Debian ile ilgili Sıkça Sorulan Sorular ve İpuçları

Debian ile ilgili Sıkça Sorulan Sorular ve İpuçları
Türkiye Debian Kullanıcıları - www.debian-tr.org
Baskı Tarihçesi
Baskı Versiyon 1.0.0
28 Nisan 2005
İlk versiyon
Özet
Belge Debian ile ilgili SSS (sıkça sorulan sorular) ve yanıtlarını içerir. Belge oluşturulurken
temelde iki farklı kaynaktan faydalanılmıştır. Bunlardan birinci, http://www.linuks.mine.nu/debianfaq-wiki adresinde bir araya getirilen ve sürekli güncellenen SSS ve yanıtları, diğeri ise Türkiye
Debian Kullanıcıları Listesine bugüne kadar aktarılmış sorular ve yanıtlarıdır.
Belge ile ilgili öneri ve eleştirilerinizi serdar~aytekin.web.tr adresine ulaştırabilirsiniz. Bu belgenin
son sürümüne http://sss.debiantr.org veya http://www.serdaraytekin.com/docs/os/debian/sss adresinden ulaşabilirsiniz.
Ayrıca belgenin tamamının tek bir sayfada sunulan haline ttp://sss.debian-tr.org/sss.html adresinden
ulaşabilirsiniz.
İçindekiler
1. Debian Kurulumu
1.1. Debian nedir?
1.2. Debian Gnu/Linux nedir?
1.3. Debian Gnu/Hurd, Gnu/NetBSD ve Gnu/kFreeBSD nedir?
1.4. Debian Gnu/Linux'da sürümler
1.5. Debian'ın son sürümü hangisi?
1.6. Debian depolarındaki main, contrib, non-free ve non-us bölümleri nedir?
1.7. Kararlı sürümünün oluşum süreci nasıldır?
1.8. Hangi debian sürümünü kullanmalıyım?
1.9. Debian-installer nedir?
1.10. Grafik tabanlı kurulum neden desteklenmiyor? Gelecekte desteklenecek mi?
1.11. Sarge_d-i ile Sid_d-i arasındaki fark nedir?
1.12. netinst veya network install CD ne demektir?
1.13. Sürümler arasında geçiş yapabilir miyim?
1.14. Melez (karışık) sistem kurabilir miyim?
1.15. Sarge CDsi ile Sid'i nasıl kurabilirim?
1.16. Sarge yeterli Türkçe desteğine sahip mi?
1.17. Debian cd'lerini nereden nasıl temin edebilirim?
1.18. Kurulum için tüm cd setine ihtiyacım var mı?
1.19. Diğer ISO'lar hangi paketleri içeriyor? Tam kopya cd setleri nasıl oluşturuluyor?
1.20. Diğer ISO'lar hangi paketleri içeriyor?
1.21. 1 nolu CD'nin iki farklı versiyonu var. Normal versiyon ile NONUS versiyonu ile
arasındaki fark nedir?
1.22. Kurulum için gerekli minimum donanım ihtiyacı nedir?
1.23. Debian'ın hangi mimarilere desteği var
1.24. IA64 mimarisi ile AMD64 aynı mı?
1.25. AMD64 mimarisi nedir?
1.26. AMD64 için izlemem gereken kurulum yöntemi ne olmalı?
1.27. AMD64 depolarında pure64, biarch, gcc-3.4 bölümleri var. Hangisini kullanmalıyım?
1.28. Saf 64 bit mimaride 32 bitlik yazılımları nasıl kullanacağım?
1.29. Debian'ı tercih etmemi gerektirecek sebepler neler olabilir?
1.30. Kurulumu nasıl yapacağım?
2. Çekirdek
2.1. Debian Gnu/Linux
2.1.1. Yeni çekirdek derlemeye ne zaman ihtiyacım olabilir?
2.1.2. Yeni Çekirdeği nasıl kurabilirim
2.1.3. Çekirdek imajını nasıl kurabilirim
2.1.4. Çekirdeği nasıl derleyebilirim?
2.1.5. AMD işlemcili (32 bit) makinem için en uygun çekirdek hangisidir?
2.1.6. AMD64 mimarisine sahip makinem için en uygun çekirdek hangisidir?
2.1.7. Intel 64 mimarisine sahip (EM64T) makinem için en uygun çekirdek hangisidir?
2.2. Debian GNU/Hurd
2.3. Debian GNU/kFreeBSD
3. Ağ Yapılandırması
3.1. Ethernet kartımı (NIC) tanıtamıyorum ne yapmalıyım?
3.2. Ethernet kartımı (NIC) DHCP sunucusu üzerinden IP alacak şekilde nasıl
ayarlayabilirim?
3.3. Ethernet kartıma nasıl sabit IP tanımlayabilirim?
3.4. Alan adı sunuclarını (DNS) nasıl belirtebilirim?
3.5. PCMCIA ağ kartımı nasıl çalıştırabilirim? /etc/network/interfaces çalışmıyor!
3.6. Makine ismini (hostname) nasıl tanımlayabilirim veya değiştirebilirim?
3.7. Ethernet kartımı nasıl Full Duplex (iki yönlü) olarak ayarlarım?
3.8. Tek bir ağ arabirimine birden fazla IP adresini nasıl atayabilirim?
4. E-posta
4.1. Exim
4.1.1. Exim'i nasıl konfigüre edebilirim?
4.1.2. E-postalarımın gidip gitmediğini nasıl test edebilirim?
4.2. Postfix
4.3. Qmail
4.4. Mutt
4.4.1. Mutt'da From: satırını nasıl değiştirebilirim?
4.5. Diğer
4.5.1. Sistemimde yerel MTA çalıştırmak istemiyorum; sadece e-postalarımı
gönderebilmek için SMTP sunucusu kullanmak istiyorum. Bunu nasıl sağlarım?
5. Geliştirme
5.1. Herhangi bir programı derlerken C compiler cannot create executables hatası alıyorum ne
yapmalıyım?
5.2. Çekirdek derlemeye çalışırken make menuconfig işleminde curses.h not found hatası
alıyorum ne yapmalıyım?
5.3. GTK+ programlarını derlerlemek için hangi pakete ihiyacım var?
5.4. Glib gerektiren GTK+ olmayan programları derleyebilmek için ne yapmalıyım?
5.5. QT programlarını derlemek için neye ihtiyacım var?
5.6. SDL programlarını derlemek için neye ihtiyacım var?
5.7. libz kitaplığını kullanana programları derlemek için neye ihtiyacım var?
5.8. X-Window 'da çalışan programları derlemek için neye ihtiyacım var?
5.9. Debian paketi oluşturabilmek için Nasıl belgesi varmı?
5.10. Paketleri CPU optimizasyonu içerecek şekilde nasıl yeniden oluşturabilirim?
6. Masaüstü Uygulamaları
6.1. Ses kartımı nasıl tanıtabilirim?
6.2. Ses kartım için gerekli olan modül yok.
6.3. Müzik CD'lerini (audio cd) neden bir dizine bağlayamıyorum?
6.4. Ses Cd'lerin nasıl çalabilirim? Erişim engellendi hatası alıyorum.
6.5. Müzik CD'sini nasıl kopyalayabilirim?
6.6. ISO imajını CD'ye nasıl yazabilirim?
6.7. ISO imaji içerisindeki dosyaları CD'ye yazmadan nasıl elde edebilirim?
6.8. X-Window sistemi nasıl yükleyebilirim?
6.9. No screens found hatası alıyorum
6.10. X.Org'un Debian paketi varmı?
6.11. X.Org niçin Debian paketi olarak sunulmuyor?
6.12. X.Org'u Sarge üzerinde nasıl kullanabilirim?
6.13. Bazı programlarda fontlar çok küçük görüntüleniyor
6.14. GNOME'u nasıl kurabilirim?
6.15. KDE'yi nasıl kurabilirim?
6.16. Mplayer'i nasıl yükleyebilirim? Debian depolarında neden yok?
6.17. Nvidia sürücülerini nasıl yüklerim?
6.18. ATI sücücülerin nasıl yükleyebilirim?
7. Donanım ile ilgili soru ve yanıtlar
7.1. UBS Mouse'umu XFree86 ile nasıl kullanabilirim?
7.2. Yazıcımı nasıl tanıtabilirim?
7.3. PS/2 Fare 2.6 Çekirdek ile çalışmıyor
7.4. F-lock tuşunu Microsoft and Logitech klavyelerinde nasıl iptal edebiliriz.
8. Paket Yönetimi
8.1. Paket kurmak istediğimde E tuşuna basıyorum ancak komut satırına düşüyor
8.2. Kurmak istediğim paketin istediğim sürümünün deb paketi yok ne yapmalıyım?
8.3. Bir dosyanın hangi paket içerisinden çıktığını nasıl öğrenebilirim?
8.4. Aynı tür yazılımlardan sadece birisinin öntanımlı olarak ayarlanabilmesi
8.5. Sistemdeki Paket Listesini Yedeklemek
8.6. Kurulu olan paketlerin listesini ve sürümlerini nasıl görebilirim?
8.7. Paketleri nasıl bulabilirim?
8.8. Yüklü olan bir paketin sadece sürümünü nasıl görebilirim?
8.9. dpkg -l ile paket ismi ve sürümünü net olarak göremiyorum, ekrana sığmıyor?
8.10. dpkg -l sonucunda gelen rc,ii, pn gibi başlıklar neyi ifade ediyor?
8.11. Nasıl yeni bir paket yükleyebilirim?
8.12. Sistemimde yüklü olan bir paketi yeniden nasıl yükleyebilirim?
8.13. Yüklü olan bir paketi nasıl kaldırabilirim?
8.14. Sistemde sadece konfigürasyon dosyaları kalmış paketleri nasıl tamamen
temizleyebilirim?
8.15. Bir pakete bağımlı olarak kurulan ancak sistemde istemediğim paketleri nasıl
temizleyebilirim?
8.16. Tutarsız durumda kalan paketleri nasıl kaldırabilirim?
8.17. Sunucu listemi (sources.list) nasıl düzenleyebilirim veya değiştirebilirim?
8.18. Sistemimi Woody'den Sarge'ye nasıl dönüştürebilirim?
8.19. Bir .deb paketinin içeriğini nasıl elde edebilirim (extract)?
8.20. Bir paketi konfigürasyon dosyaları ile birlikte yeniden nasıl yükleyebilirim?
9. Kabuk programlama ilgili soru ve yanıtları içerir
9.1. Diskimde ne kadar yer kaldığını nasıl öğrenebilirim?
9.2. Diskimde çok yer kaplayan dosyaları nasıl görebilirim? Diskim doldu.
9.3. Mp3 ile dolu bir dizinim var. Mp3 isimlerinde yer alan boşluk karekterlerini _ ile nasıl
değiştirebilirim?
9.4. Bu işlemi yinelemeli (recursively) olarak nasıl yapabilirim?
9.5. Belli bir dizin içindeki dosya isimlerini yinelemeli (recursively) olarak büyük harften
küçükharfe nasıl çevirebilirim?
9.6. - ile başlayan dosyaları nasıl silebilirim?
9.7. Sistemde olup bitenleri anlık olarak nasıl gözlemleyebilirim?
9.8. Tam yolu ile tanımlanan bir dosyanın sadece ismini nasıl alabilirim?
9.9. Belli bir dizin içerisinde dosya olup olmadığını nasıl test edebilirim?
9.10. Bir süreci geri planda nasıl çalıştırabilirim?
9.11. Bash kabuk programlamasında değişken içerisinde değişken (variable interpolation)
nasıl kullanabilirim?
10. Diğer
10.1. Sistem zamanının zaman sunucularından ayarlanması
10.2. Sistem başlatılırken herhangi bir komutu nasıl çalıştırabilirim?
10.3. Sistem yerelini nasıl değiştirebilirim? Hata mesajlarını kendi dilimde almak istiyorum.
10.4. Hdparm ile HDD/CDROM aygıtlarım performansını yükseltebilir miyim?
10.5. ATA/IDE aygıtım için DMA'nın aktif olup olmadığını nasıl öğrenebilirim?
10.6. MySQL'i belli bir portu dinleyecek şekilde nasıl ayarlayabilirim?
10.7. Debian Logosunda kullanılan fontun ismi nedir?
10.8. Kırık bağların (linklerin) listesini nasıl alabilirim?
10.9. Num Lock'umu herzaman açık tutmak istiyorum.
10.10. ctrl+alt+backspace tuşları ile X-Sunucumun sonlandırılmasını nasıl iptal edebilirim?
10.11. Kök dosya sistemimi hatalara karşı nasıl kontrol edebilirim?
10.12. Tarayıcılarda Java Desteği
10.13. Diskimdeki Windows dosya sistemimi tüm kullanıcıların okuyup yazabileceği şekilde
nasıl bağlarım.
11. Yasal Açıklamalar
11.1. Telif Hakkı ve Lisans
11.2. Feragatname
A. Referanslar
Bölüm 1. Debian Kurulumu
Debian kurulumu ile ilgili sıkça sorulan soru ve yanıtları içerir.
1.1. Debian nedir?
Debian, Linux çekirdeğini kullanan %100 özgür bir işletim sistemidir.
Bir işletim sistemi bilgisayarınızın çalışmasını sağlayan bir dizi temel program ve araçtan oluşmuş
bir yazılım topluluğudur. İşletim sisteminin merkezinde çekirdek (kernel) yer alır. Çekirdek,
bilgisayardaki en temel programdır; bütün temel işleri yönetir ve diğer programları başlatmanızı
sağlar.
1.2. Debian Gnu/Linux nedir?
Debian İşletim sistemini oluşturan temel araçların çoğu GNU Projesi'nden gelmektedir. Bu sebeple
Debian Gnu/Linux olarak adlandırılır. Bu adlandırma Linux çekirdeğini kullanarak inşa edilen ve
üzerinde GNU Projesinin temel bileşenlerini barındıran Debian işletim sistemini tarif eder.
1.3. Debian Gnu/Hurd, Gnu/NetBSD ve Gnu/kFreeBSD nedir?
Debian Linux çekirdeğinin yanısıra farklı çekirdekler ile de çalışabilmesini sağlayacak çalışmalar
yürütür.
Gnu/Hurd : Hurd, (Mach gibi) bir mikro çekirdeğin üstünde çalışarak farklı birçok özellik sunan bir
sunucular bütünüdür. Hurd, GNU projesi tarafından üretilmiş ücretsiz bir yazılımdır. Detaylı bilgi
içinhttp://www.debian.org/ports/hurd
Gnu/NetBSD : NetBSD çekirdeğine uyumluluk projesidir. Detaylı bilgi
için http://www.debian.org/ports/netbsd
Gnu/kFreeBSD : kFreeBSD çekirdeğine uyumluluk projesidir. Detaylı bilgi
için http://www.debian.org/ports/kfreebsd-gnu
Debian İşletim sistemini oluşturan temel araçların çoğu GNU Projesi'nden gelmektedir. Bu sebeple
Debian Gnu/Linux olarak adlandırılır. Bu adlandırma Linux çekirdeğini kullanarak inşa edilen ve
üzerinde GNU Projesinin temel bileşenlerini barındıran Debian işletim sistemini tarif eder.
1.4. Debian Gnu/Linux'da sürümler
Debian sağlam ve uzun süre test edilmiş sürümler sunabilmek için sürüm çıkarmada çok aceleci
davranmaz. Genellikle 1-2 yılda bir sürüm çıkarır en geç olarak da 2-3 yıl sürer. Debian'ın her
sürümüne bir kod adı verilir. Debian geliştiricilerinden Bruce Perens'in Disney'e filmler yapan bir
şirketde çalışmasından dolayı Debian sürümlerine verilen isimler Toy Story filminden alınmıştır.
Bununla birlikte bir Debian sürümü çıktığı zaman kod adının yanısıra sürüm numarasıda verilir.
Halen test aşamasında olan Sarge kod adlı sürüm muhtemelen 3.1 sürüm numarası ile Debian 3.0
(Woody) sürümünün yerine alacaktır.
Debian temelde üç farklı yazılım kümesi içerir. Bunlar;
 Güvenlik ekibi tarafından yönetilen kararlı (stable) sürüm. Şu anki kararlı sürümün kod adı
Woody'dir.
 Test aşamasında olan sürüm. Şu anki test sürümünün kod adı Sarge'dir.
 Kararlı olmayan (unstable) sürüm. Bu sürüm özeldir ve kod adı daima Sid'dir. Toy Story
filminde Sid oyuncakları kırıp döken bir karakterdir Debian geliştiricileri yeni paketleri
genellikle ilk önce kod adı Sid olan bu sürüme ekler bu sebeplede kalıcı olmayan sürümü
kullanırsanız henüz yeterince test edilmemiş yazılım sorunları ile karşılaşabilirsiniz.
Bir paketin kararsız sürümden test sürümüne dahil edilebilmesi için belirli kriterleri sağlamış olması
gerekir. Birtakım kriterleri geçen kalıcı olmayan paketler test sürümüne dahil edilirler. Test
sürümüne dahil edilen paket ve bu pakete bağımlı olan diğer paketler de hiçbir kritik sürüm hatasına
sahip olmamalıdır. Test sürümü her zaman için uyarı anında kararlı sürüme hazır olmalıdır.
Dolayısıyle bu küme Uyarı anında kararlı sürüme hazır ol! felsefesi ile oluşur.
Bu temel sürümlerin haricinde experimental (deneysel) sürüm daha doğrusu deneysel depo vardır
ki, bu depo bazı kritik paketlerin ilk olarak denendiği yerdir. Ancak bu durum her paket için geçerli
olmayabilir.
1.5. Debian'ın son sürümü hangisi?
Kararlı sürüm herzaman için en son anons edilmiş resmi sürümdür. Bu sürüm ile ilgili en güncel
bilgiyi www.debian.org adresinden öğrenebilirsiniz. Ancak Debian'ın yapısı gereği aynı anda
geliştirilmeye devam edilen Test ve Kararsız sürümler vardır.
Bu konuda daha fazla bilgi edinmek için Sürümler Arası Geçiş İşlemleri bölümüne göz atabilirsiniz.
1.6. Debian depolarındaki main, contrib, non-free ve non-us
bölümleri nedir?
Debian depoları, bazı yazılımların lisans sorunlarından veya farklı kısıtlamalardan dolayı farklı
bölümlere ayrılmak zorunda kalmıştır. Debian'ın amacı DFSG (Debian Free Software Guidelines)
kurallarına uygun paketler kullanmak ve sistemin temelini bunun üzerine inşa etmektir. Sistemin
temeli DFSG'ye uyan paketler ile oluşturulur, bu kurala uymayan veya farklı sebeplerle temel
sistem paketleri arasına giremeyen yazılımlar farklı bölümlerde kullanıcıya sunulurlar.
main : main ve non-US/main bölümünde yer alan paketlerin hepsi DFSG (Debian Free Software
Guidelines) ile tam uyumlu olmak zorundadır. Buna ilave olarak main bölümünde yer alan paketler;
 Bu bölümde yer alan bir paket, main bölümünde yer almayan başka bir pakete bağımlı
olamaz.
 Paket çok fazla hata/sorun içermemeli yoksa Debian destek vermeyi reddeder.
 Debian Policy Manual'de belirtilen tüm gereksinimleri, şartları karşılıyor olmalı.
Benzer şekilde non-US/main bölümünde yer alan paketler de;
 Bu bölümde yer alan bir paket, main veya non-US/main bölümünde yer almayan başka bir
pakete bağımlı olamaz.
 Paket çok fazla hata/sorun içermemeli yoksa Debian destek vermeyi reddeder.
 Debian Policy Manual'de belirtilen tüm gereksinimleri, şartları karşılıyor olmalı.
contrib: contrib ve non-US/contrib bölümünde yer alan paketlerin hepsi DFSG (Debian Free
Software Guidelines) ile tam uyumlu olmak zorundadır. Buna ilave olarak contrib ve nonUS/contribbölümünde yer alan paketler;
 Paket çok fazla hata/sorun içermemeli yoksa Debian destek vermeyi reddeder.
 Debian Policy Manual'de belirtilen tüm gereksinimleri, şartları karşılıyor olmalı.
Daha da ötesi, contrib bölümünde yer alan paketler derleme ve çalışma için non-US bölümündeki
paketlere ihtiyaç duymamalı.
non-free: non-free veya non-US/non-free bölümünde yer alan paketler bazı sebeplerden dolayı
DFSG (Debian Free Software Guidelines) ile uyumlu değillerdir. Bu sebepler, yasalardan
kaynaklanan kısıtlamalar olabildiği gibi, yazılımın lisansı ile de ilgili olabilir.
Buna ilave olarak non-free veya non-US/non-free bölümünde yer alan paketler;
 Paket çok fazla hata/sorun içermemeli yoksa Debian destek vermeyi reddeder.
 Debian Policy Manual'de belirtilen tüm gereksinimleri, şartları karşılıyor olmalı.
non-US: Çeşitli yasal kısıtlardan dolayı USA içerisinde bulundurulması yasak olan yazılımları
içerir. Bunlar genelde kriptolojik yazılımlardır.
Bu bölümde yer alan yazılımlar USA dışındaki sunucularda barındırılır ve o sunucular üzerinden
kullanıma sunulur.
1.7. Kararlı sürümünün oluşum süreci nasıldır?
Bir yazılımın .deb paketi ilk önce kararsız depodaya gönderilir (bazı paketler experimental depo'dan
denenmeye başlanılabilir). İlgili yazılım kararsız depoda denenmeye başlanılır, Debian'ın destek
verdiği tüm mimariler için de geri planda buildd yardımı ile derlenip, mümkün olan tüm koşullar
altında çalışması test edilir. Bu esnada çıkan problemler http://bugs.debian.org adresi üzerinden
anons edilir, paketi yapan kişi gerekiyorsa ve yazılımıda kendisi yapmamışsa, sadece paketleme
işleminden sorumluysa yazılımı yapan kişi ile de irtibata geçerek ortaya çıkan aksaklıkları giderir
ve yeni halini tekrar depoya gönderir, yukarıdaki testler yine paketin son hali için devam eder.
Paketin belirli bir olgunluğa ulaştığı düşünüldüğünde paket Test (testing) deposuna aktarılır. Paket
için bu olgunluktan kasıt en azından paket bağımlılığı ve kurulum problemi gibi ciddi boyutdaki
problemlerinin olmadığı kanaatidir.
Testing deposuna aktarılan paket, aynı şekilde teste tutulmaya devam eder. Burada önemli olan
testing deposunda yer alan paketlerle ve desteklenen mimarilerin hepsinde ne şekilde çalıştığıdır.
Bu testler esnasında oluşan aksaklıklar yine paket yapıcısı tarafına iletilerek giderilmesi sağlanır.
Bir paket en fazla testing deposunda kalır ve denenir. O paketin tüm testleri olumlu olsa bile testing
deposunda yer alan paketlerin hepsinin testleri tamamlanmadan, testing deposunun tümüyle kararlı
hale ulaşması ve hatalardan arındırılması sağlanmadan, kararlı sürüme geçirilmez. Bu kısımdaki
sürecin işleyişi ile ilgili daha detaylı bilgiye "http://www.nl.debian.org/devel/testing adresinden
ulaşabilirsiniz.
Testing sürümünde yer alan tüm paketler istenilen kararlı seviyeye ulaşınca ve tespit edilen bütün
hatalardan arındırılıp desteklenen tüm mimarilerde de sorunsuz olarak çalıştığı uzun süreli test
edilip gözlemlendikten sonra, kararlı sürüm ilan edilir. Testing depso tümüyle kararlı (stable) sürüm
olarak anons edilirler. Test deposundaki bu paketlerin yerinede kararsız (unstable) depodaki paketler
kaydırılır. Kararsız sürüm içinde ilgili depoya yeni paketler gönderilerek yeni bir süreç başlatılmış
olur.
1.8. Hangi debian sürümünü kullanmalıyım?
Bir önceki sorunun yanıtında bu sorunun yanıtıda kısmen var. Tekrar özetlemek gerekirse;
Kararlı (stable) Sürüm: Kritik öneme sahip ayrıca ftp, mail, http gibi çeşitli hizmetin verilmesi
işlemini yürütecek bir sunucuda tercih kesinlikle kararlı sürüm olmalıdır.
Test (testing) sürümü : Kararlı sürüme nispeten daha yeni paketlerden oluşmuş sistem kullanmak
isteyen masaüstü uygulamaları için uygun bir tercih olacaktır. Her ne kadar test sürümü olsa bile,
test sürümünün kararlılığı bile çoğu zaman masaüstü kullanıcıları için yeterli seviyede olmuştur.
Özellikle test sürümünün kararlı sürüm olarak anons edilmesine çok az kaldığı dönemlerde bu
kararlılık ve paket bütünlüğü hat safhaya ulaşır.
Kararsız (unstable) sürüm: Buda macerayı seven ve her zaman kullandığı paketlerin mümkün olan
en son sürüm olmasını isteyen masaüstü kullanıcıları tarafından tercih edilebilir. Bu sürümde
depoya girip/çıkan paket trafiği hayli yüksektir. Özellikle yeterli internet bağlantısı olan ve debian
yönetimi konusunda belli bir deneyime ulaşmış kullanıcılar tarafından tercih edilmesi uygun
olacaktır. Zira depoda yer alan paketlerin hatasız olma ve diğer paketlerle bütünlük içerisinde
çalışabilme garantisi yoktur.
Melez (Karışık Sistem) Yine maceraya düşkün ve Debian sistemi konusunda artık belirli bir
noktaya gelmiş olan kullanıcılar, kararlı/test/kararsız depolarından muhtelif paketleri kullanarak
melez bir sistem oluşturmak isteyebilir. Debian bu konuda da esnek seçenekler sunmaktadır. Konu
ile ilgili Apt-Pinning belgesine bakabilirsiniz.
Aşağıda bu durumu resmeden bir şekil görmektesiniz.
Şekil 1.1.
Sunucu olarak işlev gören makine sadece kararlı (stable) depoyu kullanmakta. Diğer kullanıcılar
tercihlerine göre test veya kararsız depoları kullanmaktadırlar.
Yine burada belirtilen deneysel (experimental) depo sadece bazı kritik paketlerin ilk kez
denenmeye başlanıldığı depodur.
1.9. Debian-installer nedir?
Debian-install (d-i) Debain'ın yeni nesil kurulum sihirbazıdır.
1.10. Grafik tabanlı kurulum neden desteklenmiyor? Gelecekte
desteklenecek mi?
Aslında Debian-installer sahip olduğu yetenekler ve alt yapı olarak grafik tabanlı kuruluma çok
kolayca adapte edilecek şekilde dizayn edilmiştir. Bu gelecekte -seçimlide olsa- grafik tabanlı
kurulumun sağlanabileceğinin işareti sayılabilir. Ancak şu an için Debian-install ile grafik tabanlı
kurulum yapabilmek mümkün değildir.
Debian birçok mimariye destek verdiğinden kurulum sihirbazının her mimaride sorunsuz olacak
çalışabilmesi en önemli konudur. Desteklenen mimarilerden bazıları (S/390 mainframe gibi) sadece
text tabanlı kurulumu mümkün kılmaktadır bu da Debian'ı en azından şu an için grafik tabanlı
kurulumu sağlamaktan alıkoyacak haklı bir sebeptir.
1.11. Sarge_d-i ile Sid_d-i arasındaki fark nedir?
Sarge_d-i , test sürümününde bulunan Debian-installer ile gelir. İmaj dosyaları günlük olarak
yenilenir.
Sid_d-i, kararsız sürümde yer alan Debian-installer ile gelir, fakat test deposuna ait paketleri içerir.
Yine aynı şekilde buna ait imaj dosyaları günlük olarak yenilenir. Tek farkı kararsız sürümdeki
Debian-installer'ı kullanmasıdır.
1.12. netinst veya network install CD ne demektir?
Temel sistem kurulumunu cd üzerinden gerçekleştirebileceğiniz, sadece temel paketleri içeren
kurulum cd'sine netinst (network install) cd'si adı verilir.
1.13. Sürümler arasında geçiş yapabilir miyim?
Tabiki, bir üst sürüme terfi (upgrade) işlemleri problemsiz olarak yapılabilmektedir. Ancak üst
sürümden daha alt bir sürüme geçiş yapmak her zaman istenilen sonucu vermeyebilir yada zahmetli
olabilir. Bu açıdan bir sistemi üst bir sürüme terfi ederken, sistemi artık bir önceki sürüme tekrar
dönüştürmeyeceğinize emin olarak hareket etmek en doğru olanıdır.
Bu konuda daha detaylı bilgi için Sürümler arası geçiş işlemleri konulu bölümü okuyabilirsiniz.
1.14. Melez (karışık) sistem kurabilir miyim?
Evet melez (karışık) bir sistem oluşturabilirsiniz. Bu konu ile ilgili apt-pinnig konusuna göz
atmanız gerekir.
1.15. Sarge CDsi ile Sid'i nasıl kurabilirim?
Bunun için iki farklı yöntem izlenebilir;
Birinci yöntem olarak kurulumu başaltırkan uzman (expert) modda başlatırsanız Apt kaynaklarının
ayarlanacağı zaman sizden kullanmak istediğiniz sürüm bilgisi istenecektir. Bu kısımda Sid
depolarını seçerek bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
İkinci ve daha çok tercih edilen bir yöntem olarak Sarge depolarından kurulumu yaparsınız daha
sonra /etc/apt/sources.list dosyanızdaki depoları Sid için uygun hale getirerek apt-get update ve
ardından daapt-get dist-upgrade komutu ile sürümünüzü Side geçirebilirsiniz.
1.16. Sarge yeterli Türkçe desteğine sahip mi?
Debian Yerelleştirme projesi sayesinde, Sarge kurulumdan itibaren Türkçe desteğine sahip olmuştur.
Yerelleştirme çalışmaları bir yandan sürekli devam etmekle birlikte şu an için Türkçe desteği
açısından çok iyi bir seviyededir.
1.17. Debian cd'lerini nereden nasıl temin edebilirim?
Sarge'yi iki farklı cd ile kurabilirsiniz. Şayet yeterli Internet bağlantınız varsa temel kurulumu cd
üzerinden yapıp geriye kalan tüm gerekli paketleri Internet üzerinden kurabileceğiniz "netinst"
cd'sini temin edebilirsiniz. Bu cd yaklaşık 110 MB civarındadır ve sadece temel kurulumu içerir.
Yeterli internet bağlantınız yoksa Debian tarafından genelde haftalık olarak oluşturulan testing
sürümünün tam kopyasını içeren cd'lerden ilk veya ilk iki cd'yi temin etmeniz yeterli olur. Debian'ın
test sürümü sürekli güncellenen bir özelliğe sahip olduğu için cd'lerin tamamını edinmeniz
gerekmez. Belli bir müddet sonra bu cdler güncelleğini çoktan yitirmiş olacaklardır. Debian cd'leri
en fazla tercih edilen paketler ilk cdlerde yer alacak şekilde oluşturulur dolayısıyla sizin ihtiyacınız
için gerekli olacak olan paketlerin pek çoğu ilk cd'ler içinde yer alacaktır.
Debian cdlerini temin edebileceğiniz adres bilgilerine http://cdimage.debian-tr.org adresinden
ulaşabilirsiniz.
1.18. Kurulum için tüm cd setine ihtiyacım var mı?
Hayır kurulum için tüm iso dosyalarını temin etmenize gerek yok. Şayet yeterli hızda internet
bağlantınız varsa "Internet üzerinden kurulum" (netinst) cd'si ile temel kurulumu yapıp gerekli
gördüğünüz diğer paketleri internet bağlantınız üzerinden kolayca kurabilirsiniz.
Diğer yandan yine kurulum cd'lerinden sadece ilk cd ilede kurulumu tamamlayabilir, ihtiyacınız
olan paketleri yine Internet bağlantınız üzerinden kurabilirsiniz.
Yeterli Internet bağlantınız yoksa, muhtelemen ilk cd kurmak istediğiniz (en kötü ihtimalle ilk iki
cd) paketlerin pek çoğunu içerecektir.
1.19. Diğer ISO'lar hangi paketleri içeriyor? Tam kopya cd setleri
nasıl oluşturuluyor?
CD kopyaları için ISO dosyaları oluşturulurken en popüler paketler ilk CD'lerde yer alacak şekilde
cd kopyaları oluşturulur. En populer olan X,gcc, KDE ve GNOME gibi paketlerin tümü genelde ilk
cd içerisinde yer almış olur.
1.20. Diğer ISO'lar hangi paketleri içeriyor?
CD kopyaları için ISO dosyaları oluşturulurken en populer paketler ilk CD'lerde yer alacak şekilde
cd kopyaları oluşturulur. En populer olan X,gcc, KDE ve GNOME gibi paketlerin tümü genelde ilk
cd içerisinde yer almış olur.
1.21. 1 nolu CD'nin iki farklı versiyonu var. Normal versiyon ile
NONUS versiyonu ile arasındaki fark nedir?
1 nolu CD iki farklı versiyon ile sunulur. Biri normal versiyon diğeri ise Amerika dışına çıkarılması
yasal olmayan yazılımları da içeren NONUS versiyondur. Bu cd Amerika dışındaki
sunucularüzerinden dağıtılır. NONUS cd Amerika içerisindeki sunucularda host edilmez.
NONUS versiyonu içerisinde normal versiyondaki paketlere ilave olarak, genelde kriptolojik
yazılımlar bulunur.
Amerika dışındaki kullanıcılar 1. cd olarak NONUS versiyonunu indirebilirler. Normal versiyon
olan cd'yi indirmiş olsanız bile sources.list dosyanızda Non-Us böumunu belirterek bu kısımda yer
alan paketleri kurabilirsiniz.
1.22. Kurulum için gerekli minimum donanım ihtiyacı nedir?
Masaüstü kullanımı için minimum Pentium 100, Sunucu kullanımı için ise minimum Pentium-II
300 olması tavsiye edilir. Sunucu için önerilen bu minimum donanım ihtiyacı, kullanacağınız
sunucunun taşıyacağı yük miktarına göre değişiklik arzeder. Bazen daha düşük donanımlar bile
sunucu olarak işinizi görebilir.
Masaüstü uygulamaları olmayacaksa; minimum 24 MB bellek ve 450 MB disk alanı yeterli
olacaktır.
Masaüstü uygulamaları olacaksa; minimum 64 MB bellek ve 1 GB disk alanı yeterli olacaktır.
Sunucu uygulamaları için; minimum 128 MB bellek ve 4 GB disk alanı yeterli olacaktır. Yine
burada zikredilen disk ve bellek alanı, sunucunun yük durumuna göre bir miktar daha düşük
seviyede olabilir.
Sarge, tüm standart bileşenleri içeren en temel kurulumda 178 MB yer kaplaycaktır.
Tablo 1.1. Kurulum yöntemlerine göre gerekli olacak disk alanları
Tür
Boyut (MB) İndirilecek Dosya Boyutu (MB) Gerekli Disk Alanı (MB)
Masaüstü
1537
521
2058
Web Sunucusu
71
21
92
Yazıcı Sunucusu
240
83
323
Posta Sunucusu
41
12
53
Dosya Sunucusu
85
34
119
33
141
Veritabanı Sunucusu 108
Not
Masaüstü kurulumu KDE ve GNOME'u içerir
1.23. Debian'ın hangi mimarilere desteği var
Debian birçok mimariye sorunsuz destek vermektedir. Paketler oluşturulurken veya test edilirken
her mimari için ayrı ayrı oluşturulup denenir. Bu Debian'ın kararlı sürümünün oluşum sürecini bir
miktar uzatsada gerekli ve önemli bir konudur. Sarge tarafında destek verilen
mimarilere http://www.debian.org/ports/ adresinden ulaşılabilir.
1.24. IA64 mimarisi ile AMD64 aynı mı?
Hayır, IA64 Intel'in Itanium mimarisidir. Intel'in AMD64 ile eşdeğer olan mimarisi EM64T
(Extended Memory 64 Technology)'dir. Intel'in bu mimarisi EM64T mimarisi X86-64 olarakda
bilinir. Bu bağlamda, IA64 tamamen farklı bir mimari olup AMD64 ile eşdeğer değildir.
1.25. AMD64 mimarisi nedir?
AMD64, AMD'nin 64 bit mimarisine verdiği isimdir. AMD64 ile Intel X86-64 (EM64T) aynı
mimariye sahiptir. Debian AMD ve Intel işlemcileri 64 bit desteği ile çalıştırabilecek yeteneğe
sahiptir. Debian 64 bit mimarisi için verdiği desteği bu mimarinin mucidinin AMD olmasından
dolayı, AMD64 olarak isimlendirmiştir. Debian AMD64, hem Intel hem de AMD'nin 64 bitlik
mimarilerinde çalışır.
1.26. AMD64 için izlemem gereken kurulum yöntemi ne olmalı?
AMD64 için http://debian-amd64.alioth.debian.org/install-images/ adresinden gerekli imaj
dosyasını temin edebilirsiniz.
1.27. AMD64 depolarında pure64, biarch, gcc-3.4 bölümleri var.
Hangisini kullanmalıyım?
Kısa yanıt: pure64 kullanmalısınız.
Detaylı açıklama: Esasında 64 bitlik programlar 64 bitlik kitaplıkları gerektirir. Benzer şekilde 32
bitlik programlar da 32 bitlik kitaplıkları gerektirir.
pure64 sadece 64 bitlik kitaplıkları kullanır ve 32 bitlik programları çalıştırmaz. (Mesela Flash,
Openoffice gibi..)
biarch ise 32 bitlik programların da sisteme yüklenilebilmesine ve çalıştırılabilmesine imkan sağlar.
gcc-3.4 ise farklı mimariler için mimarilerin özelliklerine uygun şekilde ilgili programların
derlenebilmesini sağlar.
1.28. Saf 64 bit mimaride 32 bitlik yazılımları nasıl kullanacağım?
Bazı 32 bitlik yazılımların 64 bit emulasyonu yaparak çalışabilen paketleri mevcut. Misal,
OpenOffice için http://debian-amd64.alioth.debian.org/openoffice.org/ adresinden 64 bit
emulasyonu yaparak çalışabilen paketleri indirip kurabilirsiniz.
Bu şekilde temin edemeyeceğiniz paketleri chroot yardımı ile belirli bir bölgeye hapsederek kurup
kullanabilirsiniz.
1.29. Debian'ı tercih etmemi gerektirecek sebepler neler olabilir?
http://www.debian.org/intro/why_debian.tr.html ve http://www.debian-tr.org/?q=why-debian adresle
rine göz atabilirsiniz.
1.30. Kurulumu nasıl yapacağım?
Sarge kurulumu için gerekli bilgilere http://www.debian-tr.org/sarge-install adresinden
ulaşabilirsiniz.
Ayrıca daha detaylı Sarge belgesi
için http://www.serdaraytekin.com/docs/os/debian/sarge/book/ adresine başvurunuz.
Bölüm 2. Çekirdek
Çekirdek ile ilgili sıkça sorulan soru ve yanıtları içerir.
2.1. Debian Gnu/Linux
Debian GNU/Linux çekirdeği
2.1.1. Yeni çekirdek derlemeye ne zaman ihtiyacım olabilir?
 Mevcut çekirdeğinizde sizin donanımlarınız için yeterli destek yoktur, yeni sürüm çekirdek
bu desteği sağlıyorsa yeni çekirdek derleyebilirsiniz.
 Debian ile sunulan çekirdekte sizin ihtiyacınız olan bir özellik aktif edilmemiş durumdadır.
Veya çekirdeği dışarından bir yama uygulayıp ilave yetenekler/özellikler kazandırmış
olabilirsiniz. Bu özelliği aktif etmek için çekirdek derleyebilirsiniz.
 Mevcut çekirdeği kendinize göre optizasyon etmek istiyor olabilir bu sebeple çekirdek
derliyor olabilirsiniz.
 Yeni çekirdek ile ne tür özellikler gelmiş diye merak edip, yeni çekirdek derleyebilirsiniz.
2.1.2. Yeni Çekirdeği nasıl kurabilirim
Çekirdek kurulumu için iki farklı yöntem izleyebilirsiniz. Birincisi Debian tarafından saglayan hazır
derlenmiş çekirdek imajlarını kullanmak, diğer yöntem ise kendi çekirdeğinizi derlemeniz şeklinde
olabilir.
2.1.3. Çekirdek imajını nasıl kurabilirim
Hazır derlenmiş çekirdek imajını kurabilmek için öncelikle hangi imajı kullanmak istediğinizi
seçmeniz gerekir. Bunun için;
apt-cache search kernel-image
şeklinde sources.list dosyanızda tanımladığınız depolardan farklı işlemci türleri için mevcut olan
farklı sürümleri görebilirsiniz. Buradan sizin sisteminiz için en uygun olan çekirdek imajını apt-get
install kernel-image-* (mesela, apt-get install kernel-image-2.6-686 gibi.) şeklinde indirip
kurabilirsiniz. Debian bu imajı indirip kullandığınız önyükleyici yöneticisine (grub,lilo) gerekli
ayarları girererek sistemin yeni çekirdek imajı ile açılışı için hazır olmasını sağlar. Siz yinede
çekirdek imajını kurduktan sonra kullandığınız önyükleyici yöneticisinin ayarlarını kontrol edip,
daha özel hale getirebilirsiniz. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, önyükleyici
yöneticisinde initrd imajı ile ilgili ayarlarında uygun şekilde yapılmış olduğuna dikkat etmek
olacaktır.
2.1.4. Çekirdeği nasıl derleyebilirim?
Çekirdek derleme işlemini burada sadece ana hatları ile ele alabiliriz. Bu konuda daha doyurucu
bilgi için mutlaka çekirdek-nasıl belgelerine başvurunuz.
Öncelikle çekirdeğin kaynak kodlarına ve derlemek işleminde bize yardımcı olacak olan araçlara
ihtiyacımız olacak. Çekirdeği derlemek için gerekli olan araçları kernel-package paketini kurarak
temin edebilirsiniz. Bunun yanısıra, libncurses5-dev ve libc6-dev paketlerine de ihtiyacınız olabilir.
Derlemek istediğiniz çekirdek sürümünün kaynak kodunada apt-cache search kernel-source ile
göz atıp, uygun olanını yine apt-get install kernel-source-[surum-no] (apt-get install kernel-source2.6.8 gibi) şeklinde kurabilirsiniz.
Çekirdeğin derlenmesi ve yüklenmesi için gereken işlemleri en kaba haliyle özetleyelim;
apt-get install libc6-dev gcc make libncurses5-dev kernel-package
apt-cache search kernel-source (uygun olanı gelen listeden bulunup indirilecek)
apt-get install kernel-source-[sürümü] (kernel-source-2.6.8 gibi)
cd /usr/src/
tar -jxvf kernel-source-[sürümü].tar.bz2
ln -sf kernel-source-[sürümü] linux ('ln -sf kernel-source-2.6.8 linux' gibi)
cd /usr/src/linux
cp /boot/config-[mevcut_çekirdeğin_sürümü] .config
Yukarıda config-2.4.27-2-386 ile ifade edilen dosya, sizde /boot/ yer içerisinde yer alan
ve config ile başlayan dosya. Buradaki ayar dosyası sisteminizde şu an kullandığınız çekirdeğe ait
dosya olmalı. Sizde bu config-2.6.8 gibi bir dosya veya daha farklı bir sürüme ait dosya da olabilir.
Ardından;
make oldconfig
make menuconfig
make-kpkg clean
make-kpkg kernel-image --initrd
cd ..
dpkg -i kernel-image-[..] (Yeni oluşan çekirdek imaj dosyasının tam ismi)
Kurulumdan sonra kullandığınız önyükleyici yöneticiniz içerisine uygun şekilde kayıt girilmiş
olacaktır. Size kalan makineyi yeniden başlatıp kontrol etmek olacaktır. Açılış işleminde sorun
yaşarsanız, önyükleyici menüsünden daha önce kullandığınız çekirdeği seçerek açılış işlemini
gerçekleştirebilirsiniz. Daha sonrasında yaptığınız işlemleri tekrar kontrol ederek, yeni çekirdeği
yeniden derlemeye çalışabilirsiniz.
Daha detaylı bilgi için http://newbiedoc.sourceforge.net/system/kernel-pkg.html adresindeki
bilgilere mutlaka göz atınız.
Not
Yukarıdaki adımlar sırasında size yöneltilecek sorulara öntanımlı değerlerini
uygulamak üzere, Enter ile yanıt verebilirsiniz.
2.1.5. AMD işlemcili (32 bit) makinem için en uygun çekirdek hangisidir?
2.4 serisi için;
k6 - AMD K6/K6-II/K6-III için optimize edilmiştir.
k7 - AMD K7 (Athlon/Duron/Thunderbird) için optimize edilmiştir.
k7-smp - AMD K7 (Athlon/Duron/Thunderbird) için SMP (çoklu işlemci desteği) olarak optimize edilmiştir.
2.6 serisi için;
k7 - AMD K7 (Athlon/Duron/Thunderbird) için optimize edilmiştir.
k7-smp - AMD K7 (Athlon/Duron/Thunderbird) için SMP (çoklu işlemci desteği) olarak optimize edilmiştir.
2.1.6. AMD64 mimarisine sahip makinem için en uygun çekirdek hangisidir?
2.6 serisi için;
amd64-generic - Tüm AMD64 ve uyumlu mimarilerde çalışır.
amd64-k8 - AMD64 için optimize edilmiştir.
amd64-k8-smp - AMD64 için SMP (çoklu işlemci desteği) olarak optimize edilmiştir.
2.1.7. Intel 64 mimarisine sahip (EM64T) makinem için en uygun çekirdek
hangisidir?
2.6 serisi için;
em64t-p4 - EM64T için optimize edilmiştir (HT desteği aktif değil).
em64t-p4-smp - EM64T için SMP (çoklu işlemci desteği) olarak optimize edilmiştir.
2.2. Debian GNU/Hurd
Debian GNU/Hurd çekirdeği
2.3. Debian GNU/kFreeBSD
Debian GNU/kFreeBSD çekirdeği
Bölüm 3. Ağ Yapılandırması
Ağ yapılandırılması ile ilgili sıkça sorulan soru ve yanıtları içerir.
3.1. Ethernet kartımı (NIC) tanıtamıyorum ne yapmalıyım?
Sorun kurulum sırasında ortaya çıkıyorsa, kurulum esnasında uygun yerde ALT+F3 ile debianinstaller tarafından verilen hata mesajlarına bakarak ethernet kartınız ile ilgili modülün yüklenip,
yüklenmediğini veya bununla ilgili bir hata mesajı üretilip üretilmediğine bakarak sorunu tespit
etmeye çalışabilirsiniz.
Kurulumdan sonra "lspci" komutu ile ethernet kartınızın marka ve modelini öğrenip, google'dan
hangi modüle ihtiyacınız olduğunu öğrenmeye çalışabilirsiniz. Ethernet kartınız mevcut çekirdek
tarafından desteklenmiyorsa, ethernet kartınız için çekirdek yaması olup olmadığına veya linux
sürücüsü olup olmadığını öğrenip uygun bir yöntem ile kartınızı tanıtmaya çalışabilirsiniz. Bu
yöntem bulacağınız yamayı çekirdeğe uygulayarak kendinize özel çekirdek imajını oluşturmak veya
ethernet kartının linux sürücüsünü ayrı bir şekilde derleyip, yüklemek süretiyle olabilir.
Ayrıca kurulum esnasında, varsayılan kurulum parametreleri yerine kuruluma başlarken "linux26"
parametresini kullanarak, kurulumun 2.6.x çekirdek ile yapılmasını sağlayarak da ethernet
kartınızın 2.6 serisi çekirdek tarafından tanınmasını deyebilirsiniz.
3.2. Ethernet kartımı (NIC) DHCP sunucusu üzerinden IP alacak
şekilde nasıl ayarlayabilirim?
eth0 arabiriminin DHCP üzerinden IP almasını sağlayabilmek için öncelikle sisteminizde
herhangibir dhcp-client paketinin (dhcp-client veya pump gibi) sisteminizde kurulu olduğundan
emin olunuz.
Daha sonra /etc/network/interfaces dosyasında aşağıdaki satırların olmasına dikkat ediniz.
auto eth0
iface eth0 inet dhcp
/etc/init.d/networking restart veya ifup eth0 şeklinde eth0 arabiriminizin DHCP sunucuzu üzerinden
IP adresini almasını sağlayabilirsiniz.
"auto eth0" satırı her açılışta eth0 arabiriminin aktif edileceğini ifade eder.
Konu ile ilgili daha detaylı bilgiye http://www.debian-tr.org/?q=debian-networking adresinden
ulaşabilirsiniz.
3.3. Ethernet kartıma nasıl sabit IP tanımlayabilirim?
/etc/network/interfaces dosyanıza aşağıdaki biçeme uygun kaydı elle girmek suretiyle
yapabilirsiniz.
auto eth0
iface eth0 inet static
address AAA.AAA.AAA.AAA
netmask NNN.NNN.NNN.NNN
gateway GGG.GGG.GGG.GGG
veya etherconf paketini yükleyerek dpkg-reconfigure etherconf ile bu işlemleri görsel olarak
yapabilirsiniz.
"auto eth0" satırı her açılışta eth0 arabiriminin aktif edileceğini ifade eder.
Konu ile ilgili daha detaylı bilgiye http://www.debian-tr.org/?q=debian-networking adresinden
ulaşabilirsiniz.
3.4. Alan adı sunuclarını (DNS) nasıl belirtebilirim?
Alan adı sunucusu için /etc/resolv.conf dosyasında aşağıdaki biçeme uygun olarak gerekli kaydı
girebilirsiniz.
nameserver NNN.NNN.NNN.NNN
nameserver NNN.NNN.NNN.NNN
Konu ile ilgili daha detaylı bilgiye http://www.debian-tr.org/?q=debian-networking adresinden
ulaşabilirsiniz.
3.5. PCMCIA ağ kartımı nasıl çalıştırabilirim?
/etc/network/interfaces çalışmıyor!
Öncelikle pcmcia-cs paketini sisteminize yükleyin. Bu paket ile /etc/pcmcia/network betik dosyası
gelir. /etc/network/interfaces dosyası yerine bu betiği çalıştırarak IP adresi atayama çalışmalısınız.
İlave olarak hotplug paketinin de sisteminizde bulunmasında fayda var. Hotplug sayesinde
PCMCIA kartınızı sisteminize taktığınız anda /etc/pcmcia/network betiğinin çalıştırılıp IP
atamasının yapılması sağlanılmaya çalışılır.
Şayet /etc/pcmcia/network dosyası ihtiyacınıza uygun değilse /etc/pcmcia/network.opts dosyasını
isteğiniz doğrultusunda özelleştirebilir ve /etc/pcmcia/network yerine /etc/pcmcia/network.opts
dosyasını kullanabilirsiniz.
Ayrıca makinenizin yeniden başlatılması sırasında ağ yapılandırmanızın /etc/hotplug/net.agent
tarafından aktif edilmesini sağlamak için /etc/network/interfaces dosyanızda aşağıdaki satırların
bulunması gerekir.
mapping hotplug
script echo
3.6. Makine ismini (hostname) nasıl tanımlayabilirim veya
değiştirebilirim?
Makinenizin ismini değiştirmek veya yeni isim atamak için hostname komutunu kullanabilirsiniz.
hostname komutu sistem açılışında /etc/hostname dosyasından makine ismini okuyarak makine
ismini aktif eder. Tanılmadığınız makine isminin kalıcı olmasını sağlamak için /etc/hostname
dosyasınada bu ismi girmeniz gereklidir.
Ayrıca /etc/hosts dosyanızda makine isminiz ile ilgili bir girişin olması uygun olacaktır. Makine
isminizin foo olduğunu ve sabit IP adresine sahip olduğunuzu düşünürsek aşağıdaki biçemde kayıt
girişi uygundur.
Ayrıca makinenizin yeniden başlatılması sırasında ağ yapılandırmanızın /etc/hotplug/net.agent
tarafından aktif edilmesini sağlamak için /etc/network/interfaces dosyanızda aşağıdaki satırların
bulunması gerekir.
NNN.NNN.NNN.NNN foo.domainisminiz.com foo
Şayet eth arabiriminiz DHCP üzerinden IP alacak şekilde ayarlanmışsa bu defa biçem şu şekilde;
127.0.0.1 localhost.localdomain localhost foo
veya
127.0.0.1 localhost.localdomain localhost
127.0.1.1 foo
şeklinde olmalı. Ayrıca /etc/nsswitch.conf dosyanızda da;
hosts: files dns
şeklindeki kaydın yer alıyor olmasına dikkat ediniz
3.7. Ethernet kartımı nasıl Full Duplex (iki yönlü) olarak
ayarlarım?
Ethernet kartınız için otomatik-sezinleme (auto-sensing) özelliği çalışmıyorsa bunun farklı sebepleri
olabilir.
Bir çok ehternet kartı bu tür ayarlar için mii-tool'u kullanır. Sizin ethernet kartınız mii-tool
tarafından desteklenmiyor olabilir. Komut satırından mii-tool'u çalıştırarak /etc/network/interfaces
dosyanızda kaydı bulunan arabirimlerin durumunu anlayabilirsiniz. Şayet ethernet kartınız mii-tool
tarafından desteklenmiyorsa, mii-tool yerine ethtool kullanmayı deneyebilirsiniz.
Başka bir sebep olarak ethernet kartınız da bu tür ayarların aktif edilebilmesi için ethernet kartı
modülünüz özel parametrelere ihtiyaç duyuluyor olabilir. Bu parametreleride
# modinfo ilgili_modül_ismi
şeklinde öğrenebilirsiniz.
Ethernet kartı sürücünüzü modül olarak derlemediyseniz, kullandığınız önyükleyici yöneticine
(grub veya lilo) açılış sırasında aktif olması üzere uygun parametreleri ekleyebilirsiniz.
3.8. Tek bir ağ arabirimine birden fazla IP adresini nasıl
atayabilirim?
Kullandığınız arabirim eth0 olsun. Bu arabirime birden fazla ip atamak için /etc/network/interfaces
dosyasında et0:1, et0:2 şeklinde tanımlama yapmamız gerekir. Aşağıda eth0 arabirimi üzerine
tanımlanmış ikinci ip adresini (AAA.AAA.AAA.AAA) görüyorsunuz.
auto eth0:1
iface eth0:1 inet static
address AAA.AAA.AAA.AAA
...
Bölüm 4. E-posta
E-posta ile ilgili sıkça sorulan soru ve yanıtları içerir.
4.1. Exim
4.1.1. Exim'i nasıl konfigüre edebilirim?
Exim'i yeniden konfigüre işlemini exim4-config paketi ile yapabilirsiniz. Bu paket kurulu ise;
#dpkg-reconfigure exim4-config
ile gerekli ayarları kolayca yapabilirsiniz.
4.1.2. E-postalarımın gidip gitmediğini nasıl test edebilirim?
Bunun için Exim'in adres test fonksiyonunu kullanabilirsiniz.
# /usr/sbin/exim4 -bt kullanıcı@domainismi.com
şeklinde yapacağınız test size 2-3 satırlık kısa özet bilgi sunar.
4.2. Postfix
4.3. Qmail
Qmail çok tercih edilen MTA'lardan birisidir. Qmail, lisans sebeplerinden dolayı, sadece kaynak
kodu olarak dağıtılır (resmi olarak dağıtılan binary .deb dosyası yoktur). Bundan dolayı, paket
deposunun non-free kısmında qmail-src ismi ile yer alır.
Qmail'i kurabilmek için kullanılan Debian yöntemi, qmail-src paketini çekip, kendi sisteminizde
derleyip binary dosyasını oluşturmak ve onunla kurulum yapmak şeklindedir.
Kabaca izlenecek yöntem aşağıdaki gibi olacaktır;
apt-get install ucspi-tcp-src qmail-src
build-ucspi-tcp
build-qmail
Bu işlem muhtemelen sisteminizde bulunan diğer MTA ile çakışacaktır. Bunun içinde build-qmail
yapmadan önce sistemimizde bulunan MTA'ya göre aşağıdaki biçemdeki gibi bir komut uygun
olacaktır.
# dpkg --purge --force-depends sistemimizdeki_mta_paketi
örn: dpkg --purge --force-depends exim4 veya dpkg --purge --force-depends exim4-daemon-light
Daha sonra işlemi tamamlayarak qmail kurulumunu yapabilirsiniz.
4.4. Mutt
4.4.1. Mutt'da From: satırını nasıl değiştirebilirim?
~/.muttrc dosyasına sürekli kullanmak istediğiniz From: satırını aşağıdaki biçeme uygun satırı
ekleyin.
my_hdr From: İsim Soyisim [email protected]
4.5. Diğer
4.5.1. Sistemimde yerel MTA çalıştırmak istemiyorum; sadece e-postalarımı
gönderebilmek için SMTP sunucusu kullanmak istiyorum. Bunu nasıl sağlarım?
Kullandığınız MTA'nın yerine yerel e-postaları da yönetebilecek daha basit bir SMTP sunucusu
tercih edebilirsiniz. Bunun için exim4-daemon-light veya nullmailer tarzındaki paketler uygun
olacaktır.
apt-get install nullmailer
veya
apt-get install exim4-daemon-light
Bölüm 5. Geliştirme
Geliştirme ilgili sıkça sorulan soru ve yanıtları içerir.
5.1. Herhangi bir programı derlerken C compiler cannot create
executables hatası alıyorum ne yapmalıyım?
apt-get install build-essential
5.2. Çekirdek derlemeye çalışırken make
menuconfig işleminde curses.h not found hatası alıyorum ne
yapmalıyım?
apt-get install build-essential libncurses5-dev
5.3. GTK+ programlarını derlerlemek için hangi pakete ihiyacım
var?
apt-get install libgtk1.2-dev
veya
apt-get install libgtk2.0-dev
5.4. Glib gerektiren GTK+ olmayan programları derleyebilmek
için ne yapmalıyım?
apt-get install libglib1.2-dev
5.5. QT programlarını derlemek için neye ihtiyacım var?
apt-get install libqt3-mt-dev
5.6. SDL programlarını derlemek için neye ihtiyacım var?
apt-get install libsdl1.2-dev
5.7. libz kitaplığını kullanana programları derlemek için neye
ihtiyacım var?
apt-get install zlib1g-dev
5.8. X-Window 'da çalışan programları derlemek için neye
ihtiyacım var?
apt-get install xlibs-dev
5.9. Debian paketi oluşturabilmek için Nasıl belgesi varmı?
http://www.linuks.mine.nu/irc/debian-packaging/
Ayrıca http://www.sonsuzdongu.com/belgeler/debian-paketleme.html adresinden bu konudaki
Türkçe belgeye ulaşabilirsiniz.
5.10. Paketleri CPU optimizasyonu içerecek şekilde nasıl yeniden
oluşturabilirim?
pentium-builder paketini indirip talimatları okuyunuz.
Bölüm 6. Masaüstü Uygulamaları
Masaüstü Uygulamaları ilgili sıkça sorulan soru ve yanıtları içerir.
6.1. Ses kartımı nasıl tanıtabilirim?
Ses kartınızın çipsetini öğrenip uygun modülü bulabilmek için lspci komutundan
faydalanabilirsiniz. Çipsetinize uygun olan modül sisteminizde yüklü ise modprobe insmod ile ilgili
modülü yüklemeye çalışınız.
Discover1 ve hotplug paketi sisteminizde kurulu ise, hotplug paketi sizin sisteminiz için uygun
olan modülü yükleyebilir.
Sound Blaster Live! kartları emu10k1, Onboard VIA AC97 çipseti via82cxxx_audio, Onboard Intel
i810 çipseti i810_audio, 16-bit ISA Sound Blaster kartları sb modülünü kullanır.
Gerekli modülü yükledikten sonra, ses kartını kullanacak olan kullanıcıyı audio grubuna eklemeniz
gereklidir. Bunun için;
adduser kullanıcı_adı audio
şeklinde bir komut uygun olacaktır. Kullanıcıyı audio grubuna ekledikten sonra değişikliğin aktif
olması için (kullanıcının audio grubuna dahil olduğunun sistem tarafından algılanabilmesi için)
oturumu kapatıp tekrar giriş yapınız.
6.2. Ses kartım için gerekli olan modül yok.
Ses kartınız kullanmakta olduğunuz çekirdek tarafından desteklenmiyor olabilir. Bunun için daha
üst sürüme sahip bir çekirdek kullanmanız veya mevcut çekirdeğinizde ses kartınızın desteğini
sağlamak için yama uygulamanız gerekebilir. Bu konu ile ilgi daha detaylı bilgiyi çekirdek
bölümündeki soru-cevaplarda bulabilirsiniz.
6.3. Müzik CD'lerini (audio cd) neden bir dizine
bağlayamıyorum?
Müzik cd'leri gerçek bir dosya sistemine sahip değillerdir. Bazı uygulama programları ile bu cd'ler
üzerinde gerçek bir dosya sistemi varmış gibi davrandırılabilir, cd içerisindeki izler (track) da
normal dosya şeklinde gösterilebilir. Bu işlem "virtual file system" desteği üzerinden yapılır. Konu
ile ilgili;
apt-cache show cdfs-src
komutunu işletip daha fazla ipucu yakalayabilirsiniz.
6.4. Ses Cd'lerin nasıl çalabilirim? Erişim engellendi hatası
alıyorum.
"grep CD /var/log/dmesg" komutu ile CD-ROM sürücünüzün hangi aygıt dosyasını gösterdiğini
öğrenin.
Bu aygıtın 'cdrom' grubuna atanmış olduğuna emin olunuz.
Kullanıcınızı cdrom grubuna ekleyin (adduser kullanıcı_adınız cdrom). Oturumunu kapatıp tekrar
giriş yaparak değişiliğin aktif olmasını sağlayınız.
CD çalabilmek için gerekli uygulama programlarını (grip, xmms veya cdcd gibi) yükleyiniz.
6.5. Müzik CD'sini nasıl kopyalayabilirim?
apt-get install cdrdao
Daha sonra aşağıdaki benzer bir komut ile kopyalama işlemini yapabilirsiniz.
cdrdao copy --device 0,0,0 --driver generic-mmc
Bu komut sizin sisteminize göre ufak tefek parametre farklılığı arz edebilir.
Buradaki "0,0,0" SCSI aygıt notasyonudur. 2.4 veya daha önceki sürüme sahip çekirdekler için CD
yazıcılara ulaşabilmek için ide-scsi modülü gereklidir. 2.6 serisinde ise ide-scsi modülü işlev
görmez. Bunun yerine ATAPI modülüne ihtiyacınız olacak. Ayrıca alternatif uygulama programı
olarak cdparanoia'da deneyebilirsiniz.
6.6. ISO imajını CD'ye nasıl yazabilirim?
2.4 serisi çekirdek için aşağıdaki işlemleri uygulamanız gerekir.
Çekirdeğinizin ide-scsi ve sg (SCSI generic) desteği ile derlendiğine emin olun, yada bu modüllerin
yüklenmesini sağlayın.
Sistemin açılışında CDRW'ın ide-cd yerine ide-scsi tarafından kullanılmasını ve SCSI sürücüsü
olarak işlev görmesini sağlamak için (SCSI emülasyonu) kullandığımız önyükleyici yöneticisine
ide-scsi parametresini de ilave etmemiz gerekecek. Hangi sürücü için bu işlemi yapacağımızı
ise grep hd.: /var/log/kern.log şeklindeki bir komut ile ATAPI sürücümüzün hangi sürücü harfine
tekabül ettiğini bulmamız gerekir. Daha sonra buradan edindiğimiz (hdX şeklindeki) bilgiyi
önyükleyici yöneticimiz içerisinde kullanacağız.
Şayet önyükleyici yöneticisi olarak lilo kullanıyorsanız, /etc/lilo.conf
dosyasında append="hdX=ide-scsi" (hdX = CDRW'ımızın bağlı olduğu sürücü olacak. hdc, hdd
vb. gibi) benzeri bir tanımlama uygun olacaktır.
Önyükleyici yöneticisi olarak grub kullanıyosanız, /boot/grub/menu.lst içeriside açılış sağladığınız
çekirdeğin parametrelerinin ye aldığı bölümde kernel ile başlayan satırdaki parametrelerin
sonuna hdX=ide-scsi(hdX = CDRW'ımızın bağlı olduğu sürücü olacak. hdc, hdd vb. gibi) şeklinde
ilave yapmamız gerekecek.
Bu değişiklikleri yaptıktan sonra makinemizi yeniden başlatıp cdrecord -scanbus komutu ile
kullanılabilir SCSI aygıtımızı/aygıtlarımızı görebiliyor olmamız gerekir. Bu komutun sonucu
aşağıdakine benzer olacaktır.
scsibus0:
0,0,0 0) 'PLEXTOR ' 'CD-R PX-W4824A' '1.01' Removable CD-ROM
cdrecord -tao dev=0,0,0 myfile.iso
veya benzeri bir komut ile de ISO imajını CD'ye yazabilirsiniz. Daha detaylı bilgi icin cdrecord
--help ve man cdrecord komutlarını işleterek bilgi edinebilirsiniz.
Şayet 2.6 serisi çekirdek kullanıyorsanız ide-scsi çalışmayacaktır. Bu durumda ide-cd sürücüsünü
ve cdrecord yazılımının güncel versiyonunu kullanmanız gerekir. Cdrecord yazılımının güncel
versiyonu ATAPI aygıtları ile konuşabilecek şekile getirilmiştir. Cdrecord
programında dev=ATAPI:0,0,0 veya benzeri parametreyi kullanarak cd yazabilirsiniz. cdrecord
-scanbus dev=ATA: şeklinde aygıtları bulabilir, cdrecord dev=0,0,0 driveropts=burnfree
image.iso biçemine uygun komutla cdrecord ile konsoldan cd yazabilirsiniz.
Cdrecord ile DVD yazabilmek için dvd+rw-tools paketine ihtiyacınız olacak veya cdrecord
programının DVD için yama uygulanmış halini kullanmanız gerekecek.
Daha fazla bilgi için /usr/share/doc/cdrecord/README.ATAPI.setup dosyasına göz atabilirsiniz.
6.7. ISO imaji içerisindeki dosyaları CD'ye yazmadan nasıl elde
edebilirim?
mount -o loop myfile.iso /mnt
Ayrıca isoinfo veya http://cdemu.sourceforge.net/ ile imaj içerisindeki dosyaları alabilirsiniz.
6.8. X-Window sistemi nasıl yükleyebilirim?
x-window-system paketini kurmaya başlamadan önce şayet sisteminizde yoksa discover1 paketine
ilaveten mdetect ve read-edid paketlerini kurmanız faydalı olacaktır. Bu paketler ilk kurulum
sırasında donanımını tespit etmek için kurulur, işlevi bitince mdetect ve read-edid sistemden
kaldırılır. Ancak discover1 kaldırılmaz. Dolayısıyle discover1 paketi zaten sisteminizde bulunuyor
olmalı.
Sadece temel bileşenleri içeren bir X-Window Sistemine sahip olmak istiyorsanız apt-get install xwindow-system-core yeterli olacaktır.
Kurulumdan sonra tekrar ayarlara geri dönmek isterseniz "dpkg-reconfigure xserver-xfree86" ile
yeniden yapılandırma yapabilirsiniz. Şayet birşeyler ters gider ve çalışmazsa /var/log/XFree86.0.log
dosyasında konunun çözümü ile ilgili ipuçları bulabilirsiniz. X-Window'un çalışmamasının en
büyük nedeni ekran kartınızın çipsetinin düzgün olarak tanıtılmamasından veya kullandığınız
XFree86 versiyonu tarafından desteklenmiyor olmasından kaynaklanabilir. Ekran kartınız için en
uygun sürücüyü yüklediğinize emin olunuz.
6.9. No screens found hatası alıyorum
/var/log/XFree86.0.log dosyasını inceleyerek neyi hatalı yaptığınızı bulmaya çalışınız. Ekran
kartınız için uygun sürücüyü yüklememiş olabilirsiniz veya çekirdeğinizde frame buffer desteği
olmadığı halde siz x-window kurulumunu frame buffer kullanacak şekilde yapmış olabilirsiniz. Bu
durumda X'i yeniden konfigüre etmeniz gerekir bunun için;
dpkg-reconfigure xserver-xfree86
Yine sonuç alamazsanız herşeyi silip tekrar yüklemeyi deneyebilirsiniz.
dpkg --purge --force-depends xserver-xfree86 xserver-common
apt-get install read-edid mdetect discover1
apt-get install xserver-common xserver-xfree86
6.10. X.Org'un Debian paketi varmı?
Hayır. X.Org için resmi bir Debian paketi yok.
6.11. X.Org niçin Debian paketi olarak sunulmuyor?
En azından Sarge duyurulana kadar Debian tarafından X.Org ile ilgili bir işlem yapılmayacak.
Ancak daha sonra X.Org Debian tarafından Resmi olarak desteklenmeye başlanacak. Konu ile ilgili
detaylı
bilgiyihttp://people.debian.org/~terpstra/message/20040712.051027.74293658.html adresinde
bulabilirsiniz.
6.12. X.Org'u Sarge üzerinde nasıl kullanabilirim?
X.Org paketleri şu an Ubuntu tarafından kendi sistemleri için paketlenmektedir. Tavsiye
edilmemekle birlikte illaki denemek isterseniz Ubuntu depolarından faydalanabilirsiniz. Ancak
Ubuntu paketleri ile Debian paketlerinin %100 uyumlu olmadığını göz ardı etmeyiniz.
Diğer yandan Debian için yapılmış resmi olmayan X.Org paketleri bulabilir bunları
deneyebilirsiniz. Ancak tekrar etmekte fayda var, X.Org Debian tarafından resmi olarak
desteklenmeye başlanmadan, paketleri bizzat Debian tarafından sunulmadan yapacağınız
kurulumlar sadece sizi bağlar.
6.13. Bazı programlarda fontlar çok küçük görüntüleniyor
apt-get install xfonts-100dpi xfonts-100dpi-transcoded xfonts-75dpi xfonts-75dpi-transcoded
xfonts-base-transcoded
6.14. GNOME'u nasıl kurabilirim?
GNOME Masaüstü Ortamına ait bileşenlerin tümünün yüklenmesini isterseniz apt-get install
gnome komutu yeterli olacaktır.
Sadece en temel bileşenlere sahip bir GNOME Masaüstü Ortamı kurmak istiyorsanız bu defa aptget install gnome-core komutu yeterli olur.
6.15. KDE'yi nasıl kurabilirim?
K Masaüstü Ortamına ait tüm bileşenlerin yüklenmesini isterseniz apt-get install kde kde-i18ntr komutu KDE ile ilgili bileşenlerin tümünü kuracaktır.
Sadece en temel bileşenleri içeren bir KDE'ye sahip olmak istiyorsanız apt-get install kde-core
kde-i18n-tr.
Veya biraz daha fazla bileşen içersin isterseniz apt-get install kde-core kde-i18n-tr kdegraphics
kdeadmin kdemultimedia temel bileşenlere ilave olarak kdegraphics,kdeadmin,kdemultimedia ve
bunlara bağımlı olan diğer paketleri de kurmuş olursunuz.
6.16. Mplayer'i nasıl yükleyebilirim? Debian depolarında neden
yok?
Lisans problemleri sebebi ile debian depolarında yer almaz. Ancak resmi olmayan Debian
paketlerine ftp://ftp.nerim.net/debian-marillat/index.html adresinden ulaşabilirsiniz.
6.17. Nvidia sürücülerini nasıl yüklerim?
Not
Nvidia sürücülerini module-asisstant yardımı ile kurabilmek için kararsız
(unstable) depodan faydalanmak gerekecek. nvidia-kernel-source paketi şu an için
sadece kararsız (unstable) depoda yer almaktadır.
Öncelikle, /etc/apt/sources.list dosyanızda aşağıdaki depo adresinin olduğundan emin olunuz.
deb http://ftp.tr.debian.org/debian unstable main contrib non-free
Daha sonra;
apt-get update
apt-get install module-assistant
apt-get install nvidia-glx nvidia-kernel-common
module-assistant update
module-assistant prepare
module-assistant auto-install nvidia
dpkg-reconfigure xserver-xfree86 komutu ile x-window ayarlarını yeniden yapın. Yapılandırma
işleminde sürücünüzü nvidia olarak seçin ayrıca yapılandırma işleminin son adımında yer
alan GLcore ve drimodüllerini yüklenmeyecek şekilde (işaretsiz olarak)
ayarlanmasına glx modülünün ise yüklenecek şekilde (işaretlenmiş olarak) ayarlanmış olmasına
dikkat ediniz.
Detayları http://home.comcast.net/~andrex/Debian-nVidia/installation.html adresinde bulabilirsiniz.
Not
Kurulumu yapmadan önce cp -p /etc/X11/XF86Config-4 /etc/X11/XF86Config4.yedek ile yedek alırsanız herhangi bir sorun olduğunda eski ayarlara dönebilmeniz
daha kolay olacaktır.
6.18. ATI sücücülerin nasıl yükleyebilirim?
http://xoomer.virgilio.it/flavio.stanchina/debian/fglrx-installer.html
Adresinde gerekli bilgiyi bulabilirsiniz.
Bölüm 7. Donanım ile ilgili soru ve yanıtlar
7.1. UBS Mouse'umu XFree86 ile nasıl kullanabilirim?
Çekirdeğinizde USB mouse ve input/HID desteklerinin bulunduğuna emin olun. Standart Debian
çekirdekleri buna sahiptirler. Sonraki adım olarak;
cd /dev && MAKEDEV usb && MAKEDEV input
Daha sonra donanımınıza uygun olacak şekilde, modprobe usb-uhci veya modprobe usbohci modülünü yükleyin. Ardından, hid ve mousedev modüllerinide aktif edip XFree86'ya
/dev/input/mice'ı kullanmasını söyleyip deneyiniz.
7.2. Yazıcımı nasıl tanıtabilirim?
Bunun için en çok tercih edilen yöntem CUPS yazılımı ile tanıtmakdır.
apt-get install cupsys cupsys-bsd cupsys-client foomatic-bin samba smbclient gs-esp a2ps
Ardından http://localhost:631/admin ile CUPS yönetici paneline ulaşıp gerekli ayarları
yapabilirsiniz.
7.3. PS/2 Fare 2.6 Çekirdek ile çalışmıyor
psmouse ve mousedev modüllerinin yüklendiğine emin olunuz. Yüklemek için;
modprobe psmouse
modprobe mousedev
Açılışta otomatik yüklenmesini sağlamak için de /etc/modules içerisine yazabilirsiniz.
7.4. F-lock tuşunu Microsoft and Logitech klavyelerinde nasıl
iptal edebiliriz.
Aşağıdaki komutları root olarak uygulayınız.
Logitech Internet Navigator Keyboard (Y-BF37) için :
setkeycodes e03b 59 e03c 60 e03d 61 e03e 62 e03f 63 e040 64 e041 65 e042 66 e043 67 e044 68 e057 87 e058 88
Microsoft Natural MultiMedia Keyboard 1.0A için :
setkeycodes e03b 59 e008 60 e007 61 e03e 62 e03f 63 e040 64 e041 65 e042 66 e043 67 e023 68 e057 87 e058 88
Bu yöntem XFree86 4.3 veya üzeri sürümler için çalışır.
Bölüm 8. Paket Yönetimi
8.1. Paket kurmak istediğimde E tuşuna basıyorum ancak komut
satırına düşüyor
Bu geçici bir problem, şu an için E yerine sadece Enter ile işlemi başlatabilirsiniz.
8.2. Kurmak istediğim paketin istediğim sürümünün deb paketi
yok ne yapmalıyım?
Belki aradığınız paketin istediğiniz sürümünü http://www.apt-get.org benzeri gayri-resmi
depolardan temin edebilirsiniz. Veya kullanmakta olduğunuz sürümün bir üstündeki depoya bakıp
paketiniz oralarda varsa, kaynak kodunu indirip kendi sisteminizde derleyerek deb paketini
oluşturabilirsiniz.
Aradığınız paket unstable depoda yer alıyor olsun; Unstable depo için gerekli olan debsrc satırını /etc/apt/sources.list dosyanıza ekleyiniz. Daha sonra;
apt-get update
apt-get build-dep <paket_ismi>
apt-get -b source <paket_ismi>
Şeklinde sisteminizde yeni bir deb paketi oluşturmaya çalışıp oluşan deb paketini kurmaya
çalışabilirsiniz.
Diğer yandan paketi Unstable depodan direk olarak indirip kurmayı deneyebilirsiniz.
Bu yöntemlerin hepsi, resmi olmayan ve problemlerle karşılaşma ihtimalinizin olduğu yöntemlerdir.
Bu şekilde kurulan paketlerin %100 kararlı veya sorunsuz olarak çalışabileceği garanti edilemez.
Ancak bu kesin sorun çıkarır anlamında da algılanmamalıdır.
Not
Şayet kaynak kodu üzerinde değişiklik yapmak istiyorsanız yukarıdaki son satırı b parametresini dahil etmeden işletiniz. Daha sonra kaynak kodun yer aldığı dizine
geçerek yapmak istediğiniz değişiklikleri yapıp fakeroot debian/rules
binary veya dpkg-buildpackage -uc -us -rfakeroot komutunu işletiniz.
8.3. Bir dosyanın hangi paket içerisinden çıktığını nasıl
öğrenebilirim?
Bu tür yöntemlerin hepsinde olduğu gibi bu işlem için birden fazla yöntem uygulamak mümkün.
 dpkg ile; dpkg -S /dosyanın/bulunduğu/yol/dosya.ismi şeklinde
 apt-file aracını kullanarak;
apt-file tüm paketler hakkında içerdikleri dosyalara ilişkin kayıtları tutar
apt-get install apt-file
apt-file update
apt-file search /dosyanın/bulunduğu/yol/dosya.ismi
Bir paketin içeriğini aşağıdaki komutla listeleyebilirsiniz:
apt-file list <paket_ismi>
 auto-apt aracı ile; Bu paket öntanımlı olarak apt-file auto-apt ile aynı kaynağı kullanır.
 http://packages.debian.org adresindeki sorgu panelini kullanarak aradığınız dosyanın hangi
paket içerisinde çıktığını bulabilirsiniz.
Daha detaylı bilgi için; http://www.debian.org/doc/manuals/apt-howto/ch-search.tr.html
8.4. Aynı tür yazılımlardan sadece birisinin öntanımlı olarak
ayarlanabilmesi
update-alternatives komutu ile aynı kategorideki yazılımlardan birisinin varsayılan olarak
seçilebilmesini sağlayabilirsiniz.
Misal olarak; update-alternatives --display x-window-manager komutu ile sisteminizdeki mevcut
Pencere Yöneticilerini görebilir, dilediğiniz birisini varsayılan olarak atayabilirsiniz. Herhangi bir
Pencere Yöneticisini varsayılan olarak atama yapabilmek için ise; update-alternatives --config xwindow-manager komutunu kullanabilirsiniz.
Benzer şekilde sisteminizdeki tarayıcılardan birisini varsayılan olarak atayabilmek için anahtar
kelime www-browser olacaktır. update-alternatives --config www-browser ile de varsayılan
olarak belirlenmesini istediğiniz tarayıcınızı değiştirebileceksiniz. Masaüstü yöneticimizi
değiştirebilmek için ise anahtar kelime x-display-manager olacaktır. Bu işlem için de updatealternatives --config x-display-manager komutunu işletmek gerekecek.
Varsayılan editörümüzü değiştirebilmek için; update-alternatives --config editor
Benzer şekilde örnekleri çoğaltmak mümkün olmakla birlikte tüm seçeneklerinizin, yani mevcut
anahtar kelimelerinizin neler olduğuna ls -al /etc/alternatives komutu ile bakabilirsiniz.
8.5. Sistemdeki Paket Listesini Yedeklemek
Sistemdeki paket listesini kaydetmek için; var olan
dpkg --get-selections > selections.txt
Gerektiğinde başka bir makinede bu listeyi kullanarak hızlıca kurulum yapabilmek için;
dpkg --set-selections < selections.txt
apt-get deselect-upgrade
8.6. Kurulu olan paketlerin listesini ve sürümlerini nasıl
görebilirim?
dpkg -l
komutu ile sisteminize kurduğunuz, kaldırdığınız tüm paketlerin listesini ve sürümlerini
görebilirsiniz. Sisteminizde tamamıyle kurulu olan paketlerin listesini almak için aşağıdaki komut
daha uygun olacaktır.
dpkg -l | awk '/^ii/ {print}'
Bu konudaki detaylar için daha sonraki soru ve cevapları takip ediniz.
8.7. Paketleri nasıl bulabilirim?
http://packages.debian.org adresinden aradığınız paketi sorgulayarak bulabilirsiniz, veya sisteminiz
üzerinden de benzer sorgulamayı yapabilirsiniz. Bunun için /etc/apt/sources.list dosyanızda depo
adreslerinin uygun şekilde yer alması ve ardından da paket indexinizi apt-get update ile
güncellemeniz gerekir. apt-get update işlemi sonucunda /var/lib/apt/lists/ dizini içerisinde
sonu Packages ifadesi ile biten (/var/lib/apt/lists/*_Packages) dosyalarda kullandığınız depolardaki
paketlerin listesi yer alır. Daha sonra bu liste üzerinde apt-cache komutu ile sorgulama
yapabilirsiniz.
apt-cache search <sorgu<
Örnek: apt-cache search apache, apt-cache search x-window
Bundan başka,




synaptic ve aptitude gibi araçların arama fonksiyonlarını kullanabilirsiniz
Ara veya Xara isimli araçları kullanabilirsiniz.
http://ara.zapto.org adresinden yine online olarak
http://debian.vitavonni.de/packagebrowser/ adresinden kategori edilmiş halde duran
paketlere bakabilirsiniz.
Gayri-resmi paketleri kullanmak için ;
 http://www.apt-get.org gibi sitelerden arama yapabiliriz.
 Yazılımın kendi sitesinde .deb paketinin olup olmadığını kontrol edebiliriz.
 google üzerinde çeşitli kriterlerle arama yapabiliriz
8.8. Yüklü olan bir paketin sadece sürümünü nasıl görebilirim?
dpkg -l <paket_ismi>
8.9. dpkg -l ile paket ismi ve sürümünü net olarak göremiyorum,
ekrana sığmıyor?
COLUMNS=200 dpkg -l
8.10. dpkg -l sonucunda gelen rc,ii, pn gibi başlıklar neyi ifade
ediyor?
#dpkg -l
Desired=Unknown/Install/Remove/Purge/Hold
| Status=Not/Installed/Config-files/Unpacked/Failed-config/Half-installed
|/ Err?=(none)/Hold/Reinst-required/X=both-problems (Status,Err: uppercase=bad)
||/ Name
Version
Description
+++-==============-==============-===========================================
ii adduser
3.47
Add and remove users and groups
ii analog
5.23-0woody1 analyzes logfiles from web servers
[....]
Görüldüğü üzere dpkg -l çıktısı yukarıdaki şekilde uzayıp gider. Soruda da belirtildiği gibi burada
önemli olan bazı ifadeler vardır;
ii = Paket normal olarak yüklendi
rc = Paket yüklendikten sonra apt-get remove ile kaldırıldı ancak konfigürasyon dosyaları halen
sistemde duruyor anlamındadır. Paket kaldırılırken ayar dosyalarıda kalmasın isterseniz, bunun
icin apt-get remove --purge ile kaldırmak gerekir.
pn = Paket ayar dosyaları ile birlikte sistemden kaldırıldı. dpkg -l <paket_ismi> çıktısının sol
tarafında +++ ile belirtilen üç hanelik yer vardır.
Sisteme sorunsuzca yüklenmiş paketleri görebilemek için; dpkg -l | awk '{ if($1 == "ii")
print }' veya dpkg -l | awk '/^ii/ {print}' Benzer şekilde durumu rc olanları listelemek için; dpkg
-l | awk '/^rc/ {print}' Diğer yandan dpkg --get-selections sistemde yüklü olan paketleri (paketin
sadece ayar dosyaları yüklü olsa bile) getirir. Ancak biz sadece düzgünce yüklenmiş olan paketleri
görmek istiyorsak dpkg --get-selections | awk '{ if($2 == "install") print $1}' şeklinde de bu
paketleri görebilmemiz mümkün.
8.11. Nasıl yeni bir paket yükleyebilirim?
Paket *.deb şeklinde elinizde mevcutsa dpkg -i <paket_ismi> şeklinde bunu sisteme
yükleyebilirsiniz. Ancak yüklemeye çalıştığınız paket başka bir pakete veya paketlere de bağımlı ise
paketin bağımlı olduğu diğer paketleri de temin edip yüklemek gerekir. Paket yükleme işlemi için
genelde apt-get install yöntemi tercih edilir. apt-get install <paket_ismi> ile, belirttiğiniz paket
indirilip sisteme dpkg -i ile sizin kurulur. Gerekli paket bağımlıklarını da apt-get halleder.
Bütün bunlardan önce kurmak istediğiniz paketi tespit etmeniz gerekir. Bunun için de Paketleri
nasıl bulabilirim başlıklı sorunun cevabına göz atmanız yerinde olacaktır.
Daha detaylı bilgi için : http://www.debian-tr.org/?q=debian-quick-apt
8.12. Sistemimde yüklü olan bir paketi yeniden nasıl
yükleyebilirim?
Şayet paket .deb olarak elinizde varsa, dpkg -i paket_ismi ile aynı paketin tekrar kurulmasını
sağlayabilirsiniz. Veya apt-get install --reinstall paket_ismi ile paketi yeniden kurabilirsiniz.
8.13. Yüklü olan bir paketi nasıl kaldırabilirim?
Bu işlemi en alt seviyede dpkg --remove ile gerçekleştirebilirsiniz. apt-get --remove
<paket_ismi> (veya dpkg -r <paket_ismi>) ile kaldırmak istediğiniz paketi sistemden
kaldırabilirsiniz. Ancak burada dikkat edilmesi gereken iki nokta var. Birincisi, --remove ile paketi
kaldırdığınızda o pakete ait konfigürasyon dosyaları sistemde kalır. Siz daha sonra aynı paketi
sisteme kurarsanız, paket en son ayarladığınız konfigürasyon ile çalışmaya devam eder. İkinci
nokta, dpkg --remove ile paketi kaldırırken şayet -varsa- o pakete bağımlı diğer paketlerden
sistemden kaldırılır.
Bu durumda, birinci nokta için --purge parametresi paketin sistemden tümden kaldırılmasını sağlar.
dpkg --purge --remove <paket_ismi>, veya dpkg -P -r <paket_ismi> ile paketi kalıntı
bırakmadan kaldırabilirsiniz.
Yukarıda sözü edilen ikinci nokta için ise;
dpkg --force-depends --remove <paket_ismi> ile sadece <paket_ismi> ile belirtilen paketin
kaldırılmasını sağlayabilirsiniz.
Paket kaldırmak için benzer şekilde, apt-get remove <paket_ismi> veya apt-get remove --purge
<paket_ismi> şeklinde apt-get'ide kullanabilirsiniz.
Sistemden paket kaldırmak için kullanabileceğiniz yöntemler bunlarla sınırlı değil elbette, synaptic,
aptitude, dselect gibi araçlarıda tercih edebilirsiniz.
8.14. Sistemde sadece konfigürasyon dosyaları kalmış paketleri
nasıl tamamen temizleyebilirim?
Sisteminizde kaldırırken --purge ifadesini kullanmadığınız tüm paketleri görebilmek için;
dpkg -l | awk '/^rc/ {print $2}' veya COLUMNS=200 dpkg -l | awk '/^rc/ {print $2}'
Bunları sistemden tamamen temizlemek için ise;
dpkg -l | awk '/^rc/ {print $2}' | xargs dpkg --purge veya COLUMNS=200 dpkg -l | awk '/^rc/
{print $2}' | xargs dpkg --purge
Böylece sistemden daha önce purge işlemini ilave etmeden kaldırmış olduğunu ancak
konfigürasyon dosyaları halen duran paketleride tamamen temizlemiş olursunuz.
8.15. Bir pakete bağımlı olarak kurulan ancak sistemde
istemediğim paketleri nasıl temizleyebilirim?
Sisteminize bir A paketini kurdunuz, kurulum sırasında A paketine bağımlı olan B ve C
paketlerininde geldiğini farzedelim. Siz kurulumdan sonra herhangi bir sebeple A paketini
sisteminizden kaldırmak istediğinizde, A ya bağımlı olan B ve C paketleri sistemde kalacaktır.
Genel olarak bu paketleri bulup temizleyebilmek için deborphan veya debfoster araçlarını
kullanabilirsiniz.
deborphan için http://www.tribe.eu.org/deborphan/
debfoster için http://www.fruit.eu.org/debfoster/
8.16. Tutarsız durumda kalan paketleri nasıl kaldırabilirim?
Şayet bir paketi kaldırırken herhangi bir sebepten dolayı tutarsız durum oluşursa, paket düzgünce
sistemden kaldırılamaz ve yeniden yüklemek istediğinizde de yüklenmez ise;
dpkg --purge --force-remove-reinstreq paket_ismi
ile bu tutarsız durumdan kurtulmayı deneyiniz.
8.17. Sunucu listemi (sources.list) nasıl düzenleyebilirim veya
değiştirebilirim?
apt-setup yazılımı size bu konuda yardımcı olabilir. Şayet bu işlemi elle yapmak isterseniz,
/etc/apt/sources.list dosyasında isteğinize uygun şekilde değişiklik yapıp apt-get update ile
index'inizi güncellemeniz yeterli olacaktır.
8.18. Sistemimi Woody'den Sarge'ye nasıl dönüştürebilirim?
/etc/apt/sources.list dosyanızı sadece Sarge depolarından oluşacak şekilde uygun şekilde ayarlayın
ve;
apt-get update
apt-get install apt-utils debconf dpkg
apt-get upgrade
8.19. Bir .deb paketinin içeriğini nasıl elde edebilirim (extract)?
dpkg -x <paket_ismi>.deb /içeriğin/açılacağı/dizin_ismi/
8.20. Bir paketi konfigürasyon dosyaları ile birlikte yeniden nasıl
yükleyebilirim?
dpkg --force-confmiss -i <paket_ismi>
Bölüm 9. Kabuk programlama ilgili soru ve yanıtları içerir
9.1. Diskimde ne kadar yer kaldığını nasıl öğrenebilirim?
df komutunu kullanabilirsiniz. df -h ile daha okunabilir bir sonuç elde etmeniz mümkün.
9.2. Diskimde çok yer kaplayan dosyaları nasıl görebilirim?
Diskim doldu.
cd /dizin_ismi/
du -sk *
# Kontrol etmek istediğiniz dizinler için tekrarlayınız.
veya;
find /dizin_ismi/ -size +2000k -ls
# /dizin_ismi/ ile belirtilen dizinde 2000 kilobytes'ın üzerindeki dosyaları listeler
.deb dosyalarını bu işlemin dışında tutmak isterseniz;
find / -size +2000k -ls | awk ' substr($NF, length($NF) - 3, 4) != ".deb" '
# /dizin_ismi/ ile belirtilen dizinde 2000 kilobytes'ın üzerindeki .deb harici dosyaları listeler
Şayet dosya yerine çok yer kaplayan dizinleri listelemek isterseniz;
du -x /dizin_ismi/ | sort -n | tail -10
# /dizin_ismi/ ile belirtilen dizinin altında yer alan en fazla yer kaplayan 10 dizini listeler.
9.3. Mp3 ile dolu bir dizinim var. Mp3 isimlerinde yer alan boşluk
karekterlerini _ ile nasıl değiştirebilirim?
rename 's/ /_/g' *.mp3
rename, sistem komutu değildir, Perl ile gelir. Sisteminizde Perl zaten yüklenmiş olacağı için sorun
çıkarmaz.
9.4. Bu işlemi yinelemeli (recursively) olarak nasıl yapabilirim?
cd /dizin_ismi/
find . -depth -name '* *' -type f -print0 | xargs -r0 rename 's/ /_/g'
9.5. Belli bir dizin içindeki dosya isimlerini yinelemeli
(recursively) olarak büyük harften küçükharfe nasıl çevirebilirim?
cd /dizin_ismi/
find . -name '*[A-Z]*' -type f -print0 | xargs -0 rename 'y/A-Z/a-z/'
Dosya isimleri ile birlikte, dizin isimlerinide büyük harften küçük harfe çevirmek isterseniz.
cd /somewhere
find . -type d -depth -name '*[A-Z]*' -print |
while read dir; do dname="$(dirname $dir)"; bname="$(basename $dir)";
newbname="$(echo $bname | tr [:upper:] [:lower:])"; mv "$dir" "$dname/$newbname"; done
# Dizin isimlerini değiştirir.
# A to a until we've already renamed A/B to A/b.
find . -name '*[A-Z]*' -type f -print0 | xargs -0 rename 'y/A-Z/a-z/'
Yukarıdaki betik bazı durumlarda kusurlu sonuçlar verebilir. Dizin
isimlerinizin newline, _ veya whitespace karekterine sahip olduğu durumlar için başarısız olur.
Betiği kullanma riski tamamıyle size aitdir, dilerseniz kullanmadan önce mv komutunun baş
tarafına echo 'yu ekleyerek sonucu görerek değerlendirmeye çalışın.
Buna karşın aşağıdaki basit betik daha kararlı sonuç verebilir.
find /somewhere -depth -name '*[A-Z]*' -print0 | xargs -r0 rename 'y/A-Z/a-z/'
Yine bu betiği sisteminizde uygulamadan önce rename komutunun başına echo'yu ilave ederek
sonucu değerlendirmeye çalışınız. Kullanım riski size ait.
9.6. - ile başlayan dosyaları nasıl silebilirim?
unlink -foo
Üç farklı yöntem uygulanabilir;
 rm -- -foo
 rm ./-foo
 'mc' kullanarak silinebilir. Bunun için dosya ismi üzerinde F8 yapınız.
9.7. Sistemde olup bitenleri anlık olarak nasıl gözlemleyebilirim?
tail -f /var/log/messages
veya
less +F /var/log/messages
veya duruma göre;
watch -n 1 ls -l ~/dizin_ismi/dosya
9.8. Tam yolu ile tanımlanan bir dosyanın sadece ismini nasıl
alabilirim?
basename /dosyanın_yolu/dosya_ismi
veya
foo=/dosyanın_yolu/dosya_ismi ; echo ${foo##*/}
9.9. Belli bir dizin içerisinde dosya olup olmadığını nasıl test
edebilirim?
if [ "$(ls -A dizin_ismi)" ]; then
echo "Bu dizin içerisinde dosya var"
fi
Diğer yöntem;
if [ "`ls -A dizin_ismi | wc -l`" -gt 0 ]; then
echo "dosya bulundu"
fi
veya daha kısa bir yöntem;
[ $(ls -A dizin_ismi) ] && echo "dizin boş değil"
9.10. Bir süreci geri planda nasıl çalıştırabilirim?
Komutun sonuna & işareti eklemeniz yeterlidir.
örnek :cp dosya1 dosya2 & dosya1, dosya2 olarak geri planda kopyalanıyor.
Bu işlemi en sona & işareti koymaksızın da yapabilirsiniz.
Bunun için de komut uyguladıktan sonra Ctrl+Z ile işlemi geri plana atıp daha sonra geri planda
sürece devam et demelisiniz. Ctrl+Z işlemi sürecin çalışmasına ara verir, fakat tamamen durdurmaz.
Sürecin çalışmasını arkaplanda sürdürmek için bg komutunu kullanın.
bg ile geri plana attığınız süreç tekrar işlemeye devam edecektir. Bu komutu tekrar komut satırında
çalışacak ve klavyeden bilgi girilecek şekilde terminale bağlamak için fg 'yi kullanabilirsiniz. Bir
programı çalıştırmaya başlattıktan sonra tamamen durdurmaya karar vermişseniz
klavyeden Control-C tuşlarına basın veya;
killall cp şeklinde tüm cp süreçlerini yok edebilirsiniz. Durdurulup arkaplanda çalışmaya
yönlendirilen süreçlere kısaca görev ismi verilir. Tüm görevleri görebilmek için;
jobs yazın. Görevler, birden fazla oldukları zaman sıra numarası ile belirtilirler.
9.11. Bash kabuk programlamasında değişken içerisinde değişken
(variable interpolation) nasıl kullanabilirim?
${$var} gibi birşeye ihtiyacınız varsa, ${!var} biçemini kullanmanız gerekir.
FOO=one
BAR=FOO
şeklindeki tanımlamadan sonra ${!BAR} size 'one' değerini döndürecektir.
Bölüm 10. Diğer
10.1. Sistem zamanının zaman sunucularından ayarlanması
apt-get install ntpdate Zaman sunucusu olarak time.deu.edu.tr adresini veya
yurtdışından ntp.demon.co.uk, pool.ntp.org olarak belirleyebilirsiniz. Öntanımlı olarak bu
sunucu pool.ntp.org olarak gelecektir.
Zaman sunucusunu daha sonra /etc/default/ntpdate dosyasından değiştirmek mümkün. Değişiklik
yaptıktan sonra /etc/init.d/ntpdate restart komutu ile ntpdate'i yeniden başlatabilirsiniz.
Zaman sunucusu
adreslerine http://www.eecis.udel.edu/~mills/ntp/clock1a.html ve http://www.eecis.udel.edu/~mills/
ntp/clock1a.html adresinden ulaşabilirsiniz.
Not
Sisteminiz her yeniden başlatıldığında sistem zamanı belirtilen zaman sunucusundan
senkronize edilmeye çalışılacaktır. Bu açılış süresinde çok kısada olsa gecikmeye
sebep olur.
10.2. Sistem başlatılırken herhangi bir komutu nasıl
çalıştırabilirim?
Sistem başlatılırken, sistemin ayarlandığı açılış seviyesine göre (Debian için varsayılan değer
2'dir) /etc/rc?.d dizini içerisindeki betikleri sırayla işletir. Bu betiklerin esas yolları /etc/init.d
dizinidir. Betiklerin hepsi /etc/init.d içerisinde yer alır, biz runlevel 2 ile başlattığımız bir makine
için her açılışta otomatik olarak çalıştırılmasını istediğimiz betikleri /etc/rc2.d içerine bağlarız.
Sizde açılışta çalıştırmak istediğiniz komut için ufak bir betik yazıp /etc/init.d/ içerisine bırakarak
daha sonra da bunun gerekli araçlarla veya ln -s komutu ile /etc/rc2.d içerisine bağlanmasını
sağlayabilirsiniz.
Mesela, Internet bağlantımız ile ilgili ufak bir betiğin her açılışta çalışmasını istiyor olalım. Bu
betiği aşağıdaki şekilde "internet.sh" olarak kaydedip, /etc/init.d/ içerisine bırakalım.
#!/bin/bash
echo 1 > /proc/sys/net/ipv4/ip_forward
/sbin/iptables -t nat -A POSTROUTING -s 192.168.0.0/24 -d 0/0 -j MASQUERADE
Sıra bu betiğin açılışımıza uygun olan seviyede aktif edilmesine geldi. Bu betiği açılış seviyemiz ne
olursa olsun mutlaka başlatılan /etc/rcS.diçerisinde de aktif edebiliriz ancaksisteme daha sonradan
eklenen betikler için genelde uygun seviye altına bağlamak tercih görür. Bu işlem için aşağıdaki
yöntemlerden birisini tercih edebilirsiniz.
 ln -s /etc/init.d/internet.sh /etc/rc2.d/SXXinternet (XX ile açılış sırası belirtilir 92,93 gibi bir
değer uygun olur)
 update-rc.d -f internet.sh defaults 92 (internet.sh betiğini tüm seviyelere bağlar)
 rcconf paketini kurup rcconf ile çalıştırarak açılışta aktif edilmesini istediğiniz betikleri
belirtebilirsiniz. Buda tüm seviyelere sizin betiğinizi bağlar.
 sysv-rc-conf paketi ile de istediğiniz seviyeye betiği bağlayabilirsiniz. sysv-rc-conf paketi
update.rc ve rcconf'dan farklı olarak betiği siz istemedikçe tüm seviyelere bağlamaz, hangi
seviye aktif edilmesini istediğinizi işaretleminizi ister.
Konu ile ilgili daha detaylı bilgi için : http://www.debian.org/doc/debian-policy/ch-opersys.html#ssysvinit
10.3. Sistem yerelini nasıl değiştirebilirim? Hata mesajlarını kendi
dilimde almak istiyorum.
dpkg-reconfigure locales (locales paketi yüklü değilse yükleyin)
10.4. Hdparm ile HDD/CDROM aygıtlarım performansını
yükseltebilir miyim?
Hdparm ATA/IDE aygıtları için kullılan performans arttırmaya yönelik bir araçtır. Dikkatli ve
uygun parametrelerle kullanıldığında çok iyi sonuçlar verebilir. Hdparm kullanımda en çok dikkat
edilmesi gereken husus çekirdeğinizde ATA/IDE sürücüleri için DMA modunun aktif olmasıdır.
Bunu /boot/config-$(uname -r) dosyasını kontrol ederek görebilirsiniz.
Hdparm kurulumu için; apt-get install hdparm
Sabit diskinizin performansını test etmek için;
hdparm -tT /dev/hda (sizin sisteminizde hda yerine başka bir aygıt olabilir)
Diskinize göre /etc/hdparm.conf dosyasında değişiklik yapıp /etc/init.d/hdparm komutu ile ayarları
aktif ederek yeni durumu tekrar test ederek gözlemleyebilirsiniz. Genelde aşağıdakine benzer
ayarlar olumlu sonuç verecektir.
hdparm -d 1 -A 1 -m 16 -u 1 -a 64 /dev/hda
Bu satır hdparm ayarlarını komut satırından aktif etmek içindir. Siz bu ayarlar
için /etc/hdparm.conf dosyasını kullanınız. Bu satır size fikir vermesi açısından sunulmuştur.
Bazen hdparm parametreleri en iyi sonucu en son çekirdek ile verebilir. Bazı parametreler daha yeni
çekirdekler için sunulmuş olabilir bu durumuda göz önünde bulundurmanız yerinde olacaktır.
Hdparm ile yapacağınız ayarlar ve testler ile ilgili risk size aitdir. Parametrelerin uygun seçilmesine
ve seçilen parametrelerin sorunsuz sonuç verdiğine emin olmak gerekir.
10.5. ATA/IDE aygıtım için DMA'nın aktif olup olmadığını nasıl
öğrenebilirim?
apt-get install hdparm
hdparm /dev/hda
10.6. MySQL'i belli bir portu dinleyecek şekilde nasıl
ayarlayabilirim?
/etc/mysql/my.cnf dosyası içerisinde yer alan skip-networking ifadesini yorum satırı haline getirip
MySQL'i yeniden başlatmanız gerekir. Şayet sadece localhost'u dinlesin isterseniz aşağıdaki ifadeyi
de/etc/mysql/my.cnf dosyasındaki [mysqld] bölümüne ilave edebilirsiniz.
bind-address = 127.0.0.1
10.7. Debian Logosunda kullanılan fontun ismi nedir?
Poppl Laudatio Condensed
10.8. Kırık bağların (linklerin) listesini nasıl alabilirim?
apt-get install symlinks
10.9. Num Lock'umu herzaman açık tutmak istiyorum.
Komut satırından setleds komutunu kullanarak yapabilirsiniz. X11 içerisinden bu işlemi yapabilmek
için de numlockx paketini kullanabilirsiniz.
10.10. ctrl+alt+backspace tuşları ile X-Sunucumun
sonlandırılmasını nasıl iptal edebilirim?
/etc/X11/XF86Config{-4} dosyanızda ServerFlags bölümüne DontZap true opsiyonunu ekleyiniz.
10.11. Kök dosya sistemimi hatalara karşı nasıl kontrol
edebilirim?
Sisteminiz çalışırken kök ("/") dosya sistemi üzerinde fsck yapmanız uygun değil ancak daha
sonraki açılışta sisteminizi fsck kontrolünü yaparak açılmaya zorlayabilirsiniz. Bunun için;
touch /forcefsck
veya /etc/default/rcS dosyasında FSCKFIX değerini yes yapın.
10.12. Tarayıcılarda Java Desteği
Lisans problemlerinden dolayı java paketi Debian depolarında yer almaz. Java binary
dosyasını www.java.com adresinden alıp Debian metodlarıyla .deb paketini oluşturup kuracağız.
Öncelikle /etc/apt/sources.list dosyasındaki depo kaynaklarında contrib bölümünün olduğuna emin
olunuz. Yani;
deb http://ftp.tr.debian.org/debian testing main contrib non-free
şeklindeki kayıt /etc/apt/sources.list dosyanızda olmalı. Burada önemli olan contrib bölümünün yer
almasıdır.
Önce dosyalarımızı bulunduracağımız geçiçi bir dizin oluşturalım. Mesela tempjava gibi.
Not
Bu dizinin normal kullanıcılar tarafından da yazılabilir halde olması önemli. Zira daha
sonraki adımda normal kullanıcı olarak yapacağımız .deb paketi oluşturma işleminde,
işlemi uyguladığımız kullanıcının o dizine yazma hakkı yoksa problem olacaktır. Bu
açıdan bu dizinin /tmp gibi herkes tarafından yazma/okuma hakkı olan bir dizin
olması uygun olur.
mkdir tempjava (mkdir /tmp/tempjava daha uygun olabilir)
Ardından http://www.java.com/en/download/manual.jsp adresinden Linux (self-extracting
file) dosyasını javatemp dizinine indirelim.
İndirmiş olduğumuz dosya jre-1_5_0_02-linux-i586.bin gibi olacaktır. Sizdeki daha güncel bir
versiyon olabilir.
apt-get install java-package
cd tempjava (veya cd /tmp/tempjava)
Şimdi işlemlerimizi normal kullanıcı (root yetkisiyle değil) yapacağız. Aşağıdaki şekilde paketi
oluşturalım;
fakeroot make-jpkg jre-1_5_0_02-linux-i586.bin (sizde bu dosya daha farklı güncel bir sürüm olabilir)
Sorulan sorulara yanıt verdikten sonra bulunduğumuz dizin içerisinde sunj2re1.5_1.5.0+update02_i386.deb benzeri bir dosya oluşacak.
Şimdi root yetkilerine sahip olup dpkg -i sun-j2re1.5_1.5.0+update02_i386.deb şeklinde oluşan
paketimizi kuralım.
Paketimiz otomatik olarak tarayıcılara gerekli desteği verecektir. Dilerseniz
tarayıcımızın plugins dizininde gerekli bağlantının sağlanıp sağlanmadığını kontrol edelim.
Mesela mozilla-firefox için;
ln -s /usr/lib/j2sdk1.5-sun/jre/plugin/i386/ns7/libjavaplugin_oji.so /usr/lib/mozilla-firefox/plugins/libjavaplugin_oji.so
veya
ln -s /etc/alternatives/firefox-javaplugin.so /usr/lib/mozilla-firefox/plugins/libjavaplugin_oji.so
şeklinde bağlantının oluşmuş olması gerekir.
Benzer yöntem ile diğer tarayıcılara da java desteği verebilirsiniz. Tarayıcının birisine bu desteği
verdikten sonra diğerlerine de vermek için daha farklı bir yöntemde izleyebilirsiniz. Mesela,
mozilla-firefox'a destek verdikten sonra Konquerorde de bu desteği sağlamak için;
Ayarlardan, Konqueror programını yapılandır seçiniz, gelen pencerenin sol
tarafında Eklentiler kısmını seçip Eklentileri Tara seçeği ile eklentinin otomatik olarak bulunmasını
sağlayabilirsiniz. Ayrıca dilerseniz, Aynı kısımda yer alan Açılışta eklentileri tara seçeneğini aktif
edip işlemlerin otomatik yapılmasını sağlayabilirsiniz.
Tarayıcınızın Java desteğini test etmek
isterseniz, http://www.java.com/en/download/help/testvm.jsp adresini ziyaret edebilirsiniz.
Not
Java desteği için yukarıdaki yöntemlerle paketi oluşturup kurmanız yeterli olacaktır.
Sonraki bilgiler sadece konrol amaçlı veya olası problemlerin tespit edilebilmesi amacı
ile verilmiştir.
10.13. Diskimdeki Windows dosya sistemimi tüm kullanıcıların
okuyup yazabileceği şekilde nasıl bağlarım.
VFAT ve NTFS dosya sistemleri Linux dosya sistemi değillerdir. Siz bu dosya sistemlerini
sisteminizde bağladığınız (mount) zaman Linux çekirdeği tarafından bu dosyalara spesifik kullanıcı
id'si (UID), grup id'si (GID) ve erişim izinleri verilir. Debian tarafından bu dosyalara erişim izinleri
verilirken erişim izinleri normal kullanıcıların (root yetkisinde olmayan) bu dosyaları okumasına ve
yazmasına izin verilmeyecek şekilde düzenlenir.
Şayet tüm kullanıcıların bu dosya sistemi üzerinde okuma yapmasına ve yazmasına izin vermek
istiyorsanız dosya sistemini bağlarken, umask ifadesi ile erişim yetkilerini düzenlemeniz gerekir.
Tüm kullanıcılar için okuma ve çalıştırma iznini sağlayacak olan 755 (rwxr-xr-x) değerini umask ile
belirtebilmek için 022 (777-755) değerini girmek gerekir. Bunu /etc/fstab dosyası üzerinde
örneklemek gerekirse;
/dev/disk_bölümü /bağlama/noktası auto defaults,uid=USERID,gid=GROUPID,umask=022 0 0
şeklindeki bir yapı ile uid'si USERID ve gid'si GROUPID ile belirtilen kullanıcıların
/dev/disk_bölümü'ne erişim yetkilerini 755 olarak düzenlemiş oluyoruz.
veya uid ve gid parametreleri yerine users ifadesi ile tüm kullanıcıların erişimine izin vermiş
olursunuz. Bu defa tüm kullanıcılara okuma,yazma ve çalıştırma izni vermek isteyelim. Bunun için
umask değerimiz 000 (777-777) olacaktır. Buna örnek olarakda;
/dev/disk_bölümü /bağlama/noktası auto defaults,users,umask=000 0 0
şeklindeki fstab satırı uygun olacaktır. Bu biçeme uygun olan satırı /etc/fstab dosyası içerisine
yerleştirdiğinizde makinenizin her yeniden başlatılmasında bu dosyadaki satırlar işletilecek ve
gerektiği şekilde aktif edilecektir.
Mount işleminde türkçe karakterlerin düzgün görüntülenebilmesi için iocharset parametresini
kullanabilirsiniz. Bunun için sisteminizde gerekli yerellerin yüklü olduğuna emin olun. iocharset =
iso8859-9şeklindeki bir kullanım için sisteminizde tr_TR ISO-8859-9 yerelinin, iocharset =
utf8 şeklindeki bir kullanım için tr_TR.UTF-8 yerelinin yüklü olduğuna emin olunuz.
Gerekli yerelleri yüklemek için dpkg-reconfigure locales komutunu kullanabilirsiniz.
Fstab dosyası içerisinde yeni bir düzenleme yaptıkdan sonra mount -a komutu ile fstab içeriğini
yeniden okutup uygulatabilirsiniz. Veya yeni eklediğiniz fstab girişini aktif edebilmek için;
mount /bağlama/noktası (örn: mount /win/c)
biçemine uygun komutla ilgili bağlama noktasını aktif edebilirsiniz.
Not
already mounted şeklinde bir mesaj alırsanız bu bağlamaya çalıştığınız alanın zaten
aktif olarak sistemde bağlı durumda olduğunu belirtir.
Bu alanı daha önce bağlamış ancak daha sonradan fstab'da değişiklik yapmış ve bu alanın yeniden
yeni parametrelerle bağlanmasını istiyorsanız iki yöntem uygulanabilir;
Birincisi mount /bağlama/noktası -o remount (örn: mount /win/c -o
remount) şeklinde remount parametresini kullanmak.
Diğeri aşağıdaki şekilde bağlı olan alanı önce umount edip daha sonra yeniden mount etmek.
umount /bağlama/noktası (örn: umount /win/c)
mount /bağlama/noktası (örn: mount /win/c)
Bölüm 11. Yasal Açıklamalar
11.1. Telif Hakkı ve Lisans
Bu belgeyi, Free Software Foundation tarafından yayınlanmış bulunan GNU Genel Kamu
Lisansının 2 ya da daha sonraki sürümünün koşullarına bağlı kalarak kopyalayabilir, dağıtabilir
ve/veya değiştirebilirsiniz. Bu lisansın bir
kopyasını http://www.gnu.org/copyleft/gpl.html adresinde bulabilirsiniz.
Tüm telif hakları aksi özellikle belirtilmediği sürece sahibine aittir.
11.2. Feragatname
Bu belgedeki bilgilerin kullanımından doğacak sorumluluklar, ve olası zararlardan belge yazarı
sorumlu tutulamaz. Bu belgedeki bilgileri uygulama sorumluluğu uygulayana aittir. Belge içinde
geçen herhangi bir terim bir ticarî isim ya da kuruma itibar kazandırma olarak algılanmamalıdır. Bir
ürün ya da markanın kullanılmış olması ona onay verildiği anlamında görülmemelidir.
Ek A. Referanslar





http://www.linuks.mine.nu/debian-faq-wiki/
http://www.debian.org
http://wiki.debian.net
http://d-i.alioth.debian.org/manual/en.i386/index.html
http://lists.debian.org/debian-user-turkish/ liste arşivi