, Durdurulmasına ve
Cezalandırılmasına İlişkin Protokol (Palermo Protokolü) kabul
edilmiştir. Taraf devletler tarafından ceza kanunlarında insan
ticaretinin suç olarak düzenlemesi ve faillerinin cezalandırılmasını amaçlayan Palermo Protokolü’ne günümüze kadar
Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 157 devlet taraf olmuştur.
İnsan ticareti suçu Türk Ceza Kanunun 80 inci maddesinde,
‘zorla çalıştırmak, hizmet ettirmek, fuhuş yaptırmak veya
esarete tâbi kılmak ya da vücut organlarının verilmesini sağlamak maksadıyla tehdit, baskı, cebir veya şiddet uygulamak,
nüfuzu kötüye kullanmak, kandırmak veya kişiler üzerindeki
denetim olanaklarından veya çaresizliklerinden yararlanarak rızalarını elde etmek suretiyle kişileri ülkeye sokma, ülke
dışına çıkarma, tedarik etme, kaçırma, bir yerden başka bir
yere götürme veya sevk etme ya da barındırma’ olarak ifade
edilmiştir. Bu suçu işleyenlere kimseye sekiz yıldan on iki yıla
kadar hapis ve on bin güne kadar adlî para cezası verileceği
hükme bağlanmıştır.
2015
1. İnsan Ticareti Mağduru Olarak Tespit Edilenler
İnsan ticareti kavramı ile göçmen kaçaklığı kavramı birbirinden ayrı tutulması gereken kavramlardır. İnsan ticaretinin
gerçekleşmesi için mağdurların zorlanması, kandırılması söz
konusuyken, göçmen kaçakçılığında esas olarak göçmenlerin rızası söz konusudur. Göçmen kaçakçılığında yasadışı
göçmen ile suç örgütü arasındaki ilişki çoğu zaman sınırın
yasadışı yollardan geçilmesi ile sona ermekteyken, insan ticaretinde mağdur ile suç örgütü arasındaki ilişki mağdurun
iradesi dışında devam etmektedir. İnsan ticaretinde kişilerin
istismarı söz konusuyken, göçmen kaçakçılığında istismar
amacı yoktur. Göçmen kaçakçılığı devlet aleyhine işlenen bir
suç iken, insan ticareti kişiye karşı işlenen ve ağır insan hakları ihlallerine neden olan bir suçtur. Göçmen kaçakçılığı her
zaman sınırı aşan nitelik gösterirken, insan ticaretinin her zaman sınırı aşan özelliği yoktur.
2015 yılında tespit edilen insan ticareti mağduru sayısı 2014
yılına göre % 116’lık bir artışla 108 olmuştur. 2005 yılından
2015 yılı sonuna kadar tespit edilen mağdur sayısı ise 1.246’dır.
(Grafik 19)
Grafik 19: 2005-2015 Yılları Arasında İnsan Ticareti Mağduru Olarak Tespit Edilenler
KİŞİ
300
256
246
250
200
150
148
120
108
102
82
100
55
58
50
50
21
0
2005
98 - 99
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2015
2. İnsan Taciri Olarak Tespit Edilenler
2005-2015 yılları arasında tespit edilen mağdurların tespit
edildiklerini iller incelendiğinde; İstanbul ili 337 kişi ile ilk sıra-
da, Antalya ili 249 kişi ile ikinci sırada ve Ankara ili 135 kişi ile
üçüncü sırada yer almıştır. (Tablo 21)
Tablo 21: 2005-2015 Yılları Arasında İnsan Ticareti Mağduru Olarak Tespit Edilenler (İlk 10 İl)
İL
2015 yılında insan taciri olarak tespit edilenlerin sayısı 2014 yılına göre % 7’lik bir artışla 87 olmuştur. 2005 yılından 2015 yılı
Grafik 20: 2005-2015 Yılları Arasında İnsan Taciri Olarak Tespit Edilenler
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
TOPLAM
İSTANBUL
55
28
44
42
48
13
31
14
1
12
49
337
450
ANTALYA
55
75
43
20
6
9
6
5
7
11
12
249
400
ANKARA
38
24
5
6
6
10
23
11
4
1
7
135
350
İZMİR
14
29
14
7
4
5
1
11
85
300
TRABZON
7
24
5
12
9
2
3
1
2
65
250
MUĞLA
2
11
12
1
1
3
2
3
5
5
45
200
AYDIN
13
3
4
2
12
1
1
1
37
ARTVİN
9
3
3
3
2
4
8
1
33
MERSİN
20
4
3
1
1
1
30
BURSA
4
2
1
1
2
2
8
1
21
DİĞER
39
43
26
15
13
16
10
13
2
12
20
209
256
246
148
120
102
58
82
55
21
50
108
1.246
TOPLAM
100 - 101
sonuna kadar tespit edilen tacir sayısı ise 2.192’tir. (Grafik 20)
KİŞİ
422
379
308
301
253
150
108
107
87
86
100
60
81
2013
2014
50
0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2015
2015
İnsan ticareti suçu ile ilgili ceza davalarına ilişkin olarak Adalet
Bakanlığı istatistikleri incelendiğinde; 2015 yılında toplam 285
ceza davasının insan ticaretine konu olduğu görülmektedir.
(Tablo 22)
Tablo 22: İnsan Ticareti Suçu İle İlgili Ceza Davaları
Göçmen kaçakçılığı suçu ile ilgili ceza davalarına ilişkin olarak
Adalet Bakanlığı istatistikleri incelendiğinde; 2015 yılında top-
lam 1.774 ceza davasının göçmen kaçakçılığına konu olduğu
görülmektedir. (Tablo 23)
Tablo 23: Göçmen Kaçakçılığı Suçu İle İlgili Ceza Davaları
YIL
DAVA SAYISI
SANIK SAYISI
MAĞDUR SAYISI
YIL
DAVA SAYISI
SANIK SAYISI
MAĞDUR SAYISI
2008
182
792
718
2008
2.231
5.814
14.327
2009
263
1.224
1.107
2009
2.342
7.005
12.087
2010
290
1.679
1.679
2010
2.500
7.350
10.012
2011
279
1.636
1.519
2011
2.167
7.083
9.160
2012
304
1.715
1.918
2012
1.959
6.739
8.922
2013
322
1.772
1.679
2013
1.835
6.266
9.999
2014
231
1.976
2.154
2014
1.692
6.203
11.367
2015
285
1.974
2.326
2015*
1.774
6.691
16.324
* 2015 yılı verileri ilk üç dönemi (Ocak-Eylül) kapsamaktadır.
102 - 103
2015
4. BÖLÜM
YABANCILAR
İLETİŞİM
MERKEZİ
104 - 105
2015
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü bünyesinde, yabancılara etkin, kesintisiz ve hızlı hizmet sunmak amacıyla kurulan ve
20.08.2015 tarihi itibariyle faaliyete geçen Yabancılar İletişim Merkezi (YİMER ALO 157), 7 gün 24 saat kesintisiz
bir şekilde Türkçe, Arapça, İngilizce ve Rusça dillerinde
yabancıların tüm soru ve sorunlarına cevap vermektedir.
İnsan ticareti mağdurlarına yönelik bir acil yardım ve ihbar hattı olan YİMER, aynı zamanda yabancıların vize, ikamet, uluslararası koruma, geçici koruma gibi konularda
sordukları tüm sorulara yanıt bulabilecekleri bir iletişim
merkezidir.
YİMER’de bulunan ve çağrı karşılayan yabancı temsilcileri,
yabancılara bilgi vermek dışında, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün etki alanına giren tüm konulara ilişkin şikâyetleri karşılamakta, kayıt altına almakta, Kurumun ilgili
birimlerine söz konusu şikâyetleri iletmekte ve sonucunu
takip ederek ALO 157’yi arayan yabancılara geri bildirimde
bulunmaktadır.
Bunun dışında YİMER, acil yardıma ihtiyaç duyan yabancılara ilgili kolluk kuvvetleriyle koordineli şekilde yardım
sağlamaktadır. Gereken durumlarda yabancıların kolluk
birimleriyle temasa geçebilmesi adına dolaylı olarak tercüme hizmeti de sunmaktadır. Bu doğrultuda 158 Sahil
Güvenlik, 155 Polis İmdat, 156 Jandarma ve 112 Acil Çağrı
hatlarına yönlendirilen çağrılarla birçok operasyon gerçekleştirilmiş ve yaklaşık 2.500 kişi kurtarılmıştır.
106 - 107
2015
1. Konularına Göre Gelen Çağrılar
2. Dillerine Göre Gelen Çağrılar
YİMER’e gelen sorular konularına göre incelendiğinde, %70’ini ikamet konusu içermektedir. (Grafik 21)
Yabancıların tüm soru ve sorunlarına cevap vermekte olan
YİMER, Türkçe, Arapça, İngilizce ve Rusça dillerinde hizmet
Grafik 21: Konularına Göre Gelen Çağrılar
Grafik 22: Dillerine Göre Gelen Çağrılar
İkamet
70%
Girişi
Uygun
örülmeyen
70%
14%
Geçici Koruma
70%
6%
Vize
6%
Çalışma İzni
3%
108 - 109
Türkçe
69%
3%
69%
11%
İngilizce
11%
7%
Diğer
70%
vermektedir. Bu dillerden en çok cevap verilirken kullanılan dil
%69 oran ile Türkçe’dir. (Grafik 22)
6%
Rusça
6%
14%
Arapça
14%
2015
110 - 111
2015
KAYNAKÇA
1. Çiçekli, Bülent (Editör) (2009) Göç Terimleri Sözlüğü.
Cenevre: IOM.
2. Sığınma Başvuruları, (18.03.2016)<http://ec.europa.
eu/eurostat/data/database>.
12. Gençlik ve Spor Bakanlığı Verileri
13. Jandarma Genel Komutanlığı Verileri
14. Milli Eğitim Bakanlığı Verileri
3. Sığınma Başvuruları Kararı ve Yeniden Yerleştirme,(18.03.2016) <http://ec.europa.eu/eurostat/data/
database>.
15. Sağlık Bakanlığı Verileri
4. Türkiye ve Göç, (02.02.2015) 09.03.2015 http://www.
goc.gov.tr/.
17. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Verileri
5. Çalışma Ortamı. ISBN 1302-3519. 97 (Mart-Nisan
2008) <http://calismaortami.fisek.org.tr/wp-content/
uploads/calisma_ortami97.pdf>.
6. Yabancıların Çalışma İzinleri, (24.12.2015) <http://
www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP%20
Repository/csgb/dosyalar/istatistikler/Yabanci-Izinleri-2014>.
7. Adalet Bakanlığı Verileri
8. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Verileri
9. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı
Verileri
10. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Verileri
11. Emniyet Genel Müdürlüğü Verileri
16. Sahil Güvenlik Komutanlığı Verileri
18. Türkiye-AB Vize Muafiyeti Süreci Ve Geri Kabul Anlaşması Hakkında Temel Sorular Ve Yanıtları, TC. Avrupa
Birliği Bakanlığı, http://www.ab.gov.tr/.
19. Ekşi, Nuray (2014) Yabancılar ve Uluslararası Koruma
Hukuku. İstanbul: Beta.

tıklayınız - Göç İdaresi Genel Müdürlüğü

Transkript

Benzer belgeler

Iııı

PARAFLU UP Cod. 1681

jeugdbeschermıng rotterdam rıjnmond

PARAFLU 11 F.E. Cod. 1674

E-Bülten Sayı 17 - Fethiye Ticaret Odası

Çocuk koruma lisans programı hakkında daha fazla bilgi

tarihi kentler birliği kadıköy uluslararası buluşması

9925 ffp2 toz, sis, kaynak dumanı maskesi

kaspersky antivirüs programı kullanımı