Kurumsal Arşivler, E-kitaplar ve Uzun Süreli Koruma Çalıştayı

KURUMSAL ARŞİVLER,
E-KİTAPLAR VE
UZUN SÜRELİ KORUMA
ÇALIŞTAYI
26-27 Ekim 2006
Sabancı Üniversitesi
İstanbul
-RAPORMine TARLAN
Giriş:
Sabancı Üniversitesi Bilgi Merkezi’nin ev sahipliğini yaptığı, Ankos
Başkanlığı’nda düzenlenen bu ilk çalıştay 26-27 Ekim 2006 tarihlerinde
gerçekleşmiştir. 4 yabancı konuşmacı sunum yapmıştır. Çalıştaya 15 farklı
kurumdan toplam 35 kişi katılmıştır.
Çalıştay’da gerçekleşen sunumlar http://www.ankos.gen.tr/index.php bağlantı
adresinde, belgelerin altında bulunan sunumlar linkinde bulunabilir.
Mine Tarlan
Koç Üniversitesi,Sağlık Bilimleri Kütüphanecisi
Ankos, Tanıtım ve Organizasyon Grubu Üyesi
Ankos, ALPSP Veri Tabanı Sorumlusu
E-Posta: [email protected]
Telefon: 0 212-311 26 23
Program:
Çalıştay I:
“Developing the market place: The role of consortia in bringing
about new business models and services”/ David Ball
(Acting Head of Academic Services and University Librarian, Library
and Learning Centre Bournemouth University)
Çalıştay II:
"Long-term preservation of digital resources: Problems, strategies,
approaches of the Bavarian State Library" / Gregor Horstkemper
(Bayerische Staatsbibliothek
Medien,Muenchen)
Ref.
Zeitschriften
/
Elektronische
Çalıştay III:
"Your institutional repository: What it can do for your institution
and what your institution can do for the repository" / Alma Swan
(Director of Key Perspectives Ltd)
Çalıştay IV:
“Institutional repositories: Current development, future promise” /
David F. Kohl
(Dean and University Librarian, Emeritus, University of Cincinnati)
Çalıştay I:
“Developing the market place: The role of consortia in bringing
about new business models and services”
David Ball
İki bölümden oluşan bu sunumun ilkinde yaratıcılık, yayıncılık, erişim ve
kullanımdan doğan enformasyon döngüsünün değerinden bahsedilmiştir.
Bu döngünün basılı ve elektronik ortam üzerindeki farklılıklarına ve
elektronik kaynaklardan her geçen gün çeşitlilik kazanan alanlarda ve
giderek artan bir taleple elektronik kaynakların kullandığına
değinilmiştir. İstatistiklerle elektronik kitapların kullanımındaki artış
belirtilmiştir. Kütüphanelerde elektronik kaynak kullanımı sonucundan
gelişen dengeler ve kütüphanelerin elektronik kaynak kullanımından
doğan kâr ve zararları, kullanıcının kütüphane kaynaklarından yararlanma
şeklinin ve kütüphanenin kullanıcıya sunduğu hizmette görülen
değişiklikler konu edilmiştir.
İkinci bölümde ise konsorsiyum ve elektronik kitapların sağlanması
konuları ele alınmıştır. Konsorsiyumun avantajları (indirimler, değişik
konularda yeni hizmetler vb.), hizmet kalitesinin arttırılması gibi
konularda İngiltere’deki durum çeşitli örneklerle aktarılmıştır.
İngiltere’deki konsorsiyumlar ve yüksek öğretim kurumları hakkında
bilgi verilmiştir. Bu konulardaki Türkiye’deki durum ile ilgili
katılımcılara söz hakkı verilmiştir.
Ayrıca elektronik kitapların dünya çapında artan kullanımından
bahsedilmiş, Türkiye’de elektronik kitapların az kullanılmasının sebepleri
katılımcılar arasında tartışılmıştır.
Referanslar:
D. Ball. Managing Suppliers and Partners for the Academic Library, London, Facet Publishing,
(2005).
R. Everett. MLEs and VLEs explained, London, JISC, (2002). Available at:
http://www.jisc.ac.uk/index.cfm?name=mle_briefings_1.
N.K. Herther. “The E-book Industry Today: a bumpy road becomes an evolutionary path to market
maturity”, The Electronic Library, 23(1), pp. 45-53, (2005).
D. Nicholas and P. Huntington, ‘Big deals: results and analysis from a pilot analysis of web log data:
report for the Ingenta Institute’, in The consortium site licence: is it a sustainable model? Edited
proceedings of a meeting held on 24th September 2002 at the Royal Society, London, Oxford: Ingenta,
2002 (Ingenta Institute, 2002), pp121-159, pp149, 151.
C. Tenopir. Use and Users of Electronic Library Resources: an overview and analysis of recent
research studies, Washington, Council on Library and Information Resources, (2003). Available at:
http://www.clir.org/pubs/reports/pub120/pub120.pdf.
Çalşıtay II:
"Long-term preservation of digital resources: Problems, strategies,
approaches of the Bavarian State Library"
Gregor Horstkemper
Dijitalleştirilen ve dijital üretilmiş belgelerin uzun dönemli korunmasına
ilişkin gittikçe artan sorunlara bulunan çözüm önerilerine değilmiştir. Bu
konuda çalışmalarda bulunan Nestor projesinin stratejileri ve BABS’ın
uzun dönemli depolama ve erişim sisteminden söz edilmiştir.
Dijital olarak üretilen belgelerin ve dijitalleştirilen belgelerin sayısındaki
hızlı artış, uzun dönemli depolama konusunda bir takım çözüm
önerilerinin üretilmesini zorunlu kıldığı ifade edilmiştir. Bavarian
Eyaleti’nin Dijital Kütüphanesi’nin kuruluşu, branşları ve kapsamı
hakkında bilgi verilmiştir. Bu kapsamda dijitalleştirilmiş belgeler ve bu
belgelere erişim ile ilgili örnekler verilmiştir.
Dijitalleştirme çalışmaları kapsamında; hazırlık aşamasında dosya
adlarının nasıl verildiği, veri tabanına nasıl işlendiği, dijitalleşme işlemi
(bu işlem esnasındaki örnek fotoğraflarla birlikte), belgenin yapısının
incelenmesi, erişimin sağlanması ve belgenin arşivlenmesi aşamaları
detaylı bir şekilde anlatılmıştır.
Almanya’daki uzun dönemli depolama çalışmaları hakkında bilgi
verilmiştir. Nestor projesinden ve bu projede yer alan diğer kurumlardan
bahsedilmiştir.
Bavarian Eyalet Kütüphanesi’nde kullanılan Digitool sisteminden
bahsedilmiştir.
Elektronik dergi içeriklerinin arşivlenmesi ve bu arşivlerin depolandığı
alanların kapasiteleri hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir.
Çalşıtay III:
"Your institutional repository: What it can do for your institution and what
your institution can do for the repository"
Alma Swan
Açık erişimin neden önemli bir konu olduğu, araştırma enstitülerinde
kullanılabilecek en iyi politikaların neler olduğu konuları üzerinde durulmuştur.
Arşivlerin sadece o ülkenin değil, küresel ağın bir parçası olarak dünyanın
bilimsel iletişiminin altyapısı olduğu belirtilmiştir. Araştırmacıların yayınlarında
neden açık erişimi kullandığı ve sonrasında kendi yayınlarını neden açık erişim
ile yayınladığını açık erişimle yayınlanmayan yayınların ise özellikle atıf
sayılarının azlığına dikkat çekilmiştir. Kurumların açık erişimi desteklemek için
neleri yapabileceği, açık erişimden kimlerin faydalanacağı ve açık erişimin ulusal
ekonomiye katkıda bulunduğu ortaya konmuştur. Son olarak İngiltere’deki
kurumsal arşiv alanındaki gelişmeler ele alınmıştır.
Detaylı Bilgi ve Kaynaklar
JISC FAIR Programı, kurumsal arşivlere paylaşımlı erişim için farklı mekanizmaları değerlendiriyor ve
araştırıyor: www.jisc.ac.uk/programme_fair.html
DAEDALUS ve TARDis projeleri etkin bir kurumsal arşiv için farklı modelleri araştırıyor:
www.lib.gla.ac.uk/daedalus ve http://tardis.eprints.org
The ePrints UK Projesi e-printlere açık erişim arşivlerden ulaşım için ulusal, disiplin temelli hizmetler geliştiriyor:
www.rdn.ac.uk/projects/eprints-uk
Açık Erişim Arşivleri ve Kişisel Arşivleme sitesi: www.eprints.org
En bilinen Açık Arşiv tarama motorları: www.oaister.org ve http://citebase.eprints.org/cgi-bin/search
SHERPA Projesi, çok sayıda lider üniversitede Açık Erişim arşivleri kuruyor: www.sherpa.ac.uk
İzin politikaları yayıncıya göre: www.sherpa.ac.uk/romeo.php ve dergiye göre: http://romeo.eprints.org
Açık Erişim arşivlerin yetkin bir listesini sağlamak için gelişen bir pilot proje: www.opendoar.org
Açık Erişim Dergiler
En geniş Açık Erişim dergi yayıncısı, BioMed Central: www.biomedcentral.com
Yayın yapmak için istenen ücret için destek sağlayan kurumların listesi için bakınız:
www.biomedcentral.com/info/about/apcfaq#grants
The Public Library of Science için: www.plos.org
Açık Erişim güncel dergi listesi için: www.doaj.org
Açık Erişim Atıf ve Etki Faktörü Çalışmaları
En eski çalışma Steve Lawrance tarafından yapıldı: www.nature.com/nature/debates/eaccess/Articles/lawrence.html
Bunu Michael Kurtz tarafından yapılan çalışma izledi: http://cfa-www.harvard.edu/~kurtz/jasist1-abstract.html ve
http://cfa-www.harvard.edu/~kurtz/jasist2-abstract.html
Bu konudaki en yeni çalışma Harnad ve Brondy tarafından yapıldı:
www.dlib.org/dlib/june04/harnad/06harnad.html
Diğer Açık Erişim Kaynakları:
http://www.arl.org/sparc/
www.arl.org/sparc/soa/#forum
Amerikan Bilim Adamları Tartışma Forumu (büyük ölçüde araştırmacılar için):
http://amsci-forum.amsci.org/archives/American-Scientist-Open-Access-Forum.html
Çalşıtay IV:
“Institutional repositories: Current development, future promise”
David F. Kohl
Geçmişi devralmak mı yoksa geleceği yaratmak mı? sorusuna cevapla
başlayan sunum kütüphanenin geleceğini şekillendiren iki unsur olan
konsorsiyum ve gelişen elektronik ortamların açıklanması ile devam
etmiştir.
Kütüphanecilik alanında temelde yapılan işlerin değiştiği, yerlerine
elektronik kaynakların kullanımıyla birlikte yeni hizmetlerin geldiği
ortaya konmuştur. Amerika’dan değişim ile ilgili sayılara dayanan
örnekler verilmiştir. Kütüphane kavramından dijital arşive geçişin
temelleri ve iki kavramın farkları üzerine bilgi verilmiştir.
STM alanındaki yayıncıların ve makalelerin sayıları istatistiklerle
sunulmuştur.
Kütüphaneciler ve öğretim üyelerinin ortaklığı; kütüphanecilerin çeşitli
hizmetlerle dijital arşivlerde daha aktif rol alacağı ortaya konmuştur.
Hızla genişleyen potansiyel kaynaklar, kütüphane dışında hızla gelişme
gösteren koleksiyon çeşitli örneklerle açıklanmıştır.
Sunum teorik olasılıkları değil gerçek örnekleri ve bugünkü uygulamaları
temel almıştır.