Yaşasın Bilim Ve Aydınlanma (Darwin 200 Yaşında)

19 güncel
Darwin 200 yafl›nda...
Yaflas›n bilim ve ayd›nlanma
“Geçen y›l üniversitelerde baflörtüsü
yasa¤›n›n kald›r›lmas›ndan bu yana,
Türk akademik çevrelerindeki en
büyük kriz bu oldu. Geçen hafta,
hükümet destekli bilimsel dergi Bilim
ve Teknik‘in Mart say›s›n›n
kapa¤›ndaki Charles Darwin portresi,
tam bask›ya gidecekken dergiden
ç›kart›ld›.”
“Türkiye evrimi sansürlüyor.”
“Türkiye’de yönetimdeki parti, bu son
olaydan ders ç›kartmal›. Dini, bilim
politikas›ndan uzak tutmal› ve bunu
yapt›¤›n› da göstermeli.”
Yukar›daki al›nt›lar Nature dergisinde 19 Mart 2009’da
yay›nlanm›fl olan, afla¤›da çevirisini okuyaca¤›n›z
yaz›dan. Yorum yapmadan sunuyoruz:
Vol 458 | Issue no. 7236 | 19 March 2009
eçen y›l üniversitelerde
baflörtüsü yasa¤›n›n
G
kald›r›lmas›ndan bu yana, Türk
akademik çevrelerindeki en büyük
kriz bu oldu. Geçen hafta, hükümet
destekli bilimsel dergi Bilim ve
Teknik‘in Mart say›s›n›n kapa¤›ndaki
Charles Darwin portresi, tam bask›ya
gidecekken dergiden ç›kart›ld›.
Dergiyi basan Türkiye’nin ulusal
bilimsel destek kurumu TÜB‹TAK,
derginin editörü Çi¤dem Atakuman’›
iflten ç›kard›. Bilim insanlar›, sansür
uyguland›¤› iddias›yla, hakl› olarak
aya¤a kalkt›lar ve protestolar
sürmekte.
Din ve felsefe tarihçisi olan devlet
bakan› Mehmet Ayd›n, kapa¤›n
bask›dan ç›kart›lmas›na iliflkin
rahats›zl›¤›n› ifade etti - ama ayn›
zamanda yang›na körükle giden flu
yorumu yapt›: “Darwin’le nas›l bir
kavgam›z olabilir ki? Adam ölmüfl
zaten”. Ama ard›ndan, “(TÜB‹TAK)
bilime hizmet etmifl olan herkesin
görüfllerini yans›tmal›d›r; görüflleri
yanl›fl olsa bile” diyerek açmaz› daha
da derinlefltirmifltir. Darwin
konusundaki engellemeyi, derginin
yay›n kurulu üyesi olan TÜB‹TAK
baflkan yard›mc›s› Ömer
Cebeci yapm›fl. Cebeci
sansürü inkâr etti ve
Atakuman’›n, küresel
›s›nmaya ayr›lm›fl olan say›y›
gizlice de¤ifltirdi¤ini öne
sürdü. Atakuman ise “Bu
do¤ru de¤il” diyor ve
Cebeci’nin ona, Darwin
kapa¤›n›n yerel seçimler
yaklaflt›¤› s›rada bir
“provokasyon” oldu¤unu
söyledi¤ini ifade ediyor. Bilim
ve Teknik yay›n kurulunun
üyelerinden biri, kendisinin
en az›ndan sansür olarak
de¤erlendirdi¤i olay› protesto için,
istifa etti. Bu tart›flma Türk bilimini
rahats›z eden iki konuyu da ilgi
oda¤›na çekti. Biri, bilimsel toplum
hizmetlerine siyasetin kar›flmas›; di¤eri
ise yarat›c›l›k konusunda dini görüfle
toplum deste¤inin yüksek seviyede
oluflu.
Ço¤u ülkede oldu¤u gibi Türkiye’de
de, toplumsal hizmetlerin, yönetimdeki
partinin ideolojisini yans›tmas›
beklenmeyen bir fley de¤il.
Dolay›s›yla, araflt›rma için destekten
yana olmakla beraber, ço¤u önemli
hükümet görevlisi de, toplumun
ço¤unlu¤u ile ayn› flekilde, do¤al
ay›klama yoluyla evrime inanm›yor.
Örne¤in, E¤itim Bakan› Hüseyin Çelik,
ak›ll› tasar›ma inand›¤›n› aç›klad›. Buna
ra¤men, Türkiye flu anda Avrupa
Birli¤i (AB) üyeli¤ine aday üç ülkeden
biri. Ankara ve ‹stanbul’da, Avrupa
Komisyonunun en genifl, denizafl›r›
birimleri bulunuyor; bu birimlerdeki
görevliler, Türk toplumsal yaflant›s›n›n
tüm yönlerini gözlemliyorlar ve
Türkiye’deki yasalar›n, uygulamalar›n
AB ile uyumlulaflt›r›lmas› için düzenli
olarak tavsiyede bulunuyorlar.
Bilim ve teknoloji, AB’nin tatmin
oldu¤unu ifade etti¤i ve koflullu olarak,
ileri reform talep etmedi¤i ilk “konu
bafll›klar›ndan” bir tanesiydi. ‹lgililerin,
bu durumda alarma geçecekleri ve
TÜB‹TAK içindeki siyasal etkinin
nereye kadar uzand›¤›n› görmek
isteyecekleri kesin gibi. Daha geçen
hafta, Avrupa Parlamentosu
Türkiye’nin sansür gibi konularda
daha h›zl› ilerleme göstermesi
gerekti¤ine iliflkin bir rapor
yay›nlam›flt›. Avrupal› görevliler bu
son olay›, bu ülkenin bu konuda
katetmesi gereken bir miktar yol daha
var fleklinde göreceklerdir.
TÜB‹TAK’›n Bilim ve Teknik
konusunda fleffaf bir araflt›rma
bafllatmas› gerekiyor. Ciddi bir bilim
kurumu olarak güvenilirli¤ini
pekifltirmek için de kurumun evrim,
ak›ll› tasar›m ve yarat›l›flç›l›k
konular›ndaki tutumunu ortaya koyan,
kuflkuya yer b›rakmayan bir aç›klama
yapmay› gündemine almas› gerekiyor.
TÜB‹TAK geçmiflte, lise biyoloji
dersinde evrime alternatif olarak
yarat›l›fl›n sunuldu¤u bir dönemde,
Darwin’in teorisi hakk›nda güvenilir
bilgi temin etmiflti. Kurum bunu yine
yapabilirdi. Hepsi bir yana, dünya
dinlerinin hiçbirisi inananlar›na yarat›l›fl
konusunda dini bak›fl› dayatm›yor.
Ço¤u ‹slam bilgesi ve düflünürü,
hayat›n kökleri üzerine görüfller ileri
sürmüfltür. Türkiye’de yönetimdeki
parti, bu son olaydan ders ç›kartmal›.
Dini, bilim politikas›ndan uzak tutmal›
ve bunu yapt›¤›n› da göstermeli.
Çeviri: Hekimce Bak›fl Yay›n Kurulu
Baflvuru için: Nature, Vol 458 | Issue no. 7236 | 19
March 2009