Zühal Dönmez

Transkript

Zühal Dönmez
Yeniden Belediyecilik
Zühal Dönmez
Avukat, Kamu Yönetimi Uzmanı
Çankaya Belediye Başkanı Aday Adayı
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 1
2 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Zühal Dönmez
1963 yılının Kasım ayı sonunda Erzincan’ın Tercan ilçesinde
doğdum. Babam Muğla’nın Fethiye ilçesinde ziraat teknisyeni
olarak görev yaparken ilkokula başladım. Üniversite okumak
isteyen Babam Erzurum Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesini
kazanınca, ev hanımı annem, babaannem ve biz 3 çocuk düştük
yollara. O hem çalışıp hem üniversite bitirdi, ben de ilkokulu
bitirip ortaokula başladım. Ortaokulun 2. sınıfından itibaren lise
bitene kadar üç ayrı kentte bulunduk.
1981 yılında Hukuk Fakültesine başlamak üzere Ankara’ya geldim. Bir gencin en özgür ve mutlu dönemi olması gereken üniversite öğrenciliğim darbenin karanlığına denk geldi. O günleri
hepsi hala devam eden sağlam ve hesapsız arkadaşlıklarla aştım.
Okul bitince önce Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesinde İdare
Hukuku kürsüsüne asistan oldum ve kamu hukuku yüksek lisans programını tamamladım. Bu arada evlendim, kızım Nazlı
doğdu ve ben de Murat Karayalçın başkanlığındaki Ankara Büyükşehir Belediyesi Hukuk Müşavirliğinde avukat olarak çalışmaya başladım.
Melih Gökçek başkanlığındaki Belediyede çalışmak istemedim
ve ayrıldım, 1996 yılından beridir de serbest avukatım. Ankara
Barosu’nun çeşitli komisyonlarında ve Dergi Yayın Kurulunda
görev aldım.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 3
1993-1994 döneminde TODAİE’de Kamu Yönetimi Uzmanlık
Programını bitirdim. 2005 yılında, yerel yönetimlerde ulusal,
toplumsal ve kamusal yararı gözetme bilincini desteklemek
amacıyla kurulan YAYED’in (Yerel Yönetim Araştırma Yardım
Ve Eğitim Derneği) kurucuları arasında yer aldım ve Yönetim
Kurulu üyeliğinde bulundum.
2005 yılından 2011 yılına kadar CHP Yerel Yönetimler Komisyonunda ve CHP Yerel Yönetim Dergisinin yayın kurulunda çalıştım. TODAİE Çağdaş Yerel Yönetimler, Ankara Barosu, CHP
Yerel Yönetimler ve Memleket Mevzuat dergilerinde çoğunlukla
belediye ile ilgili konularda yazılar yazdım.
Ankara Barosu, Kamu Yönetimi Uzmanları Derneği ve YAYED
aracılığı ile Türkiye’nin gündemine ilişkin birçok çalışmaya
destek vermek, ülkemizde çevre ve tarım topraklarının korunması konusundaki hukuki mücadeleye avukat olarak katkı sağlamış olmaktan gurur duyuyorum. Halen YAYED, Kamu Yönetimi Uzmanları Derneği, Kavaklıderem Derneği ve Çevre ve
Ekoloji Hareketi Avukatları Topluluğu üyesiyim.
34. Olağan kurultayda CHP Yüksek Disiplin Kurulu üyeliği görevine seçildim.
Ailemle ve arkadaşlarımla birlikte olmayı, çalışmayı, okumayı
ve spor yapmayı seviyorum. Belediye Başkanı olarak yeniden
belediyecilik anlayışı ile başarılı olacağıma ve Çankaya’nın beni
seveceğine inanıyorum.
Saygı ve sevgilerimle...
4 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Nasıl Bir Belediye Başkanı?
Çocukluğumdan beri yaşadığım çevrenin nasıl olması gerektiği hakkında bir görüşüm oldu. Büyüdükçe gördüklerime,
öğrendiklerime çalışmalarımı da ekledim. Artık kapsamlı bir
birikime sahip olduğumu düşünüyorum. Elbette bilgi birikimi
ve bu alanda çalışmalar yapmış olmak, belediye başkanı olmak
için yeterli değil. Buna bir de duyarlı olmak, değerlere-ilkelere sahip olmak, işbirliğine açık olmak, dinlemeyi bilmek, ekip
çalışmasına yatkın olmak ve görmeye devam etmeyi eklemek
gerekir.
Tarihsel süreçte belediyeler kentleri yönetmek için ortaya çıktıları için bir belediye başkanının kenti nasıl algıladığı önemlidir.
Ben kentleri canlı bir organizma olarak görüyorum. Bir kent
nefes alır, kişiliklidir ve hafızası vardır. Belediye başkanı kenti
algılamıyor, duygusal bir bağ kuramıyorsa o kenti başarılı bir
şekilde yönetmesi zordur.
Kentler yalnızca büyük binaların, alışveriş merkezlerinin, caddelerin bulunduğu yerler değildir. Asıl kimliğini mahalle-sokak
yaşamından alır. Diğer alanlar da aslında bu yaşamı şekillendiren yan unsurlardır. Son zamanlarda kent planlamasında yan
unsurların ön plana çıkarıldığı, mahalle-sokakların ise ihmal
edildiği veya yöneticilerin keyfine göre biçimlendirildiği bir
gerçekliktir. Belediyelerin kent üzerindeki yetkileri düşünüldüğünde bir başkanın meskenlerden başlayarak kente ilişkin
hayalleri olmalıdır. Dolayısıyla bir başkan, belediyenin sınırları
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 5
içindeki evlerin insana yakışır asgari fiziki koşullarının bulunmasını dert edinerek işe başlamalıdır. Fiziki koşulların sağlıklı
ve ekonomik olması önceliktir. Evden dışarıya adım atan vatandaşın gene fiziki koşulları uygun kaldırım ve yollardan yürürken hiçbir engelle karşılaşmaması ve temiz havayı soluması
öncelikli olmalıdır. Elbette bu, taşıt trafiği için de geçerlidir. Her
kentlinin, aralıksız kullandığı mesken-sokak-cadde üçgeninde
memnuniyetini sağlamak ve bu çerçevede diğer bağlantılı sorunların da giderilmesine çalışmak işim olacaktır.
Bir belediye başkanının ilkeli ve cesur olması, hukuka uygun
kararlar alması, hukuki denetim ve katılım yollarını açık tutması, kamu yararını gözetmesi gerektiğine inanıyorum. Ülkemizde uzun yıllar -birkaçı dışında- belediyecilik söylemleri
aynı olmuştur. Belediye başkanı olarak bu söylemi değiştirmeyi, belediye-müşteri değil belediye-vatandaş ilişkisini kurmayı,
projeci değil eylemci olmayı ilke edineceğimi belirtmek isterim.
Belediye Başkanı kentle ilgili her şeyden sorumludur, görmezden gelemez ve yetkim yok diyemez. Diğer kurumların yetkisinde olan karar ve uygulamalar kente zarar veriyorsa müdahil
olmak için harekete geçer. Bütün bunları değerlendirebilecek
bilgi, birikim ve görgüye sahip olduğumu düşünüyorum. İnsanı, hayvanı, doğayı, tarihi, sanatı seviyorum.
6 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Neden Çankaya?
Yerel yönetimlerin en önemli özelliği, yöneticilerinin o bölgenin halkından olmasıdır. Bölge halkını tanır, sorunlarını yaşar,
halkın isteğini, ihtiyacını ortak yaşantıdan dolayı görür. Bilgi
birikimi, deneyimi, isteği, azmi olunca da sorunların çözümü
kolaylaşır. Yerelde ve yerinde hizmetin en önemli koşullarından birisidir yerli olmak.
Zordur Çankaya’ya hizmet vermek… Halkı eğitimlidir, sorgular, sorar… İster, takip eder… Farkı görür, yapılanı, yapılamayanı ve yapılabileceği… Niyeti hisseder, takiyyeyi fark eder.
Dünyayı bilir, memleketi bilir, kendini bilir. Hep göz önündedir Çankaya… Cumhurbaşkanlığı, Meclis, Başbakanlık, Bakanlıklar, Büyükelçilikler, Kamu Kurumları ve Üniversiteleriyle
Türkiye’nin kalbidir…
Uzun yıllardır Çankaya Belediyesi sınırları içinde yaşamış bir
Çankayalı olarak değişimi biliyorum, kötü belediyeciliğin karşısında olanlarla birlikte mücadelenin içindeyim. Çözüm için
çalışıyorum ve artık biz yönetelim diyorum.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 7
Nasıl Bir Belediyecilik?
Eşitlikçi, Kamu Yararını Gözeten Belediye
Herkesin belediye hizmetlerinden eşit yararlanma hakkı var.
Önemli olan hakların ayrıcalıklı hale gelmemesi, kamu yararına aykırı olmamasıdır. Belediye başkanı herkes ve her kesimle
görüşüp taleplerinin ne olduğunu öğrenmelidir.
Hizmetlerin yerine getirilmesinde önceliklerim:
• Genel olarak kamu yararı,
• Çocuklar, gençler, kadınlar, yaşlılar, engelliler ve yoksullar.
• Hayvanlar
Kamu yararını gözeten belediye başkanı olarak idarenin sürekli
olması gerektiğini biliyorum. Bugüne kadar yapılmış ya da plana alınmış hizmetlerin sürdürülmesini, kalitesinin korunmasını, tamamlanmasını çok önemsiyorum.
8 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Yetki Sorununu Aşarak Çözüm Üretebilen Belediye
Yerinden Yönetim İlkesini, kamusal yükümlülüklerin halka en yakın kademe olan yerel yönetimler tarafından yerine getirilmesi, hizmette halka yakınlık olarak açıklıyoruz ama, kurulu düzen buna
izin vermiyor. Büyükşehir sisteminde kenti aslında merkezi bir
yapı yönetiyor. Buna rağmen vatandaş kendisine en yakın yönetimi görevli ve yetkili kabul ediyor, ki böyle de olmalı. Bu
nedenle hiçbir belediye yönetimi, “benim yetkimde değil, ben ne
yapayım” diyemez.
Vatandaşı karmaşık mevzuatla baş başa bırakıp, ben yetkili değilim demeyeceğim. AKP’nin kurduğu sistemi bozacak
yollarımızın olduğunu biliyorum. Bunun için önce çalışmak
zorundayız. Bilgiyi sadeleştirdiğimizde çözüm yolları da çıkar
ortaya. Çankaya’da çözülememiş konuların tümünü önüme
koyacağım ve çözeceğim.
Ayrıca Çankayalının ulaşması gereken tüm kentsel hizmetlerin
karar ve uygulama süreçlerinde belediye yer almalı, bu bir görev olduğu kadar haktır da. Haklarımı ve görevlerimi biliyorum.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 9
Çevre ve ekoloji
öncelikli belediye
10 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Havadan Sudan Belediyecilik
Yaşam kaynağımız hava ve su, tüm belediye yönetimlerinin
önceliği olmalı ve sağlıksız-plansız kentleşmeye kurban edilmemeli. Gücünü Anayasadan alan yerinden yönetim ilkesine
rağmen AKP iktidarı yerel yönetimleri sürekli zayıflatan düzenlemelere imza attı. Belediye sınırının il sınırına genişletilmesiyle Ankara ilimizde 20 belde ile 672 köy kapanarak mahalleye
dönüşecek. Bu durumun ortaya çıkaracağı çevresel sorunları
şimdiden görmek, örneğin Çankayalının kullandığı suyun geldiği yerlerin tehlike altında olduğunu söylemek hiç de abartılı
olmaz. Önceliği çevre ve ekoloji olan belediyecilik anlayışı ile hareket edilmesi, aynı dikkati göstermesi gereken kurumların da
bu yönüyle takip edilmesi, sorgulanması gerek.
Ankara’da hava kirliliğinin azaltılması için alınması gereken
önlemler belli ve uygulanması mümkünken, her şeyde olduğu
gibi yetkiler merkezi bir yapıya teslim edilmiş durumda. Benzer durum cep telefonu ve haberleşme sistemlerinin alt yapısını
oluşturan baz istasyonları için de geçerli. Halk arasında endişe
yaratan baz istasyonları artık imar planı kararı aranmaksızın
kamuya ait umumi hizmet alanları ile yol, otopark, yaya bölgesi gibi yerlerde kurulabilecek ve yer seçim belgesi ücretlerini de
Büyükşehir Belediyesi alacak. Hepimizin sağlıklı ve dengeli bir
çevrede yaşama hakkı varken, bize sorulmadan yapılan düzenlemeler, alınan kararlarla hakkımızın ihlal edildiğini biliyorum.
Buna karşı durabilecek yollarımız var ve öncü olacağım.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 11
Kaynak yaratan, üreten ve
üretime yön veren belediye
12 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Kırsalı ve Toprağı Koruyan Belediye
CHP’li bir belediye olarak Çankaya Belediyesi, mahalleye dönüşen köylerinden rant elde etmeyi hiçbir zaman düşünmeden,
kent ve tarım çalışmaları başlatmışken, geliştirilerek sürdürülmesi çok önemli. Uygulamaya geçilemeyen organik tarım ve
organik atıkların toplanarak değerlendirilmesi projeleri derhal
başlatılacak ve kesintisiz sürdürülmesi sağlanacak. Köy (mahalle) pazarları belediye tarafından desteklenecek, tanıtımı
yapılacak, kentli Çankayalıların yararlanabileceği imkânlar
sağlanacak. Bu konuda kaynak yaratan, üreten ve üretime yön
veren; istihdam olanakları yaratılmasına katkı sağlayan; kooperatifçiliği destekleyen, kooperatif kuran belediye olacak.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 13
Belediye başkanının ve yönetiminin
ulaşılabilir olması, yerel yönetim ilkesinin
olmazsa olmazıdır
14 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Ulaşılabilir Belediye ve Başkan
2004 ve 2008 yıllarında Çankaya ilçesine mahalle olarak bağlanan köylerimiz, yerindelik ilkesine uymayacak şekilde uzaktır;
örneğin Karahasanlı Mahallesi’nin uzaklığı 52 km’dir. Oysa belediye başkanı ve belediye yönetiminin ulaşılabilir olması yerel
yönetim ilkesinin olmazsa olmazıdır.
Ulaşılabilirliğin öncelikli uygulaması elbette yüz yüze iletişimdir. Bunu sağlamak için bir Belediye Başkan Yardımcısı kırsal
mahallelerden sorumlu olacak ve her hafta en az bir gün bu
mahallelerde bulunacak. Sisteme meclis üyelerini de katmak
için yöntemler oluşturulacak. Ayrıca ilk planda bu uzak mahallelerimizde daha sonra tüm mahallelerimizde kurulacak, adına bel-sis diyeceğimiz sistemle mahallelinin belediyesine ulaşması sağlanacak. Günümüzde teknolojinin geldiği nokta buna
imkan verir. Çankaya Belediyesi Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar
Birimince başlatılan Bilişim Sistemleri Donanım ve Yazılım ve
diğer projelerin eksikliklerinin tamamlanması ve bitirilmesi,
Kent Bilgi Sisteminin kurulması, hızlı iletişim ve geri dönüşün
sağlanması benim için çok önemli. Avukatlık mesleğimde de
Türkiye’nin her yerinden vatandaşımız uzmanı olduğum konularda danışmak için bana ulaşabildi. Bu nedenle kendi iletişim
bilgilerim de her zaman açık olacak ve bizzat takip edeceğim.
Her mahalleye en az bir duyuru panosu yerleştirilecek. Belediye birimlerinde ve muhtarlıklarda yapılacak duyurulardan başka bu panolarda o mahalleyi ilgilendiren konular, ilçe belediyesinin ve büyükşehir belediyesinin aldığı kararlar yer alacak.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 15
Demokratik, katılımcı, dayanışmacı, üretici,
kadın dostu, çevre dostu, dezavantajlı
grupların dostu, güleryüzlü Çankaya
16 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Halkın Yönetime Katılım Yollarını Açık Tutan Belediye
Ülkemizin içinde bulunduğu siyasi ve ekonomik iklimin, azalan özgürlüklerin insanları ev–iş-AVM üçgenine mahkum ederek -farkında olmasalar da- bunalttığını; giderek standartlaşan
bir hayatın içinde sahte bir konfor ve tüketim gücü sağlanırken,
insani düzeyde iletişiminin azaldığını, neredeyse yok olduğunu
söylemek hiç de yanlış olmaz. Oysa, kentin caddelerinde gülerek, konuşarak yan yana yürüyen, oturan, kültürel faaliyetlere
katılan kentlilerdir “Büyük Siyaset”i yönlendirme gücüne sahip
olanlar. Gezi Parkında simgeleşen ‘Haziran Direnişi’nin özü budur. Çankayalı da, eğitimi, ekonomik ve sosyal yapısıyla bu tek
elden yapılanmayı reddeder, bu yönüyle Çankayalıyı yönetime
ortak etmek aslında kolaydır da. Yeter ki katılım isteğini yok
eden, bezdiren yöntemlerden uzak duralım ve katılımda sürekliliği sağlayalım. Belediye ve diğer kurumların kullandığı yetkilerin halk tarafından bilinmesi için bilgi alma ve verme kanalları
sürekli açık olacak. Belediyenin kurumsal gücüyle bunun sağlanabileceğini biliyorum.
Cadde-Sokak Temsilcileri
Her cadde veya sokak kendi temsilcisini belirleyecek. Temsilci
talep veya sorunlarını ve görüşlerini mahalle muhtarına ve belediyede oluşturulacak “Mahalle Masası”na iletecek. Masa aynı
gün ilgili birime gönderecek. Talebin karşılanması, sorunun giderilmesi için izlenecek yol ya da durum en geç 7 gün içinde
temsilciye bildirilecek ve panoda ilan edilecek.
Muhtar Toplantıları
Muhtar, sokak temsilcileriyle her ay toplanacak. Toplantı tutanak altına alınıp mahalleli bilgilendirilecek.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 17
Mahalle Toplantıları
Her mahallede yılda bir kez Belediye Başkanı, meclis üyeleri ve
muhtarın katılımı ile tam gün vatandaş toplantıları yapılacak.
Bir yılın değerlendirmesi, gelecek yılın planlanması vatandaşlarla birlikte görüşülerek tutanak altına alınacak ve mahallede
ilan edilecek.
Forumlar
Kamu kurumları, siyasi partiler, meslek örgütleri, üniversiteler,
gençlik ve kadın örgütlerinin yer alacağı forumlar düzenlenecek, forumlardan çıkan kararlar da belediye yönetimince dikkate alınacak.
Gönüllüler Ağı
Eski bir gelenek olan gönüllülük; dayanışmayı ve insan kaynağını ortaya çıkarması açısından çok değerlidir. Gittikçe karmaşıklaşan ve çeşitlenen toplumsal taleplerin karşılanması için
bir ağ oluşturularak gönüllülerin katkısı ve çabası sağlanacak.
Hangi sokakta çukur var, nerede kaldırım sökülmüş burada konuşulacak, varsa fotoğrafları konacak.
Çankaya, demokratik, katılımcı, dayanışmacı, üretici, kadın
dostu, çevre dostu, dezavantajlı grupların dostu, güleryüzlü bir ilçe olacak. Köylerdeki imece usülü ortak çalışmalar
Çankaya’da da pekâlâ mümkün olabilir. Başta dernekler olmak
üzere gönüllü vatandaşlarımızla, mahalle inisiyatifleri ile birlikte çalışarak, dayanışmayla kentimizi sahiplenmek hiç de zor
değil.
Dayanışma da tıpkı gülümseme gibi bulaşıcıdır.
18 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Ulaşımda Söz Sahibi Belediye
Ankara’nın ulaşım sorunu hepimizin malumu. Sorunun çözümü için hayali projelere kafa yorarak zaman kaybetmemeliyiz,
olan üzerinden gitmek zorundayız. Şu anda bitmesi beklenen
bir metro inşaatı var. Metro bitmeden ihtiyaç var diye yol yapan
büyük(!) belediye yönetimi bu işten her yönüyle nemalanmakta.
Oysa hiçbir ulaşım projesi metrodan bağımsız ele alınamaz. Ana
metro istasyonlarında otomobil park yerleri olmalı ve örneğin
Sincan’dan gelen arabasını metroparka bırakarak şehir merkezine metroyla geçmeli. Metroparklar şimdi yapılmazsa metronun
geçtiği hat plan değişiklikleriyle hemen yapılaştırılır ve gelecekte
bu sistemin kurulması mümkün olmaz, bu nedenle belediye olarak Bakanlığın metro yapımını izleyip önerilerde bulunacağız.
Ankara’nın trafik çilesinin nedenleri çok açık. Konuyla ilgili
üniversite ve meslek odalarının teknik görüşlerine kulak vermeden ben yaptım oldu mantığı, sıkışık yeni yerleşim alanları, yeni AVM ve plazalar elbette yol ister. Var olanların hukuka
aykırılıkları bir yana yenilerine ihtiyaç var mı, varsa en uygun
nereler olmalı diye kafa yormadan, çalışma yapmadan, kim bilir nelerin hesabıyla yapılmış ‘plansız’ planlara artık dur demenin zamanı geldi. Şu anda Ankara’da hukuka aykırı bulunarak
iptal edilmiş tüm plan kararları Çankaya sınırları içinde yer
alıyor. Mahkeme kararları gereği kaldırılması gereken yapılar
yıllardır yerinde duruyor ve bu durum 20 yıllık büyük belediye
idaresini hukuksuz işler yapma konusunda daha da cesaretlendiriyor. Bu nedenle Çankaya Belediyesi plan kararlarını ulaşım
planı ile birlikte ele alacak ve Çankaya’yı ilgilendiren her tür
planlama kararında söz hakkını kullanacak.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 19
Çankaya Belediyesi, plan kararlarını
ulaşım planı ile birlikte ele alacak ve
Çankaya’yı ilgilendiren her tür planlama
kararında söz hakkını kullanacak
20 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Yürüme ve bisiklet kullanımını artırmak için kaldırımların ve
yol kenarlarının kullanıma uygun hale getirilmesi gerekiyor
ki bu da gene kent içinde otomobil kullanımının azaltılması ve otopark imkanının artmasıyla mümkün. Şu anda sistem
kenti rahatlatma değil, yollardan, park yerlerinden rant elde
etme üzerine kurulmuş durumda. Oysa yeraltı otoparkları yapabiliriz. Ankara’nın teknik üniversiteleri, teknokentleri
ve sanayisinin Yeraltı Otoparkları (http://www.youtube.com/
watch?v=o-10Y_x688g) ile ilgili ön çalışma yapabilecek kapasitede olduğuna inanıyorum. Bu ön çalışmayı yaptırdıktan sonra
maliyet ve diğer unsurların da uygun olması halinde yapılmasında hiçbir engel bulunmamaktadır. Böylece hem yolları tıkayan park etmiş araçlar yığını kalkmış olur hem de yeni alanlar
açılır. Örneğin Sıhhiye ve Maltepe katlı otoparklarının başka ihtiyaçlara ayrılması ya da yerlerinin halkın kullanımı için daha
uygun alanlara dönüştürülmesi mümkün olabilir.
Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına katılarak kentin
tümünü ilgilendiren genel düzenlemeler ile Çankayalıyı ilgilendiren düzenlemeler hakkında görüşlerimizi kabul ettirmek
için çalışacağız ve alınan kararlardan halkı derhal bildireceğiz.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 21
Çankaya’da yaşayan herkesin sağlıklı,
yerleşik, güzel ve özendirici
bir çevrede yaşama hakkı var
22 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Çankaya Güzel Olmalı
Çankaya güzel olmalı, sevilmeli. Ankara’nın yüzünü oluşturan
semtlerin önemli bir bölümü Çankaya’da. Ama ne yazık ki estetik duygusu gelişmiş Çankayalının semtleri çirkin görünsün
diye özel bir çaba sarfediliyor. Aslında bu geçici bir durum, alttaki güzellik hala duruyor. Kızılayı meydan olmaktan çıkaran
AVM’yi yok edemeyiz belki ama görüntü kirliliği yaratan dev
ekranların, sağlıksız yiyecek içecek resimleriyle dolu fastfood
reklamlarının, binalardaki tabelaların kaldırılmasını sağlayabiliriz. Belediyenin denetim ve düzenleme yetkisi buna imkân
veriyor.
Çankaya’da alan kullanımı da Çankayalıya hiç sorulmuyor. Mesela Kızılay’da Saraçoğlu Mahallesi diye bilinen Namık Kemal
Mahallesi’ni AVM, otel konseptine kurban edecek planlamaya
ilişkin bilgilendirilme yapılmıyor. Burada yapılacak düzenlemede Çankaya Belediyesi de söz sahibidir ve müdahil olacaktır.
Çankaya’da yaşayan herkesin sağlıklı, yerleşik, güzel ve özendirici bir çevrede yaşama hakkı var. Eskimiş ve tarihi değeri
olmayan yapıların yerine küçük meydanlar, şehir yaşamının
içinde yer alan ama trafiği olmayan küçük oturma alanları yapmalıyız. Sakarya ve İzmir Caddelerine yapılacak peyzaj düzenlemeleri ile daha hoş bir hava verebiliriz.
Çankayalı gezdiği Avrupa kentlerindeki basit ama güzel alanların bizde neden olmadığını anlayamıyor, belki de yalnızca bilgi
yetmiyor, kadın eli değmesi gerekiyor.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 23
Engelsiz, kullanışlı ve
erişilebilir kentsel alanlar
24 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Gençler ve kadınlar için sokakların, parkların aydınlık olması
gerekiyor. Karanlık sokakları, yanmayan elektrik lambalarını
ben de çok önemsiyorum ve aksaklığa izin vermeyeceğim.
Kentsel alanlar ve yapılar oluşturulurken engelsiz, kullanışlı ve
erişilebilir olması için denetim ve gözetim yetkisi kullanılacak.
Kentin özelliği gereği farklı uygulamalar yapma zorunluluğu
olan yerler var. Örneğin Tunalı Hilmi, Bahçelievler gibi eski
semtlerde konut ya da işyeri olan binaların altında açılan yeme-içme ve eğlence mekanlarında plana aykırı kullanıma göz
yumulmakta, çoğu bina yönetimi bunlarla başa çıkamamaktadır. Yapı yoğunluğu olan bu gibi semtlerde insanların dışarıda
zaman geçirebilecekleri yerlerin azlığı karşısında önlemler alınacaktır. Binaların ortak kullanım alanlarını izinsiz işgal etmenin önüne geçmek için getirilecek düzenlemede bu tip yerlerin
kullanım şekli, alanı, izin ve diğer usullerin bina yönetimlerini
de rahatlatacaktır.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 25
Çöp tüketimi yüksek ve zengin olan
Çankaya, bu zenginliği toplama ve
ekonomiye kazandırma konusunda
istenilen noktaya gelecek
26 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
En önemli konulardan biri de çöp (katı atık) hizmetleridir. Çöp
artık sadece teknik- idari bir sorun değil çünkü çok değerli. Tüketimi yüksek Çankaya bu yönden de zengin ama, ne yazık
ki bu zenginliği toplama ve ekonomiye kazandırma konusunda henüz yeterli noktada değil. Önce toplama şeklinden
başlamak gerekiyor ki bu da apartman ve site yönetimleriyle
birlikte yapılabilecek bir şey. Çünkü halen çoğu yerde atıkların ayrıştırılarak toplanması uygulanamıyor, sokağa bırakılan
atıklar toplayıcılar tarafından ayrıştırılıyor ve geriye kalan da
kirletici atıklar olarak bırakılıyor. Konuyla ilgili belediye tarafından uygulanan yöntemlerin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması gerekiyor.
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte bu alandaki çalışmalar da
ilerledi. Ancak elbette her yerde aynı sistemi uygulamak mümkün olamayabilir, örneğin dar sokaklarda farklı yöntemler kullanmak gerekebilir. Yere göre uygulanacak en uygun yöntemin
belirlenmesi ve duyurulması gerekiyor. Çankayalı bu konuda
bilgilendirilmeyi ve yönlendirilmeyi istiyor. Geri kazanım konusunda da derneklerle işbirliği içinde olmak gerekiyor. Konunun uzmanları tarafından hazırlanacak teknik ve idari alt
yapının kurulmasına yönelik çalışmayı çok önemsiyorum ve
Çankayalıyla birlikte bu işin üstesinden en iyi şekilde geleceğimize inanıyorum. Yeter ki birlikte olalım ve durmayalım.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 27
Gençlere rehber olan
belediye
28 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Genç Çankayalı
Çankaya’da çok sayıda üniversite var. Ailesinden ayrılıp
Ankara’ya gelen genç ve ailesi için güvenli bir kurumdan yardım almak önemli. Gençleri karşılayıp hoş geldin diyeceğiz. barınma sorunu varsa ve koşulları uyuyorsa var olan gençlik merkezine yerleştireceğiz. Büyükşehir içinde ilçe belediyesi olarak
yurt yapamıyoruz ama gençlik merkezlerini çoğaltacağız.
Gençlik canlıdır dışarıda zaman geçirmek, eğlenmek ister.
Gençlerin güvenli, ucuz, eğlenceli ve temiz mekanlara ihtiyaçları var. Gıda denetimi konusu zaten çok önemli ama asıl olarak
annesinin güzel yemeklerinden uzak öğrenci gençlik için bu
denetimi bizzat yapacağıma söz veriyorum.
Gençler, halen var olan sağlık evlerinden öncelikle yararlanacak. Spor yapmaları teşvik edilecek, Ahlatlıbel ve Lozan Park
gibi spor tesislerinden ücretsiz yararlanabilmeleri sağlanacak.
Ankara’da kar amaçlı olmayan çok sayıda gönüllü spor kulübü var, gençlerin bu kulüplerde spor yapabilmeleri için işbirliği yapılacak. Gezi, spor, kültür faaliyetleri için her kanal açık
tutulacak, talep doğrultusunda organizasyonlar düzenlenecek.
Zaman zaman dağlara gidecek gençler, bazen tuval başına geçecek.
Mahalle parklarında küçük bir alan giysi, kitap, oyuncak, eşya
değişimine ayrılacak ve mahalleler arasında da bu değişimin
sağlanması teşvik edilecek. Sokak müzisyenleri desteklenecek,
dış alanlarda genç grupların konserler vermesi sağlanacak.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 29
Gençlere sağlık, spor, eğlence,
eğitim konularında
olanak yaratan belediye
30 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Öğrenci gençler ailelerine katkı sağlamak için saatli çalışmayı
isterler. İletişim bilgileri belediyede kayıtlı olan (gizlilik koşulları ve sorumluluğa ilişkin bir form imzalatılarak) gençlerle,
ekonomik durumu iyi olan aileleri buluşturabilmeliyiz. Böylece aileler de çocukları, hastaları, yaşlıları için dilediğinde saatli
bakım, veya eğitimdeki çocukları için ek ders hizmeti alabilecekler.
Sosyal yabancılaşma, buna bağlı olarak ortaya çıkan olumsuzluklar ve özellikle, belli bir kültür, okul veya toplumla bütünleşememiş gençlerin suça yönelme tehlikesine karşı kentsel
çevreyi iyileştirici önlemleri alırken beraberinde; gençlere sağlık, spor, eğlence, eğitim, istihdam konularında olanaklar yaratmak, suç oluşumuna karşı alınacak tedbirlerdendir. “Sokak
çocukları”, “tinerci” olarak da adlandırılan gençlerin rehabilitasyonu için kurulacak merkezde çocuklara mesleki eğitim de
verilerek, sağlıklı birer birey olarak yaşamalarına yardım edilecek. Eğitimleri tamamlanan bu gençlerin istihdamına yönelik
çaba, ayrıca sarfedilecek.
Çocuklar ve gençlere “ne halin varsa gör” diyemeyiz, yoksul ve
yalnız bırakamayız.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 31
Kadının kenara itilmesine izin vermeyen,
yaşamın içinde yer almasına olanak
sağlayan Çankaya
32 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Ve Kadın
Tek başına yaşıyor olsa da kadın çoğuldur aslında. Çocuğuna
bakar, engelli kardeşini, annesini, babasını düşünür. Zenginin
de yoksulun da yükü çoktur. Hayatını ve hayatları yönetir.
Belediye olarak kadının yanı başında olacağım kesin de daha
ne yapabilirim diyeceğim.
Elbet kreş yapacağım, sadece kreş değil çocuk bakım hizmetlerini çeşitlendireceğim. Kreş yaşı gelmemiş bebeğini bir süreliğine bırakması gerektiğinde gidebileceği güvenilir yerleri olacak.
Aynı şey engelli, hasta, yaşlı yakını için de olacak. Yalnız bırakmaya cesaret edemediği yakınına bir süreliğine bakım hizmeti
verebilecek hizmetleri üreteceğiz.
Çocuğuyla birlikte veya yalnız yaşayan kadının taleplerine uygun güvenilir -ev ve iş dışı- mekanları artıracağız. Şehrinden
memnun kentli kadın kendini eve kapatmaz, bunu sağlamak
için kent insanının buluştuğu, yürüdüğü, oturduğu alanları çoğaltacağız. Kent merkezinde bulunan parkların çocuk ve yaşlılar için kullanımını artıracak, yeni oturma alanları yapacağız.
Kadın sığınma evi sayısı ve kapasitesini artıracağız. Burada kalan kadınlara saatli ya da günlük (çocuk bakımı, temizlik gibi)
iş imkanı sağlayacağız.
Çankayalı çalışan kadın ile ev hizmeti veren (gündelikçi) kadınları birbiriyle buluşturan güvenli kurum olacağız. SGK ile
yapılacak bir protokolle ev işçisi kadının sigortalı olmasını sağlayacağız. Bu konuda giderek artan talep ve gelişmeleri kendimize uygun hale getirebiliriz. Elbette kadınla ilgili her konuda
kadın derneklerinin çalışmaları bize yol gösterecek ve birlikte
yol alacağız.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 33
İşçilerinin ekonomik-sosyal ve sendikal
haklarını koruyan belediye
34 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Emek
Belediyelerde norm kadro uygulaması nedeniyle personel sıkıntısı
bulunduğu, taşeron eliyle hizmetlerin gördürüldüğü bilinen bir durum. Belediye Kanununda belediyelerin görev, yetki ve sorumlulukları sayıldıktan sonra “Belediye, kanunlarla başka bir kamu kurum
ve kuruluşuna verilmeyen mahallî müşterek nitelikteki diğer görev
ve hizmetleri de yapar veya yaptırır” denilerek, belediyelere ucu
belirsiz ve tanımsız bir alan açan neo-liberal AKP Hükümeti norm
kadro yönetmeliği ile belediye istihdamında son derece kısıtlayıcı
ve zorlayıcı bir yöntem getirdi. Çıkarılan bir yönetmelik ile Belediye
Kanunu‘na bile aykırı olarak dışarıdan hizmet satın alınmasının zorunlu kılınması belediye hizmetlerinde hem niteliksizleşme hem de
belediye hizmetlerinde çalıştırılan emekçinin en temel ekonomiksosyal ve sendikal haklarının sürekli ihlal edilmesinin yolunu açtı.
Bu durum kimi başkanların da işine geliyor (Ankara’da Melih Gökçek taşeron işçisini özel güvenlik gücü gibi kullanabiliyor). Anayasa
ve Kanunlara rağmen Yönetmelikle kadroları kısıtlamak hukuka
uygun değil ama mücadele etmeyi göze alan belediye bulmak zor,
çünkü bir yandan işçi alımından kurtulduğunu düşünüyor bir yandan da denetimden çekiniyor. Oysa işçinin taşeron şirket tarafından
ödenmeyen işçilik alacakları veya tazminat yükü de aslında gene
belediyenin üzerinde kalıyor.
Belediyenin asli görevlerinin taşeron aracılığıyla gördürülmesinin
ne belediyeye ne işçiye ne de halka yararı var. Ancak belediyenin
asli ve sürekli görevi olmayan uzmanlık isteyen, işin tümünün alt
işverene verildiği yöntemler uygulanabilir. Bazı hizmetlerin ise taşeron işçisi ile gördürülmesi mümkün değil, örneğin zabıta hizmetleri: Görev alanı çok geniş ancak personeli yetersiz. Belediye başkanı
olarak öncelikli işlerimden biri norm kadro çalışması yapmak olacaktır. Hukukçu olarak yaptığım çalışmaların yanına belediye başkanlığının gücünü kattığımda konuyu her alana taşıyabileceğime
inanıyorum.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 35
Yaşama hakkı kutsaldır,
yaşatacağız.
36 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Çankayalı Güvende
Kentlerin güvenliği yalnızca polisiye önlemlerle sağlanamıyor.
Gençleri tuzağına düşüren uyuşturucu satıcıları, kentsel rant
için insanları tehdit eden çetelerle mücadelenin yolu birlikte hareket etmek. Çankayalının kendini güvende hissetmesi için ilgili
kurumlarla işbirliği yapılacak. Aydınlık sokaklar ve parklar, acil
durum telefonu sistemi kurularak itfaiye-ambulans-polis çağrısının en hızlı şekilde yapılmasının sağlanmasına çalışılacak.
Belediye hizmetlerinin hiç yapılmaması, yanlış ya da eksik
yapılması cana ve mala zarar verebilir. Açık bırakılan çukurlar, önlem alınmamış inşaatlar, yarım kalmış yollar, denetimsiz
tüpler gibi pek çok nedenle bir zarar ortaya çıkmışsa sorumluluktan kaçamayız. Yaşama hakkı kutsaldır, yaşatacağız.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 37
Hayvanların yaşam hakkına
saygılı belediye
38 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Hayvanlarımızlayız
Çankayalı hayvan severdir. Evinde özellikle kedi ve köpek besleyen vatandaşlarımızın bu sevgisi mutluluk vericidir. Hayvan
severler birbirlerini de sever. Belediye olarak zaten yapmak zorunda olduğumuz işler var. Bir çoğu uygulamaya geçmiş özellikle hayvan barınağı konusunda gönüllülerle birlikte başarılı
işler yapılmıştır.
Özellikle şu iki konuyu gerçekleştireceğiz.
1. Sahipli-sahipsiz hayvanların kayıt altına alınması
2. Bu işe gönül vermiş kişilere uygun yer tahsisi
Kayıt tutmak takibi kolaylaştırır. Hayvanlar yaşadığı yere sadıktır, her sokağın bir kedisi köpeği vardır. Sokak sakini hayvan
severlerle birlikte bunların bakımı yapılır. Hayvanlarını kısırlaştırma ya da yavrulatmayı tercih eden hayvan sahiplerinin
yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği takip edilir.
İl Hayvanları Koruma Kurulu toplantılarına katılım ile kararların takibi ve uygulanmasını sağlayacağız.
•••
Bitmedi, bitmez de.
Kent ve insan için yapılacak
öyle çok iş var ki...
Birlikte gerçekleştireceğimize
gönülden inanıyorum.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 39
40 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Ba(ğ)zı Görüşler…
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 41
Amacım Büyük Rant
Elde Etmek
Bu yılın başında Namık Kemal Mahallesinde Neler Oluyor diye sormuştuk. Bkz: http://zuhaldonmez.net/index.
php?option=com_content&view=article&id=24:nam-k-kemalmahallesinde-neler-oluyor&catid=15&Itemid=112
Bakanlar Kurulu burayı riskli alan ilan etmişti, yani bura tehlikelidir ha demişti! Mahkeme de haliyle bura riskliyse yanıbaşı
ne ola dedi kararı saçma bulup iptal etti. Bu arada lojmanların
çoğu boşaltılmıştı, kalanlara da yakıt eziyeti çektirilerek gitsinler gözüyle bakılıyor.
Bu arada Cumhurbaşkanı aracı olmuş, Çevre Şehircilik Bakanlığı, Mimarlar Odası, ATO toplantılar yapmış, Mimarlar Odası
proje yarışması düzenlemiş, protokol yapılması aşamasına gelinmiş ama maalesef Bakanlık protokolü imzalamamış. E tabi
Bakan Bayraktarla yola çıkılırsa böyle olur.
Efendim zaten Riskli Alan ilanının tek nedeni Bakan Bayraktar’ı
yetkili kılmaktı. Bu karar alınırken henüz yeni yetkiler gelmemişti. Temmuzda Bakan Bayraktar’ın KHK’sına eklenenler
İmar Kanununu bir kenara atıverdi. Şimdi Bakan Bey burayı
finans, ticaret merkezi yapcaz derse ya da fuar ve sergi alanları
açcaz derse veya eğlence merkezleri açıp şehrin marka değeri-
42 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
ni artırcaz derse yetki O’nda. Bütün bunlar şu demek tabii ki:
Plazalar, AVM’ler, oteller, kocaman büyük çadırlar vb. olacak.
Peki biz bunları mı istiyoruz?
Ankara’nın göbeği Kızılay ki her Ankaralının muhakkak yolunun düştüğü bir yer. Öyle bir yer olmalı ki, Ankara’lı “oh ya
ne güzel oldu” demeli. Bunu finans merkezi, AVM, otel falanla sağlamak mümkün değil. Oturarak iş yapan memurun yarım saat de olsa yürüyebileceği, Kızılay AVM dahil bilimum
AVM’lerden bıkmış ve dahi cebi yanmış ev hanımının, emeklinin oturabileceği, çocuklarını, torunlarını güvenle oyun parklarına bırakabileceği, karanlık gürültülü cafelerde sağlıksız beslenen öğrencinin oksijen alacağı, ucuz ve iyi besleneceği yerler
istiyoruz. Bütün bunları hiç ağaç kesmeden, otoban geçirmeden, kamulaştırma yapmadan, bina yıkmadan yapmak her yönüyle mümkün.
Mahallenin geleceği konuşulurken belediyelerden hiç ses yok.
Normalde, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve
uygulama imar planlarını yapma, değiştirme onaylama yetkisi belediyenin. Burada nazım planda bir değişikliğe gerek yok
zaten, uygulama imar planında –ki yetkili belediye Çankaya
Belediyesidir- yapılacak küçük değişikliklerle sorunsuz hayata
geçirilebilir. Ben olsam Maliyeye bir yazı yazarım, lojmanlarda
oturanlara uygun bir yerden lojman verilsin, alan boşaltılsın,
kullanımını birlikte planlayalım. Bakın zaten Bakanlık da riskli
alan ilan ederken, mevcut yapıların müze, sanat galerileri, sanat
atölyeleri gibi mekanlara dönüştürülerek yeşil dokunun korunduğu toplanma mekanı olarak da kullanılabilen açık mekanlar,
yaya sokakları oluşturularak işlevlendirilip restore edilmesi ile
tarihi ve kültürel miras alanlarının planlanıp, Cumhuriyetin
kültürel mirasına sahip çıkarak gelecek kuşakların doğru bil-
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 43
gilenmesi sağlanarak projenin sürdürülmesi öngörülmektedir,
demiş. E ne duruyoruz o zaman.
Kimileri şöyle diyecektir: amma hayalcisin, burada büyük rant
var. Ben de diyorum ki asıl büyük rant bundadır, üç-beş kişi
değil milyonlarca insan bu ranttan pay alacak.
44 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Yok Olan Yerelde
Yerel Seçim
Yıllar aktı geçti, 5 yıl daha bitti. Ülkecek yerel seçime hazırlanıyoruz. Şimdilerde en çok konuşulan şey kim, nerede, nereye
aday.
Yerel seçimlerde seçeceğimiz çoktur. Belediye başkanları, meclis üyeleri, muhtarlar için çarşaf çarşaf oy pusulalarımız olur.
Bu seçimin diğerlerinden önemli farkları var. Çok az zaman
kaldığı halde bu farkları kimse konuşmuyor.
Memleket topraklarının çok büyük kısmı Büyükşehir Belediyesi oldu. Bu sisteme Bütünşehir de deniliyor. Yani Büyükşehir
Belediyesi tüm ilin belediyesi yapıldı, böylece yalnızca İstanbul
ve Kocaelinde olan yönetim biçimi Büyükşehir Belediyesi olan
30 ilimizde uygulanacak.
Bu 30 ilin tüm köy ve beldeleri kapanacak. Buralarda belediye ve muhtarlık seçimleri yapılmayacak. Sayı ve nüfus olarak
çok büyük bir kitleden söz ediyoruz, ne İçişleri Bakanlığı ne de
YSK nerede seçim yapılmayacağını söylemiyor. Şimdiye kadar
kendi yönetimini seçen köyler ve beldelere, artık muhtarınızı,
başkanınızı seçme hakkınız yok, denilmiyor, hiçbir bilgi verilmiyor.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 45
Kimse bir hesap yapmıyor ama benim tahminime göre Türkiye
nüfusunun üçte birinin seçme ve seçilme hakkı elinden alınmış durumda ve demokrasinin beşiği denilen bu yerlerde Yerel
Özerklik tamamen kaldırılıyor. Hangi yerel seçimi konuşuyoruz peki?
Diğer yandan, devasa yetkileriyle İli yönetecek Büyükşehir
Belediye yönetimini, demokrasinin beşiği bir ‘yerel’ olarak
göstermek de büyük bir kandırmacadır. Yalnızca nüfusu değil
yönetilecek toprakları, kıyıları, bilimum şahane varlıkları düşündüğümde bu kanun niye yapıldıyı da anlatasım var da sonra artık. Küçücük iki örnekle kapatalım:
Hani Tarım Bakanına kodamanlardan biri ‘tarımı köylünün
elinden almak gerek’ demişti ya, işte bu sözü kapsamlı bir biçimde yerine getirecek iktidar.
Hani dünyaca ünlü Çıralı sahilleri için ‘Çıralı’da proje iptal,
zafer köylülerin’ (27 Temmuz tarihli Hürriyet) başlıklı haberler
yapılmıştı ya, işte o Ulupınar Köyü de kapanıyor.
Anlaşıldı merkez.
E şimdi sormak gerekmez mi bunun adı yerel seçim midir?
46 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Sevgili AOÇ
Her sabah kapımızın önüne iki şişe sütün bırakıldı, kah içtik
kah sütlaç yaptık. Haftada birkaç kez yoğurdunu aldık. Çocuklar küçükken gidilen ilk yer oldu hayvanat bahçen. Arkadaşlarla ayaküstü kokoreçini yerken şakalaştık. Baharda balkonlara
çıkardığımız çiçeklerimizi fidanlığından aldık. Konserler dinledik geniş ve yeşil alanlarında. Anılarımız çoktur sende.
Melih Gökçek’in Büyükşehir Belediye Başkanı seçildiği ilk yıl
seninle ilgili emelleri vardı. Bu amaçla Belediye içinde bir komisyon oluşturulmuş Hukuk Müşavirliği de beni görevlendirmişti. Geçmiş yıllarda da merkezi yönetimin arazine göz diktiğini, kanunlarla başka kurumlara devrettiğini, geriye 30 bin
dekar kadar arazin kaldığını, neyse ki Gökçek seçilmeden kısa
süre önce SİT alanı olduğunu, Belediyenin bir tasarrufunun yasal olarak mümkün olmadığını tesbit edip sonlandırdık raporu.
Ta ki Gökçek anlayışına sahip iktidarın dilediği kanunu çıkardığı 2005 ve sonrası yıllara gelinceye kadar. Bunlardan biri de
2006’da çıkarılan 5524 sayılı Kanundu ve Ankara Büyükşehir
Belediyesine seninle ilgili her türlü imar planlarını yapma yetkisi verildi. Hiç beklemeden planlar yapıldı, kabul edildi. Gene
neyse ki ODA’lar vardı dava açtılar ve neyse ki İdari Yargı vardı
iptal edildi. Gökçek çok kızdı ODTÜ’lü bilirkişilere, iş yaptırmıyorlar bunlar, dedi. Neyse ki varlar dediğimiz ODA’lar, Üniversite, Yargı, Koruma Kurulu iktidarın hedefindeydi. Yalnızca
seninle ilgili değil tabii, her yerde böyleydi.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 47
Gökçek sabırlıydı, iki üç yıl bekledi ve nihayet 2010 yılında yeni
planları ilan etti. Davalar açıldı keşif tarihi 2 yıl sonraya verildi,
bu arada plandaki otoyol için ağaçlar kesildi, yeşil örtü tahrip
oldu. Sonra koruma zırhı olan SİT derecesi düşürüldü, AK SARAY (Başbakanlık binası), TBMM Sosyal Tesisleri yapılması için
TOKİ’yle protokoller yapıldı. Son olarak ABD Büyükelçiliğine
arazi verildi. Neyse ki’lerden ODA’lar hepsine davalar açtı ama
diğerlerinin Neyse ki’liği kalmamıştı artık.
Halen 20 ye yakın davan sürünürken, seni ne yapmak istiyorlarsa yapıyorlar hızla. Bulursak dondurmanı yiyoruz biz de.
48 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Bakanlar Kurulu
Kanuna Aykırı Kararla
Gökçek’e Nasıl Kıyak Geçti
25 Temmuz 2013 tarihli RG’de bir BK kararı yayınlandı. Kararın konusu özetle şu: Ankara Büyükşehir Belediyesinin,
31/12/2004 tarihi itibarıyla Hazine Müsteşarlığına olan borçlarının takas, mahsup ve kesinti işlemine tabi tutulması.
Manası da bu: Ankara Büyükşehir Belediyesinin Hazineye
1.041.599.231,57-TL.
(birkatrilyonkırkbirtrilyonbeşyüzdoksandokuzmilyarikiyüzotuzbirbinelliyedi lira) borcu bulunmaktadır.
-Aslında gerçek rakam 1.269.469.073,67-TL. dir de düşük olan
değerleme tutarı esas alınmıştır, neyse konumuz bu değilİşte bu miktarı Hazine, Belediyeye her ay genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamı üzerinden ayrılacak tutardan taksit taksit alacak. Yani vatandaşın vergisinden Belediyeye ödenen paralar Ankara için harcanamayacak. Yeni gelen belediye başkanı
da ne yapayım para yok diye iş yapamayacak.
Velhasıl BK giderayak İ. M. Gökçek’i kurtarma kararı almış.
Duyulmadık şey değil ne var bunda denilebilir ki bence de
öyle. Öyle de koca Türkiye Cumhuriyetini yöneten Hükümet
-hukuku takmıyor biliyoruz- kendi çıkardığı kanunları da takmamış. 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununa 2006’da
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 49
bir geçici madde eklemişlerdi. O zaman da İ. M. Gökçek’i kurtarma operasyonu olarak görülen bu düzenlemeden en son 31
Mart 2007’ye kadar yararlanılabilecekti. Gelin görün ki aradan
geçti 4 yıl yeni borçlar bindi, bunu da ortadan kaldırmak için 25
Şubat 2011 tarihinde 6111 sayılı uzun isimli Af Kanunu yürürlüğe sokuldu. Bunun 167.maddesinde dendi ki 5216 geçici 3 üncü
maddesi kapsamında daha önce uzlaşmaya girmemiş olan büyükşehir belediyeleri …bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren otuz gün içinde başvurmaları halinde borç ve alacakları
…takas ve mahsup edilir.
BK ekinde yer alan, Ankara Büyükşehir Belediyesinin yaptığı başvuruyu inceleyip karara bağladığını söyleyen Uzlaşma
Komisyonu Kararının tarihi 24 Mayıs 2013. Oysa son başvuru
tarihi 28 Mart 2011’di. Peki 24 Mayıs 2013 tarihine kadar olan
borçlar için mi bu da belirsiz.
Koca hükümet bunları sormamış basmış imzayı. E haliyle kendi kararı da kanuna aykırı olmuş.
50 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Kaldırım Hukuku
Kaldırım, yayalar için ayrılmış yol demektir.
18/10/1983 tarihinde yürürlüğe giren 2918 sayılı Karayolları
Trafik Kanununda tanımı şudur:
Yaya yolu (Yaya kaldırımı): Karayolunun, taşıt yolu kenarı ile
gerçek veya tüzelkişilere ait mülkler arasında kalan ve yalnız
yayaların kullanımına ayrılmış olan kısmıdır.
Her belediyenin en çok çalıştığı, sürekli yenilenen ama nedense
bir yağmurla taşları yerinden oynayıp vatandaşın ayakkabısının içine suları boca eden, bebek arabalarının keyifle sürülemediği, araçlar park etmesin diye üzerine binlerce malzeme yerleştirilen, aslında çok da sanatsal bir yönü olan (şiirlere şarkılara
konu olmuş) kaldırımın eni, boyu, kullanılacak malzemenin
niteliği vb. konularının nasıl olması gerektiğini, kaldırımı kullanan yayalar yani vatandaş bilmez, bilemez.
Aslında bu işin de bir standartı vardır. 02.11.1985 tarihinde yürürlüğe giren Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğine göre Belediyeler; tasarrufu altındaki yol, otopark, park, yaya bölgesi,
kaldırım gibi yerler ile bunlar üzerindeki kamu hizmetlerinin
yürütülebilmesi için gerekli büfe, hela, trafo merkezi gibi tesisleri, ulaşım ve haberleşme noktaları, sinyalizasyon ve aydınlatma elemanları, çöp kutusu, bank, reklam ve bilgilendirme
levha ve panoları gibi kent mobilyaları ile peyzaj elemanlarını
Türk Standartları Enstitüsü standartlarına da uymak koşuluyla
yapar veya yaptırır.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 51
Son olarak 14 Eylül 2012 tarihinde 3 adet Tebliğ yayınlandı,
1. Şehir İçi Yollar - Kaldırım Ve Yaya Geçitlerinde Ulaşılabilirlik
İçin Yapısal Önlemler Ve İşaretlemelerin Tasarım Kuralları
İle İlgili Tebliğ
2. Şehir İçi Yollar - Yaya Yolu Ve Yaya Bölgeleri Tasarım Kuralları İle İlgili Tebliğ
3. Şehir İçi Yollar - Yaya Kaldırımlarındaki Koruyucu Engeller
İçin Tasarım Kuralları İle İlgili Tebliğ
Her bir tebliğ TSE tarafından hazırlanan Standartlara uygunluk
konusunu düzenliyor.
Sırasıyla;
TS 12576 “Şehir İçi Yollar - Kaldırım ve Yaya Geçitlerinde Ulaşılabilirlik İçin Yapısal Önlemler ve İşaretlemelerin Tasarım Kuralları Standardı”,
TS 12174 “Şehir İçi Yollar - Yaya Yolu ve Yaya Bölgeleri Tasarım
Kuralları Standardı”,
TS 12716 “Şehir İçi Yollar - Yaya Kaldırımlarındaki Koruyucu
Engeller İçin Tasarım Kuralları Standardı”
İşte kaldırımlar bu Standartlara uymak zorunda. Ancak vatandaş olarak bizim bu standartları bilme hakkımız yok, çünkü paralı. Bu üç adet standartın toplam bedeli KDV dahil 135,00-TL
olup parayı bastırıp TSE’den satın almanız lazım. Ondan sonra kaldırımlar bu standartlara uygun mu yapılıyor diye takip
edebilirsiniz. Belediyeler bu standartlara göre kaldırım yapmak
zorunda olduklarına göre TSE’den satın alırlar her halde. Vatandaşa hizmeti şiar edinmiş belediyelerin bu standartları ilan
etmelerini bekliyorum. Hadi bakalım kolay gelsin…
52 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
Yol Harcamalarına Katılma
29 Mayıs 1981 tarihinde yürürlüğe giren 2464 sayılı Belediye
Gelirleri Kanunu, Belediyelerin vatandaştan aldığı vergileriharçları düzenliyor. Bu kanun, 12 Eylül Kanunları denilen kanunların ilk ve en önemlilerinden biri, yani henüz 1982 Anayasasının bile olmadığı bir döneme ait. İhtilal yönetiminin çok
büyük ama çok kısa (bir tür Anayasası) 2324 Sayılı Anayasa
Düzeni Hakkında Kanuna göre 1961 Anayasasından daha üstün ve Anayasaya aykırılığı ileri sürülemez bir kanun bu1. 1982
Anayasası yürürlüğe girdikten sonra 20 ye yakın kez değiştirilmiş kanun hakkında Anayasa Mahkemesine başvuru sayısı ise
oldukça az.
Kanunun 86.maddesinde Yol Harcamalarına Katılma Payı düzenlenmiş. Geçen yılın yaz aylarında belediyelerin yol harcamalarına katılma payı ödeyin diye apartmanlara yazılar gönderdiği, vatandaşların iyi de biz zaten bi sürü vergi ödüyoruz
belediye elbette yol yapacak şikayetleri, tüketici derneklerinin
bunu ödemeyin yasal değil çağrısı, ana muhalefet partisinin kanun değişiklik teklifi, belediyelerin seçmen kaybetme telaşıyla
yaptıkları açıklamalar vs. sürüp giderken şu ünlü 6360 sayılı
kanunla 86.maddenin 1.fıkrasında küçük bir değişiklik yapıldı. Ancak nasıl olduysa bu kez vatandaşın lehine bir durum
•••
1
Aslında 1978 yılında hazırlanmış ama TBMM de kabul edilmemiştir. 12 Eylülden
1982 Anayasasının yürürlüğe girdiği 9 Kasım 1982 tarihine kadar Sermaye Piyasası
Kanunu, YÖK gibi önemli Kanunlar çıkarılmıştır.
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 53
doğdu. Değiştirilmeden önceki madde esas olarak aynıydı ama
usulde farklılık vardı; maddenin 1.fıkra son cümlesi “……Yol
Harcamalarına Katılma Payı alınır” iken, değişiklik ile “…meclis
kararı ile Yol Harcamalarına Katılma Payı alınabilir”. oldu2. Yani
belediye meclisi isterse, paraya çok ihtiyacı varsa vatandaştan
bu payı alma kararı verecek. 2464 sayılı Kanunun tamamında
vergi ve harcın alınabileceği şeklinde bir kelime yoktur, çünkü
bu kanun belediyenin tercihine göre gelir kalemi belirlememektedir. Zaten böyle bir şey Anayasaya da aykırıdır3.
Fakat ne yazık ki 6360 sayılı Kanun hakkındaki iptal davasında
(AYM E.2013/19) bu maddeye ilişkin (6360/28.md.) iptal talebi
bulunmamaktadır. Dolayısıyla, belediyelerin farklı uygulamalarda bulunabilmelerine imkan veren bu düzenleme hukuka
uygun olmayıp, yol harcamalarına katılma payı öde diye bir tebligat alan vatandaşların4 derhal Anayasaya Aykırılık iddiasıyla
dava açmaları iyi olur.
Belediyelere gelince, bu payın alınıp alınmayacağına ilişkin bir
meclis kararının alınması gerekecek. Bu meclis kararına karşı
çıkan meclis üyeleri veya haberdar olan vatandaş bu kararın
iptalini gene Anayasaya Aykırılık iddiasıyla talep etmelidir.
•••
2
Aslında 6360 s.kanun tasarısında “2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda yapılan
düzenleme ile yol, kanalizasyon ve su tesisleri harcamalarına katılma paylarının mükelleflerden alımı meclis kararına bağlanmıştır” denilmekte, kanunda yol kalmış diğerleri
çıkmış. Ya, vergi harç belediye meclisi kararıyla alınamaz dedi biri ama yolu çıkarmayı
unuttular ya da deneme yapılıyor.
3
AYM, 29/12/2011 t.E.2010/62 K.2011/175 s. Kararı ile, belediye meclislerine vergi
tarifesini belirleme yetkisi veren kuralı Anayasa aykırı bulmuştur.
4
Seçimlerden sonra belediyelerin, vatandaşın bir tür yol haracı olarak gördüğü bu
harcı toplamak için epey çalışacakları varsayımıyla.
54 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez
UKOME’leştiremediklerimizden misiniz?
Bir kentte halkın ulaşımını sağlayan en ucuz ve en kolay yol
toplu taşımadır. Özel aracımız olsa da otopark sıkıntısı ya da
ailenin tek aracının olması vb. nedenlerle toplu ulaşım araçlarını tercih ederiz. Temiz ve çok kalabalık olmayan otobüslerde
yolculuk etmek en çok da kadınlar ve gençler için rahatlıktır.
Toplu taşımada genel kural şudur: Belediye sınırları içinde toplu
taşıma yapmak; bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaşım araçları, tünel,
raylı sistem dâhil her türlü toplu taşıma sistemlerini kurmak ve
işletmek, toplu taşıma araçları sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini,
zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerlerini tespit etmek belediyenin yetkisindedir.
Büyükşehir Belediyesi olan yerlerde ise bu iş Büyükşehir Belediyesine verilmiş. Bunun için başkanlığını belediye başkanının
yaptığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi kurulur, toplu taşımaya ilişkin kararları da bu merkez alır ve merkezin kararları
büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer. İlçe
belediye başkanı kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezine üye olarak katılır.
Bazı mahalleler, belediyeye oy veren semtlere bolca otobüs
seferi konurken kendilerine siyaseten eziyet çektirildiğinden
Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez < 55
şikayet eder. Velhasılı UKOME gündelik yaşantımızı fena halde
etkiler.
31 Mart tarihinden itibaren UKOME’nin etki alanı daha bir büyüyüp serpilecek, büyük şehirlerin köylük yerlerinde oturan
halkımız da bu anlamda gerçek bir şehirli olacak. Tabii yeni kararlara ihtiyaç var, mesela bütün il şehir içi sayılıp hız limiti her
yerde aynı mı olacak; aynı olmayacaksa upuzun belediye otobüsleri otobanda.. bilmem ki nasıl olacak?! UKOME düşünsün
artık, tabii seçim sonuçlarına baktıktan sonra!
Bir de bunun AYKOME’si (Alt Yapı Koordinasyon Merkezi) var
ki, başka sefere artık.
56 > Yeniden Belediyecilik | Zühal Dönmez