Düşük ve Orta Gelirli Ülkelerde Anne ve Bebek Ölümleri / Çeviri

Düşük
ve
Orta
Gelirli
Ülkelerde
Anne
ve
Bebek
Ölümleri / Çeviri
Düşük ve Orta Gelirli Ülkelerde Anne ve Bebek Ölümleri*
A prospective study of maternal, fetal and neonatal deaths in low-and middle- in
come countries
(World Health Organ 2014;92:605-612)
*Makalenin özetidir.
GİRİŞ: Her yıl dünya çapında düşük gelirli tüm ülkelerde, tahminen 340000 anne
ölümü, 2.7 milyon ölü doğum ve 3.1 milyon neonatal bebek ölümü meydana
gelmektedir. Anne ölümlerinin çoğunluğu son trimestır süresince veya doğumu
takip eden ilk haftada gerçekleşmektedir. Düşük gelirli ülkelerde ölü doğumların
neredeyse yarısı doğum sırasında ya da doğuma yakın zamanlarda olmuş ve neonatal
bebek ölümlerin yaklaşık dörtte üçü doğumdan sonraki ilk birkaç gün içinde
gerçekleşmiştir. Annenin ölüm zamanı, fetal veya neonatal ölüm riski üzerinde
önemli bir etkiye sahiptir. Buna ek olarak, intrapartum ölü doğum genellikle
obstetrik koşullara bağlanmaktadır. Öncelikli olarak gelişmiş obstetrik bakımdan
dolayı yüksek ve bazı orta gelirli ülkelerde anne ölüm oranları, ölü doğum ve
erken neonatal bebek ölümleri belirgin şekilde düşmüştür. Benzer azalmalar düşük
gelirli ülkelerde henüz elde edilmemiştir.
Bu çalışmanın amacı anne ölümüyle, ölü doğum, perinatal, erken neonatal ve
neonatal ölüm arasındaki ilişkiyi saptamaktır. Araştırma 6 ülkedeki 7 bölgede
yapılmıştır.
METOT: 2010-2012 yılları arasında gebeliklerdeki anne, fetal ve neonatal bebek
ölümleri doğumdan sonra altı haftaya kadar belirlenmiştir. Çalışma düşük gelirli
beş ülkedeki altı bölgede 106 toplulukta ve bir orta gelirli ülkedeki tek bir
bölgede yapılmıştır. Her bir bölgede 6-24 arasında farklı topluluk ele
alınmıştır. Her bir topluluk birinci basamak sağlık merkezinin hizmet alanını
temsil etmiş ve her birinde yıllık 300 ila 500 doğum gerçekleşmiştir. Amaç
hamile kadınların gebeliğin 20. haftasına kadar kaydını saptamak ve toplumda yer
alan tüm doğumların gebelik sonuçları ile ilgili verileri elde etmektir. Her
toplulukta, gebelik ve gebelik sonuçlarını düzenli olarak tespit ve takip eden
doğum görevlileri ve diğer sağlık çalışanları ile birlikte bir kayıt yöneticisi
çalışmıştır. Bu çalışmadaki hamile kadınların gebelik sonuçlarıyla ilgili
veriler eğitim almış kayıt yöneticileri tarafından toplanmış ve bu kişiler
çalışma bölgesindeki araştırmacılar tarafından denetlenmiştir.
SONUÇ: 2010 ve 2012 yılları arasında, 224234 gebe kayıt için değerlendirilmiş ve
220235 gebe çalışmaya alınmıştır. Doğumdan sonraki altı haftaya kadar veriler
için 214070 (% 97.2) gebeye ulaşılabilmiştir. Bir hekim tarafından yaptırılan
doğumların oranı Arjantin'de %72.2, Kenya’da %1.9 arasında değişmekteydi.
Geleneksel doğum görevlileri tarafından yaptırılan doğumlar nadiren Arjantin’de
bildirilmiş ve Guatemala’da ise %62.2’si bu tür görevlileri tarafından
yaptırılmıştır. Bir hastanede gerçekleşen doğumların oranı Arjantin'de %98.9,
Zambiya’da %7.7 arasında değişmektedir. Tüm çalışma sitelerinde, doğumların %44
hastanede, %30.4 evde ve %24.9 sağlık kliniğinde gerçekleşmiştir. Sezaryen oranı
Arjantin'de %34.4, Zambiya’da%1.1 arasında değişmektedir. 214070 kadın arasında
336 anne ölümü meydana gelmiştir. Genel anne ölüm hızı100000’de 168’di. Anne
ölüm hızı Arjantin'de 100000’de 69, Pakistan’da 100000’de 316’ydı. Ölen hamile
kadınların, %21’idoğumdan önce, %29’u doğum sırasında ya da hemen doğumu takiben
ve %9’u doğumdan sonraki bir günde kaybedilmiştir. Anne ölümlerinin nedeni %26
hemoraji, %16 preeklemsi ya da eklemsi,%12sepsis, %6.8 intihar ya da kaza,%6.5
anemi,%6.3 enfeksiyon (sıtma yada HIV),%4.8 kalp krizi,%3.6 uzamış doğum, %1.5
diğer tıbbi nedenler gestasyonel diyabet ya da kanser gibi ve %17 bilinmeyen
nedenlerdendi.
6213 ölü doğum vardı ve ölü doğum hızı binde 29.7 idi. Ölü doğum hızı
Pakistan'da binde 56.1 Arjantin’de binde 14.1’di. (0-7) günlük 4208 neonatal
bebek ölümü vardı ve neonatal bebek ölüm hızı 1000 doğumda 20.9’du. Neonatal
bebek
ölüm
hızı
Arjantin’de
binde
8.2
Pakistan’da
binde
40.6
olduğu
saptanmıştır. Toplamda 10000'den fazla perinatal ölüm vardı ve genel perinatal
ölüm hızı binde 50.1’di. Perinatal ölüm hızı Pakistan'da binde 95.3, Arjantin’de
binde 22.3’dü. Yenidoğan ölümlerinin% 34’ü doğumun yapıldığı gün, % 14’ü ertesi
günü ve % 28’iyaşamlarının ilk haftasından sonra gerçekleşmiştir. Ölen 336
kadının 345 fetal veya yeni doğanı vardı. Ölen kadınların, bebeklerinin 110’u
ölü doğmuş,42’si 28 güne kadar ölmüştü ve 154’ü 28 günden daha fazla hayatta
kalmıştır. Buna ek olarak 28 tane düşük ya da tıbbı olarak sonlandırılan gebelik
vardı ve 11 fetüsün yada yeni doğanın durumu bilinmiyordu. Toplam olarak 336
anne ölümünün 152’si (%45) ölü doğumla ya da neonatal ölüm ile ilişkili
bulunmuştu. Ölen kadınların ölü doğum hızı binde 241, altı hafta sonra hala
hayatta olan kadınlarda ise binde 29’du.
Ayrıca, ölen annelerde 7 günlük
neonatal ölüm hızı binde 159’du, altı hafta sonra hala hayatta olanların içinde
binde26 idi.
Ölü doğum riski ölen annelerde, altı haftadan uzun süre yaşayan annelere göre
anlamlı olarak daha yüksekti: 9.48 kat. Yine annesi ölen bebeklerde perinatal
ölüm riski 4.30 kat, erken neonatal ölüm riski 3.94 kat
ve neonatal ölüm riski
7.36 kat daha fazlaydı.
TARTIŞMA: Anne ölümlerinde dünya çapında birkaç yıldır önemli ölçüde azalma
olmasına rağmen anne ölüm oranı özellikle düşük gelirli ülkelerde, Sahra-Altı
Afrika ve Güney Asya'da hala yüksektir. Biz bu çalışmada, diğer araştırmalarla
uyumlu olarak, hem anne hem de onun fetüsü ya da yeni doğanı için en riskli
dönemin doğum zamanına yakın dönemde olduğunu bulduk. Buna ek olarak,
ayrıca
anne ölümlerinin çoğunun doğum ve doğumla ilgili nedenlerle ilişkili olduğu
bulundu. Çalışmamız, fetüs veya yeni doğanın ölüm riskinde annenin ölümünün
önemli etkilerinin olacağını doğruladı. Ölümlerin çoğunun doğuma yakın zamanda
meydana geldiği ve ölümleri azaltmak için yüksek kaliteli acil obstetrik
müdahalenin temin edilmesi ve sezaryen ile doğum yürütebilecek kapasiteye sahip
hastanelerde yeni doğan bakımı, kan transfüzyonu ve yeni doğan resüsitasyonuna
ek olarak obstetrik bakımın diğer önemli unsurlarının sağlanması gerektiği
anlaşılmaktadır. Doğum zamanına yakın obstetrik ve yeni doğan bakımını
geliştirmeye yönelik programlar gebeliğe bağlı ölümlerin her üç tipinin (anne,
fetüs ve yeni doğan) azaltılmasında büyük şansa sahip gibi görülmektedir.
Çev.: Arş. Gör. Dr. Gülizar Zengin (Akdaneiz Üniversitesi Tıp Faküleksi Halk
Sağlığı AD)
Metin görseli: Anna Maria Barry-Jester