Question Muta nikahı ile evlenilen kadın zevce hükmündeyse ve

Question
Muta nikahı ile evlenilen kadın zevce hükmündeyse ve Kuran-ı Kerim’e göre aynı anda dörtten
fazla kadınla evli kalınamıyorsa, neden muta nikahında 4 kadın sınırı yoktur? Eğer 4 kadın
sınırını belirten ayet daimi zevce ile ilgilidir, derseniz o zaman muta nikahına karşı çıkanların
muta ile evlenilen kadına zevce denilemeyeceği iddiaları güç kazanmaz mı? Oysa ayette daimi
ve geçici diye bir ayırım yoktur. Sadece 4’e kadar evlenilebileceği söyleniyor. Şahsen, eğer
geçici evlilik (şartlar dahilinde) helalse, 4 sınırının bunda da geçerli olacağını düşünüyorum.
Yoksa yanılıyor muyum? Lütfen izah eder misiniz?
Answer:
Her ne kadar muta nikahı şer’i bir nikah olsa ve bir kadın geçici olarak birinin nikahına
girdiğinde ona zevce denilse de nikahın bütün hükümlerini taşıması gerekli değildir. Ve bunu
karmaşık bir konu olarak algılayamayız. Şii rivayetlerinde daimi ve geçici evlilik arasındaki
farklara açıkca işaret edilmiştir. Daimi nikahta bile bu nikahın bazı hükümlerini taşımayan
birçok durum vardır. Dolayısıyla geçici nikahta kadın zevcedir ama bu nikah dört evlilikle
sınırlanmamıştır.
Detaylı cevaplar:
Cevaba geçmeden önce soruyu biraz açalım: Geçici evlilikte kadın ya zevcedir ya da değildir.
Eğer kadın bildiğimiz zevce ise ve şer’i zevce anlamına geliyorsa (ki Şia’nın inancı böyledir) o
zaman evliliğin sınırlanması gerekir. Yani mutayla dörtten fazla kadınla nikahlanmak olmaz.
Ama muta nikahlı kadına zevce denilmese bu durumda geçici nikahı evlilik kabul etmeyenlerin
görüşü güçlenecek hatta ispat olacak.
Allah Teala Kur’an’da buyuruyor: ‘Kadınlardan biriyle evlenerek faydalandığınız takdirde onlara
ücretlerini kararlaştırdığınız miktarıyla ödeyin.’[1]
Ayetin geçici evliliğe nasıl delil olduğu konusu cevabın içinde gelecektir.[2] Bazılarının bu
ayetin karşısında getirdikleri ‘Ancak eşleri ve sahip oldukları cariyeleri müstesna ve bunda da
hiç kınanmaz onlar.’[3] ayeti, yalnızca eşler ve cariyelerle cinsel ilişki kurulmasında bir beis
olmadığını belirtmektedir. Ayet-i Kerime iki tür karı kocalığa işaret etmiştir: 1) Evlilikle, 2)
Cariyelerle. Cariyelerde şart şudur: Cariyelerin sahipleri herhangi bir engel olmazsa onlarla
ilişki kurabilirler.
Mutanın muhalifleri bundan şöyle bir sonuç alıyorlar: Muta Allah Resulü’nün (s.a.a) zamanında
ve belli bir dönemde caiz olsa da ‘Ancak eşleri, ve malları olan cariyeleri müstesna...’ ayetinde
gelen sınırlamayla muta neshedilmiştir.
Cevap olarak denilmiştir ki, Müminun suresi Mekki, Nisa suresi Medenidir. Mekki sure ise
Medeni sureyi neshedemez.[4] Bu yüzden geçici olarak evlenilen kadında zevcedir.
Evet, böyle bir kadına zevce denirse dörtten fazla kadınla evlenmenin yasak olması gibi
hükümlerin muta kadınları içinde geçerli olması gerekir. Ancak rivayetlere göre geçici evlilikte
sayı sınırlaması yoktur.[5]
Dörtten fazla kadınla evlenmenin caiz olmadığını buyuran ayette şöyle buyuruluyor: ‘Yetim
kızlar hakkında adaletle muamele edemeyeceğinizden korkarsanız, beğendiğiniz, hoşunuza
giden başka kadınlardan iki, üç ve dört kadın alın. Fakat bunların arasında adaleti
gözetmeyeceğinizden korkarsınız o vakit bir zevceyle, yahut sahip olduğunuz cariyelerle
yetinin.’[6] Ayete göre erkekler dörtten fazla kadınla evlenemez. Ama hadislerde muta için
herhangi bir sınırlama getirilmemiştir.
Buna cevabımız şudur: Her şeyden önce belirtelim ki muta nikahı her ne kadar şer’i bir nikah
olsa da daimi nikahın bütün hükümlerini taşıması gerekmez. Ve bu karmaşık bir konu değildir.
Şii rivayetlerde daimi nikahla arasındaki farklar ortaya konmuştur. Ayetler açısından ise
yukarıdaki ayet örnek olarak gösterilebilir.
Burada şöyle bir soru sorabiliriz: Kölenin bir kadınla evliliği şer’i midir, değil midir? Kölenin
yaptığı bu evliliğin caiz olmasında kimsenin şüphesi yoktur. Öyleyse kölenin bir kadınla yaptığı
daimi evlilik şer’i bir evliliktir. Ama köle birden fazla kadınla evlenebilir mi? Başka bir ifadeyle,
evlilikleri dörtle sınırlayan ayet kölenin evliliğinide kapsıyor mu? Yoksa bu sadece özgür
insanlar için mi geçerlidir?
Fahri Razi diyor ki: ‘Alimlerin çoğuna göre dört kadınla evlenmek özgür insanlar için
geçerlidir.’ O, bunu Şafii’nin bu konudaki delillerine dayandırıyor.[7]
Demek ki, kölenin nikahı şer’i bir nikah olmasına ve eşine zevce denmesine karşın daimi
evliliğin hükümlerinden biri burada geçerli değildir. Şianın fıkhi hükümlerinde de kölenin ikiden
fazla hür kadınla evlenmesi caiz değildir.[8]
Bir başka örnek ehl-i kitap bir kadınla yapılan evliliktir. Allah Teala, Kur’an’da her ne kadar
‘Çocuğunuz yoksa sizden kalanın dörtte biri zevcelerinizindir...’[9] buyursa da kadına zevce
denen bütün evliliklerde miras meselesi geçerli değildir. Ehl-i Kitap’la yapılan evlilikte miras
alınamaması bunlardandır.[10]
Sonuç: Muta nikahlı kadına zevce denilse de daimi nikahta birden fazla evlenme açısından
getirilen sınırlama bu nikahta yoktur.Refrence:
[1] -Nisa/24
[2] -Bkz: Dizin: Geçici Evililiğin Caiz Olması (Soru:844); ‘Kadınlardan biriyle evlenerek
faydalandığınızda...’ Ayetinin Geçici Evililiğe Delil Olması (Soru:2965)
[3] -Müminun/6
[4] -Feyz-i Kaşani, Molla Muhsin, Tefsir-i Safi, (Tahkik: A’lemi, Hüseyin) c.1, s.440, İntişarat-ı
Sadr, Tahran, 2. Baskı, HK. 1415.
[5] -Örneğin: Ravi diyor ki: ‘İmam Sadık’tan (a.s) ‘Muta nikahında da dört şartı var mı?’ diye
sorduğumda şöyle buyurdu: ‘Bin tanede evlenebilirsin. Çünkü onlar kiralanmıştır.’ (Kuleyni,
Muhammed b. Yakup, Usul-u Kafi, c.5, s.451-452, (Tahkik ve Tashih: Gaffari, Ali Ekber ve
Ahundi, Muhammed), Daru’l-Kütübi’l-İslamiyye, Tahran, 4. Baskı, HK.1407.)
[6] -Nisa/3
[7] -Fahruddin Razi, Ebu Abdullah b. Ömer, Mefatihu’l-Gayb, c.9, s.487, Daru’l-İhyai’t-Terasi’lArabi, Beyrut, 3. Baskı, HK.1420.
[8] -Mahmud Haşimi Şahrudi’nin gözetiminde bir grup araştırmacı, Mucem-u Fıkhi’l-Cevahir,
c.6, s.151, el-Gadir Li’t-Tabaat ve’n-Neşr ve’t-Tevzi’, Beyrut, 1. Baskı, HK.1417.
[9] -Nisa/12
[10] -Subhani, Cafer, Nizamu’n-Nikah Fi’ş-Şeriati’l-İslamiyyeti’l-Garra, c.2, s.93, Müessese-i
İmam Sadık (a.s), Kum, 1. Baskı, Bi Ta.
-----------------------------Kaynak:www. islamquest.net
Sunulan cevaplar zorunlu olarak Ehl-i Beyt (a.s) Kurultayı’nın görüşünü yansıtmamaktadır