Bilim ve Teknoloji Tarihi

Transkript

Bilim ve Teknoloji Tarihi-3.Hafta
Ders İçeriği
• Giriş
• İcadın Anonim Dönemi-I.Aşama
• İlk Toplumlardan Antik Medeniyetlere Teknoloji
▫ İlk İnsanlar-İlk Aletler, Avcı ve Toplayıcı Toplumlar
▫ Şehir Toplumları: “Neolitik Devrim”, Tarım ve
Köleciliğin Doğuşu
▫ Yazının İcadı
▫ İlk Temel Teknolojiler
▫ Antik Çağın İnşaat Teknolojileri
▫ Antikite’de Temel Makineler
▫ El, su ve Yel Değirmenleri
▫ Bilimsel Aletler, Saatler ve Diğer İcatlar
• İlk Akıllı İnsan-Neanderthaller hakkında belgesel
Giriş
• Anonim Dönem
▫ İnsanlığın en büyük, temel ve uzun teknolojik
macerası,
▫ İlktaştan başlayıp, ortaçağların sonuna dek süren
binlerce yıllık, belki 9-10 milenyumluk dönem,
▫ Neden anonim dönem?





Hiçbir icadın belli bir kişiye,
Kavime atfedilmemesi, mümkün olmaması,
İcat zamanlarının bile kestirilememesi
Bu icatlar olmasa günümüze gelinememesi
Bazı önemli kişisel mucitler:
 İskenderiyeli Heron,
 Siraguzalı Arşimed,
 Bizanslı Philo gibi
İlk Toplumlardan Antik
Medeniyetlere Teknoloji
Ders İçeriği
• Giriş
İlk İnsanlar-İlk Aletler, Avcı ve Toplayıcı
Toplumlar
• İnsanın Afrika’da veya başka bir yerde ortaya çıkıp 3-3.5 milyon yıl
süren evrim süresini incelemek “Paleo-antropoloji”nin alanıdır.
• İlk insanımsıların (hominid) tarihi hala yazılmaktadır.
Australopithecus afarensis, diye bilinen ve ortalama, 450 cc.
hacmindeki beyniyle, Lucy takma adı verilen canlıdır.
• Sonra, homo habilis’in (750 cc. ortalama beyin hacmi) ilk kez (taş)
alet kullandığı ve günümüzden 1.6-0.3 milyon yıl arasında yaşadığı
tahmin edilmektedir.
• İki ayağı üstüne kalkan (bipedal) homo erectus (ortalama 1000 cc.
Beyin hacmi) ilk ateş kontrolu yapan insanımsı oldu.
• Bununla, ilk akıllı insan homo sapien neanderthalensis, yani
Neanderthal Adamı arasında yüz binlerce yıl vardır.
İlk İnsanlar-İlk Aletler, Avcı ve
Toplayıcı Toplumlar
• Modern insanın ilk türü homo sapiens anatomik anlamda
günümüzün akıllı insanı (beyin hacmi 1400 cc.) 35-40 bin yıl önce
belirdi;
• 10-12 bin yıl önce de ilk yerleşik toplum denemeleri başladı,
• Dilin eşgüdümündeki, aletlerle yapılan toplu av ile çok daha fazla
gıda elde edildiği anlaşılabilir; bu gıdaların saklanması ile insanların
mağaralara sığınmasında yani sosyalleşmenin artmasında ve
yazının ilk basamağı sayılan çizimin-resimin (insanın kendini,
çevresini ve hatta duygularını ifade etmesinin) ortaya çıkması
anlaşılabilir?
• 10-12 bin yıl önce başlayan Neolitik Devrimin öncülü ve hazırlayıcı
unsurları olan daha önceki kritik buluşlar sorgulanmaktadır
• Kritik olan, belli bir yer (bir mağaranın içi veya
önü) ve zamanda, belli büyüklükte bir ateşin, bir
insan grubu (aile, klan) tarafından bir ocakta
kontrol altına alınmasıdır ki, bu ocak zamanla
fırına dönüşecektir.
• İnsanın etrafında sosyalleştiği bu ateşe, artık
vahşi hayvanlar yaklaşamayacaktır.
İl İnsanlar-İlk Aletler, Avcı ve
• Ateş, bu ilk insanları, hayvanlardan koruduğu gibi,
mağaranın güvenli ortamında, hacmi artan insan
beyinlerini, verdiği ışıkla, uzun gecelerde resimler
yapmağa teşvik edecektir.
• Resim yapmak, taş yontmak, bu taşı sapla birleştirip
bir alet, bir silah yapmak, giderek insan aklını, el
becerisini geliştirdiği gibi, onun belleğini
güçlendirecek, çeşitli soyut kavramlar yaratmasına,
yazı yazma ile hesap yapma, takvim yapma
yeteneklerinin doğmasına yol açacaktır.
• Ateş, sadece av eti ve ehli hayvan eti pişirmenin ötesinde,
yerleşik toplulukların yetiştirip iki taş arasında ezdiği
tahıllardan ekmek yapmayı sağlayan ev ocağının veya
fırının içine yerleşince gerçek bir devrim yaptı.
• Fırın içinde, bazı taşların eridiği, bu maddelere de,
sıcakken (kalıba dökülerek) ve soğukken (dövülerek)
şekil verildiği anlaşıldı.
• Bazılarından, (bakır, kalay) eriyik halindeyken
karıştırılarak daha sağlam (tunç=bronz) araçlar
üretilebiliyordu.
• Taşın kıt olduğu Sümer, Babil bölgesinde,
Mezopotamya’da, bugüne gelen zigguratlar ve saraylar
bu teknikle inşa edildi.
• Mısır, Anadolu ve Avrupa’da taş çoktu, mermer
yontuldu; Kuzey’de ağaç çoktu, ahşap yapılar inşa
edildi; sonuç olarak malzeme ekonomisi böyle doğdu.
• Fırın; gıdanın, seramiğin, inşaat malzemeleri ve
metalürjinin, dolayısıyla da modern sanayinin
temellerinden birini attı.
• Seramik testi yapmak için döner tablanın
kullanılması tekerleğin tasarımına yol açmış olabilir.
• İlk tekerlekli araç kullanımı Mezopotamya’da M.Ö. 3
binlerde geliştirilmiştir.
• Bu eski medeniyetlerin, Mısır’la Hitit’in, Sümer’in ve
Babil’in kendi aralarında ticaret (mal takası
şeklinde) yaptıkları biliniyor. Evrensel değişim aracı
olan ilk altın gümüş paranın, (sikke=coin) M.Ö. 7.
Yüzyılda Lidya’da (Batı Anadolu) icat edildiği de
biliniyor.
Ders İçeriği
• Giriş
Şehir Toplumları: “Neolitik Devrim”, Tarım ve
Köleciliğin Doğuşu Devletin ve Bürokrasinin
Doğuşuna Yol Açar
• Genelde kabul gören bir yaklaşım, yerleşik tarımın, ilk büyük teknolojik
devrim olduğudur.
• Bu büyük dönüşüm, uzun ve belirsiz bir dönemi ifade eden Neolitik (cilalı
taş) dönemde gerçekleşmiştir.
‹
• İnsanların, tarım nedeniyle bir toprağa yerleşmeye mecbur kalmaları, nehir
boylarında köy ve şehirlerin kurulmasına, ilk devletin ve tabii, ilk
mülkiyet formlarının, hukuk kurallarının ve sosyal sınışarın
(köleciliğin) doğmasına yol açtı.
• Tarım toplumlarında, yazı, astronomi, geometri ve aritmetikte ilk
adımlar atıldı.
• Yerleşik düzenin gerektirdiği sulama kanallarından bina inşaatına,
bronzdan seramiğe ait sayısız teknik icat edildi. Şehirleşmeye, yani yazılı
kültüre geçen insan, gerçekten tekno-ekonomik bir devrim yaptı.
• İlk insanların kendi aralarında avlanma eylemlerine
“savaş”, savaşın sonunda insanların yenmesine
“yamyamlık” (cannibalizm), çeşitli işlerde
çalıştırılmak üzere tutuklanmasına da “kölecilik”
(slavery) adı verilmektedir.
• Başka bir deyişle, yerleşik bir toplumda, kölelerin ve
hayvan stoklarının, kendi tükettikleri gıdadan daha
fazlasını ürettikleri bir teknolojik düzey, etkin
üretim teknikleri mevcut olmalıdır.
• Tarım bu noktaya gelince, insanın, (kurban) protein
olarak değil, işgücü olarak yani köle olarak talebi
artmakta; savaşların amacı, daha iyi toprak, bunları
işleyecek köle temini, fırsatlara ve mevsimlere göre,
başkalarının iktisadi artıklarına el koymakla
sınırlanmaktadır.
• Tarımın organize olması, hasadın yapılması ve ürünün
dağıtılıp, saklanması ilk (sivil) bürokrasiyi; bunun diğer
kavimlere karşı korunması ilk daimi düzenli orduyu;
ikisinin toplamı da devleti ortaya çıkarmıştır. Yazı,
astronomi, aritmetik ve geometri bilen üst tabaka
yöneticiler aynı zamanda din adamları ve yöneticileridir.
ANTİK DÖNEM MUCİTLERİ
ARŞİMED
• Kaldıraç ilkesini ve suyun kaldırma gücü ile
hacim-ağırlık ilişkisini (buoyancy) bulan,
matematikçi Arşimet’in (MÖ 387-212), Arşimet
burgusu denen, suyu (helikal) bir vida ile yukarı
çıkartan düzeneği icat ettiği; ayna (mercek)
kullanıp düşman gemilerini yaktığı; ayrıca
kaldıraç prensibini uygulayarak, düşman
gemilerini bir çengele takıp devirdiği de söylenir.
• (GEÇEN HAFTA KISA FİLMİ İZLENMİŞTİR)
Ktesibios ve İskenderiyeli Heron
Ktesibios ya da Latince Ctesibius, İskenderiye’de MÖ 3.
Yüzyılda yaşamış, başta su saati (klepsydra) olmak üzere
pompalar ve buna bağlı düzeneklerle “hidrolik” biliminin
temellerini atmış ve yine
MÖ. 1. Yüzyılda, İskenderiyeli Heron:
ilk yüzey ölçüm aletlerini; otomatik tiyatro-sahne
düzenekleri;
parayla çalışan makineler ve ilk buhar
ya da jet motoru sayacağımız, buhar jetiyle kendi
etrafında dönen aerofil=rüzgar topu oyuncağını;
belopoiica=katapult vb. aletler yapmış,
İskenderiyeli Heron (devam)
bunları kitaplarla tanıtmış ve en önemlisi Mekanika
başlığıyla dönemin mimar ve teknisyenleri için
Yunanca ilk makine kitabını yazmıştır. Arapça
tercümesiyle günümüze gelen bu kitapta, kendi
zamanına kadar yapılan mekanik icatların yanı sıra
daha sonra yapılacak vidalı pres fikrini de ortaya
atmıştır (Kranzberg&Pursell,49-55).
Leonardo da Vinci’ye kadar, daha 18 Yüzyılda boyunca
böyle tasarımcılar çıkmayacaktır; çıkmış olsalar bile
biz köle-serf kökenleri nedeniyle adlarını
bilenememektedir.
Suriyeli Kallinikos
• Bir başka mucit, Suriyeli Kallinikos, 673 yılında
Müslümanlardan kaçarak sığındığı Konstantiniye’de
ünlü “Grek ateşi”ni icat etmiştir. Ham petrol bazındaki
bu yakıcı madde, suda bile yanarak, denizden gelen
istilacıları durduran en önemli Bizans silahı olmuştur.
• Top ortaya çıkıncaya kadar, Araplardan Vikinglere değin
şehri savunan bu araç, barutla birlikte, tarihe
kavuşmuştur.
• Burada kayda geçilmesi gereken husus, petrolün antik
çağlardan beri bilinmesi, ilaç ve gemilerde su yalıtım
malzemesi (ziftleme) olarak kullanılmasıdır.
Ders İçeriği
• Giriş
Yazının İcadı
• İnsanın elde ettiği bilgileri, hem kendisi hem de sonraki kuşaklar için
saklaması açısından belleği yeterli değildi; toplumsal bir bellek gerekiyordu.
Yazı (alfabe) insanın resimlerden üretip, soyut karakterlere dönüştürdüğü
bir düşünce-eylem kaydı sayılır.
• Bu kayıtlar, avcı-mağara insanı için bir duvar resmidir. Orta Doğu yerleşik
toplumlarından Sümerler, M.Ö. 3300’lerde, tapınak ve evlerini yaptıkları
balçıklardan tabletler üzerine sert bir cisimle, (biz çivi diyoruz, ama çivi çok
daha sonra bulundu) çivi yazısı yazıp, pişirdiler.
• Bunların binlercesi müzelerde okunuyor ve okunmayı bekliyor. Aynı
dönemde Mısır’da hiyeroglif yazısı, taşlara, duvara ve papirüslere
kaydedildi.
• M.Ö. 2500’lerde İndus yazısı; M.Ö. 18 Yüzyılda Girit A, ve 1450’de Girit B
yazısı doğdu. Babil Kıralı Hamurabi Kanunları, M.Ö. 1792-1750 arası taşa
(stela) çiviyle yazıldı.
Yazının İcadı
• M.Ö. 1200’lerdeki ilk Çin alfabesi, kemik
üzerinde kendini göstermiştir;
• 1000’lerde Finike; 730’da Grek alfabesi
görülmüştür.
• M.Ö. 8. Yüzyıl Etrüsk alfabesi Kuzey İtalya’da
doğarken,
• 650 Mısır’da hiyerogliften türetilen Demotik yazı
ortaya çıkmıştır.
• Grek yazısı olan standart İyonya alfabesi Batı
Anadolu’da doğmuştur
Modern Kağıdın öncülleri:
• Mısır’da taşın bol, Sümer-Babil ülkesinde kıt olması nasıl inşaat
tekniklerine ve mimariye yansımışsa, bilimin yani bilginin kaydedildiği
malzeme de, bir şekilde bu kıtlıkla ilgili bir seçimi zorunlu kılmıştır.
• Mısır’da yazı, Nil Nehri kıyılarında bol miktarda bulunan papirüs
kamışlarından yapılan papiri üzerine (paper kelimesi buradan geliyor) yazı
geliştirirken, Sümer ülkesinde, yumuşak kil tabletler üzerine, bir kamış ile
çivi biçiminde semboller (kelimeler) işlenerek yazı yazılıyordu. Papirüs
üzerine resim çizmek daha kolay olduğundan, Mısır yazısı piktogramlardan
(resim-yazı) meydana geldi. Mısır yazısı Hiereoglyphic, Grekçe kutsal
yazıt (sacred carving) anlamındadır.
• Çivi yazısı daha soyut, belki günümüz bilgisayar diline daha yakın bir
yazıydı. Çinliler, MÖ 200’de, papirüsten 27 Yüzyıl sonra icat edilen kağıt
üzerinde, fikir ve hareketleri temsil eden, çok daha fazla sayıda soyut işaret
(harf=kelime=ideogram) üretebildiler.
Modern Kağıdın öncülleri:
• Ancak, oldukça pahalı bir madde olan papirüs YunanRoman kültürünün Hıristiyanlığa naklindeki en önemli
araçtır, çünkü kalıcıydı; Papalık emirnameleri (bulls),
1022 tarihine kadar papirüs üzerinde yayınlanmıştır
(Sarton,1966,25).
• Keçi, koyun gibi hayvan derisinin yazı malzemesi olarak
kullanıldığı parşömen MÖ. 2. Yüzyılda Pergamum
(Bergama) kütüphanesinde ortaya çıkmış ve bu adla
(pergamina=parchemin=
parchment),
kağıt
yaygınlaşıncaya kadar Ortaçağlar Avrupa’sında, bir tür
işlenmiş sığır derisi olan vellum ile birlikte
kullanılmıştır. Ceylan ya da sığır derisi İslam’da da kayıt
aracıdır. (Türkcan, 2009)
Ders İçeriği
• Giriş
İlk Temel Teknolojiler: Fırın
Teknnolojisi ve Bakır
• Eskiçağlarda ana sanayi, metal döküm ve seramik
sektörleridir.
• Bu iki sektörün ortak noktası ise ateşin kontrolü, yani fırın
teknolojisidir.
• Bir bakıma fırın, yerleşik düzenin, yani evin (domus) bir parçasıdır;
▫ ekmek yapımı,
▫ cevher eritme ve
▫ kimyasallar arasında organik bağ vardır.
İnsanın, 5-6 bin yıl önce, bazı renkli taşları örneğin, yeşil “malahit”
cevherini yüksek sıcaklıkta eritip, dökerek ve döverek, nispeten kolay
biçimlendirilebilir bir madde olan bakır ve diğer metalleri bulup,
işlemesinde iyileştirilmiş fırının rolü açıktır.
.
İlk Temel Teknolojiler:
MADENCİLİK
Bakır, Tunç ve Demir
• Bakır – ilk üretilen metaldir.
• İlk elde edilen alaşım, bakırla belli bir oranda
kalayla karıştırılan bronz veya tunçtur,
• Demir üretimi, daha sonraki bir teknik
ilerlemenin, daha iyi bir (yüksek) fırının eseridir.
Bronz (Tunç) ve Döküm-Kalıp
Hazırlama
• Odaktaki döküm maddesi, Neolitik Dönemin içinde veya sonunda
elde edilip bir Çağa damgasını vuran bronz veya Türkçe adıyla
tunçtur.
• Ancak, ortaya çıktıktan sonra kısa zaman içinde çakmak taşının
yerini aldığı söylenemez çünkü, özellikle kalay, yakın Doğuda kıt
bulunan, pahalı bir madendi.
• Bronz demire göre nispeten kolay eriyip dökülmesi nedeniyle,
modern çağlara kadar önemini korudu.
• Dökümün püf noktası, düzgün, ateşe dayanan bir kalıp
hazırlamaktır. Büyük parçalar için, örneğin Ortaçağlarda çan ve top
dökümü için, sonradan bozulan kalıplar yapılıyordu. Oysa küçük
artifak kalıpları birçok kez kullanılabilmekteydi ve büyük ihtimalle,
ilk silahlar ve mücevherler için hazırlanmıştı.
Taş ve Bronz aletler, silahlar
• Bu nedenle, bronz aletler ve silahlar, mücevher gibi
kıymetlidir.
• Taştan, uzun bir kılıç, kalkan veya hassas bir cerrahi aleti
yapmak mümkün değildir.
• Taşa belli bir şekil verince, bunu değiştirmek de
mümkün değildir.
• Oysa, bronzu bir daha eritebilir, başka bir şekil
verebilirsiniz; çünkü balmumu veya çamur gibi yeniden
biçimlendirilebilir (malleable) bir maddedir.
Bronz dökümler ve Seri Üretim
• Bronz dökümler, bugünkü normlara uygun
hassasiyette (presizyon) olmasa da, birbirine
benzeyen ya da aynı ölçüde diyebileceğimiz
nesnelerin seri üretimini başlatmış
olmaktadır.
• Genelde, silah (kılıç, mızrak, ok başı, kama)
üretildiği için, ilk seri üretim talebinin
askerlerden (devlet) geldiği varsayılabilir.
Demir
• Demir, bronz kadar eski olup cevheri, bronz
girdilerinin (bakır, kalay) cevherinden daha bol
ve kolay bulunmasına rağmen yaygın kullanışı
Batı Avrupa Ortaçağlarına isabet edecektir.
Çünkü, bu metalin ergimesinde saf karbon yani
odun kömürü gerekmektedir,
İlk Temel Teknolojiler: CAM
• Ocakta ya da fırında eriyen maddelerden elde edilen başka bir antik ürün de, yine
metaller gibi, günümüzde hayatın her alanına giren camdır .
• Cam, genelde kum, (doğal) soda ve kireç karışımının, 1000 derece sıcaklık eriyip
saydam/yarı saydam biçimlendirilebilir bir madde haline gelmesidir.
• Bu madde şekil aldıktan sonra soğuyup, fiziki bir güçle kırılmazsa ömrü neredeyse
sonsuzdur.
• Mısır’da, M.Ö. 4 binlerden gelen, kıymetli taşları taklit eden veya aynı değerde sayılan
cam süs eşyaları, M.Ö. 1500’lerden de cam ev eşyaları bulunmuştur.
• Üşeme cam tekniği ile yapılan renkli cam şişeler Roma’da 2 bin yıl önce üretilmiş,
cam hamurunu üşeme tekniğiyle şekillendirme buradan zamanla her yere yayılmıştır.
• Gotik katedrallerde renkli camlarla resim (vitray) yapımı 12. - 13. Yüzyılda ortaya
çıkmıştır. Cam mercek, (ilk yakın gözlüklerinin) yapımı da bu dönemlerdedir. Camın
‘demokratizasyonu’, yani evler dahil her yere girmesi 18. - 19. Yüzyıllara isabet eder.
İlk Temel Teknolojiler: TEKSTİL
• İlk avcı-toplayıcı insanlar, öldürdükleri hayvanların ham veya
kurutulmuş deri ve benzeri parçalarını kullanmalarının
ardından hayvan yetiştiriciliğine geçtiklerinde, bu hayvanların
(koyun, keçi, lama, deve, at) kıllarından ipler, ipleri dokuyarak
kumaşlar yapmaya başladılar.
• Tekstil, insanlığın ilk sanayilerinden biri, tipik ev (domestik)
sanayi örneğidir. Bu örnek, nomad (gezici) kavimlerle,
yerleşik kavimlerin gıda dışındaki başlıca evsel uğraşılarını
temsil eder.
• Bu uğraşı, Ortaçağlardaki ilk kapitalist sektör modeli, Sanayi
Devriminde de sıçramanın öncüsü olacaktır.
Keten, Pamuk ve İpek
• Yerleşik topluma geçildiğinde, hayvan elyafı yani yün
(fibre) yanında, keten, pamuk ve ipek de kullanılmaya
başlandı. Mısırlılar, hayvanları pis, mekruh
saydıklarından, iç çamaşırı için, M.Ö. 3000’lerde keten
yetiştirmeye ve dokumaya başladılar.
• Pamuk, Hindistan’da M.Ö. 2500’den beri yetiştirilip,
dokunmaktadır. Mezopotamya’da M.Ö. 700’lerde
görülmüştür.
• Daha zor elde edilen ipek kozası, ipliği ve kumaşı Çin
icadı olup, ipek yoluyla Bizans ve İtalya’ya girecektir.
Ders İçeriği
• Giriş
Antik Çağın İnşaat Teknolojileri
• Tarım öncesi toplumlarda çıkış noktası nasıl ateş
ise, yaşamı bitki ve hayvan üretimine bağlı, bunun
için toprağa yerleşmeyi seçmiş “medeni”
toplumlardaki çıkış noktasının inşaat teknolojileri
olması doğaldır.
• Çünkü, tarım için sulama sistemleri (kanallar);
hasat için depolar; şehirleri korumak için surlar ve
kuleler; gökyüzünde rasat (astronomi) ve halkı
yönetmek için tapınak, arena, agora ve heykel;
ölüleri gömmek için anıt mezarlar yapmak gerekir.
Antik Çağın İnşaat Teknolojileri
• Antik dönem veya eski medeniyetlerin yapıları ve
büyük ölçekli sanat eserleri yani (colossi) heykeller,
dikilitaşlar, anıtlar, anıt-mezarlar, zamanların
tahribine rağmen günümüze gelmiştir,
• Greko-Romen tapınakların, agora ve tiyatroların
nasıl yapıldığı konusunda belli bir fikrimiz olmakla
beraber, piramitlerin inşası, dikilitaşların ocaktan
çıkarılıp-dikilmesi, Çin Seddi’nin inşası vb.
hakkındaki teknik düzeyde tartışmalar hala
sürmektedir.
Zaman ve ölçülmesi üzerine kısa film
Kendimizi Sınayalım
CEVAP: d
CEVAP: e
CEVAP: a
CEVAP: b
CEVAP: d
CEVAP: a
7.
CEVAP: c
• 8. Aşağıdaki hangisi ilk seri üretimi
başlatmıştır?
▫
▫
▫
▫
▫
a. Bronz dökümler
b. Seramik
c. Cam
d. Demir
e. Tekstil
CEVAP: a
• 9. Aşağıdaki hangisi Sanayi Devriminde
sıçramaların öncüsü olacaktır?
▫
▫
▫
▫
▫
a.
b.
c.
d.
e.
Madencilik
Seramik
Cam
İnşaat
Tekstil
CEVAP: e
• 10. İlk akıllı insan hangisidir?
▫
▫
▫
▫
▫
a. Australopithecus afarensis
b. Homo habilis
c. Neanderthal Adamı
d. Homo erectus
e. Lucy
CEVAP: c
• 11. Kabul edilen ilk büyük teknolojik devrim
aşağıdakilerden hangisidir?
▫
▫
▫
▫
▫
a.
b.
c.
d.
e.
Tarım
Seramik
Cam
İnşaat
Tekstil
CEVAP: a
• 12. Grek ateşini kim bulmuştur?
▫
▫
▫
▫
▫
a. İskenderiyeli Heron
b. Leonardo da Vinci
c. Arşimed
d. Öklid
e. Suriyeli Kallinikos
CEVAP: e

Bilim ve Teknoloji Tarihi

Transkript

Benzer belgeler

Ahmet UHRİ

Deney 4 föyü için tıklayınız.

Genel Direktör Irina Bokova, Suriye antik dönemi alanında

KÖSTER® Antik Design

kanada sağlık bakanlığı

NuVasive Ürünleri Temizlik ve Sterilizasyon

NuVasive Ürünleri Temizlik ve Sterilizasyon

Telefonun İcadı Alexander Graham Bell