146 septik şok
Transkript
146 septik şok
SEPTİK ŞOK Dr.Erkan ÇOBAN KEAH Acil Tıp Kliniği VAKA 16 yaşında erkek öğrenci gece saat 23 te as getirildi.Ailesinden alınan anemneze göre 2 gün önce arkadaşları ile top oynarken düşmüş ve eve topallayarak gelmişti.Dizinde küçük bir sıyrık dışında gözüken belirgin bir yara yoktu.Ertesi gün ağrısı kalmamıştı.O sabah okula giderkende şikayeti yoktu.Fakat okuldan döndüğünde kendini iyi hissetmiyordu.Üşüyüp ürperiyor ve tüm kasları ağrıyordu.Annesi grip olduğunu düşünerek bir parasetamol tableti verip yatağına yatırmıştı.Bir saat önce bakmaya gittiğinde oğlunun ateş gibi yandığını,sayıkladığını ve uyanamadığını farketmişti FM de hasta dalgın ateş:39,5 nabız 125/dk TA:70/50 solunum sayısı:24/dk bulundu.LAP, hepatosplenomegali, ense sertliği,döküntü,fokal nörolojik bulgu yoktu.Farenks normaldi.kalp ve AC sesleri doğaldı.Hemen damaryolu açılarak % 0.9 SF başlandı. İlk incelemerde hb:13.4 g/dl wbc:3200 plt:54000 Na:143 mg/dl K:3.6 mg/dl üre:27 mg/dl HCO3 21 mmmol/l bulundu PAAC ve BBT çekildi.Patoloji saptanmadı. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 2 Kan kültürü alındı ve LP yapıldı.BOS bulguları tamamen normaldi.Kaynağı bilinmeyen sepsis ön tanısı ile ampirik olarak 2 gr seftriakson ve 160 mg gentamisin ile tedaviye başlandı. İlk 6 saaat içinde hastanın durumu bu tedaviye rağmen gittikçe kötüleşti.Tansiyonu düşmeye idrar miktarı azalmaya başlayınca YBÜ nakledildi.Burada CVP +1 cm Ph:7.48 PO2:60 mmHg PCO2:38 mmHg bulundu.Hasta entübe edildi.Sıvı desteği artırıldı ve 3mcg/kg/dk dopamin verilmeye başlandı.Bu sırada kan kültürlerinde Metisiline duyarlı staf, ürediği öğrenildi.Antibiyotik tedavisi değiştirilerek 6 saatte bir 2 gr sefazolin verilmeye başlandı. Durumu stabilize olan hastanın hemodinamik bulguları gittikçe düzeldi.Buna rağmen MV u 14 gün sürdürmek gerekti.ABY nedeniyle geçici hemodiyaliz uygulandı.Ayak parmaklarının birinde nekroz gelişti.Hastanede 6 hafata kalan hasta, okuluna ancak 3 ay sonra dönebildi. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 3 Sepsis mikroorganizmalarca oluşturulan heterojen bir klinik sendromdur. Gram - ve gram + bakteriler sepsis olgularının büyük kısmından sorumlu mantarlar, mikobakteriler, riketsiya, virüsler protozonlar DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 4 Epidemiyoloji ABD de şiddetli sepsis görülme sıklığı % 0.3 Olguların %51 YBÜ tedavi görüyor. Sepsis insidansı yaşla birlikte 100 kattan fazla artış gösteriyor. 10-14 yaş arası % 0.02 ; >85 yaş kişilerde % 26,2 Mortalite % 28.6 Bu oran çoçuklarda % 10; >85 yaş %38.4 Erkekler ve beyaz olmayanlarda daha sık Fungal organizmalara bağlı sepsis % 200 artmış olsada ensık neden Gr+ bakteriler DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 5 Yaşlılarda Gr- sepsis görülme oranı gençlere göre daha fazla Yaşlılarda respiratuar ve genitoüriner kaynaklı sepsis gençlere göre daha sık Pnömoni yaşlılarda sepsisisn en sık nedeni AS hastalarının %0.7 si ciddi sepsis şüphesi ile başvurur Sepsis vakalarının 2/3 ü ilk olarak AS başvurur. AS sepsis hastalarının yarısından fazlası >65 yaş DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 6 Pediyatrik Sepsis ABD de % 0.056 oranında pediyatrik sepsis vakası görülür. Bebeklerde en yüksek( 1000 de 5,16) daha büyük çoçuklarda dramatik olarak azalır( 10-14 yaş arası 1000 0,2) Erkeklerde kızlardan % 15 oranında daha fazla Hastane mortalitesi % 10,3 % 49 da altta yatan bir hastalık vardır. En sık (%22.9) düşük doğum ağırlıklı olmak Respiratuar enfeksiyonlar(%37) ve primer bakteriyemi (% 25) en yaygın enf. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 7 Tanımlar Bakteriyemi: kanda canlı bakterinin olması Enfeksiyon:Herhangibir patojenin ya ad yüksek enfeksiyon ihtimali gösteren klinik sendrom halinin eşlik ettiği şüpheli ya ad kanıtlanmış (pozitif kan kültürü,doku örneklemesi ya ad PCR testi) enfeksiyon. Enfeksiyonun kanıtları muayene, laboratuar testleri ve görüntülemedeki pozitif bulgular( steril vucut sıvılarında lökosit +, içi boş organ perforasyonu,AC de pnömoni bulguları,vucutta peteşi purpura ya da purpura fulminans) DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 8 SIRS: Aşağıdaki dört kriterden ikisinin varlığı, çocuklarda anormal sıcaklık veya lökosit sayısından en az biri olmalıdır: 1. Vücut ısısı: >38.3°C , çoçuklarda >38.5°C , <36°C 2. Taşikardi:(harici bir uyarıcı, uyuşturucu kullanımı , uzun süreli ağrılı uyaranlara maruz kalmaksızın ya da 30 dakika boyunca başka türlü açıklanamayan sürekli yükseklik): Kalp hızı >90 atım/ dk; veya çoçuklarda ortalama kalp hızı >2 SD veya <1 yaş çoçuklarda bradikardi; ortalama kalp hızı yaşına göre <10 percentil DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 9 3.Solunum sayısı: >20/dk veya PaCO2<32 mmHg çoçuklarda >2 SD veya nöromüsküler hadise ile açıklanmayan MV ihtiyacı olan Akut solunum güçlüğü 4.Lökosit sayısı:>12000 veya <4000 veya >%10 bant formu( kemoterapiye sekonder oluşan lökopeni hariç) DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 10 Sepsis : Enfeksiyona 2 ya da daha fazla SIRS kriterinin eşlik ettiği sistemik cevaptır. Ağır sepsis: Sepsise ek olarak KVC organ bozukluğu veya ARDS veya 2 veya daha fazla organ yetmezliğinin olması Septik şok:Diğer sebeplerle açıklanamayan devam eden arteryel hipotansiyon Hipotansiyon ise başka bir sebep olmaksızın volüm resüstasyonuna rağmen sistolik arteriyel basıncın < 90 mmHg (çocuklarda basıncın < 2 SD ortalama arteriyel basınç <60 mmHg veya sistolik kan basıncının başlangıca göre >40 mmHg düşmesi olarak tanımlanır. Hipotansiyon çocuklarda dekompanse şokun geç bir bulgusudur. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 11 Pediyatrik septik şok:Santrale göre azalmış periferik nabızlar,kapiller dolumun >2 dk olması ,soğuk ve ıslak nabızlar,idrar akımının azalmasıgibi azalmış perfüzyon bulgularının eşlik ettiği taşikardi(hipotermik hastaklarda taşikardi gözlenmiyebilir.) MODS: Hemostazın yapılan girişimlerle sağlanamadığı, organ fonksiyonlarını n bozulduğu akut hastalıkdurumudur Primer MODS:Tanımlanmış enfeksiyon odağının sonucu olarak gelişmiş erken dönem organ disfonksiyonudur. Sekonder MODS:SIRS kriterlerini barındıran konakçı cevabıdır. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 12 DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 13 SIRS Sırsın belirlenmesi bir enfeksiyon veya sepsis tanısını doğrulamaz Travma,pakreatit,yanıklar ve enfeksiyonda görülebilir Dahili ve cerrahi hastalarda SIRS olmayan hastalarda mortalite oranı %3 iken 2 kriteri karşılayan hastalarda %6 3 kriteri karşılayan hastalarda %10 4 kriteri karşılayan hastalarda %17 DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 14 RİSK GRUBU Yeidoğan Yaşlılar Diyabetikler Kanserliler Nötropenik hastalar Kortikosteroid,immunsupresif tedavi alanlar KT ve RT alanlar İV veya üriner kateteri olanlar Protezi olanlar Mekanik ventilasyon uygulananlar Yoğun ve gereksiz geniş spekturumlu ant. kullananlar DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 15 Patofizyoloji Patolojik süreç mikroorganizmanın invazyonu ve proliferasyonu ile başlar Doku invazyonunu, monositler/makrofajların hızlı bir şekilde TLR (Toll-benzeri reseptörler) de içeren kalıp-tanıyıcı reseptörler yolu ile spesifik mikrobiyal ürünleri tanıması takip eder. TLR mikroorganizmayı bağlar, hücre içi sinyal sistemini ve TNF-alfa, interlökünler (IL-1alfa, IL-10, IL-12), kemokinler (IL-8, makrofaj inflamatuvar protein-1) ve lipid medyatörleri (prostaglandinler, lökotrienler) tetikler. Sitokinler ve medyatörler nötrofiller ve endotelyal hücreleri uyarır. Aktif nötrofiller mikroorganizmaları öldürür, ama aynı zamanda ödem ve dokudan sıvı kaybına neden olacak şekilde damar geçirgenliğini artıran medyatörleri serbestleştirir DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 16 Aktif endotelyal hücreler aynı zamanda güçlü bir vazodilatör ve septik şokun anahtar medyatörü olan nitrik oksiti serbestleştirir. Mikroorganizmalar hümoral ve hücresel immün yanıtları uyarır Organizmalar B lenfositlerin farklılaşmasına neden olan dendritik hücreleri uyarır. B hücreleri mikroorganizmaları bağlayan immünoglobülinleri salgılar. T lenfosit alt grupları (CD4+) Tip 1 (Th1) veya Tip 2 (Th2) hücreler olarak sınıflanabilir. Th1 hücreler TNF-alfa, interferon-gama ve IL-1 gibi pro-inflamatuvar sitokinleri salgılar Th2 hücreler IL-4 ve IL-5 gibi anti-inflamatuvar sitokinlerin yanı sıra IL-10 salgılar. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 17 Sepsisli hastalarda IL-10 seviyeleri artar ve seviyesi mortaliteyi öngörür. TNF-alfa ve IL-1 gibi pro-inflamatuvar sitokinler monositler ve endotelden trombin ve fibrin pıhtı oluşmasına yol açan doku faktörlerinin serbestleşmesini teşvik eder Daha sonra fibrinojen fibrine dönüşerek mikrovasküler trombüslerin oluşmasına neden olur Anti-koagülan faktörler (protein C, protein S, antitrombin III ve doku faktör yolu inhibitörü) koagülasyonu düzenler. Sepsis sırasında, platelet ve endotelden plazminojen aktivatör inhibitör-1 serbestleşmesi, trombin ile aktifleşen fibrinoliz inhibitörü üretimi ve Protein C nin bir serin proteaz olan aktif protein C ye dönüşümünün azalması nedeni ile bu endojen fibrinolitik mekanizmaların çoğu bozulur. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 18 Sepsisin koagülasyon yolağı üzerine etkileri şunları içerir: 1) Antikoagülan faktör seviyelerinin azaltılması 2) Trombomodulin ve endotelyal protein C reseptörünün protein C aktivasyonunu bozacak şekilde azaltılması 3) Fibrinolizi bozan plazminojen aktivatör inhibitör-1’in sentezinin azaltılması Bu değişiklikler klinikte DİC olarak kendini gösteren progresif mikrovasküler trombüs ile sonuçlanır. Hipotansif medyatörlerin (nitrik oksit, bradikinin, platelet aktive eden faktör ve prostasiklin) lokal ve sistemik olarak salgılanması doku hipoperfüzyonunun kritik duruma gelmesine yol açar Bu durum bir veya daha fazla organ sisteminin tamamen yetmezliğe girmesi ile sıklıkla ölüm oluşur DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 19 Ateş: Endotoksin, TNF-alfa, IL-1 ve interfron-gama Miyokard depresyonu: TNF-alfa (IL-1 alfa varlığında), nitrik oksit, platelet aktive edici faktör, serbest oksijen radikalleri, interferongama ve araşidonik asit metabolitleridir Akut akciğer hasarı:Endotoksin, TNF-alfa, IL-1, IL-6, IL-8 ve bakterisidal geçirgenlik artırıcı proteindir. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 20 21 22 Klinik özellikler Yapısal semptom ve bulgular: Hipertermi veya hipotermi Taşikardi Geniş nabız basıncı Takipne Mental durum değişiklikleri enfeksiyon ve septik şokun erken sistemik bulgularıdır. Respiratuar alkaloz (PaCO2<30 mmHg) ile birlikte akut hiperventilasyon sepsiste sıktır En sık mental durum değişikliği dikkatte azalmadır. Hafif oryantasyon bozukluğundan Konfüzyon Letarji, ajitasyon ve komaya dek değişir. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 23 Kardiyovasküler: şokun erken evrelerinde, ekstremiteler sıcaktır kardiyak out-put ve atım hacmi genellikle iyi devam ettirilir Sıklıkla, taşikardi ile birlikte kardiyak out-put artar İlk 24 saatte Sol ve sağ ventirküler ejeksiyon fraksiyonlarında düşüş, Diyastol sonu ve sistol sonu hacim endekslerinde artış, Normal atım hacmi Azalan periferik dirençten oluşan karakteristik bir septik şok tablosu oluşur. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 24 Pulmoner fonksiyonlar: Sepsis akut akciper hasarı ve ARDS ile en sık ilişkisi olan durumdur. ARDS global mikrovasküler yaralanmanın neden olduğu artmış alveoler ve kapiller geçirgenlikten kaynaklanan akut akciğer ödemi ile karakterize fizyolojik bir sendromdur ARDS sepsisin başlamasından dakikalar ila saatler sonra belirir Renal durum: Azotemi Oligüri Aktif idrar sedimenti ABY ABY’nin gelişimi hipotansiyon, dehidratasyon, aminoglikozis uygulanması ve pigmentüriye bağlıdır. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 25 Hepatik disfonksiyon: En sık kolestatik sarılık görülür. AST/ALT, alkalen fosfataz (normalin 1-3 katı) ve bilirubin (genellikle >10 mg/dl değil) konsantrasyonları artar. Eritrositlerin hemolizi sarılığı artırır Uzun süreli veya şiddetli hipotansiyon akut karaciğer hasarını veya iskemik bağırsak nekrozunu indükleyebilir GI hasar Üst GİS kanaması Gastrik erezyon İleus(sık) DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 26 Hematolojik bozukluklar: Sepsiste en sık nötropeni veya nötrofili, trombositopeni ve DİC’tir Nötropeni de mortalite artar Eozinofili Anemi (enf uzarsa) Serum demiri azalır. Olguların %30’dan fazlasında izole trombositopeni olabilsede Trombositopeni sıklıkla DİC in bir sonucu olarak ortaya çıkar. Trombositopeni bakteriyemi açısından erken bir ipucu olabilir ve hastanın tedaviye yanıtını değerlendirmek için seri platelet ölçümleri yararlı olabilir. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 27 Koagülasyon bozuklukları: Mikro-dolaşımdaki yaygın fibrin birikimleri DİC (Gram negatif enfeksiyonlar DİC i gram pozitif bakterilerden daha kolay bir şekilde hızlandırır) DİC te Trombositopeni, Uzamış PT ve APTT, Azalmış fibrinojen ve anti-trombin III Artmış fibrin monomer, fibrin parçalanma ürünlerini ve D-dimer seviyelerini içerir. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 28 Endokrin bozukluklar: Hiperglisemi Hipoglisemi(S. aureus, S. pyogenes, S. pneumoniae, Listeria monocytogenes, Haemophilus influenzae, Neisseria meningitidis, ve Enterobakterleri ) Adrenal yetersizlik Asit –Baz dengesi Respiratuar alkaloz Hipoksemi Metabolik asidoz Laktik asidoz DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 29 Deri değişiklikleri: Sepsis nedeni ile oluşan deri lezyonları 5 kategoriye ayrılır. 1_selülit, erizipel ve fasiit 2_peteşi, püstül, ektima kangrenozum 3_ DIC veya hipotansiyondan kaynaklanan lezyonlar (akrosiyanoz, periferik dokuların nekrozu ) 4_damar içi enfeksiyonlara bağlı lezyonlar (mikro-emboli ve/veya immün kompleks vasküliti) 5_toksinlerin neden olduğu lezyonlar (toksik şok sendromu). DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 30 Selülitin en sık: S. pyogenes ve/veya S. Aureustur Kana toksin (toksik şok sendrom toksini-1 veya benzer toksinler) salgılayan bakterilere (S. pyogenes ve/veya S. Aureus gibi) bağlı sepsis olan hastalarda yaygın eritem görülebilir Peteşiyal veya purpurik döküntüler lökoklastik vasküliti düşündürür( N. meningitidis, Rickettsia rickettsi ) Ektima gangrenozum klasik olarak P. aeruginosa enfeksiyonlarında görülür DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 31 Tanı Sıklıkla hipotansiyon, yetersiz perfüzyon ve pnömoni, akut piyelonefrit veya akut peritonit gibi ciddi bir enfeksiyona atfedilen şikayetler ile başvuran hastada tanı açıktır Sepsisin diğer klinik özellikleri mental dalgalanma, hiperventilasyon, sıcak, kızarık deri ve genişlemiş nabız basıncıdır Yaşlılarda, Çok küçük çocuklarda ve İmmün bozukluk bulunan hastalarda ateş yanıtı olmayabilir. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 32 33 34 35 Ayırıcı Tanı Kardiyojenik Hipovolemik Anafilaktik Nörojenik Obstürktif (pulmoner embolizm, tamponad) şok Endokrin (Adrenal yetmezlik, tiroid fırtınası) DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 36 Septik şokla ilişkili enf: Akut pankreatit Süpüratif kolanjit ve safra kesesi ampiyemi Septik abortus ve post-partum endometriyozis veya miyometrit Gram negatif enterik bakterilere veya enterokoklara sekonder akut piyelonefrit S. aureus ve S. Pyogenese bağlı selülittir. Akut bakteriyel menenjit (S. pneumoniae veya N. meningitidis ) Endokardit Primer bakteriyem i(S. aureus, S. Pneumoniae ve N. meningitidistir. Salmonella ve H. influenzae gibi kapsüllü türler dalağı olmayan bireylerde önemli patojenlerdir) DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 37 Çoçuklarda Sepsis Taşikardi, takipne, normal kapiller dolum ve ateşle birlikte sıklıkla toksik veya hasta görünüme sahiptir Yeni doğanlar ve bebekler beslenmede bozulma, Letarji, Artmış irritabilite, Katılık, Ikınma, Konfüzyon ve Değişmiş mental durum sergileyebilir Muayenede peteşi ve purpura, Fontanelde çökme veya bombeleşme, Alacalı ekstremite, tonusta azalma ve hipoglisemi ortaya koyabilir. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 38 Yardımcı Tetkikler Tam kan sayımı, platelet sayımı DİC paneli (PT, APTT ve fibrinojen, D-dimer ve anti-trombin III konsantrasyonu ) Serum elektrolit seviyeleri (magnezyum, kalsiyum, fosfat ve glikoz dahil KCFT (bilirübin, alkalen fosfataz, ve alanin aminotransferaz seviyeleri) BUN ve kreatinin seviyeleri Arter kan gazı analizleri Laktik asit seviyesi İdrar analizinden PAAC DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 39 Kan grubu tayini ve cross-match ADBG LP BT İki farklı venöz ponksiyon alanından iki ayrı kan kültürü Tüm olası enfeksiyon alanlarından elde edilen sekresyonlardan gram boyama ve kültür antibiyogram Sepsisin erken markırlar: CRP, serum laktik asit, prokalsitonin ve yarı-kantitatif IL-6 seviyeleri Serum laktat düzeyleri şiddetli sepsisin prognozunun belirlenmesinde yararlı labilir DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 40 Tedavi Tedavinin temelini: 1. Erken dönemde hedefe yönelik tedavi, 2. Akciğeri koruyucu ventilasyon 3. Sepsisin varsayılan kaynağı ve nedenine etkili geniş spektrumlu antibiyotik tedavisi oluşurturur. Erken dönemde hedefe yönelik tedavi: 3 bileşeni vardır 1. Oksijenasyon, ventilasyon ve dolaşımın optimizasyonu; 2. Antibiyotikler dahil ilaç tedavisinin başlatılması 3. Sepsis kaynağının kontrolü DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 41 Havayolu ve Solunumun Tedavisi: Maske ile O2 Endotrakeal entübasyon Hızlı sıvı resüstasyonuna yanıt vermeyen hipotansiyon bulunan hastaları entübe edin. Hastada ventilasyon sağlandıktan sonra ventilasyon hedefi ideal vücut ağırlığında 6 ml/kg tidal hacim sağlanmasıdır Tidal hacmin sınırlanmasının mortaliteyi %40’tan %31’e düşürdüğü, organ disfonksiyonunu azalttığı ve daha düşük sitokin seviyeleri sağladığı gösterilmiştir DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 42 Hemodinamik Stabilizasyon: Resüstasyonun ikinci hedefi hipotansiyon ve yetersiz perfüzyonun düzeltilmesi veya stabilizasyonudur Hemen bir veya daha fazla geniş lümenli IV yolun açılması Eğer birkaç dakika içinde IV yol açılamazsa, IO yol açın Gerekli oldukça, her 5-10 dakikada bir 0,5 L (çocuklarda 10 ila 20 ml/kg) hızında normal serum verin Resüstasyonun ilk fazında hastaların 4-6 L (çocuklarda 60 ml/kg) veya daha fazla kristakolloide gereksinim duyulabilir. Erken dönemde invazif monitorizasyon (santral venöz basınç ve uygun hastalarda arteryel kateter yoluyla) önerilir. Güncel öneriler santral venöz basıncın 8-12 mmHg aralığında ve ortalama arteryel basıncın >65 mmHg ve venöz oksijena 43 DR.ERKAN ÇOBAN ACİL TIP - 27.9.2011 satürasyonunun >%70- KEAH seviyesinde tutulması • Hastanın hematokritini %30’un üzerinde tutun Takip edilmesi gereken klinik göstergeler : Hastanın mental durumu (stabilize olması gerekli), Kan basıncı, Solunumu, Nabzı, Deri perfüzyonu, Santral venöz basıncı ve İdrar çıkışıdır (erişkinlerde >0,5 ml/kg/saat ve çocuklarda >1 ml/kg/saat olmalıdır). Hacim durumunun değerlendirme açısından inferior vena cavanın hasta başı USG DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 44 İnotropik Destek : 3-4 litre sıvı uygulanmasından sonra hemodinamik yanıt gözlenmezse veya aşırı sıvı yüklenmesine ilişkin bulgular (santral venöz basınçta sürekli yükseklik veya pulmoner ödem) varsa, dopamin veya norepinefrin infüzyonu başlatılabilir Eğer hastada yerleştirilmiş bir pulmoner kateter varsa, pulmoner kama basıncı 15 ila 18 mmHg aralığında iken veya sıvı eklenmesi ile kama basıncında belirgin artış varlığında dopamin veya norepinefrin infüzyonu başlatın Dopamin dozları 5 ila 20 mcg/kg/dk aralığında değişir Eğer 20 mcg/kg/dk dopamin infüzyonuna yanıt alınamazsa, ortalama kan basıncını en düşük 65 mmHg sınırında tutmak üzere norepinefrin başlayın. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 45 Norepinefrinin olağan dozları 2,5-20 mcg/kg/dk aralığındadır Norepinefrin ile kan basıncı ve perfüzyon stabilize olduktan sonra, vazokonstriskiyonu minimize etmek için kan basıncını devam ettiren en düşük dozu kullanın Aneminin Tedavisi : Güncel uluslararası kılavuzlar 7-9 mg/l hemoglobin düzeylerinde transfüzyon önermektedir Kortikosteroid Tedavisi : Kortikosteroid alan şiddetli sepsisli hastalarda sağ kalım artışı göstermemiştir Ama şok daha hızlı geri dönmüştür Uluslararası 2008 kılavuzu klinisyenin “ erişkin septik şokta hipotansiyonun yeterli sıvı resüstasyonu ve vazopresörlere yanıtı kötü olduğunda IV hidrokortizon uygulamayı düşünmesini” önermektedir DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 46 Enfeksiyon Kaynağının Belirlenmesi ve Ampirik Antibiyotik Tedavisi Mümkün olan en kısa sürede ampirik antibiyotik tedavisine başlayın. Mümkün olur olmaz kan ve olası enfeksiyon alanlarından örnek alın Hipotansiyonun ortaya çıkmasından sonraki ilk 6 saatte, her bir saatlik gecikme ortalama sağ kalım oranında %7,6 (%3, ila %9,9) azalma ile birliktedir ve hipotansiyonun ortaya çıkmasından sonraki ilk yarım saat içerisinde antibiyotikler verilirse, sağ kalım %80’den fazla olabilir Enfeksiyon Kaynağının Çıkarılması Eğer fokal bir sepsis kaynağı belirlenmişse, enfeksiyon odağını uzaklaştırın. IV kateterleri çıkarın ve kantitatif kültür için uçlarını gönderin. Eğer tıkanmışsa, üriner kateterleri değiştirin. İntraabdominal apseler, sinüs ve yumuşak doku apselerinin drenajı uygun konsültasyonlar isteyin. DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 47 Aktif Protein C tedavisi : Şiddetli sepsisli hastalarda mortaliteyi ve organ disfonksiyonunu azalttığını göstermiştir 96 saat boyunca 25 mcg/kg/saat dozunda Kontrendikasyonları Hemoraji, Yeni travma, İnme Cerrahi girişim, İntrinsik kanama parametrelerinde (INR, PTT) artış Trombositopeni ve eş zamanlı anti-koagülasyon DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 48 Glikoz Kontrolü Hiperglisemi inflamasyonu teşvik etmek immün fonksiyonu bozmak ve sıvı dengesini etkilemek gibi birçok olumsuz etkiye sahiptir Hiperglisemi : Granülosit adheransını, Keomotaksis, Fagositoz ve hücre içi öldürmeyi etkiler. Güncel uluslararası kılavuzlar septik şoklu hastalarda glikoz seviyelerini 150 mg/dl altında tutacak makul bir glisemi kontrolü önermektedir DR.ERKAN ÇOBAN - KEAH ACİL TIP - 27.9.2011 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER 61