S6. Sıçanlarda Lokal Midkin Tedavisinin Yara İyileşmesine Etkisi

SIÇANLARDA LOKAL MİDKİN TEDAVİSİNİN YARA İYİLEŞMESİNE ETKİSİ
Anıl Alpsoy, Sema Atasever, Kaan İlter, Ece Özbeser, Arınç Öztürk
Danışmanlar: Doç. Dr. Nuray Yazıhan, Prof. Dr. Nimet Ünay Gündoğan
ÖZET:
Yara iyileşmesi, hasarlanmadan itibaren başlayıp, aylar hatta yıllar süren bir dizi karmaşık
olay dizisinden oluşur. Normal iyileşme süreci hemostaz, enflamatuar, proliferatif ve
yeniden yapılanma dönemlerinden oluşur. Enflamatuar aracı moleküller ve büyüme
faktörlerinin bu basamaklarda yer aldığı bilinmektedir.
Bu çalışmada lokal midkin
uygulamasının sıçan derilerinde oluşturulan tam kat doku yaralanmasında etkisinin
değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yetişkin erkek Wistar sıçanlar kontrol (n=7/grup) ve
midkin tedavi edilmiş (n=7/grup) olmak üzere 2 gruba ayrılmıştır. Kontrol grubuna saf su
s.c. enjekte edilmiştir. Midkin tedavisi deney grup prosedürüne uygun olarak 10 ng s.c.
günaşırı uygulanmıştır. Deney sonunda anestezi altında yara bölgesinden alınan doku
örnekleri proenflamatuar sitokinler (TNF-α, IL-6), apoptosis (caspase-3 aktivitesi) ve
vaskularizasyon (VEGF düzeyi) açısından değerlendirilmiştir. Lokal midkin tedavisi yara
yileşmesini hızlandırmış, özellikle 7. günde enflamatuar cevabı belirgin olarak azaltmıştır.
Midkin uygulanan grupta VEGF düzeyi kontrole göre yüksek bulunmuştur. Midkin
uygulaması apoptosisi azaltmıştır. Yara iyileşmesindeki olumlu bulgularımızın yanı sıra
midkin uygulanan alanda kıl uzaması hızlanmış ve yara alanında daha az iz, daha sağlıklı
deri ve kıllar gözlenmiştir.
Çalışmamızın sonuçları lokal midkin uygulamasının yara
iyileşmesinde etkin yeni bir tedavi seçeneği olabileceğini göstemektedir. Bunun yanı sıra
kıl gelişimi üzerindeki etkilerini değerlendirmek üzere ileri çalışmalar yapılarak kellik gibi
saç gelişim bozukluklarında umut verici sonuçlar alınabileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Midkin, yara iyileşmesi, enflamasyon, apoptosis, VEGF
GİRİŞ:
Yara, normal anatomik yapı ve fonksiyonel bütünlüğün bozulmasıdır. Yaralanmayı takiben
dokuda fonksiyonların korunmasına ve kaybedilen fonksiyonların geri dönüşümünü
sağlamaya yönelik mekanizmalar aktive olur. Deride yaralanma; inflamatuar hücre
infiltrasyonu, hücre proliferasyonu ile yeni doku oluşumu, matriks ve dokunun yeniden
şekillenmesini içeren bir dizi olayı başlatır.
Bu süreç, yaralanmış bölgede kısmi
yenilenmeye neden olur. Tamir süreci, yaralanmayı takiben salınımları artan çeşitli
büyüme faktörleri, sitokinler ve düşük molekül ağırlıklı maddeler tarafından başlatılır. Son
yıllarda yapılan çalışmalarda yara iyileşmesi sürecinin hücresel ve moleküler temeli
açıklanmaya çalışılmıştır. Normal yara iyileşmesinde, tedavi edici uygun yöntemin
planlanmasında ve geliştirilmesinde klinik, hücresel ve diğer faktörlerin etkileşiminin
değerlendirilmesi önem taşır. Bu kapsamda farklı tedavi yöntemleri denenmekte, iyileşme
sürecinin hızlanması, aşırı enflamasyon ve enfeksiyonun önlenmesi,
iyileşme sürecini
takiben sekel kalmasını engellemeye yönelik yeni tedavi arayışları devam etmektedir
(1,2)
Yara iyileşmesi, klinik olarak yaralı deri bölgesindeki kapanmasının tamamlanması olarak
tanımlanır. Parankimal hücrelerin, ekstrasellüler matriksin, kan hücrelerinin ve çeşitli
çözünebilir
mediatörlerin
katıldığı
dinamik
ve
interaktif
bir
süreçtir.
Hemostaz,
enflamasyon hücresel proliferasyon, matriks sentezi ve yeniden şekillenme, anjiojenesis
ve granülasyon dokusu oluşumu safhalarını içerir. Yara iyileşmesi sürecinde aktive olan
enflamasyonun sınırlanması yaranın prognosu ve iyileşme süreci açısından da önem taşır.
TNF-alfa
ekspresyonunda
artışın
yara
bölgesinde
kollajen
sentezini
inhibe
ettiği
gösterilmiştir (3).
Midkin; çoğu hücrede büyüme, proliferasyon, migrasyon ve yaşam sürecini kontrol eden
bir moleküldür. Fetal dönemde organogenezde rolü olduğu bilinen midkin ekspresyonu
yetişkin dönemde pek çok organda yapılmaya devam edilmektedir. pek çok hastalığın
oluşum ve iyileşme sürecinde yer almaktadır (4, 5). Midkin hücrelerde anti-apoptotik
etkisi bilinen ve mitojenik aktivite gösteren, hücre farklılaşmasında rol alan bir büyüme
faktörüdür. Midkin, farklı dokularda onarımı ve yeni hücrelerin gelişimini kontrol altında
tutmakta ve nötrofillerin hasarlı bölgeye göçüne neden olmaktadır. Erken dönemde
enflamasyonu
arttırıyor
gibi
görünmesine
rağmen
enflamatuar
ve
immun
yanıtı
düzenleyici rol oynamaktadır (5). Ayrıca midkin, ekstraselüler matriks moleküllerinin
sentezini artırmakta ve hücre iskeletini oluşturan temel yapıların yeniden oluşumunu,
hücrelerin migrasyonunu sağlamaktadır (6,7) . Midkinin patojenlere karşı koruyucu ve
antibiyotik aktiviteye sahip olduğu bildirilmiştir (8). Midkin endotel fonksiyonları ve yeni
damar oluşumunda da önemlidir. Yang ve ark (2008) midkinin anjiogenezi uyaran genler
arasında
tanımlamışlardır
(9).
Farklı
hastalık
modellerinde
midkinin
hücre
proliferasyonunun arttırarak rejenerasyon sürecini hızlandırdığı gösterilmiştir (6).
Deride midkinin epidermis ve kıl follikülleri ve ter bezleri gibi dermal eklerde eksprese
edildiği gösterilmiştir.
Subdermal konnektif dokuda bulunan mast hücrelerinde midkin
sekresyonu ve depolanması olmaktadır. Yanıkları takiben subdermal konnektif dokuda
midkin depolanması artmakta, midkin pozitif hücre migrasyonu olmaktadır. Yanık sonrası
iyileşmeyi takiben yaralanmış bölgede midkin düzeyi de kademeli olarak düşmektedir. Bu
durum midkinin deri fonksiyonunun sürdürülmesi ve yaralanmalarında rolü olabileceğini
düşündürmektedir (10). Midkin uygulamasının deri yara iyileşmesi modelinde etkilerinin
değerlendirildiği bir çalışma henüz bulunmamaktadır. Bu çalışmada sıçanlarda deride yara
modeli oluşturularak midkin uygulanacak deri iyileşme sürecine etkisi histolojik olarak ve
buna ek olarak yara bölgesindeki apoptosis ve enflamatuar sitokinlerdeki değişim ile
değerlendirilmiştir. Bu çalışmada proliferatif ve antiapoptotik etkisi bilinen midkinin
sıçanlarda
oluşturulacak
yara
modelinde
apoptotik
sürece
(caspase-3
düzeyi),
anjiogenezde önemli rolü olan vasküler endotelial büyüme faktörü (VEGF) ve proenflamatuar sitokinlerden TNF-α ve IL-6 düzeylerindeki değişime etkisinin
belirlenmesi
amaçlanmıştır.
GEREÇ VE YÖNTEM:
Çalışma Başkent Üniversitesi, Deney Hayvanları Üretim ve Araştırma Merkezi’nde gerekli
etik onay alındıktan sonra gerçekleştirilmiştir. Çalışma Başkent Üniversitesi Araştırma
Fonunca desteklenmiştir (Proje no: DA12/02). Çalışmada 28 adet ortalama 250-300
gram ağırlıklarında, hemen hemen birbirine yakın ağırlıklarda erkek Spraque-Dawley
sıçanlar kullanılmıştır. Sıçanlar anestezi altında (ketamin HCL 60 mg/kg, Xylazine 10
mg/kg) ile traş edilip kıl ve tüylerden uzaklaştırılmıştır. Traş işlemi sonrası bölge betadin
ile dezenfekte edilip 4 mm’lik steril punch biyopsi kitiyle, bir karenin köşelerinden 4 adet
düzgün daire biçiminde deri biyopsileri alınmıştır. Sıçanlar randomize olarak kontrol ve
midkin ile tedavi edilenler olmak üzere 2 gruba ayrılmıştır (n=14). Her iki grupta yer alan
hayvanların yarısı yara oluşumunun 7. gününde yarısı ise 14. gününde anestezi altında
deney sonlandırılarak doku örnekleri değerlendirilmeye alınmıştır (n=7). Kontrol grubuna
steril su, midkin tedavi grubuna ise 10 ng/kg midkin 4 yaranın orta bölgesine subkutan
enjekte edilmiştir. Yara oluşumunun ve tedavi sürecinin her gün fotoğrafları çekilerek
takipleri yapılmıştır. Belirlenen takip süreleri bittikten sonra, caspase-3, midkin, VEGF,
TNF-α ve IL-6 düzeyleri belirlenmiştir.
Apoptosis değerlendirilmesi:
Deri örneklerinde apoptosis değerlendirilmesi caspase-3 aktivitesi ölçümüyle yapılmıştır.
Doku protein düzeyi Bradford yöntemi ile ölçülerek; 100 µg protein içeren doku örneği,
caspase-3 düzeyi için değerlendirilmiştir. Deney sonunda doku örnekleri assay tamponu
ile lizize uğratılmıştır (50 mM HEPES, pH 7.4, 100 mM NaCl, % 0.1 CHAPS, 10 mM DTT, 2
mM EDTA, 2 mM EGTA, %0.1Triton X-100). Caspase-3 florimetrik ölçüm kiti asetil AspGlu-Val-Asp 7-amido-4-metilkumarinin (Ac-DEVD-AMC) Caspase-3 ile hidrolize olmasına
dayanır. AMC nin ekzitasyon emisyon dalga boyları 360 nm ve 460 nm dir. AMC nin farklı
konsantrasyonlarının değerlendirilmesiyle elde edilen kalibrasyon eğrisi kullanılarak
ortama salınan AMC miktarı öçülerek caspase-3 düzeyi belirlenmektedir.
Doku örneklerinden midkin, VEGF, TNF-α ve IL-6 düzeylerinin ölçümü
VEGF, TNF-α ve IL-6 düzeyleri ELISA yöntemi ile değerlendirilmiştir. Doku örnekleri
tartılarak proteaz inhibitörü içeren (aprotinin, leupeptin, pepstatin, PMSF- her birinden 2
mg/ml) birj 150 lizis solüsyonu (tris 1 M, EDTA 0.5 M, NaCl 5M, % 10 brij 96, % 10 NP40 suda) içinde homojenize edilmiştir (Powergen homojenizatör 125, Fisher Scientific).
Ölçümler yapılıncaya kadar homojenatlar –80 ° C de dondurucuda saklanmıştır. TNF-α,
IL-6, VEGF (R&D ELISA kiti) ve midkin (Peprotech-duo set-development kit) ölçümü
ELISA yöntemiyle kit prosedürlerine uygun olarak yapılmıştır.
İstatiksel analiz:
Değişkenlerin normal dağılıma uyumu Shapiro-Wilk testi ile kontrol edilmiştir. Grup
varyanslarının homojenliği Levene’s testi ile incelenmiştir. Caspase 3 değişkeni haricinde
tüm gruplarda parametrik testlerin ön şartlarının yerine geldiği görülmüştür. Caspase 3
değişkeni bakımından parametrik testlerin ön şartları yerine gelmediğinden söz konusu
değişkene
logaritmik
transformasyon
uygulanmıştır.
Grup
ortalamalarının
karşılaştırılmasında Faktöriyel düzende varyans analizi ve ardından çoklu karşılaştırma
testlerinden Bonferroni testi kullanılmıştır. p<0.01 düzeyi istatistiksel olarak anlamlı
kabul edilmiştir. Veri analizi SPSS 17.0 (SPSS Ver. 17.0 Chicago IL, USA) istatistik
yazılımı ile gerçekleştirilmiştir.
BULGULAR
Deney süresinde ve deney sonunda hiçbir hayvanda yara bölgesinde enfeksiyon veya
oluşturlan işleme bağlı ölüm gözlenmemiştir.
Yara oluşturulmuş hayvanlar gün aşırı izlenmiştir. Midkin tedavisi uygulanmış sıçanlarda
3., 7. ve 14 günlerde yarada iyileşme daha hızlı gerçekleşmiş ve tüylerde uzama daha
belirgin gözlenmiştir. Midkin uygulanan grupta 14. günde tüyler enjeksiyon alanında daha
belirgin olmak üzere diğer alanlarda da hemen hemen normal haline dönmüştür (şekil 1).
3.gün
7.gün
14.gün
Şekil 1. Midkin tedavisi uygulanmış grupta 3., 7. Ve 14 günlerde yara bölgesinin
görüntüsü
Kontrol grubunda 3 ve 7. günlerinde traş alanında belirgin enflamatuar reaksiyonlar
izlenmiş, hiperemik ve tahriş alanları gözlenmiştir.
14. günde hala yara izleri,
kabuklaşma devam etmektedir. Yara alanında tüyler düzensiz uzamış, ve traş alanı hala
çok belirgin olarak diğer kısımdan farklıdır (Şekil 2)
3.gün
7.gün
14.gün
Şekil 2. Tedavi uygulanmamış (Kontrol) grubunun 3., 7. ve 14 günlerde yara bölgesinin
görüntüsü
Sıçanlarda deri örneklerinde sitokin, midkin ve VEGF düzeyleri deney öncesi, 7. gün ve
14. günlerde ELİSA yöntemiyle değerlendirilmiştir.
Deney öncesinde her iki grupta yer alan sıçan deri örneklerinde midkin düzeyinde fark
gözlenmezken 14. günde deri midkin düzeylerinde midkin uygulanmayan grupta belirgin
azalma gözlenmiştir (Şekil 3).
Şekil 3. Sıçan derisinde midkin düzeylerinin değerlendirilmesi. Sonuçlar ortalama±SEM
olarak verilmiştir. * kontrol grubu ile midkin tedavisi uygulananlar arasındaki p<0.01
istatiksel anlamlılığı ifade etmektedir.
Yara
iyileşmesi
süresince
deri
dokusundaki
enflamatuar
süreç,
proenflamatuar
sitokinlerden TNF-α ve IL-6 düzey değişimlerinin ölçümüyle değerlendirilmiştir. Deney
öncesinde her iki sitokinin düzeyinde gruplar arasında fark bulunmazken 7. Günde her iki
grupta da TNF-α ve IL-6 düzeyleri artmıştır. Bu artış midkin tedavisi almayan grupta 14.
Günde de devam etmiştir. Midkin uygulaması yara oluşturulmasını takiben 7. Gündeki
enflamatuar süreci kontrol grubuna göre anlamlı baskılamıştır (Şekil 4A-B)
A
B
Şekil 4 A-B. Midkin uygulamasının yara dokusunda TNF-α ve IL-6 düzeylerine etkisi.
Sonuçlar
ortalama±SEM
olarak
verilmiştir.
*
kontrol
grubu
ile
midkin
tedavisi
uygulananlar arasındaki p<0.001 istatiksel anlamlılığı ifade etmektedir.
Yara iyileşmesi sürecince midkin uygulamasının apoptotik sürece etkisi caspase-3 düzey
ölçümü ile belirlenmiştir. Caspase-3 düzeyi enflamasyonun artmış olduğu 7. Günde tedavi
almamış grupta daha belirgin olmak üzere deney öncesine göre artmış bulunmuştur.
Apoptoz 14. Günde kontrol grubunda artmış şekilde devam ederken midkin uygulanan
grupta azalmıştır (p<0.001, şekil 5)
Şekil 5. Midkin uygulamasının yara dokusunda caspase-3 düzeyine etkisi. Sonuçlar
ortalama±SEM olarak verilmiştir.
kontrol grubu ile midkin tedavisi uygulananlar
arasındaki p<0.001 istatiksel anlamlılığı ifade etmektedir.
Yara iyileşmesi sürecince dokudaki vaskülarizasyonun belirteci olarak vasküler büyüme
faktör (VEGF) düzeyi ölçülmüştür. Çalışmamız sonucunda midkin uygulanan grupta
belirgin olmak üzere 7. Günde VEGF düzeyleri artmıştır. Bu artış 14. Günde de devam
etmiştir. Midkin uygulaması kontrol grubuna göre VEGF düzeyini anlamlı arttırmıştır (p<
0.001, Şekil 6)
Şekil
6.
Midkin
uygulamasının
yara
dokusunda
VEGF
düzeyine
etkisi.
Sonuçlar
ortalama±SEM olarak verilmiştir. * kontrol grubu ile midkin tedavisi uygulananlar
arasındaki p<0.001 istatiksel anlamlılığı ifade etmektedir.
TARTIŞMA VE SONUÇ:
Bu çalışmada daha önceden proliferatif, antiapoptotik etkisi, doku rejenerasyonunda ve
gelişiminde önemli rol aldığı bilinen midkinin deride yara iyileşmesi sürecindeki etkisi
değerlendirilmiştir. Sıçanlarda deride doku kaybıyla giden açık yara modeli oluşturularak
deri iyileşme sürecine etkisi histolojik olarak ve buna ek olarak yara bölgesindeki iyileşme
süreci
apoptosis,
vaskulogenez
ve
enflamatuar
sitokinlerdeki
değişim
ile
değerlendirilmiştir. Midkin tedavisi uygulanan ve uygulanmayan hayvanlarda deride
oluşturulan yara modelinde apoptotik süreç caspase-3 düzeyi, anjiogenez VEGF düzeyi ve
pro-enflamatuar sitokinlerden TNF-α ve IL-6 düzeylerindeki değişime etkisi belirlenmiştir.
Midkin uygulanması sıçanlarda yara iyileşme sürecini belirgin hızlandırmıştır. Midkin
uygulaması 7 günde belirgin artan enflamatuar süreci de baskılamıştır. Tedavi edilen
grupta VEGF düzeyinin de artttığı da gözlenmektedir.
Enflamasyon organizmada enfeksiyon ve fiziksel ya da kimyasal etmenlerin neden olduğu
doku hasarına karşı oluşan cevaptır. Aynı zamanda enflamasyon, hasarlayıcı etkeni ve
ürünlerini ortadan kaldırmak, zararlı faktörü oluştuğu yerde sınırlı tutmak ve kontrol
sağlandıktan sonra hasarlanan dokuların tamirini ve yenilenmesini sağlamak amacıyla
gerçekleşir. Yara bölgesinde enflamasyonun artışının iki yönlü etkisi mevcuttur. Artmış
enflamasyon ile dokuda hücre ve molekül infiltrasyonun artışı yaranın iyileşme sürecini
olumsuz etkilemesinin yanısıra aynı zamanda yara bölgesine immun hücre migrasyonunu
arttırarak enfeksiyon gelişimini engelleyici etkisi de mevcuttur. Fagositer hücreler
bakterileri ve ölü hücreleri yok eder, trombositler dokuyu onarmak için kapillerlerden
dışarı çıkar. Yara iyileşmesi sürecinde her faz farklı günlerde devreye girer (1,2). Bu
nedenle yara iyileşme sürecinin farklı fazlarının gerek enflamatuar süreç gerekse
proliferasyon
açısından
ayrı
çalışmamızda
enflamasyonun
ayrı
değerlendirilmesi
artmasının
beklendiği
gerekmektedir.
7.
gün
ve
Bu
14.
nedenle
günlerde
değerlendirmeler yapılmıştır
Dokularda midkin düzeyinin enflamasyon, doku tamiri ve neoplastik transformasyon
durumlarında arttığı gösterilmiştir (5,11). İmmün hücrelerde midkin yapımı mevcut olup
hücrelerin bakteriyel ürünlere cevaplarında artış göstermekte ve immun hücre cevabında
önemli rol almaktadır (12). Nötrofil ve makrofaj göçünde, IL-8 indüksiyonunda,
transforme edici büyüme faktörü(TGF), monosit kemotaktik protein-1 (MCP-1) ve
makrofaj enflamatuar protein 2(MIP-2) ekspresyonunda katkısı olduğu belirlenmiş olup
bakterisidal ve fungisidal özelliklerinin olduğu gösterilmiştir (8,13,14). Çalışmamızda
midkin
uygulanması
immunmodulatuar
etki
göstererek
yara
iyleşme
sürecinde
enflamatuar cevabı düzenlemiştir.
Yara iyileşmesi sürecinde yeniden damar yapısının oluşması, hasarlanmış doku alanının
beslenmesi açısından çok önemlidir. Anjiogenez enflamasyonla yakın ilişkilidir (15). Yara
bölgesinde monosit/makrofaj birikmesi kapiller düzenleme ve kollateral oluşumu için
anahtar oyunculardandır. Bu enflamatuar hücreler MCP-1, TNF-α, bFGF, ve MMPs gibi bir
seri anjiogenik sitokin ve büyüme faktörü oluşumuna aracılık ederler (16). Myokardial
enfarktüsün midkin ekspresyonu azalmış farelerde iyileşme sürecinin bozulduğu ekzojen
midkin uygulamasının ventriküler yeniden yapılanmayı düzelttiği, anjiogenezi uyardığı
gösterilmiştir. Aynı çalışmada akut ve subakut enflamatuar dönemde midkin ekspresyon
paterni ve anjiojenik uyarımda enflamasyonla paralel bulunmuştur (17). Bunun yanısıra
midkinin anjiogenik genler arasında yer alması nedeniyle VEGF ekspresyonundaki artış
doğrudan bir etki de olabilir (9). Midkinin invitro kollajen yapımını arttırdığı, kemik
yaralanmalarında ve korneal ülserasyonlarda koruyucu olduğu ve iyileşmeye yardımcı
olduğu gösterilmiştir (18,19,20).Bu durum midkinin yara iyileşme sürecindeki etkiyle
paralel bir sonuçtur.
Normal yara iyileşmesi süreci her zaman beklenildiği gibi olmamakta skar doku gelişimi,
iyileşen bölgenin eski özelliklerine kavuşamaması gibi sıkıntılarla sonuçlanabilmektedir.
Bunun yansıra diabet gibi bazı patolojik durumlarda yara iyileşme süreci uzamakta,
yaralanan dokuda enfeksiyon gelişebilmekte ve ciddi bir sorun haline gelebilmektedir.
Yara iyileşmesinde prognozun düzeltilmesine yönelik yeni tedavi arayışlarına yönelik
çalışmalar devam etmektedir. Daha kısa sürede ve daha az sekelle sonuçlanan yara
tedavisi klinikte önem taşımaktadır. Çalışmanın sonuçları ileride yara iyileşmesinde
kullanılabilecek
umut
vaad
eden
yeni
bir
tedavi
yöntemi
geliştirmeye
yardımcı
olabilecektir. Bunun yanısıra midkin uygulanan grupta kıl uzamasının hızlanması ve daha
düzenli olması kıl folliküllerinin kayıpları veya disfonksiyonları ile giden patolojilerde de
uygulanabilecek bir tedavi olduğunu düşündürmektedir. Çalışmamız bulguları midkin
uygulamasının gerek yara iyileşmesi sürecinde gerekse kellik tedavisi gibi sorunlarda
kullanımı ile ilgili daha sonra yapılacak çalışmalara altyapı oluşturacak ön bulguları da
içermektedir.
KAYNAKLAR
1. Mutsaers SE, Bishop JE, McGrouther G et al. Mechanisms of tissue repair: from
wound healing to fibrosis. Int J Biochem Cell Biol. 1997(1):5-17.
2. Theoret CL. The pathophysiology of wound repair. Vet Clin North Am Equine Pract.
2005; 21(1):1-13
3. Mahdavian Delavary B, van der Veer WM, van Egmond M et al. Macrophages in
skin injury and repair. Immunobiology. 2011;216(7):753-62
4. Kaplan F, Comber J, Sladek R et al. The growth factor midkine is modulated by
both glucocorticoid and retinoid in fetal lung development. Am J Respir Cell Mol
Biol. 2003;28(1):33-41.
5. Muramatsu T. Midkine, a heparin-binding cytokine with multiple roles in
development, repair and diseases.
Proc Jpn Acad Ser B Phys Biol Sci.
2010;86(4):410-25
6. Kadomatsu
K.
The
midkine
family
in
cancer,
inflammation
and
neural
development. Nagoya J Med Sci. 2005;67(3-4):71-82.
7. Takada T, Toriyama K, Muramatsu H et al. Midkine, a retinoic acid-inducible
heparin-binding cytokine in inflammatory responses: chemotactic activity to
neutrophils
and
association
with
inflammatory
synovitis.
J
Biochem.
1997;122(2):453-8.
8. Svensson SL, Pasupuleti M, Walse B et al. Midkine and pleiotrophin have
bactericidal properties: preserved antibacterial activity in a family of heparinbinding growth factors during evolution. J Biol Chem. 2010;285(21):16105-15.
9. Yang R, Amir J, Liu H et al. Mechanical strain activates a program of genes
functionally involved in paracrine signaling of angiogenesis. Physiol Genomics.
2008 12;36(1):1-14.
10. Iwashita N, Muramatsu H, Toriyama K et al. Expression of midkine in normal and
burn sites of rat skin. Burns. 1999;25(2):119-24.
11. Yazihan N; Kacar Kocak M, Akcil IE, Midkine in inflammation and inflammatory
diseases. Kitap adı: Midkine: From Embryogenesis to Pathogenesis and Therapy,
Editors: Mine Erguven, Takashi Muramatsu and Ayhan Bilir Springer 2012
Basımda
12. Yazihan N, Karakurt O, Ataoglu H. Erythropoietin reduces lipopolysaccharideinduced cell Damage and midkine secretion in U937 human histiocytic lymphoma
cells. Adv Ther. 2008;25(5):502-14.
13. Weckbach
LT,
Muramatsu
T,
Walzog
B.
Midkine
in
inflammation.
ScientificWorldJournal. 2011;11:2491-505
14. Nordin SL, Sonesson A, Malmsten M et al. The epithelium-produced growth factor
midkine has fungicidal properties. J Antimicrob Chemother. 2012 Apr 25. [Epub
ahead of print]
15. Arras M, Ito WD, Scholz D et al. Monocyte activation in angiogenesis and collateral
growth in the rabbit hindlimb. J Clin Invest 1998: 101: 40–50,
16. Gerber HP, Condorelli F, Park J et al. Differential transcriptional regulation of the
two vascular endothelial growth factor receptor genes. Flt-1, but not Flk-1/KDR, is
up-regulated by hypoxia. J Biol Chem. 1997;272(38):23659-67.
17. Takenaka H, Horiba M, Ishiguro H et al. Midkine prevents ventricular remodeling
and improves long-term survival after myocardial infarction. Am J Physiol Heart
Circ Physiol. 2009;296(2):H462-9.
18. Yamada H, Inazumi T, Tajima S et al. Stimulation of collagen expression and
glycosaminoglycan synthesis by midkine in human skin fibroblasts. Arch Dermatol
Res. 1997;289(7):429-33.
19. Ohta S, Muramatsu H, Senda T et al. Midkine is expressed during repair of bone
fracture and promotes chondrogenesis. J Bone Miner Res. 1999;14(7):1132-44.
20. Marrazzo G, Bellner L, Halilovic A et al. The role of neutrophils in corneal wound
healing in HO-2 null mice. PLoS One. 2011;6(6):e21180.