docOctober/November/December 2012
download 
Şikayet Transkript
October/November/December 2012
EKİM-KASIM-ARALIK 2012 OCTOBER-NOVEMBER-DECEMBER 2012 SAYI 7 ISSUE 7 LAODIKEIA GUGGENHEIM ÇATALHÖYÜK REMBRANDT MARDİN TÜRVAK AMASRA SELÇUKLU TOPKAPI HAREM NEFERTİTİ LAODICEA GUGGENHEIM ÇATALHÖYÜK REMBRANDT MARDİN TÜRVAK AMASRA SELJUKS TOPKAPI HAREM NEFERTİTİ Key to the Hıstory MUSEUMS YOU CAN VISIT WITH MUSEUM PASS İSTANBUL: Chora Museum Hagia Sophia Museum İstanbul Archaeological Museums İstanbul Mosaic Museum Topkapı Palace Museum and Harem Apartments Museum of Turkish and Islamic Arts ADVANTAGE POINTS: BKG Museum Shops and Cafes City Windows Bosphorus Sightseeing Tours Faruk Yal n Animal Kingdom and Botanical Garden GES Shops İstanbul Aquarium İstanbul Archaeological Museums Shop İstanbul Sightseeing Tours By Plan Tours Jurassic Land Maiden's Tower Rahmi M. Koç Museum Sadberk Hanım Museum Sakıp Sabancı Museum Sapphire Observation Deck Torium Snowpark Touring Club Publications and İstanbul Handicrafts Center Turkuazoo Aquarium Türvak Cinema -Theater Museum museum pass İstanbul The gates of history are wide open with the Museum Pass İstanbul. With this card, you will be able to visit the historical and cultural treasures of İstanbul, the capital city of three empires, whose history dates back over more than 9 thousand years, free of charge and without having to queue. The advantages offered to holders of the Museum Pass İstanbul aren’t just limited to this; attractive discounts await at the city’s elite private museums, together with arts and entertainments venues, museum shops and GES Shops. www.muze.gov.tr - www. museum.gov.tr Museums can be closed without prior notice for restoration. EKİM-KASIM-ARALIK 2012 OCTOBER-NOVEMBER-DECEMBER 2012 SAYI 7 ISSUE 7 içindekiler LAODIKEIA GUGGENHEIM ÇATALHÖYÜK REMBRANDT MARDİN TÜRVAK AMASRA SELÇUKLU TOPKAPI HAREM NEFERTİTİ LAODICEA GUGGENHEIM ÇATALHÖYÜK REMBRANDT MARDİN TÜRVAK AMASRA SELJUKS TOPKAPI HAREM NEFERTİTİ 5 Başyazı 16 LAODIKEIA 32 Bir şiirdir Mardin 40 Bir tablonun sırları 54 Güzellik kutlanıyor! 56 Türkler’i batıya taşıyan SELÇUKLULAR 60 ‘Küçük Müze’lerin en güzeli 66 Yeşilçam’ın hafızası 70 Müzeler zamana ayak uyduruyor 72 Haber turu 74 Takvim 76 TÜRSAB-MTM müze rehberi 78 TÜRSAB-MTM müze harita 6 Topkapı Sarayı’nın saklı incisi HAREM DAİRESİ 24 İçi de dışı da sanat! GUGGENHEIM BILBAO 46 Çağının ötesinde bir ‘DÜNYA MİRASI’ Ekim-Kasım-Aralık 2012 Sayı 7 • TABLE OF CONTENTS 6 The hidden pearl of the Topkapı Palace THE HAREM 24 THE GUGGENHEIM MUSEUM BILBAO Art inside-out 46 A ‘WORLD HERITAGE SITE’ Beyond its age October-November-December 2012 Issue 7 Editorial 5 LAODIKEIA 16 Mardin is a poem 32 Secrets of a painting 40 Beauty is celebrated! 54 SELJUKS Moved the Turks towards the west 56 The most beautiful of all small museums 60 Yeşilçam’s Memory 66 Museums keep up with the times 70 News in overview 72 Calendar 74 TÜRSAB-MTM museums guide 76 TÜRSAB-MTM map of museums 78 3 TÜRSAB-MTM İŞ ORTAKLIĞI TARAFINDAN ÜÇ AYDA BİR YAYINLANIR PUBLISHED QUARTERLY BY THE TÜRSAB-MTM JOINT VENTURE TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı adına SAHİBİ / TÜRSAB YÖNETİM KURULU BAŞKANI OWNER on behalf of the TÜRSAB-MTM joint venture / PRESIDENT OF THE TÜRSAB EXECUTIVE BOARD Başaran ULUSOY SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ / RESPONSIBLE MANAGING EDITOR Feyyaz YALÇIN YAYIN KURULU / EDITORIAL BOARD Başaran ULUSOY, Arzu ÇENGİL, Hakan HİMMETOĞLU, Köyüm ÖZYÜKSEL, Kibele EREN, Ayşim ALPMAN, Aylin ŞEN, Hümeyra ÖZALP KONYAR TÜRSAB adına YAYIN KOORDİNATÖRÜ / EDITORIAL COORDINATOR on behalf of TÜRSAB Arzu ÇENGİL YAYIN YÖNETMENİ / EDITOR-IN-CHIEF Ayşim ALPMAN GÖRSEL YÖNETMEN VE YAYIN DANIŞMANI / ART DIRECTOR AND EDITORIAL CONSULTANT Hümeyra ÖZALP KONYAR GÖRSEL VE EDİTORYAL YÖNETİM / VISUAL AND EDITORIAL MANAGEMENT Özgür AÇIKBAŞ HABER MÜDÜRÜ / NEWS EDITOR Elif TÜRKÖLMEZ GRAFİK UYGULAMA / GRAPHICAL IMPLEMENTATION Semih BÜYÜKKURT ÇEVİRİ / TRANSLATION Ahmet ALPMAN, Erkin ÖZALP YÖNETİM MANAGEMENT YAYIN EDITORYAL BASKI PRINTING TÜRSAB-MTM İŞ ORTAKLIĞI Villa Sk. No:7 Esentepe Şişli İstanbul / Türkiye Tel / Phone: (212) 259 84 04 Faks / Fax: (212) 259 06 56 www.muze.gov.tr e-mail: [email protected] BRONZ YAYIN Pürtelaş Mah. Güneşli Sk. No: 15 D: 2 34433 Cihangir İstanbul / Türkiye Tel / Phone: (212) 244 85 37-38 Faks / Fax: (212) 244 85 34 e-mail: [email protected] MÜKA MATBAACILIK Reklamcılık Yayıncılık San. ve Tic. Ltd. Şti İkitelli Organize Sanayi Bölgesi Eskoop Sanayi Sitesi C-7 No: 410 34670 İkitelli-İstanbul Tel / Phone: (212) 549 68 24 Faks / Fax: (212) 549 00 92 www.muka.com.tr e-mail:[email protected] MÜZE Dergisi Basın Konseyi üyesi olup, Basın Meslek İlkeleri’ne uymaya söz vermiştir. The Museum Journal is a member of the Turkish Press Council and has resolved to abide by the Press Code of Ethics. MÜZE Dergisi’nde yayınlanan yazı ve fotoğraflardan kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz. None of the articles and photographs published in the The Museum Journal maybe quoted without mentioning of resource. 4 T ürkiye, 2012 yılını turizmde beklenen, öngörülen küçülme ile geride bıraktı. İstanbul ise, ülke genelindeki küçülmenin aksine çıtasını yükseltti. Bunda müzelerimizin payı var mıdır? Varsa ne ölçüdedir? En azından yanıtını şimdilik net olarak veremeyiz. Ancak net olarak bildiğimiz birşey var: Müzecilik 2012’de en parlak yıllarından birini yaşadı. Fiziki şartlarından personeline yenilendi, güçlenip çağdaş ölçütlere ulaştı. Bir o kadar önemli gelişme de, yurt dışından Türkiye’ye “yeniden kazandırılan” tarihi eserlerimiz oldu. Her eserle müzelerimiz zenginleşti. Onunla kalmadı, dünya çapındaki haberlerle ilgi çekti, merak uyandırdı. Elinizdeki dergi, 2012 yılının son sayısı. 2013 yılında da müzeciliğin engin hazinesinden örnekleri paylaşmaya devam edeceğiz. Ve inanıyorum ki, Türkiye’nin müzecilikte yeni hamleleri ve başarı öykülerine şahit olacağız. Başaran Ulusoy Turkey left behind the year 2012 with a reasonable decline in the field of tourism as it had been predicted. Istanbul, however, raised the bar contrary to the conditions prevailing across the country. Did our museums have a share in this successful situation? If so, to which extent did they influence the figures? This question is hard to answer, at least at this stage. However, there is something we are certain about: museums in Turkey have experienced in 2012 one of their most auspicious years. They have been refurbished in terms of their physical conditions and recruited well-trained new personnel, reaching higher standards. Another significant event in 2012 was the return from abroad of various historical artefacts belonging to our cultural heritage. Each recovered item contributed to the wealth of our museums. This development attracted worldwide attention and was reported in the international media. This is the last issue of our Museums’ Journal for this year. We will continue in 2013 to share with our readers the marvels of the world of museums. I believe that we will witness next year also new initiatives and success stories concerning Turkey’s museums. 5 TOPKAPI SARAYI’NIN SAKLI İNCİSİ harem dairesi bir ‘eğitim merkezi’ idi. bir ‘hizmet mabedi’ idi. ama nihayetinde padişah’ın ‘evi’ idi... The hidden pearl of the Topkapı Palace THE HAREM It was an ‘education centre’ and a ‘service temple’. But in the end it was the residential quarters of the Sultan... MÜZELER museums Yazı -Text Elif Türkölmez 6 nsan hep bilinmeyene ilgi duyuyor, gizli olanı merak ediyor. Bu yanıbaşımızda olanlar için de, tarihin gizemli derinliklerinde olmuş olanlar için de geçerli. Hep daha fazlasını bilmek, açılmamış sandıkları açmak, kilitli kapıların ardındakileri görmek istiyoruz. Ancak, tarihin tozlu sayfaları ne kadar bulanıksa, o sayfalarda yazanlar hakkında üretilen spekülasyonlar da o denli fazla oluyor. Bunun en iyi örneklerinden biri de Topkapı Sarayı’nın Harem Dairesi. Namı diğer Darüssaade. Burası, Padişah’ın özel alanı olduğu için içeride olanlar sır gibi saklanır, yaşananlar dışarıya anlatılmazmış. Böyle olunca da, hem o dönem, hem şimdi hakkında en çok rivayet üretilen yer olmuş. Biz şimdi, rivayetlere değil, harem hakkındaki gerçeklere bakalım… Harem sözcüğü, Arapçada, gizlilik, kapanmak anlamlarına gelen ‘harim’ sözcüğünden türetilmiş. Topkapı Sarayı’nda bulunan ve sultanların aileleri ile birlikte yaşadığı Harem Dairesi, 16. yüzyıldan 19. yüzyıl başlarına kadar çeşitli dönemlerin mimari üslup özelliklerini yansıtması sebebiyle mimarlık tarihi açısından son derece önemli bir kompleks olmuş. Günümüze ulaşabilen İslam saraylarındaki benzerleri arasında bu açıdan öne çıkan Harem Dairesi, Topkapı Saray’ındaki ikinci avlunun içinde ve arka bahçelerinin üzerine kurulmuş, yüzyıllar içinde genişlemiş. Daire, saraydaki selamlıktan ve yönetim işlevlerinin gerçekleştiği diğer avlulardan yüksek duvarlarla ayrılarak özenle gizlenmiş. Burada, üç yüzden fazla oda, dokuz hamam, iki camii, bir hastane, koğuşlar ve çamaşırlık bulunuyor. Günümüze ulaşan son biçimini, uzun bir zamana yayılan tadilatlar ve ilaveler sonucu alan Harem Dairesi’nin genel yapısını, birbiri ardına sıralanan avlular şeklinde özetleyebiliriz. Bu avlular ile ayrılan kapı girişleri sonrasında koğuş- 8 People are always interested in the unknown, curious about what is hidden. This is valid as much for things in our proximity, as for mysteries hidden in the depths of history. We always want to know more, to see what is behind closed doors. And, the more blurry the dusty pages of history are, the greater are the speculations about them. One of the best examples of this is the Topkapı Palace Harem, also known as Darüssaade. This place being the Sultan’s private space; it was not allowed to reveal what was happening inside. However, the more things were kept secret; all the more stories were invented about it. Hence, it became the subject on which the greatest variety of rumours was being produced, in the past as in the present. But now, let us set aside fantasies and look at the facts of the harem... The word harem is derived from the Arabic word “harim” meaning confidential. The Ottoman rulers lived with their families in the Topkapı Palace Harem, from the 16th century until the beginning of the 19th century. Since its structures reflect the various periods in terms of architectural styles, the complex gained great importance with regard to the history of Ottoman architecture. The Harem, standing out from this angle among its existing counterparts in other Islamic palaces, was built at the second courtyard and rear gardens of the Topkapı Palace and expanded over the centuries. It was carefully hidden and separated from the “selamlık” (the quarters reserved for men) and the administrative sections of the palace, through very high walls. The complex includes more than three hundred rooms, nine baths, two mosques, a hospital, dormitories, and laundry rooms. The overall structure of the present configuration, resulting from successive renovations and expansions carried out over a time lar, odalar, köşk ve hizmet binaları yer alır. Saray kadınlarının bulunduğu asıl Harem bölümünü, girişteki Harem Ağaları bölümünden ayıran kapıya Hümayun Kapısı; Cümle Kapısı ya da Saltanat Kapısı denir. Saltanat Kapısı, Harem’in üç ana bölümünün bağlandığı nöbet yerine açılır. Nöbet yerinin yan duvarları, Harem’deki ünlü servili çini panoyla kaplıdır. Kubbeli ve kemerli açık bir sahanlık olan nöbet yerinin solundaki kapı Cariye Koridoru ile Cariyeler ve Kadınefendiler Taşlığına, ortadaki kapı Valide Taşlığı’na, sağdaki kapı ise Altın Yol ile Padişah Dairesi’ne bağlanır. Cariyeler ve Kadınefendiler Taşlığı ise Harem’in en küçük avlusudur. 16. yüzyıl ortalarında, Harem Ağaları taşlığı ile birlikte yapılmıştır. Revaklar arkasında; hamam, çamaşır yıkama çeşmesi, çamaşırhane, mutfak ve cariyelerin kullandıkları hizmet mekânları ile Kadınefendi daireleri vardır. Haremde; padişahın annesi, eşleri, çocukları, cariyeler ve hadım ağalar yaşardı. İçeride canlı bir hayat vardı. Kırım, Rusya ve Çerkezistan’dan getirilen cariyeler, sarayda eğitim alır ve saraya hizmet ederdi. Cariyeler dokuz yıllık hizmetten sonra ‘Itıkname’ denilen özgürlük belgeleri ile güzel bir çeyiz alarak saraydan ayrılabilirlerdi. Haremin eğitim merkezi olması en önemli özelliklerinden biri belki de. Müziğe yeteneği olan kadınlar Türk müziği aletlerini çalmayı öğrenip, özel günlerde icra ediyor hatta içlerinden Leyla Saz ve Dilhayat Kalfa gibi, günümüzde Türk müziğinin önemli bestecileri sayılan isimler çıkıyor. Yabancıların buraya girmesi yasak ama bu yasağı delen tek bir kişi var: İngiliz elçi Thomas Daloom. II. Beyazıd döneminde Kraliçe Elizabeth’in hediye ettiği bir orgu teslim etmek ve kurmak üzere Harem’e girebilen bu elçinin haremin içini gören ‘tek’ misafir olduğu söyleniyor. Osmanlı’nın süsleme sanatındaki en parlak dönemini aksettiren bu oda, Sultan III. Ahmed’e aitti. ‘Yemiş Odası’ ya da ‘Yemek Odası’ gibi isimlerle de anılan mekandaki bazı resimlerin, iyi bir hat ustası olan III. Ahmed tarafından yapılmış olabileceği de düşünülüyor (solda). Valide ve Gözdeler Taşlığı çevresindeki yapılar revaklı cepheleriyle ilgi çekiyor (sağ sayfa). This chamber, reflecting the golden age of the Ottoman art of decoration, belonged to Sultan Ahmed III. It is thought that, some of the pictures in this room, which is also called the ‘Fruit Room’ or the ‘Dining Room’, could have been made by Ahmed III, who himself was a good calligrapher (left). The buildings around the Courts of Queen Mother and Favorites, attract interest with their porched facades (right page). 9 Haremin başında kim vardı? Kızlar Ağası adı verilen hadım edilmiş bir erkek. Kızlar Ağası sadece padişahtan ve sadrazamdan emir alırdı. Genellikle Mısır’da yetiştirilmiş bir Arap olurdu. Harem’in iç bölümlerinden ise Haznedar Usta sorumluydu. Cariyelerin isimleri nasıl verilirdi? Cariyeler, karakterleri veya fiziki görünüşleri göz önünde bulundurularak isimlendirilirlerdi. Kimi zaman padişah tarafından da verilebilen bu isimlerin herkes tarafından bellenmesi ve unutulmaması için ilk zamanlarda bir kâğıda yazılı olarak iğne ile göğüslerine iliştirilirdi. Verilen isimler genellikle Farsça idi. Çeşm-i Ferâh, Hoşnevâ, Handerû, Ruhisâr, Neş’e-yâb ve Nergiz-edâ gibi. Haremi hangi padişah niçin kaldırdı? Sultan Vahdettin, çağın artık değişmesiyle beraber Harem Dairesi’ni kapatma kararı aldı ve uyguladı. Haremde yaşayanlara hayatlarını devam ettirebilmeleri için imkanlar sağlandı. Who was the head of the harem? A castrated male called the Master of Girls who was receiving his orders directly from the sultan and the grand vizier. It would often be an Arab person who grew up in Egypt. A female person called Mistress Treasurer was responsible for the internal discipline of the harem. How were the names of concubines given? The first thing to do when a concubine arrived at the palace was to give her a new name in harmony with her beauty, character or physical appearance. The name given, sometimes personally by the Sultan, was written on a piece of paper pinned on her garment’s chest in order to be seen and remembered by everybody. Persian names of a poetical nature with beautiful meanings were usually given; such as, Çeşm-i Ferâh, Hoşnevâ, Handerû, Ruhisâr, Neş’e-yâb and Nergiz-edâ. Which sultan abolished the harem and for which reason? Sultan Vahdettin decided to abolish the Harem deemed no longer compatible with the lifestyles of the modern epoch. He provided material support to those living at the harem at that time, to enable them to continue their lives outside. 10 Harem dairesinde dokuz büyük hamam var. Hepsi, kalitesine bugün bile ulaşılamayan müthiş bir su tesisatına sahip. Ayrıca her odada sıcak ve soğuk su muslukları bulunuyor. Harem Dairesi pek çok ‘kapı’dan oluşuyor. Gardırop kapısı gibi görünen kapılar çoğu kez avlulara, başka odalara açılıyor. Bu, güvenlikle ilgili bir mimari detay. Ağalar Camisi’ne bakan duvardaki pencereler ise ‘hikayesi olan’ bir ayrıntı. Kadınlar bu pencerelerden imamı izleyip namaz kılarmış. Haremle ilgili bir başka ilginç ayrıntı da şu. Burası çok büyük ve kalabalık bir yer olmasına rağmen, sanki bir tek kişi yaşamıyormuşçasına sessiz. Haremde bağırarak konuşmak ayıplanan bir durum. Ne yapılırsa Hünkar Sofası (solda), Harem’in en uzun geçidi olan bu taş döşeli, tonozlu geçit ‘Altn Yol’ olarak da anılıyordu (altta). Harem’in avlularından biri (sağda) ve duvarları süsleyen servili çini pano (en sağda). Imperial Hall (left), this vaulted passage paved with stones, the longest passage in the Harem, was also called the ‘Golden Road’ (below), one of the courtyards in the Harem (right) and the tile panel with cypress motifs decorating the walls (rightmost). span of several centuries, can be summarized as a succession of courtyards lined up one after another. Dormitories, rooms, villas and service buildings are situated behind the entrance doors placed around these courtyards. The gate separating the main part of the harem, i.e. the actual living quarters of women, from the section of eunuchs situated right at the entrance, is called the Imperial Gate, the Main Entrance or the Sultanate Door. The Imperial Gate opens up on the watch posts area binding the three main sections of the harem. The side walls of the guard station are covered with the famous cypress tile panels typical of the Topkapı Harem. It consists of a domed platform surrounded by an arcade, with on its left side, the door to the Concubines Hallway and Concubines and Kadı (Muslim judges) Masters Patio, on its middle, the door to the Sultan Mother Patio and, on its right side, the door leading to the Sultan’s Quarters through the Golden Path. The Patio of the Concubines and Matrons is the smallest courtyard of the Harem, built in the mid-16th century along with the courtyard of the eunuchs. The baths, the laundry fountain, laundry rooms, kitchen and service spaces used by concubines and the apartments of the matrons are located behind the rear porches. The sultan’s mother, wives, children, concubines and eunuchs lived in the harem. Inside, there was a quite animated way of life. Ladies from mainly Crimea, Russia and Circassia were brought here at young age, received a complete education at the palace and, after nine years of service, they were allowed to leave the harem with a certificate of freedom called “Itıkname” and a nice dowry. Education occupied a primary place at the Harem. Musically gifted ladies were taught to play Turkish music instruments. Some of them like for instance Leyla Saz and Dilhayat Kalfa became even well-known composers of Turkish music. Foreigners were not allowed in here. One exception was British envoy Thomas Daloom, the first and only foreign guest ever to enter the Topkapı Palace Harem. He came to deliver an organ which was a gift sent by Queen Elizabeth II to the Sultan during the reign of Beyazıd II. Daloom was allowed to enter the Harem in order to set up the organ there. There are nine big baths at the Harem, equipped with water supply and plumbing systems of great quality, calling for admiration even today. Besides, each room has hot and cold water taps. The Harem is equipped with a multitude of doors. Doors disguised as wardrobe doors often open up onto other rooms or courtyards. This can be regarded as a security-related architectural detail. On the wall facing the Masters Mosque, there were windows overlooking the prayer room so that women were able to perform the “namaz” (Moslem praying ritual) by following the imam during prayer hour from those windows. Another interesting detail concerning the Harem is the fact that it was a very quiet place notwithstanding the great number of people living in this big and bustling place. It was bad manners to raise the voice at the harem. Everything was done in a respectful and quiet manner. A silent form of communication through eyes’ contact and eye brow signs was common practice. Harem Dairesi neden kuruldu? Bu kadar büyük bir Harem Dairesi Osmanlı Dönemi’nde ilk kez Topkapı Sarayı’nda yapıldı. Harem’in Fatih Sultan Mehmet tarafından kurulmasının başlıca nedeni güvenlikti. Fatih Sultan Mehmet’e kadar Osmanlı padişahlarının evlenecekleri kişilerde ‘Müslüman olma’ özelliği aradıkları söylenemez. Bu kişiler sarayda yaşamaya başladıktan sonra Müslüman olur, gelenekleri ‘sonradan’ öğrenebilirdi. Fatih, bunun güvenli olmadığını düşünmüş, sultanların saray içinde uzun sürecek bir eğitim alan kişilerden seçilmesinin daha doğru olacağına karar vermiştir. Why was the Harem established? The first time such a large Harem was set up during the Ottoman period was at the Topkapı Palace. Security was the main reason for the establishment of the Harem by Fatih Sultan Mehmet (the Conqueror). Before Fatih Sultan Mehmet, women married to Ottoman sultans were not necessarily chosen among Muslim ladies. Non-Muslim spouses were converted to Islam following their marriage and learned about the Moslem traditions and customs after they began to live at the court. Fatih Sultan Mehmet thought that this was not a safe practice from the point of view of the State security and decided that women to be raised to the status of Sultans’ Wives should be selected among young ladies having received a lengthy and thorough education at the court. 11 Kapısında “Allah’ım bize de hayırlı kapılar aç” yazıyor Haremin hiç bilinmeyen yönlerinin gerçeğe uygun olarak anlatıldığı ‘Padişahın Evi: Topkapı Sarayı Harem-i Hümayunu Sergisi’, 13 Haziran’da Topkapı Sarayı Müzesi Has Ahırlar Sergi Salonu’nda açıldı. 15 Ekim’e dek sürecek sergide 270 parça eser sergileniyor. 19’uncu yüzyıla ait ‘Sofra Örtüsü’, 18’inci yüzyılın sonu - 19’uncu yüzyılın başına ait ‘Altın Kahve Sitil Askısı’, 19’uncu yüzyıla ait ‘Kahve Sitil Örtüsü’, 19’uncu yüzyıla ait ‘Mineli Gümüş Kahve İbriği’, 19’uncu yüzyıla ait ‘Murassa Altın Fincan Zarfı’, 18’inci yüzyıla ait ‘Tombak Kapaklı Sahan’, 18’inci yüzyıl sonu - 19’uncu yüzyıl başına ait ‘Murassa Altın Sakızlık’, 19’uncu yüzyıla ait ‘Altın Şerbet Kupası’, 14’üncü yüzyıla ait ‘Seladon Tabak’, 16. yüzyılın sonuna ait ‘Mücevherli Kâse’ye kadar birçok eser sergide ziyaretçileri bekliyor. Girişteki yazıyı okumadan geçmeyin, orada cariyelerin ağzından, “Allah’ım bize de hayırlı kapılar aç” yazıyor. “Dear God, open auspicious doors for us!” ‘The Sultan’s House: Topkapı Palace Imperial Harem Exhibition’, a thematic presentation providing a realistic insight in the least known aspects of the harem, was opened on 13 June at the Topkapı Palace Museum Imperial Stables Exhibition Hall. 270 pieces are on display at the exhibition which will continue until October 15. 19th century ‘Table Cloth’; end of the 18th century - beginning of the 19th century, the ‘Golden Coffee Tray Strap’; 19th century ‘Coffee Tray Napkin’; 19th century ‘Silver Tea Kettle with Enamel ‘; 19th century’ Jewelled Gold Cup Envelope ‘; 18th century’ Plate with Tombac Cover’; end of the 18th century - beginning of the 19th century ‘Jewelled Gold Mastic Vessel’; 19th century ‘Golden Sherbet Cup; 14th century ‘Celadon Plate’; end of the 16th century ‘Jewelled Bowl’ are among the interesting items on display at the exhibition. Do not miss the inscription at the entrance, these words from the concubines’ mouth: “Dear God, open auspicious doors for us!” 1400’lere tarihlenen, Ming Hanedanı’na ait Seladon mutfak eşyaları (solda kutu içinde). Harem girişindeki büyük ayna (üstte). Celadon porcelain belonging to the Ming Dynasty, dated to the 1400s (left, inside box). The large mirror at the entrance of the Harem (above). yapılsın sessiz yapılıyor, hatta çoğu zaman kaş göz işaretiyle. Harem’deki tüm eşyalar çok değerli. Hemen hepsi incelikli bir sanatın ürünü. Mesela, 1520’lerden kalma bir aynanın arkasında Pers dilinde bir şiir var. Bakanın aynayla bütünleşeceği söyleniyor. Topkapı Sarayı Harem Dairesi, üzerine sayısız kitap yazılmış, pek çok filme ilham vermiş bir yer. Bütün o savaşlar, antlaşmalar, alınıp verilen toprakların yanında, insan galiba tarihin hep en incelikli noktalarına bakmak istiyor. Padişah’ın da, nihayetinde bir insan olduğunu bilmek, yemek yediği gümüş kapları görmek, bastığı mermer taşlardan yürümek, tarihi anlamlandırmakta bir nebze yardımcı oluyor. Topkapı Sarayı Harem Dairesi, işte bu yüzden çekiciliğini hep koruyor. BAKIŞ PORTRE FOTOĞRAFININ DEĞİŞEN YÜZÜ BANK OF AMERICA KOLEKSİYONUNDAN GAZE THE CHANGING FACE OF PORTRAIT PHOTOGRAPHY FROM THE BANK OF AMERICA COLLECTION 3 EKİM OCTOBER 2012 20 OCAK JANUARY 2013 İŞBİRLİĞİYLE IN PARTNERSHIP WITH www.istanbulmodern.org KURUCU FOUNDER İLETİŞİM VE TEKNOLOJİ SPONSORU C O M M U N I C AT I O N A N D TECHNOLOGY SPONSOR EĞİTİM SPONSORU E D U C AT I O N S P O N S O R Hünkar Hamamı’ndan görüntüler. Views from the Bath of the Sultan. All the furnishings in the Harem were very valuable. Almost every item of art was a sophisticated product. For example, there is a poem in Persian on the back of a mirror from 1520, declaring that onlookers will become one with the mirror. Topkapı Palace Harem inspired many books and films. Against the backdrop of all the military and political struggles, we are interested in the most subtle aspects of life within human history. To acknowledge that the Sultan was ultimately a human being, we like to see the silverware he used, to walk on the marble stairs he climbed etc. Hence, the Harem will always continue to intrigue and radiate its charm. 14 tarihte ilk horoz dövüşü burada yapılmış, ilk lale motifi burada çizilmiş. antik dünyaya tekstil ürünleri ihraç eden, stadyumda ‘rezervasyon’ sistemini ilk kez kullanan kent burası. seleukos (suriye) imparatorluğu’nun önemli ticaret ve tekstil kenti laodikeia, gün yüzüne çıkmaya ve zenginliğiyle bizleri şaşırtmaya devam ediyor. şimdi laodikeia yükseliyor... LAODIKEIA Laodicea The first cockfight in history took place here and the first tulip pattern was drawn there. It was the first city in the ancient world to export textile products, the first to use a system of pre-booking for events at the city stadium. An important trade and textile hub of the Seleucid (Syrian) Empire, the ancient city of Laodicea, surfaces to the daylight and continues to amaze us with its impressive wealth. ANTİK KENT Ancient City Yazı-Text Elif Türkölmez 16 Restorasyon öncesi tapınak A ve Suriye Caddesi genel görünüm (en üstte), kuzey tiyatrosu (en üstte sağda), stadyum (ortada), kazılarda ortaya çıkan evlerden bir görünüm (sağda) ve Doğu Bizans Kapısı ve Suriye Caddesi (en sağda). Temple A before the restoration and general view of the Syrian Street (uppermost), northern theatre (uppermost, right), stadium (in the middle), a view from the houses unearthed during excavations (right), East Byzantine Gate and the Syrian Street (rightmost). 17 üneş, toprak altındaki 2 bin 300 yıllık uykusundan yeni uyanmış sütunların ardında, etrafı turuncu-pembe bir sise bürüyerek batıyor. Kazı Başkanı Prof. Dr. Celal Şimşek ve ekibi için yorucu ama bir o kadar da heyecan verici bir gün daha sona eriyor. Pamukkale Üniversitesi’nden profesörler, genç arkeologlar, işçiler; kazı ekibinin dinlendiği bahçede buluşup, çay eşliğinde o gün yaptıkları çalışmaları konuşuyor. Hepsinin yüzünden haklı bir gurur ve mutluluk ifadesi okunuyor… Nasıl okunmasın? Bu ekip, Anadolu topraklarında kurulmuş en görkemli kentlerden birini, toprağın metrelerce altından çıkarmak için yıllardır çalışıyor. Santim santim kazıyor, milim milim ilerliyor. Ve ortaya devasa sütunlar, mezarlar, agoralar, sokaklar çıkarıyor. Burası Laodikeia antik kenti. Denizli sınırları içinde, Pamukkale’nin komşusu. 2003 yılından bu yana yapılan kazılar gösterdi ki, burası Anadolu’nun en büyük metropol kentlerinden biri. Zamanında Batı Anadolu’nun en büyük finans ve ticaret merkezi. Hatta, Denizli’nin bugün bir tekstil merkezi olmasında büyük pay sahibi. Laodikeia’da yetiştirilen kuzguni renkli bir koyun türü ve bu koyunların yününden sağlanan dokuma ürünleri, o dönemin fabrikasyon tekstil üretiminde çok önemli bir yere sahip. Laodikeia’da üretilen tekstil ürünleri Efes Limanı’na götürülerek buradan gemilerle Samos, Atina ve İtalya’ya kadar ihraç edilirmiş. Dönemin en güzel tekstil ürünleri, Laodikeia’nın içinde bulunduğu Lykos (Çürüksü) Vadisi’nde dokunurmuş. Tekstil ürünleri tüm antik dünyaya buradan dağıtılırmış. Leodikia’daki kazılar 1961-1963 yılları arasında Kanada Quebec Laval Üniversitesi’nin araştırmacıları tarafından başlatılmış ve çok ilginç bir çeşme yapısı bütünüyle ortaya çıkarılmış. Kazılar 18 The sun goes down, wrapped in a pink-orange veil, behind the columns newly awakened from their 2 thousand 300 years old sleep under the earth. A tiring but also rewarding day is ending for Prof. Dr. Celal Şimşek, the head of the excavation group and the members of his team. Pamukkale University professors, young archaeologists and workers are exchanging notes on the work achieved during the day, while sipping tea at the garden where the excavation team meets to rest. An expression of well-deserved pride and happiness appears on the faces of each one of them. And rightfully so! This team has been working for years to extract from under several meters of earth, one of the most glorious ancient cities established on Anatolian soil, digging up inch by inch, progressing millimeter by millimeter and bringing to the daylight huge columns, tombs, agoras, streets, etc. Subject matter is the ancient city of Laodicea situated near Pamukkale (Hierapolis) within the borders of the Denizli province. The excavations carried out since 2003 showed that this was one of the largest metropolitan cities of its time in Anatolia, thought to have been the greatest financial and commercial centre of Western Anatolia. Woven products made of the wool of a specific Laodicea grown raven coloured sheep type, occupied an important place in the textile manufacturing industry of their time. This traditional background is probably at the origin of Denizli’s growing into a major textile centre currently in modern Turkey. Textile products produced in Laodicea were taken to the port of Ephesus and shipped from there to Samos, Athens and even Italy. The best textile products of their time were woven in the region of the Lycos (Çürüksu) river valley where Laodicea is located and exported to the entire ancient world. Excavations in Laodicea were initiated in 1961-1963, by researchers from the University of Laval in Quebec Canada, resulting in the Tapınak A (sol sayfa), İsis Rahibesi heykeli (solda), I. su dağıtım terminaline ait su hattı (en üstte), nekropol alanından mezar örneği (ortada) ve Laodikeia Hac Kilisesi’ne ait vaftizhane (üstte). Temple A (left page), statue of a Priestess of Isis (left), water pipe belonging to the first water distribution terminal (uppermost), a grave from the necropolis (in the middle), baptistery belonging to the Laodicea Holy Cross Church (above). 19 LAODİKEİA notları • Laodikeia’da spora çok önem veriliyormuş. Yapılan kazılarda sporcuların antrenman ve temizlik malzemeleri ile süslenmeyle ilgili makyaj malzemelerine, takılarına, madalyalarına varıncaya kadar pek çok eşyaya ulaşılmış. • Bu kentte tıp da çok gelişmiş. Hatta bir de tıp fakültesi varmış. Kazılarda, 2 bin yıl önce beyin ameliyatlarının yapıldığını ve bu ameliyatlar sonunda hastaların iyileştiğini, yaşadığını gösteren bulgulara rastlanmış. • Laodikeialılar en çok kuru gıda tüketiyormuş. Bunu da o zamanki insanların dişlerindeki aşınmalardan anlıyoruz. • Kuzey Tiyatrosu’nda ilginç bir detay var: Diğer tiyatrolarda olmayan biçimde dönemin önde gelen aileleri, esnaf loncaları ve üretim birlikleri üyelerine rezerve edilmiş basamaklar bulunuyor. • Bir yapının üzerinde, 2 bin yıllık horoz dövüşü kabartması bulunmuş. Roma Dönemi’ne ait bu kabartma bulunan en eski horoz dövüşü kabartması. Bu da, horoz dövüşlerinin geçmişinin çok eski olduğunu, Roma Dönemi’nde de horoz dövüşlerinin yaygın olduğunu gösteriyor. Notes on LAODICEA • In Laodicea, sports were important. A great variety of articles belonging to the athletes were found in excavations, such as training and cleaning supplies, makeup materials, jewellery and medals. günümüzde Pamukkale Üniversitesi’nin büyük bir titizlik ve hızla sürdürdüğü çalışmalarla devam ediyor. Laodikeia, büyük ve küçük iki tiyatrosu, stadyumu, meclis binası, agorası, hamamı, bazilikası, kanalizasyon şebekesi, su dağıtım noktası, su kemerleri, anıtsal çeşmesi ve diğer yapılarıyla Roma Dönemi’nin önemli yerleşim birimlerinden birisi olarak kabul ediliyor. Laodikeia, Suriye Kralı, II. Antiokhos tarafından eşi Kraliçe Laodike adına MÖ 3. yüzyılın ortalarında kurulmuş bir kent. Antik kentin yerleşim alanının bulunduğu yerde önce Diospolis ve sonra Rhoas adlarını taşıyan bir köyün kurulu olduğu belirtiliyor. Zeus kenti anlamına gelen bu ilk ad, burada çok eski ve köklü bir kutsal yerin varlığına işaret ediyor. Ayrıca, antik kentte bir İsis Rahibesi heykelinin bulunması, burada İsis tapınağının olduğunun göstergesi. Mısır kökenli olan İsis; toprağın, doğanın ve tabiatın canlanmasını, denizler ve yer altını sembolize eden tanrıçadır. Laodikeia’da olası bir İsis tapınağının yer alması, antik kentin kurucularının Suriye kökenli olmasıyla da açıklanabilir. • Also the medical science was quite advanced in Laodicea. There was even a medical school. Evidence has been found that successful brain surgery was performed in the ancient city two thousand years ago, actually healing patients. • Laodicea population’s nutrition was consisting mainly of dry foods. This is to deduct from the teeth corrosion observed on a great number of the skeletons found in the excavations. • The North Theatre presents a significant detail: unlike in other theatres of the same period, there are steps; hence seats, which were permanently reserved for the members of the city’s leading families as well as for members of trade guilds and manufacturing associations. • A two-thousand-year old cockfighting relief was found on one of the buildings. This relief from the Roman period is the oldest cockfighting relief found to date. This shows that cockfighting is a tradition that goes way back in history and that cock fights were quite common during the Roman period. 20 Bronz Attis heykelciği (en üstte), Dioskurlar ve ortada Selena betimli, akikli, altın yüzük (ortada) ve tokalaşma sahneli altın yüzük (üstte). Bronze statuette of Attis (uppermost), the Dioscuri and a golden ring with Selene’s depiction and agate (in the middle), golden ring with handshaking scene (above). Suriye Caddesi (üst solda), kabartmalı friz bloğu (solda), Athena heykeli ve heykelin göğüs kemerinde yer alan Medusa Başı kabartması (üstte) ve kazıma kabartmalı pişmiş toprak tabak (altta). Syrian Street (above left), embossed frieze block (left), statue of Athena and on her breast the Head of Medusa relief (above), and terracotta plate with carved patterns (below). Laodikeia depremler ve savaşlardan büyük zarar görmüş bir kent. Mesela, MÖ 88-85 yıllarında yaşanan ‘Pontus Kralı Mithridates Savaşları’nda neredeyse tamamen yıkılmış. Ancak zengin kaynakları ve çalışkanlıklarıyla hızla toparlanmayı da başarıyorlar. En yüksek refah düzeyine ulaştığı zamanlar ise Roma ve erken Hristiyanlık Dönemi ile geç Bizans Dönemi. Bu arada Hierapolis’ten gelen sıcak suyun tedavi edici özellikleri sebebiyle, şehir aynı zamanda bir tedavi merkezi olarak da önemli. Hukuk sistemleri de gelişmiş. MÖ 50 yılı başlarında Kilikia Valisi ve Romalı büyük devlet adamı Cicero 10 hafta boyunca burada yargı işlerini yürütmüş ve yasaların hazırlanmasını sağlamış. Laodikeia’da Hristiyanlığın yayılması her ne kadar zor olsa da, Hristiyanlık için de önemli bir kent burası. Halkın varlıklı olması ‘dinle’ ilişkilerinin mesafeli olmasına neden olmuş ama Anadolu’nun en eski yedi kilisesinden biri olan Goncalı Kilisesi burada. Ayrıca, Hz. Meryem’in Efes’e giderken buraya gelmesi ve bir süre kalıp tedavi olması nedeniyle, kent Hristiyanlar için kutsal bir mekan ve hac merkezi. Şimdi bu kent, büyük ve küçük olmak üzere iki tiyatrosu, tapınakları, meclis binası, stadyumu, gimnazyumu ve kilisesiyle gün yüzüne çıkarıldı. Kent merkezini çevreleyen sütunlar tekrar ayağa kaldırıldı. Ziyaretçilerin buluntuları kuşbakışı görebilmesi için, her biri 50 kg. taşıyabilen dayanıklı cam levhalardan bir tavan yapıldı. Bunun üzerinde yürüyerek buluntuları incelemek mümkün. Laodikeia, Anadolu topraklarında kurulmuş en görkemli kentlerden biri ve Prof. Dr. Celal Şimşek’e göre 2015’te Laodikeia, 2 milyon kişinin ziyaret edeceği bir dünya mirası olarak geleceğe kazandırılacak. Buna hiç şüphe yok. discovery of an impressive fountain structure preserved in intact form. Pamukkale University continues today the excavation work with great diligence and care. Laodicea with its large and small theatres, its stadium, parliament building, agora, baths, basilica, its sewage systems, water distribution point, aqueducts, its monumental fountain and other structures is considered as one of the major residential areas of the Roman Period. Laodicea was founded by Antiochus II Theos, King of Syria, in 261-253 BC, in honour of his wife Queen Laodice. The settlement area of the ancient city was earlier the location of a village originally called Diospolis, “City of Zeus”, and afterwards Rhoas. The name ‘City of Zeus’ indicates the presence here of a very old and deep-seated holy place. In addition, the statue of a Priestess of Isis found in the ancient city is an indication of the presence of an Isis temple. Isis, a goddess of Egyptian origin, symbolizes the soil, the revival of nature, the seas and the undersoil. The likely presence of a temple of Isis in Laodicea can be explained with the Syrian origin of the founders of the ancient city. Laodicea is a city which was greatly damaged as a result of earthquakes and wars. For example, it was almost completely destroyed during the ‘King of Pontus Mithridates Wars in 88-85 BC. However, thanks to its rich resources and the diligence of its people, the city used to quickly succeed in recovery. It reached the highest level of prosperity in the Roman and early Christian and late Byzantine period. Meanwhile, due to the therapeutic properties of the thermal water stemming from Hierapolis in its close vicinity, Laodicea also gained importance as a treatment centre. Their legal system was also developed. At the beginning of 50 BC, the Governor of Cilicia, great Roman statesman Cicero worked here on the judiciary system for 10 weeks and provided for the preparation of the laws. The spread of Christianity was not spontaneous and easy in 21 Laodicea, because of the fact that the population of the city was wealthy and had a distant approach to religion. However Laodicea was an important place also for Christianity, one of the seven oldest churches in Anatolia, the ‘Goncalı’ Church being located here. Moreover, because St. Mary stayed here for a while to receive treatment on her way to Ephesus, the city became a holy place and pilgrimage centre for Christians. Now this city, including its two- big and smalltheatres, temples, assembly hall, stadium, gymnasium and its church, was uncovered. The columns surrounding the city centre were reraised. A ceiling was built from glass plates, 50 kg carry-resistant each, to allow the visitors to look down on Laodicea by walking on this glass ceiling and, to examine all this from a bird’s eye view. Laodicea is one of the most splendid cities established on Anatolian soil. According to Prof. Dr. Celal Şimşek, the ancient city will reach a visitors’ number of 2 million by the year 2015 and will eventually be bestowed onto the future as a world heritage site. No doubt about it. Tapınak A Avlusundaki Restorasyon çalışması (üstte), Kültür ve Turizm Bakanlığı 2008 yılında örenyerinin işletmesini Denizli Belediyesi’ne devretti (altta), Laborde gravürü, 1838, Laodikeia su kemerleri ve geride Laodikeia antik kenti (sağda). Restoration Works at the Courtyard of Temple A (above), the Ministry of Culture and Tourism transferred the operation of the archaeological site to the Denizli Municipality (below), Laborde’s engraving, 1838, Laodicea’s aqueducts and the ancient city of Laodicea behind them (right). 22 Müzekart Sahipleri Artık Sigortalı 1 Ekim'den itibaren Müzekart ve Müzekart+ satın alan kişiler, kartlarının geçerlilik süresi boyunca kaza risklerine karşı ücretsiz Ferdi Kaza Sigortası'na sahip olacaklardır. Ferdi Kaza Sigorta poliçesi; 30 TL ve 50 TL tutarındaki kart sahipleri için kişi başı 10 bin TL Kaza Sonucu Vefat ve Sürekli Sakatlık, 15 TL tutarındaki Müzekart sahipleri için ise kişi başı 5 bin TL Kaza Sonucu Vefat ve Sürekli Sakatlık teminatı içermektedir. Geçici Müzekart alan kişilerin 444 6893 numaralı çağrı merkezini arayıp kayıt yaptırmaları halinde Ferdi Kaza sigortaları başlatılacaktır. Müzekart satın alan kişiler, sigorta kapsamlarını öğrenmek ve diğer olası soruları için 444 0 665 numaralı çağrı merkezini arayabilirler. /Muzekart #Muzekart - www.muze.gov.tr - www. muzekart.com DÜNYA MÜZELERİ World Museums Yazı-Text Aylin Şen guggenheım bılbao, dünyanın altı kentinde yer alan guggenheım müzeleri’nden biri. ama en ünlüsü. zira içindeki sanat eserleri gibi, frank gehry’nin tasarladığı sıradışı müze binası da bir sanat eseri. ART INSIDE-OUT The Guggenheim Museum Bilbao The Guggenheim Museum Bilbao is one of several Guggenheim Foundation museums which are located in various cities around the world. However, the Bilbao Guggenheim is the best -known among them, since the museum building itself, conceived by Canadian-American Architect Frank Gehry is an extraordinary work of art as valuable as the objects inside the museum. 24 İÇİ DE DIŞI DA SANAT! Guggenheim Bilbao 25 yle anıtlar / yapılar / binalar vardır ki, gidip görmesek bile mutlaka resmini görmüş, adını duymuşuzdur. Guggenheim Vakfı’nın Bilbao’daki müzesi buna ‘sıra dışı’ bir örnektir. Sıradışı, çünkü sanattan çok popüler ve “ilginç” olanla ilgilenen dünyamızda, öne çıkıp kendisini göstermeyi başarmıştır. Kimileri onu bir gemiye benzetir. Kimilerine göre ise bir balinayı hatırlatır. Hatta yaralı bir balinayı. Titanyumdan yapılma katman katman dış yüzeyi daha uzaktan heyecanlandırır insanı. Efsanelerdeki, masallardaki balinalar gibi içinde barındırdığı hazineleri görmeye davet eder. Eder ama, kimse o sanat eseri yapıya uzun uzadıya bakmadan içeri girmez. Giremez. Müze aslında Guggenheim müzeler zincirinin ilki değil. Ama benzersiz binası nedeniyle en ünlüsü. Sadece sanat çevrelerinin ya da mimarların değil, sıradan insanların da konuşur olduğu bir simge. Mimar Frank Gehry’nin imzasını taşıyan bir ‘heykel’. Bilbao, İspanya’nın kuzeyinde bulunan Bask Bölgesi’nin en gelişmiş sanayi kenti. Bu yüzden kentte daha çok sanayi yapıları bulunuyor: Estetik açıdan çirkin denilebilecek, gri, hantal binalar... Guggenheim Bilbao Müzesi işte böyle bir yerde inşa edildi. Gehry’nin mimari dehası sayesinde de hem kentle bütünleşti, hem de ona benzersiz bir güzellik kattı. Aslında bu amacı hayata geçirebilmek için, Gehry Bilbao’nun gri yapısına uygun düşecek materyal olarak çelik ya da alüminyumu düşünmüştü. Ancak her ikisinin de sakıncaları vardı. Kararıyorlardı... Güneşi iyi yansıtamıyorlardı... Ayrıca kent yöneticileri de bu iki malzemeyi reddetmişti. Çözüm, titanyumla geldi. Üstelik kapitone titanyumla! Kapitone özelliği binaya neredeyse ‘canlı bir organizma’ havası veriyordu. Binanın bütünündeki düzensiz yapı da “tabiattaki düzensizliğin” vurgusu gibiydi. İspanya, Bilbao’nun yanıbaşındaki Barcelona’nın efsane ismi Gaudi’yi yaratmıştı. Onun deniz kabuklarını hatırlatan yapıları, neredeyse düz bir çizgisini bulamayacağınız binaları mimaride tam bir devrim yaratmıştı. 26 There are monuments, structures, buildings which are familiar to us even if we did not see them in nature. We have seen their photos so many times in books, magazines and films. Guggenheim Foundation’s Bilbao Museum is an outstanding example in this regard; exceptional because it succeeded in coming forward and being noticed in a world like ours which is showing more interest for what is popular rather than art. Some compare it to a ship, others to a whale, also an injured whale. Like the whale in holy books, it invites you to enter its inner side. But the building composed of several layers in titanium is so appealing that no one can go inside before spending ample time admiring the outside of the museum. The Bilbao Museum is actually not the first of the chain of Guggenheim museums. However, it is the most famous among them because of the unique building. It is an icon appealing not only to architects or the art scene, but also to ordinary people. Bearing the signature of the architect Frank Gehry, it is rather an extraordinary “sculpture” than an ordinary building. Bilbao is the Basque region’s most developed industrial city in northern Spain. Therefore, the city has many industrial structures termed aesthetically ugly, gray, bulky buildings. The Guggenheim Museum Bilbao was built in a place like that. Thanks to the architectural genius of Gethry, it was harmoniously integrated into the city’s skyline and brought a unique beauty to her. At the outset, Gethry thought of steel or aluminium as appropriate material for the building in order to blend into the city’s gray appearance. However, there were disadvantages of both. They did not reflect the sun properly and got tarnished. Besides, the city administration did not approve of their use. The solution came from titanium. Moreover, titanium quilting! The quilting feature gave the building the appearance of a “living organism”. As to the irregular structure of the entire building, it emphasizes the disorder of nature itself. Next door to Bilbao in Barcelona, Spain created a legend of architecture Guggenheim Bilbao Müzesi’nin dışı titanyum kaplı. Jeff Koons’un Puppy adlı eseri (sağda). The exterior of the Guggenheim Museum Bilbao is covered with titanium plates. ‘Puppy’ by Jeff Koons (right). Peki ya Guggenheim Müzesi? Böyle bir etki mi yaratacaktı? Yoksa modern sanat adına yamru yumru bir şey mi bekliyordu Bilbaoluları? Müze binası inşaat halindeyken Bilbaoluları çok endişelendirmiş. Halk, ‘yamuk ve kötü’ bulduğu inşaata bakıp çıkacak sonucu beklemiş. İnşaatın yarıda bırakılmasını savunanlar hatta bunun için imza toplayanlar bile olmuş. Ama inşaat tamamlanınca herkes rahat bir nefes almış. Şimdilerdeyse Bilbaolular için, burası bir gurur kaynağı. Artık müzeden içeri girme vakti geldi. Ama girmeden son bir not daha vermek lazım. Müzenin önündeki kocaman yavru köpeğe ‘merhaba’ demeden geçemeyiz! Adı Puppy. Aslında pop-art sanatçısı Jeff Koons tarafından 1992 yılında Almanya’daki bir sergi için yapılmış. Daha sonra Bilbao’ya getirilmiş. Puppy Bilbao’yu çok sevmiş olmalı ki, temelli kalmış. Yıllardır müzenin önünde nöbet tutuyor. Konuklarını, üzerindeki -her mevsim değişen- 70 bin taze çiçekle karşılıyor. Evet, sıra artık müzeyi gezmekte. Ne var ki, yine eserlerden önce yapıdan söz edeceğiz. Çünkü içerde çok farklı yükseklikteki tavanları ve salonları birbirinden ayıran ilginç duvarlarıyla yine sürprizler bekliyor. Sürprizler boşuna değil. Gehry, modern sanatın yönüne uygun bir müze inşa etmiş. Örneğin, Anselm Kiefer’in Work in Progress isimli 15 metre boyundaki devasa eseri müzede kendisine rahatlıkla yer in the person of Gaudi. Gaudi’s buildings reminiscent of sea shells and his structures where there is almost not a single straight line, created a complete revolution in architecture. And would the Guggenheim Museum cause such an effect? Or would the people of Bilbao be faced with something gnarled in the name of modern art? During the construction phase, the Bilbao inhabitants were quite worried. Some even collected signatures to advocate for the interruption of the construction. But once the construction was complete, everyone took a sigh of relief. Nowadays, the museum is a source of pride for all citizens of Bilbao. Now it’s time to enter into the museum, but only after having said a big hello to “Puppy”, the huge puppy dog figure situated in front of the building, which pop-art artist Jeff Koons made in 1992 originally for an exhibition in Germany. Later it was brought to Bilbao where it is standing guard in front of the museum and welcoming guests with its 70 thousand fresh flowers changing every season. Yes, it’s now time to visit the museum. However, we have to refer to the structure again before the works of art in the museum, because ceilings with different heights and interesting walls separating the exhibition halls inside lead towards new surprises. Gehry built a museum which responds to the needs of contemporary art. For instance, the 15 meters high installation by Anselm Kiefer called “Work in Progress” found a suitable space for itself in the museum. Due to the mobile structure of the 27 Müzelerin McDonalds’ı mı? Madencilik devi Guggenheim hanedanı mensuplarından Solomon Guggenheim’in 1937’de kendi adına kurduğu vakıf tarafından gerçekleştirilen New York Guggenheim Müzesi 1959’da açıldı. Burada, Solomon Guggenheim’ın modern sanat eserlerinden oluşan bir koleksiyonu sergilenir. Frank Lloyd Wright’ın tasarımı olan yapı, geleneksel müze mimarlığından çok farklı bir görünüme sahip. Bina, yukarı doğru açılarak yükselen beyaz renkli betondan, sade görünüşlü bir sarmal bant şeklinde uzanır. Bu Modern Sanat Müzesi ile birlikte Solomon Guggenheim, Amerikan modernizminin -soyut ekspresyonizmin veya New York Okulu’nun- öncülüğünü yaptı. Müze, 1989’da yönetimine gelen Thomas Krens’le küresel bir atılıma girişti. Krens’in hayali, küresel bir müze zinciri oluşturmaktı. Önce New York’ta iki yeni merkez tasarladı. Birini açmayı başardı. Ardından Las Vegas’ın ünlü kumar ve konaklama kompleksinde iki müze açtı. Amerika’daki bu zincire, Venedik’teki Peggy Guggenheim, Bilbao ve Berlin Deutsche Bank merkezinde kurulan Deutsche Guggenheim müzelerini ekledi. Krens’in hedefi küresel bir müze işletme sistemi örgütleyerek, Guggenheim’i bunun markası yapmak. Modeli aslında otel, alışveriş merkezi gibi bir franchising sistemi. O nedenle Guggenheim müzeleri sanat eleştirmenleri tarafından McDonalds’a benzetilir. Ancak ne o ne de Guggenheim ailesi bundan rahatsız değil. Onlar müzeleri ‘ulaşılır’ kıldıklarını düşünüp bundan gurur duyduklarını her fırsatta dile getiriyor. New York’taki Guggenheim Müzesi içi ve dışı. The interior and exterior of the Guggenheim Museum in New York. Is it the McDonald of museums? The Guggenheim Museum in New York was opened in 1959 by the Guggenheim Foundation established in 1937 by Solomon R. Guggenheim, from the mining giant Guggenheim dynasty. The building housing Solomon Guggenheim’s private collection of modern art was designed by Frank Lloyd Wright, who revolutionized traditional museum architecture, in the shape of a white concrete plain band soaring up towards the top in the form of a helical stretches. Through this Museum of Modern Art, Solomon Guggenheim pioneered American modernism, referred to as abstract expressionism or the New York School. In 1989, the museum embarked upon a series of major projects under the management of Thomas Krens whose dream was to create a global chain of museums. He first conceived two new headquarters in New York, of which he was able to establish one. He continued the series with two museums in Las Vegas, the Peggy Guggenheim Museum in Venice, the Guggenheim Bilbao in Spain and the Deutsche Guggenheim Museum at the Deutsche Bank Centre in Berlin. Krens’s objective to organize a global museum management system under the brand name of Guggenheim, similar to the international franchise system in the hotel or shopping centre business, is being mocked by art critics as the ‘McDonald’s of museums’. But neither Krens nor the Guggenheim Family are bothered with such critics. They seize every opportunity to voice their pride of having made art accessible to the broader public. 28 Guggenheim Bilbao’nun orta avlusu. (solda) Müzede bulunan restoranlardan ‘Bistro Guggenheim Bilbao‘ (altta). Central courtyard of the Guggenheim Bilbao (left). ‘Bistro Guggenheim Bilbao’, one of the restaurants inside the museum (below). bulmuş. Dahası, müzenin yapısı nedeniyle girişte alt kısmını gördüğünüz eseri, sonra binada kat kat çıkarak tümüyle keşfetme imkanı sağlanmış. Ve müzeyi farklılaştıran bir başka örnek: Richard Serra’nın Guggenheim Bilbao için yarattığı enstalasyon. ‘The Matter Of Time’ adlı enstalasyon, ona ait bir galeride yer alıyor. Ziyaretçiler galeriyi gezerken heykellerin arasından ve hatta içinden geçiyor. Zaman ve mekan kavramına yepyeni bir bakış getiren eser, yine müzenin şaşırtıcı imkanıyla bir üst kattan kuşbakışı izlenebiliyor. Son bir örnek: ‘Örümcek kadın’ lakabıyla anılan Fransız sanatçı Louise Bourgeois’nın 9 metrelik heykeli. Müze binasının dışında sergilenen devasa örümcek heykelinin adı Maman, yani Anne. Sanatçı heykeli, 95 yaşındayken tamamlamış. Ve, yaptığı işi bir örümceğin eşsiz ürünlerine benzettiği terzi annesine adamış. Elbette, müzede yer alan eserlerin, binanın cüssesine uygun boyutlarda olması gerekmiyor! Guggenheim Bilbao için çağdaş sanatı temsil etmesi yetiyor. museum, you first view the lower part of the installation at the entrance floor and discover its upper parts as you climb progressively to the higher floors. Another example distinguishing the museum is Richard Serra’s installation “The Matter of Time” created exclusively for the Guggenheim Bilbao, which is in a special gallery reserved to it. Visitors of the gallery have to walk between the statues and even to browse through them. The installation which brings a whole new approach to the concept of time and space can still be viewed on a bird’s-eye view from the upper floor, thanks to the museum’s amazing ability. Last example: a 9-meter giant spider statue by French artist Louise Bourgeois, nicknamed “Spiderwoman”. She is the one who named the sculpture on display outside the museum building “Maman” i.e. Mom. The artist, who completed the statue at the age of 95, dedicated it to her mother who was a tailor and whose work she likened to the priceless weaving labour of a spider. Willem de Kooning’in ‘Villa Borghese‘ adlı eseri. (sağda) Vanessa Beecroft’un ‘Black Madonna with Twins‘ adlı eseri. (en sağda) Richard Serra’nın ‘The Matter of Time‘ adlı yerleştirmesi (altta). ‘Villa Borghese’ by Willem de Kooning (right). ‘Black Madonna with Twins’ by Vanessa Beecroft (rightmost). Richard Serra’s installation ‘The Matter of Time’ (below). Rakamların anlattığı • Guggenheim Bilbao 4 yıllık bir inşaat sürecinin ardından 1997 yılında tamamlanıp ziyaretçilere açıldı. • Müze binası 11 bin metrekarelik bir alanın üzerine kurulu. • Binanın dışı, 21 bin adet birbirinden farklı boyutta ve eğimde titanyum parça ile kaplı. • Müzeyi yılda 1 milyon kişi ziyaret ediyor. Bunun yüzde 60 kadarı, yani yaklaşık 600 bin kişilik bölümü ülke dışından geliyor. • Her yıl bu kadar turisti ağırlayan Bilbao kentinin nüfusu -son sayıma göre- 353 bin. Of course, all the works in the museum do not have to be dimensioned in accordance with the size of the building. But they have to represent contemporary art in order to be accepted into the premises of Guggenheim Bilbao. Facts and figures: • Guggenheim Bilbao was completed and opened to visitors in 1997 following a construction phase of four years. • The museum building is built on an area of 11 thousand square meters. • The exterior of the building is covered with 21,000 titanium pieces of different size and slope. • 1 million people visit the museum annually. About 60 percent of them, that is nearly 600 thousand people are coming from outside the country. • The population of the city of Bilbao which welcomes so many tourists each year is only 353-thousand according to the last census. Guggenheim İstanbul… Neden olmasın? Guggenheim Müzeleri dünyanın altı noktasında sanata hizmet ediyor. Müzeler; New York, Venedik, Berlin, Bilbao, Abu Dhabi ve son olarak da de Helsinki’de açıldı. Bu müzeler açıldığı her kenti değiştiriyor. Hem sanat hem ekonomi hem de turizm açısından ihya ediyor. Guggenheim Bilbao için Bilbao adeta yeniden planlandı, sanayi limanı yeniden düzenlendi ve metro genişletildi. Uzun süren ve oldukça masraflı olan bu çalışmalar İspanyol şehrine ekonomik, sosyal ve kültürel dinamizm getirdi. Guggenheim Bilbao açıldığı yıl 1.350.000 ziyaretçiyi ağırladı, bugün ise bölge ekonomisine yaptığı katkı yıllık 230 milyon Euro olarak ölçülüyor. Şehirde düzenlenen uluslararası kongre sayısı müzenin kuruluşundan sonra 10 kat arttı. Sanat çevrelerinde şimdiden, Guggenheim zincirinin sonraki kentleri konuşuluyor. Ve o kentler arasında İstanbul’un da adı geçiyor. Uygarlığın, dolayısıyla kültür ve sanatın en önemli merkezlerinden biri, İstanbul. Modern sanat denince dünyada akla gelen kentler arasına girmeyi de başardı. Yani... Bir sonraki Guggenheim Müzesi İstanbul’da açılabilir. Neden olmasın! 30 Guggenheim Istanbul... Why not? Guggenheim Museums are at the service of art at six different points of the world: New York, Venice, Berlin, Bilbao, Abu Dhabi and, finally, with the last opened museum, in Helsinki. Each one of them contributes greatly to the character of the city where they are opened; revitalizing the city in terms of art, economy and tourism. For instance, Bilbao’s urban plan was entirely revised in view of the construction of the Guggenheim Museum, the industrial port was reorganized and the metro system was expanded. The Spanish city enjoyed the new economic, social and cultural dynamism brought as a consequence of these lengthy and costly projects. The Guggenheim Bilbao welcomed 1.35 million visitors the year it opened; its current contribution to the region’s economy is measured as an annual 230 million Euros. The number of international conferences held in the city has increased 10-fold after the establishment of the museum. Art circles conjecture already about next cities of the Guggenheim chain, among which the name of Istanbul is often mentioned. Istanbul, as one of the most important centres of civilization, culture and art, also managed to be referred to as one of the world’s modern art headquarters. That is to say that the next Guggenheim museum could be opened in Istanbul. Why not! 1 DA YAȘIN 32 BİR KENT VE MÜZELERİ One City and Museums Yazı-Text Elif Türkölmez Bir şiirdir Mardin ezan sesi çan seslerine karışıyor, taş evlerin çatılarında güvercinler kanat çırpıyor... gözlerimizi kapattık, sokaklarında zamanın adeta durduğu masal kenti mardin’i dinliyoruz... Mardin is a poem The sound of adhan mixes with those of the bells; pigeons flap on the roofs of stone houses. We have closed our eyes and listen to Mardin, the fabulous city, where the time, so to say, stops on its streets. 33 34 Güvercinin insanla serüveni Nuh Peygamber’in tufanın dinip dinmediğini anlamak için gemiden bir güvercin uçurması ve güvercinin zeytin dalıyla dönmesi ile başlar. Babil Kraliçesi Semiramis’in güvercin yumurtasından doğduğu rivayet edilir. Ayrıca, Güzellik Tanrıçası Afrodit’in kuşudur güvercin. Hristiyanlıkta, insanlara kardeşçe yaşama duygusunu, barışı, gönül sevincini götüren ve cennette mutluluğu, sevgiyi taşıyan kutsal bir kuş olarak bilinir ve sevilir. İslam dinindeki inanışa göre de her türlü günahtan uzak, suçsuz bir kuştur. Mardin’in taklacı güvercinleri ise Mardin’in en eski ev sahipleridir, Mardin mimarisinin tamamlayıcı unsurudur. Her evde güvercinler için yuvalık bulunur. Şehrin mimarisinde ve el sanatlarında güvercin motifine sıkça rastlanır. Haberleşme aracı olarak günümüzde de kullanılan bu güvercinlerin soyunun tükenmemesi için Mardin halkı onları koruma altına almış, üretim ve bakımlarıyla yakından ilgilenmiştir. Mardin’s sacred birds Mardin’in kutsal kuşları ir kenti en iyi orada doğup büyüyen anlatır. Sabah ayazını ve akşam rüzgarını, ara sokaklarını ve tepelerini en iyi, orada yaşayan bilir. Mardin doğumlu şair ve yazar Murathan Mungan Mardin’i şöyle anlatır mesela: “Şehirlerin anlamı herkes için farklıdır. Yaşadığın şehir seni biçimlendirir. Mesela Mardin’deki mimari, gözlerimi terbiye etti. Işığın gölgesini içime taşıdım. Belki şiirimi okurken o ışık ve gölgeyi görmezsiniz ama o şiiri var eden ışık ve gölge Mardin’den süzülmüştür.” İşte Mungan’ın enfes ifadesiyle dediği gibi, Mardin bir şiirdir. Hakikaten de Mardin, mimari, arkeolojik, tarihi ve görsel değerleri ile zamanın durduğu izlenimini veren Güneydoğu’nun şiirsel kentlerinden biri. Camiler, türbeler, kiliseler, manastırlar ve kervansaraylar kentin günlük yaşamının aktığı yerlerde konumlanmış. Bu da halkın tarihi eser statüsündeki pek çok yapıyı her an görmesi, o eserlerin gölgesinde yaşaması ve tarihi ve kültürel değerleri her an her yerde soluması demek. Çok dinli, çok dilli, çok kültürlü bir kent burası. Zenginliğinin temel sebebi bu. MÖ 4 bin 500’den bu yana yerleşim görmüş. Subari, Sümer, Akad, Babil, Mitaniler, Asur, Pers, Bizans, Araplar, Selçuklu, Artuklu ve Osmanlılar’a ev sahipliği yapmış. Bu yüzden kentte çok zengin bir kültürel miras bulunuyor. ‘Göçebe Mezar Taşları’ da bunlardan biri. Cizre Bölgesi’nde bulunan mezar taşları doğa ve kırsal yaşamla güçlü ilişkileri olan pastoral bir kültüre sahip Orta Asya Bozkır kültürünün etkilerini göstermesi bakımından çok önemli. Mezar taşlarının üzerinde pek çok hayvan resmi bulunuyor. Taşlar, 11.-14. yüzyıllar arasına ait. Ölü kültü heykelleri ise Kızıltepe yakınlarında. Mezopotamya kültürü ve inancı hakkında önemli bilgiler veren heykellerin, mezar odaları ile saray kapı girişlerine konulduğu düşünülüyor. Bunlar hem ölüler dünyasının koruyucuları sayılıyor hem de dini törenlerde adak kabul eden Asurlular’ın atalarını temsil ediyor. Tarihte bilinen ilk tapu da Mardin topraklarında bulunmuştu. Nusaybin ilçesinde bulunan Girnavaz Höyük’de yapılan kazılarda ele geçen Asur Dönemi’ne, yani 7. yüzyıla ait bir meyve bahçesinin satış senedi No one can describe a city better than a person who was born and who grew there. Those who lived there know its morning frost, evening winds, side streets and hills best. For instance, Murathan Mungan, the poet and author who was born in Mardin, describes the city as follows: Cities have a different meaning for everyone. The city where one lives shapes one. For example, the architecture in Mardin trained my eyes. I conveyed the shadow of the light inside myself. Maybe, you do not see that light and shadow while reading my poem, but the light and shadow that brought that poem into existence had drained from Mardin. As Mungan has brilliantly expressed, perhaps, Mardin is a poem. Indeed, Mardin is Southeastern Anatolia’s one of the poetic cities, which gives the impression that the time has stopped, with its architectural, ethnographic, archaeological, historical and visual assets. Mosques, tombs, churches, monasteries and caravanserais are located at the centers of daily life. Thus, people see many historical buildings at any time, live in their shadow, and witness historical and cultural values everywhere and at any time. This is a multi-religious, multi-lingual, multi-cultural city. This is the main source of its wealth. It has been inhabited since 4500 BC. It hosted Subarians, Sumerians, Akkadians, Babylonians, Mitannians, Assyrians, Persians, Byzantines, Arabs, Seljuks, Artuqids and Ottomans. Therefore, there is a very rich cultural heritage in the city. The most important ones are the ‘Nomadic Gravestones’. The gravestones found in the Cizre region are very important in terms of representing the influences of the Central Asian Moorland culture, a pastoral culture strongly connected with the natural and rural life. There are many animal pictures on the gravestones. The stones belong to the 11th-14th centuries. Statues of the cult of the dead are situated near Kızıltepe. These statues, which provide important information on the Mesopotamian culture and faith, supposedly were placed into burial chambers and at the entrances of palaces. These are considered protectors of the underworld, and they represent the Assyrians’ ancestors who accept offerings during religious rituals. The first known title deed as well had been found in the territory of Mardin. This document, which is a contract of sale and title deed belonging to the Assyrian Period (7th century) unearthed during excavations at the Girnavaz Mound, Nusaybin, indicates the power of the Assyrian central The adventure of the dove with the humankind began when the dove sent by Noah from the ark, who wanted to find out whether the deluge was over, returned with an olive branch. According to the legend, Semiramis, the Queen of Babylon, came from a dove’s egg. Additionally, dove is the bird of Aphrodite, goddess of beauty. In Christianity, it is a sacred bird that brings the feeling of living fraternally, peace and the happiness of the soul to humans and that carries happiness and love in heaven. According to the Islamic belief, it is an innocent bird, free from every kind of sin. Now the tumbler pigeons of Mardin are the oldest hosts of this city and a complementary element of the architecture. The pigeon motif is common in architecture and in handicrafts. The inhabitants of Mardin have put these pigeons, which are still used as means of communication, under protection to prevent their extinction, and they have been closely involved in their breeding and maintenance. ve tapusu olan bu belge, Asur merkezi otoritesinin gücünü ve bölgenin sosyo-ekonomik yapısının gelişmişliğini anlatıyor. Kırklar (Mor Behnam) Kilisesi, Meryem Ana Kilisesi, Ulu Cami, Revaklı Çarşı, Kasimiye Medresesi, Eski PTT Binası ve Dara antik kenti de Mardin’e gidince muhakkak görülmesi gereken yerlerden bazıları… Ama en önemlisi Mardin’in taş evlerle dolu, labirent gibi sokakları. Mezopotamya düzlüğüne bir tepeden bakan kentte evler sıra sıra, iç içe. Evlerin pencereleri işlemeli, kapıları, kapı tokmakları süslü. Damı bile curcunalı. Bol yıldızlı sıcak gecelerde halk damlarda uyuyor, erzağını damlarda kurutuyor. Sokakları daracık. Bırakın arabayı, iki kişi yan yana yürüyemez. Bu haliyle Mardin sokakları sizi hep büyük bir sürprize çıkaracak gizli geçitler gibidir. Burada herkes yavaş yavaş ve sessiz yürür, acele etmez, sesini yükseltmez. İyisi mi Mardin sokaklarında kaybolun. Yazın buz gibi, kışın sıcacık olan taşlara yaslanıp kentin seslerini/sessizliğini dinleyin… Mardin müzeleri Mardin başlı başına bir açıkhava müzesi ama kentin tarihi ve kültürel önemini anlamak için Mardin Müzesi ve Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi’ni muhakkak görmek gerek. En eski tablet tapu senedi. Sürekli Definesi’nden altın sikkeler. The oldest title deed on a tablet. Gold coins from the Sürekli Hoard. authority and the development level of the socio-economic structure of the region. Kırklar (Mor Behnam) Church, Virgin Mary (Meryem Ana) Church, Ulu (Grand) Mosque, Revaklı Bazaar, Kasimiye Medrese, the Old Post Office Building and the ancient city of Dara as well are among the places that must be seen. However, the most important ones are Mardin’s labyrinth-like streets full of stone houses. The houses, which overlook the Mesopotamian plain from a hill, are nested and form rows. The windows, doors and doorknockers are decorated. Even the roofs are uproarious. The people sleep on the roofs during hot nights with plenty of stars, and dry their foodstuff on the roofs. The streets are very narrow. Two people cannot walk side by side, let alone a car. Thus, Mardin’s streets are like hidden passages with great surprises. Here, everyone walks slowly and silently, without hurrying or raising one’s voice. The best thing to do is to get lost in Mardin’s streets. Lean against the stones, which are icecold in summer and warm in winter, and listen to the sounds of the city. Mardin’s museums Mardin is an open-air museum on its own, but one must visit the Mardin Museum and the Sakıp Sabancı Mardin City Museum to understand the historical and cultural importance of the city. The building that houses the Mardin Museum is in fact a monastery building. According to the inscription in the covered portal of the Virgin Mary Church, which is adjacent to the eastern side of the building, facing the museum, the building was built as the Syrian Catholic Patriarchate, by Antakya Patriarch Ignatios Behnam Banni, in 1895. 35 Mardin Müzesi’nde sergilenen 7 bin 500 yıllık oyuncak araba. Sürekli Definesi’den altın bilezikler. 7500-year-old toy car exhibited at the Mardin Museum. Gold bracelets from the Sürekli Hoard. Mardin Müzesi’nde bulunan Arkeopark’ta çocuklara arkeoloji dersleri veriliyor. Archaeology courses are offered to children at the Archaeopark situated in the Mardin Museum. Mardin Müzesi’nin bulunduğu bina aslında bir manastır binası. Binanın doğu tarafına bitişik olan Meryem Ana Kilisesi’nin müzeye bakan kapalı portalindeki kitabeye göre bina, 1895 yılında Antakya Patriği İgnatios Behnam Banni tarafından Süryani Katolik Patrikhanesi olarak yaptırılmış. Bina, 1995 yılından bu yana ise müze olarak hizmet veriyor. Mardin Müzesi’nde, Eski Tunç, Orta Tunç, Geç Tunç, İlk Demir Çağı, Asur, Urartu, Pers, Roma, Bizans, Selçuklu, Artuklu ve Osmanlı Dönemleri’ne ait seramikler, damga ve silindir mühürler, sikkeler, kandiller, figürinler, gözyaşı şişeleri, takılar ve vazolar sergileniyor. Mardin’in en önemli kültürel miraslarından biri olan gümüş işlemeciliğinin ne kadar gelişmiş bir sanat dalı olduğunu da bu müzeyi gezerken görebilirsiniz. Özellikle Midyat İlçesi’ne özgü gümüş işlemeciliğinin seçkin örnekleri olan kolyeler, küpe, bilezik, halhal, alınlık, saçlığın yanı sıra, eski giysiler, kılıçlar, kahve (mırra) takımları, hamam eşyaları, tespihler, ısınma araçları ve bakır eşyalar da sergileniyor. Burası, Mardin’in geleneksel değerlerini koruyan, yaşatan ve gelecek nesillere sunan bir müze. Ayrıca müzenin içinde, tarihe meydan okuyan altın gümüş seramik malzemelerden yapılmış eserlerin restorasyonunu yapmak için kurulan bir de laboratuvar bulunuyor. Tüm bilimsel analizler burada yapılarak, eserler olduğu yerde onarılıyor. Müzenin en dikkat çeken eserlerinden biri Kızıltepe Sürekli Köyü’ndeki kurtarma kazısında bulunan Sürekli Definesi. Definede 9.14. yüzyıllar arası Eyyübiler, Bizanslılar, Zengiler, İlhanlılar, Celayirliler gibi birçok medeniyete ait altın, gümüş eserler bulunuyor. Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi ise, Mardin’in çağdaş yüzünü yansıtıyor. Müzenin içinde bulunduğu yapı, önceleri Süvari Kışlası olarak; sonra Vergi Dairesi Binası olarak kullanılıyordu. Mülkiyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı’na tahsis edilen iki katlı koruma altındaki bina Sabancı Vakfı tarafından restore ettirilerek müze ve sanat galerisine dönüştürüldü. Şehir merkezinde bulunan tarihi yapının restorasyonu tamamlandıktan sonra Sakıp Sabancı’nın vasiyeti üzerine üst katta yer alacak olan müzeye ‘Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi’ adı verildi. Alt katta yapılan galeriye ise Sabancı Vakfı ile birlikte Dilek Sabancı da maddi destek sağladığı için ‘Dilek Sabancı Sanat Galerisi’ adı verilerek 1 Ekim 2009 tarihinde yapılan açılış töreniyle halkın hizmetine sunuldu. Bu müze, Mardin’in asırlardır biriktirilmiş tarihi kültürünün tanıtımına yardımcı olmak için açılmış bir müze. Kent Müzesi olarak düzenlenen mekan, ince uzun 36 Since 1995, it serves as a museum. Ceramics, seals and cylinder seals, coins, candles, figurines, unguentaria, ornaments and vases belonging to the Early Bronze, Intermediary Bronze, Late Bronze and Early Iron Ages and to the Assyrian, Urartian, Persian, Roman, Byzantine, Seljuk, Artuqid and Ottoman Periods are exhibited at the Mardin Museum. While visiting this museum, you can recognize the high development level of silversmithing, one of the most important cultural heritages in Mardin. Not only distinguished examples of silversmithing, peculiar to the Midyat District in particular, such as necklaces, earrings, bracelets, anklets, frontlets and hair accessories, but also old dresses, swords, coffee (mırra) sets, bath accessories, prayer beads, heating equipments and copperware are exhibited. This museum preserves the traditional values of Mardin, and presents them to the next generations. Additionally, there is a laboratory inside the museum, where artifacts made of gold, silver and ceramic materials are restored. All scientific analyses are conducted here, and the artifacts are repaired in situ. One of the most remarkable components of the museum collection is the Sürekli Hoard unearthed during rescue excavations at the Sürekli Village, Kızıltepe. The hoard includes gold and silver artifacts dating from the 9th-14th centuries and belonging to many civilizations such as those of the Ayyubids, Byzantines, Zengids, Ilkhanids and Jalayirs. The Sakıp Sabancı Mardin City Museum reflects the modern aspects of Mardin. The building of the museum had been used as Cavalry Barracks at first and as the Tax Office Building later. The two-storey building, the ownership of which was transferred to the Ministry of Culture and Tourism, and which is under protection, has been restored by the Sabancı Foundation and converted into a museum and art gallery. After the completion of the restoration of the historical building located in the city center, the museum that was to be housed on the upper floor was named “Sakıp Sabancı Mardin City Museum”, in accordance with Sakıp Sabancı’s will. The gallery established on the lower floor was named “Dilek Sabancı Art Gallery”, for, Dilek Sabancı provided financial support as well as Sakıp Sabancı, and it was inaugurated on October 1, 2009. The museum aims at contributing to the promotion of the historical culture of Mardin accumulated in the course of centuries. The narrow and long space arranged as a city museum consists of display units allowing a lengthwise walk. The main principle of design is reflecting original aspects of the identity of the city. Therefore, the niches in the building have been designed as units containing ‘handicraft’ products. Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi’nde Mardinli zanaatçıları temsil eden balmumu heykeller bulunuyor (üstte). Mardin Müzesi’nin dış görünümü (altta). There are wax statues representing the craftsmen of Mardin at the Sakıp Sabancı Mardin City Museum (above). Exterior view of the Mardin Museum (below). Kente Bienal geldi GAP İdaresi, Mardin Valiliği ile Başbakanlık Tanıtma Fonu tarafından desteklenen; direktörlüğünü Döne Otyam’ın, danışmanlığını Ayşegül Sönmez’in yaptığı 2.Mardin Bienali, bu yıl 21-23 Eylül tarihleri arasında düzenlendi. Küratörlüğünü 6. İstanbul Bienalinin küratörü Paolo Colombo ve Lora Sarıaslan’ın yaptığı 2. Mardin Bienali’nde, Fikret Atay, Sami Baydar, Edy Ferguson, Mona Hatoum, Hrair Sarkissian, Murat Şahinler, Shahzia Sikander ve Pae White gibi sanatçıların işleri yer aldı. Bienal, Mardinliler’in kent içinde günlük yaşamlarını sürdürdükleri, gezindikleri, çay içtikleri, saç sakal traşı oldukları çeşitli mekanları; tarihi binalardan berber dükkanlarına, kıraathanelerden açık hava sinemasına kadar ilginç mekanları seçerek normal koşullarda bir gezginin giremeyeceği ve deneyimleyemeyeceği şekilde 30 sanatçıya sergi alanı olarak sunuldu. The city has a Biennial now The 2nd Mardin Biennial, supported by the GAP (Southeastern Anatolia Project) Administration, Mardin Governorship and the Promotion Fund of the Prime Ministry, directed by Döne Otyam, and advised by Ayşegül Sönmez, was held between September 21 and 23. This year’s biennial was curated by Paolo Colombo, curator of the 6th İstanbul Biennial, and by Lora Sarıaslan, and the works of artists such as Fikret Atay, Sami Baydar, Edy Ferguson, Mona Hatoum, Hrair Sarkissian, Murat Şahinler, Shahzia Sikander and Pae White were featured. The biennial chose various places used by the inhabitants of Mardin during their daily lives, including historical buildings, barber shops, coffee houses and the outdoor cinema, which would not be visited and experienced by any traveler under normal conditions, and presented them as exhibition areas to the 30 artists. 37 yapısıyla doğrusal bir yürüme aksında değerlendirilmiş, sergileme birimlerinden oluşuyor. Tasarımda ana ilke kent kimliğinin özgün özelliklerini yansıtabilmek. Bu yüzden yapıdaki mevcut nişler ‘el sanatları’ ürünlerinin yansıtılacağı birimler olarak düşünülmüş. Bu müze ziyaretçilerine sadece bir şeyler ‘gösteren’ bir müze değil. Mardin gibi canlı, kültürel açıdan faal bir kentte de aksi düşünülemezdi zaten. Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi Mardin halkının müzeye katılımını çok önemsiyor, bu yüzden de onlar için atölyeler düzenliyor, çevresindeki binaları restorasyon için tetikliyor, çağdaş sanatçıların eserlerini müzeye getirerek halkı güncel olanla buluşturuyor. Müze açıldığından beri, Mardin aktif bir kültür sanat kenti olmuş. Mardinliler müze etrafında canlı bir hayat tarzı geliştiğini, buralarda gece geç saatlere kadar eğlenildiğini anlatıyor. Sivil toplum kuruluşları da müzeyle gelen bu değişime ayak uydurmuş ve AB destekli projeler hazırlayarak; yerel Mardin sabunu atölyesi, telkâri atölyesi, Mardin mutfağı atölyesi gibi projeleri uygulamaya koymuş. Valilik ve Belediye de, halen UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde bulunan Mardin’in listeye kalıcı olarak girmesi için var gücüyle çalışıyor. Mardin’in 500 yıl önceki görüntüsüne kavuşması için 700 bina yıkılacak ve proje sonunda burası Orta Çağ kenti görünümüyle UNESCO Dünya Mirası Listesi için önerilecek. Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi’nden görünüm ve mezar taşları. A view of the Sakıp Sabancı Mardin City Museum and gravestones. 38 This is not a museum that only ‘displays’ some things to its visitors. It fits the liveliness and cultural activeness of Mardin. The Sakıp Sabancı Mardin City Museum considers the participation of the people very important, and therefore, it organizes workshops, encourages the restoration of the neighboring buildings, and presents the contemporary to the people by bringing the works of modern artists to the museum. Mardin reportedly has become an active city of culture and arts, since the opening of the museum. Local people say that a vivid lifestyle developed around the museum, and that the nightlife was continuing until late hours. NGOs as well kept pace with the change, and implemented projects such as the local Mardin soap workshop, the telkari (filigree) workshop and the Mardin cuisine workshop supported by the EU. The governorship and the municipality do their best for the inclusion of Mardin, which is on the tentative list of UNESCO’s World Heritage Sites, on the permanent list. 700 buildings will be broken down to make Mardin appear as it was 500 years before, and after the completion of the project, the city will be proposed for addition to the World Heritage Sites list with its appearance of a Medieval city. SANDIK ODASI Storage Room bir tablonun sırları Yazı -Text Aylin Şen rembrandt’ın ‘gece bekçisi’ tablosu, dünyanın en ünlü eserleri arasında sayılır. ama ününü sadece benzersiz tekniğine, olağanüstü yeteneğine değil ‘tablonun sırlarına’ da borçludur! SECRETS OF A PAINTING Rembrandt’s “Night Watchman” painting is counted among the world’s most prestigious works of art. Its reputation is not solely based on Rembrandt’s unique technique and extraordinary talent, but has something to do with its “secrets”. Rembrandt’ın otoportresi (üstte) ve ‘Gece Bekçisi’ adlı eseri. Self-portrait of Rembrandt (above) and his painting ‘The Night Watch’. 40 41 ir tabloyu görmek için iki farklı ülkede, iki farklı müzeye gidilir mi? Bu soruya ‘evet’ yanıtını veren tek bir eser var: Rembrandt’ın Gece Bekçisi tablosu. Tablonun biri Hollanda’da, diğeri İngiltere’de. Aslında içlerinden biri ‘kopya’. Ama “aslının göstermediklerini” o kopyada görebiliyorsunuz. Bilmece gibi oldu. Ancak Gece Bekçisi gerçekten de bilmece gibi, çok ilginç bir öyküye sahip. Üstelik, İngiliz yönetmen Peter Greenaway’in tablo için yaptığı film, öyküyü iyiden iyiye ilginç ve hatta esrarengiz hale getiriyor. Öyküyü anlatmaya Rembrandt ile başlayalım. Tam adı, Rembrandt Harmenszoon van Rijn. Hollandalı... 1606-1669 yılları arasında, Hollanda’nın sanatta ve bilimde atılım yaptığı Altın Çağ’ında yaşamış. O çağa yakışır eserler vermiş. Ne var ki, kişisel hayatında şanssızlıklar peşini bırakmamış. Çocuklarını çok küçükken hastalıklarda kaybetmiş. Eşi de genç yaşta ölmüş. Daha sonra hayatını paylaştığı kadın -elbette bu nedenle- kilise tarafından aforoz edilmiş. Rembrandt 50 yaşına geldiğinde de iflas etmiş. Eserleri haraç mezat satılmış. Nice zorlukların ardından da 4 Ekim 1669 günü hayata veda etmiş. Ölüm tarihi bu kadar net biliniyor. Ama o kadar. Sanatçının mezarı bilinmiyor. Bilinen, Westerkerk’te isimsiz mezarlardan herhangi birinde gömülü olduğu. Rembrandt yoksullara özgü bir sonla bu dünyadan ayrıldı. Oysa arkasında olağanüstü zengin bir portföy bıraktı. Resim sanatının başyapıtlarından ‘Dr. Nicolaes Tulp’un Anatomi Dersi’ portfö- 42 Is it common practice to visit two different museums in two different countries to view a painting? This question is answered with “yes” only with regard to one single work of art: Rembrandt’s “The Night Watchman” painting. One of the two versions of the same painting is in the Netherlands and the other in Great Britain. In fact, one of them is merely a “copy”. But the copy shows more than the original. The Night Watchman enigma indeed is a very interesting story. Moreover, the British director Peter Greenaway’s film on the subject matter renders this interesting story even more mysterious. Let us start with Rembrandt’s own story. His full name was Rembrandt Harmenszoon van Rijn. He was Dutch... He lived between 1606 and1669 during that golden age when Dutch art and science had flourished. He produced works worthy of that era. However, misfortunes did not leave him alone in his personal life. Diseases caused the lost of his very young children. Then, his wife died at a young age. The woman he later shared his life with was excommunicated by the church because of common-law relationship. At the age of 50 Rembrandt went bankrupt. His works were sold by auction. After all these calamities he died on October 4, 1669. The date of his death is known with that precision. But that’s it. His grave is unknown. It is only known that he is buried in any one of Westerkerk’s nameless graves. Rembrandt departed this world as a poor man. However, he left behind a rich portfolio of exceptional worth. One of the masterpieces of the art of painting “The Anatomy Lecture of Dr. Nicolaes Tulp” is just one example of the portfolio, just as many of his various paintings related to religious themes. But, this article is on “The Night Watchman” painting and the mystery behind its double exhibition in two different museums. yünden sadece bir örnek. Tıpkı, dinsel temaları işlediği pek çok tablosu gibi. Ama, bu yazıda konumuz ‘Gece Bekçisi’ tablosu. Ve iki müzede birden sergilenmesindeki sır! Dört tarafından kesildi Gece Bekçisi, birkaç yıllık çalışmanın sonrasında 1642’de tamamlandı. Hak ettiği ilgiye ve izleyiciye ise, ancak Rembrandt’ın ölümünden sonra ulaşabildi. Eser, 1715 yılında Amsterdam Şehir Müzesi’ne nakledildi. Yalnız ortada bir sorun vardı. Eser, müzedeki sergi alanı için fazla büyüktü. 379.5x453.5 cm. boyutları ile iki kolonun arasına sığmıyordu. Bunun üzerine, o çağda yadırganmayan bir yöntemle, dört bir tarafından kesildi. 363x437 cm. boyutlarına indirildi. Tablonun solundaki birkaç kişiyle, üstünde ve altındaki -esere derinlik veren- gölgeli kısım operasyona kurban gitmişti. Ama, en azından müzede sergilenecekti. Yine de çağdaşı bir ressamın içine sinmemişti anlaşılan. Neyse ki, tablonun bütünü kopyalanmıştı. Bir başka Hollandalı ressam, Gerrit Lundens’in yaptığı kopya, tablonun bütününü gösteriyordu. Rembrandt’ın ‘kesilmiş’ tablosu, bugün Amsterdam’da Rijksmuseum’da sergileniyor. Gerrit Lundens’un “kopya” tablosu ise Londra’da National Gallery’de. Gerçek bir öykü anlatılıyor Rembrandt ‘ışığın ressamı’ olarak bilinir. Tablolarında arka plan hep siyahtır. Sanki o karanlığın içine dalmış ve kimsenin görmediğini ışığıyla aydınlatıp ortaya çıkartmıştır. Peki, bu yorum yalnızca sanatsal bir anlam mı taşır? İngiliz sinemacı Peter Greenaway’a göre ‘hayır’. Greenaway, 2007 yılında, kimbilir nicedir hayalini kurduğu bir belgesel çekti. Kamerasını Gece Bekçisi tablosuna çevirip, neredeyse kare kare çekti. Kimi belgeler, sahici olup olmadığı artık bilinemeyecek tanıklıklarla tablonun esrarını çözmeye çalıştı. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu pek çok festivalde gösterilip tartışmalara yol açan belgeselde, ortaya atılan iddia şuydu: Tablo, gerçek bir öyküyü anlatıyordu. Gece Bekçisi olarak devriye gezen askerlerin komutanı bir cinayete kurban gitmişti. Ama askerler bunu örtbas edebilmek için, ölüme “eğitim kazası’ süsü vermişti. İngiliz sinemacı; tabloyu bir olay yeri dedektifi gibi araştırmış, dijital tekniğin de yardımıyla bu iddiasına kanıtlar bulmuştu. O kadarla kalmamıştı. Tablodaki tek kadın figürünün esrarını da çözmüştü! O kadın, Rembrandt’ın komşusu Kemp’in kızıydı ve genelevde çalışıyordu. Sanatçı, genç kadını gece vakti askerlerin arasında resmederek -yönetmen Greenaway’in deyimiyle- bu acı gerçeği ortaya koymak istemişti. Greenaway, iddialarını Rembrandt’ın sonraki yıllarındaki geliş- It was cut down on four sides The “Night Watchman” has been completed in 1642, after several years of hard work. But it reached the attention and the audience it deserves only after Rembrandt’s passing away. The work was transferred to the City Museum in Amsterdam in 1715. But there was a problem. The painting was larger than the exhibition space reserved for it. With its dimensions of 379,5x453,5 cm, the work of art did not fit in the space between the two columns of the museum. Thereupon, in a way deemed acceptable at that time, the painting was truncated from the four corners, to be reduced to the size of 363x437 cm. A few people on the left of the painting and the shaded areas above and below conferring its depth to the artwork fell victim to this operation. But at least, it was put on display at the museum. Nonetheless, another Dutch painter among Rembrandt’s contemporaries, Gerrit Lundens had a more scrupulous approach. Fortunately, he made a copy of the painting in its entirety showing the whole scene. Rembrandt’s “trimmed” original is today exhibited at the Rijksmuseum in Amsterdam. The copy by Gerrit Lundens is at the National Gallery in London. A true story is narrated Rembrandt is known as the painter of light. The background is always dark in his paintings, as if he had plunged into the darkness to reveal what no one has seen before, by illuminating it through his own Gece Bekçisi’nin 1715 yılında kesilen bölümleri (en üstte) ve Rembrandt’ın diğer eserleri. The parts of The Night Watch cut down in 1715 (uppermost) and Rembrandt’s other works. 43 melerle de bağlantılandırmıştı. Rembrandt varlıklı bir aileden gelmişti. Gece Bekçisi tablosunu yaptığı yıllara kadar da sıkıntı çekmeden yaşamıştı. Ancak o tablodan sonra, hayatı sanki yokuş aşağı inişe geçmişti. Eserleri görmezden geliniyor, ayrıca yeni sipariş de almıyordu. Yani, İngiliz sinemacıya göre, Rembrandt cinayeti görmüş, resmetmiş ve bu nedenle yok oluşa sürüklenmişti. Kimbilir! Rembrandt sırlarıyla, yerini kimsenin bilmediği bir mezarda yatıyor. O sırların odak noktasındaki tablosu ise, iki müzede birden sergileniyor. Hayranlık duygularıyla izleniyor. light. Does this interpretation bear only an artistic meaning? It is more than that according to the British filmmaker Peter Greenaway. In 2007, Greenaway authored a documentary which might have been the fancy of many for long-time. He turned his camera to the “Night Watchman” and shot almost frame by frame, square by square, the whole painting in detail. He employed himself to solve the mystery of the painting by evaluating some documents and testimonies of which the accuracy could no longer be established with certainty. The claims raised by the controversial documentary shown in many festivals, including in Turkey, are as follows: The painting tells a true story. The commander of the soldiers patrolling in night watch was murdered. But the soldiers described the death as a “training accident” in order to cover up the murder. The British film-maker who investigated the painting like a crime scene investigator, with the help of digital techniques, had found some evidence of this claim. He did not stop there. He solved the mystery of the only female figure in the painting! That woman was the daughter of Rembrandt’s neighbour Kemp and she was working in a brothel. According to director Greenaway, the artist “wanted to put forth this bitter truth” by painting the young woman in the company of the soldiers at night. Greenaway linked his claims to the developments in the last few years of Rembrandt’s life. Rembrandt came from a wealthy family. He did not experience any difficulties up until the time he painted the Night Watchman. However, after that, it seemed as if his life had been plunged downhill. His work was ignored and he was not receiving any new orders. According to the British film-director, Rembrandt “witnessed the murder, revived it in his painting, and because of that, he was dragged into perdition”. Who knows! Rembrandt’ın eserleri ve yaşadığı ev. Otopsi, ressamın en ünlü eserlerindendir (sol sayfa, üstte). Rembrandt’s works and his house. Autopsy is one of the most renowned paintings of the artist (left page, top). Rembrandt’ın sırları! • Rembrandt portre ressamı olarak da bilinir. Döneminin pek çok ünlü isminin portresini yapmıştır. Ayrıca onlarca otoportresi vardır. • En üretken sanatçılardan biridir. Aralarında 600 kadar yağlı boya tablonun bulunduğu 2 bine yakın çizim/eser üretmiştir. • Ölen üç çocuğunun annesi Saskia, kendisi de ölünceye kadar 8 yıl boyunca sanatçının modelliğini yapmıştır. • ‘Dr. Nicolaes Tulp’un Anatomi Dersi’ eserinde de gerçek kişiler resmedilmiştir. Tablonun baş kişisi, araştırmalarıyla tıp tarihine geçen ve o sırada 39 yaşını süren Dr. Tulp’tur. Onun dışındakilerden sadece biri doktordur. Diğerleri ise Amsterdamlı bir grup ‘meraklı zengin’dir. Otopsisi yapılan kişiye gelince: O da silahlı soygun suçundan asılarak idam edilen Aris Kindt’dir. Halka açık olarak yapılan otopsiyi, beş ressam birden çizimleriyle ‘kaydetmiştir’. İçlerinden sadece Rembrandt’ın eseri bugüne ulaşmıştır. Rembrandt’s secrets! • Rembrandt is also known as a portrait painter. He made portraits of many illustrious personalities of his time. In addition, there are dozens of his self-portraits. • He is one of the most prolific artists. He produced up to 2 thousand works of art and drawings including 600 oil paintings. • Saskia, the mother of their three deceased children, was modelling for the artist for 8 years until her own death. • “The Anatomy Lecture of Dr. Nicolaes Tulp” depicts real people. The principal personality is the then 39 years old Dr. Tulp who is historically known for his contributions in the area of medical research. Besides him, there is only one more doctor among the other persons represented in the painting. Others are a group of “curious wealthy people” from Amsterdam. As for the person who underwent autopsy: it is the convict Aris Kindt who was executed by hanging on charges of armed robbery. The autopsy, which was performed in front of the public, was put on record in drawings by five painters simultaneously including Rembrandt. The only one which reached today is Rembrandt’s work. 45 ARKEOLOJİ Archaeological Yazı-Text Elif Türkölmez 46 konya sınırları içinde yer alan ve neolitik çağ’ın en önemli yerleşim yerlerinden biri olan çatalhöyük, 9 bin yıl önceki anadolu’dan günümüze ışık tutuyor. Çağının ötesinde bir ‘Dünya Mirası’ A ‘World Heritage Site’ beyond its age Located within the boundaries of the province of Konya, Çatalhöyük is the largest and bestpreserved Neolithic site found to date. In July 2012, it was inscribed as a UNESCO World Heritage Site. Çatalhöyük’te evler vahşi hayvanlardan korunmak için yeraltına inşa ediliyordu. Duvarlarda Anadolu’da yaşayan pars figürüne sıkça rastlanıyor. The houses in Çatalhöyük were built underground against wild animals. Murals of leopards living in Anatolia are common. 47 er: Bugünkü Orta Anadolu, Konya ilinin güneydoğusu. Zaman: Bundan 9 bin yıl önce. Etrafı; içinde kaplan ve aslan gibi vahşi hayvan türlerinin yaşadığı sık ormanlarla kaplı bir yerleşim. Bu vahşi hayvanlardan korunmak için evler toprağın altında inşa ediliyor, yani giriş kapısı tavanda. Evlilik kurumu gelişmiş, mülkiyet kavramı var. Ailenin en güçlü üyesi kadın. Tıp epey ilerlemiş. Kazılarda ameliyat bıçaklarına rastlanıyor. Halk, tarımla uğraşıyor. İçlerinde sanatçılar da var. Çağının çok ötesinde bir medeniyet. Burası, bugüne kadar bulunmuş en eski ikinci Neolitik Çağ yerleşim merkezi olan Çatalhöyük. İlki neresi derseniz, Ürdün Nehri yakınlarındaki Eriha’dır. 48 Location: Central Anatolia, south-eastern part of the Konya province. Time: nine thousand years ago. Environment: a dense forest area harbouring wild animal species like tigers and lions. Hence, houses are built under the ground in order to be protected from the animals i.e., the entrance door is on the ceiling. The institution of marriage and the notion of property are developed. Women are the leading force in the family. Medicine is quite advanced, brain surgeries are performed. The people deal with agriculture. Among them there are also artists. In short, it is a civilization beyond its age. Çatalhöyük is the second oldest yet found Neolithic settlement. The first is Jericho near the Jordan River. All this knowledge is owed to British archaeologist James Mellaart who recently passed away on July 29. Mellaart performed his first excavations here together with his archaeologist colleagues David French and Allan Hall in 1961-1963. The excavations resumed in 1993 and are currently carried out by a mixed team of researchers from Great Britain, Turkey, Greece and the USA, led by Ian Hodder, former Mellaart student at the University of Cambridge. Çatalhöyük has been excavated for so many years and still new finds emanate from the settlement. So, what we’re talking about is really a very rich civilization. Çatalhöyük consists of two mounds side by side, the eastern and the western mounds (çatal is Turkish for “fork”, höyük for “mound”). The Bütün bu bilgilere, 29 Temmuz’da hayatını kaybeden İngiliz arkeolog James Mellaart sayesinde ulaşmıştık. Mellaart, arkeolog arkadaşları David French ve Allan Hall ile buradaki ilk kazıları 1961-1963 yıllarında gerçekleştirmişti. 1993’te yeniden başlayan kazılar, günümüzde Mellaart’ın Cambridge Üniversitesi’nden öğrencisi olan Ian Hodder tarafından yönetiliyor ve İngiltere, Türkiye, Yunanistan ve ABD’li araştırmacılardan oluşan karma bir ekip tarafından yürütülüyor. Çatalhöyük yıllardır kazılıyor ve bölgeden halen yeni buluntular çıkmaya devam ediyor. Yani, gerçekten çok zengin bir medeniyetten söz ediyoruz. Çatalhöyük, Doğu ve Batı yönlerinde yan yana iki höyükten oluşuyor. Doğu Çatalhöyük Neolitik Çağ’da, Batı Çatalhöyük ise Kalkolitik Çağ’da iskan görmüş. Bulunduğu yer tam olarak Konya Ovası’na tekabül ediyor. Çatalhöyük’ün diğer Neolitik yerleşimlerden temel farkı, bir köy yerleşmesini aşıp kentleşme evresini yaşamış olması. Burada 8 bin kişinin yaşadığı tahmin ediliyor. 2012’de UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne de giren Çatalhöyük’ün bulunuş hikayesi de ilginçtir: 1958 yılında bir gün bir çoban koyunlarını otlatmak için Konya Ovası’na gider. Koyunlarını otlatırken birden üzerinde oturduğu toprak parçası çöker. Yerin metrelerce altına düşen çoban kurtarılır. Ancak kimse bu çöküntünün sebebini anlamaz. Halk durumu görevlilere haber verir. Haber, bir kaç yıl sonra Londra’ya ulaşır ve Mellaart burayı kazmak için ekibiyle birlikte yola düşer. Çatalhöyük’te konutlar iç içe. Ancak, savaş ve yıkım izlerine hiç rastlanmıyor. Bu da bu sıkışık yapılanmanın savunma endişesine Mezarlar evlerin içindeydi (sol sayfa). Temsili bir Çatalhöyük evi ve avlanmayı gösteren duvar resimleri (altta). Graves were inside houses (left page). A representative Çatalhöyük house and mural paintings depicting hunting (below). 49 Anadolu’ya girişi yasaklanmıştı Kendisini ‘bir Anadolu aşığı’ diye tanımlardı James Mellaart. Genç bir arkeolog olarak geldiği Türkiye’de 1954-1959 yıllarında Beycesultan kazılarına katılmıştı. Bu dönemde gerçekleştirdiği yüzey araştırmalarıyla Hacılar ve Çatalhöyük yerleşimlerini saptamıştı. 1957’de Hacılar’da kazıya başladı, arkasından 1961’de kendisi ve arkeoloji dünyası için çok önemli bir yerleşim olan Çatalhöyük kazısına başladı. Çatalhöyük’te Anadolu ’nun ilk yerleşik yaşama geçen toplulukları üzerine önemli bilgilere ulaşan Mellaart, 1963’te Çatalhöyük kazılarını sürdürdüğü sırada, varlığı hiçbir zaman saptanamamış olan Dorak Hazinesi üzerine yayımladığı bildiri nedeniyle Çatalhöyük’teki kazı çalışmaları durduruldu. Bu nedenle dünyaya tanıttığı Çatalhöyük Neolitik yerleşiminde sadece dört sezon çalışma imkanı oldu. Mellaart’ın Anadolu’ya girişi yasaklandı. Buna çok üzülmüştü ama Çatalhöyük’ün UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmesiyle üzüntüsü biraz olsun hafifledi. Mellaart 1961-1963 arasında İstanbul Üniversitesi ’nde Anadolu ve Yakındoğu arkeolojisi konusunda dersler vermişti. 1925 yılında Londra’da doğan Mellaart, 29 Temmuz 2012’de Londra’da hayatını kaybetti. dayanmadığını gösteriyor. Arkeologlara göre bu yapılanmanın nedeni birçok kuşağı kapsayan aile bağlarının kuvvetli olması. Konutlar temiz ve bakımlı tutulmuş. Damlar gündelik hayatta çok önemli. Sokak olarak kullanıldığı gibi birçok günlük etkinliğin de özellikle havanın iyi olduğu günlerde damlarda sürdürüldüğü düşünülüyor. Damlara ocaklar kurulup ekmek pişirildiği ve bu ekmeklerin birlikte yendiği sanılıyor. Çatalhöyük’te evler hayatın ta kendisi demek, her şey ev içlerinde oluyor. Ölüler bile evin içine gömülüyor. Hatta ibadet de evde yapılıyor. Bu anlamda her ev bir tapınak. Doğu Höyük, Anadolu’da kutsal yapılara rastlanan en eski yerleşim yeri olarak biliniyor. Evlerdeki kutsal mekan olarak tanımlanan odalar diğerlerinden daha geniş. Buradaki duvar resimleri, kabartmalar ve heykeller, diğer konut odalarına oranla daha yoğun ve daha farklı. Çatalhöyük’te tarım ve hayvancılık gelişmiş. Yaşadıkları alan bereketli bir toprak. Buğday, arpa ve bezelye gibi bitkilerin tarımını yapmaya başladıkları, Mellaart banned from Anatolia James Mellaart used to describe himself as “a lover of Anatolia”. He initially participated as a young archaeologist in excavations at Beycesultan in Turkey between 1954 and 1959. The surface research he conducted during this period resulted in the establishment of the locations of the Hacılar and Çatalhöyük settlements. In 1957, he began excavations at Hacılar, followed by the excavations he launched in 1961 at Çatalhöyük, a settlement of great significance for himself and for the world of archaeology. Mellaart made important discoveries at Çatalhöyük on Anatolia’s first sedentary communities. His findings revealed this section of Anatolia as a centre of advanced culture in the Neolithic period. Unfortunately, the Çatalhöyük excavations were interrupted and Mellaart was banned from Turkey for his involvement in the Dorak affair, due to a 1963 article in which he published drawings of supposedly important Bronze Age artefacts that later went missing. The existence of the controversial Dorak Treasury was never clearly established, but Mellaart, who personally introduced Çatalhöyük to the world, was not able to work at the Neolithic Settlement for more than four seasons (1961 and 1965). After the scandal, the site lay idle until 1993. It was a very sad situation for Mellaart, but a bit of his grief subsided when Çatalhöyük was finally inscribed this year on the UNESCO World Heritage List. Between 1961 and 1963 Mellaart gave lectures on the archaeology of Anatolia and the Near East at the University of Istanbul. Mellaart was born 1925 in London. He died in London on July 29, 2012. 50 Cambridge Üniversitesi’nden arkeologlar 1993’ten bu yana kazı çalışmalarını sürdürüyor (üstte solda ve altta). Kazı Başkanı Prof. Dr. Ian Hodder ve Çumra Belediye Başkanı Yusuf Erdem (üstte sağda). Archaeologists from the Cambridge University continue excavation works since 1993 (left above and below). Prof. Ian Hodder, Head of Excavations and Yusuf Emre, Mayor of Çumra (right above). eastern mound was settled during the Neolithic Age and the western mound was settled in the Chalcolithic period. Its location coincides exactly with the Plain of Konya. The main difference from other Neolithic settlements is that Çatalhöyük was developed far beyond the establishment of a rural settlement and reached the stage of urbanization. It is estimated that eight thousand people lived there. The story of its discovery is also interesting. One day in 1958, a shepherd goes to the Konya Plain to graze his sheep. Suddenly the ground under his feet crashes. He falls meters below the earth and is rescued afterwards. Puzzled about the cause of this collapse the public alerts the authorities. Meanwhile, the news reaches London, and a few years later Mellaart sets out to dig in here with his team. Çatalhöyük houses were built very close to each other. However, traces of war or destruction were not observed. This is to say that the congested structure was not based on defence concerns. According to archaeologists, this intertwined structure is to explain with strong family ties, covering many generations. Homes were kept clean and tidy. Roofs were very important in everyday life. As much as they served as streets, it is thought that roofs were also used as the venue for many daily activities such as bread baking and dining, especially on days when the weather was nice. Çatalhöyük houses meant life itself, everything was inside the home. Even the dead were buried into the house. Worshipping gods was also performed at home. In this sense, there was a shrine in every home. The Eastern Mound is known to be the settlement with the oldest sacred structures in Anatolia. Rooms defined as sacred space were more spacious than other rooms in private households. Their wall paintings, reliefs and sculptures were different and more intense than those in other residential rooms. In Çatalhöyük agriculture and animal husbandry were developed. Thanks to the fertile soil in which they lived, they began to carry out the cultivation of wheat, barley and peas. While continuing to perform hunting, they also domesticated cattle. It is thought that salt production from Ilıcapınar was carried out and that production surplus remaining from the use of the town was sold to the surrounding settlements. Sea shells used as jewellery, thought to come from the Mediterranean coast were also found. Pieces of fabric uncovered there are defined as to be the earliest examples of weaving. It seems to be the case that pottery, wood carving, basketry, bone handicrafts, such as the manufacture of tools were also developed. 51 yoğun biçimde avcılığa devam ederken sığırı evcilleştirdikleri belirlenmiş. Ilıcapınar’dan tuz üretildiği, kasaba kullanımını aşan üretim fazlasının civar yerleşimlere satıldığı düşünülüyor. Kazılarda ayrıca, Akdeniz kıyılarından geldiği tahmin edilen ve takı olarak kullanılan deniz kabuklarına rastlanmış. Ele geçen kumaş parçaları ise dokumacılığın en eski örnekleri olarak tanımlanıyor. Çanak çömlekçilik, ahşap işçiliği, sepetçilik, kemik alet üretimi gibi zanaatların da gelişkin durumda olduğu görülüyor. Tarihin ilk ‘sanatçıları’ Anadolu’da yaşıyordu Çatalhöyük’te ilginç olan bir başka şey ise, halkın sanata düşkünlüğü. Konutların iç duvarları panolarla örtülü. Bazıları bezeksiz, kırmızının çeşitli tonlarında boyalı. Bazılarında geometrik bezekler, kilim desenleri, iç içe geçmiş daireler, yıldızlar ve çiçek motifleri bulunuyor. Bir kısmında el ve ayak izleri, tanrıçalar, insan, kuş ve diğer hayvanlar, av sahneleri ile doğal çevreyi yansıtan çok çeşitli tasvirlerle bezenmiş. Kullanılan diğer bir bezeme türü kabartma betimlemeler. İç düzenlemelerde platformlara oturtulmuş boğa başları ve boynuzları görülüyor. Birçok evin duvarında gerçek boğa başlarının kille sıvanmasıyla yapılan kabartmalar mevcut. Konut duvarlarında yer alan tasvirler av ve dans sahneleri, insan ve hayvan resimleridir. Hayvan resimleri akbaba, leopar, çeşitli kuşlar, geyik ve aslan gibi hayvanlar. Ayrıca 8 bin 800 yıl öncesine ait, kilim motifleri denilebilecek motifler de görülüyor. Bu motifler, günümüz Anadolu kilim motiflerine çok yakın. Bazı mekanlarda bunlar bir dizi halinde ve Mellaart bu yapıların kutsal mekan ya da tapınak olduğunu ileri sürüyor. Yazımızın başında Çatalhöyük’ün ikinci en eski Neolitik Çağ yerleşim merkezi olduğunu söylemiştik. Ama anlattıklarımız gösteriyor ki, burası Eriha’dan daha gelişmiş bir medeniyet. Bunu arkeologlar da doğruluyor. Yani Çatalhöyük için, en gelişmiş Neolitik Çağ yerleşim merkezi olduğunu söylemek mümkün. Ana Tanrıça mı, oyuncak mı? Çatalhöyük’te Ana Tanrıça figürü çok önemli. Ama hemen baştan söyleyelim, pek çok bilim insanı, tanrıça tapımının tarih öncesi dönemlerde de var olup olmadığı konusunda kuşku duyuyor. Bu figürlerin oyuncak, büyü aracı ya da ölenin eşini simgeleyen mezar hediyeleri olabileceği düşünüyor. Ancak yine pek çok bilim insanı da Çatalhöyük kazılarında çok fazla bulunan bu heykellerin Ana Tanrıça figürü olduğunu düşünüyor. Yanıbaşında iki leoparla bir koltukta oturan ‘Doğuran Çatalhöyük Tanrıçası’ en ünlüsü. Bu heykeller, burada anaerkil bir sistem olduğunun da göstergesi. Bir Çatalhöyük evinin duvarı ise memelerle kaplı. Ancak bu memelerin uçları kuş gagası biçiminde. Kuş gagasının ve memenin bu birleşimi tanrıçanın hem can aldığını, hem de can verdiğini gösteriyor. ‘Doğuran Çatalhöyük Tanrıçası’ çok sonraki dönemlerde aslanlarda birlikte gösterildi. Boğa Çatalhöyük’te sık kullanılan bir simgeydi. Boğa bedensel ve cinsel gücüyle erkekliği; yuvarlak hatları, topraktan aldığı rengi ve hilal biçimindeki boynuzlarıyla dişiliği simgeliyor. Amerikalı arkeolog Marija Gimbutas, boğa başının rahmi simgelediğini ileri sürer. Gerçekten boğa başı rahim biçimindedir. Boğa boynuzları rahme giden kanalları gösteriyor olabilir. 52 History’s first ‘artists’ were living in Anatolia Another salient characteristic of Çatalhöyük is art. Inner walls of the houses were covered with panels. Some were painted in various shades of red without any decoration. Others were decorated with geometric figures, rug designs, nested circles, stars and floral patterns. Some decorations contained hand and footprints, goddess and human figures, birds and other animals’ depictions, hunting scenes and a wide variety of imagery reflecting the natural environment. Another type of decoration used was the descriptions in relief. Sculptural arrangements composed of bull heads and horns set up on platforms were found in homes as well. Real bull heads coated with clay turned into reliefs adorned the walls of many houses. Some spaces were decorated with continuing series of such figures. Mellaart suggests that these were sacred structures and probably public shrines or houses of worship. The house walls were decorated with depictions of hunting and dancing scenes, pictures of people and animals, pictures of vultures, leopards, various birds, animals such as deer and lions. Moreover, designs termed as rug patterns of 8 thousand 800 years ago present a close resemblance with today’s Anatolian kilims’ patterns. Is it the Mother Goddess or a toy? The figure of the Mother Goddess was important at Çatalhöyük. But let’s say right from the outset that certain scientists doubt the existence in pre-historic times of a goddess cult. According to some, these figures found in tombs might have been toys, magic tools or burial gifts symbolizing the deceased’s spouse. However, many scientists think also that these figurines found in great numbers at Çatalhöyük excavations were indeed Mother Goddess statues. The most famous of them is the ‘Goddess of Çatalhöyük’ in childbirth posture sitting on a couch protected by two leopards next to her. These sculptures are also interpreted as an indicator of a matriarchal society. One Çatalhöyük house’s walls were in fact decorated with female breast pictures. Nevertheless, the nipples of these breasts were in the form of bird’s beaks. This combination of bird beak and breast meant that the goddess gave life as much as she took life. The Goddess of Çatalhöyük was also shown with lions at later periods. Bull was a symbol often used in Çatalhöyük. Its physical and sexual power symbolized masculinity, its rounded forms, its earthen colour and crescent-shaped horns were icons of femininity. Marija Gimbutas, a Lithuanian-American archaeologist known for her research in matriarchal studies argues that the bull’s head symbolizes the womb. Indeed the bull’s head is in the form of uterus. The Taurus horns may emulate the channels leading to the uterus. GÜZELLİK KUTLANIYOR! adının anlamı “güzellik geliyor”... doğrusu pek uygun bir isim. ne de olsa nefertiti, sadece çağının değil bütün çağların en güzel kadınlarından biri. 6 aralık 2012 günü, güzelliği bir kez daha hatırlanacak, selamlanacak! Beauty is celebrated! Her name means “beauty comes”... Indeed, a very appropriate name. After all, Nefertiti is one of the most beautiful women of all ages. On December 6, 2012, her beauty will be remembered and celebrated once again. ARKEOLOJİ ÖYKÜLERİ Archaeological Stories Nefertiti büstü Berlin’deki Neues Museum’da sergileniyor. The Nefertiti bust is exhibited at the Neues Museum in Berlin. 54 Yazı -Text Aylin Şen arih gelişi güzel seçilmiş değil. O günden tam 100 yıl önce, 6 Aralık 1912 günü, büstü Tel Amama kentindeki kazıda bulunmuştu. Bulan, Alman arkeolog Ludvig Borchardt’dı. Tahmin edileceği üzere, Borchardt, arkeoloji camiasını heyecana boğan o eseri ülkesine götürmüştü. Nefertiti, o günden bu yana, Berlin Müzesi’nde ziyaretçileriyle buluştu. 2009’da ise Neues Museum’a taşındı. Kalkerden yapılmış büst öylesine “canlı” ve etkiliydi ki, 100 yıldır en çok kopyalanan arkeolojik eser oldu. Her kopyasında, karşısındakini o “mesafeli” bakışlarıyla süzdü. Yaşarken olduğu gibi, gücünü hissettirdi. Gerçekten de çok güçlü bir kraliçeydi Nefertiti. Hatta, onun için, eski Mısır’ın ilk güçlü hükümdarı bile denebilirdi. Çünkü eşi Firavun 4. Amonhotep ile aynı düzeyde sayılıyordu. Firavunun verdiği cezaları verme, yapması gerekenleri yapma yetkisi vardı. Bu, Mısır halkının hiç hoşuna gitmiyordu. Huzursuzluk dalga dalga yayılıyordu. Ancak huzursuzluğun tek nedeni, Nefertiti’nin gücü, yetkileri değildi. Toplumu sarsan büyük değişimin ‘mimarı’ olduğuna ilişkin kanaatti. Nefertiti’nin, hakkında kesin ve net bulgular olmasa da, Asyalı bir Prenses olduğu sanılıyor. Asıl adı Tadukhepa’ydı. Mısır’a gelin geldiğinde Nefertiti adını almıştı. Ancak sadece o değil, Firavun eşi de adını değiştirmişti. 4. Amonhotep, Akhenathon olmuştu. Ve bu, bir isim değişikliğinden çok daha fazlası demekti. Firavun, antik Mısır tanrılarını bırakmış ve ‘tek tanrıya’ inanmaya başlamıştı. Bu yeni dinde erkekler sünnet oluyordu. Tapınağa girmeden önce eller ve ayaklar yıkanıyordu. Domuz eti yemek günahtı. Gökyüzünde olduğu düşünülen bir tanrıya dua edilip tapılıyordu. MÖ 14. yüzyıldı. Yani henüz Musa ve aynı sarayı paylaşacağı II. Ramses doğmamıştı. Tek tanrılı din, başta güçlerini kaybeden din adamları olmak üzere toplumda huzursuzluğu yol açmıştı. Suçlayan parmaklar da hep, Asya’dan çıkıp gelen Nefertiti’ye yöneliyordu. Nefertiti’nin 11 yılda 5 doğum yapması, ancak çocukların hepsinin de kız olması, bir başka suçlama nedeniydi. Nefertiti bir kadın olarak Firavun’la aynı güce sahip olmakla kalmayacak, sonrasında tahta bir kadın mı oturacaktı yoksa! Akhenathon’un tanrısı yüzünden heykelleri, kuralları ortadan kaldırılan Mısır tanrıları gazaba gelmeyecek miydi? Bütün bunlardan nasıl kurtulabileceklerdi? Soruların yanıtını, bir salgın hastalık verdi. Önce beş kızlarından dördü hayatını kaybetti. Ardından Firavun Akhenathon. Mısırlıların hiç şüphesi yoktu: Bu, tanrıların öfkesinden başka bir şey değildi. Tanrılar, Firavun ve çocuklarını hayattan kopartmıştı. Peki ya Nefertiti? Kısa bir süre sonra o da öldü. Kayıtlar, ölümünün nedenini yazmıyordu. Yüzyıllar boyunca da, salgından başka ihtimal görülmemişti. Ama 21. yüzyıl bu konuda bir vaatle geldi! Luxor’daki Krallar Vadisi’ndeki kazılarda, 2002 yılında bir mezar dikkatleri üzerine çekti. Mezarda 2 kadın ve 1 erkek mumyası vardı. İlginç olan, kadın mumyalarından birinin elleri arasında kraliyet asası tutmasıydı. Kolunda da yalnızca firavunların ve kraliçelerin taktığı bir kolluk vardı. Arkeoloji dünyası, bir kez daha ayağa kalktı. Mumya, çok büyük bir ihtimalle kraliçe Nefertiti’ye aitti. Ve eğer gerçekten, Krallar Vadisi’ndeki mezarda bulunan Nefertiti ise, ölümünün esrarı da çözülüyordu. Çünkü, mumya, başına aldığı sert bir darbeyle ölmüş bir kadına aitti! Tarihin, çok az bilinen ama bilindiği kadarıyla tek tanrılı dinler inancında ilk adımların atıldığı bir dönemi, böyle bitmiş olmalıydı. Nefertiti, önce eşi Firavun Akhenaton’u kaybetmiş ve sonrasında bir suikaste uğramıştı. Onların ölümüyle antik Mısır, çok tanrılı inanışa geri dönmüştü. Aralık 2012’de, Berlin çok farklı bir kutlamaya ev sahipliği yapacak. Büstünün bulunuşunun 100. yıldönümünde gelmiş geçmiş tüm çağların en güzel ve güçlü kadınlarından biri anılacak. The date is not selected randomly. Exactly 100 years ago, on December 6, 1912, the bust was found at the excavations in the city of Tel Amama by German archaeologist Ludwig Borchardt who took his exciting discovery to Germany. Nefertiti, for exactly 100 years since that day, has been greeting her visitors in a Berlin museum. The limestone bust was so fascinating that it was the most copied archaeological artefact in the last 100 years. Through each replica she continued to captivate onlookers with her distant gaze putting forth her strength and power as during her lifetime. Indeed, Nefertiti was a very powerful queen, considered even as the first powerful ruler of ancient Egypt. As wife of Amenhotep IV (Akhenaten), a pharaoh who shared power with her, Nefertiti was taking advantage of the privilege to use all the authority, otherwise incumbent solely upon the sovereign himself, such as imposing punishments. This situation did not please the Egyptian people at all; waves of unrest were spreading all over the country. They blamed the queen of being the mastermind behind Akhenaten’s attempts to transform Egypt’s religion. Although precise findings as to Nefertiti’s origins are not available, she is commonly believed to be an Asian princess. Her real name was Tadukhepa. Nefertiti was the name she received when she came as bride to Egypt. Meanwhile the Pharaoh himself had changed his own name from Amenhotep to Akhenaten. And it meant more than just a name change. The Pharaoh, abandoning the gods of ancient Egypt, began to believe in “one true God”. In this new religion men were circumcised; bathing hands and feet was duty before entering the temple and it was a sin to eat pork. A god, thought to be in the sky was worshiped. This was occurring during the 14th century BC. So neither Moses nor Ramses II were yet born. Monotheism led to unrest in society especially among the clergy who lost their power. Hence, accusing fingers always sought to address Nefertiti, the alien queen from out of Asia. Another cause of blame was the fact that Nefertiti gave birth to 5 children in11 years but all of them girls. Not only was Nefertiti sharing power as a woman with the Pharaoh, but there was also a risk that a woman would sit on the throne after Akhenaten! Would the wrath of the gods of ancient Egypt whose statues and rules were eliminated by Akhenaten not fall on the Egyptians? How could they be safeguarded from all this? The answer was given by an epidemic. It first killed four of the five royal daughters and then Pharaoh Akhenaten. Egyptians had no doubt: this was nothing else than the anger of the gods. Gods put an end to the lives of the Pharaoh and his descendants. A short time later, Nefertiti also died. Records did not indicate the cause of her death. Over the centuries, the epidemic was accepted as the most likely cause of Nefertiti’s demise. But the 21st century brought new clues. In 2002, during excavations at the Valley of the Kings in Luxor, a particular tomb sheltering 1 male and 2 female mummies drew the attention of archaeologists. One of the women held a royal sceptre in her hands and wore an arm band of the kind reserved to pharaohs and queens. The world of archaeology, once again stood up. That mummy, very probably belonged to Queen Nefertiti. And if that tomb at the Valley of the Kings was indeed Nefertiti’s, this discovery was also solving the mystery of her death. The mummy had a deep hole on her skull proving that she was killed hit with a hard object on her head. Thus came probably to an end a rather little known but significant episode of history, which laid the first foundations of a monotheistic religion. Nefertiti lost first her husband Pharaoh Akhenaten and thereafter fell victim to an assassination plot. Following their death, ancient Egypt returned to the polytheistic belief. In December 2012, Berlin will host a very particular celebration. On the occasion of the centennial of the discovery of her bust, Nefertiti, one of the most beautiful and powerful women of all ages will be remembered. 55 Türkler’i batıya taşıyan SELÇUKLULAR osmanlı’nın ve türkiye cumhuriyeti’nin kökleri onlara uzanıyor... bıraktıkları eserler bizi bize anlatıyor... ama biz onları yeterince tanımıyorduk, konuşmuyordu, çünkü bilmiyorduk... bugüne kadar. çünkü “anadolu selçuklu uygarlığı projesi” çok önemli bir çalışma ile öykülerini ve günümüze miras bıraktıkları eserleri ortaya çıkardı. anadolu’nun en huzurlu dönemine ışık tuttu. TARİH History Yazı-Text Aylin Şen 56 SELJUKS moved the Turks towards the west The roots of the Ottoman Empire and the Republic of Turkey stretch to them... The works of art and artefacts they left behind are telling us our own story. But we did not elaborate much on them so far, our relevant knowledge having rather been limited... Finally, the “Anatolian Seljuk Civilization Project” revealed to us the scope of their true legacy, while shedding light on the most peaceful historic period in Anatolia. Çifte Minareli Medrese, Erzurum (büyük resim), İnce Minare Medresesi, Konya (küçük resim). Twin Minaret Medrese, Erzurum (large picture), İnce (“slender”) Minaret Medrese, Konya (small picture). 57 ünyanın hiçbir köşesinde, Anadolu topraklarında olduğu kadar zengin bir ‘uygarlıklar havuzu’ yok. Tarih öncesinden bugüne, Anadolu, onlarca büyük ve sayısız küçük uygarlık / krallık / imparatorluğa ev sahibi oldu. Müzelerimiz, onlardan bize miras eserlerle dolu. Kimisi, Çatalhöyük gibi ‘insanlık tarihinin ilk izlerini’ bugüne taşıyor. Kimisi, ‘Anadolu’daki Roma dönemini’ anlatıyor. Tümünü bir arada düşündüğümüzde de ortaya benzersiz bir tablo çıkıyor. Belki müzelerimiz, New York, Londra, Paris ya da Petersburg müzeleriyle aynı kulvarda görünmüyor. Oysa, o benzersiz özelliğiyle hepsinin önüne geçiyor. Anadolu müzeleri, bir yerlerden çalınmış ya da taşınmış eserleri değil ‘kendi topraklarına ait eserleri’ buluşturuyor. Özellikle son yıllardaki müzecilik hamlesiyle Anadolu’dan çalınmış ya da taşınmış eserler de geri getiriliyor. Ve tarihi miras her geçen gün daha da zenginleşiyor. ‘Anadolu Selçuklu Uygarlığı Projesi’, işte o hamlelerden biri. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün himayesinde yürütülen proje tamamlandı. Günümüzün 49 il ve 110 ilçesini kapsayan bir coğrafyada kurulmuş Anadolu Selçuklu şehirleri tarandı. O şehirlerdeki hanlar, kervansaraylar, hastaneler, medreseler, camiler, türbeler, saray ve köşklerin durumu tesbit edildi. Bir bakıma Anadolu Selçuklu uygarlığının envanteri çıkartıldı. Ve o envanter, Türkiye’de ilk kez 1000 sayfalık 2 ciltlik bir albümde toplandı. Albüm, sadece yapıları tanıtmıyor. Hem onlar ve hem de saha çalışmasının toplamı ile Anadolu Selçuklu Dönemi’nin sosyal, kültürel yapısını da anlatıyor. Doğrusu, anlatılanlar o dönemi neden bilmek gerektiğini gösteriyor Asya’dan ejderhaları ile geldiler Selçuklular, sadece kendilerinin değil, Anadolu’nun ve hatta bugün Orta Doğu diye adlandırılan coğrafyanın kaderini tümüyle etkiledi, değiştirdi. Yepyeni bir kültürle gelmiş ve yepyeni kültürlerle tanışmışlardı. Projeyi yürüten bilim insanlarına göre, bu süreç dayatmacı değil barışçı -uzlaşmacı bir alışveriş olmuştu. Selçuklular, aslında kadının toplumdaki varlığını yadsımayan, Anadolu için bile ileri sayılabilecek bir kadın anlayışına sahipti. Kadınlar, toplumun etkin üyeleriydi. Dahası, kadınlar görkemli yapılar inşa edecek kadar üretkendi. Selçuklular’ın geçmişinde göçebelik vardı. Bu yüzden, örneğin hayvancılıkta çok gelişmişlerdi. Ancak, Anadolu’da yerleştikleri şehirlerde, kısa sürede pekçok kalıcı eser/yapı inşa ettiler. Şehrin mimari tekniğinden yararlanırken, yapıları Asya’dan hatıra figürlerle zenginleştirdiler. Örneğin, sarayları ya da hanları o zamana kadar hiç rastlanmayan ejderha İstanbul Çinili Köşk Müzesi’nde sergilenen Selçuk Dönemi eserlerinden biri. Konya Kubadabat Sarayı kazılarından çıkartılan çini eser 13. yüzyılın ilk yarısına tarihleniyor. One of the Seljuk artifacts exhibited at the Tiled Kiosk Museum, İstanbul. The tile unearthed during the excavations at the Kudabadad Palace, Konya, is dated to the first half of the 13th century. Nowhere in the world is there such a rich “pool of civilizations” as in Anatolia. Since prehistoric times, these lands have been home to dozens of large and numerous small civilizations / kingdoms/ empires. Our museums and archaeological sites are full of the treasures inherited from these civilizations. Some, such as Çatalhöyük, reflect the first traces of the history of mankind. Some give us insight into the Roman Period of Anatolia. Maybe our museums do not appear in the same prestigious lane with the museums in New York, London, Paris or St. Petersburg. Yet, they are superior on one particular count: Anatolian museums do not carry stolen, smuggled or displaced artefacts of other lands, but bring together “artefacts originating from their own Anatolian homeland”. Especially in recent years, thanks to a radical reclaim policy, historical artefacts stolen or moved out of Anatolia are being brought back one by one; so that our historical heritage is being progressively recovered. In this spirit, the “Anatolian Seljuk Civilization Project” has been a very fruitful initiative, carried out under the auspices of President Abdullah Gül. Anatolian Seljuk settlements have been scanned in 49 provinces and 110 cities in Turkey. The conditions of the inns, caravanserais, hospitals, madrasas, mosques, mausoleums, palaces and pavilions of Seljuk heritage have been carefully examined. A comprehensive inventory of the Seljuk Civilization heritage in Anatolia has been drawn up and assembled in an album of 1000 pages in 2 volumes. The album does not only describe monuments and buildings, but dwells upon the social and cultural aspects of the Anatolian Seljuk period as well. They brought along their dragons from Asia Anatolian Seljuks did not only change their own destiny, but exerted a fundamental impact on the fate of Anatolia and even of the entire region today known as the Middle East. While bringing along their own culture, they were introduced to new cultures. This was not a coercive process, but rather a peaceful cultural inter-action, according to scholars in charge of the project. Seljuks had an advanced understanding as to the place and role of women in society. Seljuk women were active members of their communities. Seljuk Turks had a nomadic past. Hence, for example, were they good in livestock breeding. Nevertheless, they adapted themselves in a short time to the sedentary lifestyle and created their own architectural monuments in Anatolia, in the cities where they settled down. While utilizing the urban architectural techniques, they were decorating the buildings with memorabilia from Asia. For example, they adorned palaces and inns with dragon figures quite uncommon for the region. They had brought along from Asia their faith in the protective character of dragons. To these beliefs symbolized by the dragon figure was soon added the Islamic culture. Eventually, Seljuk Turks laid the foundation of a new civilization in Anatolia. Nasreddin Hodja’s “hometown” According to historians, the outbreak of the plague in the European continent was caused by some migrant groups who used the northern route to cross over from Asia to Europe. These historians suggest that the fear of the plague delayed the European Renaissance and dragged the continent into the darkness of the Middle Ages. Quite differently, Seljuks had brought tolerance with them. Even today, those poets and thinkers who come to our mind when we talk about tolerance are the names of that era, such as Rumi, Yunus Emre, 58 figürleriyle süslediler. Çünkü yanlarında, Asya’nın koruyucu/kollayıcı ejder figürleriyle gelmişlerdi. Ejderin simgelediği inanışlara, kısa sürede İslam kültürü de katıldı. Ve Selçuklular yeni bir uygarlığın temelini attı. Nasreddin Hoca’nın “memleketi” Tarihçilere göre, Asya’dan göç eden kollardan bazıları kuzeyden Avrupa’ya geçmiş ve giderken yanlarında vebayı, o korkunç salgını götürmüştü. Veba korkusu, Avrupa Rönesansını geciktirmiş ve kıtayı Orta Çağ karanlığına sürüklemişti. Selçuklular ise, yanlarında hoşgörüyü getirmişti. Kanıtı da, bugün bile hoşgörü dediğimizde aklımıza gelenlerin, o dönemin isimleri olmasıydı: Mevlana, Yunus Emre, Nasreddin Hoca... Ve daha niceleri! Anadolu, onlarla birlikte, belki hiç olmadığı kadar huzurlu bir dönem yaşamıştı. Huzur, beraberinde ticaret kolaylığını getiriyordu. Yani ekonomik ve toplumsal gelişmeyi. Selçuklular, savaş korkusu olmadan seyahat edebilen tüccar kafileleri için başka kolaylıklar da düşünmüştü. Örneğin, neredeyse bugünkü Türkiye’yi kapsayan bir coğrafyada sayısız kervansaray inşa edilmişti. Tüccarlar, o kervansaraylarda birkaç gün para vermeden konaklama imkanına sahipti. Kervansaraylarda atlarını tımar edecek, kendilerinin de hastalıklarını iyileştirecek sağlıkçılar olurdu. Dahası, Selçuklular gerçekte bir “kara toplumu” oldukları halde deniz ticaretinin de geliştiğini görmüş ve Alanya civarına tersane bile kurmuşlardı. Bütün bu kara ve deniz trafiği, hem ekonomik anlamda zenginlik yaratıyordu hem de kültürel çeşitlilik sağlıyordu. Muhtemelen bu yüzden, Anadolu destanlarının önemli bölümü Selçuklu döneminde yaratılmıştı. Ne yazık ki, sadece 300 yıl kadar sürmüştü bu dönem. Anadolu Selçuklu uygarlığının sonunu, Moğol akını getirmişti. Bazı yorumcuların Selçuklu ile karıştırdığı Moğol egemenliği altındaki “son dönem” Selçukluların yarattığı huzur ve hoşgörüyü paramparça ederek geçti. Anadolu kimbilir kaçıncı kez kargaşaya ve şiddete boyun eğdi. 1308 yılında, son sultan II. Mesud’un ölümüyle, Anadolu Selçuklu Devleti tarihe karıştı. Ardında muhteşem bir mimari varlık ve -belki de yeni yeni tanıyacağımız- zengin bir kültür bırakarak. Prof. Dr. Haşim Karpuz editörlüğünde, Ahmet Kuş, Feyzi Şimşek ve İbrahim Dıvarcı tarafından hazırlanan albüme Cumhurbaşkanı Gül önsöz yazdı. Albüm Selçuklu Belediyesi Kültür Yayını olarak basılıp yayınlandı. The preface of the album edited by Prof. Haşim Karpuz and prepared by Ahmet Kuş, Feyzi Şimşek and İbrahim Dıvarcı was written by President Abdullah Gül. The album was published by the Selçuklu Municipality as part of its Cultural Publications. Nasreddin Hodja... And many more! During the Seljuk era, Anatolia experienced its most peaceful period. The ease of trade warranted by a peaceful environment eventually resulted in economic and social development. The Seljuks had also thought of further means to provide support for the development of commerce. They built a myriad of caravanserais on a geography encompassing almost the whole of present-day Turkey, where merchants were allowed to stay free of charge for a few days and, where employees helped them groom their horses and health care workers healed their wounds and diseases. Moreover, the Seljuks who were originally a land community had realized the importance of maritime trade as well and established even a shipyard around present-day Alanya. All of these land and sea trade, besides providing economic wealth, was creating cultural diversity. Probably, therefore, an important part of the Anatolian epics were created during the Seljuk period. Unfortunately, this period lasted only 300 years. Mongolian raids brought to an end the Anatolian Seljuk civilization. The Mongol domination in the “end-stage”destroyed the atmosphere of peace and tolerance which had been created by the Seljuks, Anatolia succumbing once again in its history to chaos and violence. With the death in 1308, of the last Seljuk sovereign, Sultan Mesud II, the Anatolian Seljuk State disappeared definitively from the scene of history; leaving behind a splendid architectural heritage and a rich cultural legacy. BİR ZAMANLAR ANADOLU’DA Türkler’in Anadolu’ya yerleşmesi 1071’deki Malazgirt Savaşı’ndan sonra hızlandı. Selçuklu komutanı Kutalmışoğlu Süleyman Şah, Anadolu’daki fetihleri batıya yayarak 1075’te İznik’i Bizans’tan aldı ve burayı başkent yaparak bağımsızlığını ilan etti. Anadolu Selçuklu Devleti, 1308 yılına kadar varlığını sürdürdü. Anadolu Selçuklu mimarisinin günümüze kalan en önemli örnekleri arasında, Konya’da Alâeddin Camii, Karatay Medresesi, İnce Minareli Medrese, Niğde’de Alaeddin Camii, Ankara’da Aslanhane Camii, Kayseri’de Huand Hatun Camii ve Külliyesi, Afyonkarahisar’da Ulucami, Erzurum’da Çifte Minareli Medrese, Sivas’da Gök Medrese, Buruciye Medresesi ve Çifte Minareli Medrese, Kırşehir’de Melik Gazi Kümbeti,Tercan’da Mama Hatun Türbesi, Ahlat’da Ulu Kümbet ve Çifte Kümbetler ile Nevşehir’de Tuzköy Camii, Kızılkaya Camii gösterilebilir. Ancak, 2007 yılında başlayıp geçen yılın sonunda tamamlanan ‘Anadolu Selçuklu Uygarlığı Projesi’ kapsamında ortaya daha kapsamlı bir liste çıkartıldı. Bilinenlere yepyeni eserler eklendi. Bu arada, Selçuklu arkeolojisinin yetersizliğine vurgu yapılarak yeni projelerin gereğine işaret edildi. ONCE UPON A TIME IN ANATOLIA The settlement of Turks in Anatolia accelerated following their victory at the Battle of Manzikert in 1071. Seljuk commander Kutalmışoğlu Suleiman Shah, spreading the conquest of Anatolia westwards, captured Nicaea (İznik) from Byzantium in 1075 and declared his independence by making the city his capital. The Anatolian Seljuk State continued to exist until 1308. Among the most important surviving examples of Anatolian Seljuk architecture are: Alaeddin Mosque, Karatay Madrasah, Thin Minaret Madrasah in Konya; Alaeddin Mosque in Niğde; Aslanhane Mosque in Ankara; Huand Hatun Mosque and Complex in Kayseri; Grand Mosque in Afyonkarahisar; Twin Minaret Madrasah in Erzurum; Gök(Sky)Madrasah, Buruciye Madrasah and Twin Minaret Madrasah in Sivas; Melik Ghazi Dome in Kırşehir; Mama Hatun Mausoleum in Tercan; Great Vault and Double Vaults in Ahlat; Tuzköy Great Mosque and Kızılkaya Mosque in Nevşehir. However, the “Anatolian Seljuk Civilization Project” which was launched in 2007 and completed at the end of last year resulted in the establishment of a more comprehensive list with the addition of many new monuments. Meanwhile, the insufficiency of the existing Seljuk studies and the need for new research projects with an emphasis on archaeology were underlined. 59 ‘küçük müze’lerin en güzeli MÜZELER Museums serin taş binası, güzel karadeniz manzarası, zengin ceneviz, roma, bizans arşiviyle amasra müzesi, tıpkı adını aldığı kasaba gibi, ‘güzel’... The most beautiful of all small museums With its cool stone building, the beautiful views of the Black Sea, its rich Genoese, Roman, Byzantine archives, the Amasra Museum is as beautiful as the town where it is situated. 60 Amasra’nın genel görünümü, müze bahçesinde sergilenen taş eserler ve müze binası. General view of Amasra, stone artifacts exhibited in the museum garden, and the museum building. 61 üzecilik, başlı başına bir bilim... Batı toplumları bu bilimle daha evvel tanışsa da, Doğu toplumları, ‘sergileyecek’ çok daha fazla eseri olduğu için hep daha şanslı sanki... O yüzden Türkiye’nin neresine giderseniz gidin, müzelerin kendisi değil belki ama müze arşivleri çok zengin oluyor. Amasra Müzesi de bunlardan biri. Görünürde bir taş bina, ama bir de içine girin... Amasra’da ilk müze 1955 yılında belediye binasının küçük bir odasında faaliyete geçirilmiş. “Bizim de bir müzemiz olsun” hevesiyle, Amasralılar’ın katkılarıyla açılmış. 1969 yılında, yer yeterli gelmeyince eski ilkokul binasına taşınmış. Ancak zamanla yeni ve modern bir müze binasına ihtiyaç duyulmuş. 1884’te Bolu kaymakamı İsmail Kemal Bey tarafından başlanan, fakat yarım kalan Bahriye Mektebi 1975 yılında Bakanlık tarafından satın alınarak tamamlanmış ve 1982 tarihinde Amasra Müzesi faaliyete geçirilmiş. Müzede iki arkeolojik, iki etnografik olmak üzere dört teşhir salonu bulunuyor. 1. Arkeolojik Eser Salonu’nda Helenistik, Roma ve Bizans Dönemine ait küçük eserler sergileniyor. Mezarlarda bulunan gözyaşı şişeleri, altın ve bronz süs eşyaları, pişmiş toprak, denizden çıkarılmış çeşitli amforalar ve testilerin yanısıra yine aynı çağlara ait olta iğneleri, haçlar, kandiller, silahlar, kaplar, bronz heykelcikler, altın, gümüş ve bronz sikkeler sergileniyor. Bunların tümü Amasra sınırları içinde yapılan arkeolojik kazılarda bulunmuş. Amasra, MÖ 12. yüzyıla kadar uzanan bir tarihe sahip. Bu zaman diliminde pek çok uygarlığa ev sahipliği yapmış bir kent. Tarihte bilinen ilk adı Sesamos. Bu dönemde bölgede görülen Gasgas ve Hitit egemenliğinden sonra şehir, Fenikelilerce ticari amaçlara yönelik bir koloni olarak kullanılmış. Kısa süren Fenike hakimiyeti sonrasında İon kolonizasyon hareketleri ile şehir Miletli ve MÖ 2. yüzyıl, yılan heykeli ve ampora sergilemesi. Etnoğrafya Bölümü’nde sergilenen kemer, işlemeli örtü ve lamba ile Halı Bölümü (sağ sayfa). 62 Museology is a science in itself... Even though Western societies got earlier in touch with this science, Eastern societies are luckier in terms of possessing more artefacts to exhibit. This is why, wherever you go in Turkey, you find archives that are richer than the museums as such. The Amasra Museum is one of those small museums. From the exterior, a modest stone building, but wait until you get inside... The first Amasra Museum was opened in 1955 in a small room in the town hall, thanks to the contributions of the citizens of Amasra. In 1969, as the space in the town hall was getting too narrow, the museum moved to the old elementary school. However, the need for a new and modern museum building became apparent in time. A half completed building originally planned as a future Naval Academy in 1884 by Ismail Kemal Bey, the Governor of Bolu at that time, was purchased in 1975 by the Ministry of Culture. Following completion and necessary reorganization of the building, the current Amasra Museum was inaugurated in 1982. The museum includes four main exhibition halls, two halls being reserved to archaeology and the two others containing ethnographic objects. The First Archaeological Hall houses small Hellenistic, Roman and Byzantine artefacts. Tear bottles, gold and bronze ornaments found in graves, terra cotta amphorae and jugs from the sea as well as a variety of other items of the same ages such as fishing hooks, crosses, candles, weapons, utensils, bronze statuettes, gold, silver and bronze coins are on display there. All of these were actually unearthed in the archaeological excavations carried out in the Amasra region. Amasra has a history dating back to the 12th century BC. This is a city which has been home to many civilizations during that period of time. Sesamos was its first name in history. Following the Gasgas (Kaskian) and Hittite domination periods in the region, the city was used as a Exhibit of snake statue and amphora dating from the 2nd century BC. A belt, an embroidered cloth and a lamp exhibited in the Ethnographic Section, and the Carpet Section (right page). Megaralı denizcilerce ele geçirilmiş ve kısa zamanda tüm Batı Karadeniz sahilinin önemli bir ticari çekim merkezi haline gelmiş. Özellikle bölgenin zengin orman ürünleri, başta şimşir, meşe palamudu, kestane olmak üzere, ticaretin gelişmesinde en önemli etken olmuş. Bir dönem Lidya egemenliğine giren şehir, MÖ 4. yüzyılda Pers yönetimine geçmiş. Makedonyalı Büyük İskender’in Anadolu’yu Pers istilasından kurtarmasından sonra Sesamos’un yönetimi Persli bir prenses olan Amastris’e geçmiş. Bu dönemde ticaret canlanmış ve şehir tarihinin en parlak dönemini yaşamış. Amastris’ ten sonra iki yüzyıl kadar Pontus Krallığı’na bağlı kalan şehir MÖ 70’te Romalılar’ın hakimiyetine girmiş. Paflagonya Eyaleti’nin merkezi olan şehir, Roma İmparatorluğu’nun 395’te ikiye ayrılması ile Doğu Roma sınırları içerisinde kalmış. Doğu Roma yönetiminde ‘Amastedos’ adı ile anılan şehir, ticari fonksiyonlarını giderek kaybetmiş, özellikle dinsel bir merkez haline gelmiş. Kent 63 daha sonra Osmanlı Dönemi’ne dek Cenevizliler’in elinde kalmış. İşte tüm bu kültürlerden kalma eşyalar şimdi Amasra Müzesi’nde sergileniyor. 2 No.lu Arkeolojik Eser Salonu’nda mesela, Helenistik, Roma, Bizans ve Ceneviz Dönemi’ne ait mermer eserler var. Heykeller, heykel başları, kabartmalı mimari parçalar ve mezar stelleri sergileniyor. Osmanlı Dönemi’ne ait bakır mutfak kapları, silahlar, yazım takımları, şamdanlar, mühürler, kantarlar, seramikler ve yüzüklerin yanısıra Amasra yöresine özgü ağaç çekicilik sanatını tanıtan kaplarsa 1 No.lu Etnografik Eser Salonu’nda sergileniyor. 2 No.lu Etnografik Eser Salonu’nda Osmanlı Dönemi’ne ait yörenin giysileri, Kuran-ı Kerimler, gümüş süs eşyaları, keseler, eski duvar saatleri, yatak ve yastıklar var. Hadryanus Heykeli’ni görün Müzenin bahçesi de önemli ve yapıca büyük eserlere ayrılmış. Özellikle Roma, Bizans, Ceneviz ve Osmanlı Dönemi’ne ait taş eserler, mezarlar ve heykeller sergileniyor. Amasra Müzesi Batı Karadeniz’in tek arkeolojik müzesi olarak hizmet veriyor. Bölgenin potansiyeli düşünüldüğünde tabii ki tek müze yetersiz kalıyor. Yukarıda da söylediğimiz gibi, sergileyecek eser çok, ama bütün bunları sergileyecek yer yok. Müzedeki en önemli eserler arasında Hadryanus Heykeli’ni sayabiliriz. Bu heykelde Zeka Tanrısı Athena’nın bir kurt üzerinde savaştan zaferle dönüşü temsil ediliyor. Tasvirdeki kurt, Roma’yı kurduğu varsayılan Romus ve Romulus kardeşlerin emzirdiği kurt. Müzede ayrıca Şifa Tanrısı Asklepios’u temsil eden yılan da yer alıyor. Müzeye en çok Alman, Fransız, İngiliz, Japon ve Rus turistler ilgi gösteriyor. Müze, pazartesi hariç her gün 8.00-17.00 arası açık. Burası yerel müzelerin kaderini paylaşan bir müze değil. Hem çalışan sayısı hem ziyaretçi sayısı yüksek. Soru sorduğunuza size yardımcı olacak görevliler var. Eserlerle ilgili açıklamalar, kataloglar da hem Türkçe hem İngilizce ve oldukça yeterli. Benzersiz doğal güzellikleri, eşsiz koyları, deniz ürünleri, doğal güzellikleri ve tarihi mekanları ile Batı Karadeniz’in çekim merkezlerinden biri olan Amasra’yı ve harika bir Karadeniz manzarasına bakan Amasra Müzesi’ni muhakkak ziyaret edin. 64 commercial colony by the Phoenicians. After a short period of Phoenician domination, the city was captured by seamen from Miletus and Megara in the course of the Ionian colonization movements and soon became an important commercial centre of attraction of the whole Western Black Sea coast. Especially the rich forest products, including mainly boxwood, acorns and chestnuts were the most important factor in the development of trade. Remaining under Lydian domination for a period, the city came under Persian sovereignty in the 4th century BC. After Alexander the Great of Macedonia retrieved Anatolia from Persian invasion, Sesamos was ruled by a Persian princess named Amastris. During the time of Amastris, trade was revived and the city experienced the most glorious period of its history. That era was followed by a period of two centuries during which Sesamos was integrated into the Kingdom of Pontus. Finally in 70 BC, the city came under Roman sovereignty. Serving as the capital city of the Roman Province of Paphlagonia, it remained within the boundaries of the Eastern Roman Empire following the division of the Roman Empire in 395. The city, referred to by the name of ‘Amastedos’ during its Eastern Roman era, gradually lost its commercial functions, and has become in particular a religious centre. Later the city remained in the hands of the Genoese until the Ottoman period. Historical treasures from all of these cultures are now on display at the Museum of Amasra. The Second Archaeological Hall is home to marble artefacts from the Hellenistic, Roman, Byzantine and Genoese periods including sculptures, heads of statues, architectural pieces with reliefs and funerary steles. Ottoman period copper kitchen utensils, weapons, writing sets, candlesticks, seals, scales, ceramics, and rings, as well as bowls made of Amasra region-specific wood are on display in the First Ethnographic Hall. The Second Ethnographic Hall shelters Ottoman period clothes of the region, Qur’ans, silver ornaments, purses, old wall clocks, bedding and pillows. See The Hadrianus Statue Essential and structurally larger works are exhibited in the museum’s garden, including Roman, Byzantine, Genoese and Ottoman period stone monuments, tombs and sculptures. Amasra Museum is the only archaeological museum in the Western Black Sea region. Of course, only one museum is not sufficient given the potential of the region. As we said above, there are many artefacts available, but not enough space for showcasing all of these. The Hadrianus Statue can be considered as the most important piece in the museum. This statue represents the Goddess of War, Athena on a wolf, returning from a war victory. This is the wolf breast-fed by Romus and Romulus who are said to have founded Rome. A serpent representing Asclepius, the God of Healing is also on display in the museum. The Museum attracts primarily German, French, British, Japanese and Russian tourists showing great interest for its treasures. The museum is open from 8:00 to 17:00 every day except Mondays. This is not a museum sharing the fate of most local museums. Here, both the number of employees and the number of visitors are high. Staff will assist you with answers when you ask a question. Explanations on the items on display as well as catalogues are quite adequate in both Turkish and English. A visit to Amasra which is the centre of attraction of the Western Black Sea coast, with its unique natural beauty, its bays, its seafood and historical sites is a must, including a visit to the Amasra Museum overlooking the beautiful scenery of the Black Sea. Amasra Müzesi içi ve dışı (solda), Bedesten kazılarından çıkarılan ve MS 2. yüzyıla tarihlenen zırhlı imparator torsosu ile detayları. Amasra Museum’s interior and exterior (left), armored emperor torso unearthed during Bedesten (covered market) excavations and dated to the 2nd century AD, and details from it. 65 Yesilcam’ın Hafızası ÖZEL MÜZELER Private Museums yönetmen ve yapımcı türker inanoğlu’nun 1997 yılında kurduğu türvak, türk sinemasına adanmış bir mabet adeta... Yazı-Text Elif Türkölmez Yeşilçam’s Memory TÜRVAK, the foundation established in 1997 by film director and producer Türker İnanoğlu is like a temple dedicated to Turkish cinematography... inema müzelerini ziyaret etmek, en sevdiğiniz filmlerin en sevdiğiniz sahnelerini izlemek gibidir. Çıkışta mutluluk hissiyle dolarsınız. Afişler, kayıtlar, sette kullanılan dekorlardan bazıları, kostümler, fotoğraflar, ‘bir filmin asla sadece bir film olmadığını’ çok güzel anlatır, ortaya koyulan emeği gözler önüne serer. Türkiye’de de köklü Türk sinemasına yakışır müzeler açılmaya devam ediyor. Bunlardan şüphesiz en önemlisi, sinemaseverleri Yeşilçam’ın kalbindeki merkezinde karşılayan TÜRVAK. Türk sinemasına, 1957 yılından bu yana emek veren yönetmen ve yapımcı Türker İnanoğlu’nun kurduğu TÜRVAK (Türker İnanoğlu Vakfı), 1997 yılından beri hizmet verdiği Kavacık’taki binasından 2011’in Ocak ayında Beyoğlu’na taşınmıştı. Vakıf, yeni yerinde geçirdiği yaklaşık bir buçuk yıl içinde Türkiye’deki sinema kültürüne çok şey kattı. Arşive büyük destek Bugüne kadar 280 sinema filmine imza atan İnanoğlu, kurduğu ‘TÜRVAK Sinema, Tiyatro Müzesi ve Sanat Kitaplığı’nda kendi arşivini sinema ve televizyon tarihinin meraklılarına açıyor. Zaten, müze koleksiyonunun temelleri de Türker İnanoğlu’nun sinema kariyeri boyunca biriktirdiği ve bir araya getirdiği ERLER FİLM arşiviyle atılmış. Bunun yanı sıra gazetelere ilan verilerek, filmciler, sinemacılar, özel koleksiyoncular, eski filmci ve sinemacı aileler ve tiyatrocular ile sinemayla ilgilenen herkese çağrıda bulunulmuş. “Eski 8,16 ve 35 mm’lik film oynatıcı ve çekici cihazları, aydınlatma projektörleri, dolly, şaryo arabaları, stüdyo ve laboratuar cihazları ile Türk Sineması’nın kuruluşundan bugüne kadar çekilen Türk filmlerine ait afiş, fotoğraf, el ilanı, lobi, broşür, reklam malzemesi, senaryo ve sinemayla ilgili kitap ve dergilerin alınacağı” duyurulmuş. Müzenin kuruluş aşamasında, Türker İnanoğlu en büyük desteği, TRT Genel Müdürü Yücel Yener, sinemacı arkadaşı Necip Sarıca, Muhsin Ertuğrul’un eşi tiyatro sanatçısı Handan Uran Ertuğrul, Ulvi Uraz’ın eşi Selçuk Uraz, tiyatrocu dostu Deniz Uyguner’den ve SİNE-SEN (Sinema Emekçileri Sendikası)’den almış. Ve ortaya Türk sinemasını gelecek nesillere en iyi şekilde anlatacak olan bu mekan çıkmış. Kütüphanesi çok zengin TÜRVAK binasında sadece sinema müzesi yok tabii, aynı zamanda bir de tiyatro müzesi var. Burada da ünlü tiyatrocuların arşivlerinden alınan kostüm ve dekorlar, fotoğraf ve video kayıtları sergileniyor. Mekanda gezilebilecek bir diğer bölümse Ulvi Uraz kitaplığı. 60 bin cilde sahip olan kütüphane öğrencilere, akademisyenlere, araştırmacılara, yazarlara kaynak sağlayabilecek nitelikteki son derece kapsamlı sinema, tiyatro, genel kültür arşiviyle ve okuma salonuyla hizmete sunulmuş. Kitaplıkta, sinema, sanat ve genel kültür konularında on binlerce kitap ve dergi, Türk film müziklerinin bulunduğu sayısız plak, orijinal film senaryoları, film anlaşmaları, sözleşmeler, broşürler, el Visiting cinematography museums is like watching your favourite scenes from your favourite movies. When leaving the museum, you feel a sense of happiness. Posters, records, décors used on the sets, costumes, photographs are as many reminders of the fact that ‘a film is never just a movie’; revealing the labour that has been put behind its production. Turkey continues to open up museums worthy of the well-established Turkish film industry. The most important of these, no doubt, is TÜRVAK, welcoming movie fans at its centre in the heart of Yeşilçam. TÜRVAK (Türker İnanoğlu Foundation) was initially established in 1997on a location in Kavacık, by director and producer Türker İnanoğlu, a prominent personality of the Turkish film industry who significantly contributed to the sector since 1957. TÜRVAK which moved to its new venue in Beyoğlu in January 2011 continues to play a leading role in the promotion of cinematographic culture in Turkey. Great support to the archive İnanoğlu who directed and/or produced 280 feature films so far, is offering his private archives to the enthusiasts of film and television history at the TÜRVAK Cinema-Theatre Museum and Art Library. The archives of the ERLER Film Studios, gathered throughout the years of his professional career by Türker İnanoğlu, formed the nucleus of the museum collections. In addition, by advertisements in newspapers, film producers, cinematographers, private collectors, former filmmakers, film-maker families and thespians were called on to report every relevant material they might have in their possession, which the foundation could acquire and include in the collection of the TÜRVAK Museum. It was announced that every available 8, 16 and 35-mm old cameras and movie projection devices, lighting projectors, dollies, trolley cars, studio and laboratory equipment, existing copies of all Turkish movies made to date, scenarios, scripts, banners, pictures, flyers, lobby materials, brochures, advertising materials, books and magazines related to the Turkish film industry since the days of its inception would be purchased and catalogued at the museum. During the establishment phase of the museum, Türker İnanoğlu received significant support from the former General Director of the Turkish Radio and Television Institution (TRT), Yücel Yener, his filmmaker friend, Necip Sarıca, the actress, Handan Uran Ertuğrul, wife of late Turkish theatre veteran Muhsin Ertuğrul, Selçuk Uraz, wife of famous theatre personality actor Ulvi Uraz, his thespian friend Deniz Uyguner and SINE-SEN, the Cinema Workers’ Union. And thus was created that museum which is best-placed to enlighten future generations on the history of the Turkish film industry. An extensive library TÜRVAK Museum does not consist of only a museum of cinematography, there is also a theatre museum in the building. Here too, the costumes and decorations from the archives of the famous dramatists, photographs and video recordings are on display. Another section worth visiting at the institution is the Ulvi Uraz library. With its 60 thousand books rich collection and its comfortable reading room, the library provides a comprehensive cinema, theatre and general cultural archive for students, researchers, authors, academics and writers conducting research in the relevant areas. Tens of thousands of books and magazines on art and general culture, numerous movie soundtrack records of Turkish films, the original film scripts, film agreements, contracts, brochures, flyers, lobbies, thousands of pictures and 67 Müzenin fotoğraf arşivinden görünüm, sinema salonu ve kafeterya. Türker İnanoğlu (altta). A view from the photograph archives of the museum, cinema hall and cafeteria. Türker İnanoğlu (below). 68 ilanları, lobiler, resimler ve binlerce orijinal film afişi bulunuyor ve tüm bu malzemeler, özellikle sinema-televizyon öğrencileri için eşsiz bir kaynak imkanı sunuyor. Hülya Koçyiğit’ten sinema dersi Merkezde bir de 82 koltuk kapasiteli sinema salonu bulunuyor. Özel gösterimler, festivaller düzenleniyor. Sinema ile dolu dolu olan böyle bir yerde klasik bir Türk filmi izlemek büyük keyif. Mekanın en önemli özelliklerinden biri de, sinema ve televizyon oyunculuğu, yönetmenlik, spikerlik, ışık ve kamera gibi alanlarda eğitim vermesi. Dersleri, Hülya Koçyiğit, Zeki Alasya, Ali Kırca, Mahinur Ergun, Cüneyt Özdemir gibi, alanında uzman isimler veriyor. TÜRVAK, Türkiye sinema ve televizyon tarihinin çok değerli arşivini meraklısı için muhafaza ediyor ve geleceğin sinemacı ve televizyoncuları için de bir buluşma merkezi olma niteliği taşıyor. 5555 Afişle Türk Sineması adlı bir de kitap yayımlayan vakfı ziyaret etmek isterseniz Firuzağa Mahallesi Boğazkesen Caddesi No: 94 Beyoğlu adresini bir kenara not edin. Ayrıca Müzekart+ sahiplerine satın alacakları tam bilet üzerinden yüzde 20 indirim uygulanıyor. original movie posters are available at this library, thus offering a priceless resource, in particular, for students of cinema and television arts. Cinema class by Hülya Koçyiğit The centre has an 82-seat movie theater where special screenings and festivals are organized. It is a real delight to watch a classic Turkish film in a place like this which is a temple of cinematography. Another important feature of the centre are the training courses provided in areas such as film and television acting, directing, anchoring, lighting and camera. The courses are offered by seasoned professionals in their field like Hülya Koçyiğit, Zeki Alasya, Ali Kırca, Mahinur Ergun, Cüneyt Özdemir, etc. TÜRVAK, a valuable archive of Turkey’s film and television history, serves also as a meeting point for future film and television professionals. The Foundation also published a book called ‘Turkish Cinema through 5555 posters’. If you intend to visit the museum, make a note of its address at Firuzağa District Boğazkesen Street No: 94 Beyoğlu. A 20 percent discount on the entrance fee is applied for Müzekart+ holders. 69 Müzeler zamana ayak uyduruyor daha konforlu müze ziyaretleri için üç yenilik kapıda: sosyal medya için tasarlanan ‘saklı şehir’ oyunu, ‘visitanbul’ adlı uygulama ve bilet satışı yapan ‘kiosk’lar… ‘Müze ziyaretini sosyal hayatın bir parçası haline getirmek, üzerinde yaşadığımız topraklarda bizden çok önce bulunmuş medeniyetleri tanımak, kültür hazinemizi öğrenmek ve sahip çıkmak amacıyla ‘Müzelerin Modernizasyonu Projesi’ kapsamında ‘Saklı Şehir’ isminde bir yenilik daha başlatılıyor. Facebook üzerinden oynanacak bu oyun, tarih sevenlere eğlenceyle bilgiyi bir arada yaşatacak. Kazananların sürpriz ödüllere sahip olacağı ‘Saklı Şehir’; Facebook üzerinden 2012 yılı sona ermeden oynanabilecek. Bir diğer yenilikse ‘vİSiTANBUL’. İstanbul’u ziyaret etmekte olan ya da etmeyi düşünen yabancı misafirlere yönelik bir uygulama iPhone üzerinden kullanıma sunuluyor. ‘vİSiTANBUL’ ‘appstore’ lardan iPhone telefonlara ücretsiz olarak yüklenebilecek ve çevrimdışı kullanım olanağı sağlayacak. İstanbul’da bulunan anıtlar, müzeler, dini mekanlar, parklar kısaca, görülmesi tavsiye edilen yerlere ait bilgiler bulunduran ‘vİSiTANBUL’, kullanıcısına İstanbul’da kalacağı süre boyunca ilgi alanlarını da göz önünde bulundurarak günlük gezi planları oluşturuyor ve tatilini en verimli şekilde geçirmesini sağlıyor. Özellikle bahar ve yaz aylarında İstanbul’da bulunan müzelerin gişelerinde bilet ve kart almak isteyen ziyaretçiler uzun kuyruklar oluşturuyor. Ancak şimdi, ziyaretçilerin memnuniyetlerini artırmak üzere nakit ve kredi kartı ile satış olanağı sunan ‘kiosk’lar tasarlandı. Şu anda bir ‘kiosk’ Topkapı Sarayı gişelerine çok yakın bir alanda müze bileti satışı yapıyor. 2012 yılı sona ermeden Museum Pass İstanbul kartı da ‘kiosk’tan satılabilir hale gelecek ve ‘kiosk’ sayısı artacak. 70 Museums keep up with the times Three innovations for more comfortable museum visits are around the corner: The game ‘Hidden City’ designed for social media, the application called ‘vISITANBUL’, and ticketing kiosks. A new innovation called ‘Hidden City’ is introduced within the framework of the ‘Project for the Modernization of Museums’ aiming at making museum visits a part of social life, getting to know the former civilizations of our land, and discovering and preserving our cultural treasure. This game, which will be played on Facebook, will bring fun and knowledge together for history lovers. The ‘Hidden City’ will be available on Facebook before the end of 2012, and the winners will get surprise awards. Another innovation is the ‘vISITANBUL’. An iPhone application intended for foreign guests who are visiting or planning to visit İstanbul is going to be introduced. The free application ‘vISITANBUL’ supporting offline mode will be available in the ‘appstore’s. The ‘vISITANBUL’, which contains information on recommended attractions in İstanbul, such as monuments, museums, religious places, parks, etc., develops daily trip plans for its users, considering the period they will spend in İstanbul and their areas of interest, and allows them to enjoy an efficient holiday travel. Visitors who want to buy tickets and cards from the ticket offices stand in long queues, especially during spring and summer months. However, in order to boost visitor satisfaction, ticketing kiosks that accept cash and credit cards have been designed. Currently, a ticketing kiosk on an area very close to the ticket offices of the Topkapı Palace sells museum tickets. Before the end of 2012, Museum Pass İstanbul cards as well will be available at kiosks, the number of which is going to increase. 2012 - 2013 SANAT SEZONUNA M K erhaba onserleri 28 EYLÜL AÇILIŞ KONSERİ ANKARA DOB 29 EYLÜL AÇILIŞ KONSERİ İSTANBUL DOB AYA İRİNİ 20:00 1 EKİM 30. YIL KONSERİ İZMİR DOB 20:00 1 EKİM CARMINA BURANA ANTALYA DOB HAŞİM İŞCAN SAHNESİ 1 EKİM MADAM BUTTERFLY SAMSUN DOB (TEMSİL) CARMINA BURANA MERSİN DOB 3 EKİM www.dobgm.gov.tr ATO KONGRE MERKEZİ ELHAMRA SAHNESİ 20:30 20:00 SAMSUN AKM 20:00 MERSİN MARİNA AMFİ TİYATRO 20:30 Akvaryumda bir gece HABER TURU NEWS IN SHORT Florya’da bulunan dünyanın en büyük tematik akvaryumu İstanbul Akvaryum’da, ‘Akvaryum’da Bir Gece’ adlı yeni bir etkinlik başladı. Ziyaretçilerin coğrafi bir rotayı takip ederek Karadeniz’den Pasifik’e uzanan bir yolculuk yapabildikleri İstanbul Akvaryum’da 1500 türe yakın 15 bin canlı bulunuyor. 4 bin metreküp su kapasiteli ana tank içerisinde köpek balıkları ve vatoslar ile birlikte 30 dakikalık bir dalışın da mümkün olduğu İstanbul Akvaryum’da dalış sertifikası da veriliyor. Detaylı bilgi ve rezervasyon: 444 9744 One Night at the Aquarium A new form of visit called “One Night at the Aquarium” was launched by Istanbul Aquarium, the world’s largest thematic aquatic museum located in Florya, Istanbul. Visitors are invited on a staged voyage leading through a geographic route from the Black Sea all the way to the Pacific. There are a total number of 15 thousand sea creatures from nearly 1500 different marine species at the Istanbul Aquarium. The facility offers also the possibility of a 30-minute dive in company of sharks and stingrays, inside the main tank -which has a water capacity of 4 thousand cubic meters- as well as the opportunity to acquire diving certifications. Detailed information and reservations: 444 9744 Bu park sizi doğaya çağırıyor Darıca’da yer alan Faruk Yalçın Hayvanat Alemi ve Botanik Parkı, İstanbul’a ve Kocaeli’ne eşit mesafede, 80 dönümlük bir alanda doğaya ve hayvanlara sahip çıkıyor. Faruk Yalçın Hayvanlar Alemi ve Botanik Parkı, bünyesinde 208 tür 2600 hayvan ve 500 bitki türünü barındırıyor. Parktaki türlerin 140’ı, nesli tükenme tehlikesi altında olan hayvanlardan oluşuyor. Ayrıca Anadolu’nun enderleşen türlerinden 15 tür parkta doğal yaşamlarına devam ediyor. This park is calling you to nature The Faruk Yalçın Animal Kingdom and Botanical Park, spanning an area of 80 acres, located at an equal distance between Istanbul and Kocaeli looks with great care after nature and animals. The park is sheltering 2600 animals from 208 species as well as 500 plant species on its site. 140 of the animal types living in the park consist of animal species which are in danger of extinction. In addition, 15 of the species which continue their natural lives in a propitious environment in the park are species which are becoming rare in Anatolia. Urartu Müzesi’nin temeli atıldı Urartu Krallığı’na başkentlik yapan Van’da, Valilik tarafından hazırlanan proje ile ‘Urartu Müzesi’ kuruluyor. Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, kazı ve restorasyon çalışmalarının devam ettiği Van Kalesi’nde incelemelerde bulunarak, kalenin kuzey tarafında 12 bin 500’ü kapalı 53 bin metrekarelik alanda yapımına başlanacak Van Urartu Müzesi’nin temel atma törenine katıldı. Müzenin açılışının gelecek yıl yapılması planlanıyor. Groundbreaking for the Museum of Urartu The foundations of a future Urartu Museum were laid in the framework of a cultural project designed by the Governorship of Van, the city which served as the capital of the pre-historic Urartu civilization. Culture and Tourism Minister Ertuğrul Günay, who supervised the excavation and restoration work underway at the Castle of Van, participated at the groundbreaking ceremony for the Museum of Urartu, to be built on a 53 thousand square meters area with 12 thousand 500 square meters covered space, within the perimeter of the Van Castle on its north side. The museum is scheduled for opening next year. 72 Side’de Tapınaklar Koruma Altında! Anadolu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü, Side Antik Kenti’nde tapınaklar bölgesini koruma altına aldı. Bu kapsamda koruma altına alınan Athena Tapınağı bölgesine giriş ve çıkışlar yasaklandı. Anadolu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü ve Side Kazı Başkanı Doç. Dr. Hüseyin Alanyalı dünyada tarihi ören yerleri içinde motorlu taşıtların geçtiği tek yerin Side Antik Kent’te Athena ve Apollon Tapınağı bölgesi olduğunu söyledi. Alanyalı, “Tapınaklar bölgesini motorlu taşıtların girmesine karşı koruma altına aldık. Çalışmalarımız devam ediyor.” dedi. Side Temples under protection! Anadolu University, Department of Archaeology, placed the ‘temples area’ in the Ancient City of Side under protection. Henceforth, entry of motor vehicles into the Temple of Athena zone is banned. Associate Professor Hüseyin Alanyalı, Head of the Department of Archaeology at the Anadolu University and of the Side excavation team, stated that the Athena and Apollo temples area in Side was the only historical site in the world crossed by motor vehicles and that new rules were being set in place to end this situation. “The temples zone will be protected against the entry of motor vehicles as of now.” he said. İznik’te Osmanlı Dönemi’nden Kalma Mavi-Beyaz İşlemeli Kase Bulundu Erkekler 10 bin 500 yıl önce kadınlar için savaşıyormuş Bursa’nın İznik ilçesinde, İstanbul Üniversitesi öğretim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. V. Belgin Demirsar Arlı başkanlığında yapılan çini fırınları kazısında bu yıl çeşitli kalıntılar bulundu. 22 Temmuz’dan beri süren kazılar sırasında gerek desen, gerekse form açısından daha önce örneği görülmemiş çok sayıda parça bulundu. Roma, Bizans ve özellikle Osmanlı Dönemi’ne ait çini ve seramikler arasında, mavi-beyaz olarak adlandırılan ve İznik Osmanlı çiniciliğinin en kaliteli grubunu oluşturan teknikle yapılmış bir kase bulundu. Bu parçalar arasındaki kapaklar ise büyüklükleriyle dikkati çekiyor. Konya’nın Çumra İlçesi’nde yaklaşık 10 bin 500 yıllık geçmişe sahip yerleşim yeri olan Boncuklu Höyük’te yapılan kazılarda, o dönem bölgede yaşayanların çöplük olarak kullandıkları alanda erkeklere ait kafatasları ortaya çıktı. Kazı Başkanı Liverpool Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Douglas Baird, çöplükte bulunan kafataslarının, erkeklerin kadınlar için yaptığı kavgalar sonrası güç göstergesi amacıyla kesilerek getirilen kafatasları olduğunu söyledi. Blue and White Embroidered Bowl from the Ottoman period found in Iznik Various interesting items were found this year at the tile kilns excavation conducted in Iznik (Nicaea) township, Province of Bursa, under the supervision of Istanbul University faculty member, Asst. Assoc. Prof. Dr. V. Belgin Demirsar Arlı. During the excavations carried on since July 22, numerous pieces, unprecedented in terms of patterns as well as forms, were found. Among the Roman, Byzantine and Ottoman Period tiles and ceramics, a particular bowl drew special attention: a precious piece manufactured in the technique called “blue and white”, forming the highest quality group of Iznik Ottoman tile making. Another feature worth noting was the large size of the ceramic jars’ top covers. Men were fighting for women 10 thousand 500 years ago An interesting phenomenon was observed at the 10 thousand 500-year-old Beaded (Boncuklu) Mound settlement excavations in Çumra County, Province of Konya. Skulls of men were found in a space which was presumably used as a dump area in ancient times. Head of the excavation team, Assoc. Prof. Dr. Douglas Baird, from the University Of Liverpool, Department Of Archaeology, said that those were skulls of men killed during fights for women, and whose heads were cut off and thrown at the rubbish dump by the winning side, as a display of power. Çavdarhisar’daki kazılarda 17 iskelet bulundu Kütahya’nın Çavdarhisar ilçesinde bulunan Aizonoi antik kentinde Pamukkale Üniversitesi tarafından yapılan kazı çalışmalarında 17 iskelet bulundu. Kazı grubu başkanı Pamukkale Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Elif Özer, iskeletlerin bir aileye ait olabileceğini açıkladı. Kazılarda ayrıca bir de horoz figürü bulundu. 17 skeletons were found in the Çavdarhisar excavations 17 skeletons were found at the Aizanoi Ancient City excavations conducted by the University of Pamukkale, in Çavdarhisar County, Kütahya Province. Head of the excavation team, Assoc. Prof. Dr. Elif Özer, from Pamukkale University, Faculty of Science and Literature, Department of Archaeology, said that the skeletons may belong to the members of the same family. Researchers have also found a rooster figure there. 73 TAKVİM c a l e n d a r Ekim • Kasım • Aralık 2012 October • November • December Stüdyocer’de sezon açıldı Genel sanat yönetmenliğini Erdal Beşikçioğlu’nun yaptığı, CerModern’in özgün sahne sanatları projesi olan ‘StüdyoCer’, Ekim ayında Halkbank ana sponsorluğunda perdelerini açıyor. İlk oyun George Orwell’ın ‘Hayvan Çiftliği’; ikincisi ise J. Paul Sartre’ın ‘Mezarsız Ölüler’i. Ayrıca, Cermodern-Yapım-eki işbirliğiyle hayata geçirilen CAVA Enstitü (sinema ve audiovizüel sanatlar) Ekim ayında atölye çalışmalarına başlıyor. Dört ayrı başlık mevcut: Film Yapımı, Senaryo Yazımı, Kamera Önü Oyunculuğu ve Film Okuma/Sinema Eleştirmenliği. Ayrıntılı bilgi için http://cermodern.org/studyocer.html The season opened at StüdyoCer ‘StüdyoCer’, CerModern’s original performing arts project, the general art director of which is Erdal Beşikçioğlu, will open in October under the main sponsorship of Halkbank. The first play will be George Orwell’s ‘Animal Farm”, and the second one J. Paul Sartre’s ‘Men Without Shadows’. Additionally, the CAVA Institute (cinema and audiovisual arts), jointly created by CerModern and Yapım-eki, will open its workshops in October. There are four different topics: Film Production, Screenwriting, Acting in front of the Camera, and Film Reading/Cinema Criticism. For detailed information: http://cermodern.org/studyocer.html Turkuazoo su altı şovları başlıyor Türkiye’nin ilk dev akvaryumu Turkuazoo, Denizkızının Aşk Hikayesi, Karagöz ve Hacivat, Napolyon ve Noel Baba şovlarından sonra yeni bir sualtı şovuna daha ev sahipliği yapacak. Bayrampaşa Forum İstanbul AVM’de bulunan dev akvaryum Turkuazoo, Kurban Bayramı için bir dizi su altı şovu ve sürpriz aktivite hazırladı. Turkuazoo Akvaryum 10 bin’in üzerinde sualtı canlısı, 80 metrelik sualtı tüneli, dalgıç şovları, köpekbalığı besleme seansları, dönemsel olarak yapılan sualtı şovları ve köpekbalıklarıyla dalış aktivitesi ile bir ailenin tüm fertlerine hitap eden eğlenceli bir dünya. Turkuazoo underwater shows begin Turkuazoo, Turkey’s first giant aquarium, will host a new underwater show, after the Mermaid Love Story, Karagöz and Hacivat, Napoleon, and the Santa Claus shows. The giant aquarium located in the shopping mall Forum İstanbul, Bayrampaşa, prepared a series of underwater shows and surprising activities for the Feast of the Sacrifice. The Turkuazoo Aquarium is an entertaining world appealing to all members of a family, with its more than 10 thousand underwater creatures, 80-meter-long underwater tunnel, diver shows, shark feeding sessions, and periodical underwater shows and diving activities with sharks. ‘El emeği göz nuru’ Vehbi Koç Vakfı Sadberk Hanım Müzesi’nin zengin işleme koleksiyonu, Aralık ayında düzenlenecek olan ‘El Emeği Göz Nuru’ adlı sergi ile taçlandırılıyor. ‘El Emeği Göz Nuru’ adlı sergide Osmanlı yaşantısının vazgeçilmez parçaları olan işlemelerin zenginliğini ve çeşitliliğini gösteren farklı tür ve teknikte işlenmiş 165 adet esere yer verilmiş. Ziyaretçiler, Osmanlı Dönemi işlemelerinin 17. yüzyıl ile 20. yüzyılları arasındaki yaklaşık 300 yıllık serüvenini izleme imkanı bulabilecek. İpek iplik, altın ve gümüş tellerle işli bin bir renk ve desene sahip Osmanlı dönemi el işlemelerini görmek isteyenler 07 Aralık 2012 - 26 Mayıs 2013 tarihleri arasında Sadberk Hanım Müzesi’ni ziyaret edebilir. Handicraft exhibition İstanbul’da ‘kitap’ zamanı 31. Uluslararası İstanbul Kitap Fuarı 17-25 Kasım tarihleri arasında kapılarını 22. Uluslararası İstanbul Sanat Fuarı ile eş zamanlı olarak TÜYAP Fuar ve Kongre Merkezi-Büyükçekmece’de açacak. Konuk ülkenin Hollanda olacağı fuar 17-20 Kasım tarihleri arasında Uluslararası Salon’da Hollanda edebiyatı ve kültürünü tanıtan pek çok etkinliğe ev sahipliği yapacak. İstanbul Kitap Fuarı’na yurt içi ve yurt dışından 600’ün üzerinde yayınevi katılacak. İstanbul 31. Kitap Fuarı ile ilgili detaylı bilgi almak isteyenler www.istanbulkitapfuari. com/ internet sitesini ziyaret edebilirler. ‘Book’ time in İstanbul The 31st International İstanbul Book Fair will open its doors simultaneously with the 22nd International İstanbul Art Fair at the TÜYAP Fair and Convention Center, Büyükçekmece, between November 17 and 25, 2012. The Country of Honor will be the Netherlands, and the fair will host many events about the Dutch literature and culture in the International Hall, between November 17 and 20. More than 600 domestic and foreign publishers will participate in the fair. For detailed information on the 31st İstanbul Book Fair: www.istanbulkitapfuari.com. 74 The rich embroidery collection of the Vehbi Koç Foundation Sadberk Hanım Museum is going to be crowned with a Handicraft exhibition that will be held in December. The Handicraft exhibition consists of 165 items representing different kinds and embroidery techniques that display the richness and diversity of embroideries, which were among the essential components of the Ottoman life. The visitors will be able to follow the history of the Ottoman embroidery between the 17th and 20th centuries; i.e., a history of about 300 years. Those who want to see Ottoman handicrafts decorated with countless colors and figures embroidered with silk yarn and with gold and silver threads may visit the Sadberk Hanım Museum between December 7, 2012 and May 26, 2013. İstanbul Tasarım Bienali’ne hazır Ankara Tiyatro Festivali başlıyor İstanbul Modern, İstanbul Kültür Sanat Vakfı tarafından İstanbul’da ilk kez düzenlenecek ve ana teması ‘Kusurluluk/ Imperfection’ olan 1. İstanbul Tasarım Bienali‘nin iki küratör sergisinden birine ev sahipliği yapıyor. 13 Ekim-23 Aralık 2012 tarihleri arasında İstanbul Modern’de düzenlenecek, küratörlüğünü Emre Arolat’ın üstlendiği ‘Musibet / Büyük Dönüşüm Ekseninde, Tasarımda Bağlam ve Anti-Bağlam’ın Estetizasyonu’isimli sergide, İstanbul’da ve Türkiye’nin farklı kentlerinde yaşanan kentsel dönüşüm süreçleri ve bu süreçlerle kol kola giden, biri bağlamın ve özgüllüğün, diğeri bağlamsızlığın ve yeniciliğin estetizasyonu olarak adlandırılabilecek birbirine zıt iki tasarım yönelimi ele alınıyor. İstanbul Tasarım Bienali’nin küratörlerinden Joseph Grima’nın sergisi ise aynı tarihlerde Galata Rum İlköğretim Okulu’nda gerçekleşecek. TAKSAV (Toplumsal Araştırmalar Kültür Ve Sanat İçin Vakıf) tarafından düzenlenen 17. Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali 16 - 26 Kasım 2012 tarihleri arasında gerçekleşiyor. Özel ve amatör tiyatroları desteklemek, sorunlarını kamuoyuna yansıtmak, alternatif tiyatro anlayışlarını geliştirmek, izleyiciyi tiyatro sanatıyla buluşturmak amacıyla, 1996 yılından bu yana 17.’si düzenlenecek festival ulusal ve uluslararası toplulukların katılımıyla gerçekleştiriliyor. İstanbul is ready for the Design Biennial İstanbul Modern is going to host one of the two curator exhibitions of the 1st İstanbul Design Biennial, which will be held by the İstanbul Foundation for Culture and Arts, and the main theme of which is ‘Imperfection/Kusurluluk’. The exhibition, “Musibet / The Aestheticization of Context and Anti-Context in Design along the Axis of the Grand Transformation”, curated by Emre Arolat, will be held at İstanbul Modern between October 13 and December 23, 2012, and it deals with the urban transformation processes experienced in İstanbul and in different cities of Turkey, and the two opposite design approaches proceeding hand in hand with these processes, one of which can be designated as the aestheticization of context and specificity, the other as the aestheticization of acontextuality and innovation. Meanwhile, the exhibition of Joseph Grima, one of the curators of the İstanbul Design Biennial, will be held at the Galata Greek Primary School on the same days. Van Gogh Alive’ın yeni durağı Ankara Açılışını 10 Şubat’ta Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay’ın yaptığı Van Gogh Alive, 15 Mayıs’ta İstanbul’da kapılarını kapattı. Van Gogh Alive’in İstanbul’dan sonraki durağı ise Ankara. Abdi İbrahim’in 100. yılı onuruna Türkiye’ye getirdiği sergi, 15 Ekim-30 Aralık tarihleri arasında ise Ankara Cer Modern’de ziyaretçilerini ağırlamaya devam edecek. The next stop of Van Gogh Alive is Ankara The Van Gogh Alive, which was inaugurated on February 10 by Ertuğrul Günay, Minister of Culture and Tourism, closed its doors in İstanbul on May 15. The next stop of the Van Gogh Alive is Ankara. The exhibition, brought by the pharmaceutical company Abdi İbrahim in honor of its 100th anniversary, will continue to host its visitors between October 15 and December 30 at the Ankara Cer Modern. Antalya Piyano Festivali Fazıl Say’la başlıyor Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin düzenlediği 13. Uluslararası Antalya Piyano Festivali, bu yıl da özel bir programla sanatseverlerle buluşuyor. 13. Uluslararası Antalya Piyano Festivali Fazıl Say’ın Mezopotamya Senfonisi ile 16 Kasım 2012′de başlayacak. Sanat yönetmenliğini Fazıl Say’ın yaptığı festival, 16 Kasım - 17 Aralık tarihlerinde Antalya Kültür Merkezi’nde gerçekleşiyor. Dünyaca ünlü sanatçıları ve grupları Antalya’da buluşturan festival, 13. yılında da sanatseverlere unutulmaz bir klasik müzik şöleni yaşatıyor. The Antalya Piano Festival begins with Fazıl Say The 13th International Antalya Piano Festival organized by the Antalya Metropolitan Municipality, again offers a special program this year. The festival will begin on November 16, 2012, with Fazıl Say’s Symphony “Mesopotamia”. The festival, the art director of which is Fazıl Say, will be held between November 16 and December 17, at the Antalya Culture Center. Art lovers will enjoy an unforgettable feast of classical music during the 13th festival too, which will bring world-renowned artists and groups together in Antalya. The Ankara Theatre Festival begins The 17th International Ankara Theatre Festival organized by TAKSAV (Foundation for Social Research, Culture and Art) will be held between November 16 and 26, 2012. The festival, which is organized since 1996 for supporting private and amateur theatre groups, creating public awareness on their problems, enhancing alternative theatre approaches and introducing the art of theatre to the people, is held with the participation of national and international theatre groups. Tuluyhan Uğurlu Aya İrini’de Tuluyhan Uğurlu, 2006’dan beri seslendirdiği Dünya Başkenti İstanbul isimli eserinin 300. konserini Aya İrini’de verecek. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın desteği ile TUROB (Turistik Otelciler, İşletmeciler ve Yatırımcılar Birliği) tarafından düzenlenen konserde Uğurlu’ya geniş bir müzisyen kadrosu eşlik edecek. Konserde üç yüzü aşkın fotoğraf ve kısa metinlerle hazırlanmış görsel bir sunumdan yararlanılacak. Konser 13 Ekim Cumartesi, 20.30’da Aya İrini’de. Tuluyhan Uğurlu at Hagia Irene Tuluyhan Uğurlu will give the 300th performance of his work, “İstanbul a World Capital”, which he plays since 2006, at Hagia Irene. A large group of musicians will accompany Uğurlu during the concert organized by TUROB (Touristic Hotels and Investors Association) with the support of the Ministry of Culture and Tourism. The concert will also have a visual component consisting of more than three hundred photographs and short texts. The concert will be held on Saturday, October 13, 20:30, at Hagia Irene. NASA sergisi şimdi de İstanbul’da Bugüne kadar yapılmış en kapsamlı ve en önemli uzay sergisi olan ‘NASA: A Human Adventure’, Madrid’deki lansmanından sonra 21 Eylül’de İstanbul’a geliyor. İçerisinde 300’ün üzerinde, 110 adedi uzaya gitmiş ve geri gelmiş parçanın yer aldığı bu sergi insanoğlunun uzayı neden ve nasıl keşfettiğinin hikayesini, uzay keşfi ve sonrasını; tarih, teknoloji ve mühendislikte yaşanan gelişmelere paralel bir akış içinde ve farklı bakış açılarından bize sunuyor. “NASA: A Human Adventure” sergisi Marmara Forum’un içerisinde yer alan Expo Center’da 2500 m2’lik bir alanda sergilenecek. 22 Aralık’a kadar görülebilir. NASA exhibition is now in İstanbul ‘NASA: A Human Adventure’, the most comprehensive and important space exhibition to date, will be in İstanbul on September 21, after its launching in Madrid. This exhibition encompassing more than 300 objects, 110 of which returned from the space, displays the story of the “why”s and “how”s of humankind’s exploring the space and the aftermath of the exploration of the space, following a course parallel to the developments in history, technology and engineering and providing different points of view. The “Nasa: A Human Adventure” exhibition will be displayed on an area of 2500 square meters in the Expo Center, located inside the Marmara Forum. It may be visited until December 22. 75 TÜRSAB-MTM MÜZE REHBERİ TÜRSAB-MTM MUSEUMS GUIDE İL CITY MÜZE MUSEUM KAPALI CLOSED KASIM-MART NOVEMBER-MARCH NİSAN-EKİM APRIL-OCTOBER İLETİŞİM CONTACT Aksaray Ihlara Vadisi Örenyeri Ihlara Valley • 08:00 - 17:00 08:30 - 18:30 (382) 453 7701 Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi Museum of Anatolian Civilizations • 08:30 - 17:30 08:30 - 19:00 (312) 324 3160 Alanya Kalesi Castle of Alanya • 08:30 - 17:00 09:00 - 19:30 (242) 735 7337 Aspendos Örenyeri Aspendos Archaeological Site • 08:00 - 17:00 09:00 - 19:00 (242) 238 5688 08:00 - 17:30 09:00 - 19:00 (242) 871 6820 Noel Baba Müzesi St. Nicholas Museum Pazartesi Monday Simena Örenyeri Simena Archaeological Site • 08:00 - 17:00 09:00 - 19:00 (242) 874 2022 Antalya Müzesi Antalya Museum • 08:00 - 17:00 09:00 - 19:00 (242) 238 5688 Myra Örenyeri Myra Archaeological Site • 08:00 - 17:00 09:00 - 19:00 (242) 871 6821 Olympos Örenyeri Olympos Archaeological Site • 08:00 - 17:00 09:00 - 19:00 (242) 892 1325 Patara Örenyeri Patara Archaeological Site • 08:00 - 17:00 09:00 - 19:00 (242) 843 5018 Perge Örenyeri Perge Archaeological Site • 08:00 - 17:30 09:00 - 19:00 (242) 426 2748 Phaselis Örenyeri Phaselis Archaeological Site • 08:30 - 17:00 09:00 - 19:00 (242) 821 4506 Side Müzesi Side Museum Pazartesi Monday 08:00 - 17:00 09:00 - 19:00 (242) 753 1006 Side Antik Tiyatrosu Side Antique Theatre • 08:00 - 17:00 08:00 - 17:00 (242) 753 1542 Termessos Örenyeri Termessos Archaeological Site • 08:00 - 17:00 09:00 - 19:00 (242) 423 7477 Afrodisias Örenyeri Aphrodisias Archaeological Site • 08:00 - 17:00 08:00 - 19:00 (256) 448 8086 Milet Örenyeri Miletus Archaeological Site • 08:00 - 19:00 08:00 - 19:00 (256) 875 5562 Didim Örenyeri Didyma Archaeological Site • 08:00 - 19:00 08:00 - 19:00 (256) 811 5707 Assos Örenyeri Assos Archaeological Site • 08:00 - 17:00 08:00 - 19:00 (286) 721 7218 Troia Örenyeri Troia Archaeological Site • 08:00 - 17:00 08:00 - 19:00 (286) 283 0061 Gaziantep Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi Gaziantep Zeugma Mosaic Museum Pazartesi Monday 08:00 - 17:00 08:00 - 17:00 (342) 324 8809 Hatay Hatay Müzesi Hatay Museum Pazartesi Monday 08:00 - 16:30 09:00 - 18:30 (326) 214 6168 Antalya Aydın Çanakkale 76 İstanbul İzmir Mersin Muğla Nevşehir Trabzon İstanbul Arkeoloji Müzeleri İstanbul Archaeological Museums Pazartesi Monday 09:00 - 17:00 09:00 - 19:00 (212) 520 7740 Ayasofya Müzesi Hagia Sophia Museum Pazartesi Monday 09:00 - 16:30 09:00 - 19:00 (212) 522 1750 Kariye Müzesi Chora Museum Çarşamba Wednesday 09:00 - 16:30 09:00 - 19:00 (212) 631 9241 İstanbul Büyük Saray Mozaikleri Müzesi İstanbul Mosaic Museum Pazartesi Monday Türk ve İslam Eserleri Müzesi Museum of Turkish and Islamic Arts Pazartesi Monday 09:00 - 17:00 09:00 - 19:00 (212) 518 1805 Topkapı Sarayı Müzesi Topkapı Palace Museum Salı Tuesday 09:00 - 17:00 09:00 - 19:00 (212) 512 0480 Topkapı Sarayı Müzesi Harem Dairesi Harem Apartments Salı / Tuesday 09:00 - 15:30 09:00 - 17:00 (212) 512 0480 Bergama Asklepion Örenyeri Bergama Asklepion Archaeological Site • 08:00 - 17:30 08:30 - 19:00 (232) 631 2886 Efes Müzesi Ephesus Museum • 08:00 - 17:00 08:30 - 19:00 (232) 892 6010 Efes Örenyeri Yamaçevler The Terrace Houses • 08:00 - 17:00 08:00 - 19:00 (232) 892 6010 St. Jean Anıtı St. Jean • 08:00 - 17:00 08:30 - 19:00 (232) 892 6011 Bergama Akropol Örenyeri Bergama Akropolis Archaeological Site • 08:00 - 17:00 08:30 - 19:00 (232) 631 0778 Efes Örenyeri Ephesus Archaeological Site • 08:00 - 17:00 08:30 - 19:00 (232) 892 6010 Cennet-Cehennem Örenyeri Chasm of Heaven and Hell • 08:00 - 17:00 08:00 - 20:00 • Kayaköy Örenyeri Kayaköy • 08:30 - 20:00 08:30 - 20:00 (252) 614 1150 Sedir Adası Sedir Island • 08:00 - 18:00 (252) 214 6948 Kaunos Örenyeri Kaunos Archaeological Site • 08:30 - 20:30 08:30 - 20:30 (252) 614 1150 Knidos Örenyeri Knidos Archaeological Site • 08:30 - 19:00 08:30 - 19:00 (252) 726 1011 Bodrum Mausoleion Anıt Müzesi Mausoleion Pazartesi Monday 08:00 -17:00 08:00 -19:00 (252) 316 1219 Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi Bodrum Museum of Underwater Archaeology Pazartesi Monday 08:00 - 17:00 08:00 -19:00 (252) 316 2516 Göreme Açıkhava Müzesi Karanlık Kilise The Dark Church • 08:00 - 17:00 08:00 - 19:00 (384) 271 2167 Özkonak Yeraltı Şehri Özkonak Underground City • 08:00 - 17:00 08:00 - 19:00 (384) 513 5168 Derinkuyu Yeraltı Şehri Derinkuyu Underground City • 08:00 - 17:00 08:00 - 19:00 (384) 271 2167 Göreme Açıkhava Müzesi Göreme Open Air Museum • 08:00 - 17:00 08:00 - 19:00 (384) 271 2167 Kaymaklı Yeraltı Şehri Kaymaklı Underground City • 08:00 - 17:00 08:00 - 19:00 (384) 278 2500 Zelve Örenyeri-Paşabağlar Örenyeri Zelve - Paşabağlar Underground City • 08:00 - 17:00 08:00 - 19:00 (384) 271 3535 Sümela Manastırı Sümela Monastery Pazartesi Monday 09:00 - 16:00 09:00 - 16:00 (462) 531 1064 Trabzon Ayasofya Müzesi Trabzon Hagia Sophia Museum • 08:00 - 17:00 09:00 - 19:00 (462) 223 3043 (212) 518 1205 77 istanbul arkeoloji müzeleri ayasofya müzesi kariye müzesi istanbul büyük saray mozaikleri müzesi türk ve islam eserleri müzesi topkapı sarayı müzesi topkapı sarayı müzesi harem dairesi troıa örenyeri assos örenyeri bergama asklepıon örenyeri bergama akropol örenyeri efes müzesi efes örenyeri efes örenyeri yamaçevler st. jean anıtı afrodısıas örenyeri milet örenyeri didim örenyeri kayaköy örenyeri sedir adası kaunos örenyeri knıdos örenyeri bodrum mausoleıon anıt müzesi bodrum sualtı arkeoloji müzesi alanya kalesi aspendos örenyeri noel baba müzesi simena örenyeri antalya müzesi myra örenyeri olympos örenyeri patara örenyeri perge örenyeri phaselis örenyeri side müzesi side antik tiyatrosu termessos örenyeri 78 göreme açıkhava müzesi karanlık kilise özkonak yeraltı şehri derinkuyu yeraltı şehri göreme açıkhava müzesi kaymaklı yeraltı şehri zelve örenyeri sümela manastırı trabzon ayasofya müzesi gaziantep zeugma mozaik müzesi hatay müzesi TÜRSAB-MTM İŞ ORTAKLIĞI’NDAKİ MÜZE ve ÖRENYERLERİ cennet-cehennem örenyeri ıhlara vadisi örenyeri anadolu medeniyetleri müzesi MUSEUMS AND ARCHAEOLOGICAL SITES UNDER THE MANAGEMENT OF TÜRSAB-MTM BUSINESS PARTNERSHIP 79 İSTANBUL ARKEOLOJİ MÜZELERİ ÇİVİYAZILI BELGELER ARŞİVİNDEN Dünyanın EN ESKİ AŞK ŞİİRİ 4 bin yıl önce Sümer diliyle yazılmış sevgi sözcükleri: “...Kalbimin sevgilisi, güzelliğin büyüktür, Aslan, kalbimin kıymetlisi...” Ana Sponsor İstanbul Arkeoloji Müzeleri TÜRSAB’ın desteğiyle yenileniyor İstanbul Arkeoloji Müzeleri Osman Hamdi Bey Yokuşu Sultanahmet İstanbul • Tel: 212 527 27 00 - 520 77 40 • www.istanbularkeoloji.gov.tr İSTANBUL ARKEOLOJİ, TRIPADVISOR TARAFINDAN 2012 YILI MÜKEMMELLİK ÖDÜLÜNE LAYIK GÖRÜLDÜ Istanbul Archaeological Museum has been awarded a “Certificate of Excellence” for 2012 by TripAdvisor Şimdi Artısı Var Özel Müzeler, Tiyatrolar, Operalar, Etkinlikler ve daha neler neler... /Muzekart #Muzekart - www.muze.gov.tr - www. muzekart.com
