Feza Gürsey ‹hsan Ketin Niels Bohr Alfred Wegener Cahit Arf Albert

Feza Gürsey
Cahit Arf
biliminsanlar›
1910 - 1997
Türk matematikçi. Doktora yapmak için gitti¤i
Almanya’da matematikçi Helmut Hasse ile
birlikte önemli çal›flmalar yapt›. Bu çal›flmalar
sonunda, matematikte Hasse-Arf Kuram›’n›
gelifltirdi. "Arf de¤iflmezi", "Arf halkalar›" ve "Arf
kapan›fllar›" gibi kendi ad›yla an›lan matematiksel terimleri bilim dünyas›na kazand›rd›.
TÜB‹TAK’›n kuruluflunda önemli rol oynad›.
‹hsan Ketin
biliminsanlar› 1914 - 1995
biliminsanlar›
Türk kuramsal fizikçi. Matematiksel fizik ve
yüksek enerji fizi¤i üzerine çal›flmalar yapt›.
Çal›flmalar›yla 1968’de TÜB‹TAK Bilim Ödülü,
1977’de Oppenheimer Ödülü, 1979’da Einstein
Madalyas› ve ilerleyen y›llarda çeflitli kurum
ve kurulufllardan ödüller ve onursal
doktoralar kazand›.
Türk yerbilimci. Tüm Türkiye’de
gerçeklefltirdi¤i çal›flmalar sonucunda
ülkemizdeki deprem bölgelerini belirledi.
Kuzey Anadolu Fay’›n›n yap›s›n› inceledi ve
tan›mlad›. Anadolu’nun bat›ya kayd›¤›n›
ortaya koyan da odur. Çal›flmalar›yla yerbilim
alan›nda birçok bilinmeyeni ayd›nlatan Ketin,
bu alanda baflar›l› ö¤renciler de yetifltirdi.
‹nsanl›k tarihinin en yarat›c› zekâlar›ndan biri
olan Alman as›ll› ABD’li fizikçi. 20. yüzy›l›n
bafllar›nda gelifltirdi¤i kuramlar›yla ilk kez
kütleyle enerjinin eflde¤erli¤ini kan›tlad›. Uzay,
zaman ve kütleçekimi üzerine tümüyle yeni
düflünme yollar› önerdi. Ifl›k ve kütleçekim için
gelifltirdi¤i özel ve genel görelilik kuramlar›yla,
Newton’dan sonra fizikte yeni bir 盤›r açt›.
Niels Bohr
Alfred Wegener
Galileo Galilei
biliminsanlar› 1885 - 1962
biliminsanlar› 1880 - 1930
biliminsanlar›
Danimarkal› fizikçi. Kuantum kuram›n› atom
yap›s›n›n belirlenmesinde ilk kez uygulayarak,
kendi ad›yla an›lan atom modelini oluflturdu.
Kuantum fizi¤inin geliflmesinde 50 y›la yak›n bir
süre öncü rolü oynad›. Ayr›ca atom
çekirde¤inin s›v› damlac›¤› modelini gelifltirdi.
Alman meteorolog ve yerbilimci. K›talar›n
kaymas› kuram›n› ortaya att›. Wegener,
bafllang›çta tüm k›talar›n Pangea ad›nda tek
bir k›ta oldu¤unu, sonradan parçalan›p
da¤›larak zamanla günümüzdeki yerlerine
ulaflt›¤›n› ileri sürdü. Kuzey Kutbu’nun
araflt›r›lmas›na katk›lar› oldu.
‹talyan fizikçi, gökbilimci ve yazar. Bütün
cisimlerin yere ayn› h›zda düfltü¤ünü keflfetti,
eylemsizlik ilkesini ilk kez formüle etti, sarkac›n
sal›n›mlar›ndaki eflzamanl›l›¤› saptad›. Teleskop
kullanarak evreni gözlemleyen ilk kifli oldu.
Dünya’n›n Günefl çevresinde döndü¤ünü
söyledi, ama Engizisyon’un bask›s› alt›nda bu
görüflünü geri almak zorunda kald›.
Alexander Fleming
biliminsanlar› 1881 - 1955
‹skoç hekim. 1928 y›l›nda, laboratuvar›nda bir
tür bakteri üzerine çal›fl›rken, kültür ortam›nda
oluflan küf mantar›n›n çevresindeki bakterilerin
geliflemedi¤ini gözlemledi. Bu küf mantar›n›n
bakterilerin ço¤almas›n› engelleyen bir madde
salg›lad›¤›n› saptayan Fleming, bu maddeye
"penisilin" ad›n› verdi. Böylece bakterilere karfl›
antibiyotik kullan›m›n› bafllatt›.
Albert Einstein
biliminsanlar› 1921 - 1992
Karl Werner Heisenberg
biliminsanlar›
1901 - 1976
Alman fizikçi ve felsefeci. 1925 y›l›nda kuantum
mekani¤inin matris biçimini gelifltirdi. Bu
bulufluyla Nobel ödülü kazanan fizikçi, as›l
ününü 1927 y›l›nda yay›mlad›¤› belirsizlik ilkesine
borçludur. Ayr›ca girdaplanman›n
hidrodinami¤i, atom çekirde¤i, kozmik ›fl›nlar
ve temel parçac›klar gibi konularda önemli
çal›flmalar› var.
1564 - 1642
Michael Faraday
biliminsanlar›
1791 - 1867
‹ngiliz fizikçi ve kimyac›. 19. yüzy›l›n en büyük
bilimadamlar›ndan biri olan Faraday,
elektromanyetik indüklemeyi, manyetik alan›n
›fl›¤›n kutuplanma düzlemini döndürdü¤ünü
buldu. Elektrolizin temel ilkelerini belirleyen de
odur. Klor gaz›n› s›v›laflt›rmay› ilk kez o
baflarm›fl, elektrik motorunu ve dinamoyu
icat etmiflti.
1879 - 1955
Thomas Alva Edison
Sigmund Freud
Louis Pasteur
biliminsanlar› 1867 - 1934
biliminsanlar› 1856 - 1939
biliminsanlar› 1822 - 1895
Bini aflk›n bulufl yapan ABD’li buluflçu. Elektrik
ampulü, gramofon, film gösterme ayg›t› gibi
bulufllar›yla günlük yaflamda vazgeçilemeyen
aletlerin babas› oldu. ‹lk deneylerine on
yafl›nda bafllayan Edison, öldü¤ünde geriye
bini aflk›n bulufl ve gözlemleriyle dolu 3400
not defteri b›rakm›flt›.
Kal›t›mbilimin öncüsü Avusturyal› botanikçi.
Bitkiler üzerinde yapt›¤› çal›flmalarda, bir türün
özelliklerinin kal›t›m yoluyla sonraki kuflaklara
aktar›ld›¤›n› buldu. Mendel’in öne sürdü¤ü ilkeler,
20. yüzy›l›n bafllar›nda yap›lan deneylerle
do¤ruland›ktan sonra, kal›t›m kuram›n›n bütün
canl›lar için geçerlili¤i saptanarak, biyolojinin
temel ilkelerinden biri haline geldi.
Radyoaktivite üzerine yapt›¤› çal›flmalarla iki
kez Nobel Ödülü kazanan Polonya as›ll› Frans›z
fizikçi. Uranyumla yapt›¤› deneyleri sonucu
radyoaktiviteyi keflfetti. Toryumun radyoaktif
özelli¤ini buldu ve radyum elementini
ayr›flt›rd›. Çal›flmalar›yla bir 盤›r açan Curie,
Nobel Ödülü alan ilk kad›n, bu ödülü iki kere
alan ilk biliminsan› oldu.
Avusturyal› hekim. Psikiyatride “psikanaliz” ad›
verilen bir yöntem gelifltirdi. Buna göre, ruhsal
sorunlar›n kayna¤›n›, hastalar›n bast›rd›klar› ve
bilinçalt›na ittikleri sorunlarda arad›. Hastalar›n
bilinçalt›ndaki duygular›n› yüzeye ç›karmaya
dayal› “psikoterapi” ad› verilen bir yöntemle
hastalar›n› iyilefltirmeye çal›flt›.
Frans›z kimyac› ve biyolog. Fermentasyon
üzerine çal›flt›¤› s›rada, mikroplar›n
kendili¤inden üremesinin söz konusu
olmad›¤›n› gösterdi. Baz› içeceklerin uzun süre
saklanmas›n› sa¤lamak üzere gelifltirdi¤i
yöntem “pastörizasyon” ad›yla an›l›r. fiarbon
afl›s›n› keflfetti. Onu as›l üne kavuflturan kuduz
afl›s›n› bulmas› oldu.
Johannes Kepler
Isaac Newton
1571 - 1630
biliminsanlar›
‹ngiliz fizikçi, matematikçi, gökbilimci. Evrensel
çekim yasas›n› keflfetti. A¤›rl›k dedi¤imiz fleyle,
gökcisimleri aras›ndaki çekimin ayn› fley
oldu¤unu anlad›. Mekani¤in özünü oluflturan
çal›flmalar ve ›fl›k üzerine deneyler yapt›.
Leibniz’le ayn› zamanda diferansiyel hesab›n
temellerini att›.
Alman gökbilimci. Dünya’n›n ve di¤er
gezegenlerin eliptik bir yörüngede Günefl’in
çevresinde dönmesiyle ilgili üç yasay› ortaya
koydu. Copernicus’tan bu yana Dünya ve
öteki gezegenlerin Günefl çevresinde
dairesel yörüngelerde doland›klar›
düflünülüyordu.
Blaise Pascal
Frans›z matematikçi, fizikçi ve felsefeci. Küçük
yafllardan beri bilimle u¤raflan Pascal, 16
yafl›nda "Konikler Üzerine Deneme" adl› kitab›
yazd›. 18 yafl›nda bir hesap makinesi icat etti.
Atmosfer bas›nc›, s›v›lar›n dengesi, hidrolik
pres, aritmetik üçgen konular›nda birçok
çal›flmas› var. Fermat ile birlikte olas›l›klar
hesab›n› da buldu.
Marie Curie
biliminsanlar› 1822 - 1884
biliminsanlar› 1642 - 1727
biliminsanlar› 1623 - 1662
Gregor Johann Mendel
biliminsanlar› 1847 - 1931
James Watt
biliminsanlar›
1736 - 1819
‹skoç bilimadam› ve buluflçu. Gelifltirdi¤i buhar
makinesi sanayi devrimini bafllatacak ve
insanl›k tarihinde yeni bir 盤›r aç›lacakt›. Watt
ayr›ca, güç ölçümünü standartlaflt›rabilmek
amac›yla bir at›n belli bir sürede yapt›¤› ifli
ölçerek "beygir gücü" ad›n› verdi¤i bir güç
birimi tan›mlad›.
Wilhelm Conrad Röntgen
Max Planck
Margaret Mead
Edwin Hubble
biliminsanlar› 1845 - 1923
biliminsanlar› 1858 - 1947
biliminsanlar› 1901 - 1978
biliminsanlar› 1889 - 1953
Alman fizikçi. Modern fizik ça¤›n› bafllatan ve
t›pta 盤›r açan bir bulufl olan X ›fl›nlar›n› buldu.
Röntgen, bafllang›çta bu ›fl›nlar›n yap›s›n› tam
olarak anlayamad›¤› için onlar›, bilinmeyen
anlam›nda “X” olarak adland›rd›. K⤛t, tahta,
alüminyum gibi opak maddelerin içinden
geçebilen bu ›fl›nlar, sonralar› Röntgen ›fl›nlar›
olarak an›lmaya baflland›.
Alman kuramsal fizikçi. Kuantum kuram›n›
gelifltirdi. Termodinamik yasalar› üzerine
çal›flt›. Kendi ad›yla an›lan Planck sabitini ve
Planck ›fl›n›m yasas›n› buldu. Ortaya att›¤›
kuantum kuram›, o güne de¤in bilinen fizik
yasalar› içinde devrimsel ve 盤›r aç›c›
nitelikteydi.
ABD’li antropolog (insanbilimci). Okyanusya
halklar›yla ilgili kültürel çal›flmalar›yla ad›n›
duyurdu. Kad›n haklar›, çocuk yetifltirme, ahlak,
nükleer silahlanma, ›rklararas› iliflkiler,
uyuflturucu kullan›m›, nüfus planlamas›,
dünyadaki açl›k gibi birçok sorunu inceledi
ve kültürel farkl›l›klar konusunda yeni fikirler
gelifltirdi.
ABD’li astrofizikçi. Günefl Sistemi’ni bar›nd›ran
Samanyolu’ndan baflka gökadalar da
bulundu¤unu saptad›. Yapt›¤› gözlemler
sonunda gökadalar›n, aralar›ndaki uzakl›kla
ba¤lant›l› bir h›zla birbirlerinden uzaklaflt›klar›n›
buldu. Bu, evrenin genifllemekte oldu¤u
düflüncesini destekleyen bir keflif oldu.
Alexander Graham Bell
biliminsanlar› 1847 - 1922
‹skoç as›ll› ABD’li buluflçu. Bell ailesi, y›llar
boyunca güzel konuflma üzerine çal›flm›fl bir
aileydi. Bu ailenin bir üyesi olan Graham Bell
de çal›flmalar›n› sesin iletimi ve bu yolla iletiflim
kurma üzerinde yo¤unlaflt›rd›. Bunun sonucu
olarak 1876’da telefonu icat etti. Graham Bell
sayesinde hayat›m›za giren telefon, ça¤›m›z›n
en önemli bulufllar›ndan biri say›l›yor.
Guiglielmo Marconi
biliminsan› kimdir?
biliminsanlar› 1874 - 1937
‹talyan fizikçi ve buluflçu. ‹lk baflar›l› telsiz
telgraf sistemini gelifltirdi. K›sa dalga radyo
iletiflimi üzerine yapt›¤› çal›flmalarla modern
uzun erimli radyo yay›mc›l›¤›n›n geliflmesini
olanakl› k›ld›¤› için, radyonun babas› olarak
bilinir. Baflka biliminsanlar›n›n katk›lar›yla gelifltirilen radyo, televizyonun bulunufluna dek en
önemli kitle iletiflim arac› olarak kald›.
bilimin gücü
biliminsanlar›
biliminsanlar›
Anlamak... Matematikçi Cahit Arf’a göre bilimin amac› budur. Dünya’y›, içinde yaflad›¤›m›z evreni, hatta yaflam› anlayabilmek için
gereklidir bize bilim. Biliminsanlar›ysa bize
evrenimizi anlamak için yol gösteren k›lavuzlard›r. Biliminsan›, bir soruna çözüm bulmak için harekete geçendir. Engel tan›madan, bir zamanlar olanaks›z denen fleyleri
olanakl› k›lmak için yeni yollar arayand›r. ‹nsan, bildi¤i, tan›d›¤› fleyleri sever; bilmedi¤i,
anlayamad›¤› fleylerden korkar. Akl›m›z,
korkular›m›za karfl› kullanaca¤›m›z en güçlü
silah›m›zd›r. Karfl›m›za ç›kan sorunlara akl›m›zla çözüm yollar› arar, zorluklar› akl›m›zla
aflmaya çal›fl›r›z. Kendimize neden, nas›l, ne
zaman gibi sorular sormaya bafllad›¤›m›zda
biz de biliminsan› olma yolunday›z demektir. Çünkü bilim, biraz da doymak bilmez
merak demek de¤il midir?
Çevrenize flöyle bir bak›n. H›zl› bir de¤iflim
göreceksiniz. Dünyam›z baban›z›n çocuklu¤undaki dünya de¤il art›k. Dedenizin, dedenizin dedesinin çocuklu¤undaki dünyaysa bambaflka bir yerdi. Çok de¤il, iki kuflak içinde
dünyay› bu kadar de¤ifltiren fley bilim ve teknikte yaflanan geliflmeler. Biliminsanlar›, yeni
fleyler bulma u¤rafllar›n› sürdürüyorlar. Çocuklar›m›z›n ve torunlar›m›z›n nas›l bir dünyada yaflayaca¤›n› gözünüzün önüne getirmeye
çal›fl›n. ‹flte bu de¤iflim ve geliflim bilimin çeflitli alanlar›nda çal›flmalar›n› sürdüren araflt›rmac›lar ve biliminsanlar› sayesinde yaflan›yor.
Yaln›zca kulland›¤›m›z araçlarda de¤il, yaflam
biçimimizde, hayata bak›fl›m›zdaki de¤ifliklikler de bilimin bir sonucu. Yüzlerce y›l önce çocuklara masal diye anlat›lan fleylerden çok daha renkli ve inan›lmaz fleylere sahibiz art›k.
Bunlar bizim için son derece ola¤an fleyler
hem de. Biliminsanlar›n›n bize sundu¤u bu
renkli dünyan›n masallardakinden daha güzel
olmas› bilimin gücünü göstermiyor mu?