hematoloji laboratuvarı test rehberi

HEMATOLOJİ LABORATUVARI TEST REHBERİ
2012
HEMATOLOJİ LABORATUVARI
TEST REHBERİ
2012
HAZIRLAYANLAR
Prof. Dr. Mehmet ŞENCAN
İç Hastalıkları ve Hematoloji Uzmanı
Hematoloji Laboratuvarı Sorumlu Hekimi
Nurcan DÜĞENCİ
Hematoloji Laboratuvarı Sorumlu Teknikeri
1
İÇİNDEKİLER
Sayfa
1. Hematoloji testleri öncesinde hastaların dikkat etmesi gereken konular
2. Genel laboratuvar bilgileri
2.1. Hematoloji laboratuvarı işleyişi
2.1.1. Test girişi
2.1.2. Numunelerin alınması ve laboratuvara transferi
2.1.3. Numunelerin laboratuvara kabulü, ayrıştırılması
2.1.4. Analiz
2.1.5. Sonuç gönderme ( raporlama)
2.1.6. Laboratuvar testleri sonuç teslim süreleri
2.2. Analiz sonucunu etkileyen faktörler
2.3. Referans aralığı
2.4. Kalite güvenliği
2.5. Numunelerin alınması ve hazırlanması
2.5.1. Kan numunelerinin alınması
2.6. Panik değerler
2.7. Laboratuvar numune ret kriterleri
3. Hematoloji laboratuvarında çalışılan testlerin listesi
4. Özet test listesi
5. Ekler
3
3
3
3
3
3
4
4
4
5
5
5
6
6
8
9
10
11
14
2
1. HEMATOLOJİ TESTLERİ ÖNCESİNDE HASTALARIN DİKKAT ETMESİ
GEREKEN KONULAR
1. Hematolojik laboratuvar tetkikleri için 10–12 saatlik açlık sonrası sabah kan
verilmelidir.
2. Tetkik için hastanemize gelmeden önce ağır ve zorlayıcı egzersizden
kaçınılmalıdır.
3. Kan vermeden önce yarım saat kadar dinlenilmelidir.
4. Gece saat 21:00'den sonra su hariç hiçbir şey yenilip içilmemelidir.
5. Düzenli kullanılan ilaçlar var ise doktora danışılmalıdır.
2. GENEL LABORATUVAR BİLGİLERİ
2.1. HEMATOLOJİ LABORATUVARI İŞLEYİŞİ
2.1.1. Test Girişleri
Test girişleri istem yapan ilgili poliklinik, servis ve acil servis tarafından
hastane otomasyon sisteminde (HOS) hasta sayfasında yer alan “tetkik” menüsü
seçilerek yapılır. Test seçimi tamamlandıktan sonra hastalar istem barkodları ile
birlikte poliklinikten kan alma birimine yönlendirilir. Test onayları laboratuvar kayıt
biriminde yapılır. Acil biriminde ve servislerde test girişleri için aynı işlemler yapılır ve
hastalardan alınan test materyalleri laboratuvara gönderilir. Tetkik girişleri
onaylandıktan sonra test eklenmemelidir. Çünkü onay sonrası işaretlenen testler
Laboratuvar İnformasyon Sistemi (LİS) tarafından görülmeyecektir. Onay sonrası her
yeni test isteği için yeni bir HOS girişi ve LİS kaydı yapılması gerekir.
2.1.2. Numunelerin alınması ve laboratuvara transferi
Polikliniklerden yapılan test isteklerinin LİS’e kaydı yapıldıktan sonra, kan alma
biriminde kan örnekleri alınır. Kan örneği için testlere göre uygun örnek tüpü seçimi
yapılır, seçilen tüplere barkod yapıştırılır ve kan alma işlemi gerçekleştirilir. Kan alma
işlemi tamamlanan hastalara sonuç teslim süreleri ile ilgili bilgi verilir. Çocuk örnekleri
çocuk polikliniği kan alma biriminde alınmaktadır.
Servisler ve Acil’de hastaların örnekleri kendi birimlerinde alınır. Test istekleri
HOS’a girildikten sonra testlere göre örnek tüpü seçimi yapılır, örnek tüplerine barkod
yapıştırılır. Damar yolu açık hastalarda kan alma için hastanın diğer kolu kullanılır.
Alınan örnekler bekletilmeden taşıma veya pnömatik sistemle Hematoloji
laboratuvarına gönderilir.
Kan Alma biriminde toplanan örnekler sürekli olarak pnömotik sistemle ilgili
laboratuvara transfer edilir. Hem kan alma biriminde hem de acil ve servislerde
numune alma ve numunelerin transferi işlemleri; numune alma ve transferi talimatı,
numune kabul ve ret kriterleri talimatı doğrultusunda gerçekleştirilmelidir.
2.1.3. Numunelerin laboratuvara kabulü, ayrıştırılması
Kan örnekleri laboratuvara gelince, LİS girişi kontrol edilir. LİS’den yapılan test
isteklerine bakılarak örnek kabının uygunluğu, örnek miktarı (tüpteki işaretli çizgiye
kadar alınıp alınmadığı), pıhtılaşma, barkodlama vb. kontrolü yapılır.
Kabul edilen örneklerden serum veya plazmada çalışılacak testler için olanlar
santrifüj edilir. Santrifüj süresi ve hızı testlere göre değişiklik gösterebilir. Santrifüj
sonrası hemolizli örnekler çalışılmaz. Hastadan tekrar kan alınması için kan alma
birimi, acil veya servisler bilgilendirilir. Ayrıca LİS ortamında hasta sonuç sayfasına
numune ret sebebi belirtilir.
3
2.1.4. Analiz
Cihazları kullanarak yapılan analizlerden önce cihazların kontrolü ve “internal
kalite kontrol” çalışmaları gerçekleştirilir. Sonuçlar kabul edilebilir değerlerde ise
hasta örnekleri çalışılmaya başlanır. Sonuçlar “geçersiz” olarak değerlendirilirse
çalışma başlatılmaz ve cihaz ile ilgili bakım ve kalibrasyonlar gerçekleştirilir.
Cihaz kontrolleri tamamlandıktan sonra hasta örnekleri çalışılır. Cihazlar
tamamladığı analizlerin sonuçlarını otomatik olarak LİS’e gönderir. LİS’de hastaların
tüm sonuçları toplanır, bu sonuçlar değerlendirilir, uygun bulunan sonuçlar onaylanır.
Uygun olmayan testler, sebebi araştırılarak (numunenin göz ile değerlendirilmesi vb)
yeniden çalışılır.
Acil ve kan merkezi örnekler rutinden ayrı olarak hemen çalışılır ve analiz
sonuçları bekletilmeden onaylanır.
Panik değerler listesine ait bir test sonucu bulunursa, analiz süreci gözden
geçirilerek test tekrarlanır. Tekrar sonuçları da panik değer listesinde ise, testi isteyen
hekime bilgi verilir. Test sonucu hastanın kliniği ile örtüşmüyorsa hastadan yeni örnek
alınarak analiz tekrarlanır.
Üyesi olduğumuz eksternal kalite kontrol programının belirlediği takvim
günlerinde program dahilinde olan testler için eksternal kalite kontrol serumları hasta
testleriyle birlikte çalışılır. Laboratuvarımızda çalışılan testlerin büyük çoğunluğu
external kalite kontrol programına dahildir.
2.1.5. Sonuç Gönderme (Raporlama)
Test sonuçları LİS’ de onaylandığı zaman poliklinik, acil ve servislerdeki
bilgisayarlarda hasta sayfasında görülebilir. Test sonuçlarının yazıcı çıktıları da
hastanın muayene olduğu birim sekreterleri tarafından hastaya verilir.
2.1.6. Laboratuvar Testleri Sonuç Teslim Süreleri
Laboratuvarımızda yapılan tam kan sayımı, periferik yayma boyaması,
retikülosit boyama ve sayımı, kemik iliği Wright boyası, sedimentasyon testleri aynı
günde verilmektedir.
Koagülasyon testlerinden protrombin zamanı (PT), aktive parsiyel
tromboplastin zamanı (aPTT), fibrinojen, D-Dimer, Miksing test, faktör inhibitör testi,
invitro kanama zamanı testlerinin sonuçları da aynı günde verilmektedir. Protein C,
Protein S, antitrombin (AT), ve von Willebrand faktör (VWF) Ag haftada bir kez
çalışılır aynı gün sonuçları verilir. Faktör II, V, VII, VIII, IX, X, XI ve XIII testleri
yapılırken hasta plazmaları saklanır ve hasta sayısına göre ayda bir kez çalışılır.
Hematoloji testlerinden
Glikoz-6-fosfat dehidrogenaz, piruvat kinaz enzimleri miktar tayinleri, Sudan
Black B, PAS, Myeloperoksidaz, Hemosiderin, Lökosit alkalen fosfataz boyaları aynı
gün çalışılır. Trombosit aggregasyon testleri (ADP, kollajen, ristosetin, epinefrin),
oraklaşma, ozmotik frajilite, hemoglobin elektroferezi testleri için randevu
verilmektedir. Ristosetin cofaktör (RİCOF) testlerinde ise kullanılan reaktifin ambalaj
miktarına ve reaktifin stabilitesine bağlı olarak randevu verilmektedir.
NOT: Yukarıda belirtilen sonuç verme süreleri olağandışı durumlarda bazen
değişebilir (yetersiz ve yanlış numuneler, otomasyon problemleri vb ).
4
2.2. ANALİZ SONUCUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Güvenilir ve tıbbi açıdan değerlendirilebilir sonuç elde edebilmek için sadece
doğru taşıma ve doğru analiz yeterli değildir. Analiz sonuçlarını etkileyen faktörler
Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1: Analiz sonuçlarını etkileyen faktörler
Değişmeyen
faktörler
Cinsiyet
Irk
Kalıtım
Değişen faktörler
Endojen faktörler
Eksojen faktörler
Beslenme
Alkol
Vücut ağırlığı
Kas dokusu
Aktivite
Pozisyon
Günlük ritm
İlaçlar
Gebelik
Hemoglobinemi
Bilirubinemi
Hiperlipemi
Farmakoterapi
Antikoagülanlar
Bakteriyel
kontaminasyon
2.3. REFERANS ARALIĞI
Testler için belirtilen referans aralığı sağlıklı bireylerden elde edilen değerlerin
%95’ini içeren grubu temsil eder ve test sonucunu değerlendirmek için genel bir baz
oluşturur.
Çeşitli faktörlere bağlı olarak bu değerler hastadan hastaya değişiklikler
gösterebilir. Analiz yönteminin değiştiği durumlarda metoda bağlı olarak referans
aralığı da değişebilir.
2.4. KALİTE GÜVENLİĞİ
İç kalite kontrol programı uygulaması ile her gün iki veya üç seviyeli (normal,
yüksek, düşük) kontrol örnekleri çalışılarak günlük ve günler arası performans
denetlenmektedir.
Dış kalite kontrol programı uygulamasında ise, analizi yapılan dış kalite kontrol
örnekleri dünyanın her yerinden bu programa katılmış çok sayıda laboratuvarın
sonuçları ile karşılaştırılır ve gerçek değere uygunluk denetlenir.
Laboratuvarımız kalite güvenliği için RIQAS, UKNEQAS, MLE gibi uluslararası
düzeyde çok sayıda laboratuvarın katıldığı dış kalite kontrol programlarına
katılmaktadır.
Sonuçların Klinik Uyumluluğu
Klinik tablo ile uyumsuz olduğu düşünülen sonuçlarda laboratuvar ile mutlaka
temasa geçilmelidir. Hasta örnekleri her zaman taze çalışılması en ideal çalışma
olmakla birlikte numune tekrarı olamayacağı durumlar düşünülerek; gün içerisinde
gerektiğinde testler aynı örnekte tekrarlanabilmekte ya da yeni testler eklenerek
yeniden değerlendirme yapmak mümkün olabilmektedir.
5
2.5. NUMUNELERİN ALINMASI VE HAZIRLANMASI
2.5.1. Kan Numunelerinin Alınması
Venöz Kan Alımı
· Açlık gerektiren testler için 8-12 saat açlık gerekir.
· İlaç tedavisinin sürdüğü durumlarda örneğin alınması sabah ilaç alımından
önce yapılmalıdır.
· Kan alımı esnasında hasta yatar veya oturur pozisyonda olmalıdır.
· Prognoz izlenmesi için istenen testlerle ilgili kan örnekleri hastadan her zaman
aynı pozisyonda alınmalıdır.
· İğne ucu mümkün olduğu kadar geniş seçilmelidir.
· Turnike kolda 30 saniyeden fazla sıkılı kalmamalıdır.
· Turnike iğnenin başarılı bir şekilde damara yerleştirilmesinden sonra
çözülmelidir.
· Enjektör ile kan alımı esnasında kanın tüpe kuvvetli aspirasyonundan
kaçınılmalıdır.
Kan alımı şu sıra ile yapılmalıdır:
-Kan kültürü
-Antikoagülansız düz kan
-Koagülasyon testleri için antikoagülanlı tam kan
-Hematoloji testleri için antikoagülanlı tam kan
· Antikoagülan içeren vakumlu tüplere kan alımı sırasında kanın işaretli çizgiye
kadar dolmasına özellikle dikkat edilmelidir.
· Antikoagülan içeren tüplere kan alındıktan sonra tüp yavaşça alt üst edilerek
özenle karıştırılmalıdır. Kesinlikle çalkalama yapılmamalıdır.
EDTA'lı tam kan
Tüp: Mor kapaklı (K2EDTA) tüp
•
•
•
2 mL tam kan mor kapaklı EDTA'lı tüplere alınır. Tüplerin içerisinde pıhtı
oluşmaması için kan alınır alınmaz tüp 5-6 kez yavaşca alt üst edilerek
karıştırılır. Çalkalama işleminden kesinlikle kaçınılmalıdır.
Kan alımı esnasında kanın işaretli çizgiye kadar doldurulmasına özellikle
dikkat edilmelidir.
Kan tam olarak tüp üzerindeki işaretli çizgiye kadar alınmamış veya tüpün
içerisinde pıhtı oluşmuş ise yeniden örnek alınmalıdır.
6
Sitratlı tam kan
Tüp: Mavi kapaklı sitratlı tüp
•
•
•
•
•
Kan örneği 9:1 oranında sodyum sitrat içeren mavi kapaklı tüplere alınır.
Venöz kan alımı esnasında damara ilk seferde zorlamadan girilmeli, turnike
çok sıkı olmamalıdır. Eğer kan yavaş ve zorlama ile geliyor ise diğer koldan
tekrar doğru kan örneği alınmalıdır.
Kan örneğinin sodyum sitrat ile karışabilmesi için tüpler işaretli çizgiye kadar
tam olarak doldurulmalı ve 5-6 kez çok yavaşça altüst edilerek kanın
antikoagülan ile tam teması sağlanmalıdır.
Hemolizli örnek kesinlikle kabul edilmez.
Koagülasyon testleri için alınan sitrat plazma örneği en geç 2 saat içerisinde
test edilmelidir. Bu nedenle etiket üzerine örnek alınış saati not edilmelidir.
Sitratlı tam kan
Tüp: Siyah kapaklı sitratlı tüp
· Kan örneğinin sodyum sitrat ile karışabilmesi için tüpler işaretli çizgiye kadar
tam olarak doldurulmalı ve 5-6 kez çok yavaşça altüst edilerek kanın
antikoagülan ile tam teması sağlanmalıdır.
· Pıhtılı uzun süre beklemiş numuneler gerekenden az ya da fazla olması kabul
edilemez.
Kan örneklerinin korunması
Serumla çalışılacak testlerde kan alımı sonrasında numune direkt olarak
güneş ışığı almayacak şekilde pıhtılaşma süreci bitene dek oda ısısında bekletilir. Bu
süre genellikle 20-25 dakika kadardır. Bu süre sonrası serumun santrifüj ile pıhtıdan
ayrılması gerekir. Tam kan, sitratlı tam kan ve EDTA’lı tam kanın uzun süre
7
bekletilmesi, örnekteki elektrolit konsantrasyonlarında, enzimlerin aktivitesinde,
hematoloji ve pıhtılaşma parametrelerinde çeşitli değişikliklere yol açar.
Uygun numune toplanması ile ilgili genel prensipler
1. Numuneyi temin etmek için doğru anatomik bölge seçilmelidir. Endojen mikrobiyal
flora ile kontaminasyonu önlenmelidir.
2. Numune uygun teknik ve steril ekipmanla toplanmalıdır. Aseptik teknikler
uygulanmalıdır.
3. İnfeksiyonun akut safhasında antibiyotik tedavisi başlanmadan alınmalıdır.
Başlanmış ise numune yeni antibiyotik dozu verilmeden hemen önce alınmalı ve
laboratuar bilgilendirilmelidir.
4. Numune etkenin canlılığını koruyacak ve çevrenin biyolojik güvenlini sağlayacak
bir taşıma kabına aktarılmalıdır. Üzerine hasta adı, soyadı, numunenin alındığı
tarih ve saat kaydedilmelidir.
5. Numunenin kaynağı ve/veya özel bölge hem istem formu hem de numune kabı
üzerinde açık ve doğru olarak tanımlanmalıdır.
6. Numunenin laboratuvara hızla ulaşması, saklanacaksa saklama koşullarının
uygun olması sağlanmalıdır.
7. Numune miktarı yeterli olmalıdır. Aksi halde hatalı negatif sonuçlara neden olur.
Numunelerin nakli
1. Tüm numunelerin nakli hemen hiç beklenilmeden yapılmalıdır.
2. Herhangi bir nedenle hemen nakledilemiyorsa 2-8 °C’de buzdolabında
saklanmalıdır.
2.6. PANİK DEĞERLER
Panik değerler listesi, laboratuvarda çalışılan testlerden belirlenen referans
aralığı dışında ve hasta için riskli olabilecek değerlerinin belirlenmesi sonucu
oluşturulan listedir. Bu listenin amacı hasta güvenliğini tehlikeye atabilecek sonuçlar
elde edildiğinde ilgili hekime acil bildirilmesidir. Hematoloji laboratuvarlarına ait panik
değerler Tablo 2’de görülmektedir:
Tablo 2: Hematoloji laboratuvarı panik değerler listesi
TEST
TEST DEĞERİ
DÜŞÜK
YÜKSEK
Hemoglobin
6.5 g/dL
22 g/dL
Beyaz küre
1500 /mm³
35000 /mm³
Hematokrit
% 21
% 65
Trombosit
40000 /mm³
1000000 /mm³
D-Dimer
-
2000 ng/mL
PT
-
35 sn
INR
-
5.5
aPTT
-
150 sn
75 mg/dL
700 mg/dL
Fibrinojen
8
2.7. LABORATUVAR NUMUNE RET KRİTERLERİ
1. Hasta adı ve soyadının bulunmadığı, örnek tanımının yapılmadığı, hatalı yapıldığı
durumlarda numune kabulü yapılmaz.
2. Ayrıca barkodu olmayan numuneler laboratuvara kabul edilmez. Sistem arızası
olduğunda, servis sorumlusunun laboratuvarı bilgilendirmesi dahilinde acil testler
çalışılır.
3. Belirtilen çizgiden az veya çok alınmış ve uygun tüplere alınmayan numuneler
laboratuvara kabul edilmez; servis ve polikliniklerden yeni numune istenir.
4. Hemolizli kanlar laboratuvara kabul edilmez.
5. Barkod tüp üzerine uygun şekilde yapıştırılmamışsa, altında isim olup olmadığı
kontrol edilir ve yeni barkod basarak kabul yapılır.
6. Tüp içindeki numune miktarı yeterli değilse numune kabul edilmez.
7. Pıhtılı numuneler kabul edilmez.
8. Laboratuvara uygun transfer koşullarında gelmeyen örnekler kabul edilmez.
9. Önerilen sürelerin dışında bekletilmiş örnekler laboratuvara kabul edilmez.
10. Bir başka materyalle kontamine örnekler (heparin bulaşmış sitratlı kan gibi)
reddedilir.
11. Lipemik numuneler geldiğinde LİS’in açıklama kısmında belirtilir.
9
3. HEMATOLOJİ LABORATUVARINDA ÇALIŞILAN TEST LİSTESİ
• Hemogram
• Periferik Yayma Boyama
• Retikülosit Boyama
• Retikülosit Sayımı (Counter ile)
• Sedimantasyon
• Kanama zamanı
• Tartarat Resistan Asit Fosfataz (TRAP) Boyası
• Sudan Black B Boyası
• PAS Boyası
• Myeloperoksidaz Boyası
• Lökosit Alkalen Fosfataz Boyası
• Demir (Hemosiderin) Boyası
• Sideroblast Boyası
• Naphol AS-D kloroasetat esteraz
• a-Naphtyl asetat esteraz Boyası
• Osmotik Frajilite Testi
• Glukoz-6-Fosfat Dehidrogenaz Testi
• Piruvat Kinaz Testi
• Oraklaşma Testi
• Hemoglobin Elektroferezi
• Protrombin Zamanı (PT) -INR
• Aktive Parsiyel Tromboplastin Zamanı (aPTT)
• Fibrinojen
• D-Dimer
• Miksing Testi
• Antitrombin
• Protein C
• Protein S
• Faktör II
• Faktör V
• Faktör VII
• Faktör VIII
• Faktör IX
• Faktör X
• Faktör XI
• Faktör XIII
• Von Willebrand Faktör (vWF)
• Koagülasyon Faktör İnhibitör Tayini
• İn-vitro Kanama Zamanı (PFA 100 ile Kollajen-Epinefrin+Kollajen-ADP)
• Trombosit Aggregasyon Testi (ADP, Epinefrin, Kollajen, Ristosetin)
• Ristosetin cofaktör (RİCOF)
10
4. ÖZET TEST LİSTESİ
Tablo 3: Hematoloji laboratuvarı özet test listesi
Test
Örnek
Kap/Kapak
Metod
Çalışma
Günü
Rapor
Tarihi
Referans Değerler
Hemogram
(Tam kan sayımı)
Tam kan (EDTA)
Mor
Otomatize
Her gün
Aynı gün
Sonuç raporunda belirtiliyor
Sedimantasyon
Tam kan (Sodyum sitrat)
Siyah
Westergen
Her gün
Aynı gün
Kadın :0-20 mm/h
Erkek :0-15 mm/h
Protrombin zamanı
(PT)
Plazma
Mavi
COAG
Her gün
Aynı gün
10.7-13.0 sn
INR
PT değeri kullanılarak
hesaplanır
Mavi
COAG
Her gün
Aynı gün
0.89-1.1 INR
Plazma
Mavi
COAG
Her gün
Aynı gün
22- 36.9 sn
Plazma
Plazma
Mavi
Mavi
COAG
COAG
Aynı gün
Aynı gün
238-498 mg/dL
0-232 ng/mL
Plazma
Mavi
COAG
Aynı gün
%79-131
Plazma
Mavi
COAG
Aynı gün
%50-129
Faktör VIII
Plazma
Mavi
COAG
Aynı gün
%50-150
Faktör IX
Plazma
Mavi
COAG
Aynı gün
%65-150
Faktör XI
Plazma
Mavi
COAG
Aynı gün
%65-150
Faktör XIII
Plazma
Mavi
COAG
Ertesi gün
Var-Yok
Protein C
Plazma
Mavi
COAG
Her gün
Her gün
Hasta sayısına
göre ayda bir
Hasta sayısına
göre ayda bir
Hasta sayısına
göre ayda bir
Hasta sayısına
göre ayda bir
Hasta sayısına
göre ayda bir
Hasta sayısına
göre ayda bir
Haftada bir
Aynı gün
%70-130
Aktive parsiyel
tromboplastin zamanı
(aPTT)
Fibrinojen
D-Dimer
Faktör II
Faktör VII
11
Protein S
Antitrombin aktivitesi
Von Willebrant faktör
(VWF)
Koagülasyon faktör
inhibitör tayini
Hemoglobin elektroferezi
Plazma
Plazma
Mavi
Mavi
COAG
COAG
Haftada bir
Haftada bir
Aynı gün
Aynı gün
%60-140
%80-120
Plazma
Mavi
COAG
Haftada bir
Aynı gün
%42-140
Plazma
Mavi
COAG
Aynı gün
Var-Yok
Tam kan (EDTA)
Mor
HPLC
Osmotik frajilite testi
Heparinli kan
Enjektör
Glukoz-6-Fosfat
Dehidrogenaz testi
Tam kan (EDTA)
Mor
Piruvat kinaz testi
Tam kan (EDTA)
Mor
Oraklaşma testi
Tam kan (EDTA)
Mor
Gündüz mesaisi
(08.00-16.00)
Ayda bir
Kanditatif tüp
yöntemi
Gündüz mesaisi
(08.00-16.00)
Periferik yayma
çözünürlük
Gündüz mesaisi
(08.00-16.00)
Gündüz mesaisi
(08.00-16.00)
Gündüz mesaisi
(08.00-16.00)
Ertesi gün
Ertesi gün
Aynı gün
Aynı gün
Ertesi gün
Trombosit aggregasyon
testi
Sitratlı plazma
Mavi
Aggregasyon
Randevu verilir
Ertesi gün
Ristosetin cofaktör
Sitratlı plazma
Mavi
Aggregasyon
Ertesi gün
İn vitro kanama zamanı
Tam kan (Sodyum sitrat)
Mavi
Randevu verilir
Gündüz mesaisi
(08.00-16.00)
Periferik yayma boyama
Retikülosit boyama
Retikülosit sayımı
Sudan Black boyası
PAS boyası
Lökosit Alkalen Fosfataz
(LAP) boyası
Tam kan (EDTA)
Kemik iliği yayma
Tam kan (EDTA)
Tam kan (EDTA)
Tam kan (EDTA), periferik
kan, kemik iliği
Tam kan (EDTA), periferik
kan, kemik iliği
Heparinli ya da düz kan
Aynı gün
Mor
Wright boyama
Her gün
Aynı gün
Mor
Mor
Brillant krezil blue
Otomatize
Sudan Black boyası
kiti
Her gün
Her gün
Gündüz mesaisi
(08.00-16.00)
Gündüz mesaisi
(08.00-16.00)
Gündüz mesaisi
(08.00-16.00)
Aynı gün
Aynı gün
Mor
Mor
PAS kiti
LAP kiti
2.3.4. tüpte hemoliz varsa
osmotik frajilite artmış
5.6.7. tüpte hemoliz varsa
osmotik frajilite normal
8.tüp ve üzerinde hemoliz
varsa osmotik frajilite
azalmış denilir.
Negatif
ADP:%63-85
Kollajen:%50-75
Epinefrin:%54-74
Ristosetin:%70-90
%>40
Kol-ADP:62-100 sn
Kol-Epi :82-150 sn
Aynı gün
Aynı gün
Aynı gün
12
Demir boyası
Kemik iliği yayması
Demir kiti
İdrarda hemosiderin
boyası
İdrar
Demir kiti
Sideroblast boyası
Kemik iliği yayması
Sideroblast kiti
Naphtol AS-D kloroasetat
esteraz boyası
a-Naphtyl asetat esteraz
boyası
Tartarat Resistan Asit
Fosfataz (TRAP) boyası
Tam kan (EDTA), periferik
kan, kemik iliği
Tam kan (EDTA), periferik
kan, kemik iliği
Tam kan (EDTA), periferik
kan, kemik iliği
Tam kan (EDTA), periferik
kan, kemik iliği
Myeloperoksidaz boyası
Mor
Mor
Mor
Mor
Naphtol AS-D
kloroasetat esteraz kiti
a-Naphtyl asetat
esteraz kiti
Tartarat Resistan Asit
Fosfataz (TRAP) kiti
Peroksidaz kiti
Gündüz mesaisi
(08.00-16.00)
Gündüz mesaisi
(08.00-16.00)
Gündüz mesaisi
(08.00-16.00)
Gündüz mesaisi
(08.00-16.00)
Gündüz mesaisi
(08.00-16.00)
Gündüz mesaisi
(08.00-16.00)
Gündüz mesaisi
(08.00-16.00)
Aynı gün
Aynı gün
Aynı gün
Aynı gün
Aynı gün
Aynı gün
Aynı gün
13
5. EKLER
Ek 1: Trombosit aggregasyonunun değerlendirilmesi
Aggregasyon
Ajanı
ADP
Kollajen
Aspirin Etkisi
Normal,
Değişken
Normal,
Değişken
VWF&Bernard
Soulier
Sendromu
Sekresyon
defekti/Depo
Glanzman
Trombastenisi
Normal
Normal,
Değişken
Normal
Normal
Değişken
Aggregasyon
olmaz
Aggregasyon
olmaz
Aggregasyon
olmaz
Aggregasyon
oranında
düşme olur
Epinefrin
Değişken
Normal
Ristosetin
Aggregasyon
oranında
düşme olur
Aggregasyon
olmaz
14
Ek 2: Hematoloji laboratuvar tüplerini doğru biçimde barkodlama talimatı
15
Ek 3: Acil/Poliklinik/Servis’ten istenilen testlerin sonuç verilme süreleri
Testin adı
Sonuç verme süresi
Acil testler (Hemogram, PT, aPTT, fibrinojen, D-Dimer)
Hemogram
Periferik yayma
Retikülosit sayımı
Sedimentasyon
Kanama zamanı
PT
aPTT
Koagülasyon faktör inhibitör testi
Fibrinojen
D-Dimer
Myeloperoksidaz boyası
Naphtol AS-D kloroasetat esteraz boyası
a-Naphtyl asetat esteraz boyası
Tartarat Resistan Asit Fosfataz (TRAP) boyası
Lökosit Alkalen Fosfataz (LAP) boyası
Sudan Black boyası
PAS boyası
Demir (hemosiderin) boyası
Sideroblast boyası
İdrarda hemosiderin boyası
Faktör II
Faktör V
Faktör VII
Faktör VIII
Faktör IX
Faktör X
Faktör XI
Faktör XIII
Protein C
Protein S
Antitrombin
Von Willebrand faktör
ADP ile trombosit aggregasyonu
Epinefrin ile trombosit aggregasyonu
Kollajen ile trombosit aggregasyonu
Ristosetin ile trombosit aggregasyonu
Ristosetin cofaktör
İn-vitro kanama zamanı (Kol-ADP, Kol-Epi)
1 saat
Hemoglobin elektroforezi (HPLC ile)
Osmotik frajilite testi
Oraklaşma testi
G6PD
Piruvat kinaz
2 saat
3 saat
Plazma saklanır, hasta
sayısına göre ayda bir
kez çalışılır
4 saat
Ertesi gün
Plazma saklanır, haftada
bir çalışılır
4 saat
Laboratuvardan randevu
verilerek çalışılır
2 saat
Randevu verilerek ayda
bir çalışılır
Ertesi gün
4 saat
16