PLC S7 200 ile Otomasyon

PLC & OTOMASYON
TEORİK & UYGULAMALI
EĞİTMEN
• AD SOYAD
• TECRÜBE
• OKUL
: FAHRETTİN ERDİNÇ
: 1996’DAN BERİ
: 1995 DEÜ ELK-ELKTR MÜH.
LÜTFEN DİKKAT!
• SINIFTAKİ BAŞARIMIZIN MAKSİMUM DÜZEYDE
OLMASI İÇİN:
•
•
•
•
DEVAMSIZLIK YAPMAYINIZ; KAÇIRDIĞINIZ DERSLER
SONRAKİ KONULARA TEMEL OLUŞTURDUĞUNDAN
SONRAKİ DERSLERİ DE ANLAYAMAZSINIZ
DERSLERE ZAMANINDA GELİNİZ; KAÇIRILAN DERSLERİN
TELAFİSİNİN YAPILMADIĞINI UNUTMAYINIZ
ANLAMADIĞINIZ KONU OLDUĞUNDA HEMEN EĞİTMENE
SORUNUZ
DERS SLAYTLARI VE DİĞER DÖKÜMANLARI SUNUCUDAN
ALINIZ
• Windows Gezgini ->Adres Çubuğu -> \\sunucu\ depo\
LÜTFEN DİKKAT!
• DERSLERDE CEP TELEFONU V.B. CİHAZLARI
KAPATINIZ
• EĞİTMEN DERS ANLATIRKEN TELEFON, MAKYAJ
V.B. ŞEYLERLE İLGİLENMEYİNİZ
• SINIFIN DİKKATİNİ DAĞITACAK DAVRANIŞLARDAN
KAÇININIZ
LÜTFEN DİKKAT!
• LABORATUVARDAKİ BİLGİSAYAR V.B.
CİHAZLARIN BOZULMAMASI İÇİN:
• SINIFTA YİYECEK-İÇECEK TÜKETMEYİNİZ; SIVI VE
SUSAM GİBİ MADDELER CİHAZLARA ZARAR
VERİR VE DÜZGÜN ÇALIŞMASINI ENGELLER
• CİHAZLARI KURCALAMAYINIZ; CİHAZDA ARIZA
OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORSANIZ BİR KAĞIDA NOT
BIRAKINIZ
LÜTFEN DİKKAT!
• ADI GEÇEN TÜM MARKA VE LOGOLAR İLGİLİ
FİRMALARIN TESCİLLİ ÜRÜNLERİDİR
– SIEMENS, TIA PORTAL, MICROWIN, SIMATIC,
SIMATIC MANAGER, ABB, WEINTEK VE DİĞER
MARKALAR VE LOGOLARI İLGİLİ FİRMALARIN
TESCİLLİ ÜRÜNLERİDİR
LÜTFEN DİKKAT!
• ADI GEÇEN TÜM MARKA VE LOGOLAR İLGİLİ
FİRMALARIN TESCİLLİ ÜRÜNLERİDİR
– ADOBE, PHOTOSHOP, BRIDGE VE DİĞER
MARKALAR VE LOGOLARI ADOBE FİRMASININ
TESCİLLİ ÜRÜNLERİDİR
LÜTFEN DİKKAT!
• YAZILIM İSTEMEYİNİZ. KORSAN YAZILIM
SUÇTUR; HAPİS VE PARA CEZASI VARDIR
• LİSANSLI OLARAK SATIN ALINAN YAZILIMLARIN
YÜKLENMESİNDE YARDIMCI OLUNABİLİR
BÖLÜMLER
• PLC DERSLERİMİZ 6 ANA BÖLÜMDEN OLUŞMAKTADIR.
–
–
–
–
–
–
TEMEL OTOMATİK KUMANDA BİLGİSİ
SAYI SİSTEMLERİ & MANTIK DEVRELERİ
PLC DONANIMI, PLC ÖZELLİKLERİ VE PLC ÇALIŞMA MANTIĞI
PLC PROGRAMLAMA MANTIĞI
Micro/WIN YAZILIMI İLE S7200TEMEL PROGRAMLAMA TEKNİKLERİ
UYGULAMALAR
BÖLÜM 1: TEMEL OTOMATİK
KUMANDA ELEMANLARI
BU BÖLÜMDE TEMEL OTOMATİK
KUMANDA TEKNİĞİNİ ÖĞRENECEĞİZ
OTOMASYON NEDİR?
• ELEKTRİK, ELEKTRONİK, MEKANİK,
HİDROLİK, PNÖMATİK, YAZILIM V.B.
KULLANARAK MANUEL SİSTEMLERİ
TAM OTOMATİK HALE GETİRME İŞİDİR.
• PLC VEYA MC SİSTEMİ KONTROL
ETME AMAÇLI KULLANILIR.
ELEKTRİK /
ELEKTRONİK
• ELEKTRİKLİ CİHAZLAR 220V AC AKIM
İLE ÇALIŞIR. ÖRNEĞİN ÜTÜLER VE
SOBALAR…
• ELEKTRONİK CİHAZLAR İSE İSE 5-24V
ARASI DC GERİLİMLE ÇALIŞIR. RADYO,
CEP TELEFONU V.B.CİHAZLAR BUNA
ÖRNEKTİR.
PNÖMATİK/HİDROLİK
• PNÖMATİK: HAVA GÜCÜYLE ÇALIŞAN
SİSTEMLERDİR.
• HİDROLİK: SIVI GÜZÜYLE ÇALIŞAN
SİSTEMLERDİR.
BUTONLAR
START BUTONU
• BU BUTONLARDA KONTAK NORMALDE
AÇIKTIR.
• BUTONA BASINCA KAPANIR, ELİNİZİ
ÇEKİNCE İÇERİDEKİ YAYIN ETKİSİYLE
TEKRAR AÇILIR
STOP BUTONU
• BU BUTONLARDA KONTAK NORMALDE
KAPALIDIR
• BUTONA BASINCA AÇILIR, ELİNİZİ ÇEKİNCE
İÇERİDEKİ YAYIN ETKİSİYLE TEKRAR
KAPANIR
JOG BUTONU
• START VE STOP BUTONUNUN
BİRLEŞİMİNDEN OLUŞMUŞTUR.
• KAPALI KONTAK STOP BUTONU
OLARAK, AÇIK KONTAK İSE START
BUTONU OLARAK KULLANILIR.
MEKANİK SINIR
ANAHTARLARI
• MEKANİK BİR ETKİYLE KONTAKLARI
KONUM DEĞİŞTİREN ELEMANLARDIR.
RÖLELER
• KÜÇÜK GÜÇTEKİ ELEKTROMANYETİK
ANAHTARLARA RÖLE ADI VERİLİR
• AC YA DA DC İLE ÇALIŞABİLİR
• BOBİNE ELEKTRİK VERİLİNCE KONTAK
KONUM DEĞİŞTİRİR
RÖLELER
• RÖLEDEKİ KONTAKLAR
BOBİN ENERJİLENDİĞİNDE
AÇILIR VE KAPANIR
• RÖLELERDE NORMALDE
AÇIK VE NORMALDE
KAPALI OLMAK ÜZERE İKİ
ÇEŞİT KONTAK VARDIR
RÖLELER
KONTAKTÖRLER
• RÖLE MANTIĞIYLA
ÇALIŞIRLAR
• DAHA YÜKSEK
GÜÇLE ÇALIŞAN
SİSTEMLERİ
KONTROL ETMEK
İÇİN KULLANILIRLAR
BÖLÜM 2: SAYI SİSTEMLERİ
VE MANTIK DEVRELERİ
BU BÖLÜMDE İKİLİ / ONLU SAYI
SİSTEMİNİ VE MANTIK DEVRELERİNİ
ÖĞRENECEĞİZ
SIFIR VE BİR
• SİNYAL VAR YADA YOK DURUMUDUR.
V
0
0
YOK
1
1
0
1
0
0
0
1
VAR
0
0
t
BIT
BIT
• İKİLİ SAYILARI OLUŞTURAN HER
RAKAMA BINARY DIGIT
KELİMELERİNİN KISALTILMIŞI OLAN
BIT DENİR.
• BİR BİT 0 VEYA 1 OLABİLİR.
• BİLGİSAYARDA EN KÜÇÜK BİLGİ
BİRİMİ BİTTİR.
• 11010011
BİT
BYTE
• 8 BİTİN BİR ARAYA GELMESİYLE BYTE
OLUŞUR.
• BİR BYTE İÇERİSİNDE 0-255 ARASINDA
OLMAK ÜZERE 256 DEĞER OLABİLİR.
– (İKİLİK) 00000000 = 0 (ONLUK)
– (İKİLİK) 11111111 = 255 (ONLUK)
• GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ BİR BAYT‟IN ALABİLECEĞİ
EN YÜKSEK DEĞER 255 VE EN DÜŞÜK
DEĞER 0‟DIR.
WORD
• 16 BİTİN BİR ARAYA GELMESİYLE
WORD OLUŞUR.
– (İKİLİK) 00000000 00000000 = 0 (ONLUK)
– (İKİLİK) 11111111 11111111 = 65535 (ONLUK)
• BİR WORD‟UN ALABİLECEĞİ EN YÜKSEK
DEĞER 65535 VE EN DÜŞÜK DEĞER 0‟DIR.
• BU DA BİR WORD İÇERİSİNDE 65536 FARKLI
DEĞER SAKLANABİLECEĞİ ANLAMINA
GELİR. (216=65536)
DOUBLE WORD
• 32 BİTİN BİR ARAYA GELMESİYLE
DOUBLE WORD OLUŞUR.
• 0 İLE 232 ARASI DEĞERLER
ALABİLİR.
BIT, BYTE, WORD & DWORD
HAFIZA
0 1 1 0 0 0 1 1
BIT
1 1 0 0 0 1 1 0
BYTE
1 0 1 0 0 0 1 1
WORD
DWORD
0 0 0 0 0 1 0 0
1 0 1 0 0 0 1 1
1 0 1 0 0 0 1 1
WORD
SAYI SİSTEMLERİ
• DİJİTAL SİSTEMLER İKİLİ SAYILARI
TEMEL ALARAK ÇALIŞTIKLARI İÇİN
ÖZELLİKLE İKİLİ SAYILAR OLMAK
ÜZERE, ONLU SAYI SİSTEMLERİNİ
BİLMEK ÇOK ÖNEMLİDİR.
• NOT:
– BİR SAYININ SIFIRINCI KUVVETİ BİRDİR.
ONLUK SAYI SİSTEMİ
• GÜNLÜK HAYATIMIZDA KULLANDIĞIMIZ
SAYI SİSTEMİDİR.
• 0,1,2, … ,9 RAKAMLARINDAN OLUŞUR.
• (20)10
• (825)10
• (3359)10
İKİLİ SAYI SİSTEMİ
• MİKROİŞLEMCİLERİN VE DİĞER TÜM
DİJİTAL AYGITLARIN KULLANDIĞI SAYI
SİSTEMİDİR.
• 0 VE 1 RAKAMLARINDAN OLUŞUR.
• (10)2
• (1001)2
• (10011101)2
SAYI SİSTEMLERİNİN
ÇEVRİLMESİ
• BAZEN SAYI SİSTEMLERİ ARASINDA
ÇEVİRMELER YAPMAK ZORUNDA
KALACAĞIZ.
• İKİLİ SAYILARI ONLUYA
• ONLU SAYILARI İKİLİYE
İKİLİ SAYILARIN ONLUK SAYI
SİSTEMİNE ÇEVRİLMESİ
• SAYIYI 2‟NİN KUVVETLERİ OLARAK
YAZIP SONUÇLARI TOPLAMAMIZ
GEREKİYOR.
• (10)2=1x21+0x20=2+0=(2)10
• (101)2=1x22+0x21+1x20=(5)10
ONLUK SAYILARIN İKİLİK SAYI
SİSTEMİNE ÇEVRİLMESİ
• SAYIYI SÜREKLİ OLARAK BÖLÜM
BİTENE KADAR 2‟YE BÖLMEMİZ VE
KALANI ALMAMIZ GEREKMEKTEDİR.
• (5)10=(101)2
• (28)10=(11100)2
• (65)10=(1000001)2
MANTIK İŞLEMLERİ
• MİKROİŞLEMCİLERDE BAZI İŞLERİN VE
HESAPLARIN YAPILMASI İÇİN MANTIK
İŞLEMLERİ KULLANILIR.
• BUNLAR AND, OR, XOR VE NOT GİBİ
İŞLEMLERDİR.
AND (VE) İŞLEMİ
0=ANAHTAR AÇIK
1=ANAHTAR KAPALI
A
B A AND B
0
0
0
0
1
0
1
0
0
1
1
1
OR (VEYA) İŞLEMİ
0=ANAHTAR AÇIK
1=ANAHTAR KAPALI
A
B
A OR B
0
0
0
0
1
1
1
0
1
1
1
1
NOT (DEĞİL) İŞLEMİ
BIT 0 İSE SONUÇ
LOJİK 1, 1 İSE
SONUÇ LOJİK 0 OLUR.
0=ANAHTAR AÇIK
1=ANAHTAR KAPALI
A
NOT A
0
1
1
0
BÖLÜM 3: PLC DONANIMI &
ÇALIŞMA MANTIĞI
BU BÖLÜMDE PLC DONANIMINI VE
PLC ÇALIŞMA MANTIĞINI
ÖĞRENECEĞİZ
PLC NEDİR?
• PLC, PROGRAMMABLE LOGIC
CONTROLLER KELİMELERİNİN
KISALTILMIŞIDIR
• YANİ, PROGRAMLANABİLEN MANTIKSAL
KONTROLCÜ ANLAMINA GELİR
• KABACA, PLC‟YE FABRİKA ORTAMINDA
KULLANILAN VE KOLAYCA
PROGRAMLANABİLEN BİLGİSAYAR
DİYEBİLİRİZ
PLC NEDİR?
• SİNYALLERİ GİRİŞ OLARAK ALIR,
YAZILAN PROGRAMA GÖRE İŞLER VE
SONUCU ÇIKIŞLARA AKTARIR
GİRİŞ
PLC
(İŞLEM)
ÇIKTI
KOMUT NEDİR
• PLC‟YE BELLİ BİR İŞ YAPTIRMAYA
YARAYAN EMİR SÖZCÜĞÜDÜR.
PROGRAM NEDİR
• BELLİ BİR İŞİ YAPTIRMAK ÜZERE
BELİRLİ KURALLARA UYARAK BİR
ARAYA GETİRİLEN KOMUTLAR
TOPLULUĞUDUR.
• HER PROGRAMLAMA DİLİNİN KENDİNE
GÖRE KURALLARI VARDIR VE
KOMUTLAR BU KURALLARA GÖRE BİR
ARAYA GETİRİLİR.
CPU NEDİR?
• DIŞARIDAN GELEN
KOMUTLARI ALAN
• MANTIK VE MATEMATİK
İŞLEMLERİ YAPAN
• SONUÇLARI DIŞARI
VEREN ELEKTRONİK
CİHAZDIR
ÇIKIŞLAR
GİRİŞLER
BELLEK
• VERİLERİ KALICI (ROM) VEYA GEÇİCİ
OLARAK SAKLAYAN ELEKTRONİK
(RAM), ELEKTROMEKANİK (HDD) VEYA
OPTİK (CD, DVD) AYGITLARDIR.
RAM BELLEK
• İŞLEMCİNİN VERİ YA DA KOMUT
ALMAK VE İŞLEM SONUÇLARINI
YAZMAK İÇİN KULLANDIĞI BELLEKTİR.
• PLC ÇALIŞTIĞI SÜRECE RAM BELLEK
DE ÇALIŞIR.
• ELEKTRİK KESİLDİĞİ VEYA PLC
KAPATILDIĞI ANDA RAM BELLEKTEKİ
TÜM VERİLER SİLİNİR.
RAM BELLEK
• RAM BELLEĞİ RAFLI BİR DOLAP GİBİ
DÜŞÜNEBİLİRİZ.
• VERİLER YA DA KOMUTLAR BELLİ BİR
ADRESE SAHİP RAFLARA KOYULUR.
• BU RAFLARDAN VERİLER ALINIP
İŞLENİR, SONUÇLAR GENE BU
RAFLARA YAZILIR.
RAM BELLEK
RAM
00H
03H
2+4
10H
ADRES
VERİ KUTUSU
CPU
ROM BELLEK
• SADECE OKUNABİLİR BELLEKTİR
• PLC KAPATILDIĞINDA BİLGİLER SİLİNMEZ;
KALICI OLMASI İSTENEN BİLGİLER BURAYA
KOYULUR
• ROM, PROM, EPROM, EEPROM, FLASH GİBİ
TÜRLERİ VARDIR
GİRİŞ/ÇIKIŞ PORTLARI
• PLC İLE DİĞER ELEMANLAR ARASINDA VERİ
ALIŞVERİŞİ SAĞLARLAR
ÇIKIŞ PORTLARI
GİRİŞ PORTLARI
GÜÇ KAYNAĞI
• PLC‟YE VEYA DAHA SONRADAN İLAVE
EDİLEN MODÜLLERE ENERJİ SAĞLAYAN
DONANIMDIR
• GÜÇ KAYNAKLARI, PLC ÜZERİNDE
TÜMLEŞİK VEYA AYRI OLARAK
TASARLANABİLİR
GÜÇ KAYNAĞI
GÜÇ KAYNAĞI
• GÜÇ KAYNAĞI, S7200 MODELLERİNDE
TÜMLEŞİK OLARAK BULUNURKEN, S7300 VE
S7400 MODELLERİNDE AYRI OLARAK
SATILMAKTADIR
TÜMLEŞİK
GÜÇ KAYNAĞI
İLETİŞİM PORTU
• PC İLE PLC ARASINDAKİ HABERLEŞMEYİ
SAĞLAYAN RS-232, RS-485 VEYA ETHERNET
PORTLARIDIR
İLETİŞİM PORTU
HABERLEŞME KABLOSU
• PC İLE PLC ARASINDAKİ HABERLEŞMEYİ
SAĞLAYAN RS-232, RS-485, USB VEYA
ETHERNET KABLOLARIDIR
S7 200 PPI KABLO
S7 300 MPI KABLO
PLC YAPISI
ÇIKIŞLAR (OUTPUT)
GİRİŞLER (INPUT)
Q 0.1
I 0.1
CPU
Q 0.3
I 0.3
HAFIZA
Q 0.5
I 0.6
GÜÇ
KAYNAĞI
PROGRAM
YÜKLEYİCİ
PLC NEDİR?
• PLC‟LERİN GİRİŞ VE ÇIKIŞ UÇLARI VARDIR.
• PLC, GİRİŞ UÇLARINA BAĞLANAN
ALGILAYICILARDAN (BUTON, ANAHTAR,
SENSÖR VS) ALDIĞI BİLGİYİ, KENDİNE
VERİLEN PROGRAMA GÖRE İŞLEYEN VE
SONUÇLARINI ÇIKIŞLARINA BAĞLI İŞ
ELEMANLARINA (RÖLE, KONTAKTÖR,
SELONOİD VALF, MOTOR VS) AKTARAN BİR
BİLGİSAYAR SİSTEMİDİR.
PLC NE İŞE YARAR?
• EL İLE, YANİ, BİR İNSAN TARAFINDAN
KONTROL EDİLEN SİSTEMLERİN, İNSANSIZ
OLARAK VEYA EN AZ İNSAN
GEREKSİNİMİYLE KONTROL EDİLMESİNİ
SAĞLAR.
NEDEN PLC?
• ARIZA YAPMADIĞI SÜRECE 24 SAAT ÇALIŞIR
• AZ YER KAPLAR VE HEMEN HEMEN HER
TÜRLÜ ELEKTRİK / ELEKTRONİK BİLEŞEN
İLE UYUMLUDUR
• KURULUMU/MONTAJI KOLAYDIR
• MEKANİK PARÇASI OLMADIĞI İÇİN FAZLA
BAKIM İSTEMEZ, ZATEN BAKIMI KOLAY VE
BAKIM MALİYETLERİ DE DÜŞÜKTÜR
• ENERJİ HARCAMALARI DÜŞÜKTÜR
NEDEN PLC?
• KÖTÜ ÇEVRE KOŞULLARINDA RÖLELİ
KUMANDA DEVRELERİNE GÖRE DAHA
GÜVENİLİRDİR
• BİLGİSAYAR VE DİĞER KONTROLÖRLERLE
HABERLEŞEBİLİR
• ÖĞRENMESİ VE PROGRAMLANMASI
KOLAYDIR
• ZAM İSTEMEZ, GREV YAPMAZ
• YANİ, SİSTEMİN DAHA VERİMLİ (KARLI)
OLMASINI SAĞLAR.
PLC'NİN KULLANIM
ALANLARI
• BOYUTLARI KÜÇÜLEN VE FİYATLARI 100TL
SEVİYESİNE DÜŞEN PLC‟LER ARTIK
OTOMATİK KAPILARDAN ASANSÖRE, CNC
TEZGAHLARDAN OTOMOTİV SEKTÖRÜNE
KADAR HER ALANDA KULLANILMAKTADIR
SIEMENS S7-200 AİLESİ
SIEMENS S7-200 AİLESİ
• CPU 221, CPU 222, CPU 224, CPU 226
ve CPU 226XM İŞLEMCİLERİNE SAHİP
FARKLI MODELLER VARDIR.
• HER MODELİN FARKLI BOYUT, BELLEK,
HIZ, GİRİŞ/ÇIKIŞ SAYISI V.B.
ÖZELLİKLERİ VARDIR.
• SİZİN İŞİNİZİ TAM OLARAK GÖRECEK
EN HESAPLI MODELİ SATIN
ALABİLİRSİNİZ.
SIEMENS S7-200 AİLESİ
• KOMPAKT YAPISI
• DÜŞÜK MALİYETİ
• VE GÜÇLÜ KOMUT SETİ S7–200‟Ü
KÜÇÜK UYGULAMALAR İÇİN
MÜKEMMEL BİR ÇÖZÜM HALİNE
GETİRMEKTEDİR.
S7 200 CPU
CPU
• CPU, PLC‟NİN BEYNİDİR.
• ZAMANLAMA, SAYMA, TUTMA,
KARŞILAŞTIRMA, MANTIKSAL VE
MATEMATİKSEL İŞLEMLERİ YAPAR.
• BU BİRİM, CPU, BELLEK, BİLGİ İSTEME
VE SAKLAMA DEVRELERİ VE
HABERLEŞME DEVRELERİNDEN
OLUŞUR.
GÜÇ BAĞLANTISI
• CİHAZ MODELE GÖRE 24V DC VEYA
220V AC İLE BESLENEBİLİR.
GÜÇ KAYNAĞI
• PLC İÇERİSİNDEKİ DEVRELERİN VE
DAHA SONRADAN EKLENEN
MODÜLLERİN ÇALIŞMASI İÇİN
GEREKLİ GERİLİMİ SAĞLAR.
• 220VAC VEYA 24VDC İLE ÇALIŞAN
MODELLER OLABİLİR.
HAFIZA
• RAM: GEÇİCİ BELLEKTİR.
PORTLARDAN ALINAN VERİLER VEYA
PORTLARA GÖNDERİLEN VERİLER
BURADA SAKLANIR.
• ROM: KALICI BELLEKETİR. PLC‟YE
YÜKLENEN PROGRAM BURADA
SAKLANIR. PLC KAPANSA BİLE
PROGRAM SİLİNMEZ.
I/O (INPUT/OUTPUT)
• CPU‟YU BEYİN OLARAK KABUL
EDERSEK, I/O DA DUYU
ORGANLARIDIR.
• GİRİŞ MODÜLÜ İŞLEMCİDEN VEYA
DIŞARIDAKİ BİR ANAHTAR VEYA
SENSÖRDEN SİNYAL ALIR VE
İŞLEMCİYE GÖNDERİR.
I/O (INPUT/OUTPUT)
• ÇIKIŞ MODÜLÜ İSE, İŞLEM
SONUÇLARINI DIŞARIDA KONTROL
EDİLEN AYGITA 5VDC, 24VDC VEYA
220VAC OLARAK GÖNDERİR.
• BÖYLECE, OTOMASYON SAĞLANMIŞ
OLUR.
I/O (INPUT/OUTPUT)
GİRİŞ ELEMANLARI
ÇIKIŞ ELEMANLARI
BUTONLAR
MOTORLAR
SENSÖRLER
SINIR
ANAHTARLARI
OPTİK
ALGILAYICILAR
SELENOİD VALFLER
PLC
KONTAKTÖRLER
GÖSTERGE
LAMBALARI
ANALOG GİRİŞ-ÇIKIŞ
• NORMALDE PLC‟YE GELEN SİNYALLER
DİJİTALDİR.
• PLC‟DE OLAN YA DA SONRADAN
EKLENEN ANALOG GİRİŞ MODÜLLERİ
İLE DIŞARIDAN GELEN BASINÇ,
AĞIRLIK, SICAKLIK GİBİ ANALOG
SİNYALLER DİJİTALE ÇEVİLİP CPU‟YA
GÖNDERİLİR.
GENİŞLEME
MODÜLLERİ
• EĞER PLC‟DEKİ GİRİŞ/ÇIKIŞ SAYISI
İŞİNİZİ GÖRECEK MİKTARDA DEĞİLSE
PLC‟YE EK BAZI PARÇALAR
TAKILABİLİR.
RAFLAR (RACK)
• PLC VE DİĞER MODÜLLERİN
TAKILABİLDİĞİ RAYLAR/RAFLAR
GEREKTİĞİNDE KULLANILABİLİR.
• BU RAFLARA SONRADAN GÜÇ
KAYNAĞI, I/O MODÜLLERİ, ANALOG I/O
MODÜLLERİ, HABERLEŞME AYGITLARI
TAKILABİLİR.
UYUM DEVRELERİ
• PLC, DIŞARIDAN GELEN ANORMAL
GERİLİMLERDEN ETKİLENMESİN DİYE
GİRİŞ & ÇIKIŞ BİRİMİNDE OPTOKUPLÖR DENİLEN AYGITLAR
KULLANILIR.
• OPTO-KUPLÖR, BİR IŞIK GÖNDERİCİ
VE IŞIK ALICIDAN OLUŞUR; 24V GİRİŞ
SİNYALLERİNİ 5V‟A ÇEVİRİR VE CPU‟YA
İLETİR.
OPTO-KUPLÖR
• OPTO-KUPLÖR ANORMAL GİRİŞ
GERİLİMLERİNDEN CPU‟YU YALITIR VE
BOZULMASINI ENGELLER.
24V
5V
SIEMENS S7-200 AİLESİ
OPERATÖR PANELLERİ
• OPERATÖR PANELLERİ PLC‟YE VERİ
GİRMEK VEYA VERİ TAKİP ETMEK İÇİN
KULLANILIR.
• YAYGIN KULLANILAN OPERATÖR
PANELLERİ:
– TD 200 TEXT DİSPLAY ÜNİTESİ
– TP070 TOUCH PANEL (DOKUNMATİK)
EKRANLI ÜNİTE
TD 200 TEXT
DİSPLAYÜNİTESİ
TP070 TOUCH PANEL
PLC NASIL ÇALIŞIR?
• S7-200 SÜREKLİ OLARAK GİRİŞE
GELEN SİNYALLERİ OKUR, GEREKEN
İŞLEMİ YAPAR VE SONUÇLARI ÇIKIŞA
GÖNDERİR.
• PLC, SAHİP OLDUĞU HIZA BAĞLI
OLARAK, BU İŞLEMİ SANİYEDE
BİNLERCE DEFA YAPABİLİR.
ÇEVRİM
GİRİŞ
ELEMANLARI
ÇEVRİM
BUTONLAR
MOTORLAR
SENSÖRLER
SINIR
ANAHTARLARI
OPTİK
ALGILAYICILAR
ÇIKIŞ
ELEMANLARI
SELENOİD VALFLER
PROGRAM
KONTAKTÖRLER
GÖSTERGE
LAMBALARI
S7-200, İŞLEMLERİ BİR TARAMA DÖNGÜSÜNDE GERÇEKLEŞTİRİR
HAFIZA ALANLARI &
VERİYE ERİŞİM
• BİR HAFIZA ALANINDAKİ BELLİ BİR
BİTE ERİŞİM İÇİN ADRES TARİF EDİLİR
• BU ADRES, BAYT VE BİT
ADRESLERİYLE HAFIZA ALANI
BELİRTECİNDEN OLUŞUR
I/O ADRESLERİ
• PLC, DIŞARIDAN ALDIĞI VERİLERİ
VEYA ÇIKIŞA GÖNDERECEĞİ VERİLERİ
BİZİM TARAFIMIZDAN BELİRLENEN
ADRESLERE KOYAR.
• I/O ADRES SAYISI MODELE GÖRE
DEĞİŞİR.
• GİRİŞ ADRESİ “I” İLE, ÇIKIŞ ADRESİ İSE
“Q” İLE GÖSTERİLİR.
I/O ADRESLERİ
Bitler
I 0 . 3
I 3 . 4
Bit
Byte
Giriş/Çıkış(I/O)
GİRİŞ KÜTÜĞÜ (PII): I
• S7–200, HER TARAMANIN BAŞINDA FİZİKSEL
GİRİŞİ OKUR VE BU DEĞERLERİ PII OLARAK
TANIMLANAN HAFIZA ALANINA YAZAR.
• GİRİŞ KÜTÜĞÜNE BİT, BAYT, WORD VEYA
DOUBLE WORD OLARAK ERİŞEBİLİRSİNİZ:
– Bit: I[bayt addresi].[bit adresi]
I0.1
– Bayt, Word veya Double Word: I[boyut][başlangıç bayt adresi] IB4
ÇIKIŞ KÜTÜĞÜ (PIQ): Q
• HER TARAMANIN SONUNDA ÇIKIŞ
KÜTÜĞÜNDE BULUNAN DEĞERLER
FİZİKSEL ÇIKIŞ NOKTALARINA KOPYALANIR.
• ÇIKIŞ KÜTÜĞÜNE BİT, BAYT, WORD VEYA
DOUBLE WORD OLARAK ERİŞEBİLİRSİNİZ:
– Bit: Q[bayt addresi].[bit adresi]
Q1.1
– Bayt, Word veya Double Word: Q[boyut][başlangıç bayt adresi]
QB5
BİT HAFIZA ALANI: M
• BİT HAFIZA ALANINI (M HAFIZA) BİR İŞLEMİN
ARA SONUCU OLARAK, TIPKI BİR YARDIMCI
RÖLE GİBİ KULLANABİLİRSİNİZ.
• M HAFIZA ALANI KÜTÜĞÜNE BİT, BAYT,
WORD VEYA DOUBLE WORD OLARAK
ERİŞEBİLİRSİNİZ:
– Bit: M[bayt addresi].[bit adresi]
M26.7
– Bayt, Word veya Double Word: V[boyut][başlangıç bayt adresi]
MD20
ZAMAN RÖLESİ HAFIZA
ALANI: T
• S7–200, 1 MSN, 10 MSN VEYA 100 MSN‟NİN
KATLARI OLARAK AYARLANABİLECEK
ZAMAN RÖLELERİ SAĞLAR.
• BİR ZAMAN RÖLESİNİN İKİ DEĞİŞKENİ
BULUNUR:
– ANLIK DEĞER: BU 16 BİTLİK İŞARETLİ TAMSAYI,
ZAMAN RÖLESİ TARAFINDAN SAYILMIŞ OLAN
SÜREYİ GÖSTERİR.
– ZAMAN RÖLESİ BİTİ: BU BİT, ANLIK DEĞERLE
AYAR DEĞERİNİN KARŞILAŞTIRMA İŞLEMİ
SONUCUNDA 1 VEYA 0 OLUR.
SAYICI HAFIZA ALANI: C
• S7–200, HERBİRİ SAYICI GİRİŞLERİNİN DÜŞÜK
SİNYALDEN YÜKSEK SİNYALE GEÇİŞİNDE
(YÜKSELEN KENARDA) SAYAN ÜÇ TİP SAYICI
İÇERİR: BİR TİP SADECE YUKARI SAYAR, BİR DİĞERİ
SADECE AŞAĞI SAYAR, DİĞERİ İSE HEM AŞAĞI HEM
DE YUKARI SAYAR.
• BİR SAYICININ İKİ DEĞİŞKENİ BULUNUR:
– ANLIK DEĞER: BU 16 BİTLİK İŞARETLİ TAMSAYI, SAYICI
TARAFINDAN SAYILMIŞ OLAN DEĞERİ GÖSTERİR.
– SAYICI BİTİ: BU BİT, ANLIK DEĞERLE AYAR DEĞERİNİN
KARŞILAŞTIRMA İŞLEMİ SONUCUNDA 1 VEYA 0 OLUR.
ANALOG GİRİŞLER: AI
• S7–200 (SICAKLIK VEYA BASINÇ GİBİ) ANALOG
DEĞERLERİ 16 BİTLİK DİJİTAL BİR DEĞER HALİNE
ÇEVİRİR.
• BU DEĞERLERE ALAN BELİRTECİ (AI), VERİ
BOYUTU (W) VE BAŞLANGIÇ BAYT ADRESİ İLE
ERİŞİLİR.
• ANALOG GİRİŞLER 2 BAYTLIK DEĞERLER
OLDUĞUNDAN VE HER ZAMAN ÇİFT SAYIYLA
BAŞLADIKLARINDAN, ONLARA ERİŞİM DE SADECE
ÇİFT SAYILI BAYT ADRESLERİYLE OLUR (AIW0,
AIW2, AIW4 GİBİ).
– Format: AIW[başlangıç bayt adresi] AIW4
ANALOG ÇIKIŞLAR: AQ
• S7–200 16 BİTLİK BİR DEĞERİ, DİJİTAL DEĞERLE
ORANTILI BİR AKIM VEYA VOLTAJ DEĞERİNE
DÖNÜŞTÜREBİLİR. BU DEĞERLERE ALAN
BELİRTECİ (AQ), VERİ BOYUTU (W) VE BAŞLANGIÇ
BAYT ADRESİ İLE ERİŞİLİR.
• ANALOG ÇIKIŞLAR 2 BAYTLIK DEĞERLER
OLDUĞUNDAN VE HER ZAMAN ÇİFT SAYIYLA
BAŞLADIKLARINDAN, ONLARA ERİŞİM DE SADECE
ÇİFT SAYILI BAYT ADRESLERİYLE OLUR (AQW0,
AQW2, AQW4 GİBİ
– Format: AQW[başlangıç bayt adresi] AQW4
PLC SEÇERKEN !?
• I/O SAYISI İŞİNİZE UYGUN MU?
• UYGUN I/O MODÜLLERİNE SAHİP Mİ?
• DAHA SONRADAN MODÜL
EKLENEBİLİR Mİ?
• KOLAY PROGRAMLANABİLİR Mİ?
• ÇALIŞMA HIZI UYGUN MU?
• ÜRETİCİ DESTEĞİ VE DOKÜMAN VAR
MI?
PLC SEÇERKEN !?
• CİHAZI KULLANABİLECEK ELEMAN
VAR MI?
• CİHAZIN EĞİTİMİ VAR MI?
• GARANTİ VE YEDEK PARÇA VAR MI?
• MALİYETİ VE BAKIM MASRAFLARI
UYGUN MU?
BÖLÜM 4: TEMEL PLC
PROGRAMLAMA MANTIĞI
NELER LAZIM?
• WINDOWS OLAN BİR BİLGİSAYAR
• PROGRAM YAZMAK İÇİN STEP7
MICROWIN
• YAZDIĞINIZ PROGRAMLARI DENEMEK
İÇİN S7-200 SİMÜLATÖR
MİNİMUM BİLGİSAYAR
SİSTEMİ
• ŞU AN PİYASADA SATILAN EN KÖTÜ
BİLGİSAYAR BİLE UYGUNDUR.
– İŞLETİM SİSTEMİ: WINDOWS XP PRO SP2
– HARDDİSKTE 500MB ALAN
– 512 MB VEYA DAHA FAZLA RAM
STEP 7 Micro/WIN
• UYGULAMANIZA KUMANDA EDECEK
PROGRAMIN YAZILMASI VE TEST
EDİLMESİ İÇİN KULLANILIR
S7 200 SİMÜLATÖR
• YAPILAN PROGRAMLARI GERÇEK PLC
OLMADAN TEST ETMEYE YARAR
İLETİŞİM SEÇENEKLERİ
• PC/PPI KABLOSU: PC İLE PLC SERİ
PORT ÜZERİNDEN HABERLEŞİR. EN
YAYGIN VE EN UCUZ SEÇENEKTİR.
• MPI KABLOSU: MPI KABLOSUNU
KULLANMAK İÇİN, PC‟YE CP KARTI
TAKMALISINIZ. CP KARTI DAHA
YÜKSEK İLETİŞİM HIZLARINDA
BAĞLANTI İÇİN GEREKEN DONANIMI
İÇERİR.
PC/PPI KABLOSU
PROGRAM EDİTÖRLERİ
• STEP 7-MİCRO/WIN, PROGRAMINIZI
OLUŞTURMAK İÇİN ÜÇ AYRI EDİTÖR
SAĞLAR:
– LADDER LOGİC (LAD),
– KOMUT LİSTESİ (STL)
– VE FUNCTİON BLOCK DİAGRAM (FBD)
HANGİ EDİTÖR?
• ÖĞRENİLMESİ, ANLAŞILMASI VE
YAZILMASI EN KOLAY OLDUĞU İÇİN
LAD EDİTÖR‟Ü KULLANACAĞIZ.
• „KAPANMIŞ‟ OLAN KONTAKLAR ENERJİ
AKIŞINA İZİN VERİRKEN „AÇILMIŞ‟
KONTAKLAR BU SEMBOLİK AKIŞI
BLOKE EDERLER.
BÖLÜM 5: KOMUTLAR
& S7-200 SİMÜLATÖRÜ İLE
UYGULAMALAR
BIT LOJİK KOMUTLARI
• KONTAKLAR
– NORMALDE AÇIK KONTAK
– NORMALDE KAPALI KONTAK
– NOT KOMUTU
• BOBİNLER
– ÇIKIŞ
– SET VE RESET
STANDART KONTAKLAR
NORMALDE AÇIK KONTAK
AÇIK İSE LOJİK 0
KAPALI İSE LOJİK 1
NORMALDE KAPALI KONTAK
KAPALI İSE LOJİK 0
AÇIK İSE LOJİK 1
HER KONTAĞIN NORMAL DURUMU LOJİK 0
NOT KOMUTU
• NOT KOMUTU ENERJİ AKIŞINI LOJİK
OLARAK DEĞİLLER, YANİ LOJİK 0 İSE
1, 1 İSE 0 YAPAR
NOT
1 ------------- > 0
0 ------------- > 1
DEĞİL
TEMEL İŞLEMLER &
UYGULAMALAR
•
•
•
•
AÇ / KAPA
VE
VEYA
NOT
MÜHÜRLEME DEVRELERİ
• BELLİ BİR ADRESİ SÜREKLİ LOJİK 1 (SET) VEYA
LOJİK 0 (RESET) YAPAN KOMUT VEYA
DEVRELERDİR
• 3 FARKLI MÜHÜRLEME YÖNTEMİ DEVRESİ
BULUNUR:
• KLASİK MÜHÜRLEME
• SET / RESET KOMUTLARI İLE MÜHÜRLEME
• RS / SR FLİP-FLOP İLE MÜHÜRLEME
KLASİK MÜHÜRLEME
• OTOMATİK KUMANDA DEVRELERİNDE
KULLANILAN MÜHÜRLEME TEKNİĞİDİR
SET & RESET
• SET (S) VE RESET (R) KOMUTLARI, BELLİ
BİR BAŞLANGIÇ ADRESİNDEN (BİT)
İTİBAREN BELLİ BİR SAYIDAKİ (N) BİTİN SET
(1) VE RESET (0) OLMASINI SAĞLAR. N, 1 İLA
255 ARASINDA OLABİLİR.
S
SET
N
R
N
RESET
SET & RESET
KOMUTLARINDA ETKİNLİK
• EĞER AYNI RPOGRAMDA BİRDEN
FAZLA SET VE RESET KOMUTUNA AYNI
ANDA LOJİK1 SİNYALİ VERİLİRSE EN
SONDAKİ ETKİN OLUR.
• PLC PROGRAMI SATIR SATIR TARADIĞI
İÇİN SONRA GELEN KOMUT ÖNCEKİ
KOMUTTAN ÜSTÜNDÜR.
SET & RESET
KOMUTLARINDA ETKİNLİK
EN SONDA OLAN
KOMUT ETKİNDİR…
SET VE RESET
ÖNCELİKLİ RS FLİPFLOP
• SET ÖNCELİKLİ FLİPFLOP, SETİN RESETE KARŞI
ÖNCELİĞİ OLDUĞU KİLİTLEME ELEMANIDIR. EĞER
HEM SET (S1), HEM DE RESET (R) GİRİŞLERİ AYNI
ANDA VARSA, SETİN ÖNCELİĞİ VARDIR, YANİ ÇIKIŞ
(OUT) “1” OLUR.
• RESET ÖNCELİKLİ FLİPFLOP, RESETİN SETE KARŞI
ÖNCELİĞİ OLDUĞU KİLİTLEME ELEMANIDIR
(FLİPFLOP). EĞER HEM SET (S), HEM DE RESET
(R1) GİRİŞLERİ AYNI ANDA VARSA, RESETİN
ÖNCELİĞİ VARDIR, YANİ ÇIKIŞ (OUT) “0” OLUR.
SET VE RESET
ÖNCELİKLİ RS FLİPFLOP
YARDIMCI RÖLELER
(MARKER)
• 1 BİTLİK HAFIZA BİRİMLERİDİR.
• BAZI VERİLERİN GEÇİCİ OLARAK
SAKLANABİLDİĞİ VE İSTENİLDİĞİNDE
KULLANILABİLDİĞİ HARİCİ ÇIKIŞ
KONTAĞI OLMAYAN ÇIKIŞ
RÖLELERİDİR.
– M0.0 – M0.7
– M31.0 – M31.7 DEĞERLERİNİ
ALABİLİRLER.
ÇIKIŞ
• ÇIKIŞ KOMUTU (=), ÇIKIŞIN YENİ
DEĞERİNİ ÇIKIŞ KÜTÜĞÜNE YAZAR.
• KOMUT İŞLENDİĞİNDE, S7–200
PROGRAMA GÖRE ÇIKIŞ
KÜTÜĞÜNDEKİ BİTİ “1” VEYA “0”
YAPAR.
ÖRNEK-1
ÖRNEK-2
ÖZEL DAHİLİ RÖLELER
(SM)
• ÖZEL DAHİLİ RÖLELERE ÖZEL HAFIZA
BİTLERİ DE DENİR.
• BU HAFIZA BİTLERİ, CPU İLE
PROGRAM ARASINDA İLETİŞİM
SAĞLAYARAK ÇEŞİTLİ KONTROL
FONKSİYONLARINI GERÇEKLEŞTİRİR.
• BU ALANLARA BİT, BAYT, WORD VE
DOUBLE WORD OLARAK ERİŞİM
MÜMKÜNDÜR.
SMB0
• SM0.0: HER ZAMAN AKTİFTİR.
• SM0.1: İLK TARAMA BİTİ. İLK
TARAMADA “1” SONRA “0” OLUR.
SAYICILAR VE KALICI TİP ZAMAN
RÖLELERİNİN ÇIKIŞI BU BİT İLE RESET
EDİLİR.
• SM0.2: ENERJİ VERİLDİ BİTİ. ENERJİ
VERİLDİKTEN SONRAKİ İLK TARAMADA
“1” SONRA “0” OLUR.
SMB0
• SM0.4: 30 SN “0”, 30 SN “1” OLUR.
• SM0.5: 0,5 SN “0”, 0,5 SN “1” OLUR.
• SM0.6: TARAMA JENERATÖRÜ. BİR
TARAMADA “0”, BİR TARAMADA “1”
OLUR.
• SM0.7: PLC STOP KONUMUNDAYSA “0”,
RUN KONUMUNDAYSA “1” OLUR.
SMB28-SMB29
• ANALOG AYAR DEĞERLERİ.
• 0-255 ARASI DEĞER ALABİLİRLER.
• ZAMAN AYARI, ALARM LİMİTİ GİBİ
DEĞİŞEBİLEN BAZI DEĞERLER İÇİN
KULLANILABİLİR.
– SMB28: ANALOG AYAR 0‟DAN OKUNAN
DEĞER.
– SMB29: ANALOG AYAR 1‟DEN OKUNAN
DEĞER.
SAYICILAR
• S7-200 AİLESİNDE 3 TİP SAYISI
VARDIR:
– YUKARI SAYICI (CTU)
– AŞAĞI SAYICI (CTD)
– AŞAĞI-YUKARI SAYICI (CTUD)
• BU SAYICILAR GİRİŞLERİNİN 0‟DAN 1‟E
GEÇİŞLERİNDE SAYMA İŞLEMİNİ
GERÇEKLEŞTİRİR.
YUKARI SAYICILAR
• YUKARI SAY KOMUTU (CTU),
YUKARI SAYMA GİRİŞİNİN
(CU) HER YÜKSELEN
KENARINDA CXX DEĞERİNİ
BİR ARTTIRIR.
• CXX DEĞERİ PV‟YE EŞİT
VEYA BÜYÜKSE CXX BİTİ SET
OLUR.
• RESET (R) GİRİŞİ
GELDİĞİNDE SAYICI DEĞERİ
SIFIRLANIR.
AŞAĞI-YUKARI
SAYICILAR
• YUKARI/AŞAĞI SAY KOMUTU
(CTUD) YUKARI SAYMA (CU)
VEYA AŞAĞI SAYMA (CD)
GİRİŞLERİNİN HER YÜKSELEN
KENARINDA YUKARI VEYA
AŞAĞI SAYAR.
• SAYICI PV‟YE EŞİT İSE ÇIKIŞ
KONUM DEĞİŞTİRİR.
• R GİRİŞİNE 1 VERİLDİĞİNDE
SAYICI ÇIKIŞI VE CXX DEĞERİ
SIFIRLANIR
ÖRNEK
• 6 KAPASİTELİ
OTOPARKTA, ARABA
SAYISI 6 İSE “DOLU”
DEĞİLSE “BOŞ”
LAMBASI YANSIN.
AŞAĞI SAYICILAR
• AŞAĞI SAY KOMUTU (CTD), SAYMA
GİRİŞİNİN (CD) HER YÜKSELEN
KENARINDA ANLIK SAYMA DEĞERİNİ
BİR AZALTIR.
• CXX 0‟A EŞİTSE CXX BİTİ SET OLUR.
• LD (LOAD) GİRİŞİ GELDİĞİNDE SAYICI
BİTİ SIFIRLANIR VE ANLIK DEĞER PV
DEĞERİNE EŞİT YAPILIR. SIFIRA
ULAŞILDIĞINDA SAYMA İŞLEMİ
DURUR (VE CXX BİTİ SET OLUR).
POZİTİF GEÇİŞ &
NEGATİF GEÇİŞ
• POZİTİF GEÇİŞ (YÜKSELEN KENAR) KOMUTU (EU),
HER 0‟DAN 1‟E DÖNÜŞÜMDE SADECE BİR TARAMA
SÜRESİNCE ENERJİ AKIŞINA İZİN VERİR.
• NEGATİF GEÇİŞ (DÜŞEN KENAR) KOMUTU (ED),
HER 1‟DEN 0‟A DÖNÜŞÜMDE SADECE BİR TARAMA
İÇİN ENERJİ AKIŞINA İZİN VERİR.
P
POZİTİF GEÇİŞ
N
NEGATİF GEÇİŞ
POZİTİF GEÇİŞ &
NEGATİF GEÇİŞ
POZİTİF GEÇİŞ &
NEGATİF GEÇİŞ
KARŞILAŞTIRMA
KONTAKLARI
• ÇEŞİTLİ VERİLERİN DEĞERLENDİRİLDİĞİ VE
ŞART SAĞLANDIĞI TAKDİRDE ÇIKIŞIN AKTİF
OLDUĞU KONTAKLARDIR.
• KARŞILAŞTIRMA İŞLEMLERİ İÇİN VERİNİN
BOYUTU, KARŞILAŞTIRMA ŞEKLİ VE İLGİLİ
LOJİK İŞLEMİN ÖZELLİĞİNE GÖRE FARKLI
KOMUTLAR KULLANILIR.
IN1
İŞLEM
IN2
V
KARŞILAŞTIRMA
V=VERİTİPİ
KARŞILAŞTIRMA
İŞLEMLERİ
•
•
•
•
==B, >=B, <=B, <>B (BYTE)
==I, >=I, <=I, <>I (INTEGER, TAMSAYI)
==D, >=D, <=D, <>D (DOUBLE, TAMSAYI)
==R, >=R, <=R,<>R (REEL, GERÇEL SAYI)
ÖRNEK-1
• SMB28 ADRESİNDEKİ 8 BİTLİK (1 BYTE)
VERİ İLE 20 TAMSAYISI
KARŞILAŞTIRILIR. EĞER SMB28
ADRESİNDEKİ VERİNİN DEĞERİ 20 İSE
Q0.1 ÇIKIŞI AKTİF OLUR
SMB28
==
20
B
Q0.1
ÖRNEK-2
• SMB28 ADRESİNDEKİ 8 BİTLİK VERİ İLE
100 TAMSAYISI KARŞILAŞTIRILIR.
SMB28 ADRESİNDEKİ VERİ 100‟E EŞİT
VEYA BÜYÜKSE Q0.0 AKTİF OLUR.
SMB0
>=
B
100
Q0.0
ÖRNEK-3
• C0 10‟A EŞİT VEYA BÜYÜK VE 15‟E EŞİT
VEYA KÜÇÜKSE Q0.0 AKTİF OLUR.
C0
>=
10
Q0.0
C0
I
<=
15
I
ÖRNEK-4
ZAMAN RÖLELERİ
• KONTAK KAPANDIKTAN BELLİ BİR
SÜRE SONRA ENERJİ İLETİLMESİNİ
VEYA AÇILDIKTAN BELLİ BİR SÜRE
SONRA ENERJİ KESİLMESİNİ SAĞLAR.
– ÇEKMEDE GECİKMELİ (TON)
– KALICI ÇEKME GECİKMELİ (TONR)
– BIRAKMADE GECİKMELİ (TOF)
• TİPLERİ VARDIR.
ZAMAN RÖLELERİ
• PLC ÇIKIŞI AKTİF
OLDUĞUNDA X SÜRESİ
KADAR SONRA ÇEKER,
VEYA PASİF
OLDUĞUNDA Y SÜRESİ
KADAR SONRA BIRAKIR
Q0.1
PLC
ZAMAN RÖLELERİ
GİRİŞ
SİNYALİ
TON
ÇIKIŞI
TOF
ÇIKIŞI
GİRİŞ
ON
OFF
TON
TOF
ÇIKIŞ
TIMER
ON
DELAY
TIMER
OFF
DELAY
ZAMAN
ZAMAN RÖLELERİ
• BELİRLİ SÜRELER ELDE ETMEK İÇİN
BELİRLİ RÖLELER KULLANILIR.
• 1, 10, 100 ms KATLARI OLARAK
AYARLANABİLİRLER.
• NUMARA (T37) SÜREYİ
• PT İSE ÇARPANI BELİRLER
• SONUÇ ms OLARAK ELDE EDİLİR.
ZAMAN RÖLELERİ
• RÖLE TİPİ, SÜRE VE RÖLE
NUMARALARINI BELİRTEN TABLO.
TON ZAMAN RÖLELERİ
• GELEN ENERJİYİ BELLİ BİR SÜRE SONRA
ÇIKIŞA İLETİR. YANİ, KONTAK KAPANDIKTAN
BELLİ BİR SÜRE SONRA BAZI İŞLEMLERİN
YAPILMASINI SAĞLAR.
• “IN” GİRİŞİ AKTİF OLDUĞU SÜRECE
İSTENEN SÜRE SONUNDA ÇIKIŞ
AKTİFLEŞTİRİLİR.
• “IN” GİRİŞİ PASİF OLUNCA ÇIKIŞ DA PASİF
OLUR.
TON ZAMAN RÖLELERİ
• SÜRE HESABI:
– PT*RÖLE NO ÇÖZÜNÜRLÜĞÜ
– 10*100MS=1000MS=1SN
• “IN” AKTİF OLDUĞU SÜRECE,
HESAPLANAN SÜRE SONRA ÇIKIŞ
(T37) DA AKTİF OLUR.
T37
Q0.0
SÜRE HESABI
AYARLANACAK ZAMAN (ms)
• PT= ----------------------------------------ÇÖZÜNÜRLÜK (ms)
• PT=30.000/100=300
TON ZAMAN RÖLELERİ
• I0.0 KAPANDIKTAN 1 SN SONRA Q0.0
AKTİF OLUR.
TON ZAMAN RÖLELERİ
UYGULAMALAR
• START BUTONUNA BASTIKTAN 5 SN SONRA 1.
MOTOR, 10 SN SONRA DA 2. MOTOR
ÇALIŞSIN. STOP’A BASILINCA HER İKİSİ DE
DURSUN
• AŞAĞIDAKİ ZAMAN ARALIKLARINDA
BELİRTİLEN ÇIKIŞLAR TEKRARLANARAK AKTİF
OLSUN
Q0.0
0
Q0.1
5
Q0.2
8
15
UYGULAMALAR
• 2 ADET TON KULLANARAK 1 HZ FREKANSINDA
KARE DALGA SİNYALİ
Q0.0 ÇIKIŞI
0,5 SN
0,5 SN
ZAMAN
ÖDEV
• YILDIZ – ÜÇGEN YOLVERME YÖNTEMİ İLE
MOTOR ÇALIŞTIRINIZ
TONR ZAMAN RÖLELERİ
• BU TİP RÖLELERDE “IN” GİRİŞİ PASİF
OLDUĞUNDA SAYILAN SÜRE
SİLİNMEZ.
• “IN” GİRİŞİ AKTİF OLDUĞUNDA KALDIĞI
YERDEN DEVAM EDER.
• TONR RÖLELERDE İÇERİK
• VE ÇIKIŞ BİTİ “RESET” İLE
• SIFIRLANIR.
TONR ZAMAN RÖLELERİ
TOF ZAMAN RÖLELERİ
• “IN” GİRİŞİ LOJİK0 YAPILDIKTAN
SONRA, ÇIKIŞIN AYAR DEĞERİ KADAR
SÜRE AKTİF OLMASINI SAĞLAR.
• “IN” GİRİŞİ LOJİK1 YAPILDIĞINDA Txxx
ADRESİNDEKİ ÇIKIŞ LOJİK1 OLUR.
RÖLE ANLIK DEĞERİ SIFIRLANIR.
TOF ZAMAN RÖLELERİ
• START‟A
BASILDIĞINDA
MOTOR HEMEN
ÇALIŞACAK,
STOP
BUTONUNA
BASILDIKTAN
10SN SONRA
DURACAK.
UYGULAMALAR
• BU BÖLÜMDE SADECE UYGULAMA
YAPILACAKTIR.
– 4 KATLI ASANSÖR OTOMASYONU
– STEP MOTOR HIZ KONTROLÜ
– KAVŞAK SİNYALİZASYON OTOMASYONU
KAVŞAK SİNYALİZASYON
OTOMASYONU
KAVŞAK SİNYALİZASYON
OTOMASYONU
• TASARIMI YAPILACAK SİNYALİZASYON
SİSTEMİNDE İKİ ADET YOLUN BİRLEŞMİŞ
OLDUĞU BİR KAVŞAK BULUNMAKTADIR.
• BU YOLLARDAN BİR TANESİNİN TRAFİK
AKIŞI DİĞERİNE GÖRE BİRAZ DAHA
YOĞUNDUR. BU NEDENLE TRAFİK
YOĞUNLUĞU FAZLA OLAN YOLDAKİ YEŞİL
IŞIĞIN SÜRESİ DİĞERİNDEN BİRAZ DAHA
UZUNDUR
KAVŞAK SİNYALİZASYON
OTOMASYONU
•
•
•
•
•
Yol
A
B
A yaya
B yaya
Kırmızı
30 saniye
45 saniye
48 saniye
33 saniye
Sarı
3 saniye
3 saniye
---------------
Yeşil
45 saniye
30 saniye
30 saniye
45 saniye
KAVŞAK SİNYALİZASYON
OTOMASYONU
• BU SÜRELERE EK OLARAK, HERHANGİ
BİR BAKIM İŞLEMİ YAPILACAĞI ZAMAN,
YUKARIDAKİ SÜRELER İPTAL OLARAK,
SARI IŞIĞIN 0,5 SANİYE ARALIKLARLA
YANIP SÖNMESİ GEREKMEKTEDİR.
GİRİŞ I0.0
I0.1
I0.2
I0.3
Başlat
Durdur Sarı ışık anahtar
-----ÇIKIŞ Q0.0
Q0.1
Q0.2
Q0.3
Kırmızı Sarı
Yeşil
------
3 KATLI ASANSÖR
• ZEMİN + 3 KATI
OLAN TEMEL
ASANSÖR
PROGRAMI
SENSÖR3
3
BUTON3
SENSÖR2
2
BUTON2
SENSÖR1
1
BUTON1
SENSÖR0
0
BUTON0
STEP MOTOR HIZ
KONTROLÜ
• STEP MOTORLAR ROBOT YAPIMINDA VE
KONTROLLÜ DÖNÜŞ HAREKETİ
GEREKTİREN UYGULAMALARDA SIKLIKLA
KULLANILAN BİR MOTOR TÜRÜDÜR.
• DÖNME HAREKETİNİN
GERÇEKLEŞTİRİLMESİ İÇİN SÜREKLİ BİR
GERİLİME İHTİYAÇ DUYMAZ.
• STEP MOTORLAR SAĞRILARINA (BOBİN)
UYGULANAN ELEKTRİK PALSİNE GÖRE
İSTENEN MİKTARDA (7,5 İLE 90 DERECE
ARASI) DÖNME YAPABİLEN MOTORLARDIR.
STEP MOTOR HIZ
KONTROLÜ
• ELEKTRİK PALSLERİNİN VERİLDİĞİ
DURUM LOJİK1 VE VERİLMEDİĞİ
DURUM LOJİK 0 OLARAK
DÜŞÜNÜLDÜĞÜNDE STEP
MOTORLARA DİJİTAL MOTOR OLARAK
DA ADLANDIRILABİLİR VE
MİKROİŞLEMCİLİ SİSTEMLER
KULLANILARAK KOLAYCA
SÜRÜLEBİLİR.
STEP MOTOR HIZ
KONTROLÜ
STEP MOTOR HIZ
KONTROLÜ
• DAHA ÖNCEDEN BAHSEDİLEN
MOTORLARDA ENERJİ VERİLDİĞİNDE
HAREKET BAŞLAR VE ENERJİ KESİLDİĞİNDE
HAREKET KAZANILAN İVME YAVAŞ YAVAŞ
YİTİRİLEREK DURUR.
• STEP MOTORLAR İSE MOTORUN DÖNMESİ
GİRİŞE UYGULANAN PALSLERİN SÜREKLİ
VE SIRALI OLMASINA BAĞLIDIR.
• DOĞRU SIRADA UYGULANAN PALS MOTORU
BİR ADIM İLERLETİR.
STEP MOTOR HIZ
KONTROLÜ