Mustafa İnan Tatbiki Mekanik Seminerleri Kitabı`nı indirmek için

Transkript

MUSTAFA İNAN TATBİKİ MEKANİK
SEMİNERLERİ 65. YIL
Düzenleyen
Mehmet Bakioğlu
MUSTAFA İNAN TATBİKİ MEKANİK
SEMİNERLERİ 65. YIL
Düzenleyen: MEHMET BAKİOĞLU
1. Baskı, 2012
İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul 2012, 76 Sayfa
Bu Kitap İstanbul Teknik Üniversitesi, İnşaat Fakültesi, İnşaat Bölümü
tarafından desteklenmiştir.
Baskı: Cenkler Matbaacılık 0212 264 18 21
Kapak Tasarım: Tarkan Toğo
ISBN 978-975-561-420-5
1. Inan, Mustafa, 1911-1967. 2. Mekanik TA350.M87 2012 CIP
içindekiler
Sunuş
5
Mehmet Bakioğlu
Prof. Dr. Mustafa İnan
9
Prof. Dr. Sacit Tameroğlu
Ulu Bir Çınar Devrildi: Adnan Çakıroğlu
15
Günay Özmen
Fakültemizin Bir Geleneği: Mustafa İnan Semineri
17
Prof. Dr. Nahit Kumbasar
Mustafa İnan Tatbiki Mekanik Seminerleri
19
Günay Özmen
Mustafa İnan Seminerleri
21
Yalçın Aköz
Programlar
23
Görseller
61
SUNUŞ
Prof. Mustafa İnan’nın bizlere bıraktığı akademik mirasın parçalarından biri “Tatbiki Mekanik Seminerleri” ve bir diğeri ise “Tatbiki Mekanik Koludur”. Şüphesiz bırakılan akademik mirasın içinde ayrıca; makaleler, ders ve araştırma kitapları, Teknik Mekanik ve Genel Mukavemet
Kürsüsü, Deneysel Mekanik Laboratuarı ve Mustafa İnan ekolü gibi önemli değerler de bulunmaktadır. Bu değerler İTU İnşaat Fakültesinin gelişiminde ve bugünkü seviyeye gelişinde
önemli katkılar sağladı ve sağlamaktadır.
Akademik mirasın sürdürülmesinde, çoğaltılmasında ve ekolün devamında birçok öğretim üyesi yardımcı oldu. Bunların içinde Prof. Adnan Çakıroğlu’nun ayrıcalıklı yeri vardır.
Tatbiki Mekanik Seminerleri 1947 yılında başladı ve 65 yıl hiç aksamadan devam ederek bu
güne kadar geldi. Seminerlerin ismi Mustafa İnan’nın 1965 yılında vefatında sonra “Mustafa
İnan Tatbiki Mekanik Semineri” olarak değiştirildi ve seminerler, 2001 yılında vefat edinceye
kadar Prof. Adnan Çakıroğlu tarafından yöneltildi.
65 yıl aralıksız yapılan bir seminer, seminerin sağlam temeller üzerinde kurulduğunu gösterdiği gibi İnşaat Fakültesi’nin de uluslar arası düzeyde kurumlaştığını gösterir. Kongrelerin,
seminerlerin, festival gibi etkinliklerin saygınlığının ölçütlerinden en önemlisi sürekliliğidir.
Biçimini değiştirmeden 65 yıl aralıksız süren bir semineri başka bir öğretim kurumunda
bulmak imkansız gibidir. Bu kadar uzun süreklilik, seminere büyük bir saygınlık kazandırdığı
gibi benzersizlik (unique) de kazandırmıştır. Bu nedenle Mustafa İnan’nın akademik mirasından bahsedilirken ilk akla gelen Mustafa İnan Tatbiki Mekanik Seminerleridir. Ayrıca bu seminerler Mustafa İnan ekolünün bir parçasıdır.
Tatbiki Mekanik Seminerleri ve Tatbiki Mekanik Kolunun önemini belirtmek için burada
“Tatbiki Mekaniğin” tarihinden kısaca bahsetmek istiyorum. Tatbiki mekanik 1910’lu yıllarda
6 - Mustafa İnan Tatbiki Mekanik Seminerleri
Avrupa’da şekillenmeye başladı ve 1924 yılında birinci uluslar arası kongresini Delf şehrinde, ikinci kongresini 1926 yılında Zürich şehrinde yaptı. Amerikan bilim adamlarının ilgi duymadığı bu
kongrelerden Zürich’deki kongreye biri S. Timoshenko olmak üzere sadece üç Amerikalı bilim
adamı katıldı.
S. Timoshenko o yıllarda Amerika’ya yeni gelmiş ve Westinghouse Company’de çalışıyordu
ve kongre dönüşünde tatbiki mekaniğin Amerika’da organize edilmesi için çalışmalara başladı. American Society of Mechanical Engineers’in Applied Mechanics bölümünün kurulmasını organize etti ve 1927 – 1930 yılları arasında ilk başkanlığını yaptı. Daha sonra University of
Michigan’da öğretim üyesi olarak çalışmaya başlayınca üniversitede tatbiki mekanik bölümünü
lisans (undergraduate) ve yüksek lisans (graduate) seviyesinde kurdu. S. Timoshenko’nun doktora yaptırdığı öğrencilerinden D.H. Young o günler için “S. Timoshenko’nun, Michigan’da en önem
verdiği şeylerden biri hiç vakit kaybetmeden organize ettiği haftalık tatbiki mekanik konusunda
yapılan seminerlerdi” demektedir.
S. Timoshenko Westinghouse Company’de fotoelastisite laboratuarını kurdu ve Michigan’da,
sonradan fotoelastiste konusunda dünyada otorite olan Frocht’ye doktora yaptırdı.
S. Timoshenko’nun sayısal hesaba verdiği önem kitaplarından bellidir.
Daha sonra S. Timoshenko, Stanford Üniversitesine geçince orada da aynı bölümleri kurdu.
Arkasından birçok üniversite tatbiki mekanik bölümlerini “Tatbiki Mekanik” veya “Mühendislik
Mekaniği” isimleri altında kurdular. S. Timoshenko, yaptığı bu çalışmalardan dolayı birçok Amerikan kaynağı tarafından “Tatbiki mekaniğin babası (Father of Engineering Mechanics)” olarak
tanımlanmaktadır. Aynı zamanda çok iyi bir hoca olan S. Timoshenko, Amerikan Mühendislik
eğitimine gerek kitapları gerek sistemde yaptığı önemli değişikliklerle büyük katkı sağladı. E.L.
Eriksen, J.N. Goodier, J.P Den Hartog, L.S. Jacobsen, R.E. Peterson ve D.H. Young ortak olarak yazdıkları bir yazıda “Amerikanın, S. Timoshenko’ya yaptığı değişikliklerden daha çok S. Timoshenko
Amerika’yı değiştirdi” demektedirler.
Tatbiki mekanik uzay araştırmalarının başladığı ve yoğun olduğu zamanda altın çağını yaşadı.
Uzay araştırmalarına ve burada elde edilen bilgilerin endüstriye aktarılmasında önemli katkılar
sağladı. Bu dönemde önemli sayıda Amerikan üniversitesi tatbiki mekanik programlarını lisans
ve yüksek lisans seviyesinde başlattı.
Tatbiki Mekaniğin Türkiye’deki gelişimi Mustafa İnan ile başladı. 1941 yılında İstanbul Teknik
Üniversitesine muallim muavini olarak atanan ve 1945 yılında profesör olan Mustafa İnan 1947
yılında Tatbiki Mekanik Seminerlerini başlattı. 1958 yılında Tatbiki Mekanik Kolunu kurarak yüksek lisans seviyesinde tatbiki mekanik programını başlattı. O zamanlar Teknik Üniversitenin uyguladığı sisteminde yüksek lisans programı olmadığından, yüksek mühendisliğin bir kolu olarak
beşinci sınıfta eğitim, Tatbiki Mekanik eğitimi olarak veriliyordu. Tatbik mekanik kolu başarılı öğrencilerin ve genellikle akademik kariyerde kalmak isteyen öğrencilerin tercih ettiği koldu.
1949 yılında İTÜ’de ilk doktora Makine Fakültesinde yaptırıldı ve 1952 yılında ise Mustafa
İnan İnşaat Fakültesinde ilk doktorayı, (İstanbul Teknik Üniversitesinde yedinci doktora) Bekir
Tekinalp’e tatbiki mekanik konusunda yaptırdı. Daha sonra 1955 yılında Sacit Tameroğlu’na tatbiki mekanik konusunda ikinci doktorayı yaptırdı.
Mustafa İnan Tatbiki Mekanik Seminerleri - 7
Uluslar arası Tatbiki Mekanik Kongrelerinin sekizincisi 1952 İstanbul’da yapıldı. Başkanı Kerim
Erim olan bu kongrenin İstanbul’da yapılmasında Prof. Mustafa İnan etkin rol oynamıştır. Bu kongreye S. Timoshenko’da katıldı. Bu kongrede Mustafa İnan ile S. Timoshenko’nun Gümüşsuyu Binasının kapısında grupça çekilmiş bir resmi bu kitapçıkta ilk görsel olarak bulunmaktadır. Daha sonra
S. Timoshenko, 1953 yılında bastırdığı “History of Strength of Materials” isimli kitabını imzalı olarak
Mustafa İnan’a göndermiştir. İstanbul’da yapılan kongre için bir Amerikan kaynağı, Zürich’te yapılan
kongre ile karşılaştırıp “Kongreye katılan ve kongrede aktif olan Amerikan temsilciler diğer bütün
uluslardan daha fazlaydı” deyip bu başarıyı S. Timoshenko’nun Amerika’da tatbiki mekaniği geliştirmek için yapığı çabaların başarılı olmasına bağlamaktadır.
Mustafa İnan tatbiki mekaniğin diğer önemli iki ayağı olan deney ve sayısal hesaba verdiği önem,
kurduğu fotoelastisite laboratuarından (şimdiki Deneysel Mekanik Araştırma Laboratuarı), tatbiki mekanik seminerlerinde sayısal hesaba verdiği önemden ve yaptırdığı doktoralardan bellidir.
Mustafa İnan, tatbiki mekaniği, bütün parçaları ile çağdaş olarak Türkiye’de geliştirmiştir. Mustafa İnan Tatbiki Mekanik Seminerleri de bir bütünün parçasıdır; bu parça bütünü olan tatbiki
mekanik ile birlikte 65 yıldır devam etmektedir.
Mustafa İnan’nın tatbiki mekaniğe, gerek kitapları ve gerek araştırmaları ile yaptığı katkıların
anlatılması, ayrı ve uzun bir konudur. Ayrı ve uzun olmasına karşın, Mustafa İnan’nın mukavemet
kitabının özsözündeki bazı açıklamalar bu konu hakkında az da olsa bir fikir verebilir: “Birçok eserlerde rastlandığından farklı olarak burada ‘Mukavemet’ aralarında hiçbir bağıntı bulunmayan,
çeşitli problemlerin bir kolleksiyonu olmaktan kurtarılmaya çalışılmıştır”, “Bazı konular üzerinde
açıklamalar yapılırken, özel misaller seçilse bile, metod daima ön planda tutulmak istenmiştir”.
Mustafa İnan’ın ne demek istediği, S. Timoshenko’nun mukavemet kitabı da dahil olmak üzere
diğer mukavemet kitapları ile Mustafa İnan’nın mukavemet kitabı karşılaştırıldığında anlaşılır.
Burada şunu belirtelim ki Mustafa İnan, bir akademisyenin en verimli olduğu ve erken sayılabilecek bir yaşta, 56 yaşında, vefat etti. Vefat ettiğinde “Statik Ders Notları” kitabını hazırlamaktaydı ve sırada “Dinamik Ders Notları” bulunduğunu tahmin etmek zor değildir. Yarım kalan “Statik
Ders Notları” sonradan Prof. Sacit Tameroğlu tarafından tamamlandı ve böylece kitap kayıp olmaktan kurtuldu.
Ben, son sınıfta bir tatbiki mekanik kolu öğrencisi olarak 1965 yılında “Mustafa İnan Tatbiki
Mekanik Seminerleri” ne katılmaya başladım; daha sonra Mustafa İnan’ın asistanı olarak katıldım.
O yıllarda Teknik Üniversite 5 yıl olup son sınıfta kollara ayrılırdık. Hocalarımız tatbiki mekanik
kolu öğrencilerine seminere devam etmelerini isterdi. Daha önceki yıllarda tatbiki mekanik kolu
öğrencileri kış sömestrinde ayrıca bir seminer yaparlarmış.
Bilgisayarların gelişmediği yıllarda seminere ait bilgiler, sınıflarda standart olarak bulunan 6
tahtaya yazılırdı. Bazen ek olarak portatif tahtaların da geldiği olurdu. Seminer sonunda Mustafa
İnan konuyu herkesin anlayabileceği şekilde özetler ve ilk soruyu sorardı. Çok iyi hazırlanmış bir
seminer için “O kadar güzel anlattınız ki bize soracak bir şey kalmadı” demişti.
Seminerlerin, bazı konularda kimsenin değiştirmek istemediği kuralları vardır. Seminerler yaz
sömestrinde ve salı günleri öğleden sonra geç saatte yapılırdı. Saati duruma göre 1 saat kadar
değiştirilebilirdi. Benim bildiğim bu kural 1965 yılından beri hiç değişmedi. Belki de seminerlerin
başladığı 1947 yılında beri de değişmemiştir. Seminerlerin yeri de mecbur kalmadıkça değiştirilmezdi. Benim katılmaya başladığım yılda seminer Taşkışla 216 nolu sınıfta yapılırdı.
Burada şunu belirtmemde fayda vardır: Artık, gerektiğinde yurt dışından sırf Mustafa İnan
semineri için konuşmacı getirtebiliyoruz. Seminerin başlangıcındaki gayesine sadık kalmak için
tanınmış konuşmacı sayısı sınırlı tutulup öncelik gençlere verilmektedir. Doktorasını vermiş her
gencin seminerde doktorasını anlatması ve bununla da sınırlı kalmaması başka konularda da seminer vermesi arzu edilmektedir. Ayrıca seminerlerde konuların çeşitli olmasına gayret edilmektedir; tatbiki mekanik çeşitliliğe çok uygun bir bilim dalıdır.
Prof. Adnan Çakıroğlu’nun vefatından sonra çekmesinde bulunan tatbiki mekanik seminerlerine ait eski programlar bu kitapçığın hazırlamasına neden oldu. Prof. Adnan Çakıroğlu’nun
çekmecesinde bulunan programlar ile sonraki yılların programlar dijital ortama kaydedildi ve
Mekanik Ana Bilim Dalı’nın Web sayfasına konuldu. Daha sonra bazı öğretim üyeleri, bilhassa
Prof. Dr. Mehmet Ali Taşdemir programların bir kitapçık halinde bastırılmasını istedi ve İnşaat
Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hasan Engin’nin desteği ile bu kitapçık ortaya çıktı. Dijital ortamda kayıtlı
geçmiş yılların seminer programları; yazılar ve görseller ile zenginleştirilerek kitapçık hazırlandı.
Elimizde 36 yılın seminer programı bulunmaktadır. Seminer programların başına ilk olarak 50.
yılda kaçıncı yıl olduğu yazılmış daha sonra 54. yıl daha sonra 58. yıldan itibaren devamlı olarak
programların başına yılları yazılmıştır.
Seminerler için son söyleyeceğim şey; bizlerin göremeyeceği nice 65. yıllara.
13 Nisan 2012
Mehmet Bakioğlu
Prof. Dr. Mustafa İnan
“… Bir bakıma onun hayatında parlak dönüm noktaları
çoktur. Mustafa İnan liseyi birincilikle bitirmişti. Mustafa
İnan Teknik Üniversiteyi birincilikle, daha önemlisi pekiyi
derece ile bitirmişti. Mustafa İnan İsviçre’deki doktorasını
da parlak bir şekilde yapmıştı. Mustafa İnan Teknik Üniversitede ilk mühendis doktorasını yaptırmıştı. Mustafa İnan
dekan olmuştu, Mustafa İnan Rektör olmuştu …» İşte böyle yazıyordu, yazar merhum Oğuz Atay bu günlerde ikinci
baskısı yapılan «Bir Bilim Adamının Romanı» isimli kitabında hocası Mustafa İnan için.
Mustafa İnan, Teknik Üniversite tarihinde ender rastlanan bir hoca ve başarılı bir bilim adamı idi. Hocalığa, daha lise ve üniversite öğrenciliği sırasında,
verdiği derslerle başlamıştı. Bir konuyu öğretmeden önce onu kendisi etraflıca öğreniyor, nasıl
öğretilebileceğini hesaplayıp, konunun anlatılış düzenini önceden uzun uzun düşünüyordu. Kariyere başladıktan sonra hocalıktaki başarısını gösteren çarpıcı örnek, Teknik Üniversitede 1943
yılında profesör Rankine tarafından Elastisite konusunda verilen seri konferansların Türkçeye çevrilmesi sırasında ortaya çıktı. Konu, Rankine tarafından İngilizce anlatılacak ve anında türkçeye
çevrilecekti. Mustafa İngilizce bilmiyordu, fakat konuya hakimdi. «sen çevir» dediler…»nasıl olur
ben İngilizce bilmem» … ama konuyu biliyorsun» dediler. Çaresiz razı oldu hoca. Rankine anlatıyor, yazıyor ve Mustafa’nın çevirmesi için de ara veriyordu. Hoca bu aralar içerisinde yazılanları
kendine göre açıklıyor ve aktarıyordu. Bir süre sonra İngilizce bilen bazı dinleyiciler, Rankine ‹in
anlattıkları ve verdiği araçların tam tamına uyuşmadığının farkına vardılar. Fakat, çeviri o kadar
güzel gidiyordu ki kimse ses etmedi. Konuşma bittikten sonra dinleyenler «Sanki konferansı veren Rankine değil Mustafa idi, … Mustafa Türkçe anlatıyor ve Rankine de bunu İngilizceye çeviriyordu …» diyerek övgülerini ifade etmişlerdir. Mimar Koca Sinan’ın deyimi ile, hocanın «kalfa’lığına
rastlayan bu olayın daha ilginç bir benzeri onun «ustalığı döneminde bir kez daha yaşanmıştır.
1952 yılında İstanbul’ da tertiplenen VIII. Uluslararası Mekanik Kongresine hoca tarafından «Basit
eğilmeye maruz silindirik şeritlerin vurgu stabilitesi» isimli almanca bir tebliğ sunuyor. Konuşmanın bitiminde orada bulunan tanınmış bir mekanikçi «… konu çok güzel ama asıl kendisi büyük,
çok büyük hoca» diyerek takdirlerini ifade etmiştir.
Mustafa İnan’ın bilimsel çalışmalarına gelince, oldukça geniş bir ilgi alanına yayılmış olmakla
birlikte, bunları üç grup halinde toplamak mümkündür:
1) Elastisite Teorisi ile ilgili çalışmalar
2) Çubuk Teorisi ile ilgili çalışmalar
3) Diğer Konular
Birinci gruba giren çalışmalara hocamız, doktora için gönderildiği İsviçre’de 1939 yılında
başlamıştır. Kendisi Zürich kentinde Eidgenössöschen Technischen Hochschule ye doktora için
başvurduğunda, önce diploması, daha sonrada okuduğu tüm dersler ve bunlardan aldığı başarı
notları talep edilmiştir. İstenenler sağlandıktan sonra kendisine, o yüksek teknik okulu bitirmediğinden, doktora öncesi hazırlık olmak üzere, ya iki yarıyıl belirli dersleri kurs olarak alması, veya
bir sınava girmesi gerektiği ifade edilmiştir. Sınavı tercih etmesine rağmen, lisanına henüz yeteri
kadar vakıf olmadığını söylediğinde, sadece formül sorabilecekleri açıklanmıştır. Bu koşullar altında yapılan sınavdaki tüm soruları tam olarak cevaplandırmış ve böylece doktoraya başlamıştır.
Doktora öncesinde ilk bilimsel makalesi «Karışık matematiksel formüllerin kullanılabilir hale dönüştürülmesi ile ilgili Elastisite Teorisinden Örnekler» adını taşımakta olup 1939 yılında almanca
olarak Schweizer Archiv ‹de yayınlanmıştır. Hocanın 1941 yılında vermiş olduğu doktora tezine
gelince bu çalışmada deneysel yolla incelenen konuyu, bunu daha sonraları, teorik yolla araştırarak bulduğu sonuçları bir dizi makale halinde yayınlayan ve İnönü ödülünü kazanan Ord. Prof. Dr.
Cahit Arf’ın kendisinden dinleyelim:»… Rahmetli Mustafa İnan doktorasını yaparken kendisine
şu problem verilmiş; o sıralarda Belçika’da bir beton köprü yıkılmış; nedeni bilinmiyor. Sebepleri
araştırılacaktı. Mustafa’ya bunu vermişler. O, köprünün bir maddeden modelini yapmış, yükleri tespit etmiş. Bu madde şeffaf olup bunun üzerinde gerilmelerin arttığı, yoğunlaştığı yerleri
görmek kabil. Sonra jiletle yontmuş modelin muhtelif yerlerini ve sonunda gerilme yığılmaları
artık görülmemeye başlanmış yani gerilme, sınır boyunca eşit bir şekilde dağılmış. Mustafa’nın
fikrine göre iyi köprü o profilde olandır. Bir özel hal olarak, köprü yerine bir düzlem almış, bir de
kol eklemiş bu düzleme; o kol’un birleştiği yeri yuvarlatmış ve hiç gerilme dağılması olmayacak
şekilde yontmuş. O buldu profili, musluktan suyun akışına benzetmiş. Bana anlattı bunları ve
«O’na benzetiyorum hakikaten identik mi… diye sordu. Bunun üzerine ben problemi bir bütün
olarak ele aldım. Köprü olsun, yıldız olsun, ne cins bir plak olursa olsun, o çeşit profilleri inşa eden
formülleri verdim… Bu problemle ilgili olarak hepsi birbirini tamamlayacak şekilde beş altı tane
yazı yazdım…» İşte çevirisini böyle verimli bir şekilde etkileyecek bir doktora’nın sahibi olarak
Mustafa İnan, E.T.H. da kalması konusunda yapılan cazip ve sürekli tekliflere rağmen yurduna
döner. Hoca’nın üçüncü çalışması ise «Profil Taşıyıcıların İç gerilmelerinin elde edilmesi üzerine»
adını taşır ve 1943 yılında almanca olarak Schweizer Archiv’ de yayınlanır.
Prof. Dr. Mustafa İnan’ın bir gurup çalışması da bazı dolu kesitlerin kayma merkezlerinin hesabı ile ilgilidir. Mustafa İnan 1943 yılında, İstanbul Yüksek Mühendis Okulu Dergisinde, «Kayma
Merkezi» adı altında bir seri makale yayınlar. Bu araştırmada kayma merkezi Trefftz anlamında incelenmektedir. Trefftz’ in kabulüne göre dolu çubukların kesitinde, burulma ve eğilmeden mey-
dana gelen ortalama kayma gerilmelerinin birbirine dik oldukları kabul edilmektedir. Hoca, bu
kabule dayanarak, 1946 yılında Paris’te yapılan Uluslararası VI. Mekanik Kongresinde «yarım daire
kesitin kayma merkezi» isimli bir tebliğ gönderir ve tebliğ kabul edilir. Daha sonraları kendisi bu
problemi genelleştirerek «yarım elips kesitin kayma merkezi» adı altında 1952 yılında İ.T.Ü. Bülteninde yayınlanacaktır. Kayma merkezinin bu kabule dayanarak hesaplanmasının yanı sıra ikinci
ve farklı bir varsayımla hesaplanması da mümkündür. Bu ikinci kabul Timoshenko tarafından ortaya atılmış olup, temelde kesitteki ortalama dönmenin sıfır olduğunu varsaymaktadır. İki farklı
temelden hareketle bulunan sonuçlar farklı çıkmaktadır. Kayma merkezinin bu iki hesap tarzından hangisinin daha geçerli olduğu konusundaki tartışmalar, bugün hala devam etmektedir.
Bu tarihlerde yani 1940’lı yılların son yarısında Teknik Mekanik ve Mukavemet Kürsüsünde
Timoshenko’lar dönemi başlar. Hoca, Fahri Sönmez’in de büyük katkıları ile, Timoshenko ‹nun
«Cisimlerin Mukavemeti» isimli iki ciltlik eseri ile «Plak ve Kabuklar Teorisi» isimli kitabını Türkçeye
çevirme ve bastırmanın gayreti içerisindedir.
Bu çaba L. Pöschl’ den ‘Elemanter Mukavemet’ adını verdiği çevirinin 1952’ de yayınlanmasına
kadar sürer. Ben, bu sonuncu kitabın baskı provalarına yetiştim. Bir gün, kitabın provalarını okurken birden kapı açılarak hoca içeri girdi. Durumu görünce ‘Sacit, bu kitabın ismine kanma, o bir
demir leblebidir, her bir sayfasında iki sayfalık bilgi vardır’ dediğini hiç unutamam.
Dr. İnan’ ın çalışmalarının bir diğer bölümü de ‘Çubuk Teorisi’ ile ilgilidir. Kendisi bu konu üzerinde yaptığı kısa hesapları, odasındaki 48 çekmeceli bir dolapta tasnif ederek biriktiriyordu. Sonunda bu konuda yaptığı çalışmaları ‘Elastik Çubukların Genel Teorisi’ adı altında 1966 yılında
kitap halinde yayınladı. Bu eser kanımızca, konuyu en genel açıdan ele alarak incelenmesi bakımından, yabancı dildeki benzerleri içerisinde bile seçkin bir yere sahiptir. Teori, en genel hali ile
ve kesitleri keyfi olarak değişen çubukları da içine alacak şekilde kurulmuş olup, düzeni ve içeriği
bakımından gerçekten övünülecek bir düzeydedir. Dış ülkelerden birinde görevli bulunduğum
sıralarda, ofisime gelen yabancı bir profesörün, masamda duran bu kitabı inceledikten sonra fotokopi için izin istemesini daima hatırlarım.
Merhum hocamızın önemli bir başka kitabı da, ölümünden kısa bir süre önce yayınladığı ‘Cisimlerin Mukavemeti’ isimli eseridir. Bu kitap hakkında hoca, yazdığı önsözde şöyle demektedir:
‘Cisimlerin Mukavemeti gibi çok sayıda eserin bulunduğu klasik bir konuda yeni görüşler ileri sürmek kolay olmasa gerektir. Gerçi kitapta bazı formül ve çözümlerle birlikte birkaç iş teoreminin
ispatındaki genellik yeni sayılabilir. Fakat eserin bu alanda getirmek istediği yeniliği biz daha çok
onun tümünde görüyoruz; çünkü kitap telif edilirken konunun bir ‘bütün’ olarak sistematik tarzda işlenmesi, esas amacımızı teşkil etmiştir. Bir çok eserde rastlandığından farklı olarak burada
‘Mukavemet’, aralarında hiçbir bağıntı bulunmayan çeşitli problemlerin bir koleksiyonu olmaktan kurtarılmaya çalışılmıştır…’ Kitap yayınlandığında yurt içinde olduğu kadar o dönemlerde
yurt dışına yerleşen bazı Türk Hocaları tarafından da ilgi ile karşılanmış ve övülmüştür.
Gerek ‘Cisimlerin Mukavemeti’ gerekse ‘Elastik Çubukların Genel Teorisi’ kitaplarında ve bu
arada yayınladığı diğer bazı makalelerde, hocanın önemle üzerinde durarak işlediği bir yönteme
de burada değinmeden geçemeyeceğim. Bu hesap yöntemi ‘Başlangıç Değerleri Yöntemi’ adını
taşır. Bu yöntem genelde, lineer diferansiyel denklemlerin çözümü ve integrasyon sabitlerinin
tayini ile ilgili olup matematik olarak esas ve temelleri tamamen bilinmektedir. Elastomekanik’
de rastlanan bir sürü mühendislik problemi bu tür denklemlerle ifade edildiğinden, problemlerin çözümü için adı geçen yöntem, çeşitli araştırıcılar tarafından kullanılmıştır. Mustafa İnan’ da
bu yöntemi, matris hesabı yönünden ele almış ve gerek homojen gerekse homojen olmayan
problemlerde esas rolü oynayan bir ‘Taşıma veya geçiş matrisi’ tanımlayarak, bunun direkt tayin
yöntemleri ile özelliklerinden bahseden bir makaleyi İ.T.Ü. bülteninde, 1961 yılında yayınlamıştır.
Bu ve benzeri diğer makalelere dayanarak kendisi daha sonraları ‘Elastomekanikte Başlangıç Değerleri Metodu ve Taşıma Matrisi’ isimli kitabını 1964 yılında yayınlayacaktır. Konu bir süre sonra
Orta Doğu Teknik Üniversitesinde bir dizi konferans halinde de tekrarlanmış ve eserin İngilizce
çevirisi 1968 yılında O.D.T.Ü. Mühendislik Fakültesince bastırılmıştır. Böylelikle hoca, ‘… Bir yöntemin matematik esaslarının bilinmesi başka, yöntemin mühendislerin anlayabileceği ve uygulayabileceği bir dil’ e dönüştürülmesi başkadır.’ diyerek; elektronik hesap makinelerinin yurdumuzda
yeni devreye girdiği bir dönemde, bilinen bir yöntemi, mühendislik problemlerinin çabuk ve kısa
yoldan çözümlenebilmesi için sistematize etmeyi başarmıştır.
Dr. İnan’ ın bilimsel yayınları incelenirken ‘Düzlemde Elastisite Teorisi’ ni de unutmamak gerekir. 1950 yılından vefatına kadar ‘Elastisite Teorisi’ adı altında, İ.T.Ü. İnşaat Fakültesi son sınıf
öğrencilerine okutulan derslerin genişletilmesinden meydana gelen bu kitap, özellikle çözüm
yöntemlerini ele alarak bunları sistematik bir şekilde incelemesi ile ün kazanmıştır. Sadece elastisite teorisinde değil, Matematik-Fizik te rastlanan bir çok sınır değer probleminin çözümünde
de kullanılan bu yöntemlerle ilk kez karşılaşılan bir öğrenci için, okunmasında gerek olan bir eser
olduğu kanısındayız.
Hocamızın 3. gruba giren çalışmaları arasında çeşitli tarihlerde İstanbul Teknik Üniversitesi
Dergisinde yayınlanan şu yazılarını sayabiliriz. ‘İç basınca maruz çok kalın kabukların plastik durumu’, ‘Sun’I peyklerin yörünge hesaplarına dair bazı sonuçlar’, ‘Termik asıllı ilkel gerilmelerin doğuşu’, ‘yayılı yüklere maruz kolonların burkulmasına dair’, ‘iki ucu mafsallı yayılı yüklere maruz kolonun burkulmasına dair’, ‘Sıfır kuvvet sistemleri ve Saint-Venant Prensibi’ , ‘İp çokgeni denklemi
ve nümerik integrasyon’. Bu araştırmaların tümü bazı özel problemlerle ilgili hesap ve sonuçları
içermekte olup, bitirme ödevi, mastır tezi ve benzeri araştırma yapan öğrencilere, çeşitli konularda yol göstermek ve yardımcı olmak amacı ile yayınlanmıştır.
Dr. İnan’ ın bu bilimsel ve akademik çalışmalarının dışında bilimi ve bilimsel düşünceyi geniş kütlelere yayma konusunda da küçümsenemeyecek çalışmaları olmuştur. Kendisi yaşadığı
günlerin olaylarının ve koşullarının etkisiyle ortaya çıkan güncel konuları işleyerek, çeşitli konuşmalar yapmış, konferanslar vermiş ve makaleler yayınlamıştır. Bunların tümü İstanbul Teknik Üniversitesi Rektörlüğü tarafından bir kitap halinde bastırılarak bugün okuyanların hizmetine sunulmuş bulunmaktadır. Bu konulardan birisinde Oğuz Atay Hocayı şöyle konuşturuyor
‘Düşünmek, yapılan ilmi araştırmalar sonunda sabit olmuştur ki, en çok enerji sarf edilmesi
icap eden fiziki bir olaydır. Bu enerjiyi bulamayan veya sarf etmek külfetine doğuştan istekli olmayan insan, düşünmeye karşı sürekli bir tembellik içindedir. Her fırsatta ondan kaçma yolunu
bulur. Onun için, düşünme sporu ile bu işe alıştırılması ve düşünme sanatını öğrenmesi gereklidir.’ Hoca mühendislere ve bilim adamı adaylarına şöyle seslenir: !1944 de kürsünün başına
getirildiğimden bu yana, aşağı yukarı on yıldır bir şeyler öğretmeye, bilimin ve araştırmanın ne
olduğunu yakın çevreme anlatmaya çalışıyorum. Mühendisliğin bir çarpma ve bölme işlemlerinin ötesinde bir şey olduğunu ve bilimin beş katlı apartman yerine on katlı apartman yapmak
olmadığını acaba çevreme anlatabildim mi ‘. Öğrencilere gelince, geleceğin kendilerine emanet edildiği bu genç kuşağa bir konferansında şöyle sesleniyordu Mustafa İnan ‘… Ben sizlere
Karaköy-Kadıköy vapur tarifesini ezberletmeye değil, o tarifeye nasıl bakılacağını öğretmeğe
çalışıyorum..’
Hocamızın bilimsel çalışmalarının bilimsel düşünce yapısını ve anlayışını da yansıtmaya çalıştığım bu konuşmada son olarak kendisinin olağanüstü dikkatini belgeleyen şu dramatik olayı da
sizlere nakletmekten kendimi alamıyorum. Almanya da hastalığı sırasında, kendisine kan verilirken, o halinde bile, şişeden bir dakikada akan damlaları sayarak kanın süzülme hızının, istenildiğinden az az olduğunu hesaplamış ve nöbetçi doktoru ikaz ederek aparatın ayarını düzelttirmişti.
Sözlerime son verirken İnşaat Fakültesi Mekanik Anabilim Dalı Mensupları adına, İstanbul
Teknik Üniversitesi gibi, köklü bir bilim yuvasının Merkez Kütüphanesine ‘Mustafa İnan Kitaplığı’
adının verilmesini öneren İnşaat Fakültesi ‘Fakülte Kurulu’na ve teklifi onaylayan İstanbul Teknik
Üniversitesi ‘Yönetim Kurulu’ na huzurunuzda teşekkür etmeyi gerçek bir vicdan borcu sayar, hepinize saygılar sunarım.
24.12.1987
Prof. Dr. Sacit TAMEROĞLU
ULU BİR ÇINAR DEVRİLDİ:
ADNAN ÇAKIROĞLU
6 Temmuz 2001 günü, İstanbul Teknik Üniversitesinin ve yurdumuzun yetiştirdiği, ender bilim
adamlarından ve İnşaat Mühendisliğinin en büyük ustalarından birini son yolculuğuna uğurladık. Acımız tarif edilemeyecek kadar büyüktür. Ancak inanıyorum ki, o büyük adam bu gün bile,
hiç birimizin, hele yakınlarının üzülmesini istemezdi. Gerek bilimsel alanda, gerekse insan olarak
paylaştığımız geçmiş güzel günleri anımsamamızı, onun bizlere yaşattığı güzelliklerin tekrar tadını çıkarmamızı isterdi. Gerçekten de, geçmişe baktığımda, iyi ki Adnan ağabey varmış ve bize o
güzel günleri yaşatmış, sonsuz bilgisinden alabildiğimiz kırıntıları aktarmış diyorum.
Onu ilk kez, İ.T.Ü. İnşaat Fakültesinde bir öğrenci iken, genç, yetenekli, bilgili, sevecen ve hoşgörülü bir doçent olarak tanımıştım. O zamanlar onun bize öğrettiklerinin, Yapı Statiği ile ilgili
klasik bilgiler olduğunu, Adnan beyin katkısının sadece, bu bilgileri düzenli ve becerili bir biçimde bizlere aktarmaktan ibaret olduğunu sanıyorduk. Gerçek durumu fakülteyi bitirip Yapı Statiği
Kürsüsüne asistan olarak girdiğim zaman öğrendim. Bize anlattıklarının büyük çoğunluğu, tamamen kendi özgün buluşlarıydı ve pek çoğu Yapı Statiği bilim dalında devrim yapacak nitelikteydi. Ama O, bilinen mütevazı üslubu içinde, teoremleri numaralandırmış, kendi geliştirdiği özgün
yöntemlere, “İndirekt Matris Deplasman Metodu” gibi tanımlayıcı isimler takmıştı.
Genç asistanlar olarak, elbette kafamızı kurcalayan bazı sorular, çözümünü merak ettiğimiz
problemler vardı. Bunları ona sorduğumuzda, önceleri, her soruya ayrıntılı yanıtlar almamız, pek
çok problemle ilgili ayrıntılı bir araştırma dosyası ile karşılaşmamız bizleri şaşırtmamıştı. Ama sonraları gördük ki, genel olarak İnşaat Mühendisliği, özel olarak da Yapı Statiği konularında, akla
gelebilecek hemen her sorun ile ilgili, bazıları tamamlanmış olan araştırmalar, Adnan beyin çekmecelerindeki dosyalarda, gün ışığına çıkmayı bekliyorlardı.
O yıllarda, hepimizin bilimsel yaşamını bir güneş parlaklığı ile etkileyen ve sonradan “Mustafa
İnan Seminerleri” adını alan bilimsel seminerler, iki büyük ustanın, Prof.Dr. Mustafa İnan ile Prof.
Adnan Çakıroğlu’nun, yönetiminde düzenli olarak sürdürülüyor ve her yeni bilimsel yaklaşım olabildiğince geniş olarak tartışılıp irdeleniyordu. O seminerlerin Türkiyedeki “Uygulamalı Mekanik”
çalışmalarına katkıları, herhangi bir başka çalışma ile karşılaştırılamayacak kadar değerli, kapsamlı ve etkiliydi.
Hocamız, 1944 yılından itibaren, kesintisiz olarak, yarım yüzyılı aşkın bir süreyi kapsayan aktif
eğitimcilik ve araştırmacılık yaşamını, 1987 yılında emekli olduktan sonra da, hızını hiç kesmeden
sürdürebilmiş nadir bilim adamlarından biriydi. O kadar ki, ölümünden birkaç gün önce bile, kendi yetiştirdiği genç bilim adamları ile, önümüzdeki yarıyılda açmayı düşündüğü “Yeni” bir dersin
içeriğini tartışıyordu. Çakıroğlu, uzun ve verimli bilimsel yaşamı boyunca, yaklaşık onbin öğrenci
yetiştirmiş, bunların büyük bir bölümü aktif mühendislik yaşamlarında çok önemli görevlere gelmişler ve büyük başarılara imza atmışlardır. Hocamızın hizmetleri yalnız yakın çevresini ve öğrencilerini etkilemekle kalmamış, İnşaat Fakültesinde, İ.T.Ü.nün diğer fakültelerinde, Türkiyenin çeşitli yörelerinde ve hatta yurt dışında görev yapmakta olan genç bilim adamlarının yetişmelerine
doğrudan veya dolaylı olarak büyük katkılarda bulunmuştur.
Yayınlamış olduğu 10 kitabın her biri, İnşaat Mühendisliği alanında birer anıt niteliğindedir.
Bilimsel uygulamalarda alışılagelmiş yöntemin, önce özgün araştırmaların sonuçlarını içeren makale ve bildiriler yayınlamak, daha sonra bunlardan kalıcı olanları kitaplar haline getirmek olduğu
bilinir. Oysa Adnan beyin kitaplarının her birinin içinde, ayrıca yayınlanmamış özgün yöntemleri
içeren bölümler bu gün bile değerlerini korumaktadır. Yayınladığı 70’ten fazla makale ve bildirinin tümü de uluslarası nitelikte olup ülkemizde yapı mühendisliğinin gelişmesine önemli katkıları olan eserlerdir.
Üstün yeteneklerinin ve özverili çalışmalarının doğal sonucu olarak, Türkiye Bilimsel ve Teknik
Araştırma Kurumu, 1969 yılında verdiği “İlk” Bilim Ödülü’ne Prof. Adnan Çakıroğlu’nu layık görmüştür. Daha sonra aynı kurum tarafından verilen “Hizmet Ödülü”nü de alan hocamız Bilim ve
Hizmet ödüllerini birlikte alan ilk bilim adamıdır. Kuşkusuz, aşırı ölçülere varan tevazuu olmasa,
dünyada da pek çok ödüle layık görülebilecek bir bilimsel kişilik olacaktı.
Prof. Adnan Çakıroğlu, seçkin bilimsel nitelikleri yanında, özverili, hoşgörülü, sevecen ve mütevazı kişiliği ile, tüm öğrencilerinin ve yurdumuzdaki tüm İnşaat Mühendislerinin sevgi ve saygı
ile anacağı bir Ulu Çınar’dı.
Nur içinde yat Adnan Ağabey.
Günay Özmen
FAKÜLTEMİZİN BİR GELENEĞİ:
MUSTAFA İNAN SEMİNERİ
Toplumsal kuruluşların kalite ve etkinliğinin, iyi kurumsallaşabilmelerine ve bunu sürdürülebilir kılmalarına (gelenekselleştirebilmelerine) bağlı olduğu kanısındayım. Fakültemizin, 147ler
olayı, 1970lerin karmaşası, YÖK ve benzeri kriz durumlarına rağmen, işleyişini neredeyse aksatmadan sürrdürebilmesinin bu kurumsallaşmadan kaynaklandığını düşünüyorum.
Fakültemizin bir geleneği haline gelen ve kurumsallaşmasının öğelerinden biri olan Mustafa
İnan Semineri bu nedenle önemli bir oluşumdur. Sonraları, bu etkinliği sürdürenlerin, Bu seminerlerin kurucusu Mustafa İnan hocanın adını verdiği Tatbiki Mekanik Semineri, iyi düşünülüp iyi
planlanarak uygulanmış bir bilimsel etkinlik durumundadır.
Yaşlıların eski özlemi ve her fırsatta eskilerden, anılardan sözetmeleri doğal karşılanır. “Ne yapalım, en iyi bildiğimizi söylemeye çalışıyoruz” bahanesine sığınarak, ben de bu seminerin ilk yıllarına yetişmiş bir eski kuşak elemenı olarak, hatırladıklarımdan sözetmek isterim. Rahmetli Mustafa İnan hocamız, bu seminerin, olabidiğince geniş bir gruba hitabetmesini sağlamaya çalışırdı.
Bu nedenle, çok değişik konuların işlendiği seminerlerin sonunda, konuyu çok anlaşılır biçimde
özetler ve derslerinde olduğu gibi, konuşmanın bir iz bırakmasını sağlardı. Özellikle gençleri katılıma teşvik eder, semineri canlı tutardı.
Halen devam ettirilebilmesinden mutluluk ve övünç duyduğumuz Mustafa İnan seminerlerinin, ayni anlayışla sürdürüldüğünü düşünüyor ve bu devamlılığı sağlayanlara teşekkür ediyorum.
Prof. Dr. Nahit Kumbasar
MUSTAFA İNAN TATBİKİ MEKANİK SEMİNERLERİ
“1944 yılında çıkarılan özel bir kanunla, Yüksek Mühendis Mektebi İstanbul Teknik Üniversitesi oldu. İ.T.Ü. ne zaman gerçek bir üniversite oldu diye sorarsanız henüz olmadı. Olma yolunda
ilerliyor.”
Yukarıdaki sözler 60’lı yıllarda rahmetli hocamız Prof.Dr. Mustafa İnan tarafından bir konferans
sırasında söylenmiştir. Saygıdeğer Mustafa hocamız İ.T.Ü.’yü çağdaş bir üniversite yapma yolunda
gayret gösterenlerin başında geliyordu. Bu çabaların en önemlilerinden biri de kendisinin önayak olarak 40’lı yılların ortalarında başlattığı “Tatbiki Mekanik Seminerleri”dir. Biz bu seminerlere
1957 yılından itibaren katılmaya başladık. O yıllarda seminerleri iki abide hoca Prof.Dr. Mustafa
İnan ve Prof. Adnan Çakıroğlu yönetiyorlardı. Seminerlere şimdiki “Yapı Anabilim Dalı”nı oluşturan “Mekanik ve Mukavemet”, “Yapı Statiği”, “Betonarme”, “Ahşap ve Çelik Yapılar” ve “Yapı Malzemesi” kürsülerinin öğretim üye ve yardımcıları katılırdı. Seminerler her yaz yarıyılının başında bir
gündem toplantısı ile başlardı. O toplantıda katılımcılar sunmak istedikleri konuları önerir, tartışmalar yapılır ve bir takvim oluşturulurdu. Sonraki haftalarda her sunucu önceden hazırlanmış ve
doldurulmuş kara tahtaların başına geçer ve sunumunu yapardı. O yıllarda bilgisayar olanakları
gelişmemiş hatta hiç duyulmamıştı. Bu nedenle seminer hazırlıklarının önemli bir bölümünü kara
tahtaları formüller, şekiller ve açıklamalarla doldurarak hazırlamak alırdı. Bu düzenin önemli bir
yararı sunum sonrası yapılan tartışmalarda tahtadaki her şeye kolayca referans verilebilmesiydi.
Seminerlerin o yıllardaki bilimsel gelişmelere pek çok yararı olduğu tartışılmaz. Öncelikle
sunucular çoğu kez tam olgunlaşmamış biçimde de olabilen çalışmalarını düzeyli bir akademik
ortamda sunmak ve tartışmak olanağını elde ediyor ve sonradan olumlu düzeltme ve geliştirmeler yapabiliyorlardı. Seminerlerin asıl yararı, izleyenlerin bazen kendilerine çok yabancı olabilen
konularda bilgi edinmeleri ve bu sayede araştırma alanlarını yaygınlaştırabilmeleriydi. Bu konuda
en önemli etmen sunumun sonunda Adnan ve Mustafa hocalar tarafından yapılan özetleme ve
irdeleme konuşmalarıydı. Hocalarımız anlatılan konuyu hiç ilgisi olmayanların bile anlayabilecek-
leri biçimde özetlerler, sunucuya konuya açıklık getirecek sorular yöneltirler ve kapsamlı irdelemeler yaparlardı.
Seminer konuları, yukarıda belirttiğim gibi, her sunucunun kendi çalışmalarından oluşmakta,
böylece seminerlerin genel yapısı gelişigüzel nitelikte olmaktaydı. Anımsadığım kadarı ile sadece
bir kez (1962 yılında) seminerler özel bir konu üzerinde odaklandı. Bir sonraki yıl (1963’te) İ.T.Ü.’de
ilk bilgisayar kurulacaktı. Bunu göz önüne alan hocalarımız, 1962 yılındaki seminerlerin “Sayısal
Hesap” yöntemleri üzerinde yoğunlaşmasını kararlaştırdılar. İlk iki haftada önce Mustafa hoca,
sonra Adnan hoca “Sonlu Farklar” yöntemi ile ilgili birer sunum yaptılar. Sonraki haftalarda da
tüm seminerler bu ve benzeri konularda oldu.
60’lı yıllarda son sınıf öğrencilerinin ayrılmakta olduğu dalların arasına “Tatbiki Mekanik” dalı
da eklendi ve en iyi ve başarılı öğrencilerin seçtiği önemli bir dal olarak İnşaat Fakültesi eğitim
programındaki yerini aldı. O yıllarda “Tatbiki Mekanik” seminerleri iki bölümde yapılmaya başlandı. Yaz yarıyılındaki öğretim üye ve yardımcılarının seminerleri devam etti. Ek olarak Kış yarıyıllarında sunumların Tatbiki Mekanik dalı öğrencileri tarafından yapıldığı seminerler de oluşturuldu.
Öğrenci seminerlerinin yapısı da benzerdi ve hem öğrencilere hem de öğretim üye ve yardımcılarına çok yararlı olan akademik toplantılar niteliğindeydi.
Yukarıda belirttiğim gibi, “Tatbiki Mekanik Seminerleri” İ.T.Ü. akademik düzeyinin yükselmesinde en önemli katkıları sağlayan önemli bir gelişme olarak İnşaat Fakültesi eğitim programında
yerini almıştır. Bu seminerlerin günümüzde de sürdürülmesi ne kadar sağlam temellere oturduklarının açık bir göstergesidir. Tatbiki Mekanik Seminerleri’nin kurulum ve geliştirilmesinde büyük
katkıları olan Adnan Çakıroğlu ve Mustafa İnan hocalarımızı bir kez daha saygı ve minnet ile anmak yerine getirilmesi kıvançve onurla dolu olan bir borçtur.
Günay Özmen
MUSTAFA İNAN SEMİNERLERİ
1963 yılında İTÜ İnşaat fakültesinde asistanlığa başladığım yıllarda, Teknik Üniversite beş yıllık eğitimle ‘Yüksek Mühendis’ unvanı ile mezun veriyordu. Henüz bilgisayar ülkemize girmemişti. Araştırma
çalışmaları mezuniyet tezleri ile doktora çalışmaları ile sınırlı gibiydi. Bilimsel yayınların ve bilimsel toplantıların, bu günkü gibi yaygın olmadığı o yıllarda İnşaat Fakültesinde ‘Tatbiki Mekanik Seminerleri ’
yapılıyordu. Bu seminerleri Prof. Dr. Mustafa İNAN, bilimsel çalışmaları teşvik etmek üzere 1947 yılında
başlatmıştı. Seminerler arada geçen on altı yıl içinde benimsenmiş ve geleneksel hale gelmişti.
Seminerlere en aktif katılımcılar olarak başta Prof. Adnan Çakıroğlu olmak üzere Yapı Statiği
kürsüsü elemanları Prof. Dr. Günay Özmen, Prof. Dr. Ender Yazar, Prof. Dr. Fikret Keskinel, Betonarme Kürsüsünden Prof. Dr. Nahit Kumbasar ile Prof. Dr. Kemal Özden’i anımsıyorum. Seminerler bir
geleneksel ve kurumsal bir yapı kazanmıştı ve yaz yarıyılı boyunca Salı günleri Taşkışla binası 227
numaralı salonda yapılırdı.
Seminerlerde ‘Tatbiki Mekanik’ kolu öğrencilerinin mezuniyet tezleri ile doktora tezleri de tartışılırdı. Sunucu konusunu salondaki altı hareketli tahtaya önceden özetlerdi. Böylece anlatım
sırasında zaman kaybı yaşanmazdı. Günümüzde power-point kullanarak konuşmayı hazırlayan
gençlerin anlamakta zorluk çekeceği bir hazırlık aşamasından sonra seminer yapılırdı. Mustafa
Hoca Konunun daha iyi anlaşılmasını sağlamak ve sunumu değerlendirmek üzere sorular sorardı. Hocanın açıklayıcı soruları çalışmaya başka bir görünüm kazandırır ve genç araştırmacıya bilimsel çalışma için cesaret verirdi. Seminer sonrasında Prof. Dr. Ender Yazar’ın ev sahibeliğinde
yapılan çay pasta servisi, seminere sosyal bir içerik kazandırırdı. Çay partileri sırasında bilimsel ve
kişisel ilişkilerin artmasına yardımcı olurdu.
Mustafa Hoca’nın vefatından sonra seminerlerin sorumluluğunu, doğal olarak, Sayın Prof. Adnan Çakıroğlu üstlendi ve vefatına kadar bu görevi özenle sürdürdü. Adnan beyin çağrısı ile seminer vermek isteyen öğretim üyeleri, konuşmak istedikleri konu isimleri ile konuşmak istedikleri
tarihleri bildirdikten sonra seminer programı belirlenirdi. Prof. Adnan Çakıroğlu’nun vefatından
sonra bu görevi Prof. Dr. Erkan Özer başarıyla sürdürdü.
Seminerler daha sonra kendiliğinden MUSTAFA İNAN SEMİNERLERİ adını aldı. Kuruluşundan
itibaren 65 yıldır kesintisiz devam eden bu seminerler, Fakültedeki bilimsel çalışmaların gelişmesinde önemli bir işlev yapmıştır. Bilginin yayılması, paylaşılması, bilimsel çalışmanın takdir ve
teşviki ile konunun içerde olgunlaşarak yayına hazırlamanın dışında İTÜ İnşaat Fakültesindeki
bilimsel faaliyetlerin bir kesitini adeta bir tutanağını da verir.
Başta semineri başlatan Mustafa İNAN olmak üzere daha sonra devam etmesinde katkısı olan
Adnan Çakıroğlu, Kemal Özden, Vural Cinemre, Ender Yazar’ı saygıyla anarım. Yukarda adlarını
saydığım hocalarım ve arkadaşlarımın dışında daha sonraki dönemde seminer çalışmalarını destekleyen Zekai Celep ile kitabın hazırlanmasında emeği geçen Mehmet Bakioğlu’na teşekkür
ederim.
19 Mart 2012
Yalçın AKÖZ
PROGRAMLAR
Mustafa İnan Tatbiki Mekanik Seminerleri / Programlar - 25
2008 – 2009 BAHAR YARIYILI
62. YIL
10 Mart 2009
Zekai Celep
İki Modlu Statik İtme Çözümü İçin Basit Bir
Örnek
17 Mart 2009
Cenk Aksoylar
Mehmet Omurtag
Anlık Basınç Yükü Etkisindeki Kompozit
Plakların Karışık Sonlu Eleman Yöntemiyle
Doğrusal Olmayan Dinamik Analizi
24 Mart 2009
İbrahim Bakırtaş
Karmaşık Değişkenli Fourier Dönüşümleri
ve Mekanikte Uygulamaları
31 Mart 2009
Şenol Ataoğlu
Ziya Abdülaliyev
Ziya Kurtkaya
Farklı Cisimlerin Birleşim Bölgelerinde
Isıl Gerilme Analizi
07 Nisan 2009
Ayfer Erken
Depremler Sırasında Killi Zeminlerde
Oluşan Taşıma Gücü Kayıpları
14 Nisan 2009
Hasan Faik Kara
Hasan Engin
Kısmi Yayılı Harmonik Yük Etkisi Altında
İkiz Boşluk İçeren Uzayın Titreşimleri
21 Nisan 2009
Derya Şahin
Nalan Antar
Teoman Özer
Yerçekimi Akımlarının Benzerlik Çözümleri
28 Nisan 2009
Güliz Bayramoğlu
Alpay Özgen
Çelikte Yorulma ve Kren Kirişlerine
Uygulaması
05 Mayıs 2009
Yalçın Aköz
Çetin Sevük
Hale Ergün
Zeynep Sevük
Eğimli İmplant ve Elastik Zemine Oturan
Kiriş Problemleri
12 Mayıs 2009
Abdül Hayır
Elastik Zemine Oturan Sonsuz Uzun
Silindirik Bir Kabuğun Deprem Esnasındaki
Davranışı
26 Mayıs 2009
Hasan Özkaynak
Ercan Yüksel
Bölme Duvarlı Çerçevelerin Eşdeğer Sönüm
Özelliklerinin Belirlenmesi
02 Haziran 2009
Cem Yalçın
Ahmet Anıl Dindar
Enerji Esaslı Yöntemlerle Yapıların Deprem
Davranışının İrdelenmesi ve Bir Tasarım
Önerisi
09 Haziran 2009
Arcan Yanık
Ünal Aldemir
Mehmet Bakioğlu
Yapısal Kontrol Altında Lineer Olmayan
Kayma Binalarına Giren Deprem Enerjileri
Dağılımı
Not : 1- Seminerler İnşaat Fakültesi Vural Cinemre Seminer Salonunda (Oda No: 363)
Saat: 15.30’ da yapılacaktır.
2- Konuşma süresi 50 dakikadır.
63. YIL
02 Mart 2010
Ahmad Hamid
Evaluation and Seismic Retrofit of Historic
Masonry Structures
09 Mart 2010
Murat Yılmaz
Yalçın Aköz
Çerçevelerin Sonlu Yerdeğiştirme Hesabı
için Yüksek Performanslı Bir Eleman
16 Mart 2010
Aydın Özmutlu
Hasan Engin
İkili Boşluk İçeren Farklı Malzemeli Tam
Uzayın Titreşimleri
23 Mart 2010
Zekai Celep
Betonarme Yapılarda Şekil Değiştirmeye
Dayalı Tasarım ve Değerlendirme
30 Mart 2010
Robert Ratay
Forensic Structural Engineering in USA:
Professional and Practice and Expert
Witnessing
06 Nisan 2010
A. Emre Toprak
F.Gülten Gülay
P.Ruge
Eurocode 8 ve TDY 2007‘e Göre Deprem
Performans Düzeyinin Hesabı ve Karşılaştırılması
13 Nisan 2010
Ferhat Pakdamar
Kadir Güler
Yapıların Deprem Performansının
Değerlendirilmesinde Bulanık Mantık Yaklaşımı
20 Nisan 2010
Mehmet Karaca
Küresel İklim Değişimi ve Bölgesel
Yansımalar; Neyi Doğru, Neyi Yanlış Biliyoruz?
27 Nisan 2010
İdris Bedirhanoğlu
Alper İlki
Nahit Kumbasar
Betonarme Birleşimlerin İleri Teknoloji
Malzemeler ile Güçlendirilmesi
04 Mayıs 2010
Mehmet Bakioğlu
Ziya Abdulaliyev
Şenol Ataoğlu
Osman Bulut
Murat Dilek
O. Hürol Türkakın
Yüksek Gradyanlı Sıcaklık Değişiminde
Termal Gerilme Konsantrasyonu
11 Mayıs 2010
Akif Kutlu
Hatice Karayiğit
Mehmet H. Omurtag
Elastik Zemine Oturan Eliptik Plaklar
18 Mayıs 2010
Mete Sözen
Betonarme yapıda %15’in önemi
25 Mayıs 2010
Atilla Aşkar
Helislerin Büyük Şekil Değiştirmeleri ve
Biyolojik Moleküllerle İlişkileri
01 Haziran 2010
Gülten Gülay
İhsan Engin Bal
Tarihi Yapıların Deprem Davranışlarının
Belirlenmesi için Doğrusal Olmayan bir
Yaklaşım
Not : 1- Seminerler İnşaat Fakültesi Vural Cinemre Seminer Salonunda (Oda No: 371)
saat: 15.30’da başlayacaktır.
64. YIL
15 Mart 2011
Cem Demir
Alper İlki
Çift cidarlı taş yığma duvarların deprem
yükleri altında davranışı
22 Mart 2011
Ayfer Erken
Depremler sırasında orta katı killerde taşıma
gücü kaybı ve oturmalar
29 Mart 2011
Esra Eylem Karataş
Nazmiye Yahnioğlu
Dikdörtgen çatlak içeren viskoelastik kalın
plağın delaminasyon-burkulma
problemlerinin FEM ile incelenmesi
05 Nisan 2011
Zekai Şen
Mühendislikte bilim felsefe ve mantık
12 Nisan 2011
A. Necmettin Gündüz
Köprülerde dinamik büyütme çarpanı
19 Nisan 2011
Özgür Ekincioğlu
Büyük boşluklarından arındırılmış çimentopolimer kompozitleri
26 Nisan 2011
Ozan Çelik
İbrahim Bakırtaş
Pasternak zeminine oturan Timoshenko
kirişinin hareketli tekil yük altında Fourier
dönüşümü ile analizi
03 Mayıs 2011
Ziya Abdulaliyev
Osman Bulut
Şenol Ataoğlu
Mehmet Bakioğlu
Dar oyuklar civarında termal gerilme analizi
10 Mayıs 2011
Zekai Celep
Elastik zemine mesnetli kirişin zorlanmış
titreşimi
17 Mayıs 2011
Hasan Faik Kara
Hasan Engin
Boşluk içeren farklı malzemeli ortamlarda
dalga yayılımı
24 Mayıs 2011
Akif Kutlu
Mehmet H. Omurtag
Sonlu eleman yöntemiyle ortotrop zemine
oturan eliptik plaklarda doğrusal olmayan
analiz
31 Mayıs 2011
Oğuz Can Öğüt
A. Necmettin Gündüz
Yapı-zemin etkileşiminin betonarme
yapılarda süneklik talebine etkisi
07 Haziran 2011
Ünal Aldemir
Arcan Yanık
Mehmet Bakioğlu
Yapıların deprem davranışının tahmine
dayalı yarı aktif kontrolü
Not : 1- Seminerler İnşaat Fakültesi Vural Cinemre Seminer Salonunda (Oda No: 371) Saat:
15.30’ da yapılacaktır.
GÖRSELLER
Üst sıra: Asis. Turan Arıtan, Prof. Orhan Ünsaç, Prof. Dr. Mustafa İnan, Prof. Dr. Stefan Timoshenko, Prof. Dr. Harold Young
Alt sıra: Adil Cengiz, Mordo Fresko, Sivio Mutal, Muammer Yelten, İlhami Tezulaş, Yılmaz F. Tabanlı ve kayıd olmaya gelen
yeni öğrenci ziya Özkan
Mustafa İnan Tatbiki Mekanik Seminerleri / Görseller - 63
Prof. Dr. Sacit Tameroğlu, Prof. Dr. Mustafa İnan, Prof. Orhan Ünsaç
Prof.İlhan Kayan, Prof. Dr. Sacit Tameroğlu
Öney Tameroğlu, Prof. Dr. Mustafa İnan
Prof. Adnan Çakıroğlu
Prof. Adnan Çakıroğlu İçin Çıkartılan İTÜ Bültenin Özel Sayısı
S. Timoshenko (“Collected Papers of S. Timoshenko” Kitabından)
S. Timoshenko’nun Mustafa İnan’a Gönderdiği Kitap
Prof. Dr. Mustafa İnan’nın Doktora Tezinin Kapağı
Prof. Dr. Mustafa İnan’nın Doktora Tezinde Üzerinde Çalıştığı Köprü Kirişi
Prof. Dr. Mustafa İnan Kütüphanesi
Deneysel Mekanik Araştırma Laboratuarı
Son Yıllarda Mustafa İnan Tatbiki Seminerlerinin Yapıldığı İnşaat Fakültesi Vural Cinemre Seminer Salonu
Bir Çok Bilim Adamının Kökeni
Oğuz Atay’ın Hocası Mustafa İnan için yazdığı kitap

Mustafa İnan Tatbiki Mekanik Seminerleri Kitabı`nı indirmek için

Transkript

Benzer belgeler

Issue Content - Türkiye Klinikleri

1 Figen İşbir 441 İsmail Rauf Kösemen 575 Emin Serkan Gültekin 2

Öğr. Gör. Mustafa ASLAN