tıklayınız. - Ana Sayfa

Transkript

Avrupa Sağlıkta Yolsuzluk ve Dolandırıcılıkla Mücadele Ağı Denetim Kılavuzu
AVRUPA SAĞLIKTA YOLSUZLUK VE DOLANDIRICILIKLA
MÜCADELE AĞI (EHFCN)
DENETİM KILAVUZU
GİRİŞ
Birçok Avrupa ülkesi sağlıkta yolsuzluk ve dolandırıcılık nedeniyle kaybedilen kaynakları
göz ardı edilemeyecek kadar büyük olduğunu tecrübe etmiş, dolandırıcılık ve yolsuzlukla
mücadele amacıyla yaptıkları yatırımlardan geniş ölçüde geri dönüşüm sağlamışlardır. Sağlık
sektöründe de dolandırıcılık ve yolsuzluk nedeniyle oluşan kayıpları azaltmak için etkili
mekanizmaların kurulması sayesinde, gerçek ve somut bir kar elde edilebilmektedir. Sadece
İngiltere ulusal sağlık hizmetlerinde yolsuzlukla mücadele neticesinde kurtarılan kaynak 1
milyar Euro’nun üzerindedir.
Ülkeler arasında dolandırıcılık ve yolsuzluğu tespit ve önleme yöntemleri açısından birçok
benzerlik görülmesi, ortak çalışmaların yürütülmesinin başarıya ulaşma ihtimalini
güçlendirmiş, ilk olarak toplumda dolandırıcılık karşıtı bir kültür oluşturmak önemli bir amaç
olarak belirlenmiştir.
Ortak çalışma fırsatlarını artırma, iyi uygulama örneklerini paylaşma ve ortak çalışma
standartları oluşturma sonucu dolandırıcılık ve yolsuzluk nedeniyle oluşan kayıplar
azaltılabilmekte, uygun maliyetli tedavi yoluyla tasarruf sağlanarak sosyal fayda elde
edilebilmekte, Avrupa sağlık sistemleri bu şekilde iyileştirilebilmektedir.
EHFCN (European Healthcare Fraud and Corruption Network-Avrupa Yolsuzluk ve
Dolandırıcılıkla Mücadele Ağı), sağlık alanında yolsuzluk ve mücadele amacıyla söz konusu
paylaşım ve ortak çalışmayı gerçekleştirebilmek amacıyla 2005 yılında kurulmuştur.
EHFCN, öncelikle bilgi paylaşımı yoluyla sağlıkta dolandırıcılık ve yolsuzlukla mücadele için
Avrupa’daki ülkelerin birlikte çalışmaları ile aşağıdaki hususlar üzerinde durmaktadır:
 AB genelinde yolsuzluk ve dolandırıcılık karşıtı bir kültür oluşturulması,
 Sağlıkta yolsuzluk ve dolandırıcılık yapan kişilere karşı caydırıcılığı artıracak şekilde
tanıtım faaliyetlerinde bulunulması,
 Yolsuzluk veya dolandırıcılığa teşebbüsün tespiti durumunda, engellemeye yönelik etkili
yöntemlerin kullanılması,
 Yolsuzluk veya dolandırıcılığın gerçekleşmesi halinde etkin tespit yöntemlerinin
kullanılması,
 Tespit edilen dolandırıcılık ve yolsuzluğun profesyonel şekilde soruşturulması,
 Sağlıkta dolandırıcılık ve yolsuzluk olduğu ispat edildiğinde; adli, cezai ve disiplin
yönünden uygun yaptırımların uygulanması, dolandırıcılık ve yolsuzlukta kaybedilen
kaynakların tazmini suretiyle söz konusu kaynakların kamuya geri dönüşümünün sağlanması,
SAĞLIK BAKANLIĞI TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI
1
 AB’de dolandırıcılık ve yolsuzluk nedeniyle oluşan kayıplardaki azalmayı ölçmek için
yıllık istatistik verilerinin oluşturulması ve Avrupa ortak risk ölçüm standartlarının
geliştirilmesi,
EHFCN, 2005 yılı Eylül ayında Londra’da ilk Operasyonel Görev Gücü toplantısını
gerçekleştirdi. Toplantıda iyi uygulama örnekleri ve yolsuzlukla mücadele bilgisinin
paylaşımı konusunda Avrupa genelinde her hangi bir mekanizmanın mevcut olmadığı
anlaşıldı. Bu nedenle söz konusu işe başlayabilmek için bir öncül gücün gerekliliğine ve
EHFCN’ nin de bu amaç için mükemmel bir araç olduğuna karar verildi. Bu amaçla 2006 yılı
içinde EHFCN tarafından AGİS finansmanından yararlanmak üzere başvuruda bulunuldu.
AGİS çerçeve programı; Avrupa genelinde en iyi uygulama örnekleri ve bilgi paylaşımı
sağlayabilecek bir ağ oluşturarak AB’ye üye ve aday ülkelerdeki hukuk danışmanlarına,
kolluk kuvvetlerine yardım sağlamayı amaçlayan bir fondur. 2003 yılından beri faaliyettedir
ve daha önce başka programları da desteklemiştir. Başvurunun uygun bulunmasının ardından
ilk Operasyonel Görev Gücü Alt Komitesi 3-4 Ekim 2006’da Londra’da toplandı.
Sağlıkta yolsuzluk ve dolandırıcılıkla mücadele için yukarıda sıralanan amaçlara ulaşılması,
bilgi ve iyi uygulama örneklerinin paylaşımı ile standartların belirlenmesi amacıyla
Operasyonel Görev Gücü çalışma yürütmüştür. OPSC, EHFCN üyesi on bir kamu ve özel
sektör kuruluşundan oluşmaktadır. Bu üyeler: İngiltere ve Galler, İskoçya, Fransa, Hollanda,
Belçika, Slovenya, Norveç, Polonya, Avusturya, İspanya, Türkiye, Sağlık Bakanlığı Teftiş
Kurulu’dur.
OPSC, sağlıktaki yolsuzluk ve dolandırıcılıkla mücadele için en iyi uygulamaları tespit etmek
ve pratikteki uygulamalar ile yöntemleri incelemek amacıyla üyeleriyle düzenli toplantılar
düzenlemiştir. Aşağıdaki hususları gerçekleştirmek amacıyla çalışmalar yürütmüştür:






Sağlık alanında yolsuzluk ve dolandırıcılığı tespit etmek ve soruşturmak,
Adli soruşturma tekniklerini kullanmak,
Yüksek kaliteli vaka yönetim sistemleri geliştirmek,
Sağlıkta dolandırıcılık ve yolsuzlukla mücadelede önleyici yöntemler geliştirmek,
Bilgi paylaşımı için yasal yöntemler belirlemek,
Avrupa genelinde bilgi ağı geçitleri oluşturmak ve operasyonel iletişim noktaları kurmak.
Denetim kılavuzu, sayılan amaçları gerçekleştirebilmek amacıyla hazırlanarak EHFCN’nin
tüm üyelerine dağıtılmıştır. Ülkelerdeki dolandırıcılık ve yolsuzluk vakaları ile ilgili örnekler,
tespit ve soruşturma yöntemleri, çeşitli yaptırım uygulamaları, vaka yönetim metotları ve risk
ölçümü ile her bir Avrupa ülkelerine ilişkin iletişim bilgileri bu rehberin içeriğini
oluşturmaktadır.
2
1. YOLSUZLUK VE DOLANDIRICILIK
1.1 TANIM
EHFCN tarafından, İsviçre Karşılaştırılmalı Hukuk Enstitüsü’ne yolsuzluk ve dolandırıcılık
tanımı üzerine bir çalışma yaptırılmıştır. Bu çalışma sonucunda, Avrupa’da hemen hemen
bütün ülkelerde farklılaşan yolsuzluk ve dolandırıcılık tanımları bulunduğu, bazı ülkelerde ise
kesin bir yolsuzluk tanımı olmadığı ortaya çıkmıştır.
4 Ocak 1999 tarihli Avrupa Konseyi Yolsuzlukla Mücadele Özel Hukuk Sözleşmesi'nin 2 nci
maddesinde yolsuzluk; "...doğrudan doğruya ya da dolaylı yollardan rüşvet ve yasadışı bir
menfaat temin eden kişinin yürüttüğü görevlerin veya gerekli davranışların yasalara uygun bir
şekilde yerine getirilmesinde sapmalara yol açan rüşvet veya başka her türlü yasadışı
menfaatin talep edilmesi, teklif edilmesi, verilmesi ya da kabul edilmesi" şeklinde
tanımlanmıştır.
Uluslararası Saydamlık Örgütü ise sadece kamu değil özel kesimdeki yolsuzluğu da dikkate
alan daha genel tanımlar yapmayı tercih etmiştir. Pek çok tanımlama çabalarına rağmen,
yolsuzluğu tüm unsurları ile kapsayan, evrensel olarak kabul görmüş tek bir tanım
bulunmamaktadır. Nitekim yolsuzlukla mücadele alanında en önemli uluslararası belge olan
Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi hazırlık aşamalarında da genel bir
yolsuzluk tanımına ulaşılamamış; bunun için Sözleşmede yolsuzluk tanımı yerine temel
yolsuzluk fiil ve tiplerinin listelenmesi yöntemi seçilmiştir.
Bu çerçevede, EHFCN tarafından her bir ülkeden yolsuzluk örnekleri, göstergeleri ve sağlık
sisteminin zayıflıkları hakkında bilgi talep edilmiş, bunlardan bir kısmına izleyen bölümlerde
yer verilmiştir.
1.2. YOLSUZLUK VE DOLANDIRICILIK ÖRNEKLERİ
Yolsuzluk ve dolandırıcılık sağlık hizmeti sunan kurumsal yapının her kısmına sızabilir. Bu
konuda hizmetin devlet veya özel sektör tarafından yürütülüp yürütülmemesinin fazla bir
önemi bulunmamaktadır. Ayrıca yolsuzluk ve dolandırıcılık bireysel olarak yapılabileceği
gibi bir grup tarafından organize bir şekilde de yapılabilir. Bu hususun farkında olunması,
yolsuzluk ve dolandırıcılığın tespiti aşamasında önem taşımaktadır. Yolsuzluk ve
dolandırıcılık sağlık sistemin herhangi bir aşamasında vuku bulabilmektedir. Birçok yolsuzluk
ve dolandırıcılık türleri çeşitli ülkelerde benzer şekilde bulunabildikleri gibi, farklı ülkelerde
gerçekleşen o ülkeye özgü bazı yolsuzluk ve dolandırıcılık durumları da mevcuttur. Bu
kısımda bunlara değinilecektir.
1.2.1 NORVEÇ
Örnek1:
Bir kimse çalışırken hasta aylığı veya emekli maaşı alır ya da kaynağı nerden geldiği belli
olmayan bir gelir elde ederse yolsuzluktan suçlu sayılmaktadır. Bazen bu fiilleri işleyen kişi
bu şekilde elde ettiği geliri eşinin üzerine bildirebilmektedir.
3
Örnek 2:
Bir aile hekimi yapılmamamış tedavi/test ya da tıbbi muayeneler için ödeme talep etmektedir.
Örnek 3:
Birlikte çalışan iki uzman da aynı tıbbi muayene ve testler için ödeme yapılmasını talep
etmektedir, eğer ikisi de taleplerini farklı il yönetimlerine yollarlar ise bunun kısa sürede
tespiti kolay olmamaktadır.
Örnek 4:
Bir hekim hasta lehine yanlış tıbbi rapor düzenlemektedir.
Örnek 5:
Bir kişinin gerçekte ailesi ile yaşamasına rağmen yalnız yaşadığını beyan ederek ödeme talep
etmektedir.
Davalar:
2005 Şubatında bir psikiyatrist, çalışanları için sahte tıbbi rapor düzenlemekten ötürü 6,5 yıl
hapse mahkum edilmiştir. Hastalar sakatlık aylığı almaya başlamalarına rağmen çalışmaya
devam etmişlerdir. Psikiyatrist, tıbbi muayene lisansını kaybetmiştir. Hastalar maaşlarını
kaybetmişler ve yolsuzluk ile aldıkları paraları geri ödemek zorunda kalmışlardır.
Yakın geçmişte bir sağlık hizmet sunucusu, teslim etmediği malzemeler için ödeme talep
etmesinden dolayı 4,5 yıl hapse mahkum olmuştur.
Neredeyse tüm çalışanların az ya da çok hastalık maaşı aldıkları bir şirketin dava edilmesi
neticesinde; Bilgisayar ve e-posta kayıtlarını incelenmesi neticesinde çalışanların haftanın 5-7
günü sabah 9 akşam 11 arası ya da daha fazla çalıştıklarını ortaya çıkarmıştır.
Sakatlık aylığı alırken kendi işlerini kuran kişilerle ilgili birkaç dava daha mevcuttur. Bu
insanlar şirketten hiçbir maaş talep etmeden tüm gün çalışmaktaydılar. Gerçekte ise kendi
maaşlarını vergiden düşürülebilir harcamalar içerisine gizlemişlerdir.
Sakatlık aylığı almakta olan patronun girişimlerinden elde ettiği gelirlerini kendi üzerine alan
eşi yolsuzluk suçundan mahkum olmuştur.
1.2.2. BELÇİKA
Hakkın Usulsüz kullanımı:
Sağlık hizmetleri, hastane dışındaki ya da hastanedeki bir hastaya sunulmasına göre
sınıflandırılarak Sağlık Hizmeti Hakları Tüzüğünde sayılmıştır. Masrafların geri ödemesi,
yetkili sağlık sigortaları tarafından ya da bizzat hasta tarafından yapılmaktadır.
Bazı sağlık hizmeti sunucuları bazen yapılmamış bir işlemi yanlış bilgi kullanarak fatura
etmektedirler (Hiç gelmemiş bir hastanın isminin kullanılması gibi). Bu tür yolsuzluklar en
ciddi kural ihlalleri olarak değerlendirilmekte ve çok ciddi yaptırımlar uygulanmaktadır
Sorumlular, usulsüz alınan miktarı geri vermek ve bu tutarın %50’si ila %200’ü arasında bir
cezayı ödemek zorundadır.
4
SMEC (Tıbbi Değerlendirme ve Kontrol Birimi) 2 yıllık bir zaman diliminde yapılan fatura
ödemelerinde görevi ve güveni kötüye kullanma olup olmadığını belirlemekle yetkili ve
sorumludur. Bu süre sonunda yaptırım uygulanması mümkün değildir. Müfettişin bir kural
ihlalini gördüğü andan itibaren bu ihlalden sorumlu kişiyi 14 gün içerisinde bildirmesi
gerekmektedir.
İdari kurul, 3 yıl için cezanın ödenmesinin askıya alınmasına hükmedebilir. Yargılamayı
izleyen 3 yıl içerisinde ilgili kişi tekrar ihlal suçu işlemezse ceza uygulanmaz. Tekrarı halinde
ise ceza uygulanır. Aynı tür ihlal için tekerrür halinde on kat ya da bir başka ihlal için üç
katına kadar ceza artırılabilmektedir.
Uygun olmayan işlemler:
Yönetsel düzenlemelere uymayan işlemler “uygun olmayan işlemler” olarak kabul edilir. Bu
durumda işlem vardır ancak Sağlık Hizmeti Tüzüğündeki tanımla ya da uygulama kurallarıyla
uyuşmamaktadır.
Örneğin çok spesifik bir işlem yılda en fazla 5 kez uygulanabilmektedir. Bu önceden tıbbi
kriterlere göre belirlenmiş bir kuraldır. Eğer sağlık hizmeti sunucusu bunu 6 kez fatura ederse
bu “uygun olmayan işlem” olarak kabul edilecektir.
Yönetim Hataları:
Yönetim hatası; belgelerin hazırlanmasında veya paylaşımında bir kural ihlali veya bir hatanın
varlığına işaret etmektedir. Bir yönetim hatası olduğu doğrulandıktan ve kural hakkında
hatırlatma yapıldıktan sonra sağlık hizmet sunucuları hatasını düzeltmezse; düzeltilmemiş
belge başına 10-125 Euro arasında bir ceza ödemek zorunda kalabilmektedir. Sigorta
ödemelerinde adaletsizliklere yol açmamak için aynı hatanın tekrarlanmamasına dikkat
çekilmesi önemlidir.
Aşırı Tüketim, gereksiz ve maliyetli sağlık hizmeti faaliyetlerinin tekrarlanması:
Sağlık hizmeti sunucuları;
- Ulusal Kalite Destek Komitesi (CNPQ) tarafından tanımlanan göstergeler;
- Tıbbi Kayıt Komitesi (CRM) tarafından tanımlanan göstergeler ya da;
- Benzer şartlar altındaki, normal dikkat ve özeni gösteren sağlık hizmeti sunucusunun
uygulaması ile karşılaştırıldığında, eksik olan bir işlemin varlığı halinde cezalandırılır.
Komite en az altı ayda bir uygulamaların SMEC tarafından izlenmesine karar verebilir. Eğer
yanlış uygulamalar düzeltilmezse; SMEC daha ayrıntılı bir açıklama isteyebilir. Eğer bu
açıklamalar tatmin edici bulunmazsa, komite 5000 Euro ile 1000 Euro arasında ceza
uygulayabilir. Gereksiz ve aşırı maliyetli sağlık hizmeti sunulmasına neden olanlar, Yönetim
Kontrol Departmanı Başkanlığı tarafından 1.000-250,000 Euro kadar bir idari cezaya
çarptırılabilir.
Tıbbi Danışmanın onayı olmadan mesleki faaliyetlere dönme:
Bu kural ihlalinin değerlendirilmesi Sosyal Müfettişleri ilgilendirmektedir. Bu Müfettişlerin
görevi, sakatlık aylığı ödenirken tıbbi danışmanın onayı olmadan ya da ona bilgi vermeden
maaşlı bir işe girilmesi halinde bu durumu tespit etmektir.
5
Sakatlık derecesine göre;
- Eğer sigortalının çalışma gücü kaybı %50’nin üzerinde ise çalıştığı gün müddetince aldığı
ödemeleri geri vermek zorundadır.
- Eğer bu oran %50’nin altında ise tüm aldığı masrafların miktarını geri ödemek zorundadır.
Tıbbi Danışmana ve Sigortaya yanlış bilgi verilmesi:
Sigortalanan kişi sağlık poliçesinden faydalanabilmek için kasten yanlış bilgi verirse,
Yönetim Kontrol Departmanı Başkanlığı tarafından maksimum 8 aya kadar poliçeden doğan
haklarının kullanımı yasaklanır ve 375 Euro’ya kadar para cezası ile cezalandırılır.
1.2.3.POLONYA
Rüşvet ve yolsuzluk şekilleri:
-
-
-
Ücretsiz sağlık hizmetinden faydalanma hakkı bulunan hastalar için talep edilen geri
ödemeler.
Kamu sağlık kurumlarına girişte usulsüzlük (hastaneye daha hızlı kabul, bekleme
listelerinden kaçınma, tedavi, testler, konsültasyonlar için sevk, edinilmesi güç ve
hastanın durumuyla ilgili olmayan ve hasta tarafından belirlenen tıbbi ürün ve ilaçları
alma, vb. gibi).
Sahte sağlık raporu düzenleme (işe gitmeme, çıkar sağlama, askerlikten kaçınma,
yabancılar tarafından Polonya’da ikamet hakkı elde etme, vb.).
Mevcut tedavinin devamı için hastayı özel bir ameliyathaneye yönlendirme veya
hastayı özelde tedaviye zorlama.
Mali kazanç sağlamak için tıbbi geçerliliği olmayan test ve işlemler düzenlemek.
Temel sağlık hizmetlerinin sunulmaması veya kalite seviyesinin kabul edilemeyecek
bir düzeye düşürülmesi.
Hastanede kalan hastaları, hastane tarafından tedarik edilmesi gereken tıbbı ürün ve
ilaçları almak için zorlama.
Ortopedik malzeme, diğer yardımcı tıbbi malzemeler ve teknik tıbbi ilaçların satın
alma maliyetinin üstünde fatura edilmesi.
Sağlık hizmetlerinin geri ödemesine ilişkin yapılan yolsuzluk (verilmeyen hizmetler,
gerçekte var olmayan hastalar, hastanede yatış süresinin haksız yere uzatılması,
verilen hizmetin gerçek tutarından daha yüksek bir tutarda ödeme talep edilmesi).
Kamu sağlık kurumlarında çalışan personel tarafından yapılan yolsuzluk (ilaç, tıbbi
ürün ve diğer öğelerin şahsi kullanımı veya özel sağlık hizmeti sağlanması gibi).
Hastalara ait kişisel bilgileri kanuna aykırı olarak ifşa etmek.
Sağlık Hizmeti Sunumu Alanı:
-
Sağlık hizmeti sunumu alanında reklam, lobi ve tanıtım faaliyetleri yapmak (tıbbi
ürünler ve ilaçlar dahil),
Belirli markaların ilaçlarını ve tıbbi ürünleri hastalara reçetelendirmek için yapılan
kanuna aykırı ödemeler (gizli ödemeler dahil).
İlaç üretimi veya satışı yapan şirketler adına mesai saatleri içerisinde kamu sağlık
kurumlarında anket ve pazarlama yapmak.
6
-
-
-
Tıbbi ürünlerin ve ilaçların kanunlara aykırı şekilde reklamını yapmak.
İlaç şirketleri tarafından desteklenen akademik çalışmaların yayımlanması.
İlaç şirketleri veya sağlık sektöründe faaliyet gösteren diğer şirketler tarafından
sponsor olunan gezi ve eğitimlerden yararlanma, ilacı reçete edilen ilaç şirketi
tarafından gönderilen hediyeleri kabul etmek.
İlaç şirketleri tarafından ücretsiz tıbbi ürün sağlanması (geri ödenmesi mümkün
olmayan, çok pahalı ve hayat kurtaran ilaçlar) ve daha sonra tedavi sırasında
sponsorluktan çekilerek hekimi ve hastayı sponsora bağımlı bırakma.
Sağlık kuruluşları tarafından maddi çıkar sağlamak amacıyla yüksek fiyattan ihale
yapılması.
Sağlık kuruluşları tarafından üçüncü kişilere maddi çıkar sağlamak amacıyla düşük
kaliteli malzeme alınması.
Sağlık kuruluşları tarafından şişirilmiş fiyatlardan kimyasal reaktif satın alınması
karşılığında tıbbi ürünlerin bağışlanması.
Belirli bir ilaç şirketinin ilacının kullanılması gerekliliği ile sonuçlanan tıbbi malzeme
tedarikçileri ve ilaç şirketleri arasında yapılan anlaşmalar.
Tıbbi ürün veya ilaçların yüksek fiyatlardan elde edilmesine ilişkin tıbbi malzeme
tedarikçileri arasında yapılan anlaşmalar.
Yönetsel Düzenleme Alanı:
-
Sağlık hizmeti sunan şirketlerce sunulan ürünlere talep oluşturma ve NFZ tarafından
imzalanan prosedürler el kitabının içeriğinin oluşmasında nüfuz kullanmak.
Yetkililer tarafından tıbbi kriterlere uymaksızın tıbbi ürün, ilaç ve antibiyotiklerin
satışına ve kaydına olanak tanıyan kararların alınması.
Yetkililer tarafından bazı ilaçların geri ödemesi yapılan ilaç listelerinde yer almasına
yönelik kararların alınması.
Lisans alabilmek için yanlış klinik test sonuçlarının açıklanması.
Tıbbi ürün ticareti yapabilmek için sahte lisans, yanıltıcı sertifika ve şirket yasasına
uygunluk belgesi kullanma.
Taksirli veya kasti olarak bir tıbbi ürünün istenmeyen etkilerinin mevcut olduğunu
saklamak.
Yönetim Alanı:
- Mesleki niteliklerini artırmak için yapılan gayri resmi ödemeler.
- Mali kaynakların akışını denetleyen etkin ve verimli bir denetim mekanizmasının ve
mali kontrol mekanizmasının oluşturulmaması, çalıştırılmaması.
- Hatalı yapılan iç denetim.
1.2.4. İSPANYA
İlaç Sektörü:
İlaç kutularının üzerinde ilgili ilacın kimliği niteliğinde barkod etiketleri yer almaktadır. Söz
konusu barkodlar, fatura düzenlenmeden önce eczacı tarafından kesilerek reçeteye
eklenmektedir.
7
Bazı dolandırıcılık örnekleri:
1. Barkod etiketlerinin kaçak basılarak faturalandırılmak üzere reçetelere eklenmesi,
2. Eczacının daha önceden kestiği barkod etiketlerini reçetesiz gelen hastalar için
kullanması.
3. Yetişkinlerde görülen idrar yolu rahatsızlıkları için kullanılan bezler de barkod etiketi
taşımaktadır fakat söz konusu etiket paketlerde yer almamakta, ayrıca basılmakta ve
eczanelere dağıtılmaktadır. Ticari dağıtıcılar bezleri yetişkin hastaların evlerine,
barkodları da eczanelere teslim etmektedir: zaman zaman dağıtıcılar eczanelere paket
sayısından daha fazla barkod vermekte, fazla barkodlar da eczaneler tarafından CATSALUT’a (Katalan Sağlık Hizmetleri Kuruluşu) fatura edilmektedir.
4. Hekim tarafından düzenlenmiş olan reçetenin daha yüksek fiyatlı olanı ile
değiştirilmesi gibi reçete yolsuzlukları da görülmektedir.
5. Hekim tarafından hazırlanan resmi reçetede barkod etiketi bulunmamaktadır. Bu
nedenle gerçekte mevcut olmayan ürünlerin faturalandırılması örneklerine sıkça
rastlanmaktadır.
Hastalar:
1. Belirli aralıklarla pencere, kapı kırmak suretiyle yapılan reçete hırsızlıklarının olduğu
tespit edilmiştir. Reçetelerin teslim yerinin belirli olduğu ve kontrol edilebildiği
durumlarda genellikle diazoksid ilaç bağımlılığı bulunanlara teslim edilen reçeteler ve
amatör sporculara, vücut geliştirenler için düzenlenen hormon büyümesi reçetelerinde
kural ihlallerine rastlanılabilmektedir.
2. Zaman zaman hastalar para ödememek için hekimlerden reçetelerinin emekli hastalar
adına düzenlenmesini talep etmektedirler.
Sağlık Personeli:
1. Bazı eczacı ve laboratuarların daha ucuz alternatifleri mevcutken veya hasta için
gerekli olmadığı halde hekimden bazı ilaçların reçetelendirmesi yönünde istemde
bulunabildiği örnekler mevcuttur.
2. Hastane analiz laboratuarında çalışan bazı hekimler kendi özel laboratuarlarından
gelen örnekleri hiçbir ücret ödemeden test etmektedir. Ayrıca hastanedeki işlem
süresinin de uzamasına neden olmaktadır.
3. Hastaların çıkar sağlaması için; ciddi bir hastalıkları olduğu yönünde bilgi veya bu
yönde doküman veren hekimler bulunmaktadır.
4. Zaman zaman kamu hastanelerine gelen hastalar doktorlar tarafından özel
muayenelerine çağırılmaktadır.
8
5. Sahte diploma ve belge vererek CAT-SALUT(Katalan Sağlık Hizmetleri Kuruluşu)
için çalışan hekimler bulunmaktadır.
Ortopedi:
Hekimler tarafından reçetelendirilen ve daha sonra faturalandırılan bazı sağlık ürünleri
mevcuttur. Söz konusu ürünler ve fiyatları önceden kararlaştırılmaktadır.
En sık karşılaşılan yolsuzluk örneği hastalara, fatura edilenden daha düşük kalitede ve daha
ucuz ürünün verilmesidir.
Hastaneler:
Kamu sağlık sisteminde sağlık hizmeti kamu hastanelerinin yanında anlaşmalı özel sağlık
kuruluşları tarafından da verilmektedir.
1. Özel hastanelerin sağlık sigortasına faturalandırma yaptığı bazı durumlarda,
hastanenin kendi bütçesinden de destek sağlanmaktadır.
2. Sigorta kuruluşunun hastalarına hizmet veren hastaneler, ilaç temini ile yükümlüdür.
Zaman zaman hastaneler sigortası olmayan hastalara kamu reçeteleri ile ilaç temin
etmektedir.
3. Hastaneler sigortalı hastalar ve diğerleri arasında, sağlıktan kaynaklanan özel nedenler
dışında fark gözetmemelidir. Tek kişilik odalar, genellikle ücretli özel hastalara tahsis
edilmektedir.
4. Hastane laboratuarına alınan bazı laboratuar malzemeleri için alınan faturalar aslında
bu malzemelere ait olmamakta, bu faturalar karşılığında laboratuarda kullanılacak
bilgisayarların alınmaktadır.
5. Radyolojide diyagnostik test alanında gerçekte yapılandan daha karışık bir testin
faturalandırıldığı görülmektedir.
Nakil:
Hastaların ambulanslarla veya taksilerle sevk edildiği durumlarda nakil işlemini
gerçekleştirenlerin mevcut mesafeden daha uzun mesafe bildiriminde bulundukları
görülmektedir.
Örnek Olay İncelemesi
Veriler:
Kuzey Barselona ve Maresme Bölgesi Sağlık Genel Müdüründen ortopedi bölümündeki bazı
hastalara hekimler tarafından reçete edilen malzeme yerine ortopedi malzemesi satıcıları
tarafından farklı kalitede malzemelerin temin edildiğine ilişkin bir şikayet dilekçesi alınmıştır.
Yerinde Denetim:
Şikayetlerin çoğunluğunun geldiği Orthopaedia Merkezinde iki müfettiş tarafından bir
denetim gerçekleştirilmiştir. Orthopaedia Merkezinin sahibi Mrs. ICD, müfettişleri kabul
etmiş ve ısmarlama bir ortez için düzenlenen reçeteye sahip bir hasta söz konusu olduğunda,
gerekli tedbirleri aldıklarını ve diğer bir imalatçıdan, Barcelona S.L. Orthopaedia IQ
9
Merkezinden, ürünü talep ettiklerini ve ürünü teslim aldıklarında hastanın malzemeyi teyid
ettiğini, akabinde hastaya ürün teslimatının yapıldığını ve faturanın da ödeme yapılmak üzere
CAT-SALUT’a(Katalan Sağlık Hizmetleri Kuruluşu) gönderildiğini beyan etmiştir.
Müfettişler, MCLT; RVP; JSB; TBS adlı hastaların kayıtlarını incelemişlerdir.
Ortesis 06030904 ve ortesis yarı sert sırt korsesi,0603606 ortesis yarı sert lumber-sacrum,
ürünlerinin orijinal faturaları incelenmiştir. Ocak 2002-Haziran 2003 dönemleri inceleme için
uygun bulunmuştur. Aynı zamanda CAT-SALUT’tan(Katalan Sağlık Hizmetleri Kuruluşu)
gelen müfettişler, Ocak 2002-Haziran 2003 dönemine ait ödeme yapılmak üzere sunulan
bütün ortopedi faturalarını incelemişlerdir (PAO Belgesi).
Sigorta Kuruluşuna Fatura Edilen Reçetelerin Değerlendirilmesi (PAO Belgesi):
Bu süreçte, farklı tip sırt korseleriyle ilgili olarak 158 adet reçetenin muhasebeleştirildiği
tespit edilmiştir. Fakat özellikle 06030606 kodlu ürünle ilgili 55 adet reçetenin ve 0630904
kodlu ürün için 42 adet reçetenin faturalandırıldığı anlaşılmıştır. Reçeteleri yazan hekim ve
söz konusu iki ürün ele alındığında 56 reçete düzenleyen Dr.JMGV ve 24 reçete yazan Dr.
EBA dikkat çekmektedir.
Ortez Reçete Edilen Hastalarla Yapılan Görüşme:
Ortez almak isteyen hastalara uygulanan sürece ilişkin bilgi edinmek ve ürünün özelliklerini
tetkik etmek amacıyla özellikle 06030606 ve 06030904 barkod etiketli iki ürünün kullanıcıları
başta olmak üzere bazı hastalara yazılı davet gönderilmiştir.
Dr. JMGV Tarafından Muayene Edilen Hastalar:
Dr. JMGV tarafından muayene edilen ve sırt ortezi reçetesi yazılan 20 hastaya davet mektubu
gönderilmiştir. Bunlardan 14 ü çağrıya cevap vermiştir. Bu 14 hastadan 13’ üne standart ortez
verilmiştir(iki ürün yapımında kullanılan materyal, parti numarası ve imalatçının adı açısından
farklılıklar taşımaktadır).
Ayrıca 8 hasta, Dr.JMGV tarafından CAP II Maresme ilk yardım bölümünde muayene
edildikten ve hekim tarafından kendilerine ortez sırt korsesi reçetesi yazıldıktan sonra hekimin
önerisi üzerine Ortopedi C’ ye gittiklerini beyan etmişlerdir.
Dr. JMGV ile görüşme:
Dr.JMGV çağrılıp durum kendisine sorulduğunda, kendisi tarafından reçetelendirilen ve
Ortopedi ürünleri satıcısı C tarafından temin edilen ortezlerin standart ortez olduğunu
bilmediğini, zira hiçbir hastanın şikayette bulunmadığını, ortopedi ürünleri satıcısı C’ye
hastalarını göndermesinin nedeninin ise onların iyi çalıştığını düşünmesi olduğunu ifade
etmiştir.
Dr. EBA Tarafından Muayene Edilen Hastalar:
Dr.EBA tarafından muayene edilen 20 hastaya davet mektubu gönderilmiştir. Bunlardan 14’ ü
çağrıya cevap vermiştir. 14 hastanın tamamı kendilerine ortez sırt korsesi reçetesi yazıldığını
teyit etmişlerdir.
Mrs. ICD’nin Durumu:
Ortopedi malzemeleri satıcısı C’ nin sahibi ve sorumlusunun Mrs. ICD olduğu görülmüştür.
Kendisine, Ortopedi malzemeleri satıcısı C tarafından CAT-SALUT’a (Katalan Sağlık
10
Hizmetleri Kuruluşu) ödeme yapılmak üzere sunulan 06030606 ve 0603904 numaralı
barkodlara tekabül eden toplam 97 faturanın Ocak 2002-Haziran 2003 döneminde
reçetelendirildiği açıklanmıştır. Hastalar tarafından izlenen süreci tetkik etmek amacıyla ortez
sırt korsesi reçetesi yazılan 28 hastayla görüşülmüştür. Bu hastalardan 13’ ü kendilerine
yazılan korsenin yerine standart ortez sırt korsesi verildiğini ve tamamı Dr. JMGV’ nin
hastası olduklarını bildirmişlerdir.
Mrs.ICD, kendisine bir ortez talebine ilişkin PAO belgesi geldiğinde bunu aynen yerine
getirdiğini, ancak Dr. JMGV’nin spesifik bir ortez istediğini ve PAO belgesine ek olarak
PROT tipi bir ortez istediğini belirten el ile yazılmış bir belgeyi de beraberinde gönderdiğini
ifade etmiştir.
Mrs. ICD, Dr. JMGV’ nin kendisine PAO belgesiyle birlikte gönderdiği belgelere ilişkin
orijinal ve el yazısıyla yazılmış 8 orijinal belgeyi beraberinde getirmiş ve göstermiştir.
Standart ortez tesliminde Dr. JMGV’ nin ilgisinin bulunup bulunmadığı kendisi sorulmuş ve
evet cevabı alınmıştır.
Analiz:
1. Ortopedi malzemeleri satıcısı C, uzman hekimler tarafından PAO belgesinde yazılmış ürün
yerine standart ortez sırt korsesi teslimatı yaptığını aşağıda yazıldığı üzere teyit etmiştir:
a) Ortopedi malzemeleri satıcısı C’ye ürünü satın almak üzere giden hastalarla yapılan
görüşmeler yoluyla,
b) Ortopedi malzemeleri satıcısı C’nin sahibi Mrs. ICD’nin sipariş edilen ürünün yerine
standart bir ortez sırt korsesi verdiğini itiraf etmesi;
Bu durum; 17 Mart 79/1998 sayılı Yönergenin ortopedik yardıma ilişkin 9.6.b hükmünü ihlal
etmektedir. Söz konusu hüküm gereği, hastaya birebir uyumu gereken ürünlerin imalatı
hekimlerin talimatları doğrultusunda gerçekleştirilmelidir.
2. Dr. JMGV’nin hastaları, Ortopedi malzemeleri satıcısı C’ye yönlendirdiği hususu şu
şekilde doğrulanmıştır:
a) Hastaların verdikleri ifadeler,
b) Ortopedi malzemeleri satıcısı C’nin verdiği ifade.
Sonuç ve Öneri:
Ortopedi malzemeleri satıcısı C için bir yaptırım öngörülmüştür, zira resmi reçetede
yazılandan farklı bir ortez teslimi gerçekleştirmiştir. Bu durum yalnızca hastalara zarar
vermemiş, aynı zamanda CAT-SALUT’u(Katalan Sağlık Hizmetleri Kuruluşu) da mali açıdan
olumsuz yönde etkilemiştir; çünkü teslim edilen üründen daha pahalı bir ürün için ödeme
yaptırılması söz konusudur. CAT-SALUT’un kasasına geri döndürülmesi gereken bu fark
yaklaşık olarak 7.434,73 Euro olarak tespit edilmiştir. Ayrıca Dr. JMGV’ nin disiplin cezası
ile cezalandırılması öngörülmüştür. Bunun yanı sıra Ortopedi malzemeleri satıcısı C’nin
kamuyu zarara uğratmaktan dolayı Ceza Mahkemesinde yargılanması gerektiği hükmüne
varılmıştır.
11
1.2.5. İNGİLTERE
İngiltere’deki tipik dolandırıcılık ve yolsuzluk vakaları:
Sağlık personeli: gerçekte var olmayan hastalar ve hizmetler için yapılan ödemeler, Ör: Diş
hekimlerinin hayali hastalar için tedavi uyguladıklarını iddia etmeleri.
Tedarik: satın alma ve sözleşme yolsuzlukları.
Sahte/Yanlış Nitelikler: sahip olmadığı halde bir sağlık mesleğinin icrası için gerekli
niteliklere sahip olduğunu iddia edenler veya gizli sabıkaları olanlar.
1.3. YOLSUZLUK VE DOLANDIRICILIK GÖSTERGELERİ
Yolsuzluk ve dolandırıcılık göstergeleri, yolsuzluk ve dolandırıcılığın olabileceği yerlere
dikkati çekmekte, mevcut sistemdeki kırılgan noktaları belirleyerek yolsuzlukla mücadele
alanında önleyici tedbirler alınmasına olanak sağlamaktadır. Yolsuzluk ve dolandırıcılık
göstergeleri, aynı zamanda yolsuzluk ve dolandırıcılık olaylarını saptamaya yardımcı
olabilecek ortak belirtilerdir. Aşağıda her ülke için yolsuzluk göstergeleri ile örnek bir olaya
yer verilmiştir.
1.3.1.NORVEÇ
Yolsuzluk Göstergeleri
Yolsuzluk Göstergelerinin Kısa Tanımı
Yüksek tutarlı faturalar ve buna paralel
olarak yüksek vergi tutarları:
Hasta başı maliyet/gün:
Diğer pratisyenlerle karşılaştırıldığında çarpıcı
bir şekilde yüksek vergi verilmesi.
Diğer pratisyenlerle karşılaştırıldığında çarpıcı
bir şekilde yüksektir.
Pratisyenler sosyal güvenlik bürolarına
yollanan iddialar hakkında yetersiz bilgi
vermektedir (İmza, mühür, tarih eksikliği gibi).
Pratisyenler Sosyal Güvenlik Bürosu ek bilgi
istediği zaman muğlak cevaplar vermektedir.
Sigortalı kişi sosyal güvenliğin onun tekrar
çalışması hususundaki çabalarına isteksiz
kalmaktadır.
Sigortalı avukata başvurmak ya da medyaya
gitmek konusunda tehdit etmekte, durumunun
ileri
değerlendirilmesini
engellemeye
çalışmaktadır.
Sigortalı kendi sağlığı konusunda muğlak
bilgiler vermekte, daha çok ağrıya ve
sıkıntılarına odaklanmaktadır.
Yurtdışı
seyahatin
sebebi
muhtelif
olabilmektedir.
Sigortalının evde olmadığının gösterilmesi ya
da başka yerde gösterilmesi
Telefonlara cevap verilmemesi/meşgul cevabı
Belgelerdeki usul eksiklikleri ve
yanlışlıklar:
Muğlak beyanlar:
Sigortalının pasif kalması:
Sigortalının sosyal güvenlik kurumuna
hızlı karar vermesi hususunda baskı
yapması:
Sigortalının gerçek dışı beyanları:
Sigortalının sık yurtdışı seyahatleri:
Bildirimler (mektuplar) sıklıkla geri döner.
Kişi adresinde değildir:
Sigortalıya ikametgahında ulaşılamaması
12
İyileşme konusunda çaba gösterilmemesi:
Birkaç gün olağanüstü bir maaşla
çalıştıktan sonra uzun süren hastalık
süreci:
İşin sonuna yakın zamana kadar hastalık
sürecinin devam etmesi:
Sigortalı aynı neviden birkaç işe sahip
olmasına karşın, hastalıktan dolayı sadece
birinden ayrılması:
Özellikle basit belirtilerle saptanan teşhisler ile
(sırt ağrısı gibi) uydurma maaş/iş aldığını
gösterme.
Geçici pozisyonlar, mevsimsel işgücü (tarım
gibi)
1.3.2.POLONYA
Yazılan reçete sayıları ve tutarları:
Reçetelenen ilaçların yüksek miktarlı ve tutarlı
olması.
Fatura ile belgelenemeyen tedavilerin Faturalandırıldığı halde hizmetin sunulduğunu
yüksekliği:
doğrulayan hiçbir belgenin bulunmaması
Aynı zaman zarfında aynı nitelikteki Bir hastanın tıbben zorunlu tedaviden daha
hastalara farklı hizmetler sunulması:
fazla hizmet aldığının raporlanması
Özel sağlık hizmetlerine ilişkin gerçekte
yapılmamış ya da eksik yapılmış sağlık
hizmeti sunumu bildirimleri:
İmkansız durumların raporlanması:
Örneğin, aynı dişin iki kez çekilmesi ya da
çekilen dişin tedavi edilmesi
Ölmüş hastalara hizmet sağlandığının Faturalandırabilmek için ölen hastaların kimlik
raporlanması:
numaralarının girilmesi
Aşırı raporlama:
Hastalara sunulan 1. derece sağlık hizmetlerinin
kayıtlardakinden daha fazla bildirilmesi
Tek bir hasta için çok yüksek reçeteleme
sayısı:
Tek bir hekim tarafından reçetelenen
yüksek maliyetli ilaçlar:
1.3.3. HOLLANDA
Faturalar:
Şüpheli el yazısı:
Aşırı şişirilmiş faturalar:
Çeşitli el yazısı ihtiva eden faturalar. Geri
ödeme için yollanan kişinin faturanın
içeriğini
kendi
lehine
değiştirmiş
olabileceğini gösterir.
Faturadaki meblağın aşırı derecede yüksek
olması.
13
Faturalardaki yazım hataları:
Örneğin doktorun uzmanlık alanının farklı
yazılması.
İlgili hastaya yazılmamış olan faturalar:
Faturaya
hastanın
isminin
sonradan
eklenmesi.
Tutarları değiştirilmiş faturalar:
Fatura tutarının değiştirilmesi (farklı bir
kalemle)
Tıbbi tedavinin hastanın geçmişiyle tutarlı Faturada detaylandırılan tıbbi müdahalelerin
olmaması:
hastanın geçmiş tıbbi müdahaleleri ile
uyumlu olmaması, örneğin bir hastanın küçük
bir şikayetten dolayı uzun bir süre hastanede
yatması ya da hastaya uygun olmayan reçete
yazılması.
Faturaların üzerindeki resmi pullar/mühürler: Faturanın
üzerinde
gerçek
olduğunu
göstermek amacıyla çok sayıda mühür
bulunması.
Yüksek tutarlı faturalar ve/veya peşin Sigortacıya hasta tarafından verilen faturada
ödemeler:
çok yüksek meblağda işlemlerin yer alması ya
da peşin ödemenin yapılmış olması şüpheli
bir
işlemdir,
hasta
bu
ödemeyi
kanıtlayamazsa şüphe doğmalıdır.
Doktorların/hastaların
isimlerinin
aynı Aynı hastalara aynı doktorların bakması,
olması:
birbirleri arasındaki muvazaayı gösterebilir.
Bir posta kutusu adresinin kullanılması:
İşveren ve işçinin aynı adı kullanması:
Tutarsız sigorta poliçesi tarihleri:
Bilinmeyen sigorta geçmişi:
Kalıcı bir ev yerine bir posta kutusu adresinin
kullanılması.
Bu ikisi arasındaki muvazaayı gösterebilir.
Bir önceki poliçenin son tarihi ile sonrakinin
başlangıç tarihinin tutmaması.
Hastanın sigorta geçmişinin bilinmemesi.
İsim/adreslerin vb. çelişkili yazılması:
İsim/adres
bilgilerinin
yazımının
çelişkili/hatalı olması.
Yabancı faturalar üzerinde para biriminin yer Yabancı faturada döviz cinsinin yer almaması
almaması:
durumunda, hasta istediği bir döviz cinsini
yazabilmektedir. Örneğin $ işareti hem ABD
dolarını hem de Dominik Cumhuriyetinin
para birimini ifade edebilmektedir.
Gerçekte olmayan bir hizmet sunucusunun Faturanın var olmayan bir sağlık hizmeti
faturası:
sunucusunun ismini taşıması.
Yataklı tedavi süresi:
Tedavi yoğunluğu:
Tedavi yeri:
Faturalar:
Hastanın şikayeti ile uyumlu olmayan
hastanede yatış süresi.
Tedavilerin tıbbi gereklilik açısından çok sık
olması.
İkametgah ile tedavi olunan yer arasındaki
mesafe.
Detaylandırılmayan faturalar.
14
Yanlış telefon numarası verilmesi ya da hiç Telefon numarasının yanlış verilmesi ya da
verilmemesi:
hiç verilmemesi
Silgi/daksil kullanılması:
Formlarda ya da faturada silgi/daksil
kullanılması.
Fotokopi:
Sigortalının onaysız kopya belge sunması.
Hastanın sıklıkla araması:
Hastanın
düzenlemeler
bilgisinin yüksek olması:
Hastanın yolsuzluk ihtiva eden işleminin
ödenmesi konusunda endişeli olduğunun
göstergesi olabilir.
konusundaki Hastanın düzenlemeler hakkında çok fazla
bilgiye sahip olması telaşlı olmasından
kaynaklanabilir.
Hastanın verdiği üstü kapalı cevaplar:
Talep edilen ödemeler hakkında hastanın
baştan savma cevaplar vermesi.
Hastanın ödemenin biran önce yapılması Hastanın sürekli ödemenin biran önce
isteği:
yapılması yönündeki baskısı.
Yazılan özensiz bilgiler:
Sigortalıların açık bilgi vermekten çekinmesi.
Geri çağırma:
Sigortalıların
tekrar
çağırılmaktan
hoşlanmaması.
Sigortalının
yüksek
meblağlı
peşin
harcamaları.
Sigortalının sadece belirli bir çalışanla
iletişim kurma isteği.
Sigortalıların sadece nakit ödeme alma isteği.
Peşin harcamalar:
Kişisel iletişim:
Nakit ödeme:
Gizli telefon numarası:
Sigortalının daha azını da kabul etmesi:
Sosyal güvenlik numarası:
Sigortalının gizli telefon numarasına sahip
olması.
Sigortalı hak ettiğinden daha azını almayı
kabul etmektedir.
Sigortalının yanlış sosyal güvenlik numarası
vermesi.
Başvuru Formu:
Başvuru formundaki imza eksikliği.
Başvuru formundaki tahrifat:
Daksil kullanımı:
Başvuru formu üzerindeki karalamalar veya
değişiklikler.
Formlarda veya faturalarda daksil kullanımı.
Eksik beyan:
Beyannameyi doldurmama/eksik doldurma.
Adres bildirilmemesi:
Hastanın adresinin bilinmiyor olması.
Yanlış banka hesap numarası:
Hesap numarasının yanlış olması, göçmenlik
belgelerinin eksikliği/yanlışlığı.
Sigortalının sadece fotokopi vermesi
Fotokopi:
15
Sağlık Sigortası Kartı:
Yasal olmayan talep:
Son kullanma tarihinden
kullanımı:
Mükerrer kart talebi:
sonra
Sigortalının yasal nedenlere dayanmadan
sağlık sigortası kartı talep etmesi.
kartın Sigortalıların son kullanım tarihinden sonra
kart kullanmaları.
Sigortalının düzenli olarak kart talep etmesi.
Tıbbi geçmiş:
Alınan tıbbi tedavinin sigortalının geçmiş
tıbbi hikayesi ile uyuşmaması
Riskli ülkelerde düzenlenen faturalar.
Riskli ülkeler:
Yabancı
faturalarda
bulunmaması:
döviz
cinsinin Yabancı faturada döviz cinsinin yer almaması
durumunda, hasta istediği bir döviz cinsini
yazabilmektedir.
1.3.4. İSKOÇYA
Yolsuzluk göstergeleri
Tedavi talebi ile ilgili önemli istatistikler:
Yeni hastaların
istatistikler:
kaydına
Yoğun şikayet ve ihbar:
ilişkin
Tedavi için istenen ödeme, normların
tamamen dışında ise bu tedavinin gerekli bir
tedavi
olmadığını
ya
da
gerçekleştirilmediğini gösterebilir.
önemli Aile
hekimi
tarafından
kişinin
sorumluluğunda olmayan kişilerin veya hiç
olmayan kişilerin kayıt altına alınması
yolsuzluğu gösterebilir.
İnternet ya da diğer yollarla.
Yolculuk harcamalarının geri ödenmesi ile Yolculuk masraflarının geri ödenmesi talebi
ilgili önemli istatistikler:
için sunulan belgeler genel normlar
çerçevesinde, harcamaların ya şişirildiğini ya
da hiç yapılmadığını gösterebilir.
Talep belgelerindeki farklı el yazısı Değişik el yazıları içeren talep belgesi. Bu,
kullanımı:
bu belgeyi dolduran tarafından kendi lehine
içeriğin değiştirildiğini gösterebilir.
Farklı veya şüpheli imza kullanılmış talep Değişik imzalar içeren talep belgesi. Bu
formları:
durum, bu belgeyi dolduran tarafından kendi
lehine
belge
içeriğin
değiştirildiğini
gösterebilir.
Daksil kullanılmış talep formu:
Daksillenen talep belgesi. Bu durum, bu
belgeyi daksilleyen tarafından kendi lehine
içeriğin değiştirildiğini gösterebilir.
“Adresten ayrılmış” ya da “adresinde Aile hekimliği hizmetini verenler tarafından
bulunamadı” olarak işaretlenen hastalarla tedavi edilen hastalarla iletişim kurmak
yazışma:
(taşınmış veya adreste böyle birinin olmadığı
şeklinde işaretlenmiş) gerçekte yapılmayan
16
tedavi ve mevcut olmayan hastalar için
gösterge olarak kabul edilebilir.
Kopya talep belgelerinin sunumuna ilişkin İstatistiksel olarak normların üzerindeki
önemli istatistikler:
ikinci veya hatalı talep belgelerinin sunumu,
aynı tedavi için ikinci kez ödeme almaya
çalıştığını gösterebilir
Aile hekimliği bölgesi dışından gelen talep Aile hekimliği hizmet vericileri tarafından
kayıtlarına ilişkin önemli istatistikler:
yapılan ve aile hekimliği hizmet bölgesinin
dışından gelen hastalara verilen hizmetleri
belirlemeye yönelik kayıtlar gerçek durumu
yansıtmayacak şekilde tedavi ya da
hizmetlerden yararlanan hastalar için sahte
ve yetersiz iddiaları gösterebilir.
17
2.SAĞLIK SİSTEMLERİNİN ZAYIF NOKTALARI
Sağlık sisteminin farklı üye devletlerde çeşitli şekillerde yürütülmesinden ötürü, yolsuzluk ve
rüşvet suçunu işleme olasılığı değişik nedenlerden kaynaklanabilmektedir. Yolsuzlukla
mücadelede başarı oranı, her bir sistemin gücüne bağlıdır. Kamu sağlık sistemleri gibi özel
sağlık sistemlerinin de kendi zayıflıkları vardır. Üye ülkeler içerisindeki bu zayıflıklar
çeşitlilik gösterebilmektedir. Bu bölümde farklı ülkelerdeki sistemlerin zayıf noktaları ele
alınmaktadır.
2.1 POLONYA
Sistemdeki Zayıf Noktalar:
Sistemdeki zayıf noktalara ilişkin kısa tanımlar:
Elektronik sağlık sigorta kartı:
Elektronik sağlık sigorta kartının eksikliği.
Tıbbi hizmet kayıtları:
Tıbbi
hizmet
kapsamaması.
kayıtlarının
bütün
ülkeyi
2.2 İSPANYA
Sistemdeki zayıf noktalara
ilişkin kısa tanımlar:
Reçete yazmakla görevli olan Yeterli bilgi sahibi olmadan
uzman doktor:
reçete düzenlemesi veya
yeterli bilgi sahibi olmasına
karşın
gereğinden
fazla
miktarda ilaç yazarak idareyi
ekonomik
açıdan
zarara
uğratması.
Malzemeyi hastaya doğrudan Ortopedi malzemeleri satıcısı;
temin eden ortopedi malzemeleri doktora daha fazla hasta
satıcısı veya eczacı:
kabul etmesi, daha fazla alım
yapması ve idareden daha
fazla para alması için
komisyon
teklif
edebilmektedir.Doktor
tarafından reçete edilenden
farklı, daha düşük kaliteli ve
daha ucuz bir malzeme teslim
edebilmektedir.
Tıbbi malzemeyi
hastalar:
teslim
alan Hasta reçete edilen malzeme
hakkında detaylı bilgiye sahip
değildir, bu nedenle ortopedi
birimine
herhangi
bir
şikayette bulunamamaktadır.
Çözüm:
Doktorlar hastaları belirli
ortopedi bölümlerine gön
dermek için herhangi bir
komisyon
kabul
edemeyecekleri
hususunda
uyarılmalıdır. Zira bu faaliyet
kanuna
aykırıdır
ve
cezalandırılabilmektedir.
Ortopedi
malzemeleri
satıcılarının
doktorlara
komisyon ödeyemeyecekleri
çünkü bunun yasal olmadığı
ve cezai yaptırıma tabi olduğu
hususunda bilgilendirilmelidir.
Ortopedi
malzemeleri
satıcıları reçetelendirme ve
teslimat süreçlerinin idare
tarafından belirlendiği ve
denetlendiği
hususunda
bilgilendirilmelidir.
Hastalar istedikleri ortopedi
ürününü seçme ve reçete
edilen
malzemeyi
alma
haklarının olduğu hususunda
bilgilendirilmelidir.
18
Hizmet kataloğu hazırlayan,
sunucularla sözleşme imzalayan,
süreçleri belirleyen, hastalara
malzemeyi teslim eden idare ve
sağlık yetkilileri:
Hastalar istedikleri ortopedik
ürün
markasını
seçme
haklarının
olduğunu
bilmemektedirler.
CATSALUT
tarafından
ödenen
malzemeler
bir
katalogda
açıklanmaktadır.
İdare sözleşme imzalamakta,
fiyatlar
üzerinde
CATSALUT’la
anlaşmaya
varmaktadır.
İdare yürürlükteki mevzuat
hükümleri
doğrultusunda
doktorların reçete yazdığını,
ortopedi malzeme satıcıları
teslimatı
gerçekleştirdiğini
teyit etmelidir. Aksi bir durum
tespit
edildiğinde,
derhal
soruşturma başlatılmalı ve tüm
İdare
reçetelendirme
ve sorumlu doktor ve ortopedi
teslimat
süreçlerini malzemesi satıcıları gerekli
belirlemeli ve denetlemelidir. yaptırımlara tabi tutulmalıdır.
Tespit edilen, yargılanan ve
cezalandırılan
yolsuzluk
vakaları yayımlanmalıdır.
2.3 HOLLANDA
Sistemdeki zayıf noktalara ilişkin kısa tanımlar:
Faturaları kontrol etmenin zorlukları:
Özellikle yüksek risk içeren yabancı ülkelerde
faturalardaki tedavi oranlarını kontrol etmek
oldukça zordur.
19
3.ÜLKELERİN YOLSUZLUĞU ÖNLEME ÇALIŞMALARI
3.1. NORVEÇ
Sağlık Bakanlığı, bölgesel sağlık otoritelerini, ikinci basamak sağlık kuruluşlarını
(hastaneleri) ve belediye sistemi içerisinde bulunan birincil sağlık kuruluşlarını idare
etmektedir. İkinci basamak sağlık kuruluşları; hastane, poliklinik ve ambulans servisi vb.
dahil, öncelikle vatandaşlara uzmanlaşmış tıbbi müdahale ve hizmetleri sunmaktadır. Söz
konusu hizmet, Sağlık Bakanlığına bağlı beş Bölgesel Sağlık İdaresince organize
edilmektedir. Bölgesel Sağlık İdareleri özel sektör sağlık hizmeti sunucuları ile anlaşarak ya
da kendilerine ait sağlık işletmeleri vasıtasıyla vatandaşlara profesyonel tıbbi bakım hizmeti
vermekle sorumludur.
ÖZEL YOLSUZLUKLA MÜCADELE BİRİMİ / KONTROL BİRİMİ
2001 yılında Ulusal Sigorta İdaresi yolsuzlukla mücadele birimini kurmuştur. Bugün 6 grup
halinde toplam 46 kişi Norveç’in büyük kentlerinde konuşlanmıştır. Bu kişiler sağlık
sistemindeki şüpheli organize yolsuzlukla mücadele olaylarına ağırlık vermektedirler.
“Organize olmak” terimi tanımlanacak olursa, hakları olmaksızın 2 veya daha fazla kimsenin
ekonomik bir çıkar elde etmek için birlikte çalışması şeklinde ifade edilebilir. Bu durum
sistematik ve sürekli ise yolsuzluk çeteleri (Çalışan, işveren ve pratisyen bir hekimin işbirliği
yapması örnek olarak verilebilir.) olaya dahil olmaktadır.
Yolsuzluğu Önleme
Yolsuzluk, herşeyden önce yasal-yönetsel takiple ve sivil yaptırımlarla önlenmektedir. Bu
amaçla mümkün olduğunca fazla sayıdaki vaka, mahkemelere ve yargı sürecine
taşınmaktadır. Bunun yanında, yaptırımlar; hekimlerin tıbbi sertifika/rapor verme haklarını ya
da Ulusal İş Kurumundan geri ödeme alma haklarını kaybetmeleri şeklinde olabilmektedir.
Bunun ötesinde yolsuzluk, kitle iletişim araçlarının kullanılmasıyla da önlenmektedir. Hem
basın hem de radyo-televizyon -özellikle mahkumiyet kararı çıktıysa- davalarla yakından
ilgilenmektedir.
Diğer taraftan zaman zaman lokantalar, gece kulüpleri, taksiler, inşaat alanları ve diğer
birimlerin gizli denetimleri yapılmaktadır. Ek olarak, yolsuzluk nedeniyle kaybedilen kamu
kaynaklarının kazanılması amacıyla kurulan ve 140 tane uzmandan oluşan bir birim de
mevcuttur.
3.2. BELÇİKA
Sigorta fonlarının ve ortaklıkların ön kontrolü
Mevcut ortaklıklar ya da sigorta fonları; özel sektör şirketleri ve yedi farklı sigorta fonu
olarak gruplandırılmaktadır. Bu organizasyonlar tıbbi danışmanlar ve yardımcıları ile benzeri
çalışan farklı personelden oluşmaktadır.
20
Belçika hükümeti, Ulusal Hastalık ve Sakatlık Sigortası Kurumunu (INAMI) kurmuştur. Bu
kurum; doktor, diş hekimi, eczacı ve hemşire gibi sağlık personeli ile avukat, bilişim uzmanı,
ekonomist vb alanlarda denetçi istihdam etmektedir. Ayrıca INAMI, 7 sigorta fonunu zorunlu
sağlık ve emeklilik sigortası yasaları düzenlemelerine dayanarak koordine etmektedir.
Belçika sosyal güvenlik sistemi; özel sektör kuruluşları, sigorta fonları ve INAMI olarak
adlandırılan kamu koordinasyon kurulundan oluşan karma bir sistemdir.
Ön kontrol; sigorta fonları tarafından kendi çalışanları tarafından yerine getirilmektedir. Tıbbi
danışman, bazı sağlık harcamalarının bedelinin ödenmesini ve hastanede yatış masraflarının
karşılanmasını kabul etmektedir. Sigortalı üyelerin hastalıktan veya kazadan kaynaklanan
sakatlığının ilk yılı süresince, çalışma gücü kayıplarının değerini takdir etmektedir.
Sağlık hizmeti sunucularının düzenlemelere uymadıkları durumlarda danışman, yasalarda ve
diğer düzenlemelerde belirlenen kuralları onlara hatırlatmaktadır. Sağlık hizmeti sunucuları
yine de söz konusu düzenlemelere uymayı reddederlerse o takdirde danışman bu bilgiyi
Medikal Değerlendirme ve Kontrol Birimine iletmektedir. Tıbbi Danışmanın bunların dışında
ayrıca yetkisi bulunmamaktadır.
Sağlık Hizmetleri Departmanı (SSS)- Profil Komisyonu- INAMI
Bu komisyon, sağlık hizmeti sunucularının faaliyetlerini geri ödeme dosyalarındaki verileri
kullanarak değerlendirmektedir. Aynı zamanda hastanelerde ve diğer kuruluşlarda da bu süreç
izlenmektedir. İlgililer komisyonca sorgulanabilmekte, alınan cevaplar tatmin edici değilse
veya hizmet sunucu emirleri görmezden gelerek hareket ediyorsa, komisyon davayı Medikal
Değerlendirme ve Kontrol Birimine nakledebilmektedir.
Medikal Değerlendirme ve Kontrol Birimi (SMEC)
Medikal Değerlendirme ve Kontrol Birimi, yönetsel düzenlemeler ile ilgili bilgi eksikliğinden
kaynaklanan hataları önlemek ve sağlık sigortası kaynaklarının uygun, eşit ve adil bir şekilde
kullanılması için sağlık hizmeti sunucularının sorumluluklarını arttırmak için önleyici bir
politika izlemektedir.
Aynı zamanda, idari bir süreç gerektiren yolsuzlukla mücadelede; alınan önleyici tedbirler
vasıtasıyla bu vakaların azalacağı düşüncesiyle faaliyette bulunmaktadır.
Enformasyon: Bu birim; ihmalden kaynaklanan ihlal ve hataları azaltmak için sağlık hizmeti
sunucularının bireysel sorumluluklarını arttırmaya odaklanarak, olabildiğince geniş çapta
bilgi, öneri ve görüş vermektedir.
Değerlendirme: Medikal Değerlendirme ve Kontrol Birimi; sağlık hizmetlerinin uygun bir
şekilde verilmesine ilişkin problemlerin makro düzeyde tanımlanması ile raporlar ve ilgili
araştırmaların sonuçlarının geniş kitlelere iletilmesi yoluyla yolsuzluğu önlemeyi
hedeflemektedir.
Bu süreçte sağlık hizmeti sunucularına yönelik kişisel iletişim, alınan bilgi ve cevapların
analizi ile sonucun takip ve kontrol edilmesi aşamaları yer almaktadır.
21
3.3
İSPANYA
İspanya’da vergilerle finanse edilen ve tüm toplumu kapsayan bir kamu sağlık sistemi
mevcuttur. Birinci basamak sağlık hizmetinde; emekliler tarafından ödeme yapılmayan ancak
çalışan hastalar tarafından % 40 oranında finanse edilmesi gereken sağlık hizmetleri(ilaçlar
hariç) ücretsiz sunulmaktadır. İspanya’nın Katalonya bölgesinde kamu sağlık sistemi Katalon
Sağlık Hizmetlerince (CATSALUT) tarafından yürütülmektedir. Aynı zamanda sigorta
şirketleri aracılığıyla veya doğrudan kişilerce finanse edilen özel sağlık hizmetlerini içeren bir
sistem de mevcuttur.
İspanya’nın Katalonya bölgesindeki her iki sağlık sistemi de sağlıkla ilgili hizmetlerin, kurum
ve kuruluşların organizasyon ve idaresinde yetkili olan sağlık biriminin kontrolüne tabidir.
Sağlık Departmanının yeniden organizasyonuna ilişkin 209/2001 sayılı Yönergede; sağlık
hizmetlerinin değerlendirilmesi ve soruşturulması faaliyetlerinin ayrı iki bölüm tarafından
yürütülmesi öngörülmektedir. Soruşturma faaliyetleri arasında: Sağlık sistemindeki ekonomik
ve işlevsel arızaların soruşturulması, yasa dışı iltimas, yolsuzluk ve mali kayıpla neticelenen
hatalarla mücadele, disiplin hükümlerinin uygulanmasından ve ekonomik hedeflerden
sapmalara neden olan unsurları tespit, soruşturma, belgelendirme ve bilgilendirme faaliyetleri
yer almaktadır.
22
4. YOLSUZLUĞUN TESPİTİ
Yolsuzluk tespit yöntemleri olarak; hesap verme sisteminin kurulması ve iç denetim, teknik
donanım ve kaynakların kullanımı, veri madenciliği, sorgu araçları, yolsuzluğun ihbarı
başlıkları değerlendirilmiş ve ülke örneklerine yer verilmiştir.
4.1. HESAP VERME SİSTEMİ/İÇ DENETİM
Etkin bir hesap verme mekanizmasının kurulması, iç kontrol süreçlerinin tanımlanması ve
uygulanması ile yönetim süreçlerine ilişkin temel ilkelerin belirlenmesi yolsuzluğun tespiti
açısından önem taşımaktadır. Bu temel ilkeler arasında; yazılı kural ve emirlerin belirlenmesi,
alınan ihbarların işleme sokulması, çalışanın yerinde denetimi, bazı iş ve işlemler için onay
mekanizması oluşturulması, muhasebeleştirme sürecinin kontrolü, bilgisayar sistemlerinin ve
kayıtlarının korunması ve etkili iç denetim uygulamalarının hayata geçirilmesi sayılabilir.
4.2.TEKNİK DONANIMIN/KAYNAKLARIN KULLANIMI
Belge analizi yaparken:
Düzeltme ve eklemeleri renkli kalemle yapınız.
Önemli gördüğünüz bölümlerin altını çiziniz.
Metinleri karşılaştırarak silinen, tahrip olan yerleri belirleyiniz.
Belgenin orijinal nüsha mı kopya mı olduğunu belirleyiniz.
Belge içerisinde filigranlı kağıt olup olmadığını ve güvenliği tehdit edici unsurları araştırınız.
El yazısı analizi:
E-posta ve internetin yoğun olarak kullanıldığı günümüzde el yazısı analizinin artık pek
önemli olmadığı düşünülebilirse de aslında doğru olan bunun tam tersidir. El yazısı analizi
farklı el yazıları, el ile yazılmış mektuplar ve karakterler arasındaki benzerliği tespit etmeye
yönelik bir soruşturma tekniğidir. El yazısından karakter teşhisi yapan yazıbilimi analizi ile el
yazısı analizi karıştırılmamalıdır.
El yazısı analizinde, materyaller özgün olanları ile karşılaştırılmakta ve bu işlemler bir uzman
tarafından gerçekleştirilmektedir. Harfler ve karakterlerin yazılışları arasında
benzerlik/farklılık olup olmadığı üzerinde durulmaktadır. Benzerlik ne kadar fazlaysa belgeyi
düzenlediği tahmin edilen kişi tarafından yazılma olasılığı o kadar fazladır. Bu tip bir analizin,
yasal ve sosyal geçerliliği mevcuttur. Dolayısıyla uygulamada el yazısı analizi sonuçları delil
olarak kabul edilmektedir.
Parmak izi analizi:
Parmak izi analizi soygun, kundakçılık ve sabotaj gibi suçları içeren sigorta soruşturmaları
esnasında kullanılmaktadır. Parmak izi analizi, parmak izinin tespiti ve teşhisi; adli
soruşturmaların bir parçasıdır. Soruşturma aracı olarak değil, kimlik teşhisi amacıyla
kullanılmaktadır. Parmak izinin %100 kanıtsal değeri mevcuttur. İkiz olsa dahi hiç kimsenin
parmak izi birbirinin aynı değildir.
23
Tespit edilen parmak izi saklanmakta ve daha sonra analiz amacıyla kullanılmaktadır. Bunun
yanında şüphelilerin parmak izleri adli yönden ceza tatbiki için de kabul görmektedir. Çünkü
birçok durumda teknik araştırmalar ve sanıkla yapılan yüz yüze görüşmeler gerçeği ortaya
çıkaramamaktadır.
4.3.VERİ MADENCİLİĞİ (DATA MINING)
Genel olarak veri madenciliği (bazen veri ve bilgi keşfi olarak da adlandırılmaktadır) veriyi
farklı açılardan analiz etme ve yolsuzlukla mücadele amacıyla kullanılabilecek şekilde veriyi
özetleme sürecidir. Kullanıcılara veriyi bir çok açıdan analiz etme, sınıflandırma ve tespit
edilen ilişkileri özetleme imkanı vermektedir. Teknik olarak veri madenciliği, farklı alanlar ve
konular arasında bağlantı kurma sürecidir.
Günümüzde kurumlar farklı formatlarda çok büyük miktarda veri tabanları oluşturmaktadır.
Bununla birlikte bilgisayar işlemci gücündeki artışlar, dijital ortamda veri depolanması ve
istatistik yazılımında ortaya çıkan sürekli yenilikler maliyetleri düşürürken analizin
doğruluğunu önemli ölçüde artırmaktadır.
Veri ve Bilgi
Veri, bilgisayar tarafından işlenebilen her türlü olay, sayı veya metindir. Günümüzde
kurumlar farklı format ve tabanlarda çok büyük miktarda veri tabanları oluşturmaktadırlar.
Söz konusu yığınlar prim, sağlık harcamaları stoklar ve makro ekonomik verilerden
oluşmaktadır. Verinin değerlendirilmesi sonucunda bilgi ortaya çıkmaktadır.
Veri Depoları
Veri toplama, veri aktarma ve depolama faaliyetlerinde kaydedilen ilerlemeler, kurumların
çeşitli veri tabanlarını veri deposu şeklinde birleştirmesini sağlamıştır. Veri depolama işlemi,
merkezi veri yönetimi ve düzeltme süreci olarak tanımlanmaktadır. Veri depolama, bütün
kurumsal verilerin merkezi bir havuzda birleştirilmesi gibi nihai bir sonuca ulaşmaktadır.
Verilerin merkezileştirilmesi, kullanıcı erişimi ve analizinin etkinliği için gerekli
görülmektedir. Kaydedilen önemli teknolojik ilerlemeler bu hedefi birçok şirket için bir
realiteye dönüştürmektedir. Veri analizi yazılımındaki çarpıcı ilerlemeler, kullanıcıların bu
bilgiye serbestçe ulaşabilmesine izin vermektedir. Veri analizi yazılımı, veri madenciliğini
desteklemektedir.
Veri Madenciliğinin İşleyişi
Büyük ölçekli bilgi teknolojisi farklı işlem ve analitik sistemlere doğru yönelirken, veri
madenciliği bu ikisi arasındaki bağlantıyı sağlamaktadır. Veri madenciliği, kullanıcı
sorgulamalarını temel alan depolanmış veriler arasındaki ilişki ve modelleri analiz etmektedir.
Sınıflar: Depolanmış veriler, önceden belirlenmiş gruplardaki veriyi yerleştirmede kullanılır.
Kümeler: Veriler mantıksal ilişkilere göre gruplandırılır.
Birlikler: Veriler kurumları tanımlamada kullanılabilir.
Sıralı örnekler: Veriler davranış örneklerini ve eğilimlerini tahmin etmek için toplanmaktadır.
Veri madenciliği başlıca beş unsurdan oluşmaktadır:
1-Verinin veri deposuna iletimi ve depolanması,
2-Verinin çok boyutlu veri tabanı sisteminde saklanması ve yönetilmesi,
24
3-İş analistleri ve bilgi teknolojisi uzmanlarına veri girişi yetkisinin sağlanması,
4-Uygulama yazılımı tarafından verinin analiz edilmesi,
5-Verinin grafik veya tablo gibi kullanışlı formatlarda sunulması,
İki kritik teknolojik unsur bulunmaktadır:
1-Veri tabanının büyüklüğü: Daha çok işlenen ve korunan veri, daha güçlü bir sistem
gerektirmektedir.
2-Karmaşık sorgu: Daha karmaşık ve ayrıntılı sorgular ve daha çok sayıda işlenen sorgular,
daha güçlü bir sistem gerektirmektedir.
4.4. SORGU ARAÇLARI
Sorgu aracı, kullanıcıların veri tabanında depolanan bilgilere erişmesine olanak veren bir
yazılımdır. Birçok modern sorgu aracı, geniş analitik değerlendirme ve raporlama araçlarına
sahiptir.
Bilgi Toplama ve Raporlama
Kullanıcılarının daha iyi karar vermesine yardımcı olmak amacıyla, verilerin toplama,
saklama, erişme ve analiz edilmesine izin veren geniş bir teknolojiler bütünüdür.
Analitik Uygulama
Finansal analiz, müşteri analizi gibi belirli bir iş sürecinin bütün analitik gereksinimlerini
yerine getirmek için tasarlanmış bir yazılım uygulamasıdır.
Veri Altkümesi
Belirli bir iş fonksiyonuna odaklanmış analitik bir veri deposudur. Genellikle, veri
deposundaki verilerin alt kümesinden oluşmakta ve daha hızlı analiz için depolanmaktadır.
Karar Destek Sistemi
Kullanıcıların karar verme sürecini kolaylaştırmak ve hızlandırmak amacıyla iş verilerini
analiz eden ve sunan, yazılım uygulamasının yerine kullanılan bir kavramdır.
4.5. YOLSUZLUK İHBARI
Giriş
İhbar; kurum personeli tarafından, idari yönetim çerçevesinde meydana gelen ve yasal
olmayan veya gayri ahlaki uygulamalarda bulunan personelin yetkili birimlere bildirilmesi
şeklinde tarif edilebilmektedir. Muhbir, durumu düzeltebilecek yetkiyi haiz birimlere veya
çalışanlara, vuku bulan suiistimalleri ileten bir personel veya kurum çalışanıdır. Genellikle,
suiistimal bir kanun ve kural ihlali veya kamu haklarını ihlal olarak meydana gelmektedir.
Muhbir terimi; İngiliz polisinin bir suç işlendiğini gördüğünde düdük çalarak olaya müdahale
etmesi eyleminden türemiştir. Bu anlamda ihbar hem yasal kurumları hem de kural ihlalini
önleyecek tüm organları harekete geçirmektedir.
Genel Bakış
Suiistimalin her çeşidi ihbara konu olabilmektedir. Olayların büyük bir çoğunluğu, küçük
suiistimallere dayanır. En çok görülen ihbarcı tipi, suiistimali kendi kurumu içerisindeki başka
bir çalışana ya da bir üst makama bildiren dahili muhbirlerdir. Aksine harici muhbirler,
25
suiistimali dışarıdaki kişi ya da birimlere bildirmektedir. Bu takdirde, yapılan yanlışın
yapısına ve önemine bağlı olarak, muhbir; suiistimali avukatlara, medyaya, kanun
uygulayıcılara, denetçilere ya da diğer yerel, merkezi veya federal birimlere
bildirebilmektedir.
İhbar Vakalarına Gösterilen Tepkiler
İhbar hakkındaki fikirler çeşitlilik arz etmekte; muhbirler, kamu yararı ve kurumsal
sorumluluk için kendini düşünmeyen tanıklar olarak görülebildiği gibi, yalnızca kişisel başarı
ve şöhreti takip eden kişiler olarak değerlendirilebilmektedir. Çünkü olayların büyük bir
çoğunluğu kamuoyunda yer alma ihtimali düşük ve çokça medya ilgisi çekmeyen vakalardır.
Önemli suiistimalleri bildiren muhbirler, tehlike ve eziyete maruz kalmaktadır. İkinci görüş
ise genelde daha az dayanağa sahiptir. İhbarcıların yaşadığı sıkıntı, dünyanın birçok
bölgesinde rastlanmakta olan ciddi bir konudur. Muhbirler, genelde yönetim baskısından
kanunlarla korunduğu halde, muhbirlere ceza verilen birçok vaka bulunmaktadır. Çoğu
ihbarcı, suiistimalle suçlanan tüzel kişilerde veya devlet idarelerinde “ispiyoncuyu vur”
mantığının yaygın olduğunu bilmekte ve bazı durumlarda yanlış hareketleri iletmelerine
rağmen, tepki olarak cezai kovuşturmaya maruz kalmışlardır. Buna tepki olarak, birçok özel
kurum ihbarcılara yardım etmek için muhbiri savunma ve destekleme grupları
oluşturmuşlardır.
İhbarcılar İçin Yasal Koruma
İhbarcılar için yasal koruma ülkeden ülkeye çeşitlilik göstermektedir. İngiltere’de 1998’deki
Kamusal Yarar Yasası yolsuzluk ve benzeri sorunları açığa vurarak, bireysel bilgi verenlerin
yasal olarak korunmasının çerçevesini çizmiştir.
4.6 ÜLKE ÖRNEKLERİ:
4.6.1 NORVEÇ
Kamu görevlilerinin tespiti, otomatik göstergeler ve halkın şikayet ve ihbarları yoluyla birçok
yolsuzluk vakası tespit edilmiştir. Bununla birlikte hem bireysel hem de otomatik kontrol
önlemleri, yolsuzluğun tespitinde destek sağlamaktadır. Örneğin otomasyon ağında sistem
verileri olan “kırmızı bayraklar” ödeme yapılmadan önce yolsuzluk girişiminin belirlenmesine
yardımcı olmaktadır. “Kırmızı bayraklar”; muhtemel yolsuzluk olayını göstermektedir.
Ayrıca kayıtlara ilişkin çapraz kontrol bilgisayar sistemi bulunmaktadır. Diğer kamu
otoriteleri ile yolsuzluğu önlemek, bulmak ve ortaya çıkarmak konusunda anlaşmalar
yapılmıştır. Bunlar arasında; Vergi İdaresi, Sağlık Kurulu ve Çalışma Bakanlığı denetçileri
sayılabilir. Aynı zamanda para aklama konusunda Norveç Ekonomi ve Çevre Suçları Önleme
ve Teftiş Ulusal İdaresi ile işbirliği içerisinde çalışılmaktadır. Diğer taraftan; benzer
konularda çalışan personelin bilgisayar paylaşım ağı sistemini kurma süreci başlatılmış,
Norveç’teki diğer kamu otoriteleri ve özel sigorta şirketleri ile toplantılar yapılmıştır. Ayrıca
ortak sorun ve aynı problemlerle karşılaşan diğer İskandinav ülkeleri (İsveç, Danimarka,
İzlanda ve Finlandiya) ile işbirliği çalışmaları yürütülmektedir.
4.6.2. BELÇİKA
Şikayet yolu:
Her vatandaş, sağlık hizmeti sunucuları veya kurumlara ilişkin Medikal Değerlendirme ve
Kontrol Birimine şikayette bulunma hakkını haizdir. Şikayette gizlilik esastır. Kimlik
belirtmeksizin şikayette bulunmak da mümkündür.
26
Sigorta Fonları
Sigorta fonlarından; hileli bir davranışta bulunan sağlık hizmeti sunucusu veya sigortalı ile
ilgili bilgi alma hakkı mevcuttur.
Tabipler Birliği
Tabipler Birliği, tıpta etik ve sağlık hizmetlerinin kalitesi konularında faaliyet göstermekle
birlikte olaya ilişkin bilgi teminini de sağlayabilmektedir.
Adalet Bakanlığı
Cumhuriyet savcısı Medikal Değerlendirme ve Kontrol Biriminden yardım talebinde
bulunabilmektedir.
Ulusal Danışma Bürosu
Ulusal Danışma Bürosu, Belçika’nın tüm bölgelerinden gelen denetçilerden oluşan bir
kuruldur. Söz konusu denetçiler pratik deneyimlerini birbirlerine aktarmaktadırlar. Bu birimin
amacı, tüm ülkelerdeki işlemleri uyumlaştırmak ve ulusal düzeyde bir çalışma yapmaktır.
Re’sen Yetki
Tüm Medikal Değerlendirme ve Kontrol Birimi denetçilerinin; dolandırıcılık yapıldığına
ilişkin bir husus tespit etmeleri halinde sağlık hizmeti sunucusu hakkında kendiliğinden
soruşturma açma hakkı mevcuttur.
İdari Denetim Birimi (SCA)
Bu birim; sigorta fonları, sigortalılar, sağlık hizmeti sunucuları veya kurumlar tarafından
sunulan belgelerin yeterliliğinin sorgulanması ve idari yöntem ile kuralların doğru bir şekilde
uygulanmasına ilişkin bilgi ve şikayetler hakkında Medikal Değerlendirme ve Kontrol
Birimiyle iletişime geçebilmektedir. Ayrıca sigortalılar ve sağlık sunucuları tarafından
kullanılan belgelerin yanlış veya sahte düzenlenmesi halinde verilecek cezalara ilişkin karar
verebilmektedir.
4.6.3 İSPANYA
Kamu ve özel sağlık hizmetinden faydalananların ihbarları, sağlık personeli tarafından yapılan
bildirimler, ilaçların faturalandırma sürecinin incelenmesi, isimsiz ihbarlar ve soruşturma
esnasında karşılaşılan hususları tespit ile yolsuzluk vakaları ortaya çıkarılabilmektedir.
4.6.4 İNGİLTERE
Sağlık sisteminin denetimi, giderlerin incelenmesi, ihbar müessesesi, sağlık sisteminin zayıf
alanlarının risk analizi ile denetlenmesi, istihbarat, muhbir ve dolandırıcılık ve yolsuzluk ihbar
hattı tahsis edilmesi suretiyle yolsuzluk tespit edilebilmektedir.
27
5.YOLSUZLUĞUN SORUŞTURULMASI USULÜ
Yolsuzluğun soruşturulması başlığı altında, soruşturma yöntemi olarak Hollanda’da
uygulanmakta olan beş adım rehberine yer verilmiş, ardından kontrol listesi kullanımı, teftiş,
ifade alma teknikleri ve PEACE modeli, özel soruşturmacılar, adli soruşturma teknikleri
başlıkları altında açıklamalara ve ülke örneklerine yer verilmiştir.
5.1.SORUŞTURMA YÖNTEMLERİ
Muhtemel bir yolsuzluk sinyali aldığınızda ne yaparsınız, en iyi soruşturma yöntemi nedir,
kendi kendinize üstesinden gelebilir misiniz veya özel bir dedektif tutmak daha iyi bir yol
mudur? Bu bölümün amacı sorularınızı cevaplandırmak ve hangi soruşturma yöntemlerinin
kullanılabileceğini açıklamaktır.
5.1.1. BEŞ ADIM REHBERİ
Hollanda, yolsuzluk vakalarını ele almak üzere beş adım rehber uygulamasını geliştirmiştir.
Adım 1: Yolsuzluk Vakasının İhbarı
Geri ödeme, kayıt, vb. birimlerde çalışan personele kullanılabilecekleri yolsuzluk göstergeleri
temin edilmelidir. Bu göstergeler yolsuzluğun türüne göre değişiklik göstermektedir. Birinci
adımda söz konusu göstergelerin kullanılabilirliği oldukça önemlidir.
Şüphe ortaya çıktıktan sonra genellikle bölüm yöneticisi veya yolsuzlukla mücadele birimi
görevlisi ile temasa geçilmektedir. Personelle birlikte bir form doldurulması gerekecektir. Söz
konusu kural, yalnızca çok ciddi olan yolsuzluk vakalarının ofise bildirimini sağlamak için
uygulanmaktadır. Muhtemel bir yolsuzluk vakasına ilişkin çeşitli ihbar şekilleri mevcuttur.
Standart form kullanımında elde edilen tüm bilgiler formun üzerine doldurulmalıdır (örneğin
mevcut şüphe, yolsuzluk şekli, mevcut şartlara ilişkin bilgi). Kurumların bilgisayar sisteminde
yaptıkları ilk incelemeler farklılık göstermektedir. Bir yolsuzluk vakasına ilişkin çalışmaların
mümkün olduğu kadar tamamlanmış olarak teslim edilmesi önerilmektedir. Böylece
yolsuzlukla mücadele görevlisi vakayı tekrar en baştan gözden geçirmek durumunda
kalmayacaktır.
Çalışanların form düzenlenmesine ilişkin sürecin nasıl işlediğine dair bilgi sahibi olması
yeterlidir. Bir yolsuzluğu ihbar ederken dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir? Bilgi kime
iletilmelidir? Standard formda doldurulması gereken önemli noktalar nelerdir? Soruşturma
nasıl yürütülmektedir? vb. Çalışanların mevcut şüphelerini ihbar edebilmelerini sağlamak
amacıyla tüm bu süreçler açıklayıcı not şeklinde anlatılmıştır. Yolsuzlukla mücadele uzmanı,
ihbarı öğrendiğinde konuyla ilgili olarak soruşturmanın başlatılacağına ve konuyla ilgili
soruşturma sonucunun kendisine bildirileceğine dair bilgi içeren belgeyi, söz konusu ihbarı
ileten kişiye gönderecektir.
Adım 2: Yolsuzlukla mücadele uzmanı tarafından yapılacak ilk sorgu
Bu ilk sorgunun hedefi, gerçekleri tespit etmek amacıyla muhtemel yolsuzluk vakasına ilişkin
bir takım spesifik sorulara cevap aramaktır. Yolsuzlukla mücadele uzmanı, söz konusu vakayı
28
kayıt altına alacaktır. Diğer tüm adımlar da genel çerçeveyi görebilmek üzere kayıt altına
alınır. Yolsuzluğun türüne göre cevaplandırılacak sorular farklılık göstermektedir.
Adım 3: Ara Karar
Soruşturma süresince şüphenin güçlendiği veya yolsuzluğun tespit edileceği anlar olacaktır.
Böyle anlarda objektif olarak karar verilemeyebilir: Karar soruşturma sonucunda ortaya
çıkacaktır. Yolsuzluğun mevcut olmadığı durumlarda soruşturmayı daha fazla yürütmek
gereksiz olacağından soruşturmacı ilgili tespitleri yaparak kanaatini ortaya koymalıdır.
a. Yolsuzluk dosyasının kapanması
Yolsuzluk şüphesini oluşturan veya yanlış anlamaya sebebiyet veren hususların tespit
edilmesi gerekmektedir. Ayrıca dosyayı kapatmadan önce son bir adım olarak doğrulama
yapılması uygun olacaktır. Soruşturma sonucu hakkında ihbarda bulunulan kişiye bilgi
verilmelidir. Dosyanın kayıttan kaldırılmasına gerek yoktur.
b. Yolsuzluk şüphesinin güçlenmesi veya yolsuzluğun tespit edilmesi
Bu noktada soruşturma, yolsuzluğun tespit edilmesinden yolsuzluğun nasıl işlendiğinin tespiti
ve objektif kanıtların elde edilmesi boyutuna geçmektedir. Yolsuzluğun türüne göre
başvurulacak kaynaklar farklılık göstermektedir. Başka kişilerin (diğer grup üyeleri,
komşular, aile bireyleri) de yolsuzluğa dahil olduğu tespit edildiğinde soruşturmanın uzatılıp
uzatılamayacağı öngörülmelidir.
Adım 4: Şüphelinin ifadesini alma
İlk değerlendirme sonrası ifade alınması, yolsuzluğun bir bütün olarak görülmesini
sağlayacaktır. Çünkü her iki tarafı da dinlemek, ifadelerini almak gerekmektedir. Böyle bir
durumda yapılması gerekenler; ne zaman yazılı ifade alınacağı veya şüphelinin görüşmeye
çağrılacağı konularında seçim yapmak için tek bir kural yoktur. Görüşme sırasında gerçekleri
çarpıtmamaya, yanlış anlaşılmalara mahal vermemeye, yansız davranmaya, sadece bilgi
toplama hedefine odaklanmaya özen göstermek gerekmektedir. Şüphelinin çelişkili
beyanlarını netliğe kavuşturmak için ikinci bir görüşme de yapılabilmektedir.
İfade alma aşamasına ilişkin iki öneri:
Bu görüşmeleri tek başınıza yapmayınız: her zaman yanınızda bir müşahit bulundurunuz.
Şüphelinin ifadesini aldıktan sonra şüpheliye imzalatınız.
5. Adım: Yolsuzluğun tespiti, yaptırımların belirlenmesi
Yolsuzluk tespit edildiğinde uygulanacak son adım ise uygun yaptırımların belirlenmesidir.
Ayrıca, yolsuzluk vakasının kurumun yolsuzluk kayıtlarına işlenmesi, daha sonra ülke geneli
kayıtlarda dosyalanması gerekmektedir.
5.1.2 KONTROL LİSTESİNİN KULLANIMI
Şüphenin ortaya çıkmasından sonra; aşağıda maddeler halinde hususların kontrolü önem
taşımaktadır.
 Durum yolsuzlukla mücadele uzmanına bildirildi mi?
 Yolsuzluğa ilişkin bütün olgular tespit edildi mi?
29












Tüm belgelerin orijinal nüshaları mevcut mu?
Hastanın veya kurumun geçmiş kayıtları incelendi mi?
Yolsuzluk olayına doktorlar ve eczacılar müdahil midir?
Tüm belgelerin, klinik kayıtların ve faturaların analizi yapıldı mı?
Hastalar veya uzmanlarla görüşme planı mevcut mu?
Konuya ilişkin bütün kurallar, süreçler ve mevzuata hakim durumda mısınız?
Soruşturma sonucunda sorumlular tam olarak tespit edildi mi?
Soruşturmaya yardımcı olabilecek bütün delillere ulaşıldı mı?
Yolsuzluk, mali boyutuyla değerlendirildi mi?
Hangi adli soruşturma yöntemlerinin kullanılabileceği belirlendi mi?
Duruma uygun yaptırımlar saptandı mı?
Bu tür bir yolsuzluk vakasının önlenebilmesi için ne gibi idari tedbirler ve önleyici
süreçlerin uygulanabileceği belirlendi mi?
 Yolsuzluğun ortaya çıkmasının nedeni bir sistem zayıflığı mıdır, öyleyse nasıl
giderilebilir?
5.1.3. TEFTİŞ
Teftiş insan ve sistem odaklı bir faaliyettir. Sistem teftişi, çalışanların davranışlarının ve
süreçlerin izlenmesidir.
5.1.4 MÜLAKAT TEKNİKLERİ ve PEACE MODELİ
Uygulamada mülakat, en değerli araştırma yöntemidir. Bilgi alma, onaylama ve yüzleşme gibi
amaçlarla yapılan çeşitli mülakat şekilleri kabul edilmektedir. İlgili kişilerle yapılan mülakat,
öğrenilmesi kolay olmayan önemli bir beceridir. Aşağıda belirtilen ipuçları mülakat
becerilerini geliştirmeye yardımcı olacaktır:
Mülakatın 5 adımda ele alınması gerekmektedir:
Plan ve Hazırlık (Plan and Prepare)- Görüşme öncesi yapılmaktadır.
İşi ele alma ve Açıklama (Engage and Explain)-Görüşme başladığında yapılmaktadır.
Bilgilendirme (Account)-Konu hatırlatılmakta ve genel olarak üstünden geçilmektedir.
Sorgulama (Challenge)-Eldeki delillerle karşı taraf sorgulanmaktadır.
Kapanış (Closure)-Eklenmek veya açıklanmak istenilen bir şey olup olmadığı sorulmaktadır.
PEACE MODELİ
(İFADE VE MÜLAKAT MODELİ):
PLAN & HAZIRLIK (Görüşme Öncesi)
Olayın ihbarı, şahit ifadesi, zaman, yer, görüşme odasının hazırlanması, deliller (belge ve
maddeler), kanıtlanacak noktalar, avukata yapılan açıklama, yazılı görüşme planı, teybe kayıt,
açılış sorusu, ikaz açıklaması, vb. hususları içermektedir.
30
ELE ALMA & AÇIKLAMA
Hazır bulunan kişileri tanıtma, teybin kapalı olduğunu açıklayıp not alma, daha önce teyp
kaydı alınıp alınmadığının kontrolü, kanuni şartlar, tarih, görüşmenin başlaması, hazır
bulunanların tanıtımı, görüşmenin neden teybe kaydedildiğini açıklama, anlaşılıp
anlaşılmadığının sorulması, istenirse görüşmenin sonlandırılacağını bildirme, görüşmenin
nedenini açıklama safhalarını içermektedir.
BİLGİLENDİRME
Sorular açık, uygun olmalı ve zamanında sorulmalıdır. Soru, şüphelenilen duruma dair gerekli
açıklamayı kapsayacak nitelikte olmalıdır. Her konu hatırlatılmalı, özetlenmeli ve diğer bir
konuya bağlanmalıdır. Daha sonra verilen ifade özetlenmeli ve doğrulattırılmalıdır. İfade
alma süresince ifade veren, herhangi bir hususta herhangi bir açıklama yapmaya
zorlanmamalı, ifade alan kişi görüşmenin akışını yönlendirmelidir.
SORGULAMA
Gizlenen kanıtlar zayıftan güçlüye doğru ortaya konur. Eğer kişi ifadesini değiştirir veya ifade
verme esnasında suçu işlediğini kısmen veya tamamen kabul ederse ifade baştan tekrar
alınmalıdır.
KAPANIŞ VE NİHAİ ÖZET
Tüm konulara ve iddialara değinildikten sonra görüşmeyi yapan kişi tarafından yapılan
görüşmenin genel bir özeti verilmelidir. İfade veren kişiye, eklemek veya açıklamak
istedikleri başka bir hususun olup olmadığı sorulmalıdır. Eğer kişi, bir şey eklemek veya
değiştirmek isterse yeni bir konu açılmalı ve ifade yeni noktaları içerecek şekilde tekrar
alınmalıdır.
1. Kayıt Yapıldıysa:
Sanığın ekleme veya açıklama yapmasına imkan tanınmalıdır. Görüşmeyi yapan kişi, suç
işlendiği sabitse bunu rapora dökmeli, sanığın görüşme kayıtlarını nasıl alabileceğini
açıklamalı ve görüşme tamamlanarak, tarih ve zaman kaydedilmelidir.
2. Kayıt Yapılmadıysa:
İlgili dokümanlar imzalanır.
5.1.5 ÖZEL SORUŞTURMACILAR
Özel bir soruşturmacı (özel dedektif) genellikle özel bir şahıs veya kuruluş için soruşturmaları
yürüten, kamu görevlisi olmayan kişidir. Genelde avukatlar için çalışmaktadırlar. Şüpheli
ihbarlarda sigorta şirketleri için de çalışabilmektedirler. Özel soruşturmacılardan ruhsat talep
edilmesi gerekmektedir. Bu soruşturmacılardan ayrıntılı notlar almaları, gözlemlerine ilişkin
bilgileri mahkemede, vekilleri adına açıklayacak şekilde hazırlamaları beklenmektedir.
İddianamelerinde, kanuni sınırlar dahilinde kalmaları oldukça önemlidir. Birçoğu özel
uzmanlık dallarına ayrılmaktadır. Örneğin, bazı özel soruşturmacılar yalnızca arama ile
görevlidir.
Global Bakış
Bazı ülkelerde özel soruşturmacılık illegaldir. Bazılarında ise özel soruşturmacılar mevcut
olmakla birlikte yetkileri oldukça sınırlıdır. Örneğin Güney Kore’de yalnızca sigorta
alanındaki yolsuzluklarda denetim izni verilmektedir. Kimi ülkelerde ise bu kişiler ruhsatlı
31
çalışmaktadır. Özel dedektif ve soruşturmacıların düzenli mesai saatleri yoktur. Çoğu dedektif
ve özel soruşturmacı ofisleri dışında denetimle veya görüşmelerle vakit geçirirken, bazıları ise
ofislerinde bilgisayar araştırmaları veya telefon görüşmeleri yaparak zaman geçirmektedirler.
İş stresli ve tehlikeli olsa da, işin amacı bilgi toplamaktan ibarettir. İcra makamı değildirler,
ceza verme yetkileri yoktur.
Eğitim ve Nitelikleri
Özel dedektif ve soruşturmacıların genellikle farklı meslek geçmişleri bulunmaktadır. Çoğu
ilk olarak sigorta şirketleri için çalışmaktadır. Bazıları da askeri veya kamu görevlerinde
denetçi pozisyonlarında çalıştıktan sonra bu görevlere gelmişlerdir. Birçok işveren özel
dedektif veya soruşturmacıda beceri, sabır ve azim gibi özellikleri aramaktadır. Dedektif
yüzleşmekten çekinmemeli ve iyi iletişim kurabilmelidir. İyi görüşme ve sorgu becerileri de
ayrıca önemlidir. Bu kişilerin çalışmaya başlamadan önce sabıka kayıtlarının incelenmesi
gerekmektedir. Bazı özel soruşturmacılar, ehliyetlerini ispatlamak amacıyla profesyonel
kuruluşlardan sertifika almaktadırlar.
5.1.6. ADLİ SORUŞTURMA TEKNİKLERİ
Adli Soruşturma Teknikleri:
-
Adli Bilgisayar Kayıtları
Veri Toplama
Elektronik Bulgu
Elektronik Posta İncelemeleri
Belgelerin Biçimlendirilmesi
Belge ve raporların taranması
Optik Karakter Tanıma tekniklerinin kullanımı yoluyla araştırma
Açık Kaynak Araştırması
-
Telefon rehberleri (Sarı sayfalar)
Ticaret Odası
İnternet Kayıtları
İlan(Reklam) siteleri
Diğer araştırmalar
-
Şekil Analizleri (en son gelişmelerin; şekil dizileri ve kritik soruların analizi)
İdari Araştırma
Kıyaslama
Prosedür Tanımları
5.2 ÜLKE ÖRNEKLERİ:
5.2.1 NORVEÇ
Norveç kayıt sistemleri, banka hesap özetleri ve yolsuzluk olayına karışan şirkete ilişkin bilgi
ve belge temini başlıca soruşturma usulü yöntemlerini oluşturmaktadır. Aşağıda bu hususlara
ilişkin kısaca bilgi verilmektedir:
32
Kayıtlar:
Norveç Sağlık sistemine ilişkin kayıtlar ayrıntılı olarak incelenmektedir.
Banka Hesap Özeti:
Hesaplara açıklanamayacak miktarlar yatırılmış mı? Yurtdışında kredi kartı kullandığına dair
herhangi bir işaret var mı? Örneğin; Sakatlık aylığından faydalanırken sigortalananın
yurtdışına çıkışı yasaktır, hekimin yurtdışında olması da bu dönemde hastaların muayene
edilmediğini göstermektedir.
Şirket:
Şayet yolsuzluğun kaynağı bir şirket ise, söz konusu şirket kayıtlı bir şirket midir? Firmanın
sahibi kimdir, genel müdürü ve diğer önemli görevlerdeki kişiler ile çalışanlar kimlerdir?
Firmanın hesaplarında hangi kalemler bulunmaktadır?
Diğer taraftan her belge titizlikle incelenmektedir. Sigortalının haklarını kullanırken
imzaladığı bir belgenin (sözleşmeler, mesai çizelgesi vb.) olup olmadığına bakılmaktadır.
Ayrıca diğer faaliyetlere ilişkin belgeler (günlükler, zamanı geçirilmiş öğün fişleri vb.)
incelenmektedir. Elektronik haberleşme de işle ilgili olup olmadığı konusunda denetim altında
tutulmaktadır. Hangi hekimlerin hastalık izninde olduğu kontrol edilmektedir. Bu konuda
hekimlerin ifadesine başvurulabilmektedir.
Özel harcamalar ile gelirlerin uyumlu olup olmadığına ilişkin incelemeler yapılmaktadır. Bazı
insanlar kazandıklarının yüzlerce mislini harcamaktadırlar. Bu durum “kara para”ya işaret
etmektedir ve dahası yararlandığı hakların hilafına bir faaliyette bulunduğunu gösterebilir.
Diğer taraftan internetteki ipuçları kişilerin çalışırken ve boş zamanlarında ne yaptıklarını
gösteren şaşırtıcı bir kaynaktır. Örneğin hasta olduğu için evde dinleneceğini belirten birinin
bu sürede Stockholm Maratonuna katıldığı belirlenmiştir. Yine, sakat olduğunu beyan eden
bir kişinin sıklıkla internette işi için büyük reklam kampanyaları yaptığı tespit edilmiştir.
5.2.2 İSPANYA
1. İlk olarak alınan bilginin doğru olup olmadığının tespiti için ilgili birimde bir denetim
gerçekleştirilmektedir. Hastane, sağlık merkezi veya hastane sorumlularıyla bir
görüşme yapılmaktadır. Mevcut vakanın olağan işleyiş prosedürü hakkında bilgi
alınmaktadır. Ayrıca mevcut vakayla ilgili verilen bilgiyi teyit etmek üzere ilgili belge
ve dokümanlar (Örneğin klinik raporları, hasta kayıtları, cerrahi müdahale kayıtları,
kabul listesi vs.), eğer mevcut vakayla ilgisi varsa satın alma faturaları da
istenmektedir.
2. Eğer gerekliyse hastalar ifade vermek üzere çağırılmaktadır.
3. Gerektiğinde sağlık çalışanlarının, eczacıların ve hekimlerin de ifadelerine
başvurulmaktadır.
4. Toplanan bütün dokümanlar, klinik kayıtları, faturalar, soruşturma esnasında toplanan
tüm bilgiler ve tanık ifadeleri bir araya getirilmekte ve değerlendirilmektedir.
33
5. Eğer araştırma, sağlık terminolojisi veya tıbbi ürünler gibi teknik konulara ilişkin ise
gerekli teknik elemanların bilgisine ve bilirkişi görüşüne başvurulmaktadır.
6. Olay, bir hesap hatasının düzeltilmesi şeklinde ve öneriyle telafi edilebilecek bir
durum ise, söz konusu paranın sisteme geri döndürülmesi sağlanmaktadır.
7. Mevzuatın ihlaline yönelik bir durum tespit edilirse, gerekli yaptırım veya disiplin
cezası önerilmekte veya vaka ceza mahkemesine intikal ettirilmektedir.
5.2.3 İNGİLTERE
Yolsuzluklara ilişkin küçük miktardaki kayıplar Yerel Mücadele Birimlerince, yüksek
değerdeki kayıplar ise Bölgesel Mücadele Birimleri tarafından incelenmektedir. Tüm
araştırmalarda en profesyonel yöntemler ve yasal standartlar kullanılmaktadır.
34
6. İSTİHDAM ÖNCESİ ÖN DEĞERLENDİRMELER
Giriş
Bir özel ya da kamu kurum ve kuruluşu, kurum yapısı ve çalışanları denetlenirken veya
denetlendikten sonra, finansal ve saygınlık açısından zarar görebilmektedir. Kurumda çalışan
herkesin özlük bilgileri mevcut olmalıdır.
Dürüst bir işgücünün varlığı, yolsuzluk karşıtı kültürün oluşmasında gerekli bir kriterdir.
İşgücü yolsuzluğunu tespit etmede farklı yöntemler bulunmaktadır. Ancak nitelikli personel
odaklı organizasyonlarda yolsuzluk yapan kişileri durdurmak daha faydalı olacaktır.
Dürüst Yönetim
Dürüst bir kurum, yeni çalışanlarının geçmişini bilmek isteyecektir. İstihdam öncesi inceleme
yöntemiyle, yeni çalışan hakkında bir profil oluşmakta ve bu bilgiyle muhtemel riskler tespit
ve tahmin edilmektedir. Böylelikle, kişinin istihdam için uygun bir personel olup olmadığına
karar verilebilmektedir.
Bu husus, aynı zamanda kişinin kurumdaki pozisyonu ile sorumlulukları konusunda da açıklık
sağlamaktadır. Bu açıdan, dürüstlük hakkında bazı şeyleri bilmek önem taşımaktadır. Gerçek
anlamda bir dürüstlük politikasının uygulanması, sadece çalışan açısından değil kurum
açısından da önem arz etmektedir. Gelecekte kurumda çalışması planlanan personelde
dürüstlük hakkında bir bilinç oluşturulmalıdır. Hata yapan bir çalışanın diğer çalışanlar
üzerinde etkisi büyüktür.
İstihdam Öncesi ve İstihdam Sürecinde İnceleme
İstihdam öncesi standart inceleme süreci bazı unsurları ihtiva etmektedir. Bu unsurlar,
yalnızca kişisel verilere ilişkin bilgileri içermemekte aynı zamanda istihdam geçmişi, ahlak ve
dürüstlük hususlarını da ele almaktadır. Bu incelemelerde, personel bilgilerinin özel hukuk
çerçevesinde korunmasına dikkat edilmeli, kişinin onayı alınmalı ve işbirliği sağlanmalıdır.
Ancak, dürüstlük inceleme süreciyle sınırlı kalmamakta, personel açısından kariyerleri
boyunca önem arz etmektedir. Şartlar değişebilmekte, kişiler kuruma alımları esnasında
dürüst oldukları izlenimleri vermesine karşın, daha sonraları uygun olmayan tavırlar içerisine
girebilmektedirler. Ya da tam tersi olarak, çalışan ilk intibanın aksine sonrasında dürüst bir
anlayışla hareket edebilmektedir.
Dürüstlük değişmeyen bir karakter özelliği değildir, zaman içinde öğrenilebilen bir vasıftır.
Bu süreçte dürüst bir denetçi çok büyük katkı sağlayacaktır. Yine, kurumun dürüstlük
anlayışına ilişkin kapsamlı tanımlar hazırlanmalıdır. Yolsuzluğa ilişkin muhtemel risk ve
sonuçlar ortaya konmalıdır. Böylelikle, ilerlemeye ilişkin, mevcut tedbirlerin etkinliği
hakkında da bir fikir oluşacaktır.
Yasal Yapılar Açısından Dürüstlük Denetimi
İş ilişkilerinde daha etkili bir dürüstlük anlayışına ihtiyaç duyulduğunda, yasal yapılar
açısından bir dürüstlük tetkiki yapılabilir. Bu tarz incelemeler, kurum sahibi ve yöneticilerine
ilişkin yapılabileceği gibi, genel bir değerlendirmeyi, finansal denetimi veya referans
denetimini de içerebilmektedir. Bu anlamda kişilerin onay ve işbirliğine ihtiyaç
duyulmaktadır.
35
Önemli Not
Potansiyel işgücünü inceleme safhası, riskle oranlanmalı ve risk unsuru kişilerin hangi işi
yapacağını, kimlerle iletişime geçileceğini ve hangi bilgilere ulaşılacağını belirlemek suretiyle
tanımlanmalıdır. Her kurumda en yüksek ücret ödenen meslekler dışında güven ve dürüstlük
ihtiyacı duyulan görevler bulunmaktadır. Özellikle bazı alanlardaki geçici personele de kalıcı
personel yaklaşımında bulunmak gerekmektedir.
İş için başvuranlardan yazılı bir onay alınarak, istihdam öncesi inceleme sürecinin prosedür
gereği yapıldığı izah edilmelidir. Prosedürlerin kurumda kabulü uzun bir süreç ve görev
zorunluluğunu gerektirmektedir. Bazı kişiler için birlikte çalışmanın ve gruplar oluşturmanın
faydası ve önemini anlamak zor olabilmektedir. Bu husus, ekstra bir görev olarak
görülmemeli, işe alım sürecinin bir parçası olarak kabul edilmelidir.
6.1. FRANSA
Fransa’da görev yapan doktorların mesleki kariyerleri ile kabiliyetleri denetime tabi
tutulmaktadır. Hekimler, Fransa’da çalışabilmek için ilgili mesleki kurula üye olmak
mecburiyetindedir; bu anlamda doktor ,Tıp Konseyine üye olmak zorundadır. Çalışmak için
gerekli olan söz konusu kayıt mecburiyeti Kamu Sağlığı Kanununun 2. Bölüm Başlığı altında
düzenlenmiştir. Tıp Konseyi üyeliği, askeri sağlık hizmetlerinde çalışan idareciler, devlet sivil
savunma ve yerel otoriteler ile çalışmayan doktorlar için mecburi değildir, söz konusu kişiler
kapsam dışı bırakılmıştır.
Tıp Konseyi hekimlerin yeterlilik sürecinde de rol almaktadır. Tıp Konseyinin görevleri
içinde, doktorların uyması gereken hukuki ve etik şartları düzenlemek ve güncellemek
bulunmaktadır. Tıp Konseyinin doktorların çalışma şartlarına ilişkin denetim fonksiyonu da
bulunmaktadır. Bu sebeple, Konsey’in Mecliste temsil edilmesi ve yasal düzenlemeler
dolayısıyla da kamu sağlığı hizmeti alanında otorite olarak görülmektedir.
Akademik diplomanın ilk kontrolü
Doktor, akademik çalışmaların nihayetinde faaliyet gösterebilmek için Tıp Konseyine geçici
olarak üye olabilmektedir. Diplomasını aldıktan sonra da kesin kaydını yaptırmaktadır.
Fransa - istihdam öncesi denetimler
İstihdam öncesi denetimler Tıp Konseyinin bir hizmeti olarak bilinmektedir. Bu yüzden,
örnekte olduğu gibi diplomayı veren tıp fakültesi ile irtibata geçilmek suretiyle nadiren de
olsa denetim yapılmaktadır. Az sayıda olmakla birlikte sahte diploma vakalarına karşı Tıp
Konseyi üniversiteler ile irtibata geçerek diplomanın geçerliliğini daha sistematik bir şekilde
kontrol etmektedir. Tıp Konseyi ile tıp fakültesi dekanları arasında yapılan bir anlaşma
gereğince diplomaların geçerliliği e-mail ya da faks yoluyla teyit edilmektedir. Bu uygulama
6 aydır devam etmekte ancak yetkililere göre Tıp Konseyinin denetimi hala yeterli
bulunmamaktadır.
İhtisas alanı denetimi
Doktorların gerekli uzmanlığa sahip olup olmadıklarıyla ilgili daha derin bir araştırma
yürütülmektedir. Hangi diplomaların geçerli olup hangi uzmanların çalışabileceğine Avrupa
çapında belirlenen bir liste referans alınarak karar verilmektedir. Ulusal Tıp Konseyi,
yetiştirme ve eğitim periyotlarını da denetlemektedir.
36
Faaliyet denetimi
Tıp Konseyi disiplin kurulunca verilen bir ceza yahut yaptırıma ilişkin kesin karar Ulusal
Konsey’in kabulüne sunulmaktadır.
Fransa’da çalışmak isteyen yabancı doktorların kabulü
AB’deki doktorlar hekim olarak sisteme kayıt edilmelerini Ulusal Tıp Konseyinden talep
edebilmektedir. Diplomaların kabulü ve denkliğine ilişkin süreç Avrupa Birliği kontrolündeki
bir çalışma dahilinde yürütülmektedir.
Yaşanan bazı zorluklar:
Tek bir diploma modeli bulunmamaktadır. Her tıp fakültesi, farklı içerikli diploma
vermektedir. Bu sebeple, Tıp Konseyi için temel bir diploma modelinin bulunmaması zorluk
teşkil etmektedir. Farklı dilleri olan Belçika, Bulgaristan gibi ülkelerde, yeminli çevirmenler
tarafından diplomanın çevirisinin yapılması istenmektedir.
Bazı ülkelerde sahte diploma alma olasılığı bulunmaktadır. Bu ülkelerde, diplomalara zorunlu
sertifikaların da eklenmesi istenmektedir. Bu sertifikalar, tıp fakülteleri veya Sağlık Bakanlığı
tarafından verilmektedir. Sertifikalar için de tek bir format bulunmamaktadır. Yabancı
doktorların eğer kendi ülkelerinde kesinleşmiş bir disiplin cezaları varsa, Tıp Konseyine bu
husus iletilmektedir. Hekim, bu kapsamda herhangi bir cezası olmadığına ilişkin bir belge
almak zorundadır. Bu evrak ve çevirileri sorgulanabilir hususları içermelidir.
Bazı sertifikaların ise rüşvet vermek suretiyle alındığı görülebilmektedir. Önemli miktarda
para ödenmesi suretiyle, sertifikanın idari otoritelerin bürokratik işlemlerini beklemeden kısa
bir sürede elde edilmesi olasılığı bulunmaktadır.
Yabancı doktorların Ulusal Tıp Konseyine kabul talebinde bulunması durumunda, doktorun
daha önceki tıp uygulamaları hakkında bilgi almak için danışman kullanılmak suretiyle
detaylı bir görüşme yapılmaktadır. Bu görüşme, denetçilerin doktor hakkında bir fikir
altyapısının oluşmasına imkan tanımaktadır. Bununla birlikte, söz konusu uygulama tam bir
garanti sağlamaktadır.
Düşünceler:
IMI proje çalışmasında, Avrupa Birliği Avrupalı doktorları da ilişkilendiren bir veritabanı
hazırlamayı düşünmektedir. Buradan hareketle; Kriterler nelerdir? proje ne zaman
gerçekleştirilecektir? Farklı türdeki diplomalar ile yasal çevirilerine ilişkin hali hazırdaki
diplomalar ile birlikte bir karar vermek mümkün müdür? Fransa’da CLEISS gibi yeminli
kamu organizasyonlarının çevirilerini kabul etmek olası mıdır? Kamu kuruluşlarının kabul
edilebilir resmi bir sertifika listesi oluşturması imkan dahilinde midir? Hususlarına cevap
aranmaktadır.
Doktorluk mesleğinde dilin önemi:
Süreçte yaşanan diğer bir zorluk da doktorların uygulamada kullandıkları dilbilgisinin sınırlı
olmasından kaynaklanmaktadır. Örneğin bir hasta; Polonyalı bir anestezistin hastanın
anadilinden anlamaması nedeniyle ölüm tehlikesi atlatmıştır. Fransa’daki uygulamaya göre
Tıp Konseyi gerekli dilbilgisine sahip olmayan doktorların kaydını reddedebilmektedir.
37
6.2. HOLLANDA
Giriş
Kurum; dürüst olmayan kişileri istihdam etmemeli veya kişide tespit ettiği istenmeyen
hususları kendi süzgecinden geçirmelidir.
Dürüst Yönetime Bir Bakış
Kurum, yeni çalışanlarının geçmişini bilmek isteyecektir. İstihdam öncesi inceleme
yöntemiyle, yeni çalışan hakkında bir profil oluşturulmakta ve bu bilgiyle muhtemel riskler
tespit ve tahmin edilmektedir. Böylelikle, kişinin istihdam için uygun bir personel olup
olmadığına karar verilmektedir. Bu husus, aynı zamanda kişinin kurumdaki pozisyonu ile
sorumlulukları konusunda da açıklık sağlamaktadır. Bu açıdan, dürüstlük hakkında bazı
şeyleri önceden bilmek önem taşımaktadır.
Kurumlar Açısından Dürüstlük Denetimi
İş ilişkilerinde daha etkili bir dürüstlük anlayışına ihtiyaç duyulduğunda, kurumlar açısından
da güvenilirlik tetkiki yapılabilir. Bu tarz incelemeler, kurum sahibi ve yöneticilerine ilişkin
yapılabileceği gibi, genel değerlendirme, finansal denetim veya referans denetimi de
içerebilmektedir. Bu anlamda kişilerin onay ve işbirliğine ihtiyaç duyulmaktadır.
İlgili internet siteleri:
www.cozijnsen-consultancy.com
www.schalke.nl
www.dsi.nl
www.hoffmannby.nl
6.3. NORVEÇ
Sağlık personelinin işe alınması, SAFH (Norveç Sağlık Personeli Kayıt Kurumu) tarafından
yapılmaktadır. SAFH, sağlık personeli arasından iş başvurusu yapanlara, yasal çerçevede
mesleki yetki ve görev vermekle yükümlüdür. Süreç, Mesleki Ekip tarafından ilgili mesleki
kategoriye ilişkin olarak tasarlanmaktadır.
1- Uygulamadaki yetersizlik kayıt altına alınmalıdır, SAFH bu yetersizliklerin
giderilmesi için ilgililere resmi mektup yollamaktadır. Geçersiz başvurular
yapılabilmekte, bazı başvuruların ilişiğinde diploma bulunmamakta veya kabul
edilebilirliği konusunda sıkıntı yaşanmaktadır. Geçici yanıtları içeren mektuplar
belgelere eklenmektedir.
2- Başvuru için gerekli tüm belgeler ulaştığında, yetki/ruhsat için koşulların gerçekleşip
gerçekleşmediği değerlendirilmektedir.
3- Gerekliyse, başvuru dışarıdan bir mesleki/teknik danışmana (genellikle bir
üniversiteye) gönderilir.
Kurum internet sitesi, Norveç’te sağlık personeli olarak çalışan yetkili veya izinli tüm
personelin kayıtlarını haftalık olarak güncellemektedir. Bu sitenin veritabanında Norveç
dilinde arama yapılabilmektedir. Yabancılar, Norveç işgücü piyasasında yerel işgücünden
38
karşılanamayan meslek grupları hariç, Norveç’te yaşayabilmek veya çalışabilmek için özel
şartları haiz olmak zorundadır. Norveç Yabancı Çalışan Birimi, öncelikle çalışma ve oturma
başvurularını değerlendirmektedir.
SAFH posta adresi:
P.O.Box 8053 Dep No 0031 Oslo, Norway.
Tel: +47 21 52 97 00 Faks: +47 21 52 97 03
Adres: Storgaten 33, Oslo
Email: [email protected]
6.4. POLONYA
Sağlık sektörü çalışanlarının (doktorlar, diş hekimleri, eczacılar, teknisyen ve teknikerler,
hemşireler ve ebeler) mesleki nitelikleri; meslek icra hakkı sağlayan belgelere göre
doğrulanmaktadır. Bir işe başvurulduğu zaman, müracaat eden kişi eğitimi ile alakalı
belgelerin aslını ya da noter onaylı örneğini arz etmektedir. Sunulan belgeler herhangi bir
şüphe taşıyorsa yetkili birim kurumla bağlantı kurarak belgenin doğruluğunu teyit etmektedir.
Aynı zamanda, Polonya Cumhuriyeti’nden başka bir ülkede doldurulmuş belgelerin
doğrulanması için özel bir prosedür uygulanmaktadır.
Yerel tıp konseyleri, mesleklerini icra etmek üzere veya uzmanlık unvanlarını kullanmak
üzere başvuran ve Polonya vatandaşı olmayan Avrupa Birliği üyesi ülkelerin vatandaşları olan
diş hekimleri ve doktorların niteliklerini, bunlara ait diplomaları ve yerel düzenlemelere göre
doktorlar ve diş hekimleri tarafından sunulması gereken diğer belgeleri kontrol ederek
doğrulamaktadır. Yabancı doktorların söz konusu olması durumunda, diplomaları ve
niteliklerini tanımlayan diğer belgeler, başvuru sahibinin ülkesindeki ilgili otorite tarafından
genellikle tasdikli olarak istenmektedir. Burada herhangi bir şüphe varsa Yerel Tıp Konseyi
belgelerin güvenirliliğini doğrulamak üzere ülkenin ilgili yetkili birimleri ile de bağlantı
kurmaktadır. Aynı prosedürler Avrupa Birliği ülkelerinin vatandaşları tarafından eczacı olarak
çalışma hakkı için yapılan başvuruda da izlenmektedir.
“Bir mesleğin icrası” başlığı altında yer alan belgeler sahte olarak düzenlenmelerine karşı
ilgili otorite tarafından yayınlanmaktadır. Eczacılık mesleğinin icra edilmesi hakkı veren
belgeler, bilgilerin değiştirilmesi ya da kaldırılması teşebbüslerine karşı korunmaktadır.
Avrupa Birliği üyesi olmayan ülkelerden kaynaklı belgelerin teyit edilmesi için ise prosedür
daha zorlayıcıdır. Avrupa Birliği üye ülkelerinden olmayan yabacıların tıbbi niteliklerini teyit
eden belgeler ve diplomalar aşağıda listelenmiş kurallara uygun olarak tasdik sürecine
sunulmalıdır.
Avrupa Birliği üyesi olmayan ülkelerin vatandaşlarının sağlık sektörü çalışanlarının eğitimle
ilgili yeterliliklerini tasdik eden belgelerin, Polonya Cumhuriyetinde verilen bir belgenin
eşdeğeri olduğunun kabulü hususunun uluslararası anlaşmalar bazında da gerçekleşebileceği
ayrıca dikkate alınmalıdır. Anlaşma hükümleri, belirli bir belgenin mesleki amaçlar için mi
yoksa sadece akademik amaçlar için mi kabul edileceği hususunu tanımlamaktadır. Burada
sunulan belgelerin güvenilirliği ile ilgili herhangi bir şüphe varsa, doğrulama işini üstlenen
birim, belgenin verildiği ülkenin ilgili birimi ile bağlantı kurmaktadır.
Doktorlar, diş hekimleri, eczacılar, teknisyen ve teknikerleri, hemşireler ve ebelerin haricinde
tıbbi meslek icra eden kişilerin nitelik doğrulaması yukarıda belirtilen prosedürden farklılık
39
gösterir. Mesleki bir örgüte bağlı olması gerekmeyen sağlık sektörü çalışanları, mesleklerini
eğitimlerini tasdik eden belgelere (diplomalar veya okul raporları) dayanarak sürdürürler. Bu
çalışanlarla ilgili olarak niteliklerin doğrulanması yükü, tıp personelinin merkezi sicili
oluşturulana kadar işverenlerin üzerindedir.
Tıbbi meslekleri icra edenlerin niteliklerinin doğrulanması açısından temel olan husus,
mesleki niteliklerin Sağlık Bakanlığı tarafından tasdik edilmesi sürecidir. Bakanlık, Avrupa
Birliği sınırları içinde mesleklerini icra etmek üzere başvuran sağlık sektörü çalışanlarının
mesleki niteliklerini tasdik eden sertifikalar vermeye yetkilidir. Bu tür bir sertifika
başvurusunda bulunan kişinin eğitim durumunu tasdik eden belgenin orijinal halini ya da
noter onaylı örneğini sunması gerekmektedir. Başvuru sahibinin belgeleri incelenir ve şüpheli
bulunması durumunda kendisinden ek belgeler talep edilir. Okul, kolej ya da eğitim kurumu
ile temas kurulması belgelerin geçerliliğinin tasdik edilmesi için gereklidir.
Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin mesleki niteliklerin tanınmasına ilişkin 7 Eylül 2005
tarihli Talimatı, mesleki niteliklerin tanınması sürecinde Avrupa Birliği üyesi ülkelerin ilgili
makamlarının bilgi alışverişinde bulunmasına imkan tanımaktadır. Söz konusu bilgi akışının
daha etkin olmasını sağlamak amacıyla, Avrupa Birliği üyesi ülkeler AB İç Piyasa Bilgi
Sistemini kurmuşlardır. Elektronik bilgi değişimi sisteminin tasarımı ile ilgili çalışmalar
devam etmektedir. Üye devletler, projenin ilk aşamasında doktorlar, eczacılar, fizyoterapistler
ve muhasebecilerin kapsam dahilinde olmasına karar vermişlerdir. Düzenlenmiş diğer bütün
meslekler daha sonra sistem kapsamına alınacaktır.
Sağlık sektörü çalışanlarının nitelikleri bir formalitenin ötesinde derinlemesine
incelenmektedir. Doktor veya diş hekimi ile ilgili yetersizlik bulunduğuna ilişkin
doğrulanabilir bir şüphenin bulunması durumunda mesleki otorite, mesleğin icrasının
yerindeliğini doğrulama ve çalışanı ek eğitimlere yönlendirme hakkına sahiptir. Eğer söz
konusu çalışan ek eğitimi almazsa, yerel tıbbi otorite doktorun mesleğini icra etmesini veya
eğitimler tamamlanana kadar belirli tıbbi faaliyetlerin icra edilmesini askıya almaktadır.
Doktorlar, diş hekimleri, eczacılar ve tanı teknikerlerinin mesleklerini 5 yıl boyunca icra
etmemeleri durumunda ek eğitim almaları zorunludur.
6.5. SLOVENYA
Slovenya’da Sağlık Sistemi Denetiminin Uygulanması İçin Yetkili Kurumlar:
Slovenya Cumhuriyetinin sağlık sistemi, özel olarak bu alanda ihtisaslaşmış yetkili otoriteler
veya birimler tarafından denetlenmektedir. Başka bir otorite ya da birimin görev alanına giren
bir konu dolayısıyla yetkili olmadıkları fakat kendi denetimleri esnasında karşılaştıkları bir
usulsüzlük olması durumunda, birbirlerini bilgilendirmeleri gerekmektedir.
Bu bağlamda, Yolsuzluğun Önlenmesi Komisyonu, yetkilerini Yolsuzluğun Önlenmesi
Kanunu’ndan almaktadır. Söz konusu Komisyon, örneğin Sağlık Bakanlığının görev alanına
giren bir konuyla ilgili olarak bir usulsüzlük tespit ettiğinde, ilgili Bakanlığı haberdar eder ve
Bakanlık da yetkileri ölçüsünde söz konusu hususla ilgili gereken işlemleri yapar. Bu şekilde,
bütün sağlık sistemi üzerindeki denetim gerçekleştirilmiş olmaktadır.
40
Kurum veya yetkili
birim
Slovenya Cumhuriyeti
Murakabe Mahkemesi
Bütçe Denetim Ofisi
Yolsuzluğun Önlenmesi
Komisyonu
Sigorta Denetleme
Kurumu
Sağlık Bakanlığı
Slovenya Sağlık
Sigortası Kurumu
İç denetim
Slovenya Tabipler Odası
(Yasal dayanak: Doktor
Hizmetleri Hakkında
Kanun)
İş Teftiş Kurulu
İç mesleki denetim
Denetim yetkileri
Murakabe Kanunu hükümlerine göre denetim işlevini yerine getirmektedir
(Dış denetim görevini yerine getirir, örneğin Sağlık Bakanlığının yaptığı
çalışmaların denetlenmesi, Slovenya Sağlık Sigortası Kurumunun
denetlenmesi)
Denetim yetkisini kamu maliyesi hakkındaki kanun hükümlerinden alır.
(İç denetim görevini yerine getirir, örneğin Sağlık Bakanlığının sağlık
hizmetlerine ilişkin yaptığı yatırımların denetlenmesi gibi)
Yolsuzluğun Önlenmesi Hakkında Kanun hükümlerinden yetkilerini alır.
Sigorta şirketlerinin faaliyetlerini denetler.
-
Doktorların hizmetleri ve tıbbi faaliyetler hakkındaki kanun
hükümlerine göre denetim yetkisini kullanır.
- Hastaneler ve özel kişilerin çalışmalarına ilişkin olarak idari
denetim yapar. Denetimin başlangıcı hasta, hasta yakını, sağlık
kurumu, işveren, oda, mahkeme ihbarı ya da şikayeti ile
olabileceği gibi Bakanlığın kendi inisiyatifi ile de olabilir.
- Doktorların faaliyetleriyle ilgili olarak profesyonel denetim talep
etme yetkisine sahiptir (Doktorların Hizmeti Hakkında Kanun)
- Kan nakli ile ilgili kurumların yaptığı çalışmaların Kan Kanununa
uygun olup olmadığı konusunda idari denetim yapma yetkisine
sahiptir.
- Tıbbi faaliyet hakkında kanun ve zorunlu sağlık sigortası hakkında
yönetmelik hükümlerine göre denetim faaliyetini icra eder.
- Sözleşmelerin uygulanması ile ilgili denetim gerçekleştirilir.
Sağlık Sigortası Kurumu sigortalılarına sunulan hizmetin
uygulanmasını denetler.
- Sağlık hizmetleriyle ilgili düzenli muhasebe kayıtlarının tutulup
tutulmadığını denetler.
Kamu Maliyesi Hakkında Kanun, bütün bakanlıklar, kamu kurumları
vb.nin iç denetim sistemlerinin bulunması gerektiği hükmünü
içermektedir. Bu birim, kurum içinde devamlı bir yapıya sahiptir ve üst
yönetime tavsiyelerde bulunur, revizyon standartlarına uygun olarak
faaliyet gösterir.
- Doktorun mesleki eksiklikleri veya hataları olması durumunda,
doktorun ruhsatını iptal etmeye yetkilidir.
- Oda tarafından benimsenen yıllık program ve düzenlemeler ve
bakanlıkla uyumlu olarak doktorların faaliyetleriyle ilgili
tavsiyelerde bulunmak suretiyle mesleki denetim gerçekleştirir.
Doktorlar ve diğer mesleki ve idari personelin istihdam edilmesiyle ilgili
denetim gerçekleştirir.
Tıbbi Faaliyet Hakkındaki Kanun hükümlerine göre kapsam dahilinde
bulunan kamu kurumları, iç mesleki denetim uygulamak zorundadır. Bu
denetim, tıp çalışanları ve diğer sağlık çalışanlarının kontrolünü içerir ve
kurumdaki kişilerin uzmanlık bilgisinin denetlenmesinden sorumludur.
Kanunların ve yönetmeliklerin uygulanmasına ilişkin denetimi yerine
41
Sağlık Teftiş Kurulu
Eczacılar odası
Kamu Sağlığı Kurumu
İlaç Teftiş Kurulu
Piyasa Teftiş Kurulu
getirir.Tıbbi faaliyet gösteren kurum ve kuruluşların hastane
enfeksiyonunun önlenmesi ve kontrolüne ilişkin bir programa sahip olup
olmadıklarını ve bunu uygulayıp uygulamadıklarını denetler.
Eczacılık faaliyeti ile ilgili kanun hükümlerine göre faaliyet gösterilip
gösterilmediğini denetleme yetkisine sahiptir.
Bulaşıcı hastalıklar hakkında kanun hükümlerine göre genel ve özel
önlemlerin uygulanıp uygulanmadığını denetler.
İlaç ve eczacılık alanında mesleki denetim gerçekleştirir.
Tıbbi tedavi hakkında kanun hükümlerinin uygulanmasını ve bu bağlamda
ilaçların fiyatlarının belirlenmesi ile ilgili olarak düzenlemelere uyulup
uyulmadığını denetler.
Doktorların Durumu:
Slovenya Cumhuriyetinde çalışmak isteyen yabancı doktorlar denetimden geçmeli, gerekli
şartları karşılamalı ve kayıt sisteminde yer almalıdırlar. Slovenya’da sağlık sigortası
kapsamında olan her kişinin kendine ait sağlık kartı bulunmaktadır. Bu sebeple her hasta
doktor tarafından kayıt altına alınmakta ve kendisine bir numara verilmektedir. Mesleki ve
finansal değerlendirmeleri yapmak için; bu numaralar farklı açılardan kullanılabilmektedir.
Böylelikle, doktor tarafından verilen reçeteler, hastanın aldığı tıbbi tedaviler ve hastaya
konulan tanı boyunca işleyen süreç değerlendirilebilmektedir.
6.6. İNGİLTERE
1- Kimlik Belgeleri
Doğum belgesi, pasaport, evlilik cüzdanı, doğum, ölüm ve evlilik kayıtları vb. istenmektedir.
2- Önceki Çalışmalar\Referanslar
Çalışma geçmişi, yer, tarih ve görev türünü kontrol etmek. Kişisel ziyaretler yapmak suretiyle
referanslarıyla irtibat kurmak.
3- Sabıka Durumu (Adli Sicil)
Ulusal Polis Sisteminden mahkumiyeti olup olmadığını kontrol etmek. (Sabıka Kaydı)
4-Mali Durum
Kredi değerlendirme sistemini kontrol etmek.
5-İkamet
Seçmen listesi ve kaynak kullanımlarını ( Su, Gaz, Elektrik vb) kontrol etmek
6- Kazanç
Şirket kayıtlarını kontrol etmek
42
7.YOLSUZLUK RİSKİNİN ÖLÇÜMÜ
Ülkenizde sağlıkta yolsuzluk probleminin büyüklüğü nedir, sorusu cevaplandırılabilirse
dolandırıcılık ve yolsuzlukla mücadele sizin için çok daha kolay olabilir. Kurumlar ve
yetkilileri; yolsuzlukla mücadele için eyleme geçilmesi, bu iş için gerekli görevlendirmelerin
yapılması, dolandırıcılık ve yolsuzluk nedeniyle kaybedilen para miktarını azaltmak için
kanunların ve yönetsel kuralların uygulamaya geçirilmesi gerektiği hususunda bu şekilde ikna
olabilirler.
On yıldan uzun bir süredir, sağlıkta dolandırıcılık ve yolsuzluğun boyutunu ölçmek için,
istatistik ve örneklem kullanımında önemli tecrübeler edinilmiştir. Örneğin, İngiltere’de,
yolsuzlukla mücadele uzmanları sadece problemin boyutunu göstermekle kalmamış, aynı
zamanda yapılan çalışmalar sayesinde yolsuzluk nedeniyle oluşan kayıpları % 54 oranında
azaltmayı da başarmışlardır.
EHFCN üyeleri için Risk Ölçüm Araç Paketi oluşturulmuştur. Söz konusu paket, risk ölçüm
uygulamalarınız için yöntem, üzerinde çalışılmış örnekler, zaman ve istatistikler hakkında
destekleyici bilgiler, uygulamayı planlamak ve ilerlemeleri kaydetmek için kullanılacak
işlevsel dokümanlar gibi ihtiyaç duyulabilecek tüm araçları size sunmaktadır. Son olarak,
kendilerine deneyimleri hakkında serbestçe soru sorulabilmesi için risk ölçümünde deneyim
sahibi olan meslektaşların iletişim bilgileri veri bankasının içinde yer almaktadır.
Paket içindeki tüm araçlar EHFCN üyeleri tarafından serbestçe kullanılabilecektir. Paket
aşağıdaki kısımlardan oluşmaktadır:







Risk ölçümü metodunu kullanmak için rehber,
Üzerinde çalışılmış sağlıkta yolsuzluk üzerine bir risk ölçüm örneği,
Risk ölçümü metodunun tanımı,
Risk ölçümü için istatistiksel kurallar,
Bir risk ölçümü uygulaması için zaman serisi,
Bir uygulama esnasında karar verme sürecine ilişkin akım tablosu,
Risk ölçümü hakkında daha fazla bilgi için ilgili kişilerle bağlantı kurma amaçlı
iletişim bilgileri,
7.1. RİSK ÖLÇÜM REHBERİ
Giriş
Bu rehberin temeli, risk ölçüm uygulaması tasarımı ve analizinde yer alan istatistiki hususları
tanımlayan NHS Yolsuzlukla Mücadele biriminin istatistik raporudur. Yolsuzluk ölçümü için
NHS’nin uyguladığı yöntem sekiz aşamada ortaya konmaktadır.
Bu rehber, yöntemi aşama aşama değerlendirmek ve pratik bir örnek kullanmak yoluyla
ölçümü daha kullanılabilir hale getirmeye çalışmaktadır. Örnek Hollanda sağlık sektörünü
temel almaktadır. Bu rehberde seçilen örnek basit bir gruptur.
43
NHS yönteminin her ülkede kullanılabilmesi mümkündür ancak ölçümün geçerliliği, ölçümün
tanımlanma ve çözülme biçimine bağlı olacaktır. Bu nedenle ölçümün nasıl yapılması
gerektiği hususu çok büyük önem taşımaktadır. Aksi halde, sonuçlar, bir anlam ifade
edemeyebilecektir.
Rehber, yolsuzluğun ortaya çıkışına ve maliyetine ilişkin tahminlere sekiz adımda
götürecektir. Bu adımlar kendi içinde aşağıdaki 3 aşamaya bölünebilmektedir:
1. Aşama: Risk Ölçümü Uygulaması
1- İncelenecek grubu sınıflandır, seç ve tanımla,
2- Belirli bir orandaki belirsizlik için gerekli olan minimum örneklem büyüklüğünü
hesapla,
3- Risk ölçüm uygulamasında yer alan olayları seç,
2. Aşama: Risk Ölçüm Uygulamasının İncelenmesi
4- Seçilmiş olayları incele,
3. Aşama: Risk Ölçüm Uygulamasının Analizi
5- Yolsuzluğun ortaya çıkışını hesapla,
6- İstatistiksel belirsizliği hesapla,
7- Yolsuzluk maliyetini hesapla,
8- Yolsuzluk maliyetindeki istatistiksel belirsizliği hesapla,
1.AŞAMA: RİSK ÖLÇÜM UYGULAMASI
1. İncelenecek Grubu Seç: Tanımla ve Sınıflandır
Bir risk ölçümü uygulamasına girişmeden önce, çalışılacak uygulamanın yapısı hakkında bazı
kararların verilmesi önemlidir. Yapmanız gereken ilk iş neyin ölçüleceğinin kesin bir
tanımının yapılmasıdır. Sahtecilik mi, hata mı yoksa her ikisi mi ölçülecek ve bunların
tanımları nelerdir? Farklı ülkelerdeki sonuçların karşılaştırılabilmesi için NHS metodunu
kabul eden tüm ülkelerde aynı sahtecilik veya hata tanımlarının kullanılması tercih
edilmektedir.
Yapmanız gereken ikinci şey ülkenizdeki mevcut sağlık sistemini sınıflandırmaktır. Her
ülkenin kendine ait bir sağlık sistemi ve dolayısıyla kendine has yolsuzluk tipleri
bulunmaktadır. Her ülkenin kendi grup ve alt grupları farklı olacaktır.
44
Eğer sağlık sisteminin iyi bir tanımı ve sınıflandırması mevcutsa, aşağıdaki konular göz
önünde bulundurularak risk ölçümü uygulamasını tanımlamak mümkündür;
a. Hangi yolsuzluk türleri incelenecektir?
b. Hangi gruplar dahil edilecektir?
c. Her vaka nasıl sınıflandırılacaktır?
Bu sorulara verilecek cevaplar her uygulama için özel olacaktır. Bununla beraber, değişik
sahtecilik tipleri için ayrı risk ölçüm uygulamalarının uygulanması tercih edilebilmektedir.
2. Örneklem boyutunun hesaplanması
Belirli bir yolsuzluk alanında tüm muhtemel durumların test edilmesi genel olarak mümkün
değildir. Bu nedenle risk ölçümü çalışmaları her bir ülke için tüm olası durumlar arasından
örneklem yapılması şeklinde gerçekleştirilecektir. Dolayısıyla, örneklem yöntemiyle elde
edilen sonuç tüm vakaların değerlendirilmesi durumunda elde edilecek sonuç ile aynı
olmayacaktır. Bu nedenle, risk ölçümündeki tüm sonuçlar aynı zamanda bir “belirsizlik
derecesi”ni de içermektedir.
Belirsizlik derecesi örneklemin boyutuna bağlıdır. Daha geniş bir örneklem, daha küçük bir
örnekleme göre daha az belirsizlik oranı içerir. Bu nedenle örneklem boyutu ne kadar büyük
olursa, yolsuzluğun ortaya çıkmasına yönelik daha doğru değerler elde edilecektir. Ancak
örneklem boyutunu, gereksiz işlem yükü yaratacak ya da gereğinden fazla örneği içerecek
şekilde büyütmekten de kaçınılmalıdır.
Aşağıdaki formül risk ölçümlerinde kullanılacak örneklem boyutunun hesaplanmasında
kullanılabilecektir. Bu formül, örneklem içindeki vakaların rastgele seçilmesi ve örneklemin
bütün vakalardan örnek içermesi durumunda kullanılabilecektir.
n=(Z2 .p.(1-p))/U2
n= örneklem
p= yolsuzluk vaka oranı
1-p= yolsuzluk harici vaka oranı
U= beklenen belirsizlik oranı
Z= güven aralığı için sabit değer (%95 güven için 1.96, %99 güven için 2.58)
Görüldüğü gibi doğru örneklem boyutunu seçerken dikkate alınması gereken 3 faktör
bulunmaktadır. Bunlar:
1. Yolsuzluğun ortaya çıkma oranının ölçülmesi (p)
2. Belirsizlik oranı (U)
3. Belirsizlik oranının güvenilirliği (Z)
Yolsuzluğun ortaya çıkma oranı değeri (p) olmadan gerekli örneklem boyutunun belirlenmesi
mümkün değildir. Böyle bir yolsuzluk oranı tahmini, kaynak sayısına bağlı olabilir. Bu
değer, daha küçük bir pilot uygulama sonucu, benzer bir ülkenin elde ettiği sonuç ya da
herhangi bir müfettişin yolsuzluk alanındaki çalışmasından da edinilebilir.
45
Diğer bir faktör de beklenen belirsizlik oranıdır. Bazı durumlarda daha düşük belirsizlik
rakamları gerekebilir. Bunun için ise daha geniş bir örnekleme ihtiyaç vardır.
Son olarak hesaba katılması gereken diğer faktör ise güven aralığı için kullanılacak olan sabit
değerdir. Yolsuzluğun ortaya çıkma olasılığından %100 emin olunamamaktadır. Daha yüksek
bir güven aralığı değeri için de geniş bir örneklem boyutuna ihtiyaç vardır. Genel olarak
kullanılan güven aralığı %95’dir. Bazen %99 değeri de kullanılmaktadır.
Örnek: Asgari bir örneklem boyutunun hesaplanması:
P= %1
U= ± 0.5%
Z= %95 (1.96)
n= (Z2 .p.(1-p))/U2
n=(1.962 .0.01.099) /0.0052 =1.521,3 asgari örneklem boyutu 1.522 olarak hesaplanmıştır.
3. Vaka seçimi
Örneklem boyutunun hesaplanmasından sonraki aşama, vaka belirlenmesidir. Uygulamanın
sonucunun tüm diğer vakalarda da geçerli olabilmesi için örneklemde kullanılan vakaların
geneli temsil eder nitelikte olması gerekir. Örneğin, hastalar arasında yapılan bir araştırmada
seçilen hastalar ülke geneliyle benzer özellikler taşımalıdır. Aksi takdirde, elde edilen sonuç
genellenemez ve yararlı bir bilgi ortaya çıkartılamaz.
İlk olarak, ölçüm içindeki grupların iyi tanımlanması doğru vakaların seçilebilmesi için
önemlidir. İkinci olarak da, vakalar muhtemel durumları yansıtacak şekilde mümkün
olduğunca geniş kapsamlı olmalıdır. En önemli kural olayların rastgele seçilmesi
gerekliliğidir. Günümüzde verilerle çalışan her yazılım programı rastgele olaylar listesi
üretebilmektedir.
Alt Gruplarla Çalışmak
Bazı ölçüm uygulamalarında, yolsuzluğun oluşumu ana örneklemin alt grupları için ayrı
olarak hesaplanabilmektedir. Bu tür durumlarda, alt gruplardan elde edilen sonuçların,
yolsuzluk hakkında genel bir tahmin elde etmek için birleştirilmesi gerekmektedir. Söz
konusu durumlarda, uygulamanın tamamı için tek bir örneklem büyüklüğü hesaplanmalı ve
daha sonra olaylar alt gruplara bölünmelidir. Her alt grup için kaç olay seçileceği önemli
bir karardır. Bu seçim risk uygulamasının asıl hedefine bağlı olacaktır. Uygulamanın asıl
hedefi aşağıdaki seçeneklerden biri olabilir:
 Her alt grup için yolsuzluk oluşumunu ayrı ayrı hesaplamak,
 Alt grupların hepsi için genel yolsuzluk oluşumunu belirlemek.
46
Eğer ilk seçenek hedefleniyorsa ise, alt grupların her birinde benzer sayıda olayları incelemek
anlamlı olacaktır. Bu her alt grup için oldukça kesin bir yolsuzluk tahmini yapılmasını
sağlayacaktır. Eğer hedef ikinci seçenek ise, en geniş alt gruplardan daha fazla olay
alınmalıdır. Bu strateji, alt gruplardan gelen sonuçlar birleştirildiğinde en kesin yolsuzluk
tahminini verecektir.
2.AŞAMA: RİSK ÖLÇÜMÜ UYGULAMASININ İNCELENMESİ
4.Örnek Olayların İncelenmesi
Örnek olaylar seçildikten sonra, olayın yolsuzluk olup olmadığına karar verilmesi
gerekmektedir. Bu karar ancak olayların tek tek incelenmesinden sonra verilmelidir. Olayların
nasıl inceleneceği ve bu inceleme sonucunda hangi kararların alınabileceğinin genel bir
tanımının yapılması tavsiye edilir. Her olayın tek tek incelenmemesi durumda sonuçlar geçerli
olmayacaktır. Tüm inceleme aynı mantıkla yapıldığı takdirde verinin analizinde kesinlik ve
güvenirlik derecesi geçerli değerler bulunabilecektir.
İkinci olarak, incelemeden önce, bir olayın hangi temelde yolsuzluk olarak
nitelendirilebileceği veya nitelendirilemeyeceği hususunda karar verilmelidir. Bu karar
yolsuzluğun tanımına bağlıdır ve her olay için aynı şekilde uygulanmalıdır.
İncelemelerin sonuçlarının ve yolsuzluk miktarının bir veri tabanına veya çizelgeye
kaydedilmesi analizi daha kolay hale getirdiğinden tavsiye edilmektedir.
3.AŞAMA: RİSK ÖLÇÜMÜ UYGULAMASININ ANALİZİ
5.Yolsuzluk Gerçekleşme Oranının Hesaplanması
Veri analizi iki ana değerin hesaplanmasından oluşmaktadır:
 Yolsuzluk Gerçekleşme Oranı
 Yolsuzluk tahminindeki belirsizlik oranı.
Bütün risk ölçümü uygulamalarının analizi aynı yolu takip etmektedir. Fakat hesaplamaların
kesinlik ifade etmesi bütün olayların gruplanmasına veya toplam örneklemin alt gruplara
bölünmesine bağlıdır.
En basit analiz metodu, incelenen bütün olaylar bir tek grup olarak düşünüldüğünde
gerçekleştirilecektir. Araştırılan olayların farklı alt gruplara bölünmesi halinde daha karmaşık
bir analiz metodu gerekecektir. Bu bölümde sadece tek bir gruba dayalı yapılan analizi
inceleyeceğiz.
Yolsuzluk oluşumu, incelenen yolsuzluk içerikli olayların oranı baz
değerlendirilecektir (bazen bunlar oransal yüzde olarak da belirtilecektir). Bu değer
içerikli olay sayısının toplam incelenen olay sayısı ile oranlanması
hesaplanmaktadır. Yolsuzluk oluşumuna ilişkin hesaplama matematiksel olarak
şekilde formüle edilmektedir:
alınarak
yolsuzluk
suretiyle
aşağıdaki
47
P=
nfraud / (nfraud + nnofraud)
P=
yolsuzluk olaylarının oranı
nfraud =
yolsuzluk içerikli olay sayısı
nnofraud =
yolsuzluk içerikli olmayan olay sayısı
Çözülememiş olaylar:
Karar vermek için yeterli bilgi mevcut değilse bütün vakalarda yolsuzluğun meydana gelip
gelmediğini belirlemek imkansızlaşabilir. Söz konusu vakalar çözülmemiş olaylar olarak
adlandırılmaktadır. Bu durumda yapılması gerekenler 3 seçenek halinde aşağıda belirtilmiştir.

Bütün çözülmemiş olayları yolsuzluk olarak kabul etmek

Bütün çözülmemiş olayları yolsuzluk olarak kabul etmemek

Çözülmemiş olayları tam olarak analiz etmekten vazgeçmek.
Şayet çok sayıda çözülmemiş olay varsa son seçenek, muhtemelen en mantıklı olanıdır. Fakat
bu durumda çözülemeyen olaylardaki yolsuzluk oluşumu çözülmüş olaylardakilerle aynı
varsayılacaktır. Birden çok farklı senaryonun olması halinde sonuçları karşılaştırmak için
birden çok analizin yapılması da mümkün olabilecektir.
Örnek, yolsuzluk oluşumunun hesaplanması
Örneğimizde 1550 beyan incelenmiştir. İncelemenin sonuçları:
Yolsuzluk: 23
Yolsuzluk olmayan durum: 1519
Çözülmemiş: 8
Yolsuzluğun oluşumu aşağıda verilen formülle hesaplanmaktadır.
p = nfraud / (nfraud + nnofraud)
P= 23/(23+1519) = 0.015 = % 1.5
6. İstatistiksel belirsizliğin hesaplanması:
Yolsuzluk olasılığını hesapladıktan sonra her bir tahmine ait belirsizlik oranı
hesaplanmaktadır. Sadece bir örnek yerine muhtemel tüm olayların incelenmesi ile bir
48
örneklemin incelenmesi sonucu hesaplanan değerler farklılaşabilecektir. Bu nedenle tahminler
kesinlik taşımamaktadır. İstatistiksel belirsizliğin yanında “yolsuzluk olmayan” faktör için de
bir belirsizlik bulunmaktadır. Gerçekten de yolsuzluk içerip içermediğinden emin
olamadığımız kısım da mevcut olduğundan şimdilik istatistiksel belirsizlik üzerine
yoğunlaşacağız. Fakat bu bilginin de sonuçlar yorumlanırken göz önünde bulundurulması
gerekmektedir.
Belirsizlik; bütün olayların temelinde bulunan yüksek olasılıklı değer aralığının
hesaplanmasıyla belirlenecektir. Buna istatistik terminolojisinde “güven aralığı”
denilmektedir. Başlangıçta standart hata denen değer hesaplanmakta, daha sonra bu ölçüm
kullanılarak belirsizlik miktarı saptanmaktadır.
Gerçek yolsuzluk oranının güven aralığında kalacağı güven derecesi belirlenmelidir. Bu
değerin güven aralığında yer alması çok önemlidir. Güven aralığı genellikle % 95 ile %99
arası bir değer olarak hesaplanmaktadır.
U=Z.SE(p)
U= Yolsuzluk hakkındaki tahmini belirsizlik
P= Yolsuzluk olaylarının oranı
SE(p)= p’nin standart hatası SE(p)= √ [P(1-P)/n] (her koşulda)
1-p= Yolsuzluk içermeyen olayların oranı
N =nfraud + nnofraud= veri analizindeki toplam olay sayısı
Z = sabit değer. Bu değer %95 güvenlik için 1.96 değerini, %99 için 2.58 değerini
almaktadır.
SE(p) için kullanılan formül örnekteki olay sayısı aşağıdaki temel kuralla uyumlu
olduğu takdirde kullanılmaktadır.
n.p>=5 ve n.(1-p)>=5
p= Yolsuzluk olaylarının oranı
n=nfraud + nnofraud= veri analizindeki toplam olay sayısı
Örnek:
Öncelikle formülü kullanma koşullarına bakılmaktadır. Bunlar:
n.p>=5 ve n.(1-p)>=5
1542 x 0.015 = 23
1542 x 0.985 = 1519
Her iki değer de 5’ten büyüktür.
49
İkinci olarak, belirsizliği hesaplamada şu formül kullanılmalıdır:
U=
Z.SE(p)
SE(p)= √ [(P(1-P)/n]
U=1,96 x √((0,015 x 0,985) / (1,542)) = 0,0061
Belirsizlik 0.0061 = + % 0,6 olarak hesaplanmıştır.
Yolsuzluğun olasılığı % 95 güven aralığında % 1.5 + %0,6 olarak hesaplanmıştır.
7.Yolsuzluğun maliyetinin hesaplanması
Yolsuzluk ölçüm uygulaması analizindeki ilk aşama yolsuzluk olasılığının hesaplanmasıdır.
İkinci aşama yolsuzluk maliyetinin hesaplanmasıdır. Toplam yolsuzluk maliyetinin
hesaplanmasında bazı yöntemler kullanılmaktadır. En basit yöntem yolsuzluk olaylarının
ortalama maliyetinin hesaplanması ve bu oranın tahmin edilen yolsuzluk olaylarının sayısı ile
çarpılmasıdır. Aşağıdaki formül toplam yolsuzluk maliyetini hesaplamada kullanılmaktadır.
C = P . Ac . N
C = Yolsuzluğun toplam maliyeti
P = Yolsuzluk olaylarının oranı
Ac= Her bir olay için yolsuzluğun ortalama maliyeti
N = Toplam olay sayısı
Örnek:
Yolsuzluk olaylarının maliyeti denetim sonucunda veri tabanına kaydedildiğinden, her bir
olay için yolsuzluk maliyeti bilinmektedir.
23 yolsuzluk olayının toplam maliyeti= 1123,34 €
Yolsuzluk olayı başına ortalama maliyet= 1123,34 / 23 = 48.84 €
Eczacılar tarafından NHS’ ye bildirilen toplam işlem sayısı= 11.234.456
Yolsuzluk maliyetinin hesaplanması:
C = P . Ac . N
C = 0.015 x 48,84 € x 11.234.456 = 8.184.250 €
50
8.Yolsuzluğun maliyetindeki istatistiksel belirsizliğin hesaplanması
Yolsuzluk alanında olduğu gibi yolsuzluğun maliyetinde de belirsizlik olacaktır. Söz konusu
belirsizlik önceki belirsizlik hesaplamalarıyla aynıdır. Yolsuzluğun toplam maliyetindeki
belirsizlik aşağıdaki formülle hesaplanmaktadır:
C= U . Ac . N
U = Yolsuzluk tahminindeki belirsizlik
Ac= Bir olaydaki yolsuzluğun ortalama maliyeti
N = Toplam olay sayısı
Örnek:
C=U . Ac . N
C= 0,006 x 48,84€ x 11.234.456 = +3.319.768,- €
Yolsuzluk maliyeti %95 güven aralığında her yıl için 8.184.250,- €, +3.319.768,- € olarak
hesaplanmaktadır.
Maliyetlerdeki belirsizlik yolsuzluk olasılığındaki belirsizlik ve yolsuzluk başına hesaplanan
ortalama maliyete dayanmaktadır. Hesaplanan bu ortalama maliyetin kendi standart sapması
vardır ve bu nedenle hesaplamaya bu belirsizliği dahil etmek daha doğru olacaktır.
SONUÇ:
Alt gruplar ve hata türleri
Bu rehberde kullanılan analiz tek bir gruba (eczacılar) ve bir karar ölçümüne (yolsuzluk ve
yolsuzluk olmayan) dayanmaktadır. Alt grupların risk ölçümlerinin ayrı ayrı incelenmesi
gerekmektedir. Hesaplamalar prensipte aynı formüle dayanmaktadır.
Ülkeler arasında kıyaslama (Benchmarking):
Her ülkenin kendine ait bir sağlık sistemi olmasından dolayı risk ölçüm sonuçlarını doğrudan
kıyaslamak mümkün değildir. Çünkü:
Her ülke için farklı bir tahmini değer vardır. Yolsuzluk olasılığı her bir ülkede tanımlanan risk
ölçüm faaliyetlerine kuvvetli bir şekilde bağlı olmasına rağmen yolsuzluğun maliyeti de
değerlendirilmektedir. Bunun için yolsuzluğu ve risk ölçüm uygulamalarının birlikte
51
tanımlanması tercih edilmektedir. NHS yönteminin çalışılması suretiyle her ülkede çalışmaya
aynı tarafla (örneğin eczacılar) başlanması önerilmektedir.
Yolsuzluk ölçüm uygulamalarının tahmini maliyeti
Bu rehber yolsuzluk ölçüm uygulamasının sekiz aşamada nasıl kurulacağı hakkında bilgi
vermesine rağmen yöntem üzerindeki çalışmanın pratikte oldukça uzun bir zaman aldığını da
belirtmek gerekmektedir.
Özellikle örnek olay incelemesi emek yoğun çalışmaları
gerektirmektedir. Kaydedilen maliyetler dikkate alındığında 1000 örnekli ölçüm
faaliyetlerinin yaklaşık tahmini maliyetlerine erişilebilmektedir:
Düzenleme ve analiz :
40 saat
İnceleme :
1000 olay x 1 saat = 1000 saat
Saat başına maliyet :
50 €
Toplam maliyet :
1040 x 50€ = 52.000,- €
Yolsuzluk ortaya çıkarılmadan önceki dönem
Bilgisayar sistemi öncelikli olarak çeşitli beyanların birleşimi üzerinden yolsuzlukları tespit
etmektedir. Söz konusu durumlarda tespit edilen vakalarla ilgili analizlerde ne yapılması
gerekmektedir?
Bu sorunun cevaplanabilmesi için örnekteki olayların tespit edilen vakalardan seçilip
seçilmediğini bilmek gerekmektedir. Eğer tespit edilen olaylar örnekte yer alıyorsa yukarıda
verilen hesaplamalar kullanılmalıdır. Eğer örnekte yer almıyorsa, ölçüm hedefi üzerinde
düşünülmesi gerekmektedir:
1. Yolsuzluk olasılığı otomatik tespit sürecinden sonra ölçülmek isteniyorsa (tespit süreci
çevresel bir değişken olarak kabul edilmektedir) yukarıda verilen hesaplamalar
kullanılmalıdır.
2. Tespit edilen olaylardaki yolsuzluk olasılığı ölçülmek isteniyorsa: tespit edilen olayın
sonuçları analiz sonuçlarına dahil edilmelidir. Nasıl dahil olacağı duruma göre
değişiklik arz etmektedir.
Yöntemi diğer ölçüm uygulamalarında kullanma
Bu doküman risk ölçüm uygulamasının gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan temel bilgileri
sağlamaktadır. Araştırmaların yürütülmesi esnasında her istatistiksel verinin incelenmesi
mümkün değildir. Araştırma yöntemlerine ilişkin kitaplara da başvurulması ve risk ölçüm
uygulamasının bu kurallar çerçevesinde tasarlanıp analiz edilmesi gerekmektedir. Fakat analiz
ve tasarımın bir istatistikçinin rehberliğinde yapılması önerilmektedir.
52
7.2. RİSK ÖLÇÜMÜ UYGULAMA ÖRNEĞİ
Giriş
Bu bölümde risk ölçüm uygulamasına ilişkin bir örnek verilmiştir. Temeli sekiz aşamada
tanımlanan ve İngiltere’deki NHS Yolsuzlukla Mücadele Birimi risk ölçüm uygulamasına
dayanan bir örneğe yer verilmiştir. Bu örnek önceki bölümde yer alan örnekten daha
karmaşıktır ve Hollanda sağlık sistemine ilişkindir.
1.Risk ölçüm uygulamasının tasarımı
1.Aşama: İncelenecek grubun seçilmesi: Tanımlama ve sınıflandırma
Hollanda’da her bir eczacı, aile hekimi gibi hizmet sunucuları hastanın bağlı olduğu sigorta
şirketine hastaya yaptığı her tıbbi uygulama için bilgi vermek zorundadır. Bir ay boyunca
yapılan uygulamalar tek bir belgede toplanarak aylık olarak gönderilmektedir. Her tıbbi
uygulamanın bir kodu vardır ve her kodun sabit bir ücreti mevcuttur.
Yolsuzluğun tanımlanması:
Yolsuzluk hakkında konuşmadan önce kasıtlı veya kasıtsız yapıldığının göz önünde
bulundurulması gerekmektedir. Bu ayrımın yapılabilmesi için yasal olmayan bildirimler
üzerinde durulacak ve daha sonra bunlar kasten yapılmayanlar ve kasıtlı olarak yapılanlar
olarak ikiye ayrılacaktır.
Yasaya ve gerçeğe aykırı bildirim 2’ye ayrılabilir.
1. Kasıtlı, yolsuzluk
2. Kasıtsız, yanlışlık / hata
Yolsuzluğun ve hatanın tanımının kesin biçimde yapılması gerekmektedir. Hesaplama örneği
için bu husus fazla önem taşımamaktadır. Bu nedenle şimdilik bu tanımlama üzerinde
durulmayacaktır.
Sağlık hizmetlerinin sınıflandırılması:
Hollanda’da sağlık sistemi dört şekilde kategorize edilmektedir:
 ABWZ: Her vatandaşın zorunlu olarak sahip olduğu temel sağlık sigortasıdır. Bu
hizmetten özürlü ve yaşlı kişiler de yararlanabilmektedir.
 Ulusal sağlık hizmetleri: Düşük gelirli her vatandaş için gerekli olan sigortayı ifade
etmektedir. Eczane, hastane hizmetleri, aile hekimliği, diş bakımı gibi temel sağlık
hizmetlerini kapsamaktadır.
 Özel sigorta: Yüksek gelirli kişiler için sunulan sigortadır. Eczane, hastane hizmetleri,
aile hekimliği, diş bakımı gibi temel sağlık hizmetlerini kapsamaktadır
 Ek sigorta: Örneğin fizyoterapi gibi daha geniş bir sağlık hizmeti talep eden kişiler
için istek üzerine yapılan sigortadır.
53
Hollanda sağlık sistemini anlamak için sisteme sağlık hizmet sunucuları ve sigortalılar
açısından ayrı ayrı bakmak gerekir.
Her vatandaş (ya da sigortalı) zorunlu sigortadan (AWZB) faydalanabilmek için prim ödemek
zorundadır. Bu primin yanında gelirlerine bağlı olarak temel sağlık sigortası için (diş tabipliği,
aile hekimliği, hastane hizmetleri gibi) de prim ödeyebilmektedirler. Bunun için burada gelir
sınırı denilen bir eşik vardır. Ayrıca vatandaşlar kişisel durumuna bağlı olarak temel sağlık
hizmetlerini yeterli bulmuyorsa belirli bir ücret karşılığında ek sigortadan da
yararlanabilmektedir. AWZB hizmet sunucusuna merkezi fondan ödeme yapılmaktadır.
Hizmet sunucuları sigorta şirketlerinin ödeyeceği faturaları bildirmek zorundadırlar. Bu
bağlamda çoğunlukla hastanın sigorta şirketine fatura ya da bir bilgi gönderilmekte veya
doğrudan irtibata geçilmektedir.
Aşağıdaki tabloda 2002 yılında işlem bazındaki maliyetler gösterilmiştir.
İşlemler
Yasal sigorta tanımları
AWZB
Ulusal sağlık hizmeti
Özel sigorta tanımları
Ek NHS
Özel sigorta
Toplam
2002
Oran
18.536
15.502
% 44
%37
1.008
6.940
41.985
%2
%17
%100
Grupların seçimi:
Esas itibariyle verilen her tıbbi hizmetin bildirilmesi gerekmektedir. İnceleme için hizmet
veren ve sigortadan yararlanan iki ayrı grup arasında bir seçim yapılması gerekmektedir.
Burada hizmet sunucularının incelenmesi tercih edilmiştir.
Almak zorunda olduğumuz bir sonraki karar, hangi hizmet sunucularının inceleneceğidir. Bu
örnekte işe ulusal sağlık hizmetlerindeki bütün hizmet sunucuları bildirimlerinin incelenmesi
ile başlanılacak, farklı hizmet vericileri alt gruplara ayrılacaktır. Aşağıdaki tablo 2002 yılında
hizmet verici başına yapılan bildirim sayısını ve hizmet verici türlerini göstermektedir.
Hizmet sunucular
Sayı
Oran
Sayı
Oran
Paramedikal
Diş hekimleri
Aile Hekimleri
Eczacılar
15.532
11.768
10.631
3.198
%35
%26
%24
%7
4.009.27
4.553.93
4.126.58
14.381.95
% 8.2
% 9.4
% 8.5
% 29.6
Bazı hizmet sunucusular (yapılan bildirimlere dayanarak) çok küçük gruplar olmasından
dolayı aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır:
54
Hizmet sunucular Yüklenici
Firma
Sayıları
Hastane hizmeti
483
Eczacı
3.198
Diş Doktoru
11.768
Aile Hekimi
10.631
Hekimlikle
15.532
İlgili Yükleniciler
Diğerleri
3.424
Toplam
45.036
Oranı
Bildiri Sayıları
Oranı
1%
7%
26%
24%
35%
19.916.023
14.381.954
4.553.936
4.126.585
4.009.273
41%
30%
9%
9%
8%
8%
100%
1.640.140
48.627.911
3%
100%
Bu sınıflandırmayla 6 alt grup tamamlanmaktadır. Bu ölçümün amacı %95 güven aralığındaki
her bir alt grup için yolsuzluk olasılığını tahmin etmektir. Sonuçta, tüm altı grup için örnek bir
büyüklük hesaplanması gerekmektedir.
İnceleme için yasadışı faaliyet türünün seçilmesi
En son karar inceleme yapmak istediğimiz yolsuzluk tipinin seçilmesi kararıdır. İnceleme
yapacağımız yolsuzluk türü “muvazaa” olarak adlandırılmaktadır. Bu yasa dışı kasti faaliyet
türleri ayrıca kasıtlı olmadan yapılan hatalar da ele alınarak incelenecektir. Bu her iki kararda
örnek bir büyüklük hesaplamamız gerektiği anlamına gelmektedir.
2.Aşama: Örnek büyüklüklerinin hesaplanması
Ölçümü tanımladıktan sonra gelecek bir sonraki aşama örnek büyüklüğün hesaplanmasıdır.
Risk ölçüm uygulamasının örneklem büyüklüğü aşağıdaki formül ile hesaplanacaktır.
n > (Z ².p.(1-p))/U²
n=
p=
1-p=
U=
Z=
Örnek büyüklük
Mevcut yolsuzluk/hata oranları
Mevcut olmayan yolsuzluk/hata oranları
İstenilen belirsizlik seviyesi
Gerekli güvenli aralığına dayalı olan sabit değer. %95 güven aralığı için 1,96; %99
güven için 2,58 değer almaktadır.
Örnek büyüklük hesaplanmadan önce çeşitli alt gruplardaki yolsuzluk oranlarının incelenmesi
gerekmektedir. Bunun için aşağıdaki tablo örnek büyüklüğü hesaplamamız için
kullanacağımız ölçümleri göstermektedir. Bu ölçümler daha önceki inceleme ve tecrübelere
dayalı olarak yapılmıştır.
55
Hizmet sunucuları
Bildiri Sayıları Oran Yolsuzluk Oranları Hata Oranı
1. Hastane hizmetleri
2.Eczacılar
3.Diş Hekimleri
4.Aile Hekimleri
5.Paramedikal
6.Diğerleri
Toplam
19.916.023
14.381.954
4.553.936
4.126.585
4.009.273
1.640.140
48.627.911
41%
30%
9%
9%
8%
3%
100%
0,009(0,9%)
0,010(1,0%)
0,021(2,1%)
0,006(0,6%)
0,014(1,4%)
0,005(0,5%)
0,021(2,1%)
0,023(2,3%)
0,025(2,5%)
0,010(1,0%)
0,019(1,9%)
0,012(1,2%)
İstenilen belirsizlik seviyesi için her alt grup için aynı aralık (±0,5% yolsuzluk için 0,75%
hata) seçilmekte, her örnekte %95 güven seviyesinde bir sonuç elde edilmesi beklenmektedir.
Örneğin hastane hizmetleri için örneklem büyüklüğü hesaplanmakta ve diğer alt gruplar için
de bu hesaplama uygulanmaktadır. Her bir alt grup için bir örnek uygulanabilmekte, fakat bu
örnek hem yolsuzluğun hem de hataların varlığını tespit etmeye yetecek kadar geniş olmak
zorundadır. Sonuç olarak, her ikisi için de bir hesaplama yapılması gerekmekte ve minimum
örnek büyüklüğü olarak en geniş örnek büyüklüğü alınmalıdır.
n yolsuzluk, hastane
>= (Z² . p . (1-p)) / U² = (1,96². 0,009. (1 - 0.009)) / 0,005²
1.371 n hata, hastane >= (1,96² . 0,021 . (1-0,21)) / 0,0075² = 1.405
Hastane hizmetleri için minimum örnek büyüklüğü 1.405 bildirim olacaktır. Aşağıdaki tablo
tüm alt gruplar için yapılan hesaplama sonuçlarını göstermektedir:
Hizmet sunucusular Yolsuzluk
Oranları
1. Hastane hizmetleri 0,009 (%0,9)
2. Eczacılar
0,010 (%1,0)
3. Diş Doktorları
0,014 (%1,4)
4. Aile Hekimleri
0,006 (%0,6)
5. Paramedikaller
0,014 (%1,4)
6. Diğerleri
0,005 (%0,5)
Toplam
Hata Oranı
0,021 (%2,1)
0,023 (%2,3)
0,025 (%2,5)
0,010 (%1,0)
0,019 (%1,9)
0,012 (%1,2)
Yolsuzluk
Sayıları
1.371
1.522
2.122
917
2.122
765
Hata
Sayıları
1.405
1.535
1.665
677
1.273
810
Minimum
Sayıları
1.405
1.535
2.122
917
2.122
810
8.911
3.Aşama: Olayların Seçimi
Örnek büyüklüğü hesaplandıktan sonraki aşama risk ölçüm uygulamalarına dahil edilecek
olayları seçmektir. Örneğimizde yapılan seçim bloklar halinde yapılan rastgele bir seçimdir:
her bir alt grup için, alt grup bildirimlerinden gelen rastgele bir seçim yapılacaktır. Seçim her
alt grup için gerekli olan sayıya kadar altı kez yapılacaktır.
4.Aşama: Vakaların incelenmesi
Vakaların seçilmesinden sonra, bu vakaların yolsuzluk olup olmadığına karar verilir. Bu karar
her bir vakanın ayrı ayrı test edilmesi ile verilir. Genel olarak vakaların nasıl test edileceğinin
ve bütün vakaların test edilmesi sonucunda hangi kararlara ulaşılacağının ifade edilmesi
önerilmektedir. Vakalar gereği gibi değerlendirilmez ise uygun sonuçlara ulaşılamayacaktır.
56
Verilerin analiz edilmesi sırasında belirsizlik ve güven aralığı değeri hesaplanacak olsa bile
bu durum tüm değerlendirmenin benzer şekilde yapıldığı takdirde uygun değerlere ulaşılması
ile söz konusu olacaktır. İkinci olarak teste başlamadan önce, ilk adımda yapılan yolsuzluk
tanımına bağlı olarak vakayı yolsuzluk örneği olarak kabul ya da reddetmemizi sağlayacak bir
kriter belirlenmelidir. Bu kriter bütün örnek vakalar için geçerli olmalıdır. Elde edilen
sonuçların bir veri tabanı ya da hesap tablosu şeklinde kaydedilmesi önerilmektedir. Bu,
analiz işlemini daha da kolaylaştıracaktır. Bizim örneğimizde testlerin iyi tanımlanmış olduğu
kabul edilmektedir. Sonuçlar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Hizmet
sunucuları
Örnek
Büyüklükler
Yolsuzluk
Hata
Çözülemeyenler
Çözülemeyenler
Hariç Örnek
Büyüklükleri
1.Hastane Hiz.
2. Eczacılar
3.Diş Hek.
4.Aile Hek.
5.Paramedikal
6.Diğerleri
Toplam
1.450
1.550
2.150
1.000
2.150
850
8.911
15
18
32
9
35
5
114
33
45
67
12
53
8
218
4
8
12
4
8
2
38
1.446
1.542
2.138
996
2.142
848
9.112
5.Aşama: Yolsuzluk oranının hesaplanması
Yolsuzluk oranı, yolsuzluk vakalarının (fraud) toplam test edilen vaka sayısına oranıdır.
Yolsuzluk oranı formülü aşağıda gösterildiği gibidir:
p = nfraud / (nfraud + nnofraud)
p= yolsuzluk vaka oranı
n= toplam sayı
İlk olarak farklı alt gruplar için yolsuzluk oranı tespit edilecektir. Daha sonra toplan yolsuzluk
oranı bulunacaktır.
Örneğin hastanede görülen yolsuzluk oranını şu şekilde hesaplanacaktır:
p= nfraud/( çözümlenemeyen örneklem boyutu) =15/1.446=0.010=1,0%
Diğer alt gruplara ilişkin hesaplamalar da yine aynı yöntemle yapılmaktadır. Sonuçlar
aşağıdaki tabloda gösterildiği gibidir.
Hizmet sunucuları
Örnek
Büyüklükler
Yolsuzluk
Hata
Çözülemeyen
Çözülemeyenler
Hariç Örnek
Büyüklükleri
Yols.
Oranı
Hata
Oranı
1.Hastane Hiz.
2.Eczacılar
3.Diş Hekimleri
4.Aile Hekimleri
5.Paramedikal
6. Diğerleri
Toplam
1.450
1.550
2.150
1.000
2.150
850
8.911
15
18
32
9
35
5
114
33
45
67
12
53
8
218
4
8
12
4
8
2
38
1.446
1.542
2.138
996
2.142
848
9.112
0,0104
0,0117
0,0150
0,0090
0,0163
0,0059
0,0228
0,0292
0,0313
0,0120
0,0247
0,0094
57
Toplam hata ve yolsuzluk oranlarını hesaplayabilmek için ağırlıklara ihtiyaç duyulacaktır.
Hizmet sunucuları
1.Hastane Hiz.
2.Eczacılar
3.Diş Hekimleri
4.Aile Hekimleri
5. Paramedikal
6.Diğerleri
Toplam
Bildirim
sayısı
19.916.023
14.381.954
4.553.936
4.126.585
4.009.273
1.640.140
48.627.911
Ağırlık
0,410
0,296
0,094
0,085
0,082
0,034
1,000
Toplam yolsuzluk oranı hesaplanması aşağıdaki şekildedir:
p toplam yolsuzluk = ∑ Wi.pi
Toplam yolsuzluk oranı=∑Wi . pifraud
ptoplamyolsuzluk=(0,41*0,0104)+(0,296*0,0117)+(0,094*0,0150)+(0,085*0,0090)+(0,082
*0,0163)+(0,034*0,0059)=0,0114= 1,1 %
Aynı formül hata oranlarının hesaplanmasında da kullanılmaktadır:
ptoplam hata = ( 0,41*0,0228)+(0,296*0,0292)+(0,094+0,0313)+(0,085*0,0120)+
(0,082*0,0247)+(0,034*0,0094)=0,0243= 2,4 %
6.Aşama: İstatistiksel belirsizliğin hesaplanması
Belirsizlik hesaplaması, hata ve yolsuzluk oranlarının standart sapmalarına dayanmaktadır. İlk
olarak alt grupların belirsizlik oranları, daha sonra toplam belirsizlik hesaplanacaktır.
Belirsizlik formülü:
U= Z . SE(p)
U= yolsuzluk tahminindeki belirsizlik
Z= istenilen güven aralığına dayanan sabit değer. %95 güven aralığı için 1.96; %99 güven
aralığı için 2.58 değerini almaktadır.
SE(p)=√ [p(1-p]/n]
n.p>=5 VE n.(1-p)>=5
p=yolsuzluk vakalarının oranı
n=nfraud + nnofaud = veri analizlerindeki toplam olay sayısı
58
Şartların Kontrolü
Hastane hizmetleri için belirlenen şartlar ile başlanacaktır:
Yolsuzluk: 1.446*0,0104=15 (5’den daha yüksek, kesin yolsuzluk sayısı)
1.446*(1-0,0104)=1.431 (5’den daha yüksek, n-yolsuzluk sayısı)
Standart sapma için formülü kullanma şartlarının pozitif olduğuna karar vermek için
yolsuzluk sayısının ve örnek büyüklükle yolsuzluk sayısı arasındaki farkın göz önünde
bulundurulması gerekmektedir. Eğer 5’den yüksekse bu formül kullanılabilmektedir. Aynı
durum hata sayıları için de söz konusudur. Aşağıdaki tablo tüm numaraların veya sayıların
şartlara uyduğunu gösterecektir, çünkü tüm numaralar 5 veya 5 den daha büyüktür.
Hizmet sunucuları
Yolsuzluk
1. Hastane hizmetleri
2. Eczacılar
3. Diş Hekimleri
4. Aile Hekimleri
5. Paramedikal
6. Diğerleri
15
18
32
9
35
5
Örnek
Büyüklük
1.431
1.524
2.106
987
2.107
843
Hata
33
45
67
12
53
8
Örnek
büyüklük
1.413
1.497
2.071
984
2.089
840
Her alt grup için belirsizlik hesaplanması:
Örneğin, hastane hizmetleri alt grubu için belirsizlik oranı hesaplanacaktır. Standart hata ile
başlanacaktır. Bu hesaplamada Z =1.96 (sabit değer) anlamına gelen %95 güven seviyesi
kullanılacaktır.
SE(yolsuzluk oranı, hastane hizmetleri)
= √[(Hastane hizyol. Oranı) . (1-hast hizmetleri yols. oranı)/hastane hizmetleri sayısı] SE(pyolsuzluk, hastane hizmetleri)
=√(0,0104.(1-0,0104)) / 1.446=0,0027
Uyolsuzluk,hastanehizmetleri = Z.SE(pyolsuzluk, hastane hizmetleri)
= 1.96*0,0027=0,0052(0,52%)
SE(phata, hastane hizmetleri) = √[phata, hastane hizmetleri.(1-phata, hastane hizmetleri)/n hastane hizmetleri]
SE(phata, hastane hizmetleri) = √(0,0228.(1-0,0228))/1.446= 0,0039
Uhata, hastane hizmetleri
= Z . SE (phata, hastane hizmetleri)
= 1.96*0,0039=0,0077(0,77%)
Hastane hizmetleri için yolsuzluk olasılığı: 1.04 % ± 0,52 % , %95 güven aralığı için
Hastane hizmetleri için hataların varlığı: 2,28% ± 0,77%, %95 güven aralığı için
59
Aşağıdaki tabloda bu hesaplama tüm alt gruplar için uygulanmaktadır:
Hizmet sunucular
1.Hastane hizmetleri
2. Eczacılar
3. Diş Hekimleri
4. Aile Hekimleri
5. Paramedikal
6. Diğerleri
Örnek
Büyüklük
1.450
1.550
2.150
1.000
2.150
850
Pyols.
15
18
32
9
35
5
Hata
Oranı
33
45
67
12
53
8
SE
(pyols)
4
8
12
4
8
2
SE
(phata)
1.446
1.542
2.138
996
2.142
848
Uyols
Uhata
0,0052
0,0054
0,0051
0,0059
0,0054
0,0052
0,0077
0,0084
0,0074
0,0068
0,0066
0,0065
Toplam grup için belirsizlik hesaplaması
Aşağıdaki formül toplam grup için belirsizlik hesaplamada kullanılmaktadır.
Utoplam=Z . √ (∑Wi².SE(pi)²))
Utoplam= yolsuzluk/hata tahminindeki toplam yolsuzluk
Pi= kategori i’deki yolsuzluk/hata oranı
SE(pi)=kategori i’deki p’nin standart sapması
Wi=kategori i’ye atfedilen ağırlık
Z=gerekli güven aralığına dayalı sabit değer. %95 güven aralığı için 1.96; %99 güven aralığı
için 2.58 değerini almaktadır.
Her bir alt grup için standart sapmalar ve ağırlıklar daha önceden hesaplanmıştır. Bu yüzden
bu hesaplama zor olmayacaktır.
Uyolsuzluk,toplam=1,96.√((0,410²*0,0027²)+(0,0296²*0,0027²)+(0,094²*0,0026²)+(0,085²*0,0030)
+(o,082²*0,0027²)+(0,034²*0,0026²))
=0,0028
=0,28%
Uhata,toplam=1,96.√((0,410²*0,0039²)+(0,0296²*0,0043²)+(0,094²*0,00238²)+(0,085²*0,0035²)+
(o,082²*0,0034²)+(0,034²*0,0033²))
=0,0042
=0,42%
Bu aralıkların daha küçük olduğuna dikkat edilmesi gerekmektedir. Bunun nedeni tabii ki
örnek büyüklüğün toplam grup için fazla geniş olmasıdır.
Toplam grup için yolsuzluk tahmini: 1,1%±%0,28, %95 güven aralığı için
Toplam grup için hata tahmini: 2,4%±%0,42, %95 güven aralığı için
60
7.Aşama: Yolsuzluğun maliyetinin hesaplanması
Aşağıdaki formül yolsuzluk maliyetinin hesaplanmasında kullanılmaktadır.
C= p . Ac . N
P = olaylardaki yolsuzluk/hata oranı
Ac= bir olaydaki yolsuzluk/hata ortalama maliyeti
N = toplam olay sayısı
İlk olarak, her bir alt grup için hata ve yolsuzluğun ortalama maliyetinin bilinmesi
gerekmektedir. Bu tabii ki incelemeyi yapanlar tarafından yaptıkları incelemeler neticesinde
kaydedilecektir. Aşağıdaki tablo yolsuzluk maliyetini, hata maliyetini ve her ikisinin ortalama
maliyetlerinin sonuçlarını göstermektedir.
Hata sayıları
Maliyetler
Ortalama Mal.
Yüklenici
Gruplar
Yolsuzluk
Hata
Toplam
Yolsuzluk
Maliyeti
Toplam
Maliyet
1.Has. hiz.
2.Eczacılar
3.Diş hek.
4.Aile Hek.
5.Paramedikal
6.Diğerleri
15
18
32
9
35
5
33
45
67
12
53
8
€2.034.23
€789.12
€3.800.65
€300.28
€1.176.39
€436.83
€4.061.40
€1.839.02
€8.341.31
€432.74
€2.012.51
€643.43
Yolsuzluk
Başı
Ortalama
Maliyet
€135.62
€43.84
€118.77
€33.36
€33.61
€87.37
Hata
Başı
Ort.
Maliyet
€123.07
€40.87
€124.50
€36.06
€37.97
€80.43
Bildirim
Sayıları
19.916.023
14.381.954
4.553.936
4.126.585
4.009.273
1.640.140
Hastane hizmetleri alt grubu için hata ve yolsuzluk maliyetlerinin hesaplanması:
Yolsuzluğun maliyeti=pyolsuzluk * Ac yolsuzluk * N
=0,0104*€135.62*19.916.023
=€ 28.017.822.60
Hata maliyeti=p hata .Achata .N
=0,0228*€123.07*19.916.023
=€ 55.938.406.51
Diğer alt grupların maliyetleri de aynı yolla hesaplanmaktadır.
8.Aşama: Yolsuzluk maliyetindeki istatistiksel belirsizliğin hesaplanması
Yolsuzluk oranlarında, ayrıca bir belirsizlik olacaktır. Bu belirsizlik daha önceden hesaplanan
aynı belirsizliklere dayanmaktadır. Toplam yolsuzluk maliyetlerindeki belirsizlik aşağıdaki
formül kullanılarak hesaplanabilir.
61
C=U . Ac . N
C = Toplam yolsuzluk/hata maliyeti
U = Tahmini hata veya yolsuzluklardaki belirsizlikler
Ac=Tek bir olay için ortalama hata veya yolsuzluk maliyeti
N= Tüm nüfus için vakaların toplam sayısı
Bundan dolayı biz, yolsuzluk ve hatalara ilişkin tahminlerin seviyesindeki belirsizliklerden
dolayı ortalama maliyetler ve bildirimlerin sayısına ihtiyaç duyarız. Bunlar önceki bölümlerde
hesaplanmıştı. Bu öğelere ilişkin tabloya bakalım.
Belirsizlik düzeyleri
Ortalama Maliyetler
Hizmet
sunucuları
Uyolsuzluk Uhata
Yolsuzluk
Başı Ort.
Maliyet
Hata
Başı Ort.
Maliyet
Bildirim
sayısı
Hastane
hizmetleri
Eczacılar
Diş hekimleri
Aile hekimleri
Paramedikal
Diğer
0,0052
0,0077
€ 135,62
€ 123,07
19.916.023
0,0054
0,0051
0,0059
0,0054
0,0052
0,0084
0,0074
0,0068
0,0066
0,0065
€ 43,84
€ 118,77
€ 33, 36
€ 33, 61
€ 87,37
€ 40, 87
€ 124,50
€ 36, 06
€ 37, 97
€ 80, 43
14.381.954
4.553.936
4.126.585
4.009.273
1.640.140
Hastane hizmetleri alt grubuna ilişkin hesaplamalar :
Cyolsuzluk= Uyolsuzluk . Acyolsuzluk . N
= 0.0052 * € 135,62 * 19.916.023
= + € 14.045.257.40
Chata = Uhata . Achata . N
= 0,0077 * € 123.07 * 19.916.023
= + € 18.873.200,12
Aşağıdaki tablo tüm alt gruplara ait sonuçları göstermektedir:
Belirsizlik
Düzeyleri
Hizmet
sunucuları
Uyolsuz
Hastane
hizmetleri
Eczacılar
Ortalama Maliyetler
Uhata
Ortalama
Maliyet
0,0052
0,0077
€135,62
Hata başı
ortalama
maliyetler
€123,07
0,0054
0,0084
€ 43,84
€40, 87
luk
Maliyetlerdeki Belirsizlik
Bildirim
sayısı
19.916.0
23
14.381.9
54
Yolsuzluk
maliyetindeki
belirsizlik
€14.045.257,40
€3.404.726,26
Hata
maliyetindeki
belirsizlik
€18.873.200,1
2
€4.937.439.86
62
Diş
Hekimleri
Aile
Hekimleri
Paramedi
kal
Diğer
0,0051
0,0074
€118,77
€124,50
0,0059
0,0068
€33, 36
€36, 06
0,0054
0,0066
€33, 61
€37, 97
0,0052
0,0065
€87,37
€80, 43
4.553.93
6
4.126.58
5
4.009.27
3
1.640.14
0
€ 2.758.441,99
€4.195.541,24
€ 812.210,97
€1.011.871,65
€727.658,99
€1.004.731,83
€745.154,97
€ 857.456,99
Nihai hesaplama toplam maliyetlerdeki belirsizliğin hesaplanması olacaktır. Dolayısıyla her
bir hata ve yolsuzluk vakalarına ilişkin ortalama maliyetlerin bilinmesi gerekmektedir.
Toplam ortalama maliyetler hesaplanırken yolsuzluk/hata oranına dayanan yeni bir ağırlık
bazlı hesaplama yapılması gerekmektedir. Her alt grup başına hesaplanan bu ağırlık Wci
olarak ifade edilecektir (Ağırlıklı maliyet).
Bu ağırlık hesaplandıktan sonra, toplam ortalama yolsuzluk maliyetinin belirlenmesi için
aşağıdaki formül kullanılacaktır:
Actoplam, yolsuzluk = Σ Wci, yolsuzluk. Aci, yolsuzluk
Wci, yolsuzluk =
Her bir alt grup için yolsuzluk/hata oranına dayanan ağırlık
Aci, yolsuzluk =
Her bir alt grup için yolsuzluk/hata başına ortalama maliyet
Yolsuzluk için ağırlıkların (Wc) hesaplanması:
Yükleniciler
Pyolsuzluk
Hastane Hizmetleri
Eczacılar
Diş Hekimleri
Aile Hekimleri
Paramedikal
Diğer
Toplam
0,0104
0,0117
0,0150
0, 0090
0,0163
0,0059
Bildirim
sayısı(k)
19.916.023
14.381.954
4.553.936
4.126.585
4.009.273
1.640.140
Pyolsuzluk*k
Wc yolsuzluk
206.597,7
167.882,7
68.159,9
37.288,4
65.511,0
9.670,6
555.110,5
0,37
0,30
0,12
0,07
0,12
0,02
1,00
Phatalar*k
Wc hata
454515,0
419706,8
142709,9
49717,9
99202,4
15473,0
1181325,0
0,38
0,36
0,12
0,04
0,08
0,01
1,00
Hatalar için ağırlıkların (Wc) hesaplanması:
Yükleniciler
Phatalar
Hastane Hizmetleri
Eczacılar
Diş Hekimleri
Aile Hekimleri
Paramedikal
Diğer
Toplam
0,0228
0,0292
0,0313
0, 0120
0,0247
0,0094
Bildirimlerin
sayısı(k)
19.916.023
14.381.954
4.553.936
4.126.585
4.009.273
1.640.140
63
Her bir yolsuzluk vakası ve hata için ortalama toplam maliyetin hesaplanması:
Yolsuzluk ortalama maliyeti
=(0,37*135,62€)+(0,30*43,84€)+(0,12*118,77€)+(0,07*33,36€)+(0,12*33,61€)+(0,02*87,37)=86,05€
Hata ortalama maliyeti:
=(0,38*123,07€)+(0,36*40,87€)+(0,12*124,50€)+(0,04*36,06€)+(0,08*37,97€)+(0,01*80,43 €) = 82,67 €
Toplam maliyet içinde belirsizliğin hesaplanması:
Ctotal = Utotal . Actotal . Ntotal
Toplam Maliyet= Toplam Belirsizlik Oranı. Ortalama toplam maliyet. Toplam N
Ctoplam,yolsuzluk = 0,0028 * 86,05 € * 48.627.911 = + 11.682.956,86 €
Ctoplam, hata
= 0,0042 * 82,67 € * 48.627.911 = + 16.703.284,9
SONUÇLAR
Önceki bölümde yolsuzluğun hesaplanmasına ve sonuçların değerlendirilmesine ilişkin vaka
örnekleri gösterilmiştir. Bu hesaplamaların amacı, yolsuzluk ve hatanın ortaya çıkma olasılığı
ile bunların maliyetlerinin ölçülmesini sağlamaktır. Bu sonuçların elde edilmesi için birçok
hesaplama ve tablo kullanılmaktadır. Bu son paragrafta yukarıda hesaplanan sonuçlar
sunulmuştur.
Her bir alt grup için yolsuzluk ve hata:
Hizmet sunucusu
1-Hastane Hizmetleri
2- Eczacılar
3- Diş Hekimleri
4- Aile Hekimleri
5- Paramedikal
6- Diğer
Toplam
Yolsuzluk (%95 güven
sınırı)
1,1 % ± 0,5 %
1,7 % ± 0,5 %
1,5 % ± 0,5 %
0,9 % ± 0,6 %
1,6 % ± 0,5 %
0,6 % ± 0,5 %
1,1 % ± 0,3 %
Hata (%95 güven sınırı)
2,2 % ± 0,8 %
2,8 % ± 0,8 %
3,1 % ± 0,7 %
1,2 % ± 0,7 %
2,5 % ± 0,7 %
0,9 % ± 0,7 %
2,4 % ± 0,4 %
Her bir alt grup için yolsuzluk ve hata maliyeti:
Hizmet sunucusu
1-Hastane Hizmetleri
2- Eczacılar
3- Diş Hekimleri
4- Aile Hekimleri
5- Paramedikal
6- Diğer
Toplam
Yolsuzluk maliyeti
(%95 güven sınırı )
€ 28,0 ± € 14,0
€ 7,4± € 3,4
€ 8,1± € 2,8
€ 1,2 ± € 0,8
€ 2,3 ± € 0,7
€ 0,8 ± € 0,7
€ 47,8 ± € 11,7
Hata maliyeti (%95 güven
sınırı)
€ 55,9 ± € 18,9
€ 17,2± € 4,9
€ 17,8± € 4,2
€ 1,8 ± € 1,0
€ 3,8 ± € 1,0
€ 1,2 ± € 0,8
€ 97,7 ± € 16,7
64
7.3.İSTATİSTİK KURALLARI
Giriş
Bu kurallar risk ölçümü uygulamalarında ve analizlerde kullanılan istatistikî konularda bilgi
vermeyi amaçlamaktadır.
İki bölüme ayrılmıştır:
1. Risk ölçümü uygulamalarının düzenlenmesi
2. Risk ölçümü uygulamalarının analiz edilmesi
1.Risk ölçümü uygulamalarının düzenlenmesi
1.1. Giriş
Risk ölçüm uygulamaları ele alınmadan önce, şu hususları ele almak gerekir:
a) Hangi tür yolsuzluklar ele alınacaktır?
b) Hangi tür hastalar/çalışanlar/müşteriler ele alınacaktır?
c) Her bir vaka nasıl sınıflandırılacaktır?
Bu sorulara verilecek cevaplar her bir uygulama için ayrı olacaktır. Bu nedenle farklı
yolsuzluk türleri için farklı yolsuzluk ölçümü yöntemlerinin uygulanması daha uygun
olacaktır.
Uygulamanın başında işaret edilecek diğer bir husus da; örneklem içindeki bütün vakaların
tek bir grup olarak mı ele alınacağı yoksa alt gruplara mı ayrılacağıdır. Bu durum,
uygulamanın düzenlenmesi ve vakaların alt gruplara ayrılması ya da ayrılmaması durumuna
göre farklılık gösterecek verilerin analiz edilmesi hususları için önem arz eder. Alt gruplar,
ülkenin farklı bölümlerinden, farklı çalışan gruplarından ve farklı hastane türlerinden
oluşabilir.
Bir vaka alt gruplara bölünür ve göreceli olarak en az sayıyı içeren grup tercih edilir. En
küçük olan grubun seçilmesinden kaçınılmalıdır. Çünkü, seçilen grup çok küçükse,
yolsuzluğun tam olarak ölçülmesi için yeterli bir vaka sayısına ulaşılamayabilir.
1.2 Yolsuzluk ölçümü uygulamasının boyutu
Araştırmaya başlanılmadan önce yolsuzluk ölçümünün yapılacağı uygulamanın boyutunun
belirlenmesi önemlidir.
Belirli bir yolsuzluk türüne ait tüm muhtemel vakaların incelenmesi genel olarak mümkün
değildir. Bu nedenle, herhangi bir risk ölçümü uygulaması her bir ülkedeki vakaların bazıları
üzerinde gerçekleştirilecektir. Dolayısıyla, elde edilen sonuçlar bütün vakalar incelenebilseydi
elde edilecek sonuç ile aynı olmayacaktır. Bu nedenle, bütün risk ölçümleri belirli bir oranda
belirsizliği de içerir.
Belirsizlik oranı diğer faktörlere ve örneklemin büyüklüğüne bağlıdır. Örneklem ne kadar
büyükse o kadar küçük bir belirsizlik içerecektir.
65
1.3 Örneklem Büyüklüğünün Hesaplanması
Risk ölçme uygulaması için doğru örneklemi belirlerken dikkate alınan üç faktör vardır.
Bunlar:
i. Yolsuzluğun ortaya çıkma ihtimali
ii. Belirsizlik derecesi (hata payı)
iii. Belirsizlik derecesi (hata payı) konusundaki güven
Dikkate alınacak ilk unsur yolsuzluğun meydana gelmesi olasılığının tahminidir. Yolsuzluğun
meydana çıkma olasılığının gerçek durumu bilinmediği takdirde, risk ölçüm uygulamasını
başlatmadan önce bunun tahmin edilmesi gerekir. Bu değerin tahmini değeri olmadan, istenen
örneklem büyüklüğünün belirlenmesi mümkün değildir.
Yolsuzluk oranının tahmini herhangi bir kaynağa dayanabilmektedir. Örneğin, küçük bir pilot
uygulamadan çıkacak sonuçlardan elde edilebilir. Alternatif olarak diğer benzeri ülkelerin
sonuçlarından ve hatta yolsuzluk alanında bilgileri olan yatırımcılardan da elde edilebilir.
Dikkate alınacak ikinci unsur ise belirsizliğin beklenen derecesidir. Bazı durumlarda
diğerlerinden daha az düşük belirsizlik ile değer üretilmesi gerekebilmektedir. Daha düşük
belirsizliği sağlamak için daha geniş örneklem büyüklüğünün gerektiği unutulmamalıdır.
İngiltere’nin geçmişteki risk ölçüm uygulamaları, yolsuzluğun meydana çıkması olasılığını
gerçek değerinin %1’i içerisinde tahmin edecek şekilde tasarlanmıştır.
Dikkat edilecek diğer bir faktör de beklenen değer içerisinde bir ölçüm yapabilecek
örneklemin güven derecesidir. Yolsuzluğun meydana çıkması olasılığının gerçek değerinin
beklenen belirsizlik derecesi içerisinde yer alacağı konusunda hiçbir zaman %100 emin
olunamaz. Bu ancak tüm olasılıkların değerlendirilebildiği zaman mümkündür. Fakat
araştırmanın gerçek yolsuzluk değerinin beklenen belirsizlik derecesinin içerisinde olacak
şekilde güven derecesinin oldukça yüksek olmasına elverişli büyüklükte olması gerekir. Daha
yüksek güven derecesi daha geniş bir örneklem büyüklüğü gerektirmektedir.
Genelde kullanılan güven derecesi büyüklüğü %95’tir, fakat bazen %99 güven derecesi
kullanıldığı da olmaktadır. NHS uygulamalarında %95 güven derecesini kullanılmıştır.
1.4 Vaka Seçimi
Diğer bir önemli husus da risk ölçüm uygulaması içeren vaka seçimidir. Tüm muhtemel
vakalara uygun sonuçlar için, vakalar geneli yansıtabilecek şekilde seçilmelidir. Örneğin;
hastaneye giden hastalar üzerinde yapılan bir araştırma için ülke genelinden hastaneleri temsil
kabiliyeti olabilecek benzer nitelikteki hastaları içeren bir örneklem grubu seçilmelidir.
Çalışmada kullanılan vakalar geneli yansıtmadığı takdirde, ulaşılan sonuçlar da genel olarak
değerlendirilemeyecektir. Risk ölçüm uygulaması bu anlamda faydalı bir bilgi
veremeyecektir. Karar verilmesi gereken iki husus bulunmaktadır:
 Vakalar nereden alınacak?
 Hangi özel vakalar seçilecek?
66
İlk husus, vakaların nereden alınacağına ilişkindir. Verilecek yanıt, her bir risk ölçüm
uygulamasına göre farklılaşmaktadır. Vakalar, olabildiğince geniş sayıda olmalı, farklı
alanlardan örnekler içermelidir. Örneğin, 1000 hasta üzerinde yapılan bir araştırmada, 10
hastaneden 100’er hasta seçmek yerine 100 hastaneden 10’ar hasta seçilmesi tercih
edilmelidir. Vakalar dar alanlardan seçildiği takdirde, örneklem söz konusu özellikli alanlara
bağlı kalacaktır. Bu da seçilen örneklemin geneli yansıtma kabiliyetini olumsuz yönde
etkilemektedir.
İkinci husus, hangi özellikli vakaların seçileceğine ilişkindir. Vakalar, tüm muhtemel
vakaların bulunduğu bir listeden seçilmelidir. Özellikli vakaların seçilmesine ilişkin bazı
kurallar belirlemek güçtür. Ancak, vakaların rastgele seçilmesi gerektiği söylenebilir. En
ilginç vakalar, en çok parasal değeri olanlar veya elde edilmesi kolay olanlar değil rastgele
vakalar kullanılmalıdır.
Örneğin; 100 muhtemel vakadan 10 vaka seçileceği zaman, bu vakalar listenin en başındaki
10 vaka olmamalı, rastgele seçilmelidir. Aslında, ideal olan vakaların tamamıyla rastgele
seçilmesidir. Söz konusu vakalara ilişkin listeler, bilgisayar, şekil veya rastgele sayılar
kullanılarak üretilebilir. Daha pratik bir yaklaşım da seçilen vakaların düzenli aralıklarla
oluşturulmasını öngörmektedir. Örneğin; 100 vakadan 10 tanesi seçilecekse, her bir 10 vaka
için, 10., 20. veya 30. vaka seçilebilir.
1.5 Her bir alt grupta vakaların seçimi
Bazı ölçüm çalışmalarında yolsuzluk vakası ana örnek içinde yer alan alt gruplardan bağımsız
olarak hesaplanabilir. Bu tür durumlarda, alt grupların sonuçları yolsuzluk oranının tahmin
edilebilmesi amacıyla bir araya getirilecektir.
Bu tür durumlarda, bir tekil örnek büyüklüğü bütün olarak bir çalışma için hesaplanabilmeli
ve ondan sonra vakaların her biri alt gruplara ayrıştırılabilmelidir. Önemli olan karar, her bir
alt grup için kaç tane vaka seçileceğidir. Bu seçim, risk çalışmasının ana amacına bağlıdır.
Çalışmanın ana amacı şu ikisinden biridir:


Ayrıştırılan her bir grup için yolsuzluk olayının hesaplanması
Birleştirilen grubun tamamı için yolsuzluk olayının saptanması
Eğer birinci fikir ana amaçsa, her bir alt gruptaki benzer vakaların sayısının incelenmesi
mantıklıdır. Bu, her bir alt grup için yolsuzluğun göreceli olarak doğru tahmin edilmesini
mümkün kılacaktır.
Eğer ikinci fikir en önemli amaçsa, o halde en büyük alt gruplardan daha fazla vaka
seçilmelidir. Bu strateji alt grupların sonuçlarıyla birleştirildiği zaman, yolsuzluğun en doğru
şekilde tahmin edilmesine imkan verecektir. Örneğin İngiltere ve Galler’deki yolsuzluk
çalışması için, İngiltere daha büyük bir nüfusa sahip olduğundan Galler’e göre İngiltere’den
daha fazla vaka seçilmelidir.
Neyman Dağılımı olarak bilinen metot, her bir alt grubun kesin büyüklüğünü saptamakta
kullanılabilir. Bu metot, hem her bir kategori içindeki toplam vaka sayısının hesaplanması
hem de her bir kategorideki yolsuzluk olayı sayısını hesaplamayı temel alır.
67
2.Bir risk ölçüm çalışmasının analizi
2.1 Yolsuzluk hesaplamaları
Veri analizleri, iki ana değerin hesaplanmasını içermektedir:
1- Yolsuzluk olaylarının bir tahmini (yolsuzluk oranı).
2- Yolsuzluk tahminindeki belirsizlik.
Risk ölçüm çalışmalarının analizi benzer metotları takip eder. Bununla birlikte, kesin
hesaplamalar bütün vakaların birlikte gruplandırılıp gruplandırılmadığına veya tüm örneklerin
alt gruplara dağılıp dağılmadığına bağlıdır.
Analizin en basit metodu, çalışılan bütün vakaların bir tekil grup olarak düşünülmesidir.
Analizin karmaşık bir metodu ise araştırmadaki vakaların farklı alt gruplara ayrıştırılması söz
konusu olduğunda gereklidir.
2.2 Basit durumların analizi
Verilerin en basit analizi, yolsuzluk olaylarının homojen nitelikte vakalar için hesaplanmasını
içerir. Bu metodun avantajı, analizin doğrudan sonuç vermesidir. Bununla birlikte
dezavantajı, yolsuzluk gerçekleşmesinin bazı kategorilerde diğerlerinden büyük olması
durumunda, tek bir genel rakamın uygun olmayabilmesidir.
Yukarıda belirtildiği üzere, risk ölçüm çalışması için iki sayı hesaplanır:
(i) Yolsuzluk gerçekleşmesinin tahmini.
(ii) Tahminlerdeki belirsizlik.
(i) değeri, incelenmiş vakalar içerisinde yolsuzluk tespit edilenlerin oranı olarak
hesaplanabilir. Yani yolsuzluk vakalarının çalışılan vakaların toplam sayısına oranıdır.
İkinci olarak her bir tahmin için belirsizlik miktarı hesaplanmıştır. Tahminlerde belirsizlik
meydana gelmektedir. Çünkü tüm olası durumlar incelenerek (ülkedeki hastanelerde yatan
hastaların tümü) elde edilen yolsuzluk gerçekleşmesi ile örneklem seçilerek hesaplanan
istatistiksel değer arasında farklılıklar oluşmaktadır. Başlangıçta standart sapma olarak bilinen
değer hesaplanır ve bu değere göre belirsizlik belirlenir.
Bütün olası durumlar için gerçek yolsuzluk oranının, güven aralığı belirlenmelidir. Genellikle
%95 veya %99 güven aralıkları hesaplanır. İngiltere için hesaplanan önceki risk ölçümlerinde
%95’ lik güven aralığı kullanılmıştır. Diğer bir deyişle yolsuzluk tahmininin veri güven
aralığı içinde (%95) olduğundan emindirler.
2.3 Veri setindeki alt gruplara dayanılarak yapılan analizler
Daha karmaşık bir analiz metodu her alt grup için ayrı ayrı yolsuzluk gerçekleşmelerini
hesaplamayı içermektedir. Her alt gruptan elde edilen bilgi sonradan çalışmanın tümü için
geçerli olacak değerin hesaplanmasında kullanılabilir.
68
Yolsuzluk gerçekleşmelerine ilişkin bir tahmin ve tahmindeki belirsizlik, her bir alt grup için,
basit bir analiz için kullanılan yöntem ve formüllerin aynısı kullanılarak hesaplanabilir. Her
bir alt gruptan edinilecek sonuçlara farklı önem dereceleri atfedilmesi yüksek olasılıktır. Bu
olasılık tüm uzay kümeden seçilecek temsili örneklemin, bütünü ne kadar iyi temsil ettiğine
bağlıdır. Bu ağırlıklar bir kez hesaplandığında, tüm grupların bileşiminden oluşacak yolsuzluk
gerçekleşmeleri için genel bir tahmin ve bu tahmine ilişkin belirsizlik de hesaplanabilir.
2.4. Ağırlıklar
Uygulamadaki her alt grupta bulunan vaka sayılarına ilişkin oransal ağırlık, tüm vakalar için
geçerli olan oransal ağırlığın aynısı değilse, bir gruba ilişkin sonuçlara diğerinden daha fazla
ağırlık vermek gerekmektedir. Buna “örneklemin ağırlıklandırılması” denir.
Örneğin, NHS personelinin yolsuzluğuna ilişkin bir çalışmada, Galler kökenli personel,
toplam örneklem sayısının %10 nu oluşturmaktadır. Bununla birlikte, İngiliz personelin sayısı
sistemdeki Galler’li personel sayısından 19 kat daha fazladır, diğer bir deyişle, iki ülkedeki
toplam personelin %5 i Galler kökenlidir. Çalışmanın sonuçlarının tüm sistemi doğru bir
şekilde yansıtması için, Galler’li personele ilişkin sonuçlara daha az, İngiliz personele ilişkin
sonuçlara daha fazla ağırlık verilmesi gerekmektedir.
2.5 Çözülemeyen vakalar
Tüm vakaların yolsuzluk içerip içermediğini tespit etmek mümkün olmamaktadır. Çünkü
karar vermek için yeterli bilginin bulunamadığı durumlar söz konusu olabilmektedir. Bu
vakalar, “çözülmemiş vakalar” olarak nitelendirilebilir.
Bu gibi durumlarda ne yapılması gerektiğine ilişkin olarak üç farklı seçenek bulunmaktadır:
a) Tüm çözülmemiş vakalarda yolsuzluk olduğu kabul edilebilir.
b) Tüm çözülmemiş vakalarda yolsuzluk olmadığı kabul edilebilir.
c) Çözülmemiş vakalar analizden tümüyle dışlanabilir.
Eğer ki bu tarz vakaların sayısı çok fazlaysa üçüncü seçenek daha mantıklı görünmektedir.
Fakat böyle bir yaklaşım çözülmeyen vakalarda yolsuzluk olması olasılığının, çözülmüş
vakalardakiyle aynı olduğunun kabul edilmesi anlamına gelmektedir. Bu analizlerden birden
fazlasını uygulamak farklı senaryolardan gelen sonuçların birbiriyle karşılaştırılması için daha
mümkün görünmektedir.
2.6 Yolsuzlukların maliyeti
Yolsuzluğu belirmeye yönelik analizin ilk safhası, yolsuzluk gerçekleşmelerini hesaplamaktır.
İkinci aşama, yolsuzlukların maliyetini hesaplamaktır.
Yolsuzlukların toplam maliyetini hesaplayabilmek için kullanılan birkaç yöntem
bulunmaktadır. Basit bir metot, yolsuzluk vakalarına ilişkin ortalama maliyeti hesaplamak ve
bulunan değeri yolsuzluk vakaları ile çarparak toplam maliyeti elde etmektir.
69
2.7 Yolsuzluk ve hatalar
Olası yolsuzluk durumlarını incelerken “yolsuzluk” ve “hata” durumları arasında bir ayrıma
gitmek gerekmektedir. Yolsuzluk durumlarında kasıtlı bir mali kazanç elde etmek söz konusu
iken, hatada yine mali kazanç bulunmasına rağmen kasıt bulunmamaktadır. Yolsuzlukları
belirlemeye ilişkin tahmin yöntemlerinin aynısı hata durumlarını belirlemek için de
kullanılmaktadır.
3- Diğer Hususlar
Bu rehberi kullanarak risk ölçmeye yönelik örnek uygulamaların nasıl tasarlanacağının
belirlenmesi mümkün olabilecektir. Ancak tasarım ve analizin bir istatistikçi gözetiminde
gerçekleştirilmesi tavsiye edilmektedir.
Gerekli örneklem boyutunu hesaplamada kullanılacak formül
Aşağıdaki formül risk ölçümü için kullanılacak örneklemin boyutunun nasıl hesaplanacağını
gösterir.
N= Z2.p.(1-p)/u2
N= çalışma için gerekli olay (vaka) sayısı
P= yolsuzluğun bulunduğu olay oranı
1-p= yolsuzluğun olmadığı olay oranı
U= istenen belirsizlik seviyesi
Z= istenen güven seviyesine bağlı olan sabit (%95 güven aralığı için 1,96 olarak, %99 güven
aralığı için 2,58 olarak belirlenir)
Örneğin her 100 olayın 2 sinde yolsuzluk vakasıyla karşılaşıldığı dolayısıyla yolsuzluğun
bulunma oranın %98 olduğu ve %1 yanılma payının varsayıldığı örnek olayda kaç tane örnek
alınması gerektiği şöyle bulunacaktır ( Z=1.96)
P=0,02
1-p=0,98
U=0,01
Z=1,96
N=(1.96)2 *0,02*(1 - 0,02)/(0,01)2= 753
753 tane örnek alınması gerekmektedir.
Tek bir örneklem için yolsuzluk gerçekleşmelerinin tahmini için gerekli formül
Bütün vakaların incelendiği basit bir senaryo için yolsuzluk vakalarının oranını hesaplamak
için kullanılacak formül şu şekildedir:
P= Nfraud/Nfraud+Nnofraud
P=Yolsuzluk olaylarının yüzdesi
Nfraud= Yolsuzluk durumlarının sayısı
Nnofraud= Yolsuzluk olmayan durumların sayısı
70
Örnek= Toplam 1000 olay incelenmiştir. Bunların 30 tanesinde yolsuzluk bulunmaktadır. 970
tanesinde yolsuzluk bulunmamaktadır.
P=30/30+970= %3
Tüm durumların %3’ ünde yolsuzluk bulunmaktadır.
Basit bir örneklem için yapılan yolsuzluk tahminlerine ilişkin belirsizliği ölçmede
kullanılacak formül
Basit bir örneklem için yapılan yolsuzluk tahminlerine ilişkin belirsizliği ölçmede
kullanılacak formül şu şekildedir:
U= Z.SE(P)
U=Z. P.(1  P) / N
U= Yolsuzluk tahminindeki belirsizlik
P= Yolsuzluk durumlarının yüzdesi
SE(P)= P ye ilişkin standart hata P= P.(1  P) / N
1-p= Yolsuzluk olmayan durumların sayısı
N= Analiz setindeki toplam durum sayısı
Z= İstenen güven seviyesine dayalı sabit (%95 güven aralığı için 1,96 olarak, %99 güven
aralığı için 2,58 olarak belirlenir)
Örnek: Toplam 1000 örnek incelenmiş ve bunların %3’ünde yolsuzluk tespit edilmiştir.
Yolsuzluk oranının %95 güvenle tahmin edilmesine ilişkin belirsizliği hesap etmek
istiyoruz.
P= 0,03 1-P= 0,97 N=1000 Z=1,96
U=1,96 (0,03 * 0,97) / 1000 =0,011
Dolayısıyla tahminlerdeki belirsizlik %1,1 olarak bulunmaktadır. Böylece yolsuzluk
gerçekleşmesine ilişkin tahmin %3,0  %1,1 olarak belirlenmektedir.
Farklı kategorilerin ağırlıklandırılmasına ilişkin formül:
Her kategorinin (i) nispi ağırlığını ölçmede kullanılacak formül
Wİ=Nİ /  Ni
Wİ= “i” kategorisi için ağırlık katsayısı
Nİ= “i” kategorisi için toplam olası vaka sayısı
 =toplamı temsil eden matematiksel sembol
71
Örnek: Risk ölçümü için incelenen örneklemde NHS’de üç tip çalışan kategorisi
bulunmaktadır. Bunlar yönetici kadroları, idari kadrolar ve hemşire kadrolarıdır. Bu
kategorilere ilişkin sayılar aşağıda belirtildiği şekildedir:
İdari kadrolar:187000
Yönetici kadrosu: 31000
Hemşire kadrosu: 513000
Her bir kategoriye uygulanacak ağırlığın hesaplanma şekli
Widari= 187000/(187000+31000+513000) = 0,26
Wyönetim=31000/(187000+31000+513000)=0,04
Whemşire= 513000/(187000+31000+513000)=0,70
Farklı alt gruplara ilişkin yolsuzluk oranı tahminlerinin oluşturulması:
Farklı alt gruplara ilişkin yolsuzluk oranı tahminlerinin oluşturulmasına ilişkin formül
aşağıdaki şekildedir:
Pgenel=  (Wi.Pi )
Pgenel= Yolsuzluk vakalarının genel oranı
Pi=
“i” kategorisindeki yolsuzluk durumları
Wi=
“i” kategorisinin ağırlığı

= Toplamı temsil eden matematiksel sembol
Örnek: NHS personel gruplarında yolsuzluk durumlarını inceleyen çalışmada;
-İdari kadrolarda yolsuzluğun bulunma oranı=%3
-Yönetici kadrolarında=%5
-Hemşire kadrolarında=%1 olarak tespit edilmiştir.
Her grup için ağırlıklar şu şekilde hesaplanmaktadır;
Widari=0,26 Wyönetim=0,04
Pidari=0,03
Pgenel=
Pyönetim=0,05
Whemşire=0,70
Phemşire=0,01
 (Wi.Pi) = (0,26.0,03)+(0,04.0,05)+(0,70.0,01)=0,0168
72
Dolayısıyla yolsuzluk vakalarının genel oranı, her bir kategorideki olay sayısına göre
ağırlıklandırıldıktan sonra %1,7 olarak bulunmuştur.
Farklı alt gruplara ilişkin yolsuzluk tahminlerine ilişkin belirsizlikleri ölçmekte
kullanılan formül:
Ugenel =Z.
 (Wi
2
.SE ( pi ) 2 )
Ugenel= Tüm yolsuzluk tahminleri için belirsizlik
Pi=
i kategorisindeki yolsuzluk oranı
SE(Pi)= i kategorisi için belirlenen standart sapma
Wi=

i kategorisi için hesaplanan ağırlık katsayısı
= Toplam sembolü
Z= güven seviyesine bağlı sabit katsayı (%95 güvenilirlikte bu değer 1,96 iken; %99
güvenilirlikte 2.58 olarak kabul edilmektedir).
Örnek: Üç farklı NHS grubunda gerçekleşen yolsuzlukları inceleyelim. İdari kadrolardaki
yolsuzluk oranının %3, yönetici kadrolar için %5 ve hemşire kadroları için %1 olduğu
bulunmuştur. Her kategorinin ağırlıkları Ek 4’teki örnekle aynıdır.
Widari=0.26, Wyönetim=0.04 Whemşire=0.70 SEyönetim=0.020 SEhemşire=0.010 Z=1.96
Ugenel=Z.
2
2
 (Wi .SE ( pi) )
= 1.96√[(0.26²*0.0015²)+(0.04²*0.020²)+(0.70²*0.010²)]
= 1.96√[0.00005]
=0.014
Burada yolsuzluklara ilişkin genel tahmini belirsizlik % 1.4 olarak bulunmuştur. Bu itibarla
genel yolsuzluk gerçekleşmesine ilişkin tahmin şu şekildedir: %1.7±%1,4
Yolsuzluğun tahmini maliyetini hesaplamak:
C =p. Ac. N
Yolsuzluğun toplam maliyetinin belirsizliği ise şöyle hesaplanabilir:
Cu =U. Ac. N
C = Toplam yolsuzluk maliyeti
Cu= Yolsuzluğun maliyetindeki belirsizliği
p= Yolsuzluğun oranı
73
U= Yolsuzluğun tahmininde belirsizlik
Ac= Bireysel olaylarda ortalama yolsuzluk maliyeti
N= Tüm popülasyon içindeki toplam olayları göstermektedir.
Örnek:
Diş hekimlerinin risk ölçüm örneklerinde yolsuzluk olaylarının %2±%1 olduğu bulunmuştur.
Araştırma, ortalama yolsuzluk maliyetinin 300£ olduğunu göstermiştir. Toplamda ülkede
10000 diş hekimi çalışmaktadır.
p= 0.020 U =0.010 Ac =300 N= 10000
Tahmini yolsuzluk maliyeti
C= p.Ac.N = 0.020*300*10000=60000 Yolsuzluğun toplam maliyetinin belirsizliği şöyle
hesaplanabilir: C= U.Ac.N = 0.010*300*10000 =30000
Bundan dolayı yolsuzluğun tahmini maliyeti 60000±30000’dir.
7.4. RİSK ÖLÇÜMÜNE İLİŞKİN İLETİŞİM NOKTALARI:
İngiltere
Jill Abethell Risk Ölçümü Yöneticisi NHS Counter Fraud Service
[email protected] +44 207 895 4591
Hollanda
Jacques Aartman Risk Ölçümü Yönetici Yrd. Achmea
[email protected] +31 20 591 42 41
Fransa
Juliette Berthe Yolsuzlukla Mücadele İstatistik Departman Yöneticisi CNAMTS
[email protected]
Belçika
NancyFrançois Tıbbi Değerlendirme ve Kontrol Servisi RIZIV-INAMI
[email protected]
74
8. AVRUPA DÜZEYİNDE BİLGİ PAYLAŞIMI VE YOLSUZLUK KARŞITI KÜLTÜR
OLUŞTURULMASI ÇALIŞMALARI
Önleyici tedbirlerle birlikte, rüşvet ve yolsuzluğa karşı başarılı bir farkındalık kampanyası,
yıllarca sürecek bir etkiye sahip olabilir. Avrupa’daki ülkelerin sınır ötesi dolandırıcılık ve
yolsuzluk vakalarının muhtemel artışına karşı birlikte çalışmaları gerekmektedir. Bu da
mevcut problemlere ve çözüm yollarına ilişkin bilgi alışverişi ve güçlü bir iletişim ağı
kurmakla mümkün olacaktır. Bu bölümde başarılı bir dolandırıcılık ve yolsuzluk karşıtı
kampanyanın nasıl kurulabileceğini göstermek ve bunu gerçekleştirmek için gerekli araçları
sağlamak amaçlanmaktadır.
YOLSUZLUK KARŞITI KÜLTÜR KAMPANYASI
Avrupa Sağlık Hizmetlerinde Rüşvet ve Yolsuzluk Ağı (EHFCN), Avrupa sağlık
hizmetlerinde dolandırıcılık ve yolsuzluğa karşı bilinçlendirme kampanyası koordine
etmektedir.
İlk EHFCN yıllık konferansında (2004), EHFCN sağlık hizmet sistemleri içerisindeki hizmet
sunucuları, sağlık hizmeti tedarik edicileri, sağlık hizmeti için ödeme yapanlar, sağlık
hizmetini kullananlar ve sonuç olarak, bütün Avrupa vatandaşları arasında gerçek bir
dolandırıcılık ve yolsuzluk karşıtı kültürün oluşması istenmiştir. Sağlık hizmetlerinde
dolandırıcılık ve yolsuzluğa karşı bilinçlendirme duygusunu uyandırmak için her yıl,
içerisinde ağ kapsamındaki bir kurumun etkinlikler düzenleyebileceği bir ay belirlemeye karar
verilmiştir. Avrupa genelinde yolsuzluk karşıtı kampanya (EHFCAC) için her ülkede ayrılan
süre bir günden bir haftaya ya da bir aya kadar değişebilmektedir. Bununla birlikte,
Avrupa’daki dolandırıcılık ve yolsuzluk problemine karşı farkındalık uyandırmak için, aynı
günde başlayıp aynı ay içerisinde devam eden “eşzamanlı bir etkinliğin” var olması
gerekmektedir.
Avrupa genelinde yolsuzluk karşıtı kampanyanın (EHFCAC) amaçları:
- Sağlık hizmetlerinde dolandırıcılık ve yolsuzluk konularına karşı bilinçlendirmeyi
desteklemek
- Sağlık hizmetlerinde dolandırıcılık ve yolsuzluğun tolere edilmeyeceğini açıklığa
kavuşturmak
- Yolsuzluğun tespiti halinde harekete geçileceğini göstermek
- Dolandırıcılık ve yolsuzluk karşı kültürü destekleyerek, sağlık hizmetlerinde dolandırıcılık
ve yolsuzluk suçunu işleyenleri caydırmak
- Sağlık hizmetlerinde dolandırıcılık ve yolsuzluğu engellemek için farkındalık sistemleri
geliştirmek
Bilinçlendirmenin yararları:
Kurumlarda sağlık hizmetlerine harcanan kaynakları güvence altına almak amacıyla;
dolandırıcılık ve yolsuzluk karşıtı kültür ve önleyici etkiler oluşturarak dolandırıcılık ve
yolsuzluktan kaynaklanan zararlar azaltabilecektir.
75
EK: İLETİŞİM REHBERİ
HOLLANDA
Kurum
E-mail / Tel
Adres
Sağlık, Refah ve Spor
Bakanlığı
Genel No:
+31 (0)70 3407911
Genel Fax No :
+31 (0)70 3407834
Tel: +31 30
6988911
Fax: +31 30
6988333
E-mail: [email protected]
2500 Ej The Hague
Posta Kodu: 20350
Hollanda
Tel: +31 30
2957664
Fax: +31 30
2957700
Tel: +31 (0)881205000
3501 DG Utrecht
Posta Kodu: 19266
Hollanda
Sağlık Sigortası Şirketleri
Hollanda
www.zn.nl
Hollanda Vergi ve Gümrük
İdaresi(FIOD-ECD)
www.belastinqdienst.nl
Hollanda Sağlık Hizmetleri
Denetim Kurulu
www.igz.nl/uk/
3700 AM Zeist
Posta Kodu: 520
Hollanda
3500 GR Utrecht
Posta Kodu : 2680
Hollanda
Kurumun yapabileceklerinin kısa
tanımı
Sağlıklı bir toplumda, sağlık, sosyal
bakım ve spor alanlarında Sağlık,
Refah ve Spor Bakanlığı politika
geliştirmektedir.
Zorgverzekeraars Nederland (ZN)
Hollanda’da
sağlık
sigortası
hizmetlerini temsil eden bir kurumdur.
ZN’nin
temel
görevi
sigortacı
kuruluşlarının üyelerinin tedavilerini
optimal anlamda yönetebilecekleri
koşulları sağlamaktır.
FIOD-ECD (Hollanda Vergi ve
Gümrük İdaresi) yolsuzluk ve sağlık
harcamaları
alanlarında
denetim
faaliyetleri çalışmalarını yürütmektedir.
Hollanda Sağlık Hizmetleri Denetim
Kurulu; sağlık sunucularının, tedavi
kuruluşlarının ve şirketlerin mevzuata
uygun hareket etmesini temin ederek,
sağlık hizmetlerini korumakta ve
geliştirmektedir. Denetim Kurulu,
kararlarında ve raporlarında tarafsızdır.
Sağlık, Refah ve Spor Bakanlığı
Kurulun başlıca teşvikçisidir.
Kurum
Sağlık Sigortası
Şirketleri,
Hollanda
İsim
Marieke Koken
Pozisyon/Görev
DG
E-mail
[email protected]
Sağlık Sigortası
Şirketleri,
Hollanda
Sacha Wijffles
Politika
Danışmanı
[email protected]
Zorg en Zekerheid
Nel Schonenberg
Özel Görev
Departmanı Müdürü
Nel.schonenberg@zo
rgenzekerheid.nl
VGZ-IZA-Trias
Paul Engelsman
Yolsuzlukla
Mücadele Birimi
Paulengelsman@vgz.
za.nl
VGZ-IZA-Trias
Johan Werrest
Yolsuzlukla
Mücadele Birimi
[email protected]
.nl
VGZ-IZA-Trias
Johan van Andel
Yolsuzlukla
Mücadele Birimi
Johan.van.andel@vgz
.za.nl
Unive
Jan Offerman
Yolsuzlukla
Mücadele Birimi
[email protected]
Tel
Adres
+31
3700 AM
306988356 Zeist Posta
Kutusu 520
Hollanda
+31
3700 AM
306988555 Zeist Posta
Kutusu 520
Hollanda
+31
2300 AK
715825322 Leiden Posta
Kutusu 400
Hollanda
+31
3430 JA
306003148 Eindhoven
Posta Kutusu
7037 Hollanda
+31
5600 AK
402975467 Eindhoven
Posta Kutusu
445 Hollanda
+31
4200 AA
183681677 Goninchem
Posta Kutusu
38 Hollanda
+31
1800 BJ
725278056 Alkmaar Posta
Kutusu 276
Hollanda
76
BELÇİKA
Kurum
İsim
INAMISECM
Vincke Paul
Ülke
Belçika
Pozisyon
Görev
Danışman
Kurum
INAMI
Adalet
Departmanı
Kamu Sağlığı
Departmanı
Tıbbi Birlik
E-mail
Tel
Adres
[email protected]
e
02/7397507
Tervueren Caddesi,
158
1150 Brussels
E-mail / Tel.No.
www.inami.be
Özet tanım
Bu sitede, tüm birimlerin adresleri,
kanunlar,
düzenlemeler
ile
linkler
bulunmaktadır.
Bu sayfa (http://www.inamifgov.be)
önemli kamu kuruluşlarının listesini ve
adreslerini vermektedir.
www.just.fgov.be
Portal.health.fgov.be
Eczacılar Birliği
Ordre des
Medecins
Ordre de
pharmaciens
Komisyon
195.234.184.64/web.htm
www.ordredespharmaciens.be
Portal.health.fgov.be
FRANSA
Kurum
CNAMTS
İsim
Bacq
Pozisyon/Görev
Uluslararası Yönetici
Dr.Fender
Yolsuzlukla Mücadele
Departmanın Başkanı
Finansman Müdürü
İstatistikçi
Dessaint
Berthe
E-mail
[email protected]
Tel
0033172601075
Adres
Pr.Andre
Lemierre
50.Cadde
75986 Paris
cedex 20
0033172601537
0033172601443
0033172601537
NORVEÇ
Kurum
NAV –
Norveç
Çalışma ve
Refah Birimi
NAV –
Norveç
Çalışma ve
Refah Birimi
NAV –
Norveç
Çalışma ve
Refah Birimi
NAV –
Norveç
Çalışma ve
Refah Birimi
İsim
Guri
Mikkelsen
Pozisyon/Görev
Orta Norveç NAV Kontrol
Ünitesinin Başkanı
E-mail
Guri.mikkelsen
@nav.no
Tel
+47 73 98
5480
Adres
Orta Norveç NAV Kontrol, P.B.2944
Sluppen N-7438 Trondheim Norveç
Marinne
Henriksen
Kıdemli Danışman
Marianne.henrik
[email protected]
+47 21 07
1396
NAV Kontrol Posta Kutusu: 5200
Nydalen N-0426 Oslo Norveç
Magne
Fladby
NAV Müdürü
Magne.fladby@n
av.no
+47 21 07
1393
NAV Innkerving og kontrol Posta
Kutusu 5200 Nydalen
N-0426 Oslo Norveç
Siverre
Lindahl
Kıdemli Danışman
Sverre.lindahl@
nav.no
+47
61113202
+47
95157973
NAV Nodre Land
Posta Kutusu: 53
N-2882 Dokka
Norveç
Ülke
Norveç
Kurum
Yurtiçi Gelir İdaresi
Norveç
Norveç Sağlık Denetim Kurulu
Norveç
Norveç Sağlık Personeli Kayıt Birimi
Özet tanım
Gerçek ve tüzel kişiler için gelir ve vergilere ilişkin
bilgi
Kurul, diğer görevlerinin yanı sıra sağlık personelini
de denetlemekte, sağlık personelinin çalışma iznini
geri alabilmektedir.
SAFH sağlık personeline çalışma izni ve lisansı
77
Norveç
vermektedir. Personelin Norveç’te izinli olarak
çalışması konusunda haftalık güncel kayıt
tutmaktadır.
Norveç’te sunulan sağlık hizmetlerinin, (hastanelerde
sunulan sağlık hizmetleri hariç) önemli bir bölümü
doğrudan NAV tarafından finanse edilmektedir.
Norveç İşgücü ve Sosyal
Yardım Hizmetleri Birimi
Kurum
E-mail – Tel:
Adres
Özet tanım
Bronnoysund
Kayıt merkezi
[email protected]
+47 75 00 75
Merkez, Norveç Sanayi ve Ticaret Bakanlığına bağlıdır.
Kayıtlar, şirketlerin yıllık denetim rapor ve hesapları gibi
temel veri ve bilgileri içermektedir.
Inland Gelir
Birimi
www.skatteetaten.n
o +47 44 22 07 70
Bronnoysund
register
N-8910
Bronnoysund
Norway
Ülke genelinde
ofis/bürolar
Norveç Sağlık
Denetim Kurulu
www.helsetlsynet.n
o +47 21 52 99 10
Statens Helsetilsyn
8128 Dep. No-0032
Oslo –Norway
Kurul, sağlık alanında çalışan tüm personeli
denetlemektedir.
Aynı zamanda personeli görevinden geri çekme yetkisini
haizdir.
Norveç Sağlık
Personeli Kayıt
Birimi (SAFN)
postmottak@
safn.no +47 21 52
97 00
SAFN, sağlık personeline çalışma ruhsatı ve yetkisi
veren bir kurumdur.
Yetkilendirdikleri personelin haftalık olarak güncel
kayıtları tutulmaktadır.
Norveç Sosyal
Yardım ve
Çalışma Bakanlığı
(NAV)
www.nav.no
+4721070000
Statens
autorisasjonskontor
for helse personel
P. No: 8053 Dep.
No- 0031 Oslo
Norway
Ardels-og
velferdsdirektoratet,
P.no:5 St.
Olavsplass 0164
Oslo
Tüzel ve gerçek kişilerin gelir ve vergileri hakkındaki
bilgi
Hastaneler haricinde, Norveç’te sunulmakta olan sağlık
hizmetlerinin büyük bir bölümü NAV tarafından finanse
edilmektedir. NAV, kendisi ve sağlık hizmeti sunucuları
arasındaki nakit akışı yoluyla önemli bilgiler elde
etmektedir.
İSPANYA
Kurum
Sağlık Hizmetleri
Değerlendirme ve Teftiş
Genel Birimi.
İsim
Mateo
Quintana
Lazaro
Pozisyon/Görev
Sağlık Sistemleri
İnceleme ve
Değerlendirme
Müdürü /avukat
E-mail
[email protected]
Tel
00349
34824537
Adres
Gran Via da
les Coerts
Catalenes, 587,
planta, 080007
Barcelona
Sağlık Departmanı
Sağlık Hizmetleri
Genel Birimi.
Joseph M
Pierra
Aliaga
[email protected]
00349
34824428
Aynı adres
Sağlık Hizmetleri
Genel Birimi.
Isabe
Machuca
Cordano
[email protected]
00349
34824628
Aynı adres
Sağlık Hizmetleri
Genel Birimi.
Gloria Xiol
Quingles
Sağlık Sistemleri
İnceleme ve
Değerlendirme
Müdürü/Doktor
Sağlık Sistemleri
İnceleme ve
Değerlendirme
Müdürü/Doktor
Sağlık Sistemleri
İnceleme ve
Değerlendirme
Müdürü/Doktor
[email protected]
00349348
24428
Aynı adres
Sağlık Kaynakları Genel
Müdürlüğü.
Kurum
Sağlık Departmanı
E-mail / Tel.No.
www.gencat.net/salut/
0034932272900
İspanya Sağlık
Enstitüsü
www.gencat.net/ics
0034934824100
Adres
Travessera de les
Corts, 131-159,
Pavello Ave
Maria, Barcelona
Gran via de les
Corts Catalanes,
587 de Barcelona
Özet tanım
İspanya’da sağlık politikalarını tesis
etmektedir.
Enstitü İspanya’da kamu sağlık
hizmetlerinin temel sunucusudur. Üç
temel faaliyette bulunmaktadır: sağlık
hizmetleri, araştırma ve öğretme.
78
İspanya Sağlık
Hizmetleri
(CatSalut)
www.gencat.net/catsalut/
0034934038585
Travessera de les
Corts, 131-159,
Edifici Olimpia
Barcelona
Sağlık Çalışmaları
Enstitüsü
www.gencat.net/salut/ies
003493 551 39 00
Boronat
81-95
Barcelona
Tüm vatandaşların kamu sağlık
hizmetlerinden
faydalanmasını
sağlamaktan sorumludur. Toplumun
sağlık ihtiyaçlarına göre sağlık
hizmetlerini düzenlemektedir.
Sağlık
Departmanına
bağlı
Organizasyon, sağlık hizmetlerinde
mükemmelliğe,
gelişime,
sağlık
mesleklerinde
yeterliliğin
geliştirilmesine çalışmaktadır.
İNGİLTERE
Kurum
NHS.CF
SMS
NHS.CF
SMS
NHS.CF
SMS
NHSS.FI
U
NHS.CF
SMS
İsim
Allan Karter
Pozisyon/Görev
Operasyon Müdürü
Derek Johnson
Operasyonel
Yönetici
Merkezi Haberalma
Birimi Yöneticisi
Operasyon Yöneticisi
Kieron Cotter
Gordon Young
Graham Dainty
Kurum
GOC. Genel Optik Konseyi
Operasyonel
Yolsuzluk Yöneticisi
E-mail
[email protected]
s.uk
Derek.jhonson@cfsms.
nhs.uk
Keı[email protected]
hs.uk
Gordon.youngfiu.csa.sc
ot.nhs.uk
Graham.dainty@cfsms.
nhs.uk
HPC. Sağlık Meslekleri
Konseyi
E-mail / Tel.No.
www.opticai.org 020
7580 3898
www.gmc.uk
+44(0) 161 923 6602
www.gdc-uk.org
+44(0)20 7887 3800
www.hpc-org.uk 020
7582 0866
NMC. Hemşirelik ve
Ebelik Konseyi
RPSGE. Büyük Britanya
Eczacılar Topluluğu
BMA. Britanya Tıp
Derneği
www.ukcc.org.uk 020
7637 7181
www.rpsge.org.uk 020
7735 8141
www.bma.org.uk 020
7387 4499
GMC. Genel Tıp Konseyi
GDC. Genel Diş Konseyi
Kurum
ONS
(Ulusal İstatistik Birimi)
Seçmen Kayıtları
Email – tel:
www.statistics.gov.uk.
+44 0 845 6011
www.theelectoralroll.co.
uk
Tel
++440
2078954670
++440
1912046331
++440
2078954677
0131
5365256
++014
95334101
Adres
41. Harley Sokağı,
Londra WC1G8D1
350. Euston Yolu,
Londra NW13JN
37. Wimpole Sokağı,
Londra W1GSDQ
Park Hause 184.
Kenington Parx Yolu,
Londra
23. Portland Semti,
Londra W181PZ
1. Lamberth Caddesi,
Londra SE17JN
Tavistock Meydanı,
Londra WC1H9JP
Adres
drummond gata
London, SW1V 2QQ
Adres
Westen House, London
Newcastle
Westen House, London
Edingburgh, Scotland
Cardiff, Wales
Özet tanım
Optik kayıt birimi
Tıbbi kayıtlar.
Dental kayıtlar.
Muhtelif kayıtlar
Hemşirelik kayıtları.
Eczacı kayıtları.
Doktor kayıtları.
Özet tanım
Ulusal istatistik Birimi
Kişiler/adreslerin doğrulanması
İSKOÇYA
Kurum
NHS CFS
NHS CFS
İsim
Gordon
Young
Fraser
Paterson
NHS CFS
Craıg
Mckınlay
NHS CFS
Maggıe
Worsfold
Pozisyon/Görev
Soruşturma
Yöneticisi
Operasyonel
Yönetici
(soruşturma) –
(Doğu Bölgesi)
Operasyonel
Yönetici
(soruşturma) -(Batı
Bölgesi)
Operasyonel
Yönetici (İletişim)–
(Ulusal)
E-mail
[email protected].
nhs.uk
[email protected]
.nhs.uk
Tel
++4401506705237
++4401506705226
Adres
Earstlon House,
Livingston
Earstlon House,
Livingston
[email protected]
t.nhs.uk
++4401506705221
Earstlon House,
Livingston
[email protected]
ot.nhs.uk
++4401506705254
Earstlon House,
Livingston
79
Kurum
E-mail / Tel.No.
Adres
Özet tanım
Merkezi Hukuk
Birimi (CLO)
+44131 275 78000
www.clo.scot.nhs.uk
CLO NHS –Sağlık hizmetleri ile ilgili her
alanda hukuki görüş vermektedir.
İskoçya, Kraliyet
Birimi ve Savcılık
Mali Birimi
(COPFS)
PS/[email protected].
uk
+44131 226 2626
www.crownoffice.gov.uk
Anderson House,
Breadalbane
Sokağı,
Bonnington
Yolu, Edinburgh
EH6 5JR
25. Chambers
Sokağı,
Edinburgh,
EH1 1LA
Mali Suç Birimi
(FCU)
+44131 226 2626
PS/[email protected].
uk
www.crownoffice.gov.uk
FCU, tüm ciddi ve karmaşık yolsuzluk
olaylarının araştırılmasıyla ilgilenmektedir.
(para yolsuzlukları dahil)
Genel Tıp Konseyi
(GMC)
[email protected]
+44131 525 8700
www.gmc-uk.org
İskoçya, Kraliyet
Birimi ve
Savcılık Mali
Birimi, 25.
Chambers
Sokağı,
Edinburgh,
EH1 1LA
GMC İskoçya,
5.Kat, The Tun,
4. Jackson Girişi
Holyrood Yolu,
Edinburgh
EH8 8AE
COPFS, İskoçya’da suçların (Şüpheli ölümlerin
ve
şikayetlerin
araştırılmasında)
kovuşturulmasından sorumludur.
GMC’nin amacı, tıp uygulamalarında uygun
standartları garanti ederek kamu güvenliğini ve
sağlığını sürdürmek, yükseltmek ve korumaktır.
POLONYA
Kurum
Ulusal Sağlık
Fonu
E-mail / Tel.No.
+48225726000
Sağlık
Bakanlığı
+42826349600
[email protected]
Denetim Üst
Komisyonu
İçişleri
Bakanlığı
Merkezi
Yolsuzluk
Karşıtı Birim
+480224445000
rzecnik_prasowy@nik
.gov.pl
+48226014427
+48226947547
Adres
u.Grojecka
186
02-390
Warszawa
u.Miodawa 15
00-952
Warszawa
Filtrowa 57
00-950
Warszava
u.Stefana
Batorego 5
02-591
Warszawa
u.Miodawa 15
00-952
Warszawa
Özet tanım
Ulusal Sağlık Fonu, sigortalılar ve ailelerine sağlık
hizmetleri verme sorumluluğu olan bir kuruluştur. Fon,
sağlık hizmetlerini finanse etmekte ve ilaçların geri
ödemesini sağlamaktadır.
Sağlık Bakanlığı’nın temel görevi, toplumun sağlığının
gelişimi ve korunmasını garanti eden devlet
politikalarını somutlaştırmak, sağlıklı bir neslin
yetişmesi için gerekli koşulları sağlamak, önleyici
sağlık hizmetlerini geliştirmek, sağlıklı yaşamı halka
benimsetmektir.
NIK merkezi hükümet kuruluşları, Polonya Merkez
Bankası, Memurlar, ve Diğer Kamu Organizasyonlarını
denetlemektedir.
İçişleri Bakanlığı, Kamu yolsuzluk karşıtı stratejileri
yürütmekten sorumludur.
Merkezi Birim, yolsuzluğu tanımlayan, önleyen,
devlete veya devlet kurumlarının faaliyetlerine karşı
işlenen suçun herhangi bir türünü ve faillerini tespit
eden ve polisle birlikte çalışan özel bir devlet birimidir.
Kapsam: Kamu kurum ve kuruluşları, siyasi partilerin
finansmanı, adalet, seçim ve referandumlar, mülkiyet,
vergi görevleri vb. aynı zamanda CBA yolsuzluk karşıtı
yasa ve düzenlemeleri de kontrol altında tutmaktadır.
80

tıklayınız. - Ana Sayfa

Transkript

Benzer belgeler

yolsuzluk ve yolsuzlukla mücadele

“Olmalı”nın “Olabilir” Anlamına Gelmediği An

Bu PDF dosyasını indir - Akademik Hassasiyetler

tc gazi üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü uluslararası

türkiye`nin yolsuzlukla mücadelesine hong kong

Taahhüt

Birlikte Başarmak

Karşı Anlatım ve İletişim Teknikleri

Rüşvet Raporu

05/06/70 Olağanüstü Genel Kurul

İçindekiler

Giriş Seviyesi El Terminali Microsoft Windows CE 5.0 (Core

Raporu İndirmek için tıklayınız

Türkiye`nin lider bilişim teknolojileri grubu Index bünyesinde

Journal of Aquaculture Engineering and Fisheries Research