1.su kaynakları ekonomġsġ 2. su ġhtġyacı

1.SU KAYNAKLARI EKONOMĠSĠ
SU YAPILARININ HĠZMET ALANLARI
Ġnsanlar sudan yararlanmak veya zararlarından korunmak amacıyla su yapıları inĢa etmektedir.
Hizmet alanları:
a. Ġçme ve kullanma suyu temini,
b. Sulama suyu temini,
c.
Kurutma,
d. TaĢkın kontrolü,
e. Enerji üretimi,
f.
Akarsu ulaĢımı,
g. Balıkçılık,
h. Mesire yeri teĢkili,
i.
Dolaylı olarak toprak korunması ve ıslahı.
SU YAPILARI SĠSTEMLERĠ
Çevre mühendisliği sistemleri
Çevre mühendisliği sistemleri kentlere içme ve kullanma suyu temini, yağmur sularının ve
kullanılmıĢ suların uzaklaĢtırılmasını amaç güden su yapılarıdır.
Sulama sistemleri
Su kuvveti sistemleri
TaĢkından korunma sistemleri
Akarsu ulaĢımı sistemleri
Balıkçılık Sistemleri
Mesire yeri sağlanması
2. SU ĠHTĠYACI
Su ihtiyacının niteliksel yönü
Kimyasal analiz
Bakteriyolojik analiz
Radyoaktivite analizi
Su ihtiyacının niceliksel yönü
Ġçme ve kullanma suyu ihtiyacı
KullanılmıĢ su debisi
Halk ihtiyacı
Sulama suyu ihtiyacı
Sanayi ihtiyacı
Enerji suyu ihtiyacı
Davar ihtiyacı
UlaĢım
Kayıplar
Su kalitesinin kontrolu
Yangın ihtiyatı
Balıkçılık
1
3. HĠDROLOJĠ
Hidrolojik çevrim
YAĞIġ
BUHARLAġMA
ZEMĠN
(satıhaltı akıĢı)
AKARSU
(yüzeysel akıĢ)
BĠTKĠ ÖRTÜSÜ
(terleme)
YER ALTI SUYU
DENĠZ, GÖL
YağıĢlar
EĢyağıĢ haritaları (izohyet) yağıĢ yüksekliklerinin aynı olduğu noktaları gösteren eğri.
YağıĢların ölçülmesi
Yağmur miktarının ölçülmesi plüvyometre, yağıĢ Ģiddetinin zaman içinde dağılımını saptayabilmek
için plüvyograf denilen sürekli yazıcı ölçeklerle de yapılmaktadır.
Kar örtüsünün kalınlığın ölçmek için eĢeller kullanılır.
Evapotranspirasyon
Zemin sathından buharlaĢma ( E ) ile bitkilerin terlemesi ( T ).
Yeraltına sızma
AkıĢlar
Akarsu debilerinin ölçülmesi
Akarsu seviyesinin ölçülmesi
2
EĢel : Su seviyeleri, akarsu yatağına tesbit edilmiĢ santimetre
bölmeli eselerden yararlanılır
limnigraf : Su seviyelerinin zamana göre sürekli ve güvenilir
Ģekilde ölçülmesi istendiğinde, limnigraf denilen yazıcı seviye
ölçme aletleri kullanılmaktadır.
AkıĢ hızının ölçülmesi
Muline
Akarsulardaki hız ölçümlerinde, bir pervanenin belli
süredeki devir sayısına göre akıĢ hızını veren ve muline denilen
aletler kullanılmaktadır.
Yeraltısuyu
Yeraltısuyu Ģekilleri
Yeraltısuyu Ģekilleri (ÖziĢ, 1983).
3
Pınar türleri: (a) yamaç pınarı: (b) vadi pınarı (c) artezyen pınarı (d) karstik pınar. (ÖziĢ, 1983)
4.YERALTI SULARININ DERLENMESĠ
Pınar
Kuyular
Adi kuyular
Keson kuyular
Yatay filtreli kuyular
Derin kuyular
5. BARAJLAR
4
Beton barajlar
Ağırlık barajları
Payandalı barajlar
Kemer barajlar
5
Toprak ve kaya dolgu barajlar
6. BAĞLAMALAR VE YARDIMCI TESĠSLER
Suyun derenmesi için gerekli kabartmayı sağlamak üzere yapılan alçak bentlere bağlama veya
regülatör denmektedir. Bağlamaları baĢlıca iki türde: a) sabit bağlama (dolu gövdeli) ve b) hareketli
bağlama (kapaklı) olarak tesis etmek mümkündür.
6
Bağlama altından suyun süzülmesi
Bağlama altında suyun sızması Akım ağı. (ÖziĢ, 1983)
7
Dolu savaklar
Baraj haznesine giren taĢkın akımlarının yapıya zarar vermeden mansar kesime intikali için bir nevi
emniyet supabı olarak nitelendirilebilecek dolu savaklar yapılır.
Kemer baraj üzerindeki dolu savaktan serbest düĢen suyun enerjisinin kırıldığı teskin havuzu (ÖziĢ,
1983)
GEÇİTLER
Çakıl geçidi
Bağlama membaında, su alma ağzı önüne sürüntü maddelerinin yığılarak birikmesini
önlemek amacıyla, zaman zaman kapağı açılarak yıkama yapmak suretiyle su alma ağzı
önündeki rüsubatın bağlama mansabına aktarılmasını sağlayan yapı
Balık geçidi
Balık geçitleri akarsuda yaĢayan balıkların türlerine ve yaĢlarına göre, bağlamayı memba
veya mansap yönünde aĢabilmelerini sağlayan geçit.
Sal (tomruk) geçidi
Gemi geçidi
7. KULLANILMIġ SULARIN ARITILMASI
Büyük sulara boşaltım
Akarsulara boĢaltım
Göllere boĢaltım
Denize boĢaltım
Araziye boşaltım
Zemine yayma
Havuzlarla emdirme
Yeraltına boĢaltım
Tarımda kullanma
8
8. SU KUVVETĠ TESĠSLERĠ
Derleme yapıları
Ġletim yapıları
Kuvvet santralı
BoĢaltım yapıları
9