TDV DIA - İslam Ansiklopedisi

JACOB, Georg
nerungen an G. J. ( ı 86 2-ı937)" , GermanoTurcica: Zur Geschichte des Türkisch-Lernensin den deutschsprachigen Landem (ed. K.
Kreiser). Bamberg 1987, s. 113-118; Bibliographie der Deutschsprachigen Arabistik und lslamlcunde(ed. Fuat Sezgin). Frankfurt 1992, XV,
30-37 ; K. Kreiser, Istanbul und das Osmanische Reich, İstanbuı1995, s. 243-256; a . mıf..
"Georg }acob ( ı862-ı9 3 7) als Begründer der
Bektaşi-Studien " ,
Turcica Revue d 'Etudes
Turques, XXI-XXIII, Paris 1991, s. 115-130; Sh.
lnayatullah. "Georg Jacob (ı862-ı937) " , /C, XII
( ı9 3 8). s. 368-370; "Jacob, Karl Georg" , TA , XX,
491-492; "Jacob, Karl Georg", TDEA , V, 50-51.
~
K LAUS KREISER
JAESCHKE, Gotthard
(1894 -1983)
Türkiye Cumhuriyeti ta rihi üzerine
yaptığı çalışmalarla tanınan
L
Alman tarihçisi.
8 Nisan 1894'te Silezya' nın Reichbach
bölgesinde doğdu . Moravya asıllı bir aileye m ensuptur. Niesky. Potsdam ve Berlin'deki orta öğreniminde n sonra Freiburg 1Breisgau Üniversitesi'nde hukuk
ve şar kiyatçı lık eğ i tim i gördü; 19 14'te
de Berlin'deki Seminar für Orientalische
Sp r ache n' ın Türkçe bölümünü bitirdi. ı.
Dünya Savaşı' nın başlaması üzerine askere gitti ve ağır şekilde yaralandı. Tedavisinin ardından Berlin'de katıldığı hukuk imtihanını kazanıp devlet hizmetine
girdi. 1917'de Greifswald Üniver sitesi'nde Die Entwieklung des osmanisehen
Vertassungsstaates v on den Antdngen
bi s zur Gegenwart başlıklı teziyle hukuk
doktoru oldu. 1924-1926 yıllarında izmir'de. 1926-1927'de Tiflis'te konsolos yardımcı lığı yaptı. Tiflis'te bu lunduğu sırada
Kafkasya. özellikle de Azerbaycan meselesiyle ilgilendi. 1927'de Ankara'da Alman
Büyükelçiliği'ne elçilik katibi olarak tayin
edildi; bu arada Atatürk'le tanı ştı. 1931 'de Berlin'e dönerek Seminar für Orientalische Sprachen'da Türkçe öğ retmenliğ i -
Gotthard
Jaeschke
568
ne başlad ı ve Rus işgali sebebiyle enstitün ün kapatı ldığı 1945'e kadar bu görevini sürdürdü. Hitler Almanyası'nda 1933
yılında gerçekleşti rilen üniver site tasfiyesine rağmen görevine devam et mesi ve
resmi yayınlarda yazılar kaleme alması
onun nasyonal sosyalist iktidarla uzlaşa­
bildiğin i göstermektedir. 1947-1959 yıl ­
ları arasında Münster 1Westfalen Üniversitesi'nde konuk öğretim üyesi sıfatıyla
Türkoloji, islamiyat, Türk hukuku ve Türk
in kılapiarı konularında dersler verdi. 29
Ar alı k 1983'te Essen-Ketwig'de öldü.
1955'te Türk i nkılap Tar ihi Enstitüsü
Kurulu fahri üyeliği. 1959'da
Tür k Tarih Kurumu şe ref üyeliğ i payeleri
ve 1981 'de 100. Yıl Atatürk kültür ödülü
ver ilen Jaeschke, Osmanlıla r' ın son döneminden başlayarak 1960 ' 1ı yıllara kadar
Tür kiye'deki gelişmelere hem bizzat şa­
hitli k yapmış hem de bunları çalışmaları­
nın merkezine yerleştirmiştir. Büyük bir
yekün tutan, çoğu makale olmak üzere
kitap, yayın tanıtımı, çeviri şeklinde ki
eserlerinin hemen tamamı Osmanlı Devleti'nin son dönemi. 1. Dünya ve Kurtuluş
savaşları , Atat ürk inkılapları . Türkiye'de
dini. siyasi ve iktisadi hayat gibi konulara
dairdir. Bir kısmı müstakil ciltler, bir kıs­
mı makaleler halinde yayım l anan sekiz
bölümlük Türkiye kronolojisi serisi en
önemli çalışması olup modern Türkiye
hakkında araştırma yapmak isteyenlerin
başvurmaları gereken bir kaynak niteliDanışma
ğindedir.
Eserleri. 1. Die Entwieklung des osmanisehen Vertassungsstaates von
den Antdngen bis zur Gegenwart
(Greifswald 1917; Wl, V 1191 7]. s. 5-56;
geniş l etilmiş yeni baskı . Berlin 1917). 2.
Die Türkei seit dem Weltkriege I.
Gesehiehtskalender 1918-1928 (Erich
Britsch ile birlikte. Berlin 1929; Wl, X
11929). s. 1-154). 3. Die Türkei seit dem
Weltkriege Il. Türkiseher Gesehiehtskalender tür 1929 mit ne u em Naehtrag
zu 1918-1928 (Berlin 1930; Wl, XII j1930J.
s. 1-50) . Niyazi Recep Aksu tarafından
Türkçe 'ye çevrilmiştir (1. Türk inkıla­
bı Tarihi Kronolojisi 1918-1923, istanbul 1939; ll, Türk inkıltibı Tarihi Kronolojisi 29.10.1923-1 .1.1930, istanbul 1941).
4. Die Türkei seit dem Weltkriege III.
Gesehiehtskalender tür 1930 (Berlin
1931; ayrıca makale olarak Wl, XII 119311.
s. 137-166). 5. Die Türkei in den lahren
1935-1941. Gesehiehtskalender VI (Leipzig 1943). 6. Die Türkei in denlahren
1942-1951 . Gesehiehtskalender VII
(Wiesbaden ı 955). VI. bölümle birlikte Gü-
!ayşe
Koçak tarafından Türkçe'ye çevril(Türkiye Kronolojisi 1938-1945,
Ankara ı 990) . 7. Die Türk ei in den lahren 1952-1961. Gesehiehtskalender VIII
(Wiesbaden 1965). 8. Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi : Mondros'tan Mudanya'ya Kadar (30 Ekim 1918-11 Ekim
1922) (Ankara 1970). 9. Türk Kurtuluş
Savaşı Kronolojisi II: Mudanya Mütarekesinden 1923 Sonuna Kadar (11
Ekim 1922-31 Araltic 1923) (Ankara ı973)
10. Kurtuluş Savaşı ile İlgili İngiliz
Belgeleri (tre. A. Cemal Köprülü , Ankara
ı 97 ı) . Bu eserin sadece Türkçe'si neşre­
dilmiştir. 11. Der Islam in der neuen
Tü rkei. Eine rechtsgesehiehtliehe Untersuehung (Leiden ı 95 ı). Hayrullah örs
tarafından Türkçe'ye çevrilmiştir (Yeni
Türkiye'de islam/ık, Ankara 1972). Ayrıca
şu makaleleri de önemli çalışmaların­
dandır: "Die Tür kei seit dem Weltkriege
IV. Geschichtskalender für 1931-1932"
(Wl, XV 1ı 933 ı. s. ı- 33}; "Die Türkei in den
Jah r en 1933 und 1934. Geschichtskalender V" (MSOS, XXXVlll 11935]. s.
105-ı42) (eserlerinin tam listesi için bk.
Spuler. TTK Belleten, XLVIIl/189-192
11984). S. 312-3ı8).
m iştir
Bİ BLİYOGRAFYA :
Bibliographie der Deutschsprachigen Arabistik und lslamkunde (ed. Fuat Sezgin), Frankfurt 1992, XV, 48-49; K. Kreiser, "Gotthard }asch-
ke (ı 894-ı983) : zur Entstehung der türkisehen
Zeitgeschichtsforschung", Turkologie heuteTradition und Perspektive: Materialien der
dritten Deutschen Turkologen-Kon{erenz, Leipzig, 4-7 Oktober 1994 (ed. Nurettin Demir- E.
Ta u be). Wiesbaden 1998, s. 185-194; B. Spuler, "Zum Geleit", Wl, XV (ı 974). s. 1-4; a.mlf.,
"Schriftenverzeichnis Gotthard }aschke", a.e.,
XV ( ı974). s. 5-25; a .mlf .. "Gotthard Jaschke
( ı 894-ı983) . Zum Gedenken", a.e. , XXIII-XXIV
(ı 984), s. 498; a.mlf .. "Gotthard Jaschke" (tre.
Mihin Lugal), TTKBelleten,X LVIII/189-192
(ı 984). s. 309-338; W. Schwartz. "Erganzung
zum Schriftenverzichnis Gotthard Jiischke seit
1973 " , Wl, XXIll -XXIV ( 1984). s . 499-502 ; Cemil Koçak. "Gotthard Jaeschke". TT, 1 ( ı 984). s .
234-236; "Kayıplar: Prof. Dr. Gotthard }aschke",
Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 11/4, Ankara 1985, s . 257-275. IA,l
l!l!ıl
HiLAL GöRGÜN
JAHN, Karl
(1906- 1985)
Avusturya kökenli
Türkolog.
Hollandalı
L
_j
26 Mart 1906'da Avusturya-Macaristan imparatorluğu' nun Brünn şehrinde
doğdu. Silezya asıllı bir ailenin çocuğudur.
Liseyi bitirdiğinde Brünn Üniversitesi'nin
kimya bölümüne kaydolduysa da bir yıl