PDF ( 11 )

YAVUZ SU LTAN SELIM NASIL PADlşAH OLDU? '
çağa tay
Sultan Ahmed'in sal tan a t
Uluray
y olu ıı dan
döndôrülmesi
Yavuz'un üzerin e geld i ği n i habe r alan Sultan Abmed, Şa h.
kulu ile u~ra~m_gı bir tarafa bırakara k Afyon'a ge ldi. Edirne'de ki müzakereleri buradan d ikkat ve aııka ile ta'kibe başladı .
Babasına "e Divan Azaları n a mektublar yollay arak, Selim'in hakkından gelmek için izin ist edi. Faka t bu iste ği ka bü l ol unmad ı ,
Afyon'dan Yenişeh,'e gelince Selim'e Rumeli'de sarıca k verildi ~in i duyd u. Buna hem k ızdı, ' hem de üzüldü . Babasın a
rnckt ublar yazdı, görüımek ve elini öpmek için Istanbul'a gel mesine müsaade İstedi t . la fası Kaaıım h ük ümete kafa t u ta n ı
isyana hazırl an a n Sultan Atmed'; teskin elme k için çok uğraı tı,
fakat yola ge lirem edi. Bunun .üzerine du rumu hü kümete bildirdi ' ,
'-.
• Bu yu ı ımı ba.f t araf ı için bk, Tar th D~~zinı uyı 9 (s. 53-90).
Tarih siz, Su !tan. Alı m l!'d tı::ıA' n h,
ı. ı .m !ıl.%r~ deri menum ' dir' .
b aı Iayn mekta bdu: • ..• B u muhibhinlz N , d tf~~ld/d H aJawl'lJ iz t7l' lı azl'f!'tl~·
rinin. miihç.1c ~lin öpüh h ay", dualtum aldılct/on ıonra lcarUf(!a lım S ~lim 'i tl.
fi tM tH' fe. a tlrnı J ef dm.' e Jı ü.n .t l~a zn Iltirna. olıııımaı ltll. El. 1ıaldii. lıariJıi
rn.~%lcri,. Im, d~niz il.. [ç.,ııi a i r- b . , ı Mina ] Itükmot 1ı ümogDn «riJ olgb "L~" m~Z~
leri, Reliib mukahil ee m iinhetsiml G lm ıgapr aıı,,, le'Jibinc p Ub cm= zö,. film ilı
Idi. A m ma clh:ı mdiilillah ..arı a lcbı m gel eli lıitlmd e~ oedı11~ d ej'oldu. Şimdi
.,ıına [d il ıeıı] malca,.,.l1Itf Owld ~ tm,fct;'·, d , gu 6ap,rılmaı tMlıfi c;/mıga id mes kür bendeleri avJd ~diib gcldikJe 61Z mu lıJbbi niz Yn i, ltlli!' deorınee olub ~.
Ilim ak•• , ma"a dım /ci, ra rab /I(:gı' Jaalan n a[RU:kt" _ m~sJair ~l iCl c~mi' er.
mıında mllM le/n ~ I. g e n lJ=cn old bu m a!tl/nni: Gtıu bir gıt tımma i/t:at ~
inJa.gad iiz.,.~ d iük ~diib kaol~n
j l'i", edkı' olmat/clıznıı j IJTK iLC oidrı? Hd, d, lcet'Nli..t IM get ve himagetfnizdeıı ha h'Jediet caiz ZÔl'il.. _ " muhallJel", t. taa"
bal'a ,cl nı ••i ııe i zicı i .tih.ilicıe dUr: Toplc.p ısa r. ' ı Miusi A rti"i, En.1e :\0. 2€67.
ı TarUııiz, ..Bende cl·fıleir Koo. ,," c 'l..h.1dr- iııızah a rizada a : ..... Pc:rli,d·,.
m ı. JJi4/d·~llclı . ı . aaaet tk.ı~K4.1ı . ag lr iarmdc,/arutUl tl~lü HcaaouJiıdr
h:allü /ct Mid/ daha M Z,.et!erlnııı ~ggam ., uıoJdill.(l~ mclıG!#fd- w lr.aaıı ead eJGl:
.P.,.
'.
1
o.
ı ıs
ÇAÔA TAY
Y A vt:Z SULTAl\ SELIM XASIL PADİSAH OLDU
u:.UÇAY
Sonunda Ahmed 'in yanında n korkus ı.:ndan ka ç t ı. K22S ! r.ı ı n yerine Yular Kı sdı (Kas d ı) S ina. Bey lala ta'y in olund u. Ilk zamanlarda. Ahmed, Sinan Bey'le ı.:}·~.ş a::ıadlj's a da :! sonradan a n la şnla r.
Hakikaten Ahmed. bu sı ralarda maiyetinde bulun anlara emir..
ler gonderer ek yanına ça~ırd ı . Ba bası, Amas ya'y a gitmesi için
hükümler go nde rdi~i halde dinlemedi, EI ôprne ve Ista nbu!'a ge l.
me hususunda ı srar etti. Bu durum dan k uşk u la na n ta raftarla rı ,
SuHa" Ah med 'i İ stan bul'a çall"ırdıl ar. Esasen ço ktanberi Ahmed'in
taht a geçmesini is teyerı Il. Bayezid, nihaye t bir le rman go nd ere '
rek, Sult an Ahmuri / sta nbu1'a istedi.
1
Sulta n Ahmed'In ist a n bu l'a ça ltırdmas ı : Sultan Ah·
med'in, k a p ıs ın dan başka, kala balı k ada m la rı va rdı . Bilhassa a ş i ­
retlere çok g üveniyo rdu. Bulgar, Ta.el ' ve istik/al peşi nde
k oş an Kararnan begleri Ahmed'le bir ol muş la rd ı . Ahmed Şa h ·
kulu oaciresinaen fayda lanarak, Anadolu askerlerini etrafında
top lamı ş tı. Fakat Ahmed'in en çok g üvendikleri Mıdık, Reyhan
ve Targad okulları idi. Bunların arası ıı da bulunan gozde beyler :
kar&~~ ~. hrl l r! IttiikI.,ilıl! kaabil w ,dzı olm.ay a! l im Ji$ f!a l1c /l1!11"; Oem..:2ll~
eldn hi~im doa ~a . cr/ai umr zom anla"ınid ba"an . ",..ali nd. , Jg u l. n au l::di " ak ı'
olm a mı ılrr, laem ol ma" tUrM Id gık e • • ezaw,. chliiI iken babam .alt an ~tJ t- ı
,mitmn i /dJ:lU l1I a mtJgdı .r d 'O~ ma1t4I./ d f!tf. ltlm~ dtl' 'tl tı't/ı b/n ı erk~ ıı·ı
rl~l.t k4,,-!II" "' i ed'l t/.ltll~ ,':/ir: 1m.' 1 allQII . m_ali klm~Ul I!!~rii " ka/ t·u kdm' i
b~ııtm iizırim. . o ad b ,,!' I4 rımiJ ~k J. ga u mi' a$akir i m ıua//uınır um'~djjb h~ ~
~ n ag al il :.,,.ln~ R~Im.~ıC .«tl~Jbır:h:li,. H~,. Lu deıı/a Id, bu emlr/u[nilı te'M,.
ee t craAi.fllf! ıkri~flt ~. CQ,'ttt ttg/ı!dimu /ultd:ı m üo dr .k . al:ıl"e,ha.,.lo,ınrJ"n IQP/c
'..drlti v;~ n az;fl olda ki h.a.bam ttaltamıı '"l:Ott,lır/a olmalı ol!n dGM, A lldhQ ma'·
lil melar ki. u =erim . lar ~· ı ag " o,lki «9 "'1 Iın'~ nıii ldh ua , dc rim. Babam ,alta 7lın
n~ann q m:ıgaytt,.ttt lttia.lJ rrı ,,-IıA/4d #rlu/cd . 16.1 meıı 1 il elcI' f!lrn~J: httııdm lJ~e~
rim . cıdd; Olt Id ~un.J".: 8 i.r d ü.r lü <filM olu.ttm a: d l!g u. bu.gQ,.ulab A llahın v aJu/a nl j' fti Jır:ı kkı g lrü ıı m:Jlllkii" v. nu t(u a o u " 0100 men' li 4ltl ' .el. m, dl m. H . m mit,.'
!3/a nmlZk l!ıtim :ı!t gQlctr:ı, . Mi n h 'd /;;ı N ri ,'1 m ~m l.kd ka lkdu lın ka lktı .. .• :
T. S. ;"':. Art •. E. No. 5447.
ı S:zltan Alı m u" du Sadrba ::ı:ı a
:ıt e l:tı.ı b : • '.. Balta" l r:la ol an S ia ı .ll Be,.'.
alliila h ba :. 1a k /tl o iclalr:ı 1l4 n n Ql g olfdi. Tak~
dir -; Ra bhaıı f il e la lQ o!ub R, Idilci .. bıı t:a nib= k,m e i·l Ihla.ı tJ.rz~ :fttN"d km rJu
t4I~6 fltrn fgl rı:fl am zöıı {~,. m ~ k h i h!rl o lmtg c f.!6gr:ı en rııı la bi r k6ldm N kı ' al -
Il9
Ta ş
beylerinden Um ur B~g ve o ~l ul Turgad (jl all cn ndan Musa,
Mahmud ve Me.med Beyı." Ya pa (Yap u) o~!u Şah Bey , Şi di l­
!ioll"lu Aii Be);, Şey'eniil/ah otl~ Ali B<g, Yörükler beyi Dauud
Bey , D a1JiJd Paşa oğlu ı\.fu$/a/a Paşa, lal ası Yularla sdı S inan
Paşa ,
Taciid di n Bey (Pa ıa) ve oğ ulla rı Şah ve H asan Begler idi.
Ahmed, tstan bul'a da' vet I er mamn ı a lınca bu bey le.re emirler gö nderdi ve yanı na ça kı ı dl :1. Aynı zamand a, Ali Paşa
yerine sadrazam olan Hersek..zade Ahmed Paş a'y a, İsta n bul'a
gelece ğin i ve i şlere dikka t et mesi hus usunda dlr ektifler verdi:
Şehzade
C •• •
Haliy~n
osm-i {nag el· i
sühlıanigle
levec.eü!uJm ol canibe olub
mekt ub -ı ma babbet aslüh ol cdn ibe {"salolandu. Imdi v azife·; ma·
habb:! oldur ki , bu cdnibe meyl ü mahebbeti olan la, il e b ul uş ub
ii pe yman ed ü6 de o le ı maslahanna tcalliik u olan umurun
husuliine mucid d olosız, Benim asıl itima dı m sizedir . Ve K apa
halkı ne Yeniçeri 'lle gagnsınln m~!l1 ii malıahbt tleri v e [tk r-i ıed­
birleri nedir? Bu ecinibe i'Ldm edesiz , Uh u d-ı scih:ka had muk arrerdir, Kaabil-l lagy i, e e tebdil de ğ il dir- S ize i'timad ziyade ol.
m alın bu mik da ra ihtisar olundu ... » 6••
alı cl
Bu s uretle Sul tan Ahmed, sadrazam Hersek-zade Ah med PaDivan Azalan ile anlaşarak pad işahlı ıı"ı ele geçi rmek isteFakat iş Divan ile bitmiyord u. Bu asker! devle ti ayakta
tutan bir ordu kudreli vardı . E. son karar o ndan ç ı kacaktı,
Os m a nlı ord usunun çekirde ğin] teşkil ede n Yeni çeri ece ğ iyle
'Sultan A hmed'in arası iyi değildi. Yeniçeriler. Su ltan Ahmed'in
korkaklığını ve kend ilerine ya p t ığ ı hakareli asl a u n ulmamışl ard ı .
S ultan Ah med 'in ta ht için da'vet edildikin; duyun ca hom urdan·
mışlar, Civan azaları na tehdid rnektublan gondermeğe başl amış­
lar dı . Fakat Divan azalan , bun l arı & /im tara!tarları nın yaz dığı nı
sanarak ald ırış e tmemi şli. Ayn; t amanda Yeniçeriler aleyhi nde
ağıza alına rn ıyacak sozler soy led iler. Bunla rı, Selim'i tutanlar,
ş a ve
mişli.
liı uı>"U.n bo'Z( CD :'(U telhna'
m:.ı ı
U/ .
B :ı td~1ul 4ruı
z6n i l!rm.k
a-J.m·[ l' e& i1lf!ıdl h tbn tJ.· fJ lu llub
iguı ; .i~,. ~faU aııiflll .diı l" a l:ıb
' 31I 1"1J. 6:ı
o.
nı "e ld~n
cuib. da.hf teerü6 ~ It d.ı l a lma ı j(/j .. . .
E. No. 2667.
, Vnik.larda
ri ndeki
. rfl" ver.
d .~ t ılıı: k ı .ı:a l ~
o :tam.oki
cTa/ li - d iı e ı~ı; iy"r. 3 az ü!ıkü Me rs in 'jıı k ııze~
adı.
s E..,.a.l(·j Cema:.i)'e le vvcl 917 (1.511
At lıl t o ı l:. i b t id u ı)
Sı: 1t an A hm ed l at-
n h E,kf1.1U, 'den ,".. 11. '0 b uyu r ıl dı. TarJlod a la l L:m ıı r/4:n Ma' d Ve Af,lı m.d
B~ge : •.•• El1uıll!Ui hauJı,
dlf il. A ' itan "'-l .QQaet. t nl.ceii'" ,clüb .,zi ıı
.z~im efllz tdb ad tlt 14: 117t olma lı n ... Ka rtll aa, ım: fJ/alllUlgIfl Ot! ck t'am 1Ie etÖ4'
~ c d u m iltNIlık ga rar dd,m l. ,.lnlz il. t ,'Mr ~,~ tf!'VQ k hı/ ,tm,g ılb bılı cal zeluo
QrtlU !i~1 Jı urn4!1;h ~m a müld1r:l olal1z ...• E. N ~. 2667.
f E. N". 2667.
.mr.'
120
YAVUZ SULT AX
ÇAGATAY ULUÇAY
fazlas iye Yerıiçeri lere ulaşnrd ılar, Divan azalarının sözleri, Yeniçerileri çiled en Çlkarma~a kafi g eldi. Divanda Abmed'in istikMI
ve tahta geçme merasimine Aid programlar hazırlandı. S ullan
Ah med Maltepe'den Osküdar'a geldi. Olup bitenleri anlamak üzere lalası Yular-kısdı Sinan Paıa ' yı Islanbul'a gönderdi. Paşa,
Sad razam ve Divan azaları ile · konuştu, Ertesi irün karşılama tôreni için g cmiler ve saltanal kayıkları hazırlanm a ğ a başlandı, Artık taraftarlan S ullan Abmed 'e padişah olmuş gibi muamele yapı­
yorla rdı . Esasen Sultan Abmed de, lstanbul'a gelme emrini alal ı­
danberi, padi~a hlar g ibi lu~ralı hükü m "e fermanl ar gönderiyordu.
Yenlçerııer in ayaklanması: Yen içer iler, S ultan Ahmed 'in Maltepe'ye geId i~in i, Divanda karşılama tö reni için program
yapıldıkını d uy unca çılgın a dönd üler. 21 Eylül 1511 (27 Cemazi. yelahı r 917) akşaı::: kazan kal dırdılar, ~.l ~h teı:! kellara ayrılarak
sokaklara da ldılar. Her ko l: _A llah A llah, S elim'in deoletine c.
d üşmantarının kör/üRüne' diye naralar alarak S ultan Abmcd laraftarlı~iyle ş ôh ret alan ll. vezir Muslafa Pot a, Kadıasker Miley .
yed'zdde Abdurrchim, Rumeli beylerbeyi Hasan Paşa, Nişancı
Ca'f er Ç elebi 'iı u: evlerini basarak ya~ma et tiler. Fakal kendileri ni yaka layamadı lar, her biri bir la rafa saklandı, aradılarsa da
bulamadılar. Bunun üzerine Ycniçeri a ğasma, Padişaba lakdim
edilmek üzere meklub ve rdiler: ,Elbel Milegged oRlu' ce Musıafa
Paıa ve Hasan Paıa ve Niıaneı oe Mirim ce AM Çelebi şehirden
gilU]ek gerektir. Ve .sultan Ah med dahi kanden geldiyse anda
gereklir .... d iye ayak dirediler. Ord u ka rarını verm iş, Sultan
Ah med 'i p adi~ah lığa kabaı e tm emi~, Selim'in namzedli~ini ilan
et m i~ ti. Bu hareket Yavuz için birinci Çaldıran old u.
Bu du rum kar~ısın d a Pa d işab ve Divan biç bir ~ey yapamadı. Yeniç«iler g emiyi azıya almışlard ı . Divan azalan nı bulsala rd!,
kılıçlan geçireceklerdi. Karar kal'l idi. Ahmed Is tanb Uı' a g irmiyecek, pad işah olmıyacaktı. Yeniçeriler, aynı gece ş ehza deni n lalası
Yular-kısd ı Sina n Pa~a 'yı aradılarsad a bulamadılar. Ancak ertesi
saba h buldular , gemiye kadar kovaladıla r, fakal yakaiıya madıfar.
S ultan Ahmed, Yen içer ilerdeı: çekinerek Osküdar önündeki
çadırları ve ol ağını ı oplayıp, içerlere çekilmek zor unda kaldı ' .
7 Tarih. i%, NlhaJı
mclctubdaa : •... r cniçeri
Çcl~6rd eD Yn uı 'an Hocu ı
o/ım de ü.tiiJıa n
Hal/mi ÇJe bl'lc Jud.o.
tuta r , üd üho n w T. lIm
J~g u. ~f\i .n·ed
sEIbr KASIL
PADIŞAH OLDU
121
S ul t a n Ahmed'In y olsnzluklar.: Anadolu'ya d enen S ULlan Ahmed, tahta geçemediğinden, hayalind e yaşayan impar atorluk m irasın a konamadığından üzgünd ü. · Artık gözlerini kan b ür ü m ü~ tü, hiç bir ~ey diı:femiyord u . Saltanat. hakk ı idi, zorla alması lAzımdı. Bunun için Anadolu'd a padi ş a h gibi ha reket el me~e başladı, Sancaklara ad amların ı ıayin ell i ' . Güvendiği "~i ­
ret ve boy beylerini yanına çağırdı '. O~lu AIAeddin d e önüne
ot1 a :ı d a:a u Madafa Paıa'd a ::ı c. H. ..a Pata 'daa oc N i, .acı 'c!a. ::ı 1JQ1c/.glcrftlu.
YCi:1içcri're daM azi z S",an. btı hab. ,1 nakl. d ic.k gln. ItdltrilaT gGzah rJ., · / 61.a a/.tl. ";,, . (uar/a,.. !Gm, 169 /. i.tima' olaTIt/ c. kı, 61#. mali.ılt c ~p 6 Sultaa
A h!hcd'i Zd ü,..b, bfz:lrnç~n it olzuul a iid6han. ttüar tllyNI . = bilin /dm biz /eıIp
delil, p,.., tı " iz; biu zıda h Ile l u tt1ctir, c e lltılır l&~zJm elimlen5:ün hali n h .
. eriz, ci/ml, ol a' H d ttg :z her hb-/ıı . 4lt.-:, ck dhil' br: mt1c4tibc itlnl44 . tm'g ğb
. hlbho ıı m.ıc~ibir!i,ı tfcg rl ıdiirm el~ m a kQrr~T ~tlü h rmJl~r tU g111 .tlicek C~ _
md:/g~I4}II1' ın yl,mi gedilıCı f/eec/ .l} uml' Y~1t/~rl AI14Jı AUon Salt. u S. lim'-.
in ti",lmn~ dii , m a n!G.I" lrlı n ;Co,.;iiliine ri, g a ı iiiÖ<ı n lc c tlui g ı. mü•• iidA olı;ı ö ma•
karU.ma bi,. ıı rl.,. N I ( aıı .: ı haıı e./ bI.aaGddinf> !Iiilc bi,. 1ı~/e,. M ıı . td . P.,. tl~,..ı
hE· .rıa.tl,tlııc, hlr bölük Müeyye d'ol'la a,,..ı bl•• aarlmn~ " bi,. U llik Hu n Pa. 1.
tl,,.·ı bt -, aadetln, 't"crub b~, hi,. mlkJcrt c~maat tlarl kuım 01a6 k.ap::larUl pa,., .
a giiö c, mi' uba61a,.11I gdlma ~gl~Jiler •.. Hdllt,'en Y,n l,,,ı Hank4ra al a.lan gk
m, lttab eerdtler, ,ıbn Miüggedol lu. cı, Uru la/o Pa ıa ~L! Ha_an Paı a. cı, Niıanet
CH' Mirim tI~ Ahi Çelebi ı,/tl,.d,n ,ltm.k 6.,.,kti ,. v. Sa ltan AJı.m,d dalr.1 kan.
tl,TI Reltligu an datı ı ltm {fk Z"..kt. f,.. V. Illd /.,a tlı mln 6a'd gö ,ü ,.as dediler,
Hankd, ra s ı "Iab tl ttmm ,!ll,tli. A mma ~ , hı=a. ı m,zM" nd-l:.:irtl zaluz' a Z,l.
mul, ,... . v, c.hibbanan ,,'gi bcdor ki. Sof1. 'g a 1,lab Sem. ndire etutibin . miUr
o,cctlr. 0106 aJıo af·i dlemi t'Clnli. ~gl~merulir. Zir a biz~ 6t· z era: kı,I-1 ~.,.ar
, tl, ,.ie,.. Fa/d,. cemi' J?::m, U h~g l ,rl "J'n Iıtll.ar eo/uı'm , o_min er1"[~r ki. Edir·'M 'g . dahi z~ln[f!" m.an!' yokta r. Zira kul (i, (uku -' Rum itt ifak ~d iib gt!min.
~BI.dll~ r _ •• AleMI, tl,ri ,udar ki, "atlı Yn İçeri _tuı a_ ~ Hernlı:: oA'1tle& oe S iue P.ıa'~·a J().Jı1 ha haka"et [dzımdı tle,.[er... Ve Sultan A hmed laluı Yalar'.
d aM oa,d ,ltır, bu. larruıdrIc:'" Am ma . aeQ1t. buluh dld li, mek Itaat! idlcek tlttl 6Uva,.
olah ka:uh i,Jc ~i'ge aüttü, g eti,melc murnk ı!ıı o lma dı . AnIa,. g,lincıı h azı,. ı,mi
bult/u. bl, mikda ,. de run _. tle,ga!la gi tti kten _o", e 6 ,lüb [ bir h lirDlr okUDama dı)
pürte b .g i~Jilr'. HtlU , balao a mma a'l" _atltla oar ol ll14na a . , karıden g t ldig.
u tl1I 1an git.ün, ~ok'G S ullGn S.Um/ lnl muba,.,lc ba p g, dn ı.cab pG,.. p an etl.·
ri z tI.ii/e,.. Hu_uIa. ba Mdt. . olmaztlan ef1ftl hab.,. C'~ d'Ü m 66n1.,.tlıl,,., cef_
ter ciar Kumı Çele bi C4r:ıg,lJtlcd, n u n,.a gel,rin d t ga. OL aaM Gebu'cl.n lalkuh O.ltSdu '4 g fldDlu gfc~ ha Ica d gy. oalc,' oluo h,m an . abah, olaJı Icaldua&
y in, G.ou·!l, ~01'(/ıla,.. Eihamdii !ill dlr. c/{ı , manla rı aa 1uz ziyaa. b. l4Je göreviiz...•
E. N• . 3197.
.
• En il· i Şenal 917 (1512 Ar. ltk ucu) tarih Ye Stzltalt Alım ccl t uln l ıı
Ak141ıi, Ka ,.a "'~II ·f1t!liZll y uı l . c be nlı. NIl ac _4I1 cal ı . 350 bi ıı . kçe ile Şe, 'ee
Lilllhotl u [J;'Jl ..:. '01':] AU Bc~ te ..eib edildi. E. No. 2667.
ii tl Ş . hu 917 (3 K.. ıaı l tiU ) tu ih ve Sultu. A hmed t atra fı C"f urd. ,
ÇAGATAY ULUÇAY
122
YA\'l:Z SULTA N SELİM NAS IL PAD işAH OLDU
kas abaları
vuruyo rdu. Eöy!ec eJ Ş ahkul e be!!sı::.:~
so nra ond an daha korku nç bir aıet Anad olu'yu k asıb k avurmağa ba ş la m ı ş t ı LO. Raha t y üzü gör miye« Anad o lu b ir d efa dah a har b sahnesi olacak, evla d babayı, kardeş
gelen köy ve
uzakla ş tırılmasın d a n
k a rdeşi kıracakt ı.
Ye niçe riler ya tış tıktan , ortalık s ük ünete kavuştuk tan son ra,
Divan d a Hzı de ğ işk l i k ler yap ıl dı. 6 Ocak 1511 (16 Ş e..-vaI 9 1 7}'d e
Hersek · u ide A hmed Paş a yerine Ikinci vez ir Muslaf a Paş a Sadr azam. S inan Paşa vezir, Yunus Page Rume li beylerbey i, Duk ak inol lu Ah mU Paşa Ana do lu be yler beyi old u, Eski Rumeli beylerbey i Hasan Paıa 'ya S emendin S ancak b.ylili tevcih ed iIdiys e de kabü l etmed i. Yine aynı ta rihte, Sultan Ah med dahi, idaresi kendine le vdi' edilmiş olan Amas ya sancağını n Ka~aman'a
ta hv llini is ted i. Faka t bu a rzus u yerine ge tirilmed i " .
Ycni, eJair . 'd CD TızrzadOı1rz .\lu.", &!i~ yuılall. bü kllmdca : · 0
.0BG;ii.·,. .ıuıJ. Um a
a u. M ed C"C mfi.Jıim oltlrlp"n d Miten ... ' &eaıca r etmes i
Irı ı<::alIDM'I.
en r her bf,en ~ zü. aZd/ rarlt • • a l,liletlen zvctf ,O~l mUı:a r v. b. 1r., cmu 4 kılcb
0 ' 0
hoınat! tıC ra sı eyleg.m. VclleM'l· lU lm ha
g~ m ••• • E. No. 2667.
1(1
E. No. 952S.
11
Tar ih . i.t ı
.... Vii!
Mia et'.fii'l-ibad
M oat!i.J~rı
mübar. k
HClcı .
c/u! ~
i = nlı
0. 0
JX!l1ft41t4 ma1:.o/e/cl ~ tm"·
Ya cı ır :: '.
Ş~alill o fl a ltıncı ıünü
&
),. ulu
ı:n e Jr: to bdn :
Ci. Sll! ı~;'.hlh sr~r:E
I woJil~ : ' l
D iOG n.i~·Il! : S i uıı
BeJ e~zi," olab YuClus At a mırmiTo n ·t J/wllk.i Ram olao g ~rl­
ilc Duka kiaotltl. Mll! likü 'l.iim~T a9 . 1 Aa.dolu "Iab. S emeo di re Ha. an · Pa ıa ' ya ClIl!·
,.il r/ 'J:d~ adll!m.; k abt11 .aretin ttztub h ac oo.1ı an • • r1üb ~~~,. bmt rlagd mUTar/l.,
G ıı l ~l l1'.va ii; t:l9 1Jc f1U'irı , h ac 'Jtllcttn ai. " n aTlr/a I.Jarlk . i üb baharda ir ti/u:!l
«,fll!gln ••• V. Sult u. Kor kod handurlne kule be, k err e g4:: bin a k ç.e Il. S afah a a ı A r d ı ı::ı M altır ın. cem 'erliib (,ımldi 'LO. S Q ltaı::ı A b l2lı ~ ÇQır.ilıiT ~aF.ı ı. ıüb
Ki'"u t ~ Ub~i K.ra mu . u,.d ln. tıı leb elbet gtı " rili , y a lulcurn .dll!r!"., mü. li man·
l UIll hani J ö!ci!iÜ', zilnah, ah rlu i1zwrliir i Olr .~f'la o~ltınlZ bl .C'ecla KartımlZ1t gl.
bi IfIll!ml ll!k. tI tı.,m .k ncdl ,. 7 Şi mdiki h aUe b4ne tosalIam ederı.,. cl.gu b Uma:·' ~dJı.:r.ıcrı bo. V. le. nau. u Ak ,.hir ld. [_~ tT) amma ha lc:ikaı· ı 14z1 ha Id,
r/eoı.tı. b vııga i~u: a1t o. lI ib istima' ed iib t~.. iIu gelnıJıti,. Eloa1ıJG ba de
va ,. ld, K ızı l A hıı:.c d cl la lalo. lılın.r if t~g iib <ı . Z401l!gid Davud Pa, a ct lull& Auc!cla. b4tg le~b elf/lllll tal.lı tl• . V~ .d hık lak u Kauım Ile . aut a h as:ıır.d z etirub
h.y inlerlıu!1l!
ma/ aralca:
,.ab Ilnd~rlUi
u,.uh
a;-:-ı rr.Q
t ıı u ,., a 'lcrı
daFalı tazli~
[ bir keliODe
h r/llr /d. ol
için
bı:tsig~l 19c-d ı
o!cog a:na dı)
r/ftll~a ıı
Sm. ti re
ayalıın
htık-p c!l- ı m .,. t~bcnd~ ka m ıg ub
~t:n«ılın
tcp,.alın a
cemi'
oc·
§!z
m e n.u h t t ıgla
r/eire-J ha'C m. 1 m.uJı.l.=remJ.n dar l!r1üb z egd Ihtig at alun a. Ve 4~n~-J ,Ra g b. ı
t ac g' mc hfl a lm ıge ki , O,"d ag- t r/. ol. ti ncln !ı.e,.ku alala,.dan W5afr .1ı.l.i Di~a " ­
a~ " Kap a 1ı a1km lZ pi,. 1l!:llrıl1b It'!r zan coa!ı. ,. t~rı ziz ~c M/,.d 4ml: ~~Iim d l . i Qb,
i,t. }ldlli, bunca hiıı tatar gd irdi, bı ~rl.n 'n tikama z~lmi,ti, df/Y u rdce Oa"an
123
Kon ya'ncı za btı: Sultan Ah med 'in Konya'yı isted igoi sırad. buranın va lis i, S ul lan Şehinıah 'ın o~ıu S ullan Mehrr.ed idi.
Ba bas ının ö lüme üzerine yerine tayin ed ilm iş ti . Şe h in şah, Saruhan sancak bey 1iğinden Ko nya'ya tayin edilm iş, burada uzun
müd det va lilik y ap m ıştır, Ka rd eş lerin in s alta nat ya rı şın a çıktı!!.
sıral arda o da Şahkulu ile i ş birli~i yap m ı ştır. L a lası Haydar
Be}' (Pa şa) ş ehzadey i ô n leme ğ e uğra şt ; ise de muvaffak olamadı . :
Bun un üzer ine d urumu, a çı kça pad işa ha a rzet ti. Şe h z a d e Ş ehi n­
ş a h , Ali Pa ş a 'nı n 2 Temm uz 15LI (5 Rebiü lahır 917)'de Ş a h kulu
savaşında şehid dü~te ltü gü nü n gecesi Konya'da ö ldü ve baba. sını n emriyl e cena zesi Burs a'ya nakled ildl 12. Ö l ü m ü rıderı beş gün
SOnra annes i Hiisnii Şah k adın Sadraza ma şu mektu bu g önderdi :
c... f larn', a'lam -, ateş -n ilma oe i/ham"', a/ham·, can-fida !Irini
Gl euler harab ce ciğerler kf bah Ld ici }uidimii'l.. lezzcİi ve mugri·
kü'l-cemaıit kü/lü ne/sin zti'lkaıa'[.mevl /i.meni'l-malkl'l.geDme
l'il·/tihi'I·f1ahidi'l·kahha, Ptidiıah -, cebbar .mr/gle merkum said
şelıidü'd-derrac ilıi rahmeti rabb Yı f/-mecid ol dü dlemde mura- dım ee mak sudum haklyye·; ruhum ee se"mQge-; fatulıum gözle .
rim nuru ue göl nliim) sü,ü, u .... d.vldlil Padiş atun halis v e
muhlis bend..i o ğlum Ş.hinıah tabe serahu muhibbinizln , ah· , ptiki
.çe biilbiil kaf es·i hak/ den giifi,lan" rı dvdna ve giilıenol cinana...
-b u R.Miilahır agınun be#nci gicesl intikal-i alı ırel ed ilb rahat
ve hayatı b ~gne·I.';"'ukarrtbin lıeman bir gün milcdarı olob hen
:C4Tig esln ve ollu n oe bunca mIfuı u atı ran ~ gumum ve mıutbeı- i
humum ile .... ve' mah : un ko du ... t ı ı.
_. m. aU 6: Id-dine ldg ık 1t~:.!ltuI. ~tÜrl~,. A mma Yeuiçer i ".Hi,. Ka pa hal k ı umr .
m:ılıibl.,ü.n d. olel lü "ii cutlu nd41t ricalar ı bız Id. anl«tlc 8 . 1iIb SiIi.tire ,,,:ılı/ye .
. 111lr/e tc m.klıan «dii b H ua aw ndiz dra tenezzül laztı"'a ' ta,.ilci Üı e,.c ~Lçi zöııde .
ra b ean cd ' r!.~J taleb cl:l1uıb tı ' e, kdlllZ, Iı er birine i.:~ .7:~ ~ ~lır; 1ı ~ ::" JJ ~
maktncltn.ca mii,.c.u1~ t:ıe maa," "le 0Iu1l4 . •• E,.J:dn{ Q adem -i iCQ'tt olam az . Dalı!
ma4 1t lı ldllUln k ell. ·g l dll!COl etlerlrıi cl . a.~tb r/e~!.t5n tla asa t uı4 zt:.Ua;'t Il!tlvEz
d." IIl!T. Teltu z elmitsan J~niltftktle. bilürıaz, Kll!lmlge, itimaJı,", . gokt:ı,. . Ta ' ~,.
.e!iıb c.1.'I·ID/I. ilz~rln~ asIc~r Ç!k6Il! ÜS a.gu . :za1 edic.k lt., bi,./d § .mi n d iib
. NrfTl4za ~ d rz , o<ı "agUl dcprte tl. mQII!" tf. old laaJc:cmtllJtı zelviiz t!~ T1er. ltimızi,
t:d~," .i lti me4 r.·g-l d1ı4n o4r4!Jt1 men altur . .. . Eo No. 61~6 .
LI
E. So.
5.ı 23 .
tl Eo N a. 30~8; reek tab 10 R e b i G la hı r 917 (1 Temmuz 1511) ta.ri Mi ve
. = l1siba·I. ::nu aibi' l. b. kire d liCı. ·j Ş . h i ı::ı , a b . i muIı <!l r . I cı U c. I D . Itıtl da cV41id. -I
- Sızltan. Ş.Mıı,ah . ifldu ici taı ıy u miih ur vard ı r .
,
.
YAVUZ S U!.TA:-I. s !:Lb ! NAS ıL PAD IŞAH OLDlJ
ÇA(}ATAY ULuçAY
124
}'aı' u z'un Pa dtş ah o l ması
S ulta n Ahmed, bir kaç defa Kon ya'yı is tedi , S ultan Mehmed;
aleyhinde a~ır sözler s öyled i, -Iaka t hü k umet, şehzadenin talebini.
yerinde bulmadığından re d delti. Bunun üzeri ne Sultan Ahmed
Ko nya'ya hücum etti. Sultan Mehm ed, am casının kuşatmasına.
uzun müddet dayanamadı, şehri tes lim etti " . Ahmed'in bu ha re
keti isyan demekti. Bu s ure tle S ultan Ahmed, babasının buyruklarına karş ı gelmiş , kardeşinin o ğlunun tasa rrufunda bu lunan bir
şehri zorla a lmıştı . Bu haber ıstan bul'da duy ulunca herkesin canı .
sıkıldı. Bilhassa Se lim ile an laşmış ola n Yen içeriler bu fırsattan
istila de etm es ini bild iler. Ah med'in geliş i n d e o ldu ğ u g ibi Konya'yı a!ışında da ona en büyük darbeyi vurdular, ve isya n ett iler.
Ahmed'in hakkından gelmek için Se lim' i başbu~ is ted iler " .
u Ta r ib ı iı , . Bcll. dc'l· f. :d r Me1ım~:ı. imu h arlı .d.cı : ••.• S u ltıc Ahmed ileSalt.t1 ~ e b :ncd bu lu'a ~ ceTlK .ttil.,. S czltan Ahm, d mall h~zim olda rı: d~grz
Juıber 6~f,.t!tle,. c t hem eıla ce Yn i~cri 'C't" Rome li beyle ri btzCm cemi' a ı:,.ah a ~ ·
mu ~ •.•• Sultan Selim"du r& 1 riı i ~ i Isteeseal er, E. No. 622 1.
ı5 Tui hı iı, -Muhibb·j bf'mia ı:et A hm ed» i!nu1ı I. h ltae,. Be 9' fUıın ::ıek­
t ubdan: • o. ' B amlan n;o.l Kooşa ' ıı :ıı fetM hab.rl I.tanblıl'a 'C'a ,.<l,lcda 6tı'~ f '
m iif.ıJle rin Ilka c"e ıJl4.IJV1, Selim'. m41l olaTl Y e ı:ı i ~r i taif« i a n G !ıab ,,. zöruJe, ab Sa lt.!l. Ah'med Kara man "ı aldı Ac. c oiq 'ıı rı n da eh~,.in UJb t~ü b çok ta h ,.
cem'e tti. Rum~I111 rJ.n daM Mihall u 'C'ti E vtaıı. uahı ol! V,h,.. Paı . t u tre r dcebeyl er on b., bin m ik aaTı 4aeml e ~' ,~ ' d . ota ,.ub Mihıalot l .ı Me. tu:ı:ed, Bey, _
Efi..dk hey;,ıi ka tl.d iib
ol m üjdelie,. Yen ı,.,. , ile bulu,ub benden , dd u olm a.·
mz;"i t1lllmat kı, r"Jç~,i hana hakard etdiilü .. b~bde,. cem/'. int Jc". am ~u.k.
D ahi bunun Jtihı na·mo·k D,1 k.Urnat dnıi,ıcl', ol /uıgı n lel' daht b,klt1lgiib ır;;::':"
B ali k atUla . 6=lerl n ~ J ~ ..rJ. a.naan aJalol'lna e-a,.ub k<ız,igl! bu rıt1lcJıiI. olt/a. Sultan Ahmtl4 bunca a,k. ,. cem 'ed üb m eml ek.t/ ,. . b , ,.i a Liun olob bld k vmak istı!", bt u elahi padiıa/ı ıe ,.,lc
Hun 1c4T S elim'I b fı ~ b aı w rtıİn, ist.elüıün iJ= cı, ·
=ı,.ı 0'11 h,ylerl Kapl1 ha lk ı Ile bile ~al"alom . Srı lton A1ım.a 'in cemlgl!tini Jolı·
ta!ı m , yolc.a Tuıı ela ca,.,un oio nun. Biz. Selı m Bııgı Fa dJ ıah e:leliim. S uLIlinAJı m~rl fire,.i". f7Ql'alım, Jefed . Um d , mill'I'. A lala,..ı tltzltl paı. lara <oa,.ub .ör
I. Jlü b an la,.ı D i v aı:ı: a #alu6 Ji~an ~ii l1r: n C!, ol e ıı,.ra cem'olab D lca na oa.,..mr, lar"
pa,altU k ad ge-I Huıılc d ,a al'= ldluk H anlcd,. g agetd . tndııii h ,.u i olrna$ rcak. f ag a d $it.I'ı zulufni ediih Hanlcdı" üzerine ,ı,.a b rok ,öz, oluh a1ı.QI' .ödı! ri ha aImaI /ci, ' en a me1:len ka Id nl , 6t~ padiıalı. z'n k, 6gl, 01.12 blr aaM S,Um B eJlf
paJlıah .g lı!dik d , mI,I,,.., da1ı.1 1ı. rıral' a' ,,,I/ Ind , ztılb,uk ,tTdb miıı IIG'J pa dl .
,ahmu z S t!llm 8 8gdl,., ta /ı t 08 mem1.k -t a ıı r/",/,I" attgo/) tııı,.a r ,Icab Z,I.B ıı d~!iU '
4ı:l~ ," zÖtrı:lr ,.mlılu.liJd,.l trl b lltfrı, Id, z ele/Ili Jlibi Halı ıCd rl zid. 7iih S .1l1'1l'1
W, I, I' 'f Bir kı ç de". t el de, u y nd ıtt, celmediA'i , ba der a da ı e1 m ' u . t, vec:cü bü'au h ybedecefi. E.. No. 2667.
Yavuz 'un
ol.
11Q,-
çağırılmas ı
ve tahta g e çirilm esi:
U~raş' t an
s- cnra , ıstanb u l'da bu lun an Yavu z'un taraft arları, Ye niçerilerin
A h m ed' ı se vrnemes inden laydalanarak, onla rı Yavuz tarafına imale
ettiler. Bilhass a Ya yalar , Ya v uz'un tahta geçmesi için lazla g ayret
.sarfettiler. Yav uz' un gelmesini, üzeri ne yürümiyece kler ini, gidenIer o lursa onl arı da d önd ürecekler ini va'dettller " . Esaseri Rume li
bey ve ask erl erinin ç o ğ u Ya vuz t a r a lını tutuyo rd u, Bu sebe bten
Yavuza [stanbul 'cn yo lu aç ıktı , Yeniçeriler. Ahmed'in Konya' y ı
alma sını ba han e ede rek, bu .ha d iseJer in ida res izhkten, pad iş ahı rı
kud retsiz oluşundan Beri ge!d i~i ci ileri s üre re k aya kl andı l a r. Pa ..
· d işa n ı, Ya vua'u ç a ğr r m e s ı , ke ndı lerine Se rdar yapm ası husu sun d a
. s: k ı şt ırd ' l dr. Bu dur um k ar psınc'a II, Eay<zid'in A h n ed'i tenki le,
S e:im'j, 27 Mart : Si ı (9 ~{ u ha rrem 9~S) d e serda r U:j":ü e ~ ::':ete
me cbur old uj:: unu " ; Ka pu h a lkı " ve Rumeli as ke rine, etr a fında topI an m a la n n ı, Yav uz'u se rdar t a n ı ma l aı m ı e.urettiğini göriiyo: uz LLL.
0 '0
O• •
125
•
(.
15 BIc. Dot 11.
17 Tarihı iz, . Ez'afiPI ·ıbad Ye. ul el·h akirt 'ja Yn c ı'. Y&J: dı~ı melct ubdaa :
..... Bundo n ~el id Sultae A bmed'. ilci !iav a ba,ı zidab H unlcdl' ltaz rdl.,lııin
-e-nr-i ı,riftn Ildiib S a/tan AJı m eJ dahi itiba,. d me; üb gaga ba ııtal'a birer ngah
ı:a.tma ko/tan z fgtiJ7'mi ,H ,.. Ya ya ho, da l" hpllJlQ zelab Saltan A hm l!crin Hrı.ııktır
.nazl'dI,,.1 centbın . i.g an ıehar ..Uil/ün , ög l. dJl.I". Yeniçui kı, bu hab, ri ll itti l.r
heman ctm 'igl!t I!anb Y, niçe,., a lrı.,ma hü cunı ~diib .. . Bu bend.at z&ifi Hrırı lc6.I'
Jt. az1't!ll tl'i ralıı'ab oı lama ıuke riflU ba, d llcdiun ; Vall;ıJı billah talla h hiç U,. (ltlÇa
;dır h agd l et me§Ü1J bu canlb . mi1ttttJeccıh ol, a" t andı:j1f. 'o:va lc.n r1rınulı dalıl
n '!ı l ",dı,. cı, nice tı/m a k g e,..ktir" bfzim l. müıatJ~,.. dli n. In ıacllon ı, t. ka l
e. lt12z1n~ (It' t~b.Jı.a71' t amIl! 1ı.a = rl' cı, millaegya el,I". Gag l'et Ictndll1lundQI". l n , aa,
ailelı. güz a lelıkla."ı Mo. ıl 'ı:l~ g ~ ne /na n he,.ug a miittvl! ccih ol. unlar, bı,. dü ,.lii
4&h! ,übh ı! .:mu ünl..,., dl!ga hrıga ,.elrıIQ I' . V. YI!Tli; ..ri Icrıltdl'um ı:laltl . alta nam .
d an baltQ isı ., /. ,. /ci, Rameoli S a ı:ı:ea lc be!llel"lg l~ ~U~ n Jltl ldlk~e ~ do.ı la k ed~ri~ o
H #i" bi,.izln. h tima! ,tll!I" ~de, iz ..• Amma ,allfl.rı am ,aV ı Itlk aJ I!r.!e,ün ki. riinll~
dl~m .u/toflama daalcl" e:/lib .tri,.-ı .a lıanata da g .çilh otal"manu: i. tt,.lu. Ve
. Mostafa P.,~ ho! hı-riva . u1tanum a ku! olm:zılu.,. V.. Si ıı aD Pa,. on tvtJ#/ ze·
ıü,.. -o. luıtıd . ::ltallam tle bil. tılmaıına 1ı eır; l' ı,tiııaktan vardıl'. Vi! Yu :nı s P. , .
-ve Yaııi;tl'; aıa.ı hQU'- m tlhU, oı!"icniı z :lü,,. ... Ha ' a' alei,..-;'" Mu.stah P a•• o•
b a ' zı Ice nlaga mü't. aUik l.,. 1 Vll,.dır Icl. bil" !id jan ıf!lıuü:lir ki nltan::r.r. gtı lu na
.bt&1 il can ko yaı"lar. Ve ıal kim • • nl!l., LL. lOlit anam ha kk ın da ho.',o.la, cım rıla,.·
dı ", m afı:ılt D. l d . / te, eıtr. i ı.r.t , in ,aallah J.I'Ndlt., d(ern 'pelı a 1ı a a,..:o[o.lI/2 . _. Di..
'YU ve ulce ria. SeHO'li : ste rr.e i iııİ an l a tıJo r. E. No. 'i072.
o
~8 II. 8:z y ezil'lr: evu ıt -ı 'Yu h 'TZ'c aı 918 tar ihli Yat"az &, r a ıdı ~ı ho kii::ı:ıdu:
..
126 .
ÇA(;ATAY ULUÇAY
YAV ı:Z SULTAN. SELiM XASIL PADlşA Il OLDı:
Ya vuz S ulta n Se lim, ba bası nı n Serdarlı k ferm a n l a rı ile, tarafta ri. rının mektublarını alı nca s ür'atle Istan bul 'a do ğ ru hareket :
ett i. Etrafa emirle r 'lOö nder erek bir kısı m Rumeli kuvvetlerini yanma ça ğudı . Yeniçeri A ~ası Ferha d Ağa'ya da bir mektub yol .
lad ı, ya n ına gelmesini emretti. Fakat Ferhad Ağ a, Korkud İs t arı­
b ul'a gelmiş old uğundan bir gaiIe çı ka r ma s. n diye gidem edi, buna muk ab il S e k ban b a ş ı 'yı 3000 Yeniçeri ile gönde rdi "',
Yavuz, t ara rtarla rı ve Kap u h a lk ı n ın al kı şl ar ı a rası nd a lstanbu l'a gi rd i. Il. Baye zid o ğlunu Ahmed üzerine Serdar lOönder.
mekle Yavuz işin i kapayaca ğını zan netti. Fa kat Yavuz İstan b u l'a
g elince Yeniçeri/er e isti nad ederek, tahta geçmek nus u.unda
aya k d ired i. On a göre memleketin d üze nsiz lik ve karış ı k lık için.
de bulunması, baba sı nın devlet i ş lerin e la kay d ka lmas.ndan Ile: i.
geliyordu. Ay nı zamanda yaşı ilerlemi ş, gün ler i yatakta ge çiyo r'
du . ldareyi ter ke tti ği insanlar a dilane ha reke t et m iyo rlard ı . Bu
sebe bden . daha önc eleri b abası na d uı umu old uğu gibi ya z mış,
hükümetini ve sirasetini te ekid etmiş idi. ır. Bayezid ile Yavuz
a rasınd a şid d e t li miln ak aş a ve tar tışmalar oldu. Fakat Yeniçeri'
ierin b a skıs ı ne ticesind e Il. Bay ezid ta htt an fera ga t etti. Yavuz
Sultan Selim, 24 Nisa n 1512 (7 Safer 918) d e pad iş a h oldu. Böylece ll. Bayezid zo rla tahtt an ind irilen, ilk O s ma n lı pa di şahı oldu.
Yav uz, baba sına , kard eşl e ri rahat d urduğu müddetçe haya tl a rı na dok u n m ı yaca ğm a söz verdi, Ge lişinde ve tahta çıkışında,
ıst a n bul' da bulunan kardeşi Ko rkud 'a s aygı gösterdi. Onu Sa ruhan Sancak b ey li ğ i n d e bıraktı . Kırım Hanı'na bir mektu b ya zarak padişah ol d u ğ u n u ve . ya n ın d a buluna n Şeh zade Süleym a n 'ı
gönde r mesin i bildird i " .. Yavuz' un p ad iş a h ol uşu , . Istanbul ve
impa ratorlukta büyü k bir sevi nçle ka rştlandı , hakkı nda tebrikler
ve rned hiyeler } az ı ldı ". Fakat Sultan Ahme d ve Oğu lları, bu
haberden )'ıldirım ıii çarpıl rn ışa döndiHer. Ev....elkl ne nazar an daha zalima ne ha reketler yaptıla r, Sulta n Murad Amasya 'da, Ahmed
ve Alaed din Konya'da Yavuz'un, padişahlı ğmı tanı m ad ı la r. O nlar
d a müstakıl bire, hükü mdar gi bi ya ş a m ağa b aşladı lar.
ka p um luılkı w Y~nfçe,l k al·
zele.In, d~g u em" eyleg nb me!Ghll'ü'Z·
~m ~drl Y. niçeri le, ;,," ketitud a. , hy.. lle hiikm o ; If:'I! J,. ol .imiı ltiim. Og 1cr
oln bu unarla kanıırfaım ol lam Keeke d hı,. g Ü" f ile'den bund a t. tn bal'a sı.l ­
dı. Ve ReZdiilii dahi . tm'.i " ,..i/im, eri l lJ.[, senin Jahi mol2 'lümtrn 'olm u ,tıu> ola.
Imdi «'HI emri m /d, .d aır ola b mukü, Yrniç~rll~r':ım krtltuaG,1 Lu ~ Gntr
Ml/cm .i ,~rlf Ir.al olu nma lf ar . OL emrtm maka" rrl'di". Mez ldi ,. ktll'ıtraDIUI ' Kerkutl 'u" ha tieclı ıl ~ lca z~t.az hunda zelmu ltide n h a tırm" ıa Me hiiriı ııc!al'megiih '
e mr i h :ı rna ya n am ünr e t ftl'ecci1h ed iJ b ze lutı .. .- E. No . e ıss.
ı~ ' E vu ı t .• Muharrem 918 tarihli, S elim' ., n. B"J.,-cria'ifl hükmu e - ••• Şimdi"..i nd/d. Ramefide cak.' ol on .ancak beylerlnr dlrk~m-ı ,~rl[~ ına l fr!till eeı ­
, _!;lerJlm Id, ıımüıı canibfnJ", melctob oe ddem N rub nJ!J~f eııilün 6 1bl lı" ne
m ahall e rlIJ!cı-t ed. r lun ' Qncak lar Ul a maiullik .fi.ha,dar il. cıt çerl ba"lan ik
oe cemi' 'lFaltil.r il. ~ b elıuu ile mü,..ettd oe makemmel garakları il. urııb
cı a6rl o/ltIar ... • E. Na. 6185.
'
.
ıcı Tarihtlizı - abd a lı: a m i'l -faldr! Fer Mdı!ll,hak ir . imsa [ı m ektıı bda u : •... Om·
mir Jir Id, :!:d ma1l:-lkul.b!gttt c .ulta nrı mrmaka ..l. · . iz.z~t dıı m üıah e rle eg l.g n!iiz.
N . dert1a z . t eku ı~" ,co l malıaldır. Ommizrlir Id, h. r kllinIn , özüy le (J mel id'etr
olana, t.'lıı, olunmtga Ve h. m bu bı:nd"i noh il Için, g eiun, hana vaııl ol$u1l: r
degu. bagal'm aJs":. S a ~n'.!~nüz DIldnla,an içimi.n ç ı ka l".a '71 ıehri lıal'ab. cıt' ..
, ür i. r aicıı ~'e g ündüz dra m dm.g ab ıe},,1 ntaluıla n Iıde,.lz . Şögfe kı bi ,. lah·
ra c'ralcrınaan g oib o/am be·z agt t saramazclurarla , . O L .,b .! J.ıı S " K'baD.· b l lı.
ka la na::ıı iiç biıı geniçeri ilc ayaluuz top'Glırı a il'.al Iıg l.il:C. Bald I.'m g n 'ı
ka ~a C41' . g a n 1ı.1" Il t: t'echil . 01a,.6a aııa zöre amel eylcra::. Her z lin bu halk ile
oa'dele,. ti. mucI<l1"Iıla, ederiiz , Salta lı ımrll deoldie g~lm • .ıl1l1 ilktr. etlel'lz , 69 1e
et mez ~en iiz bi,. tlr;IıI !jer, bi,. az te'lı ir z iirl llc.k hir oa!J.e tl tr.h.i ederiz . Bu Igri k
Ile ht:.lkı el l . l'i:: ... ' E. No. & 12.
• ...
Kc.nnr:!a"uı.
ol lam A hmed'in
m ~n'i lt.ıua6und a
ları m ı , ana lcDıa- m , u n da hi tefu ccü/ı ediib
127
Şe hzad e M n . ad' ın kızılbat lığı ': Sult an A hm ed'in, Murad,
S ü/ey mon, Ali ( Ata. d din) ve Osman ad ında dö rt o ğlu vard ı .
Bhı tarih çi ler bir de Kcası m adında oğlu n un old u ğ u n u, Mısr'a
gitli~i n i, o rad a uzun müd de t kald ığmı yazı yorlarsa da vesikalarda ad ına ras tlayarnad rk ". Bu n l arın en büyü~ü Şeh zade Mura d'·
dı . Ba ba s ın ın Amasya'dan a y rı l m as ı n d.. n son ra bvra vali l i ği n!
)ı'aptı . Su ltan Murad , A masya ve Çorum çevr esinde bulunan
kızı lbaş!ann tesiriyle şi'Wlti sevrniye ve ber imserneye b aş la d ı. Bu
1.1 Tarilıa i%, cmiu. mohi bbi' Lo:ıulıli. Sl lim fC lı , hr.n lı .babam Kırım hanI' <!j.
ye b,-, hyu rncleta buudu: cE!lal~.i ~ildget.i Rum .•. bu malıibb ·i ma1ılı.e t. [.
~'i:: "la ,~:ı b ı,bu Saf.l'c.'i. muza /fe r afltltda ,..rlug 'ı Ha:i6cıcrı :li~drlQ. 'cri/li. m iig 4l'.
u r olJ.a. .. . ol lulIlu Salc}·mn ' Şah l G/ e bd:ıı n rıll un der il'.'sa ltaflat· , lda ııbrzra
'gelmed tte " I. r ~akı ' ol:1l'sa 1.t.ızn Dal'un Ja/i 'u. hir as.t ı ldn m ıı e l&!Jüd olmalm
t/tihQrü J ı .tlm4 rrt MeJ: med :: iJ~ me dalıa tnal olunub in,adUaA siz ün n fanuz ll.
miige6U l' o lma ı ol.a... • E No. 6185.
t L E. No. 6113. B~fl Iar n .. nıd. Cülfem Hataıı, 1c 111r:ar doro ı i l l . ld ı S ulta D,
A y ıı l f& h S ult aıı , A )' ıe S u l tlo a 'ı ıı dııu ı tebrikleri i0ı.e çu;:ım .k:t.ad ı r. r:.. No, 64~ ,
8117, 5793, 5SU.
_
13 fdri" i Bitlis', , e!u:,J,d e Ah ıı::u:d 'ul. 15<:5 (9 11) rle )',J, pt:tı .ü.ıu.d dütiirıü
d o la)'ıa !yle y udı tt bir , tirdc , y uk ar ıd a k i dört o fl u :ı ıı n ad ları ıı ı y uı y o r : A ma~ga
tQrihi II, 2:i O -2ı l.
ÇACATAY ULUÇAY
YAYCZ 5 L"LTAX 5ELİl\l KA5 IL PAO IŞAH OLDC-
yii zd en ş i' Iie r tek ra r ha rekete geçtiler, Antalya'dan Iç-A nad olu'ya
Şahkulu ilerl erk en A masya ve çevresinde bu lunan kml başlar,
k iime küme topl anarak ş ehirleri yakıp yıknlar . B unla rın ba ş ında
Kiird Hali d, Z. yntl ve Şah Ali vardı . Sultan A hmed'in iizerlcrin e gö nde rd i~i kuvketlerden kor kara k geri çekildiler " . Bati ve
güne y A nadolu'da k ırı lbaşhk hareketlerini Ş ahkulu , Orta -Anadol u'd akini d. Nu r A li Hclt]« idare e diyord u. Nur Ali Ha life Rumiy e'li i di. Ama sya ve çe vres ine Şah I,mail ta rafından gönder ilm iş tl, Hük üme tin, Yavuz. S ultan Ah med ve Şahk u lu meselele riyl e u~ra ~ma sınd an faydalanarak Çorum , Ama,ya , Yoıgad ve
Tokad la rafl a rın da ' b uluna n Yörük, Türkmen ve Kürd alevlle rini
kış kır t maya me mu r edilm işti ,
Nur AH'nin te şvik iy le ha rekete geçe n Kara. Isk rnc"u ve Is a
H alile Çorum ve A masya havallsinde bul un a n kı z ı lba şl arı a ya klandırd ıla r. Bunlar d a n Şah adına as ke r to p l ad ıla r ve ba şl arına
k ırmı z ı taç g iyd ird iler. O nd a n dola yı b unla ra K,ıılb ,ş ( SÜrh..r]
de nildi Bu iki hal ;fen in te lkinler ine k a pı lan S ultan Mur. d d ayarıarnadı, meras irnle kır rn ız ı tacı gj ~'cre k Km lbeş oldu .ı.
S ulta n Murad , etra fında bu lunan hali feleri Geldigelen'de
Gelmeyenleri ö ldü rttü, maUarını yağma ettird i. Sultan Ah med o ğlunu y ola getirmek için, muhte lif . kerrel er
emir gönderdi, y anı na ç.~ırdı, fa k at Sultan Murad gitmedi, 1512
Nisanında toplanan kızılbaş lar, Altiüdde vl. Bey 'e, Acem Ştihır.o
g idiyoruz d iye yola ç ık tı lar ". Halk, Konya'da bul u narı Sul tan
128
h T arih. iz, Ahmed
dan
~~L
.b.d.
Kü,d H. lid
~,
p eQ~ 1i
Zcyu -I
. P• .şayu -ı
~ . Şab
ııal'll. "
Ali
b.,hkh
cı . Şabiıı: u lo
m e k hı bu cdu :
bir
c...Sa nil.
mlkda ~ -kı slZcel
Suıeh ri rıa1lİy ..;". z.l/ıIJ b41~ı kuI'Clga t tUI1"ra. • • talcı.",d. m ahıbl.,ı G e ıa i,e t. c.·
r,J ~~ ~(' ı haland r21tl. 'I ·/~ fI' bi' m!kda" ;, .al olanda/u b' bantar fltl1'da k·
lormd a anla,. E ni tı c:: ac.'cı Ritmi, oalunao banla,. dnlarld Aa b tr l~ıtikl., ı ~.
lN;.'cI,lıu HGlJd ]"trlne ~ a,. u b Z,gıı~l E,.r.incan'da otu,ub fi' ŞaJı Ali Kel lcid' e (,o,
Şah kalu ~•.r" ge/il b Ikı.ı bı,. mık rlar ku rlbaı zöna. ,.üb b ır kaç pa r~ kl)g . taa ,,·
nu eiı16 fle .aneak b.gi Mr mi/daı" d d~m anlartn cı ,.dı nca Rond".üb Ifice k ondakltlrl !I. ,.d. d. Otu z un . :liib ol ';"üf.ldı~,.in du,./n l k ,h ;dan R.~ı, ,.dükl,,.l cC'
u ncak beDlna. n ..i,. e. ba, g .llib v. Iı'm m~kta b gönd. ,.;;b Ilinı tacz.1'1'az etm.k
Ih.tim ali ca rri" J~g:ı i' ldm ~bJÜl ü. u b.bd." ... • y.rd nn ı Ö tıder d iti. E . Na. son.
14 .H4 ll!l ~!I 6:1 dig arda .DfuIQ~ ba ıka IdI, ab Iı u "u ç . ıııı~,. . KGrtl I. h fll '" nam
-ıd.• :n ı dl~ li61~ S ultea M tı rai t aç R.gub ea rDseri lcena aytl a 'Jc~,. rt tf,' on bln i en
=iytld. eU ula,.. Yftl'm ~tI !e-!i.om. n ,ofa lu H. life at 1u n ıı m m ii llıld';n ii u rin.
e.mlolurlar . V. ~)' di Ali Ha life doM ke~ duge " Üii .,. olub G. Id iRe/M'. [Q"':';;jr-ı
$ tlılit !cr kl./~.a i-, aZı m .lel.r. Niu kög t., ta ion .lti /. ,. to. nle . d:l.mlt:ri icaı :.·
Cıiib oac , ," cıe u babla"l1I galM4lC1i,lar. B u diga,da .mn b lnudı Al lüc!dev :ey e
~,, 'U'Q Z der /e,. S ulta c Maud h~r tar afa di.ml., z öml . ,.ii.6 h" Aa1iJ ~Y; t ~ n b ilı­
l.g i1b G • .k,,. c ~ -n · . f., . S II Iı. cı A .!:ı :ned da ,~ f S üle)'maca BeJ i, Si l1.~ Pa ı a il c Kara.
maa'a Ja ıH t d ti. Altta,. an fa dur.: k e rıla S ult aa Kc rkud ii:.,i,.. 6 1"' 1' J" l. ,.
B ir Iı d , oil. :lah! h arı ,. k ı, Çoru :ıı."ia I.. Halifc ct l uını S ultu Mar. dro] hao.i.1t
~ı1ctı.!'''J, h •.~ Xii!f /ı/Q U b!:ı uhı: e• .'ft'' 'J." u:~fui z. b. ra ç.ı:z Jı e , n. mrı ,.alm coör .
129
toplantıya çağtrd ı .
i•• id..i: . ol "tı/ıi ham,.., .oJıb.a. d. likl.,.; ,tbı .dü& ". • .:kdrrı Iıa ~ !ıi. n ç:ko r ub
k endlZga uüs er . dil&#traf a c~ t:anih. ao(ul• ., Röıı /er ilb Iı .t' Jı.a !ileg~ mac",.a;' Ildrn
.dab a rı le ,. d ahi ~.ıci med.hlu i1t ida r . dab d dl cı. maalll o lu !ı Mith./ . • aJı a~
katl.i n.' . e c ".Md 'mt:dl fitil.,. Aın.. ,..'da yirmi bın _ofa n ın 'cıd nle.
müdumanla" . hl-I tUmJerı co. haı Cidi ol aıı klm un .t.d"ıı korlddıl. r . S ghaa
M u rad'ı alu h e.U lli' l.tI', (..,;f'".".i.f" ] g ötürdü/ . ", ana a JGhi Inal'l a:lrr. d:iil.r .
H ocalGrUl ot' YG.ıala,.ın lc.2;va b, " 1..,, ıi,iiler. kal 'a kapu .un yepttl"r" Çoram
Kadı . ı S a ,irn. Iı " k aıleWl.,.. V~ ı .k i li b 'i Karı L.hncier' , ~,,,!i. LL e. ,.hır
ıı, /t:A. k/ınf dtll.ı u kimi !cal'ag.:: ztr:lU" S ..!t aôl Ab::a:d '~ ;o !alc!ar i !:tI, fe.·;;t:.1
, ttil." ol da hi en bın at/. ",ı~ On ud P.. ı e tlu) lı 0# Ku.11 A lı me d e t iayı ı cu·
le.,. g6rı d. r di, go lda gelü,. d erler, Xebr H. lit e bu cı. chil . 1ı4b ~r ilôtiirili. V. Sob
a.Ie"./ , im ii !I'ıka [I·ıka S i'l'' ' '.% ('ıX.::b S. ~ la e!;i g 6ni.rr111,,.. Bu "igt1~ıtt d N li
hi,. es -ı« daM o U rı. Ehl.; :'. 14", mu.iı ata rQ.:1a
ı .Jıliit.:1c ka ldı. Bdk; d llt:uü
-w •• u ldm 64d•• E. Xl). 6522. .
18 -EI ,r bu tligr2l'ln Q}uxtUnr1c:ı i,til.~ bugU,,"lu "4 ıl mdi1d hdlde Jıl1,a &c
mill ,oteti h oldu, Su ltaa Murad etra! _, d l~ m~ a l . 1ır .ald kand e Ic::ııl b&.t var lu g o..
ItlIlQ c.c m' . gl cdi. [ Mubarr em ı yıc ı n . b.rt ada] hab.,. olundu. bı, a ltı gü n. d~n
a.Uig. len [,;.f":.ıJr' ] ovasına eın birı ~arJ.t', tl.,ı., cem 'arac; m.i". ki ı.ı Halife o~lu
J"I"dl. Ço r umlu'dd' bi,ol lt.ztl crar ldl, Sul tu A hm. d bu diy arJ an Iftt ülii !'·akit
Solu:ıı. Mar ad habıctmı, ti, ant koguf:v dl. Ba' lGl'ıntn "i,i ol oe hl, i da hi D.nd
··-lialife n~lg d,rl. r. I./dltb a lya r:nda n. mlkdfJ1" .ofu oa" ti kimi gfUl, daM RI·
dIy eı ,. , bi,. eod . ne mikd(Jr er kt k ı2rl. m (lar iu h ep'; /(İtti. A.! ı iı:ao [.::ı'.:..........,] A t anın da h(,. oll~ gitti t" ke,.i u!lc, JaAi taç g.ldi. Bir ol lafl·llI. aalıi l:Cllda. zit m ~k
6aa.dtrıJ.ilt'. Ad.ri gl, mi , otu z binden fark etm ez d. "t. ,.. C~rn'o lJiJ le[a,., y . , d.e
olan k4Vlerl 'Dg/al" , . Çor um Kad uı Amuyı'du g.Uirmill, bi,. bölük .ofıı.,. . ai·
, a m t, ı d«tab ıogmıııla", ne" oa, i . f: o ldıledd n . olV'a bir . lin k.' m;'lt! r, tüne maa
beyteri nd u ZaaDUa [,)::.: I,; ~I B~$ d"I"lmJı, Ü. triM dJem uçmi,ler. k.ndasa da·
lI ub kaç,""'" tG.alld it4 i lılı k t,,,b ,. ı z lem ı " . ,, !ı06ılı ' e lm .,la, . Ba ralır [J i.r.l B . g ol ·
lunuıı aaJri ~Clin i galma lomııl a " d.gu ha"', z. ıai. Y aıl u c a daM ttra!:nda
olan köyı.,! ga ı m 'J ladık lc rı m uka r,..,.. S ıılt aa Murad dahI ı~ı~ ,.ı lı . ı ~lii b Frme:ii.
am.ınd ba ı iln y a rın ,'ıii,., ta; ört.,., ,. ha n ede ,tl., rle,.l". Si:irh.erlO; ha aırl
Jı a,.lutiltl Zö,aıı e. migetlerlu n az o, . i l" k dUlii/n.1 ,onra p .,.Jf.'l41ı o/"ı:ı,to,
d. rl.,. !J.l c, ki, bu f tk,I, b:J ı.Jhi,.i 6 1'1' kcııarz cıe bir Ker a ıst:e l1d er tI.,l ,r ve'
bi,.ı JaM k.", i a çaf1~"'an7ldQ " M ih m ıua tla d,rl,nrıl, . ha ü ;üııü" fik rigl. w t~d·
bır/yı. olmc,. P alG. ll:m hocl .<iab ha ıun y a,.,,. b ,.ut bulul'ta, u
ka rtıTb". w
Jr . m sofuD ulI ka,d, tlor imi, Id, pG., ııIO l'l"t c. 1ı4ca. I '" katldIMI' . ~lmdi/d hdlde
J alr.i c'm'41unmak ii zulıı :l.dtr. Tamam oldaH tzn 'O" ,.ıı: A1iüdd nl. ıh v/tl c ıi.
T arih Dertisi - 9
<i.
ci'
y .....vcz SULTAN SELİM KASlL PADIŞAlI OLDU
130
131
CA(;.ATAY \;LUÇAY
Bu ves ika larda S u/Ian Marad'ı n isminde n bahsedllmiy or,
Bund an Su ltan Murad'ın da ha önce k:z:Ib~!arla Iran Şahı'ea i lÜ~
ca ettiği veya on lard an ayn gi ttiği anlaşı lmaktadır, Bbı ta rlhçiler , Sullan Mu rad' ın babası ıarafından , Iran Ş a hı'na yardı m Is ternek için gönderildiği~i yazıya rla rsa da vak 'a ve hadiseıer bunu
lekzib edi yo r, hatta Sultan Murad. Sivas elvarınde n babasına
mektub gö nd ererek Şah 'a be ra ber git meği teklif e tmiş, fa ka ı S ullan Ahm ed mektubu yırta rak f,krini ve da'vetini kabul etmemiş­
tir, Bu da Sulta n Ahmed 'in, o~ıcnun lran 'a ilti ca etm esi"i h oş
Ahmed'e arz ve mahzarJar göndererek bun la rın şercind e n memleketi kurtarmasını rica ett iler. Bunun üzerine S ultar, A h.med latası Yular·kutll. Si~an Paşa'yı gönderdi. Paşa. Krzılhisar'da Nur
Ali kuvvetlerine yet işti, yaptığı savaşte yeni ldi "e kaçtı 1512(918) " .
Bu gaa libiyetten so nra kmlbaşl ar, Sivas'a saldırma ta karar
verd iler, fa kat Sivas civarında A rtakla'a gelince iki kıs ma ayrıldılar. Yahy a Pehlioon ve D.o Ali, Şaha: Kara I.k.nder, Dalka-ilr ol la Aıaüddrol. Bey'e gidelim diye birbirine girdiler.
Bu s3\'a~tan sonra Anadolu'da Yahya Pehlivan ve Dev Ali' nin
öldüğü ~ayiaSl çıktı, Arta kalanlaea , .If.hm.d adlı birisi (bunun
Mirahar Bıgıklı M.h mtd Ağa olması çok kuvvetle muhtemel)
Göksu ken arın da yetiş tl. Aralan nda çok kanlı bir .. "a~ oldu
20 Temmuz Salı 15t2 (20 Ce m oz iyüıenel 9( 8). Nur Ali dahil.
, her . iki ta: a!t.n da çok insan öld ü. Diğerleri Mehmed Ağa kuvvetleri önü nde n kaç mıya, Şahku lu adam ları gibi İ r a n'a sı!l'ır.mıya
mu,.atlak oldula r ta .
gö rm ed i ği n i açıkl amaktadır.
Sul tan A bmed'la t ırarı : Şe hzade Ahmed, Sulta n Selim' in
e vvels Ba şb uğ , so nra da Pad işah o ldu ğunu haber alınca del iye
dö nd ü. Ya vuz 'a hakkı olan sa l tan atı elinden zorla ald ı~ı için
gaasıb gö tü y!e baktı . O na gö re Selim'd en yaşlıyd!, sa ltanat ken..
d is ine veri l m iş iken, Selim'in zc r uvla elde edem emlştl. Bu iti·
barla meşru ' padişah ken disi idi. Selim'in zorl . elde etı iği salta -
ar, tÜr fu.
Hıık fa.a l4. k.mat·; lü tfa rula rı ÖI1 za. l~m r. t1~r .,ı. m .ı .. . hl.' i.l~muı
bu Jig ortilJ 64$ l.t ma lwıar,Jir. Amma. ..... ~91 e e r:.rnma rI.kiJ! , cl_giib rlr:.·
rarlar , Abmed. Ç~ t e bi otlu A ıı. .. yatd.; ola z~Jı kelle/na. A~..)'a K. dll lDa taç'
i6 "a~rcll Ö,t.!iıı d. y a, cl da lıı itimıı ı ' mr 1 !'tultıo Mal,. ı,. t ,IDm, J.m f" bu bab·
da , ol kıt 6.gon "1ct'tif" ""~(J la"!cı. Bdll.! ' mJ" Jı.o.: Tltl ııi ae mafo O'Otl : aı,. V, cldtı4 LO, m!! y.lik- E. Ne, 7292.
17 Ta rih . h , - n' .f aı , ibad .'Hı a'c i r Hccı K'ma f aı 'I . falıdr - iClluh arb.du;
b,,'zı b/u/a ~rMa li m ~/d ın il.
_•••• Şim diJcl MU, Siy.. nb catt " 'gina.n d ı/cm tı . md: tu b R. ti1b fcıl ll' olan
( n o& hdal' ki , banaan e" d Sulta n Mur.d Nın Halif" tl . Kndh., .lçtdgl .
141'1c f«l' a/ llla m(if(!f;Jeccilı alub Suhn Ahmed Bey {(ıNıfınıan. Sioan P. , a' ga bı,.
" ic' 6.t!,m ko, olah R, !ijb Amu ra 'd r: ol g' l'UII ctlu.un iarı ~If y aya J ud an 1U1'
i at: biıı 4ilfm c~m'.diJ,b Sa1tu Muu ;ıu,.iıı, hücam ~t m ,k ka. /ında f lc", 'yine
a tıJet . :liUJ Nur AH HaH!e no;uı rJa r d . a ab a, /. n io.n ılSlal' .düb cı c,ub Koy!:l·
bi... , {;t..· A il'd a ız ri . rria rr yd üb i KindI .,., lctm!tı
ol&UU/.D M f ll CCll z
old n t ka trlaıı laain Kara :u ı:ı h:. ka çıı b bt: .. 6 f O i~1ı S inan Po,a m iJ nlıU'lm olab ı:cl
bi" rnlkJa.l'l pig G/ . 1ull ; i 'l,lI Jl~;iib Ql'fl:nça Siııc n Ptl , a'ııııı i ~ ~ mi/cJa' kıZı Iki
g !m[e, /i" S ktd.'d all Sı:1ctl l'"l Çı t ~. D' [ ~ l;, .:o:<;-)'oa ıeliu1c S/ııa . hjıiıı iıı e rra a bf,
mikic' ",/cerf 1:'2%1" hlrz ıı ıı b gü: Ilm lha" l:I'"Qgo a!a b kınru ,(o , o Nru A lI'ge bu
h a ~' "a n :a1c Sioa . 'ı t altlll oe ga..öetmel. kc.i.diih bi'l-Itil S ituu li~ erln e
z~lmd l1.r"ed i,. .. oe dalı i Simı" Pllfıı'g ı m ErıJıHim .deıı V. pot1u [,,;,U Ş ah 8"r·
i i,. ktı -cc! dM ı' JıJM ~ II c1 li1( it e m .,Jru,.du,. _•. , Pa o ila b::ı. acele A nd el ıı ' y . ıeç ·
,,1'"
a t n z iya de me ldAirl.' . m. /dl ıı ZÜmrdlıla PEt Hu u Ber'in lıab.e,In. -tı ltı b d /llJl
k tuaııı c y.eu p. dzm .dfb f UlI' ol f n 4dt: ( biT ke liı:u olcu um.&Oıl ~ttiiiii. id;~
d/ıcak••• ha zır bulanan Ji l1,..1 Jild f;J~l'"llırl l. ttmtzl.t1eg ü& hım .m ~.. ln.agııt-i ~ ..
latln eJlI ü"mtafH2r ed Qb, mabal'"lI1c , ,1,,·1 Cıımadg.l~elJll zu"...ı Pencfıınbllı Kun il
o. t,vak ka! dm ıı!l lio Ru m S "ay'd aD ol ta ilıı ·f ~, ko.dı n a K ı ru ~au
{.:ı ~ ı ~· ı yeltınatın 11$ fJ.1' ııdtb fJ 1c Iı Mııl'"in. l il'" lzgd!Jla ,.:n a/ ub Dilıen iriJı z4n ii 1Hy n' e. . ald Un ~lt. tinif! G o :ı: .. u Icenarın ia ld nı,nb/I:. R'a ıı d al~ ·. ".aoalr. . adan $ e;üb gemin eo" !I~.tJ. l' w "a llı (.ir (r n a lı ı t .l' i ib ediı b sal k ola a sarab<ı c/a.ı H6s rgin.
hend~1t i: ihtiya ,.larryla gaMa ,lıle kala n K c})" h alk:" ko/ ah üç guz m ikaorr erl~
ta,h kog ıı b sol 1col a d af.i kanrı :!a ı:m H ı:u , befl4. lı iid. Nur Ali Bey J : O;': J \ Ka"
ta hi.., ,u c_ iı 'ıı ın ba 'z ı ZaıIJr r,l. l'"i n ci. Ya p. ct lt: ( J- : ı nı fılelfe der bendM ü.~ k i
g ellltll Ka r . m a :ı l u ',g a v, ba ' zı ilı tijı' a , lc rıg{e cı . !laldaılt/o glltlen .a.ba ıı "r r,bab ,
t i m ol' N ,~lta llii!la 9ii ~ milc/.ı:r dfidolf' !U !1It t a,1ı k oy ub C.l)ilr U IlC .1r: b~!ı i Ba l·
tu t ı " ıCalbJ~ sal " :rtJl ta Aıif4nr_' lıı rJd.tien h/mmet ",.lnagct/1It zd"r. ü.mcr a- ;
. h a i K .as ı m Bey n Pir H••u Bey ıaııcttklc rıg[a 'tO. lıtJlig ~ n JZ cl rlt A,taı.: beJi
Ah med Bey ile oS ultaa A h:ned BeJ i k olbJe ao l canfbd, ~ 6a b.nd,ge me ltauı
g 2,al' 4 /~m co. hemlele, i nii: kalb d, .an cak dniJ,mle ıayi,. olun ult •••• kan lı nn"
o ld utu. c ,.• j ·. ,dtu/al"l ~/"n 14/n Nu, A lI.1 ht.il,. ,} i,,_ J ,F i , l h ag lı unR ;J üh
nhm i uJı i mn dHe m~c, uJa cıe ı/d/tıır gelie. Jc d;, i dıı, m cla kadilolm cdul a
..h. b J", 1c~lle.i bf·iHI8f/c, i o lı tUlh w ,,/: r Jıı M k OTa rlı w gr:znı ,la rı J4Iı1 cenıd.
d D,a b U/d hin.i.n zigtZi e m , /din '; #ür.ıra \ tu''''e·i , ~ rn '" i z aa d g ap) i dtıı p r~ ()/ab _o' . A ~2 ut ott a ile Y ıı _ !: f Va,. . k 'ı ıı lta çtı fc l&rt •.• E.. No . eJH15.
'.
""(1 ""'1'
m"i. ~ Net. ~ 637.
" t. ri b.iı . - Se Dde el faleir MeJı m . i i rrı nh a rh. du : • ••• Ortfaoy l Iuı "uı ·
g rt" gS mlı t I1ctlll, Kcn:: . b'aa rz m!JI'".:c.ı:at d tilcd• • 1 m. "k i l Un. vii leıal rn«_
r.r:ı '.: e lıl.1 t al!Jıııı .. jflultl
Je ! t , r-I mL!err." rid fll NIJr A li Halife· j bt _rJin
Ula, t"e V. rAl l '; ı.:~ : w~)'Jl] ot' A" ctot lu tı. Ya.
. ıı f ~.ak " . Sara Şey h idiltın DtCltlll b .§ı ve b<:tn a.Jcuig !1ı fO~ ;tIluzndan. z"l m i, bir ni ce !ca,.u.f;ıyla H arput 'dan. [.:.u...... ı 6111iib Mur. d .uyaız Iff!rilh bi" b~ı g8z -
1ı 4li.
i
i
'.'Iri,.
,,"tI,.
YAVUZ SU LTA!\" sELİM KASIL PADişAH OLDt!
132
133
ÇACA TAY OLUÇAY
natı kuvvetle almak iyc ah ediyor du. Bu yüıden Selim' in padiş ah­
"~ın ı kabul etmedi, ona kafa tu tm ıya b aşl adı . Bira z sonra da
Kon ya 'da p adişah lı~ını ilan etti si . Etra fa hük ümler gön der erek
para ve asker istedi si, ta yin ve tevcihler yap tı. Şehzade Murad' ·
m o~l u M.hmed'e Bursa si lyi neaini verdi sı . Oa-Iu S ult an Alatd·
din'i ve b izı kuv vetleri Bursa'ya gönd erd i. Sultan Aliedd in, ya ·
nında Anadolu beylerbeyi Mastafa Paşa, Dulkadir o ğlu, Rama·
zan ak la ve Targaa okulla rı oldu ğ u halde Bursa'ya girdi (19 Haziran 1512= 4 Rebi ülahır 918). Devlete iid büt ün mal ve eşyalar ı
zab tettiler, Halkt an a~ r vergiler toplad ilar, Son ra da evlere sal d ırdılar. Burs a halkı yaptık larına da yan amıy a rak üıerleri ne hüeum
etti ve onla" şehirden çıka rdı . Sultan Ali eddin kuvvetleri şe h ir­
den çıkıp ovada kamp ku rd ular. Burs a kad ısı tekra r şe hre h ü- .
eum edece klerinden ko rk arak lstanbul'd an acele yard ım istedi " .
1 ~ Evahir i Rebiütnn l 9t8 ta rihli. Ba ,u ·d a ı:ı B i ıı Ala )" bityi ". ..kert e.
rioe 1'8 Xd1 tı b u yurold ıd a :
S ;Z [ta.1t"1 ..ldtiıı.j za md n Ahmed H . ıı. et:. dUGlra
1::'414' M:~d!e,l tl.fKltl'.ı 1uz.'~f:61te!e,inC!t'lt bu k ull arUlG Aı;ı_d ohlı be, lerbe ri lUI ln!
. ai ll./cll. ce ıla"', n brı ı un!4I14,. •••a (.I&b ke:ı. dialrle Bun a 'd. bahlı f cıa ıa rı . T o p. Ar ,.
So. E. 5876. Ayaııeldld e bir de Kare. ı beyine ....r, No. E. !i«8.
Lo Geree -I Rebiiilen'el 918 (11 M.,lS 1IS12) tari bli, K ulamonl .. :ıoa k beri
Sııltan .\(ıua 'n ııı a n ı i c •.• A mmlm S alta n Alanı.t d a eg hıu,.etl,,·t clUl tbllltf~ "
diemk,. gön i~rllah "' c ildgd kadı!anıtc. lıJlkli.m ia~ıld C lı e~ bi,. trU O ~ e aç.
yib 4kÇt' C" ha maMWnlu a aM cl Ö<zbtfa mdcldla,. g a ~tlob ais JdJıı ha ba bJo
. 6' ''' 11 ,tbt m-ıciJtl ii . S'I olan: ılıyrı ts'fdrla.t
t.,dlJı:t olullmrı,. D,(I[etlrı
/:fuJll of " rJ;g~ ,.ın rı.c euuı meıh alil bi,. em/,.rli" ' 1" lm Uaal ofa n mgua ba canlb·
di ~ nıtJJı a14_1 anlagah arkm.-I Itaat I r1I'ell1l/ miildhasa ' BI" " ". Emı,l.rln. Imtl ..al m4$lcil «;i, nuıhalefet. dlZ.lıi t"tlJarvnrı~ gele ••, MDu d ~r ki cl .,{" ag ı "m'·
•da! Ar~ Qk Ak [J t ~;.Jtı IItı m mn u l a u4,"111141' ttil, {ttll flk Murad a eg C41Ühfn d, n Kara Iskuder Aliiiddnle dUNn' Pehlivan Yahgo 'CI, D Mı f Nll.,; A ll bun.
Ia,a m u h ale/~ t {(/4b ol. Şab I. ID&Wc ZiJ .,.a. Jeg':l agra 60, r.kü6 ilcı ta,af bl,...
bi,.I. ,'n. tu;;6 ı :ıha ~a..,..b d esenI" t aral'tt datt Ac g lı . ofu lcm la6 ea Yalıga OL!
Dnl Aırltın h , t k..llaJı.,'I) lı4kl ~r<ıtt ~ı!r,.a da1ıI z.ıab Kc,." / . « Nle., c~lI.lbJn t
ttJ6I' olm u ııc, o~ ıuı r:l.a n. . on, ,, A14ii:ld« le B.gtl ıı gilocJlbl MUfad Ha2 bl,. CG·
"iDi.1ı l:alc,:zb hi,. ".·kd(tr .of i /a,.m" It l.cüml. b:ı Iıh oaZ tnlı'lüm a mıu:: olelal a
iiu re ;"14171 oluttrJ« •••a E. Ni). 2667.
.
' 1 Eu hir i Safer 918 (15 12 S itall .cu ) tar ih.li . ve Sult n Ahmed im2.ih
KollVa'du cıiite f crrilca Meb ıncd tc ~·&1ılalı hiikümdu : • " . 0 l 'am ~{e h n:ı eC! ttlle
~e lcah:ıgt:ı mw r:ua-l BDr.... • Ql!l~~.{lI. Jelı tırma n . Ci. a ~r. (if ıb'o mJ, fjlItrılla
baIcı ' olan Na" . i Mrılr.dr,. m. :lClC gılda dJl't glb bin &~1I1c 16 gi" -,ıa m .•.E. ~ o. SM 7.
.
.
n , Ro biü llbır 918 (13 Hui.ral1 15(2) 8 :.ı,.. a Kcl'" EfI4 ta tt- ~3J. i ııızah artdu : •••• S:ıZtıın Ab l3l. c Cı ol t:;ıı oc Dua d. P.. ,a ofa tl. D u lkad iı: orLu o, Rama -
· 0.0
c.
Sul tan Alaeddirı G.mlik, In.göı, Biga, ıznik ve S alta nönü'ne
ad am lan n ı gö nde.di, ve rgi ve as ker toplattı ". Taşel .ve Karaman
beyl erine acel e gelmeleri için hükümler yazıld ı, Sultan Murad
da'vet ed ildi. Beylerin ve Sultan Murad'ın g elmemesi, padişa hın
öıd ü~ü ha ber i, toplanan asker ler üzerinde fena tesir yaptı. Bu
yüzden bir çokları Su ltan Ahmed'in y anından kaçtı ", He!e Ya,
1t,1.-i
:ıU ci' Ta r~ud o~n . n hinaen s fgc a . dd .:nlu ilt ve )~"'_ i:e.
Bat sa ' ya
zeıab n. miledar cr.to"l·; pad;,a1ıt canıı .m i"I."iıı r 6diJ"f~b Cd,..R ıılab
tl.
ha lk a dahi altı g tz gii.: hfıı e le,. e C'~TrZ .alah ııltmıı grtmlı bIn mikdann n: ~
o,,', 'taatla !l" il~ e!uo b~Id.{tı{'l da;'J be" ('~cJı.f a~l~ taAn'{f .at!. aiııd. tk eli
)~~. kd!lrl"irı C~ ' ha'zı ma.liman!IVIR , ,,l.,ltt bc , u b rısldarm nd b a Rtl'~
tdüb f . ck a'l -had z ulüm ler c. Icad dUe,. M/cık fbir ke liıne okan a mad ı] N' ~Jıil'
Iı a lkı hr- fhti!l a, Ji", al a gl ,ü.b ~Jıi, /~nd. geyılub !ld,af.lI l~" m .ızul alanllal'
nı.'" k'zın dıpe!e.gfh C: ~ k'zı ka çcb r . , rM,. altuıda 6Qlırada elen ert/ula,.,
d ahi ter amar 01::6 k ap:b gld~lc' amma Öt~d' l1 ma'in -l m ulearin afuh gil1~ R'l~l.
, . hl't ad m b.!~la,. z d5. ,..lc,. .... Ac:.te, Mç o!ma u a ı OCO Idı üik bir kune. ti ı:ı. rOD.
derilr.ıe. i . E. t'\o. S452.
U T a !"i & .h: ı ~a, c i~ rba1 t S i c a e t ı c raJ: c!'u ~ d a c: c ._ Sız lt u A h... cd·:n çc.
oafoaı.., Vni,e bir'. Iıa,.aç an prm./ g . g eldi .. S isin ıznik'e Zelab ıZnik'd. Jalıi
da, ml ..sj;t:ı.J~ .;.r<t Sult all A li addin' e heb" Retünlü. A litlan 6 0 "1.' :; ge nmJa
IJlen Kara mnfler , HuJac M dlgd, ın f ,et o ldııl u1Ia {,tc/iib _ola dalar. D_n d P&J"
otla kIJ"uk tuk ~dlib da'ttd edilb (1.(/1 Id , rck .Iı ;n l. hlr g4nült!cn Ctı , çtkal'.:ı:~
.f% in l~ bi,. olduk. Şi m d i H uJa c.'end 1z d' ztru A nadolu'g a ı_Ilir .. b/~ K arel'llı sa '.
çıka la m . Ve K a, aman'a R~lü. ,.. bb Ru m '& , ık a/um. Ve Bou a'ye gelıtek bin
he y l ı rlageae,. ed ii bı z.lg (J/d ı ~ r ~ml". . D . J Il" ki bfri m FD. diıa hım ı % ~İn·iz Clt!
d sien Ray" Jdm~6n . deıildir . Ve HQ df.W t!tt Cılt~ nn m tcott hab. rin l şidicd: ~'()elJ:i
......'akımı bak m(tti,ltJr. And an son'a B UT. a' g a Utt m/kc/an {u/ emigl. Z, fdiik d~dl.
V. oanda z eld üktlen . <Jltr e bir ntce .tdt m daJıJ ra 6.ıldl. A"ld" dahi Haaawna.ı•
ıa ,.uı mnıt/ Iı a ~rl n l,id/c." dal ı l rldar, RItttl . ,. Ve D tJfJaa Pıııa til/anan ç atra,
baı ıgla aÇ g!iz 4aMi. ko ıa b h '~i _Isı.,.d~n dil cımala zönd.,rlil",. v. Ça '[lUI
baıı Ge mlik'd e ka lub Iki 4tfl!mf tl. Icalu h b/si 6 onJe ,.üb ~i:z(ün hıı lu: , alal; dil
elmal a Ilettlük ded f. Verm ek Alla/mı , Mrbm} .iz~ ed.ccıümiizii liz bl~••Hil110 , d. d L...a E. ~o . 6333.
" MFra (,m Mustaf a imn h. u.sc a r a po r u n d a ıı. : Mar mara Iı:ıyaıennda S ıı:Lı.C.
Ahm.ed lı.u vvetlCt'i JI~ d ola ıt 1t l ; .... Su lt an Alı med QIı..,12lin.rlıt:n b ttl . a, elıın. a,."
dml. bf n !H, yiiz mika""ı ddemf C'Q,.dır. V _ oı'a il e. MDI.,b.gl.; ga lI.Ultfa h.,
!lüz mıleJa ,.ı d/em k alab ald/ed iallui1lden ,lcltTi uldle ouilm.diilii _, bebd'n
d4jl lmııtır. Ve beg le."J.n Kanotlıı Abmed Bey o ' R.ına u n o t l a tt_ Şe h ı ü va ra
or1 ıı: cıe Tur gu d orıu fJ(1rt1ır . .. Taş b e y·I.,,.IMt o. K an ııı u bey 'lerinl! d efGatlo
..alıı k zöna ."ab la'cil z ele.n z tieıa fkJam alırndakda 06"' anlu1Ion bı:: 4J~ti çok .
ta,., .e/~,. .d~n f!gl. ,., ott zd n hi" gf!, d. w on b~, g Ütt bı,. s cnl . o/ aTaT ; 4J. m ·
••ldta" hidm o:lUI IcaJ,~t'l'ItD. S..tlpnu. IIII flaliela düımail ibull1 f1 gelicek cıa.
rGlam d egu
oakt,J . ,l" . brl.Jci1llig l " RelmesI." J . p ÇapClı..blJıı lcallVla~~
d.ri
YAVUZ SULTAr; SELİM X.~ SIL PAD IşAll OLDU
ÇAGATAY ULUÇAY
134
vuz' urı Anadolu'ya ge çeceğ! ha berinin duy u l ma sı Marma ra sa hilinde ya ş ayarı ları . Ahm ed ta rafı n a geçm ekten ah koydu. Sultan Alaedd in Bur s a çevres inden - kalk ı p Afyon 'da bulunan babası ya nına
gitm ek zorunda kal dı (t5 12 Temmuz 918 Rebiül ahır sonları).
Buray a şunu da ilave ed elim: Sultan Ahmed lia ailesinin ka ld ı ­
rılmasında, Ya vuz'un ku rdu ğu ca sus te şkila tın , n çok fayd ası gö -
=
rüldü, Yavuz'un Anadolu'ya gö nde rdi jl;i casuslar, Sultan Ahmed
ve o ğ ul l arın ın hareketle rini adım ad ı m tAkib ett iler, r apo rler gö n.
de rd iler. n as ıl ö n le ne ce ğl ne dair çareler ileri s ürd üler . Gerçi Sultan
Alımed ve Yular-kı sdı Sinan Paşa'nt n öldü~ü gibi , bazı yanlı ş ha be rler ve rmiş lerse d e, bu kabil habe rleri Su ltan Ahmed ta ra fdar ' ,
iannda n a lmı ş olmaları muh temeld ir. Bunlarda d a %95 isabet olsa
gerekd ir S!5. Yavuz ' un adamları, yalnız haber vermekl e kalmadılar,
ayn ı za manda An ad olu'd a ieniş alanda pr opaga nda yaptıl a r.
Karahlsarı iis olarak 'kullanan Sultan A hmed , 5 - 6 bin k işi
top ladık tan SO nra SJ, Karaman Beylerbeyi tayin et ti ğ ] , Taceddin
Beg'i , Eskişelıir ve çevresinden asker t oplamağa gö nderdi. Turgud-eli sarıca ğı beyi Musa Bey'e de hük üm gö nderdi, Eskişehir',
de Tac eddin Bey (Paşa) ile buluşmas ım emtetti"'. Tace ddi n Bey uruıb (lctriib tna n dırdı . SuHan Al i ıın 't'a liru/.n .Ol'a "'." " ı % Bur u "yCl ol!o61'U' .akçe.(n ~ 'E'a~ub h12"Z' .1..",. talfc'; ,enaat . ;ıü b ,.h1r ha lkı dahi el·bir er/iib ild g ii. ~
mi/dan t! (ı.ml~rill. h4!ld k . h/dular, V. İııer o l'J. A lıi a b e HD 'c:"t II tuft:m in d l!lI <:t ~:i
ü, küdü1'J on beı mtkde rı apı ıkla rın a lıko da la', Ve Sultae Ml1rad .:s ıtealinden
' ()I'(ıHa";; J ttf aD. Ila Sleı ..sin d,,!lu attıkIa, va7ub . beııim bu gıJnfl daımartlaram
ttard,1' , Jemiı 'tı C amma A n ado lu'atın g a %ılan (u ro 'tI .ıı , ip ahl Ici/ıdr,.! Mll.ri
korku. andan matl'ü.: d e,-Icr, A rnmd: de-ole tle İ n i "'!! 'OC' Y e tl i tıı b r 'e , lılic. 1e
bi'I.kül/ig y e aya ;uırız top ,.alı n a grı.z "li,.agii otuarta,.. A mma timd iki ha'''" b~,.i
ga kaga 8 e;m~g i1 b mil t ahel, o lrzrtu ,..a Sultaıı A h med 'ı tohrik
eiiib
gıkm. ak içf~,.t,,.
6:liib Bur.....gr g a,.d
.. •
35 Tari ~ . i . , . b e tıd~ el·hakir Tu.r A li . nin m ~kt u b u : Ad ı m l . n cl . S tlttu A Iı. ~
md 'i ıô ~e.t r~ m ey e ııÖtı d e rd. (~i : •.. . Şim Jiki }uı ld~ S IJ ltu Ahmed K., abi. ar öl'1i1n ~
rl~ Ça pak çagırı n am m~%!'d~ a~kuigl~ nf.i n l diib ~LI' Sulta!J Al ie <! di ıı dahi
tta,.llo Sr:z ltall. A hm ei '~ k ar ı l :ı. iJ ilctdnln d a M tuk~,. in l hi,. o,.ai4 fuıız ıa ~ i r. b ..."
E, No, 2'367.
M Ble:• . 1l0 t 17.
!7 E va lı. ı r-l R e b iü t i b ır 9 18 (1512 Te !!J nlU1;Q or tlUl ) taribli, S ul tafl Ahmed
tut rah ... ç a y ı r· ı K127alıi .a,.-ı S ah!b .oden Mu.a Be!i'~ :raulan h in: i.i cı d ea : •... Ka·
tamu b'.9l~rbflgi.: T .ı::cd d i :. De1 cl4 m e.fkb:ılehag a di e'" koıa lnb ıl,ar tartkigl~
86nderdl. Ög l, alu . ' n dtıh! b.,.3;' r di . mJ.rinC, geliib Et.lr:i, e!ı.i r önünd. dz aa
yalı mumaitf!gh f! geU" sln . . ~ E. ='lo, 30157.
135
Esk iş e hi r
el va rı nd a b ulunan köyl eri yakı p yık tı , ha lkı soyd u,
gelen!eri öldürtt ü. Buralar halk ı pad işaha arz ve mahza r
gönderer ek i yardı md a bulunmasını rica ettilerse. Bu ; ikayetler ve
casuslarm, Anado lu'ya çabuk g eçilmesi hususundaki ı srar lan,
Yavuz'u ıstan bu l'dan Anadolu'ya gitmeg-e mecbur etti. ıstanbul'­
dan 29 Temmuz 1512 (t5 Cernaziyelevve l 9(8 ) de, Ahm ed iş in i
halletmek üzere Anado!u'ya ge çti. Yerin e Ke/ ' den geti rdilii oli '
ka rşı
lu
Sül ~ yman ' ı
ve kil b ı ra ktı.
Sulta n Ahmed de, Afyon 'd an ka lkarak S iurihisar'a gel m iş ,
ka d ıs ı m n halktan to pl a dığ ı s a lgınıa rı da '" a ld ıktan sonra Ankara'ya gi tmiştir. Halk aras ında Sultan Ahme d' in 28 Temmuz 1512
(14 C emazlül evve l 918) de Anka ra'da clac e ğ ı sôyle n m e ğ e ba şla n­
mıştı, huralar halkı korku ve heyecan içind e yaş a m ıy a başlam ış tı".
: S T.rih.;z , ..E:'a!il':·:::a!
Hacı .Y~hm~:/a'ı · f..kir .
imp h .rh..d!;l1 : Kara.
.m a n· ı n ileri ııcleıı l c r i uc di \'eliye ve a!oifP.o;ler ! u dı2 1, e ırfte rda r tb u. b i m'Iı:ı ti mar
d d t. r1 " r [ıli
Itetireili,
liıı:ı . r lıla rı ıı )Oa oıa.
i l!:ldig::
«, »,
Sulua Ahmf;d
K uahi an'dı:
.fJ tu,.rı rJcen
o/lu Mar ad'ı.'1 f C'Dti h ab ~"i ,.lic. k/ lf Se f ırr iba r [lnıj'Ü:ı.ka SivrihiurJ'a ma ~
tfl{)cccl1ı. olab ol ",."lıkda mUltl f>,,. . eii,ab Kebelj [J.{"] oJllı Rum taM/ı "lI. ç, kC.b 't"e
Ş.y'u L ma. h o~1 1I Aiı: u ra.,fa 04t ll. fl aa ıı Xit dc',Ve tlllI anda.n ErelH I1I~ ıIıJo Lucad.'
S~ d olaıı ılab a ııildgdlc l' in boy sa/:ıibl~rin d~n '!.ıe . rbab. , timonndan el aru ken-
dal are tdb i' ,d~b ıÇ il Jıalkuu ecm'edüb /lel"u Kauya'yG' g cl üb a nd GTl OC1"rı gel;
mtl i o telı z ormü , . V. m": kUr J.:I" ol i.a.n r.z o il4. !lırt~t Kara oı u'a 4(111.11" ., R, bIG/d·
Im da kglftr beg i naJ'oediib ıkı hin b ~, giü mikdarı ddtml . E.slı:: ite b i r'i!' zönJ eTab z,liib blr Jlle. , ehird, yrztıJb dlIkkdll101",nl ada urab ~. n.i.·; ,dılrde iI~
!ıIJJ.°nlfJ JlJ'.ı...-: nam karip gi ga krnıı. An.a,,,, /flru döniib Ah iran ncnt lta rtRM~
'".0.- j1tıtu.b a nCtın
kclku.b Uryaıı bab.
s ad ye ku,.bünı: konab Sultao Ahmed'ot
ncm
m.ktao z6n d~ r üb aa cahthin rcay tf. , ıı ,.kü o gJ;i1 b Jfl,.b~rı~ alularrn <ı c~ m Q:ub
kat'a gem 'O~ g, me k bU lUıl ma z, ztır ur,t çc. rdır ... ~ E. :'ole. 6376
:s9 Tuib.il., lı, •• (Clnah _tfnd aa.: Padi, &h a hain o lanları tul m uı eı= r edH·
d i~ııdc n : c
Sd bıfcQ II Seferibiur kr,ıd,., A ıC,ehir'J~ S u l b. ;:ı Ahmed Bey" k-::i-, ı
I~bi ' o Iab bi,. nlc, .ftlııl hJım~tindc oIab m~:: bur ke::l, ,e1t. ,. ~ KflWb müdimanla ra
" 0
' 4lgun .a lcıb ııe ht, cr ",.ıın leri me ~ kıir 1ca ıı'ıya dde m ROnd ~,. ü b : Gcl "C!n M,ıva
,alzun . aCma, Hunk6.,. JnJ l~ti" d. ,an'a %41"::" 't"C! .ıiga:ı olma.,
dııgiib hi.",re çrkma!l:.lb MUgcil Sr,ıltu Ahmed Sef e rl M ı ar 'a Zf!lib tckrar kar,rla;s ııb ta nı4 m. z~r f!Ji z ibi iuetiu ediib gine u lg :l1I .alub bu mı" e m~aU a ttı ıdla
poiı"(l n a hiytJTI.tl, ,.1 zJ}ooi,. oldal a u kbdoı!'lI ... it y.kalnd1tı . E. No. 6205.
. , T. ribl ·2:, r ar A li B.g'den Ynaı' ıı .!'lza : . ... Salt. o Ahmed Be, maJa'
rıı.c- j Sert'rihiur'Jan Eer ild loYc m iitrt1t:cc iJı o la cıkJa S ultaa Ahmed Bey S efe,.!.
hi.a" eıt/4i,rleril'le uiıu n .a.lub aL memlf!ltl'tl.e,.1t p ya d e ta,r:dr/il" Ollillur t/~ yu
bu hencleniüe nrı. kk!imu. b lr~li9 ~ l! Q lı fla l~ fJ dkl/ (Jim"k için 't", mümld", olur lıe
çık, nı ü . Iirnan (o.7 ,ı
S "'iUD ca!r,ınlan r/u't:zb z etii,.md için H:iscyin Aı_ he1i d~niüe kOfr,ı la,ıı M/Sk
Jcf411cr,nıu/an gi ,.m{ .(!!d~ n.fu golda, : onde"flt:b ti~ maJı"u.cı·i Sı!/trlhi"aıo di.
YAVUZ SULTAN: SELIM :iASIL PADİşAH OLD U
ÇAGATA Y ı;'LUCAY
136
ka k su re tte on unla birleşrnek. A masya'd aki eşyaları almak gerekti. Bu yü zde n Amas ya yol u tercih edildi. Bu su retl e Ankara'·
dan Kony a üzerine deltil Amasya'ya do ğru hareke t. edildi. Yavuz, Ş ehz ad e Ah med 'in do la ş masından laydalanarak ele geçi rdill'i yer leri aldı . Bura lara idareciler tayin etti, Bu meyanda Ana do lu beylerbeyiliğine Muslafa Paşa, Karaman beyb cr beyi li ğine
H emdem Paşa, Amasya Sa nca k beyli ği ne Daoud Paşa ollu Maslaf" Paşa (ba' zı k ayıd l a ra g-öre Şehzade Ahmed 'in damadıdır)
na s b olundu .
Do ğ uya do ğru sür'atle iler leye n Sultan Ahmed " e malyetl
aras ında s ı kın ı l acak devlet hus usun da ihtilAl çıkmı ş tır. Beylerin
bi r kısm ı Mıı r'», bir k ısmı Dul teadir og/ana, ba'zt l arı Şah ısmaıl' e
gitmek i daha uygu n bulm uşlardır lt. S I"os ' yakın la rında bulunan
o~lu S u/Ian Mu,ad da, babasına mülemadiyen mek tub ve haber ler gö ndererek, Şah 'a iltica hus usunda ı s ra r el miş tir . Ell'er Yul ar_
kısdı S inan Paşa; Nu, A li Halife'ye yenilmese ve topl a dı ğı kuvvetler da~ ı;m as ayd ı , Ş ehzade Ahmed Yavuz 'la s avaşabilird i ".
Sultan Ah med, yan ında kafi derecede kuvvet olmad ı ğ ından, Ye -
Ş ebz ade Ahmed, Anado lu'da ş ehirleri yakmak, y ıkmak, salgın salmak, ask er top lamak, idari ve asker] makamlara adamlarını tll.yin etmek sure tiyle hükılmete ka rş ı ayakl anmı ş , adetA devlet içind e dev let kurrnuştu, Yavuz, kardeşlerin e rahat durdukla rı
tak d irde bir şey yapmıyaca ğma söz verm iş ti . Fakat Şehzade Ah-
med, bu ahd ve peymane riaye t etm e miş ti , Bir Ası gibi ayaklanm ış, Anad olu'yu bir e şkı y a gibi soyuyo rd u. Padiş ah gö nd erdill'i
lermanlarla , Ah med 'in As ı oldu ğun u, yardım yapı lmam ası nı, laralın ı
tutan ların da as! o ld uğu nu ilAn etti. Kend isi de, Sullan Ahmed'e
gerekli cezayı vermek için ıstan bul'dan Anad olu yakasına geçti .
Babasının ölümü sıralarında Konya'dan hareket ede n Sultan
Ahmed, saltanatı zorla ele geç irmek için Afyon'a gi tt i. Afyo n
hem Korkud'a ve hem de lsta nb ul'a yakındı. Buradan adam ların ı
batı , kuzey ve Ort a-Anado lu'ya gönderdi. Etrafa hükümler gönderer ek para ve asker istedi. Adam ları vasıta siy le Kapu halkı ­
nın ve Rumeli beylerinin kendisiyle berabe r ol d u ğu propagand ası nı yaptırdı ; adam la rı bu vazifcyi layık' ilc baş a rdı lar n .
Sultan Ahmed, Yavuz'un üzerine g elece ğ i n i işitince, do ğuya
do ğ ru git me!!e karar verdi. Çünkü yanında dö ll'üşecek kadar
kuvveti yoktu. Ilkönce Ko nya yoluyle Çukurova 'ya gidecelli duyuld u. Çün kü Karaman, Bulgar ve Taş bey ı.'; dostu ve m üttefiki idi, bu yoldan kolaylıkla Mı sr'a gidebilirdi. Fakat şimd i Hemde m Paşa Kar aman beylerbeyi ta yin edilm iş, Sultan Ahmcd'in
ö nü ne ,,!~,Iması kolayolmı yan bir sed gibi di kil mişti. Bundan baş­
ka l al ası Yulor-tasdı Sinan Paş a A masga taraflarında idi. Muhak-
'3 Tad bıi'2., KCl:l"'aca Pa ı a ' 1mı <:ni ,a 'l- mu h t b bi'l· m\l bli ıı A h m~Jü.' H ..ki.,.... imeeh a r!r.uıadu , cas tı Sı a n ıı lD Salıarı A~d"j i öultcdikleri ; c ... Akfcbr'e 0(1 _
"uô lçı~ ,.itl . gfrilb ÇIJ(Ju t!uk Jıı= m~tln i! Ju 1ı.ızI cd~!ı ol :.ı: rru:: ndQ tl b ~,.:.z. lçıl! ,.ind~
olı:,dıı. Cümle ihb4r- ındtvt Oiri.l budru kim, Ra:n..u ıı o~ l t:ı halm" J[ande"üb Cı,,.
B u l ı a r ",nibi tl~ gelür,u nlz cemi ' a§:rlrılu mu [f ~ )T) tırazu,b tenha ge lmek Rer! ktir ki , BUliar beyleri glt! ntUa<;lI!ll.Itt edüb K a n ıtı . lı beyler Infn hig f1rı. u eden_
kılıçtan geç!rü!l md -b~kftln itaat ~ttiriib arka yt1.rd ım a141ım d~rm1 ,!eT . D an.i
'(.'c Heteb meIlk -i ü me-rd~ın a dJ~m zBll.deril mıı Id, ntllQ~ en et taleb eaeler.
. Amma ol canibe de/em g önd el"mi!kd l!n Z(tra z., Ta, 'da k(lJ'"ctl" e.demfg~k oIalna)I".~
e-. m can.lbini pt nalt. tatuM .... Konya'dan en a ve IUe_ini, Qıefecil c r ve garihler
ba ,ı ne A ın as Y8. 'y a göcderditi. Atı k ar a yu nc!. el du kttı t ehrc a tı r n l g ıı! .. i·
d ı ~ı ... E, Ne . 6399.
'J Tarih.if., K a,.oca Paıa 'n ı a. eez'afii'Hb. d A1ı.meda ' I · !a ki r ' imu lı ..rftaaı oda ı:ı.: c&lU .ı arlıltll SaUıın A 1i,"~d'i tıl\db e.ttikleri. Şe b s ad e e! e Seferilı illU'ld& D
Oı1ak: ı MI!/ı ar/ı IJ.:t.,.·)'dau A nkara üı:er ioe gitt iti, U CemaziYfllen elde: (27 Tcm·
muz) Aıı kar. 'da olac8tl •.. • Ve: Ta, ber lu /nden UlDur Beyoilir tle koruıda,ı ~
1# . al tu Mebmed BCJ m ukııran Seyri:! Gu i ile Mclik Gazi arClIflaa do,.t !laz
mik i al'l dd~m lle S a/tan A hmed Si~,.ilı l. Q,.'Q m ii t~cdJı. cl ı ca k Ke-bııll [Jr ]
oılay/(ı Şit { .:. ~ l Eski, .br'iP !lak ııh çıkub SultM A1ı m ll!d"e gtJI~ft tnı!zlıri.r/ardanı
da lıiab 8ltmi, I~,. . Amma bun/al"'/ Vlj bu fJulziI~ çeki/üb gitflJdffln~ ııebl!b Yela r.
kt s d ı ıılak g&nderüb Rum fJ{/4 g~tI"I" ln (Zıhrln ctun'eg lttd lm. On bı!ı bl n 4d.ml.
A nka,.a'yl% ~ :rru b miil4kat olarıam o/am , ~L~r müzo.!ıaka olurs a Ra:e ean ihln ı!"
çek,!~ıiz, ol ca ıı ilde mül4kat dc,,1z ... . E. No . 2667.
l,m
Ş. m
. gan fla 'Ve ol gerin. fıgam!lt! m ~ktzıb .zDnd~,.t :ü b Izhdl· 1 ~ildg eı padi,ahım ı~ hulli.
del JıJl~/da1ı11 1ıqz,~tCe"lllin dir. O L w 14 g tte t a<rdcll edenlerin. lutHuHlan sd~"tz .
M ümk ün ola r ile dulub bu c<%ııi b, gorıde,.e,/i~ degu "nca ', h t/mal,t clııı1mUll­
al ..... ka dt sı:1ı11 y&1ca l.a ::ı dıt l. E.
663 1.
xe.
n Tariil.;:., . E2.'afö,'r· ib. d Htl'mall'm.ü'H . kira im:r.a lı arfı_ daa: G ÖCl d ~rd i2i
c uu .t arın
haberl.ri ı e t iird u 1:l e r i : • . . A mma ol d lg arlarda me.(t('l ç ıkarmJJ­
(tu" kıı Kapa hill ıCı C"t A a ıı d o l u (.i II!' Rameli b eyl eri'n ın ittl/a kı Eılzlrnlea ;;" , de·
,u.
gll iL içinde . öz ed lnlilt mem lffk d ff bu. ()fren/ le Iline 'til!' [ esat! h ıraıab ilden bu
sa re ıi, haN'le alab halkf keıu:lr: lara !Ja kııdmna 1c fibeaerl.rmi,. Imdi ba meml.-
ketin vazil <Lı! ferifi anıldlrz Haaa 'f}.lI dlz~ Mudlt!n ndl!n bır }ta,.I!lt. t!t :ımar!a,.,
chla,.a t"" ~ccüJıI~rl g okt a,. '" Anaan . OhM Sultn A hmed M ", kd . aluk T.i.,eli' ce g"lüb ,f,.mek ılıtlmDll ",," r , d cll tl me.m ftt!crle,.. EfJ.t TallıU'lI e zl"t,.s~
g<l.Uba J~lttltl [JtJ dQ «nJig~ırt d ctlletl lnLulahatm, a1lUl
,trmuid',.. .• Ça-
bukça
A u d ohı' ya 2 it m~ l i D i
. 137
T.,'.
rie.a f"<1 iJor. E. :":0. 10Sö.
>
ÇA(;ATAY
138
vuz' un gö r.de rdi~i ö:ı.cü kuvve tlerinden Miran ur Bıgddz }.f~hm ed.
Ala as kerlerin in p eşi n i bırak maması ndan ve kuvve tlerini de bir
ar a ya geti remedilt'inden dolayı Anadolu' dan s av uşm ak zor unda
kaldı . Esa sen Su lta n Ahmed için, bundan başka d a ta'kib edil e cek yo l yok tu. Bu sebeple Amasya'da b uluaan kıym etli eşy a sı " ,
ço c uk larını ve ailes ini alara k do ğuy a do ğ ru il erle m e ğe de vam etti.
Bu es nada Muı". Sultam'na, Sultan Mu radım Iala sı Hüs tgin
Beg'; elçi olarak gönderd i " . Ve bir de nAme ya zdı. Bunda Mem-I ük hük ümdan Kansu Gavri'g e «b aba m) d iye hitab etti , babası­
nı n öldükünü. cnun yerine kendis inin kaaim oldu ğ unu yazd ı ~. ·
Çok muhtemel olarak, Lala Hüseyin Bey'le o ğul lan S ultan s al egman ve S ult an A laeddin'; de b oraber g önderdi. Ş ehzade Ahme d'in Mıs .rta gid en çocu k ları, bir sene so nra, Kasb ire 'de çı kan
ta' un hastalırı,nd an " e ldtiler (1513= 919). Anado lu'ya geçen Va·U T a rib 5iz., Karoca Pa ıa ttıiD o . l · abeta 1·l h lı: a r , A}ltn ~d bin Cı:ı ·f~ r i:rt · ef ka r ·
. risu IDcu : • Rd/ı'.i rak'" .i "j k:!lıı~ S"h.n A!tmed ot ru .\{ ııra a ~}" ;ıı
Hün }'io. Bey b M rl~I,"i l , ollaıke n SUlltı n AJı m.~~ dlgt:ır. ı An. bl!: t ırc<t.c ciih
eHükd f! 1Tlf!zkii ra M ıs ır su lta :una , iri .R6ft J~riib b(J 'd~"a J i!t·o,..r A rc;;b'd a et · ·
j <!t t. ıdJ d, gQ. A cı U ), . 'JQ ol ıuı ~$ hQbuı ~ ..nıt4 k i " ne ç CV' h~ hd h b.czl'frag" o
M"ri var i, ! k ııllc,.ma bClh,ldli.b ('-,"Clcti ,. 0[,. hdoeye maJttc, etmi, . HollCi9 Cll bu
k ,mltte Am lU gd:t50., 1ı~fz4 ze!JIJ luü ç,flZJ t ll. . a!ık OflZl l D cı lc 'Jıuı m ~1tfrzb , inMe.
..üb, i f'f)ld la pa di,::ıhın / t Tlnall.rl ka d~r kaJrin, it aat dmiy. c o'v d ,ttilcd. bu
!emhı enin mekt ubun g8ri eek h a lı ,,. 6 ondt. rmi ,r , ,. ta, IHrtlim l MU ,.'ıı d çilikü gı t·
m eleteıı mu,..ıdım bu idi ki, S ultt1nrl Mu,'J a" '01 K a'Ge..! 4m alcJt g ilna.him ös,.Jj
k abGligçJ.tI , . /cal'f1c mf! ;ılQ. m •••• affe d ilmnine d.ir . E. No. 2667.
ıs Tu Hı şil: ve ima... ı :. ltiaı ed u : •••. Bund a n evfie l & lim{_!:ı /!Itva ' hi lt. ii•
..' ir .! 'ılII!4: r04t l b4:hl7lu Htldq ~rı ıJilldr ha " rttl' rirıif, -n ", ıı c r trlla. h.ı rr:trkCla , ha·
c J" i ~li" tI., tt Q:I~ b kth.druu. cuM. ,dluk }ılı tu .ı h Cltirl~rl ~iga. r/t m.ı.ı tu ztf c.clr (' C
mulen,ll lr o l u b Jl1an ou. I'J Cl1t Iıuru;. d alı htl' ni~ m.e/uit zfJüb Multi: dlt re na m
i ırı ıı:ıı./ı
1~Il%S I
YAVUZ SULTAI\", SELİM XASIL PADİş AH OLDU
tıı.UÇAY
O H
m «J ztilı k a roiiıı~ ııcrlOllk m ;~ e-ı ' ~1"ıJI"r ' Mit!!".! I d UfI~ "l ıı , n e"/' i' tid.. lde ıı
.~ m t./ ftr4C11, m,,!lI,I11 ,gü}, b 'l'a :" 1 m ııroz ı sd/gad ~t !,tir/ai oClllib kıı~ .ı ' ılı: ­
)za.l ~ f ha ll~ o.i ",14mdJ411 ~i ı l •••~ ~\L habe ri ~U: Ju rma~ için y nc!ı t ı : .. ... ol ha.
bc:rmu hak emri."!. fXJralı g ,(l 1 11,,111 oldu 9 , a ~ ~Ita.n cl;l"oClm nQ"rd l,ri bl. /ı Cl m dillQn
k i. Jıa. g4 t:/lJ r/U. d"gıı tu li!l ~ -i Iıa t:r .ı ı am/dil ç. dld• •i " t mMn. kt /ma ,.••.•
E. No. '2M7.
.
a.'tl fari nl'l: /i a, Il. B ırez id 'i ıı Y~ t'Uz tara lı ıı d u u hirle tti ri lerd : o; l tlti: ı «Jdü ·
tÜ llÜ yumaları, bu kapdla ıa i iire ıeniıdiı EQer öyle o! n:l ~' al nı'd ıı YIVı:SIU!l
oeıı b ~ )·ö :C . dü .tllıf. ıu olu Su ltan A h m't'd b u ıı d aa f ayd ala ıım ıya ç a lı , ır . bQ had it ey i
. )' a :ıı ve • .iı le rı)' ı !!! l"Il ii. b ati R' a ıı b iı 1,Iti ld, abet tinn iye .;. 11,1141.
,,' S R ebiü t i h ır 919 (14 Haıi raCl 1513) ta ri h li Ra:n "~tı n. (ll lu M~ iı.:ruJ. d B.!lı.
i.c c m ıı !ı: i bb t 'l . m ııb li.f M_b ın Clcf ü 'l · fa ldr . imuh, H'#ı (üm Pa,,,'y.. ı-öll c! C' t'diti meit·
tu"Dd&1l1 Şam va M : u ..' d&D i _lU ulakl.rı : • •,. Şimdiki hrıU~ MLJlr't!tı ~gı: d~
139
. vuz, Ankara'd a buluna n, Sulta n A hmed üzerine yü rüd ü. Şeh re geHc ce, daha evve l Amasya'ya gitmiş o lan Ahmed 'in t a'kibine, ııli·
rcb ur Bıgıklı Mtn m ed Ağa, Malkoç-oğlu Tur Ali Btg, Sino b
beyi Karc ca Paşa'}'ı rne'rnur etti, Kendisi Ank ar a'yı har eketi içi n
es
y ap tı .
S ulta n A hmed , A masya beyi Mustafa Pa ş a'nı n şeh ri şid detle
müdafaa etti ğin] g örd üı!"ün den , Amasya 'ya giremedi. Sa ms un yakınlarından do ğuya d o ğru gitti. Etrafa adamlarını yol lı yarak,
pa ra ve as ker toplad ı. S omsun'a g ide n adamları limanda bulunan gemileri n yel kenlerini alıp kuleye koyd ula r (?). Fakat ' as ker
v e para alamadılar. Casu slar , T ok ad civa rı nda b ulun an S ult an
A hmed 'in A rabistan'a kaçaca ğı h a berini geti rdiler .' ,
S u[tan Ahmed Diariği'ye varınca Dulkadir oğlu AMaddtale' ye elçiler ianderd:. Me",l')'k ,hf:k frrne a n Korosu Go~ri Şehzade Ahmed'in toprak ların a g el mek istemesi nd en , Ya vuz 'la mesele çı kar­
ma ma k içi n, .hoşian m ad ı {:ıoı bildir di " . H ududd" Sulta n Ah med 'in
maiye ti arasın da, ne reye sr ğtnecakları hususu nda tek ra r mürıaka­
şa baş ladı. Karaman hegleri Kızı/haıa; ' Turgad oğu lları, Mıdrk ve
Reyhan o ğulları ise 1.'415,.'a ilt icad a ıs ra r ettile r U .
ki. i o.!J6t 6il"a!letl " a r Iml, . amma JefJI. tl a Ha d Cl'J'/1(Jl2 flra ~ tlzClIl4 '
.0.1 oi"ull S ultan A l i e dd i: cı. nt t.' N!rtl lJ.ı2hıı m ~dduA Q 11lü t~f1a olma,[ar, V. ' sls 6C11 o!cı .arua hanzlc" t.VÇI#l S a lt ao ' Siite)'maa l~ tl hoJ h Q.zr~lln b ~
a rz OIUM t lll idi . , . )0 E. No. 569 L.
...- -u S a ID lI:ua lı~ib[oi Cl ilimı edu : •..• Amma S ult n Ahmed laTal mdan Kul
· z,lBb lim'm {lim an ] da oI,lIl gf rrtil~ l'ln !J6lkrnierill. al d Mul' ft:ıltsinde . ko /7t u ı
idi . A mm a IIUm'u nit m atlclı~t 'çirı Mi; m a' l am oImtıd ı. MIrz a ÇQ (laı b. n d~n 6.~
· z"liih ka l<t!l~ z iriib dizda,. , ı ,b !! t .dilb ka ı.aen g tIlt. f!rı l~,.1 d ab 6fllı iblıurne tl. ,.ü6
UmO"aM Iıtl' (»1'111 hir tar af a ı iderdIl.,.. Limohf taJıliy~ dillu .•• Mu bar Sul~
İCİ" A lı mtd 'l ı /mdıki lı a LJf! Tokld ku, hiin d e Kau çayır '.o m: mtvzfd. d~ri.r.
A m a'-!Jcı'da oltln tlbcUl (,i. ,.- h abuı m e(m :ı alab gitti d eri u . A m m a tt(J c f;ı: i1hii , ei·
, v ah -r n.4,.Ja Ar abi, ta n d~,.ltl'. BI-hfl m Jlllah bu ~t lllb-e 14'Ct. c~iihll lF!ihtltlf,gllt
· ta t ua
{uJ,.dır
Arı ~ " 6 Q.TUw
.k1:ı t hQ I
's
t/aJ..i r~J'd ia ....) Hcr :C u i :ı Fa d İıab ı bekl c cii~j. E. No. 2~ 1 .
t H. Usu n ç.ı,ılı, O.,,:anlr tar iht II. 248-2'-1.
' 9 Tarib. iz, B it lis Pc i :ı oltlu ~lilr:r ull& 1L'u:ı , BeDde. e l · nı :ı h li :t Ş a kro t l a hı jm:u.h
a rL2U:l Dcia ıı : ..... &ı. f alcir bendı n i: Sul tan Ab !ned 'l. Divri t i b ~,Cl o~ ,l ..\~ ;~ :~ IM d~ ·
l in c.ma a/ım/a, ,)tl.! hfloiii ml . tıl, ,uJl'd rm . H dl/g en Koram c.n 'dan et/cı.lki !Jeg•
1f!T(ü n r oyri Tu rıu d · otıı ll a r ı . Reyb a c . oıu ll&rl
M ıd ılc . oA' u: II . rı , .ıa b l am.. m
M:ı . ır canibiM t«J~t:CÜh /t ı mlı l k,n :ı lk,.a ları Ka r amnh Z~llc. k . lbe1t, Krzılb aı
ta nibin~ iid~ltm , de,.m.Ch b(~e ai cCl ",!ix!' n OlUT ı MJIl"a ocrrt;Clk Iı, m eıı ha6 .tl lu.1'''
.• ,.a.n• •de g a id l M e !i t.edil~l' . Hı:ı ild o/ lu. Sl1h e c Mura d'da a Sin' altifl dG lken m ~kta b
V.
YAVUZ SL'LTAX SEL!M :-ıAS IL PAD 1Ş AH OLUU
CAGATAY tILt;ÇAY
140
lık fikirleri, Kayseri'den Konga' }'a gitmek ve orad a ç arpış-«
Ankara'y a do ğru ilerlemesi y üzünden bu düva zge çtiler. Mı sr'a gittikleri takdirde habs-c lacaklanna kuvvetle inandıklarından Dulkadlr-o ğ l u n a ilUca et me ır.·
münas ib görd üler. Taş beylerl, buradan da Çukurova'ya sı~nma·-·
nın kolay o ldu ğ u nu, gereken ask erlerin taraflarından toplanaca• .
~ını ka t'! surette Sulta n Ahmed'e temin ettiler.
mak iken.
Yayı' u n
ş ü ncelerin d e n
i
Sultan A h m ed' In geri g elm es i ve A m a s y a' yı zabb : '
Sultan Abmed Diorili'ye, oradan da. 'Durend e'ye gitti. Buradan
Yavuz Sulta n Selim'e silahdar-başı Mohm ud Beg' le bir mektu b gönderdi. Bu mektubda, Anado lu topraklarından bir kısmının
kendisine verilmesini, yabancı bir devlete sı2ınmanın padişah için .
yüz karası olacağım , anlaşmaları ger ekli~i n i şôyle açıklıyordu :
c Karındoşım Sıdtası Alımed o" mektı:b i muhabbet masnuh v a·
obcale ma'lum ola ki, ,imdiki ha /de siz Darende'ye oarub lalt r ü'l· e".,asil ödeminiiz silahdaı · b:ıı' Mahmud'u mektu b- ı ~tTifini:. le
-bımda Rondermişsiz; gelüb aas" olub Jı~r ne ki , dere olunmuş ise
<1/ nesnenin kaabi/igeti mdmleni' dir. .şög/e ki, 0/ babd a mabegni .
m izde ittif ak dahi olsa y ine kaabil deii/elir. Imdi çünki takdir-i
.ılahide bögle imi ş, Mı1' min olana ltium v . vacih olan oldur ki hak
sü6hane 'Ve faalanın ,:ızasına bayun duıa, Bu dünyanın ubat, ol.magub ftini idil i zahir ve ma'/ umdur. Öy le olm bu bir kaç gün·
.ıak iimr için memleketin harablt ğına ve f ifne ve [esade sebeb ol-, !!Iagab da,ü'l·isıam da bir emi n y erde emn ü aman üzere 'o farayın
d~gab husumetden uz/el ey Ugece k olursanız cemi' tilem bi/e ki, hi ç
-hı r ta rafta v e ada vet eseri kalmıça. Ol v ak it maaş babın da müm..
kin oldukça gagr< ihtiy ac gö steri/mige. V"air bu tarafta kalon
m ühimmatınır dahi riayet oluna, ee ill a mü/dd/er sözün ";sga
.ed üb bi r fesadı müş'ir ka'Zigege şüru l oluna cak ol ur ise hak ctlle
z ik rehunun ir adeli nt ise oy Ie ola. TaFırirrn ii ev ay il ·i ıehr-i Şa­
.canu'l· muazzam sen ele sem ane aıere ve tisla mit
.:l..:-11 ~i ~ ~t(•.:t l
Zama,... , A dıma"en inkıraz-ı aleme gdince e rba ô - ı Gır;il.·
tin ebnası ata ları nın malçarr- ı decleü ertn taleb etmek: kanuna' ka..
dlmdir , Binaen ala Jlliz.ti haz.rd..i merhu m odlid-i mdcidim .
makarr-ı salt ana tınt hazrd id r taleb ettiniz. Ben dahi tşlib oldam. Amma ~J.l..~ 1 Jrc"') .ı:,,;i tt J .:....; .:.it mukiazasınca irade ı-i hak
eell et kudreıehu cl!!n:ıb-ı $erifiniu mül aall ik olub, serir-i saltanal '
lıazretinize m üg esser oldu. Im di çünki ha z. rdiniz sirmen asga r
devıcı
. sı l
size nasib olda. Vacib bu idi ki, bo atiyye·i azma '
v e meohlbe-i kübr amn $ükrcine~ i içi n ittihad yo luna sal ük edüb
hu ka dar adav ele mDhaşeret egle mek 'Ve ask er çekmek O'e' t ele)-i '
nefs ir mal ookı ' ol maguh reQya d ahi -ki 'Vedagi'- ı' hcil ,k rl'l-b erciyadır- mehd-i emn a aman içinde müre!lehii 'l-baı (L e mutm ainü'l-
gal olub dua-i deaicle ifliııol -Il!i.lereler idi. Im di maza ma'maza '
haliyen bunca eo/a d ve taaUukat/a oarub Şam'a ee . Ş arka iltica
,61!üb Şa h , On Ali il. bın g /rml hiıı katlar Q. Tc ~r 10#0. Eni:ıu Q'd.a ,~liib katıla­
_zn• • ml, buJar Icl, O.Udar'a d.' in flan /c d.gu. S alt an AIım.ri tlalrl ztl~n ..
m& te ba p a,.#!l~g!b C" ol cıın ib. idllJ.l .y[~g '71' il tlfat etm#! glib tJ. ta raftı. mlgl .gl. mW. Sultu S. lim R u ::ı:ı COflibl1'l' çı kaııı Kibi Aliiic dnl. B~)-'e ~an b ma, ao.,.
. / aJ, Ka,..er i ga llln40fl K a r _ ııı _ ıı '. · oc rgIum, n' o la,..ı:k at auri"d. olal.m. tl.!lu ·
.gı.'il.,. A I4 11dd#oı. B. ;,• • l~i tl41ıl zÖrnI., Jil. ,. H. ", ü% .Içiım 6 ./medt, ..
. onra padi,ah tl",ld /~ Eıı rü ri 'cl.. karo r ~g l.dJtt ("die.k Eil'll ~,k"olu Actl Jdtm~
'eri n filerı b8~l. olda Id, , . Umrlt Ha/eb' ~tlralım t O,ciıııı Çokuro..,.. çıkdım,
:gös!ermek ne şan ü lereJin ize layık ve ne bu canibe manasihdir ...
Bilah.i re bir [ esüd« .müt d di % , öyle olsa mercu v e müteoekki:«
·J ir ki, f oyre ihtiyaç göstuilmegüb m uh ale/~t ee muanedeı »akı'
- olmıga. Ve bu m ühim için .ilah dar- bcıı Mahmud Bey bendenüz
i~sa/ olunub ve bo' zı ketimal d ah.i takrtrlerine ha ool« olundu .
U mmiddi r ki , iltifat ve isg aag a k arin olub hnsul-i maksudumuza
.rn il r acaat ide . fnıaollah ü lao/ti taki ve'd·dua.
MuMbb-i Ei-m innet
Ahmed "
Yavu z Sulta n Selim, Ekim 1512 (evail-i Şa ba n 918) de Anka.ra'dan Sullan Abmed'e karşılık y azdı . Bunda memleke tin parçalanmasının mümkün olm ad ı ğ ı nı, Islam memleke tlerin den birisine yer.leş tijt i takd irde bütün ihtiyaçlarının temin edilece ğin] bildiriy ordu :
f. •••
iken bu
S.:..
IdU I
K a ramaD Ta tlıll llI,.ka ..d/tt. tüm, Ile ka da, c r/cm in..r .,,,üz bir. halo/,,"_ J'gtl miJ- .
t.b// il o /tltl CIı,. . VClrı:ı b Itt:b. olmakta" lu öliır~d at aurlltae l l.Um, d~; a ~a, ·
7I/ı!,- 6;:ı :gl. Ka r(Jmclıl,
iJldl egl-Jilu . Ha t.dbi,iJ•• rilıa. kalaılCT... . E. No. 703! ._
241
..ı. "
_ J.. ~
•
~
....','"
oao.- J . .
i
~
· 1·'
,,:-.a-
be· Yurt·, Ankara ' t.
.'
•
3J
~ azır.a,
Lı
Mcı .. bia Abdill. hn- Ki tib beoOuıUI- ı ıır, hiinll..müatuD H. :ı::ec iati _ D
M.ain ~f::radj,. Ktb. ~o. ~77S, "r. 49.
'
E.
N~ .
12277.
.
ÇJo.(;ATAY ULUÇAY
142
Yavuz, Ah med'i n hud ud d ışın a çı km asından ve k ı şın gelme_'
sinda n fay dalanarak Anka ra'dan 23 Kas ım 1512 (14 Ramazan '
918) de Bursa'y a gel di. Ya vuz ihtiya t! elden bırakm ad ı, İ st anbul'a .
g itmiyerek Bursa 'da kışlama ğa karar verd i. S ultan A hmed, Dul.
kad i r-o ğ luna iltica et mek le beraber, Anadolu ile muh abered en
vazgeçmedi. De vlet adam la rında n ba'zı lan, Yavuz'un şi dde tir.den
korktukları ndan, Sult an Ah med'e gelmes i iç in hab er ve mektub lar gön derdil er. Bunla ra g üven en Su lt an A hmed Nik sar yo luyl e
s ür 'atle A masya üzerine yü rüd ü ve şe hri bastı, Hiç kimse kaça-:
madı. Yavuz'u n sancak-beyi, Daaud Paş a o~lu Mus/afa Poşa da
tes lim oldu ( K ası m 15(2). Ya vuz, ötedenberi Ahmed taraftarhkiyle meşhur o lan veziriazam Mustafa Paşa'dan şüb hele niy ord u,
bu va k'a üzerine Sultan Ahmed'i ta hr ik edenin o old ukuna ka.
na at g etirdi ve i'dam ettirdi: Aynı zamand a, Bursa'da bul una n
ş eh z ad el er in ö ldü rü lmesini fer man elli. Bunlar yaşadıkça, memle· ·
ket te filne ve fesa dın, saltanat m ücadeles'nin eksik ol m ıy a c a ğtm ­
ya kın tecr übelerle an lamış tı . Bunun için Bursa 'da bul unan Sultan
Mahmud o ğ u llarr Ka s/amani sancak .b ey i Musa, Orhan, Emir,"
Alemiah 'ın o ğ lu Çankırı sarıcak-beyi Osma n " ; Şehinşah'ın o jl"lu.
Ko nya valisi Mehmed Bey'i bo ğdurdu, Bursa'lıların kederin i sı ­
derrnek iç in ha lka para da ğıt tı, ·kur banla r kestird i" .
-
Bıı .. ...ı.;
DORZl TARİH INE DAIR NOTLAR
,
i'
-'f. C.
Şe hnb eddi n
Tekin dağ
Dörziler in m e nşe i me s'eles i he nüz halledi lm iş d e ğ i ld ir, D ürzt .
mezhebinin zuburu ile yayılışı hakkı n d a or ijinal ma'l ümat veren
ilk m üver rih Yabya b. Sa id el-Antakt, bu mezhebin müess isi Muhammed b. ısma il cd-D ürai'ye rn uası r ol masına ra ğm e n, bu nların
me nşel hak k ında biç bir bilgi ver mez '. Bu müelli! g ibi, İ bn elAmld (J urjus el Mek ln, ö1. 1237) de, Dünilerin mezhe blerl h a kk ın­
da mufassa ! ma'lOmat verdilti halde, menş elerl n d e rı ba hsetrnly or L
Islam müellifleri tara fı n d a n yazılan ana kaynakların biç birinde de bu mes 'eleye dai r bir kay ıd yo ktur, Nieb ubr s gi bi seyyahlar ile von Oppenheim ' gibi müd akkikler, muasır Dürzileri n
kend i merış elerine dair verdikler i ma'I ürnata istinad ed erek, on ları Arab olarak kabOI etm işlerdir.
"
Dürzlleri n arasında bug ün kend ileri nin Arab menşeli oldukları kanaat! haklmdl r. Anc ak, son dcf'a yapı lan bir led kik bu
kan4~lın yanl ış oldu ğunu gö ' termişdir. Berliiı üniversitesinin
meşh ur an lbro polog-js l'i profes ör Felix von Luscha n «Gcrbi A s'
ya'm n esk i sak inler i » a dlı makalesinde elli dokuz Dün I er ke ~jnin
k af at aslar ı nı ô l ç rn üş ve b unlard an biç birisinin kafa tasım n şekli
-
"
ı
Ble: . Ta r ih,
D ı r.
C belkbe, (Co 7prn S Cl't p I""am Chrld. O, l. "t . Scripto, • •
A,J2bic:i r d trtl , VH), Bıri ru t 1909. ı sı - 23 f. . Ge De M ı,ı.:l. a m m e d b. I nı . i l el· Dart Vvc .mu.. ı l' olate k: 408 h. (10 17-1 0 18) de Diirzt dial b afı:.1cl1l.d .. )'uıl ıu bit ese rde meDl e reee'e leele e t UDU etmez (bk. BibI. N. L A u bca ınm. lu dairesi. DO.
l HO). Bu mulc!.e y u ı l n bir kib b. Mah trwuQ 'sl.hcg dlı ii mccra 't'!' ;u fl't6n i.mini
t aı: r (Sle. 8 j ~[ . :\'at. DO . IU l ). Bu ı:ı::ı ü bi m ne rim bat.... ı el. Ku HaD::' (~ ..,.-n!)
( Bibl. ~ Lt D O , 143) ı ..p r l m ı , t : l"
Bk. Tar ih, S ii t ~ l D'l l r::: iJ e U, I,,1i Kt b . ce .
ta rafı a da rı.
5i cM~r iuı tt1 ve ::natrurua {e b Saltan O' n:ı~ n ofn SuIttın Alem Şı:ıh tı azrd! .c­
ri K . cı nı &a c c:&~ be r İ c ld e kd .. g Sadetiten b uel a rdı r . Ei v ilı: ı ' fi .i.a İ i Zilira 'de
eeae 912. ( 16 M aı- t ISO; ). To p 'ıı: a p ı_ & r.y ı M ii ı. e t i A rş t v i E. No. 6510.
53 Ki mil K e p c c :o ~ hJ . TariM
kara 1942, U, 410.
bJ !Rl/~'
v, v uika !ol" : Vakl/lar D U l id , Ac
p
..
:ı
~OO2 • • f . 154 lo,
nao/i A, abi«n und a" J~'n runlitR_aden Ldnd t , lt, Ke-:
peD~' ırcn 1714 und}, ii, <149 vd . Fr a ı::ı sı ı.e l. tto ,; Vogaz .. ~1t A TQ b i~, A m lte rd ı ra
ve Utrei:bt 1';80.
.. Vom Mmtımt t' ::Um Pt!rti$eJı~fI Gol!, Be elle { Şf 9 , I , ı LL.
-;
ı R~ü ~b~.clt.nibnz
a
i
:1
!
,.i
r
:1
i
i
'ri
,.,
j