traktörün kullanımı

TRAKTÖRÜN KULLANIMI
KONU 4. TRAKTÖRE BAĞLI MAKĐNALARLA
ÇALIŞMADA BELĐRLĐ RĐSKLER
Bu eğitim modülü Avrupa Birliği Hayat Boyu Öğrenme Programı Leonardo da Vinci
Yenilik Transferi Projeleri kapsamında desteklenen, Kırsal Alanda Çalışanlar için
Daha Güvenli Tarım - Safer Agriculture For Employees in Rural - SAFER projesi
için üretilmiştir.
Koordinatör:
Ondokuz Mayıs Üniversitesi-OMÜ
Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü
Türkiye
Ortaklar:
Federacion Agroalimentaria de Comisiones Obreras-CCOO
Đspanya
Asesoria Declerq SL Estudios Europeos
Đspanya
Ente Nazionale per la Meccanizzazione Agricola-ENAMA
Đtalya
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
Uluslararası Tarımsal Eğitim Merkezi Müdürlüğü-UTEM
Türkiye
Ankara Üniversitesi -AÜ
Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü
Türkiye
Türk Tarım Alet ve Makineleri Đmalatçıları Birliği-TARMAKBĐR
Türkiye
Türkiye Ziraat Odaları Birliği-TZOB
Türkiye
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü-TÜGEM
Türkiye
2
Bu çalışmada; yerleştirme, çalıştırma, ayarlama, bakım, temizleme, onarım, taşıma
işlerini yapan tarım makinesi kullanıcıları ve bu işlerin yapılması sırasında etkilenen
diğer şahısların iş güvenliği ile ilgili karşılaşabilecekleri durumlarda yapılması
gerekenler ile makinelerin güvenli imalatı ve kullanıcılara iletilmesi açısından
uyulması gereken kurallar açıklanmaya çalışılmıştır.
Tarım makinelerinde iş güvenliği ve kazalarla ilgili istenmeyen durumları sergileyen
görsel bilgilerden hem olumsuz örneklerin edinilmesi ve içselleştirilmesindeki rolü
hem de marka imajını zedelememek adına özellikle kaçınılmıştır.
Bu eğitim modülündeki bilgiler ve bunlar esas alınarak üretilen bilgi kartları, video ve
animasyonlara,
http://safer-omu.net/
adresinden ulaşılabilir.
Bu projeye ait eğitim modül ve materyallerinin tamamı ya da bir kısmı proje yasal
sahibi Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nin yazılı izni alınmadan çoğaltılamaz, başka
internet sitelerinde yayınlanamaz
Proje materyallerini edinmek için;
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Tarım Makineleri Bölümü
55139 Kurupelit-Samsun
adresi ile temasa geçilebilir.
3
ĐÇĐNDEKĐLER
1. Asılır, Yarı Asılır Ve Çekilir Ekipmanları Bağlama Ve Çözme
2. Ekipmanların Bağlanması Đçin Usuller, Güvenlik Kuralları
3. Ekipmanların Sökülmesi Đçin Usuller, Güvenlik Kuralları
4. Asılır Makinelerin Bağlanması
5. Ekipmanların Kullanımı Sırasında Önleyici Tedbirler
4
1. ASILIR, YARI ASILIR VE ÇEKĐLĐR EKĐPMANLARI BAĞLAMA VE
ÇÖZME
Asılır veya yarı asılır ekipmanların bağlama ve çözme işlemleri esnasında oluşan
kazalar traktör kazalarında önemli bir sayıda yer tutar. Bu sebeple, ekipmanları
bağlama ve sökme-çözme işlemlerinde usulüne uygun belirli önleyici tedbirleri
uygulamak gerekmektedir.
Geçen zaman içerisinde, bir hayvan tarafından çekilen pulluk veya tırmık ile çalışan
çiftçi kullandığı ekipmanlar nedeniyle önemli bir kaza riski ile çalışmıyordu. Buna
karşın zamanımızdaki mekanik olarak çekilen ekipmanlar bir miktar daha ağır olup,
çalışırken karşı karşıya kalınacak riskler çok daha fazla artmıştır.
En önemli yaygın etkileri şunlardır:
5
I. Bel ve sırt ağrıları; Yoğun ve şiddetli güç harcanması sonucu çiftçilerde zaman
zaman bel ve sırt ağrıları oluşur.
II. Bazı makinelerin devrilmesi, Dengesiz yapısı gereği bazı makinelerin devrilmesi
yada yana yatma durumları, dikkatsiz işçiler için ezilme ve ciddi yaralanmalara sebep
olabilir.
Bu konuya başlarken ele alınacak ilk husus bağlama ve çözme işlemleri yürütülürken
uygulanan genel güvenlik kurallarının tarif edilmesidir.
Bir sonraki konu, uygulanan genel güvenlik kurallarından sonra çok yaygın kullanılan
iki tip makine ile çalışmayla ilgili uygun güvenlik prosedürlerin tarif edilmesidir:
-
Traktörle çekilir makineler, örneğin hasat makineleri,
-
Traktörle hareket ettirilen, ilerleme kuvveti ile iş gören makineler, örneğin
döner pulluk veya toprak işleme makineleri.
6
2. EKĐPMANLARIN BAĞLANMASI ĐÇĐN USULLER, GÜVENLĐK
KURALLARI
Üç nokta askı ile bağlantılı (hidrolik) makinelerin bağlanmasından ve
sökülmesinden önce hidrolik kaldırma kolunun yada hidrolik kaldırıcının kazara
çalışmasını önlemek amacıyla mutlaka kontrollerinin yapılıp uygun şekilde
konumlandırılması gerekir.
YAKLAŞMA YÖNTEMĐ:
-
Bu yöntem her zaman sürüş konumunda ve çok düşük hızda uygulanır.
-
Yaklaşma yöntemi süresince, her zaman traktör ile ekipman arasında
kimsenin olmadığından emin olun.
-
Yaklaşma yöntemi traktör ile her zaman geri sürüş konumunda iken uygulanır.
Ekipmana yaklaşırken uygun bağlantı veya ekipmanın simetri ekseni için
hidrolik sistemin üst bağlantı kolunu referans noktası gibi kullanabilirsiniz.
-
Bağlantı yüksekliği, ekipmanın bağlantı piminin alt bağlantı kollarının küresel
bağlantı deliklerine karşılık gelecek şekilde değiştirilir.
-
Eğer yaklaşma yöntemi kesin değilse, her zaman ekipmana en yakın şekilde
kalmak tercih edilir, böylece sonradan geri sürüşten kaçınılır.
7
BAĞLAMA
Eğer bağlantı otomatik ise, bağlantı traktör kabininden ayrı olarak yürütülür.
Eğer arka çamurlukta uzaktan kontrol kumandası varsa, traktör frenleri uygun şekilde
aktifleştirilir, kabinden inip ekipmanı görerek uzaktan kontrol kumandası ile bağlantı
gerçekleştirilir.
Ekipman bağlantısı için traktörden inmeden önce el frenini çekin ve motoru kapatın.
Otomatik bağlantılar daha güvenlidir ve bağlama işlemini daha da kolaylaştırır.
8
Eğer bağlama ve sökme işlemine katılan sürücüden ayrı başka bir kişi varsa,
bağlama ve sökme işlemi için bu kişi basit el hareketleriyle manevraları
yönlendirmelidir ve her zaman yan tarafta durmalıdır.
Eğer bağlantıyı yapmak için üçüncü bir kişi gerekli ise bu süreç aşağıdaki gibi
gerçekleştirilmelidir:
-
Gaz pedalı ve debriyajın kontrolünde son derece dikkatli olun,
-
Eğer traktör ve ekipman arasında birisi varsa geri vitesi asla bağlı ve kavramış
durumda bırakma,
-
Bağlantı işleminde yardımcı olan kimsenin daima görüş alanında olmasına
dikkat et,
-
Diğer kişinin uyarılarını ve işaretlerini işitebilmek için her zaman kabinin
pencerelerini ve kapılarını açık tutun ve radyoyu kapalı kapatın,
-
Eğer talimatları net olarak anlayamıyorsanız, traktörü durdurup inin ve durumu
kendiniz kontrol edin,
-
Yardımcı kişinin her türlü ezilme riskinden kaçınmak için, traktör sürücüsü çok
dikkatli hareket etmeli ve traktör geri doğru gelirken yavaşça bağlantı hizasına
getirilmelidir.
9
Asla sadece fiziksel güç kullanarak ağır makineleri kaldırmayın; bu durumda
kriko veya kaldıraç gibi uygun ve yeterli yardımcı araç kullanmak daha iyidir.
Bağlantı işlemleri esnasında elinizi veya parmağınızı bağlantı alanında tutmayın.
Asılır bir makine üç nokta askı sistemine bağlandığı zaman kumanda kolunu asla
kaldırma (yükseltme) pozisyonuna getirmeyin çünkü zamansız bir hareket ezilme
tehlikesine neden olabilir.
Traktöre bir römork bağlandığı zaman, traktör mutlaka manevra yapabilmelidir.
Bağlantı çubukları sabitlenmiş olmalıdır ve eğer sabitleme çubukları yıpranmış
durumdaysa ayrıca bir güvenlik çubuğu pimi de kullanın.
Bağlantı kopuk veya kırık ise herhangi bir riskten kaçınmak için bir güvenlik zinciri
kullanmak çok önemlidir.
10
ÇÖZME-SÖKME
Her zaman makineleri aynı konumda tutunuz, iyi döşenmiş alanlar veya sağlam bir
zemin üzerinde kolaylıkla ulaşılabilir durumda olmalıdırlar; böylelikle makinelerin
kendi başına hareket etmemesi sağlanır.
Takoz kullanılması
Eğer makine dik bir alanda sökülmek zorundaysa, eğer varsa destek
tekerlerini dikkatlice mutlaka takozlayın. Makinenin toprağa yada zemine
batmasını önlemek için daima destek noktalarının altına ahşap kalaslar
yerleştirin.
Eğer makine yapısı itibariyle yeterince dengede değil ve bir destek sistemine
sahip değilse her zaman takoz gerekecektir, yeterince desteklenmeli ve
zemin sağlamlığından emin olunmalıdır.
Her zaman uygun takozlar kullanın. Yeniden kullanılabilir ve zemine oturan
yada gömülen takoz kullanılması tavsiye edilir.
Durdurulmuş/kapalı bir makine üzerinde çalışmak zorundaysanız makinenin
dengesi ilave takozlar ile takviye edilir; eğer makine zaten traktöre bağlı ise,
traktör daimi olarak hareketsiz duruma getirilmiş olmalıdır.
Eğer makine bir destek sistemi içeriyorsa , bu sistemin iyi durumda olduğunu,
pozisyonunun doğru ve dengeli olduğunu kontrol edin; daha sonra makinenin bu
dengeli koşullar altında devam edeceğinden emin olun.
Her zaman çocukların makinelerden uzak olduğundan emin olun, makinelerin
dengesi oldukça kararsız olabilir.
11
Traktörün arkaya devrilmesini önlemek için pullukların otomatik olarak çözülmesi
mutlaka mümkün olmalıdır. Bu yüzden pulluklar otomatik çözme araçları veya
dirençle karşılaşıldığı zaman yükselmeyi sağlayan mafsalı bağlantı mekanizmaları ile
donatılmalıdır. Bu güvenlik sistemlerinin doğru bir şekilde yağlanması ve bakımı çok
önemlidir.
Traktöre bağlı olarak traktörün güç kapasitesi için orantısız
büyüklükte ekipmanlar kullanıldığında traktörün devrilme riski
katlanarak artar.
12
ASILIR MAKĐNELERĐN BAĞLANMASI:
Traktörün hidrolik pompası kapalı olsa bile, hidrolik sistem devresinin geri dönüş hattı
üzerinde kalan basıncı muhafaza eder ve bu basınç ekipmanın ani bir sıçrama etkisi
ile yükselmesine neden olabilir.
Tüm asılır ekipmanlar aynı tipte bağlantı mekanizmasına sahiptir ve hepsi için
yöntem aşağıdaki gibidir:
1 Çatı/Gövde, 2 Yaylar, 3 Çatal Dişler, 4 Kesici Uçlar
13
Ekipman hareketsiz pozisyonda olmalıdır; traktör geri sürüş ile ekipmanın önüne
uygun şekilde yerleşmek zorundadır/konumlandırılmalıdır, alt bağlantı kolunun
küresel başlıkları gerektiği gibi hizalanır, kolların yüksekliği hidrolik ayar ile ekipmanın
sabitleme mili yönü hedef alınarak doğrultu belirlenir.
Yükselme sistemi hareket ettiği zaman, küresel başlıkların sabitleme mil yüksekliğine
konumlandığından emin olun.
Tekerlekli tarım traktörlerinin farklı üç nokta bağlantı elemanlarının tanımlamaları,
değişik ekipmanlara göre olabilen aynı bağlantı parçalarının ana hatları TS 660
Tekerlekli Tarım Traktörlerinde Hidrolik Kumandalı Üç Nokta Askı Düzeni
standardında belirtilmiştir (ISO 730 Agricultural Wheel Tractors-rear Mounted ThreePoint Linkage Categories 1, 2, 3 and 4).
Her durumda bağlantı elemanlarının ana hatları aşağıdaki şekildedir:
1- Üst Bağlantı (3.nokta)
2- Ayar kolu
3- Kaldırma çubuğu
4- Alt Bağlantı kolu
5- Küresel başlık
6- Çeki demiri
7- Yan sabitleme kolları
8- Kuyruk mili
9- Kaldırma Kolu
Eğer operatör kendi başına çalışıyor ve hızlı, otomatik veya yarı otomatik bağlantı
sistemi mevcut değilse, operatör motoru mutlaka durdurmalı ve traktörden inmeden
önce ilgili güvenlik tedbirlerini almalı, daha sonra bağlama ile ilgili işleri
gerçekleştirmelidir.
14
Öncelikle sol sabitleme milini uygun küresel başlığa karşılık gelecek şekilde bağla ve
halka yay ya da benzer sabitleme araçları ile birleştirildiğinden emin ol, bu kısım
sabitleme milinin bittiği uç noktadaki deliğine karşılık gelmektedir.
Sağ tarafta uygulama tekrar edilir ve genel olarak daha kolaydır, çünkü kaldırma
çubuğunun uzunluğu ayarlanabilir.
Son olarak üst bağlantı kolu ile üçüncü nokta da birleştirilir ve halka yay veya benzer
bir aletle birlikte hareketsiz hale getirildiğinden emin olunur.
Yatay doğrultuda aynı seviyeye ulaşmak için kaldırma kolları ayar imkanları
kullanılarak kesin olarak aynı uzunlukta ayarlanmalıdır.
Uzunlama yataylığın ayarlanması üst bağlantı kolu ile yapılır; ihtiyaca göre
kısaltılabilir ve uzatılabilir.
Bilinmesi gereken önemli hususlar
Güvenlik sebeplerinden dolayı üst bağlantı noktası asla alt bağlantı kolları aks
hizasından öteye uzanmamalı ve sıkı şekilde vidalanmış olmalıdır.
Yatay ayarlamanın sonucu aşağıda gösterilmiştir:
Uzunlamasına yönde paralellik
Çapraz yönde paralellik
15
Alt kollarda sağlamlıktan emin olmak ve belli direnci karşılamak için yan çubuklar
(veya gerdirme zincirleri) ayarlanır, böylece makinenin uygun doğrultuda kalarak
istenmeyen kuvvetleri dengelemesi önlenebilir:
— Çalışma esnasında her iki taraf için salınım 5 cm’den büyüktür.
EKĐPMANLARIN KULLANIMI SIRASINDA ÖNLEYĐCĐ TEDBĐRLER
Eğer ekipman asılır ise, traktör hareketsiz hale gelmedikçe ve uygun şekilde
takozlanmadıkça hiç kimse ayarlama yapmak, onarım ve yedek parça
değiştirmek için altında bulunmamalıdır.
Bu ekipmanların üstünde insanların taşınması veya bir ağırlık olarak
bulunmaları kuvvetle yasaktır.
Bağlantı pimleri ve mandallar kusursuz güvenlik koşulları altında olmalıdır.
Ağır
ekipmanlar
kullanıldığı
zaman
dengelenmelidir.
16
traktör
mutlaka
yeterli
ağırlıkla