AltinKopru - Bişkek Büyükelçiliği

Altin Köprü
5.
6.
7.
8.
Narın (Narın)
Oş (Oş)
Talas (Talas)
Issık-Göl (Karakol)
Kırgızistan'ın şehirleri:
•
Balasagun
•
Balıkçı
•
Batken
•
Celal-Abad
•
Kant
•
Karakol
•
Karaköl
•
Karasuu
•
Koçkorata şehircesi
•
Kızılkıya
•
Mayluusuu (Yağlısu)
•
Narin
•
Oş
•
Özgön (Özçent)
•
Sülüktü şehircesi
•
Talas
•
Taşkömür
•
Toktogul
•
Çolpon-Ata
•
Tokmok
G o l d e n B r id g e
Üniversiteler
Kırgızistan'da 60 civarinda üniversite
bulunmaktadır. Belirli üniversiteler şunlardır:
• Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
• Orta Asya Amerikan Üniversitesi
• Kırgız-Rus Slav Üniversitesi
• Ulusal Kırgız Üniversitesi]
• Bişkek Beşeri Bilimler Üniversitesi
• Uluslararası Kırgızistan Üniversitesi
• Oş Devlet Üniversitesi
• Kırgız Özbek Üniversitesi
• Oş Teknoloji Üniversitesi
• Kasım Tınıstanov Üniversitesi
• Celal-Abad İktisat ve Girişimcilik
Üniversitesi, Türk Dünyası İşletme Fakültesi
• Arabayev Üniversitesi
•Uluslararası Atatürk-Alatoo Üniversitesi
#12 2014
1
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
G olde n B ridge
Prof. Dr.
NUMAN KURTULMUŞ
T.C. Başbakan Yardımcısı
Numan Kurtulmuş 1959'da
Ünye'de dünyaya gelmiştir. İsmini
aldığı dedesi Numan Kurtulmuş,
Kurtuluş Savaşı'nda Çanakkale,
Erzurum, Batum ve Azerbaycan
cephelerinde binbaşı olarak görev
yapmış, Balkan Savaşında savaşmış
ve Sakarya Meydan Savaşında
yaralanarak gazi olmuştur. Ayrıca,
dedesi Latin harfleriyle yazılmış ilk
Türkçe ilmihal kitabı olarak bilinen
Amentü Şerhi'nin yazarıdır. Babası
İlim Yayma Cemiyeti'nin önde
gelen isimlerinden İsmail Niyazi
Kurtulmuş'tur. Halen, ailesi ile
birlikte İstanbul'un Fatih ilçesinde
ikamet etmektedir.
1988'de Sevgi Kurtulmuş
ile evlenen Kurtulmuş'un Ayşe,
İsmail ve Emir adlarında üç çocuğu
dünyaya gelmiştir.
Kurtulmuş ileri derece İngilizce
biliyor.
Lise eğitimini İstanbul İmam
Hatip Lisesi'nde aldı. İstanbul
Üniversitesi İşletme Fakültesi'nde
2
#12 2014
lisans eğitimini 1982 yılında ve
1984 yılında yüksek lisans eğitimini
tamamladı.
1988-1989 yılları arasında
ABD'de Temple Üniversitesi School
of Business & Management’da
lisansüstü çalışmalarına devam
etti. 1990-1993 yıllarında yine
ABD’de Cornell Üniversitesi New
York State School of Industrial &
Labor Relations’nda misafir öğretim
üyesi olarak görevde bulundu ve
1992'de İstanbul Üniversitesi'nden
doktorasını derecesini aldı. 1994
tarihinde İstanbul Üniversitesi
İktisat Fakültesi'nde doçent oldu.
2004 yılında ise profesör ünvanını
aldı.[4]
Eğitimini
tamamladığı
İstanbul Üniversitesi İktisat
Fakültesi'nde sosyal siyaset,
çalışma ekonomisi ve insan
kaynakları yönetimi hocalığı
yaptı. Ayrıca çeşitli uluslararası ve
Türk kuruluşların sempozyum ve
seminerlerinde konuşmacı olarak
yer aldı. 'Hocaların hocası' unvanı
ile anılan Sabahattin Zaim'den
dersler alan Kurtulmuş, halen
İstanbul Ticaret Üniversitesi'nde
ekonomi ve siyasal iletişim dersleri
vermektedir.
TAYIRBEK SARPAŞEV
Kırgızİstan Başbakan Yardımcısı
23 Ağustos 1968 yılında Calalabad bölgesi, Toktogul iline bağlı Torkent köyünde doğdu.
Tayırbek Sarpaşev, 1991 yılında Yusuf Balasagunadlı Kırgız MilliÜniversitesinin Muhasebe ve Ekonomi Fakültesinden mezun oldu.
Sarpaşev 1991-1994. yıllarında "Tushum" ve "Sayat" fırmalarında müdür olarak çalıştı.
1994-1999 yıllarında ОсОО «Градиент» Gradient firmasında müdürlük yaptı.
1999-2000’lı yıllarda Uluslararası «Togulbay Ata»
firmasında başkan yardımcısı görevini sürdürmüştür..
2000-2005’te Kırgızistan genelseçimleri sonucu Kırgız Cogorku Keneşe giren milletvekili, Yakıt ve Enerji
Complex Komitesi Başkanı olarak faaliyet göstermiştir.
2005-2006 seçimlerinde Kırgız Cogorku Keneşinin (Parlamento) Milletvekili koltuğunu kazanmıştır.
Çeşitli firmalarda müdür olarak çalışan Sarpaşev
2006-2007. yıllarında Kırgız Cogorku Keneşi
(Parlamento) başkan yardımcısı görevine getirilmiştir.
5 Yılboyunca - 2007-2012 yılları arasında özelyapılarda işadamı olarak çeşitli sektörlerde faaliyetine
devam etmiştir.
6 Eylül 2012 yılında önce Kırgız Cumhuriyeti,
Ekonomi ve Yatırımlardan sorumlu Başbakan Yardımcısı, sonra Nisan 2014’te Kırgız Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı olarak atanmıştır.
#12 2014
3
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
G olde n B ridge
BİŞKEK ŞEHRİ
HAKKINDA
KISA BİLGİLER
Şehir içindeki evlerde soğuk su, sıcak sı, doğalgaz,
elektrik hizmeti 24 saat verilmektedir. Ayrıca kışın
kalorifer için merkezi ısıtma sistemiyle şehre sıcak su
verilmektedir.
Şehrin yolları geniştir. Ancak son yıllarda hızlı araba
artışı ve modernizasyon sorunları nedeniyle trafik sorunu
ortay çıkmıştır.
Şehir içinde küçük pazarcıklar haricinde 5 tane
pazar vardır (Oş, Ak-Emir, Konfort, Orta-Say, Alamedin
1). Bu pazarlardan temel ihtiyaç malzemeleri temin
edilebilir. Bu pazarlar haricinde Beta Stores, 7 Dney,
Narodnıy şehrin farklı noktalarında şubeleri bulunan
süper marketler bulunmaktadır. Ayrıca Bişkek Park,
Vefa Centre, Beta Stores, ZUM ve Dorday Plaza gibi
ticaret merkezleri de bulunmaktadır. Pazarlardaki ve
bu alışveriş merkezlerindeki tekstil ürünleri daha çok
Türkiye, Çin, Rusya ve Güney Kore’den ithal edilmektedir.
Teknolojik ürünler ise daha çok Çin, Dubai, Malezya’dan
ithal edilmektedir. Arabalar ise daha çok Almanya’dan
getirilmektedir.
Yurtdışından gelen tekstil ürünlerinin fiyatları
kalitesine ve hangi ülkeden geldiğine göre değişmekle
birlikte Türkiye’den ithal edilen ürünler genellikle
Türkiye’deki fiyatlarına yakındır. Teknoloji ürünleri ise
çok az da olsa Türkiye’den daha ucuzdur.
Çalışanların maaşlarına gelince … Bir çalışanın
minimum aylığı 200 dolar civarındadır. Bu alt limittir
ve Bişkek için geçerlidir.
Almanya’dan ithal edilen arabaların fiyatları Türkiye’ye
göre daha ucuzdur. Benzinse son zamanlarda yükselmiş
olmasına rağmen Türkiye’den çok ucuzdur. Bugünlerdeki
fiyatı ortalama 2 TL’dir (49 som). Şehir yemyeşildir. Birçok noktasında büyük
parklar vardır. Bunun yanı sıra tüm yol kenarları
ağaçlandırılmıştır. Yazları bu ağaçların sulanması için
şehirdeki arklardan su verilir. Şehrin civarında birçok
piknik alanı bulunmaktadır.
Türkiye’den Kırgızistan’a gelen bir kişi için Türkiye’de
bulup da Kırgızistan’da bulamayacağı herhangi bir şey
neredeyse yok gibidir. Burada yaşayan ve çalışan Türk
işadamları tekstilden, kahvehaneye; kırtasiyeden,
restorana kadar hemen hemen her alanda iş yapmaktadırlar.
Eğitim kurumu olaraksa Bişkek’te Türklere ait 2
üniversite, 4 lise, 3 anaokulu mevcuttur. Bunlardan
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Kız Meslek
Lisesi, Bişkek Türk Lisesi ve buradaki lisede bulunan
anaokulu T.C. veya T.C. ve K.C. Tarafından ortaklaşa
kurulmuştur. Geriye kalan eğitim kurumları ise Sebat
Eğitim Kurumlarına bağlı olarak faaliyetlerine devam
etmektedir.
4
#12 2014
#12 2014
5
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
BÜYÜKELÇİ KILIÇ:
TÜRKİYE VE KIRGIZ CUMHURİYETLERİ
TÜRK DÜNYASININ PARLAMENTER
DEMOKRASİYİ BENİMSEYEN İKİ ÜLKESİDİR
Üst düzey ziyaretler:
YDSK kapsamında her yıl
düzenli olarak gerçekleştirilen
toplantıların
sonuncusu
3 Haziran 2014 tarihinde
Ankara’da gerçekleştirilmiştir.
Toplantı vesilesiyle ülkemizi
ziyaret eden Kırgız Cumhuriyeti
Cumhurbaşkanı Sayın Almazbek
Atambayev'e Dışişleri Bakanı
Sayın Erlan Abdıldaev ve dönemin
Sağlık Bakanı Sayın Dinara
Saginbaeva da eşlik etmiştir.
Ziyaret vesilesiyle YDSK Ortak
Bildirisi yayımlanmış, imzalanan
Sağlık ve Tıp Bilimleri Alanlarında
İşbirliğine Dair Anlaşma'yla da her
yıl 100 Kırgız vatandaşı hastanın
ülkemizde tedavi olmasına imkân
sağlanmıştır. Ayrıca, iki ülke
Dışişleri Bakanlıkları arasında
işbirliği protokolü ile meteoroloji
alanında işbirliği anlaşması
imzalanmıştır. Metİn KILIÇ
G olde n B rIdge
İki ülke arasında bugüne
kadar, cumhurbaşkanı, başbakan,
bakan ve parlamenter düzeylerinde
çok sayıda üst düzey temas ve
ziyaret
gerçekleştirilmiştir.
Cumhurbaşkanı Sayın Atambayev
yalnızca 2014 yılı içerisinde
ülkemizi ikisi resmi? biri özel
olmak üzere üç kez ziyaret
etmiştir. Ülkemizden Kırgızistan’a
Cumhurbaşkanı düzeyindeki son
ziyaret 11. Cumhurbaşkanımız
Sayın Abdullah Gül tarafından 2012
Ağustos ayında yapılmıştır.
Başbakan düzeyindeki son
ziyareti ise 2013 Nisan ayında
YDSK II. Toplantısı vesilesiyle
Cumhurbaşkanımız Sayın Recep
Tayyip Erdoğan, Başbakanlığı
döneminde gerçekleştirmiştir.
Ayrıca, Dışişleri Bakanı Sayın
Erlan Abdıldayev’in 2014 Mayıs
ayında ülkemize yaptığı ziyaret
Kırgızistan’dan ülkemize Dışişleri
Bakanı düzeyindeki ilk resmi
ziyareti teşkil etmesi bakımından
ayrıca önem taşımaktadır.
Türkiye ve Kırgızistan, başta
BM ve Türk Konseyi bünyesinde
olmak
üzere,
uluslararası
teşkilatlarda etkin bir dayanışma
sergilenmekte, "adaylık" konusunda
karşılıklı
destek
yaklaşımı
benimsenmektedir.
T.C. Bİşkek Büyükelçİsİ
6
#12 2014
#12 2014
7
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
Parlamentolararası işbirliği:
Parlamentolararası işbirliği ikili
ilişkilerimizin önemli bir unsurunu
oluşturmaktadır. 10 Ekim 2010
tarihinde gerçekleştirilen Parlamento
seçimlerinin ardından Kırgız
Meclisi’nde bir “Kırgızistan-Türkiye
Parlamentolararası Dostluk Grubu”
kurulmuştur. Meclisin yaklaşık
üçte birinin üyesi olduğu “Türkiye
Dostluk Grubu” başkanlığını
Respublika Partisi Milletvekili
Kenjebek Bokoev yürütmektedir.
TBMM bünyesinde ise 5 Ocak 2012
tarihinde
“Türkiye-Kırgızistan
Parlamentolararası Dostluk Grubu”
kurulmuş olup, grubun Başkanlığını
Ak Parti Amasya Milletvekili Mehmet
Naci Bostancı yürütmektedir.
Parlamentolararası
işbirliği
çervesinde dönemin Kırgız Meclisi
Başkanı Ahmatbek Keldibekov 2528 Eylül 2011 tarihlerinde TBMM
Başkanı Sayın Cemil Çiçek’in
davetine icabetle ülkemizi ziyaret
etmiş, ziyaret vesilesiyle de iki meclis
arasında “İşbirliği Mutabakat Zaptı”
imzalanmıştır.
Ekonomik/ticari ilişkiler:
Çok boyutlu ikili ilişkilerimizin
bir diğer önemli sacayağını oluşturan
ekonomik/ticari ilişkilerimiz gelişen
bir seyir izlemektedir. Kırgızistan ile
olan ticaret hacmimiz 2000 yılında
23 milyon dolar iken büyük bir
sıçramayla 2013 yılı sonu itibariyle
426 milyon dolar düzeyine ulaşmıştır.
Gayri resmi ticaret de eklendiğinde
bu rakamın 1 milyar doları bulduğu
tahmin edilmektedir. Bununla
birlikte, her iki ülkenin siyasi
8
#12 2014
iradeleri, ticaret hacminin resmi
rakamlarla kısa vadede 1 milyar
dolar düzeyine çıkartılmasının
hedeflendiğini açıklamışlardır.
Başbakan
Yardımcıları
eşbaşkanlığında düzenli olarak
gerçekleştirilen
Türk-Kırgız
Hükümetlerarası Karma Ekonomik
Komisyonu (KEK) toplantıları
vesilesiyle karşılıklı güven, ortak
irade ve kararlılık çerçevesinde,
iki ülke arasındaki potansiyel
değerlendirerek, ikili ticaret hacminin
artırılmasına,
işadamlarımız
arasındaki bağların daha da
güçlendirerek yeni iş imkânlarının
yaratılmasına
çalışılmaktadır.
Bu amaç doğrultusunda iki ülke
heyetleri biraraya gelerek, ticaretten
enerjiye, ulaştırmadan sanayiye,
eğitimden kültüre ve daha pek
çok alanda verimli görüşmeler
gerçekleştirmekte, işbirliği alanlarını
tespit etmektedir. Bu kapsamda 8.
Dönem KEK toplantısı, Başbakan
Yardımcısı Sayın Numan Kurtulmuş
ile Kırgız Cumhuriyeti Başbakan
Birinci
Yardımcısı
Tayırbek
Sarpaşov eşbaşkanlığında 24-26
Aralık 2014 tarihlerinde Bişkek’te
gerçekleştirilecektir.
İki ülke ekonomi makamlarının
da teşvikiyle gelişen ticaret hacmi,
aynı zamanda Türk işadamlarının
Kırgızistan’a olan son dönemdeki
ilgisinin açık bir göstergesidir. Ayrıca
iş forumları, fuarlar, özel iş gezileri,
tanıtım veya doğrudan görüşmeler
vesilesiyle Kırgızistan’da yatırım
yapmaya karar veren Türk şirketlerine
her geçen gün yenileri eklenmektedir.
Ülkemizden Kırgızistan’a yapılan
doğrudan yatırımların miktarı
yaklaşık 324 milyon dolar
düzeyindedir. Bununla birlikte,
Kırgızistan’da küçük sermayelerle
yatırım yapan işadamlarımızın
kazancını yine aynı ülkede, işini
büyütmek veya başka alanlarda
yatırım yapmak için kullandıkları
ve üçüncü ülkeler üzerinden de Türk
işadamlarının Kırgızistan’da yatırım
yaptıkları dikkate alındığında Türk
işadamlarının
Kırgızistan’daki
yatırımlarının toplam büyüklüğünün
1 milyar dolar düzeyine ulaştığı
tahmin edilmektedir. Bankacılık,
inşaat, gıda ve içecek üretimi, mobilya,
eğitim, çay üretimi ve paketleme,
alışveriş merkezi işletmeciliği ve
plastik malzeme üretimi başta
olmak üzere Kırgızistan’da çeşitli
sektörlerde faaliyetlerini sürdüren
300 civarındaki Türk sermayeli
firma, Kırgız ekonomisine büyük
katkı vermekte olup, sayıları 5.000’i
aşan Kırgız vatandaşına istihdam
sağlamaktadır. Benzer şekilde,
Türkiye’de faaliyet gösteren 110’u
aşkın Kırgız şirketi de ülkemizdeki
geniş
pazar
potansiyelini
değerlendirmekte ve her geçen gün
yatırımlarını genişletmektedir.
G olde n B ridge
Batken ve Malatya İl Başkanları
Her iki ülkeden müteşebbislerin
kurdukları ticaret köprülerinin
yanısıra Kırgızistan ile Türkiye
arasında tesis edilen vize kolaylığı
ile Türk havayolu şirketlerinin
İstanbul-Bişkek arasında hafta 28
sefer yapması da kardeş iki akraba
topluluğu arasında etkileşimin hızla
artmasına katkıda bulunmaktadır.
Bu etkileşimin bir sonucu olarak
Kırgız ve Türk şehirleri arasında
kardeşlik ilişkileri tesis edilmektedir.
Nitekim, 2014 Kasım ayı içerisinde
kayısılarıyla meşhur Batken ve
Malatya illerimiz arasında kardeş
kent protokolü imzalanmış olup,
halihazırda kayısı sektöründeki
yatırım işbirliği imkânları üzerinde
çalışmaktadır. Bu örneklerin diğer
şehirlerimize de yayılmasıyla, ikili
ekonomik işbirliğimizdeki mevcut
potansiyelin ortaya çıkarılmasının
yanısıra halklarımız arasındaki
mevcut sosyal ve kültürel bağların
da güçlendirilmesi mümkün
olabilecektir.
Kırgızistan’daki Türk toplumu:
Halklarımız arasındaki ilişkilerin
geliştirilmesinde en büyük katkıyı iki
ülke arasında bir nevi köprü vazifesi
gören Kırgızistan’da yaşayan Türk
vatandaşları ile Türkiye’de yaşayan
Kırgız vatandaşları sağlamaktadır.
Konsolosluk kayıtlarımıza göre,
Kırgızistan’da yaklaşık 10 bin
vatandaşımız
bulunmaktadır.
Vatandaşlarımızın yaklaşık 1200’ü
öğrenci, 200’ü akademisyen, 210’u
öğretmen, 300’ü esnaf-iş veren,
1075’i işçi-çalışan sınıfındadır.
Her iki ülkede bulunan Türk ve
Kırgız vatandaşlarının çalışma
koşullarının iyileştirilmesi ve
sorunlarının çözülmesini teminen
her iki ülke Dışişleri Bakanlıkları
arasında gerçekleştirilen Konsolosluk
İstişarelerinin 5. Toplantısı 20
Kasım 2014 tarihinde Ankara’da
gerçekleştirilmiştir. Ayrıca bu amaç
doğrultusunda iki ülke arasında
bir sosyal güvenlik anlaşması
akdedilmesine yönelik olarak
görüşmeler halihazırda devam
etmektedir.
#12 2014
9
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
Askeri ve güvenlik işbirliği:
Eğitim ve kültür işbirliği:
Askeri ve güvenlik işbirliği, ikili
ilişkilerin önemli bir veçhesini teşkil
etmektedir. Türk Silahlı Kuvvetleri
ile Kırgızistan Cumhuriyeti Askerî
Birimleri arasındaki ilişkilerin en
temel ögelerini askerî eğitim işbirliği
kapsamında icra edilen faaliyetler
ile iki ülke arasında 1999 yılından
itibaren yıllık olarak imzalanan
“Askerî Hibe Anlaşması” ve bu
anlaşmaya istinaden imzalanan
“Lojistik Uygulama Protokolü”
kapsamında yapılan ve günümüze
kadar yıllık ortalama 1 milyon dolar
olan, toplamda 13 milyon doları
aşan askeri malzeme yardımları
oluşturmaktadır. Öte yandan,
İçişleri Bakanlığımız Kırgız polisine
toplumsal olaylara müdahale, terörle
mücadele, kriminal soruşturma
gibi alanlarda eğitim ve ekipman
desteği sağlamaktadır. Askeri ve
güvenlik işbirliğimizin bir sonucu
olarak bugüne kadar askeri ve harp
okulları ile Polis Akademimizden
çok sayıda Kırgız öğrenci mezun
olmuştur. Ayrıca uluslararası
terörizmle mücadele konularında
iki ülke istihbarat servisleri arasında
Türkiye ve Kırgızistan arasında birçok alanda olduğu gibi eğitim, kültür ve bilim konularında
da sağlam bir işbirliği bulunmaktadır. İki ülke arasında imzalanan
anlaşmalar doğrultusunda, Kırgızistan’da her iki ülkenin ortak
katkısıyla çeşitli eğitim kurumları açılmıştır. Kırgızistan-Türkiye
Manas Üniversitesi ile Büyükelçiliğimiz Eğitim Müşavirliğine bağlı olarak Kırgız Türk Anadolu Kız
Meslek Lisesi, Cumhuriyet Yetenekli Çocuklar Kırgız Türk Anadolu Lisesi, Bişkek Türkiye Türkçesi
Eğitim Öğretim Merkezi ve hâlihazırda sadece T.C. vatandaşlarının
çocuklarının eğitim aldığı Bişkek
Türk İlköğretim Okulu bu kapsamda faaliyet gösteren kurumlardır. İkili eğitim işbirliğinin bir
göstergesi olarak, ‘Türkiye Bursları’ kapsamında Türkiye burslu
olarak lisans, yüksek lisans, doktora ve araştırma programlarına
her yıl çok sayıda Kırgız öğrenciyi kabul etmektedir. Öte yandan,
aktif bir işbirliği yürütülmektedir.
İkili işbirliği konularının yanısıra
Türkiye tarafından başta BM ve
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı
(AGİT) olmak üzere uluslararası
örgütler tarafından gerçekleştirilen
projeler kapsamında Kırgız
emniyet ve güvenlik birimlerine
gerekli eğitim ve teçhizat desteği
verilmektedir.
Kırgızistan’da bir Yunus Emre Türk
Kültür Merkezi açılmasına yönelik olarak hâlihazırda çalışmalar
yürütülmektedir. Sağlam eğitim
ve kültür ilişkilerimizin yanısıra,
Büyükelçiliğimiz Din Hizmetleri
Müşavirliği ve din görevlilerimiz
aracılığıyla Kırgızistan’da yaşayan
G olde n B ridge
vatandaş ve soydaşlarımıza temel
dinî konularda destek verilmeye
çalışılmaktadır. Bu amaç doğrultusunda Türkiye tarafından kardeş Kırgız halkına hizmet vermek
üzere Bişkek’te Orta Asya’nın en
büyük camisi inşa edilmektedir.
Kalkınma ve insanî yardımlarımız:
parkları oluşturulmuştur. Bu
yardıma ilaveten 50 milyon
dolarlık Eximbank kredi borcu
silinmiş, ayrıca 6 milyon dolarlık
ilave hibe tahsis edilmiştir. Son
olarak, önümüzdeki dönemde
Kırgız Devlet Tarih Müzesi’nin
restorasyonu için 15 milyon dolar
ve İman Vakfı için 10 milyon dolar
olmak üzere bu yardımlarımıza
yenileri eklenecektir.
2012 yılında imzalanan kredi
anlaşması çerçevesinde, Türkiye
tarafından Kırgızistan’a sağlanmış
olan 100 milyon dolarlık kredi ile
Bişkek şehir yollarının önemli
bir bölümü yenilenmiş, ülke
genelinde çok sayıda okul inşa
edilmiş, yol ve inşaat çalışmaları
için ihtiyaç duyulan makina
10
#12 2014
Türkiye,
Kırgızistan’daki
kalkınma proje ve programlarını
Türk İşbirliği ve Kalkınma
Ajansı
(TİKA)
aracılığıyla
gerçekleştirmektedir.
Bu
çerçevede, 1993 yılında Bişkek’te
TİKA Program Koordinatörlüğü
Ofisi açılmış, o tarihten bu yana
hastane inşası, renovasyonu ve
tefrişatı, okul ve ekmek fabrikası
inşası, temiz içme suyu şebekesi
kurulumu gibi çok sayıda projeye
imza atmıştır. TİKA, hâlihazırda
Kırgız Devlet Tarih Müzesinin
restorasyonu başta olmak üzere
yeni kalkınma projeleri üzerinde
çalışmaktadır.
Esasen, stratejik ortak iki ülke
arasında yukarıda maruz işbirliği
konularına ilaveten, ilgili Türk
ve Kırgız makamları tarafından
bilistişare çeşitli alanlarda çok
sayıda proje ve faaliyet hâlihazırda
gerçekleştirilmeye
devam
etmektedir. Nitekim son olarak iki
ülke Dışişleri Bakanlıkları arasında
diplomasi akademisi ve bilişim
konularında işbirliği projeleri ile
adli makamlar arasında tecrübe
paylaşımına yönelik bir dizi
çalışmalar başlatılmıştır.
#12 2014
11
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
G olde n B ridge
Bu vesileyle, YDSK ile birlikte
ikili ilişkilerimizin kapsamlı bir
şekilde ele alınmasına imkân
sağlayan KEK toplantılarının
24-26 Aralık 2014 tarihlerinde
yapılacak sekizinci oturumunun
geçmiş dönemde mutabık kalınan
konularda gelinen aşamaların
etraflıca değerlendirilmesi ve
işbirliği tesis edilebilecek yeni
alanların tespiti açılarından büyük
önem taşıdığı ve hâlihazırda her
alandaki güçlü ilişkilerimizi bir
adım ileri taşınmasına katkı
sağlayacağı kanaatindeyim.
Devlet Tarih Müzesinin seyredildiği en güzel köşe
12
#12 2014
#12 2014
13
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
G olde n B ridge
TÜRKİYE VE KIRGIZİSTAN
1 MİLYAR DOLAR TİCARET
HACMİNİ HEDEFLİYOR
Çağatay ÖZDEN
T.С. Ekonomi Bakanlığı
Bişkek Ticaret Müşaviri
EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER HIZLA GELİŞİYOR
İki ülke arasındaki her alanda gelişen ilişkiler karşılıklı ticaret rakamlarına da yansımaktadır. Türkiye ve
Kırgızistan arasındaki ticari ilişkiler tarihsel olarak incelendiğinde; ikili ticarette Türkiye’nin daima ticaret fazlası
verdiği görülmektedir. İki ülke arasındaki dış ticaret hacminin, 1992-1997 yılları arasında artan bir seyir izlerken,
1998 ve 1999 yıllarında gerilediği görülmektedir. Bu düşüşün temel sebebi olarak, Uzakdoğu Asya’da başlayan ve
daha sonra Rusya Federasyonu’nu derinden etkileyen global ekonomik kriz gösterilmektedir.
2002 yılında yaklaşık 41,6 milyon dolar seviyesinde olan iki ülke arasındaki ticaret hacmi ilk defa 2005 yılında
100 milyon dolar seviyesini aşmış, 2013 yılında ise bir önceki yıla göre
% 40,7 oranında artarak 426 milyon dolara ulaşmıştır.
Türkiye ve Kırgızistan, Asya ve Avrupa'yı, Çin'den
Akdeniz limanlarına kadar bütün Asya Kıtası
üzerinden geçen tarihi İpek Yolu ile 1.500 yıl
boyunca ticari olarak birbirine bağlayarak, karşılıklı
etkileşim içerisinde olmuşlardır. İki ülkenin dünya
ticaret yolları üzerindeki bu kilit jeo-ekonomik
paylaşımının, 21'inci yüzyılda değişen küresel
lojistik haritasını, Asya'nın artan ekonomik rolünü
ve ülkelerimizin gelişen ekonomilerini dikkate
aldığımızda, gelecekte daha fazla güçleneceğini
tahmin ediyoruz. Bu noktada, Türkiye ve Kırgızistan
halkları arasında paylaşılan ortak tarih, dil, kültür,
inanç ve değerlerin de bu gelişime önemli katkılar
sağlayacağına inanıyoruz.
Öte yandan, Türkiye, son on yılda sergilediği
performans sayesinde, küresel ölçekte “yükselen
14
#12 2014
ekonomi” haline gelmiş, satın alma gücü paritesine göre
GSYİH sıralamasında, 2013 yılında AB üyesi ülkelerle
kıyaslandığında 6. büyük ekonomi, dünyanın ise 16.
büyük ekonomisi konumuna yükselmiştir. Türkiye’nin
2023 vizyonu ise dünyanın en büyük 10 büyük ekonomisi
arasında yer almaktır. Bu vizyon içerisinde, Türkiye,
Orta Asya ile ilişkilerine özel bir önem vermektedir.
Bu çerçevede, Kırgızistan, son yıllarda, kültürel,
sosyal, ekonomik ve ticari ilişkilerimizin en hızlı
geliştiği, derinleştiği ve çeşitlendiği bölge ülkelerinden
birisi haline gelmiştir. Türkiye, Sovyetler Birliği’nin
dağılmasından sonra, 16 Aralık 1991 tarihinde, Kırgız
Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını tanıyan ilk ülkedir. Türk
işadamları, bu tarihten günümüze kadar, Kırgızistan’ın
en zor zamanlarında bile, ülkenin geleceğine güvenerek
yatırımlar yapmaya devam etmişlerdir.
İhracat
Kırgızistan’a ihracatımız 2002 yılından itibaren
artış sürecine girmiş ve o tarihte 24 milyon dolar
seviyesinde olan ihracatımız, 2013 yılında, bir önceki
yıla göre % 51,1 oranında artarak 389,1 milyon dolara
ulaşmıştır. Böylece, 2002-2013 yılları arasında yılda
ortalama % 33,4 oranında, toplamda ise 16,2 katlık bir
ihracat artışı sağlanmıştır.
İhracatımızda son üç yılda gerçekleşen ortalama
% 44,5 oranındaki artış, Kırgızistan’ı Orta Asya Türk
Cumhuriyetleri arasında ihracatımızın en hızlı arttığı
ülke konumuna getirmiştir.
- Türkiye’nin Kırgızistan’a İhracatında Öne Çıkan
Ürünler
• Türkiye’nin Kırgızistan’a 2013 yılındaki
ihracatında en önemli ürün grubu 7113 GTİP kodu
altında sınıflandırılan “mücevherci eşyaları ve
aksamları” olup, bu ürün grubunu sırasıyla; “Örme
giyim eşyası ve aksesuarları”, “Dokuma halı ve yer
kaplamaları” ile “Elektrikli makina ve cihazlar” takip
etmektedir.
• Türkiye’nin, Kırgızistan’a ihracatında ilk 10 sırada
yer alan ürünlerin, ülkeye toplam ihracatımızdan
aldığı payın % 71,1 gibi yüksek bir oranda olması,
ihracatımızda ürün bağımlılığının yüksek olduğunu
göstermektedir.
• Türkiye’nin Kırgızistan’a ihracatında, 2013
yılı itibariyle 1 milyon dolar üzerinde ihraç değerine
sahip ürünler arasında, ihracatı en hızlı artan ürün
grupları; “Petrol yağları ve bitümenli minerallerden
elde edilen yağlar” ve “Mücevherci eşyası ve aksamı”
olarak kaydedilmiştir.
#12 2014
15
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
Türkiye’nin Kırgızistan’a İhracatında İlk 10 Ürün (2013)*
Türkiye’nin Kırgızistan’dan İthalatında İlk 10 Ürün (2013)*
Ancak halen, Kırgızistan’ın toplam dış ticaretinden Türkiye’nin
aldığı pay % 3,14; Türkiye’nin dış
ticaretinden Kırgızistan aldığı pay
ise % 0,07 gibi düşük oranlardadır.
Bu bakımdan, önümüzde yapılması
gereken birçok iş vardır. Bu noktada, Türkiye ve Kırgızistan’ın ekonomik potansiyellerine yaraşır daha
büyük ekonomik açılımların gerçekleştirilmesinin zamanı gelmiştir. Bu çerçevede, iki ülke liderleri,
ülkelerimiz arasındaki ticaret hacminin, yakın bir dönemde, 1 milyar
dolar seviyesine çıkartılması hedefini ortaya koymuşlardır.
KIRGIZİSTAN’DAKİ
TÜRK YATIRIMLARI
350 MİLYON DOLARI
BULUYOR
İthalatımız
azalıyor
Öte yandan, Kırgızistan’dan ithalatımız 2013 yılında bir önceki yıla göre % 18,3 azalarak 36,9
milyon dolara gerilemiştir. 20022013 yılları arasındaki rakamlarımız incelendiğinde, ithalatımızın
dalgalı bir seyir izlediği ve toplamda
1,1 katlık bir artışta sınırlı kaldığı
görülmektedir. Kırgızistan’dan ithalatımızda en önemli kalem olan
kuru fasulyenin üretiminde görülen mevsimsel değişimler bu durumun ana sebebi olarak değerlendirilmektedir.
- Türkiye’nin Kırgızistan’dan İthalatında Öne Çıkan Ürünler
• Türkiye’nin Kırgızistan’dan
ithalatında 2013 yılı içerisinde en
16
#12 2014
önemli ürün grubunu, 0713 GTİP
kodu altında sınıflandırılan ve
tamamına yakın kısmını “Kuru
fasulye”nin oluşturduğu “Kuru
baklagiller” oluşturmuş olup, bu
ürün grubunu sırasıyla; “Pamuk,
pamuk ipliği ve pamuklu mensucat”, “Hayvan bağırsak mesane ve
midesi” ile “Alüminyum ve alüminyumdan eşya” takip etmektedirler.
Türkiye’nin Kırgızistan’dan ithalatında ilk 10 sırada yer alan ürünler, ülkeden gerçekleştirdiğimiz toplam
ithalatın tamamına yakınını oluşturmaktadır.
• Kırgızistan’dan ithalatımızdaki en önemli 6 ürün, bu ülkeden
toplam ithalatımızın % 94,4’ünü
oluşturmaktadır.
G olde n B ridge
Türkiye’nin, günümüzde, Kırgızistan’da yaklaşık 324 milyon dolar
tutarında doğrudan yatırımı mevcuttur. Ancak, Kırgızistan’da yatırım yapan işadamlarımızın kazançlarını ülkede tekrar kullandıkları ve
üçüncü ülkelerde faaliyet gösteren
Türk işadamlarının da Kırgızistan’da yatırımları olduğu hususları göz önüne alındığında, Türk
işadamlarının Kırgızistan’daki yatırımlarının toplam büyüklüğünün,
günümüzde 1 milyar dolara ulaştığı
hesaplanmaktadır. Türk girişimciler tarafından kurulmuş firmalarda
5.000’in üstünde Kırgız vatandaşına doğrudan istihdam sağlanmaktadır.
Benzer şekilde, Kırgız firmalarında, zengin iç pazar fırsatları
sunan Türkiye’ye olan ilgilerinin
de son yıllarda hızla artmakta olduğu görülmektedir. Türkiye’de,
2013 yılı itibarıyla 111 adet Kırgız
sermayesine sahip şirket faaliyet
göstermektedir.
Kırgızistan’daki Türk sermayeli
işletmeler, genel olarak; içecek, pet
perform, gıda imalatı (bisküvi, şe-
kerleme, çikolata vb.), mobilya, temizlik maddeleri, çay, un, tuz, şeker, boya, pvc ve plastik boru, yapı
malzemeleri üretimi ile alışveriş
merkezi işletmeciliği, havayolu taşımacılığı, perakende, bankacılık,
sigortacılık, tekstil üretimi, matbaa, turizm acenteliği, eğitim işletmeciliği ve mütehhatlik gibi çok
çeşitli alanlarda faaliyet göstermektedirler.
TÜRK İŞADAMLARI
İÇİN KIRGIZİSTAN’DA
BÜYÜK TİCARET VE
YATIRIM FIRSATLARI
VAR
Kırgızistan’ı Türk yatırımcılar
açısından çekici kılan belki de en
önemli unsur, ülkedeki iş ve yatırım olanaklarının çeşitliliğidir. Bu
noktada, Kırgızistan’ı, sadece hızlı
gelişen iç pazar fırsatları açısından
değerlendirmemek gerekir. Ülke,
Çin ile Avrupa arasında önemli geçiş koridoru konumu ile Rusya, Çin
ve Kazakistan gibi büyük pazarlara
yakınlığından dolayı, tüm bölgeye
yönelik pazara giriş ve yatırım stratejilerinde ayrıcalıklı bir konumda
bulunmaktadır.
Bu açıdan, Kırgızistan’ın resmi
görüşmelerine başladığı Rusya, Kazakistan ve Belarus’un oluşturduğu
Gümrük Birliği’ne olası katılımı-
nın, Kırgızistan’da yatırım yapan
Türk şirketlerine, yaklaşık 170 milyon nüfuslu cazip bir pazara, daha
düşük maliyetler ile ticaret yapma
imkanı sağlayacağı değerlendirilmektedir.
Bu çerçevede, Türk iş adamlarının, yakın gelecekte, genel olarak,
ulaştırma, telekomünikasyon, hidroelektrik enerjisi, tarım ve gıda
sanayi, mineraller, metaller ve kıymetli taş madenciliği, yün işleme
ve tekstil, gıda işleme, hafif demirçelik tesisleri, tıbbi araç ve gereçler, tarım, tarım alet ve ekipmanları, ambalaj sanayi, müteahhitlik
hizmetleri ve turizm sektörlerinde
Kırgızistan’daki önemli yatırım imkanlarını değerlendireceği düşünülmektedir.
Kırgızistan-Türkiye arasındaki ticaret hacminin; iki ülke ekonomilerinin büyüme hızları, ülkelerimiz arasındaki vizesiz rejim,
Kırgızistan’da yaklaşık 50 bin kişinin Türkiye Türkçesi konuşuyor
olması, dünya pazarlarında önemli
rekabet gücüne sahip Türk mal ve
hizmetlerinin kalite / fiyat rasyosunun uygunluğu, Kırgız ve Türk işadamlarının karşılıklı olarak Türk ve
Kırgız pazarlarına artan ilgisi gibi
hususlar göz önüne alındığında, hedef olarak konulan 1 milyar dolar
seviyesine rahatlıkla ulaşacağını
söyleyebiliriz.
İki ülke halk ve liderlerinin paylaştığı ortak vizyon, bize, bir taraftan ülkelerimizi ve halklarımızı birbirine daha sıkı kenetleyecek
imkanları sunarken, bir taraftan
da ortaya çıkacak sinerji, bölgelerimizin barış, istikrar, huzur ve refahının da pekiştirilmesine katkıda
bulunacaktır.
#12 2014
17
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
TÜRKİYE KIRGIZİSTAN’I ASKERÎ ALANDA
DA DESTEKLEMEYE DEVAM EDİYOR
okullarında, Gülhane Askeri Tıp
Akademisinde ve sınıf okullarında
Kırgız öğrenci ve subay/astsubayları
eğitim görmektedir. Şimdiye kadar
100 civarında Kırgız öğrenci harp
okullarından teğmen olarak mezun
olmuş ve Kırgız Silahlı Kuvvetleri
saflarına katılmıştır. Harp okulu
dışında Harp Akademilerinde de
her yıl en az iki Kırgız subay stratejik ve operatif konularda planlama
yeteneği kazanmış olarak mezun
olmaktadır. Askeri eğitim işbirliği askeri lise veya harp okulları ile
sınırlı değildir.
Gökhan PEKER
Piyade Kurmay Albay
Bişkek Askeri Ataşesi
Türkiye-Kırgızistan askeri ilişkileri diğer alanlarda olduğu gibi
çok iyi bir seviyede devam etmektedir. Türkiye Kırgızistan’ın istikrarı
ile güvenliğine önem vermekte bu
çerçevede, Kırgız Silahlı Kuvvetlerine yıllardan beri eğitim, malzeme
ve maddi destek sağlamaktadır. İki
ülke arasında karşılıklı güvene dayanan askeri eğitimden savunma
sanayine kadar geniş bir yelpazede
işbirliği bulunmaktadır.
1992 yılında Kırgızistan’da Büyükelçiliğin açılmasını müteakip
ilk askerî ataşe 1996 yılında Kırgızistan’a atanarak faaliyetine başlamıştır.
Kırgızistan’ın 1991 yılında bağımsızlığını kazanmasını müteakip
Kırgız Silahlı Kuvvetlerinin ilk askerî öğrencileri 1993 yılında Türkiye’deki harp okullarına gelerek ilk
mezunlarını 1997 yılında vermiştir.
Türkiye-Kırgızistan arasında askerî
eğitim faaliyetleri, 1993 yılında imzalan Askerî Eğitim İş Birliği Anlaşması” esaslarına göre yürütülmektedir. Askeri eğitim anlaşması
çerçevesinde askeri liselerde, harp
18
#12 2014
Bunların yanında mezun subayların temel ve tekamül sınıf eğitimleri, komando ve özel kuvvet
eğitimleri hem Türkiye’de hem mobil eğitim timleri vasıtasıyla Kırgızistan’da verilmektedir. Şimdiye
kadar 1000’den fazla Kırgız subay
ve astsubayı bu eğitimlerden geçirilmiştir.
NATO kapsamında uluslararası
olarak faaliyetlerini yürüten Barış
İçin Ortaklık Eğitim Merkezi ve Terörle Mücadele Mükemmeliyet Merkezi’nde açılan çeşitli uluslararası
kurslara Kırgız subaylar katılarak
onların küresel askeri problemlere
yönelik çözüm yetenekleri ile uluslararası askeri ve politik ortamlarda
planlama ve işbirliği yeteneklerinin
geliştirilmesine katkıda bulunulmaktadır.
Şimdiye kadar bu iki merkezde
yaklaşık 600 Kırgız subaya çeşitli
konularda eğitim verilmiştir.
tekleme Harekatı” konusunda Bişkek’te eğitim verilmiştir. Yukarıda bahsedilen eğitimlerin yanında
Türkiye’de eğitim görecek personele bir yıl öncesinden Kırgızistan
TÖMER’deki Türkçe öğretmenleri
vasıtasıyla Türkçe kursu açılmakta
her yıl en az 40 Kırgız subaya Türkçe öğretilmektedir.
Askeri eğitim desteğine ilave olarak 1999’dan bu yana her yıl
imzaladığımız “Askerî Hibe Anlaşması” ve bu anlaşmaya istinaden
imzalanan “Lojistik Uygulama Protokolü” kapsamında Kırgız Silahlı
Kuvvetlerine askerî malzeme desteği sağlanmaktadır.
Şimdiye kadar Kırgız Silahlı Kuvvetleri’ne yıllık ortalama 1
milyon ABD Doları, toplamda 13
milyon ABD Dolarını aşan askerî
malzeme desteği sağlanmıştır. Yine
bu kapsamda, Kırgız Silahlı Kuvvetlerinin askeri elbise ihtiyacını karşılayacak askerî dikimevinin açılışı
24 Nisan 2014 tarihinde Genelkurmay Başkanı Org. Necdet ÖZEL’in
ziyareti çerçevesinde yapılmıştır.
G olde n B ridge
Askerî Dikimevi için Türkiye’den
76 makine sağlanmıştır. Bu güzide
tesiste şu anda günde 500-600 elbise dikilebilmektedir. Tam kapasite
çalışması halinde bu rakam 1500’e
kadar çıkabilecektir.
İki ülke arasındaki ilişkilere
ivme kazandıracak üst düzey askeri ziyaretler karşılıklı olarak yapılmaktadır. Nisan 2014 tarihinde
Genelkurmay Başkanı Orgeneral
Necdet Özel Kırgızistan’ı ziyaret
ederek Kırgızistan Genelkurmay
Başkanı ve KC Savunma Bakanı ile
görüşmelerde bulunmuştur.
Sayın Genelkurmay Başkanı’nın ziyaretini müteakip Eylül
2014 tarihinde Milli Savunma Bakanı Sayın İsmet YILMAZ ve beraberindeki heyet Kırgızistan’a resmi
ziyarette bulunmuş iki ülke arasında askeri ilişkileri daha üst seviyelere taşıyacak “2014 yılı Askerî Mali
İş Birliği Anlaşması ve Nakdi Yardım Uygulama Protokolü” ve Askerî
Sağlık Alanında Eğitim ve İş Birliği
Anlaşması” imzalanmıştır.
İmzalanan Askerî Mali İş Birliği Anlaşması ve Nakdi Yardım Uygulama Protokolü ile 2014 ve 2015
yıllarında da Kırgız Silahlı Kuvvetlerinin modernizasyonuna katkıda
bulunulmaya devam edilecektir. Ayrıca ilk defa imzalanan sağlık alanında işbirliği anlaşması ile her yıl
belli miktarda Kırgız askeri personelinin Türkiye’de tedavi olması ve
sağlık alanında eğitim imkânlarının artması sağlanmıştır.
Askeri kültürel faaliyetler kapsamında da Tarihi Türk askeri bandosu Askerî Mehter Takımı Temmuz
2013 tarihinde Kırgızistan’a gelerek
konserler vermiştir. Mehter takımının konserlerine Kırgız Halkı çok
ilgi göstermiştir.
Son zamanlarda yapılan eğitim faaliyetlerinden bahsedersek
örneğin, Özel Kuvvetler Mobil Eğitim Timi tarafından Kırgızistan’nın
güneyinde Nisan 2014 tarihinde
başlayan 3 ay süren Kırgız subay
ve Astsubaylara özel kuvvetler eğitimi, yine Barış İçin Ortaklık Merkezi Mobil Eğitim Timi tarafından
Kasım 2014 tarihinde bir hafta süre
ile 40 askeri personel “Barışı Des#12 2014
19
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
İNSANA YATIRIM KIRGIZİSTAN’DA
EN GÜÇLÜ OLDUĞUMUZ ALANDIR
İsmaİl Sefa Selçuk
T.C. Bişkek Büyükelçiliği
Eğitim Müşaviri
G olde n B ridge
KIRGIZ-TÜRK ANADOLU KIZ MESLEK
LİSESİ YENİ KUŞAKLAR YETİŞTİRİYOR
Kırgız Türk Anadolu Kız
Meslek Lisesi; 1992-1993 öğretim
yılından itibaren eğitim-öğretim
faaliyetine başlamıştır. Kırgızistan
tarafından tahsis edilen okul binası,
yatakhane ve yemekhane binaları
ile mesleki-teknik eğitim alanında
faaliyetini sürdürmektedir. 2012
yılında Bakanlıkça gönderilen
ödenekle okul büyük çaplı bakım
ve onarımdan geçmiştir.
Hazırlık+3 yıl olmak üzere
toplam 4 yıl üzerinden eğitimöğretime devam etmektedir.
Hazırlık sınıfında Türkçe ve
İngilizce öğretilmektedir. Okulda
Hazır Giyim ve Bilgisayar bölümleri
bulunmaktadır. Her öğretim yılı
iki şube için sınavla 50 Kırgız kız
öğrenci alımı yapılmaktadır. 90
öğrenci kapasiteli yatakhanesi
vardır. 2014-2015 eğitim-öğretim
yılı itibarıyla okulda 190 Kırgız kız
öğrenci mevcuttur. Okuldan, ilk
mezunlarını verdiği 1996 yılından
2013 yılına kadar toplam 584
öğrenci mezun olmuştur.
Okulda 11 Türk ve 6 Kırgız öğretmen görev yapmaktadır. Okul
müdürü ve (2) müdür yardımcısı Türk, müdür başyardımcısı ise
Kırgızdır. Pansiyon bölümünde ve
yemek hizmetleri işlerinde çalışan
10 yerel personelin ücretleri Türkiye'den karşılanmaktadır.
2014 yılı yaz aylarında 40 öğrenci alanlarıyla ilgili stajlarını Ankara'da Bakanlığımızca belirlenen
işletmelerde yapmıştır. Bir aylık
sürede öğrenciler hem stajlarını
yapmışlar hem de Ankara ve Eskişehir'i görme imkânına kavuşmuşlardır.
03.03.1992 tarihinde Bişkek’te imzalanan
Hükümetlerarası Anlaşma ve Bakanlıklararası
Protokolle Türkiye ile Kırgızistan arasında eğitim
alanında başlayan ilişki ve işbirliği süreci, iki ülke
Eğitim Bakanlıkları arasında imzalanan 28/06/1996
tarihli anlaşma ile devam etmektedir.
03.03.1992 tarihli anlaşma ve protokol gereği
Kırgız Türk Anadolu Lisesi ve Kırgız Türk Anadolu Kız
Meslek Lisesi 1992-1993 eğitim-öğretim yılı itibariyle
açılmıştır. Bişkek Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim
20
#12 2014
Merkezi 29.01.1996 tarihinden itibaren faaliyetine
başlamıştır. Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim
Bakanlığının onayı ile 1999-2000 öğretim yılında
sadece vatandaşlarımızın çocuklarının eğitim-öğretim
gördüğü Bişkek Türk İlköğretim Okulu açılmıştır.
Mezun öğrenciler Kırgızistan'daki iniversitelerde öğrenimlerine devam ettikleri gibi, bir kısmı
YÖS kapsamında bazı öğrenciler
de "Türkiye Bursları" kapsamında yükseköğretim görmek üzere
Türkiye'ye gitmektedirler.
Türkiye'den görevlendirilen 69 öğretmen Eğitim
Müşavirliğine bağlı okul ve kurumlarda görev
yapmaktadır. Okul ve kurumlarda yöneticiler dahil
toplam 17 Kırgız öğretmen çalışmaktadır.
#12 2014
21
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
G olde n B ridge
BİŞKEK’TE TÜRK İLKOKULU
da VAR
KIRGIZ-TÜRK ANADOLU LİSESİ
20.YILINI KUTLADI
Kırgız Türk Anadolu Lisesi;
1992-1993 yılında itibaren Bişkek'e
bağlı Taşdöbö köyünde yatılı olarak
açılmış olup değişik binalarda
hizmet verdikten sonra Kırgızistan
Türkiye Manas Üniversitesi
(KTMÜ) ile yapılan protokol gereği
20 Eylül 2004 tarihinden itibaren
üniversitenin Cal Kampüsü
içersinde bulunan Yabancı Diller
Yüksek Okulu’na ait binanın 2.
katına taşınarak eğitim-öğretim
faaliyetlerine devam etmektedir.
Bu taşınmayla yatılılık kısmı sona
eren okulda öğrencilere protokoller
gereği Anadolu Kız Meslek Lisesi
mutfağından öğle yemeği hizmeti
verilmektedir. T.C. Milli Eğitim
Bakanlığı ile KTMÜ arasında
29.07.2013 tarihinde imzalanan
protokolle okul binasının kullanımı
protokole bağlanmıştır.
Okul; hazırlık+3 yıl olmak
üzere toplam 4 yıl üzerinden
eğitim-öğretime
devam
etmektedir. Her öğretim yılında
sınavla hazırlık sınıfına 50 Kırgız
öğrenci alımı yapılmaktadır.
Eğitim-öğretim Kırgızca ve
Türkçe dillerinde olmakla birlikte
İngilizce ve Rusça da yabancı dil
olarak okutulmaktadır. 2014-2015
eğitim-öğretim yılında 174 öğrenci
mevcuttur. 174 öğrencinin 33'ü
Türk öğrencidir. Türk öğrenciler
farklı sınıflarda eğitim görmekte
ve tamamen Türk müfredatı
uygulanmaktadır. Okul 1996
yılından 2013 yılına kadar toplam
459 mezun vermiştir.
Mezun öğrenciler Kırgızistan'daki
üniversitelerde
öğrenimlerine devam ettikleri
gibi, bazıları YÖS kapsamında bazı
öğrenciler de "Türkiye Bursları"
kapsamında
yükseköğretim
görmek
üzere
Türkiye'ye
gitmektedirler.
Okulda 14 Türk ve 8 Kırgız
öğretmen görev yapmaktadır. Okul
müdürü ve (1) müdür yardımcısı
Türk, müdür başyardımcısı ise
Kırgızdır.
22
#12 2014
Bişkek Türk İlkokulu ve
Ortaokulu; Türkiye Cumhuriyeti
Milli Eğitim Bakanlığının onayı
ile 1999-2000 eğitim-öğretim
yılında
Bişkek´te
yaşayan
vatandaşlarımızın ilköğretim
çağındaki çocuklarının eğitim
almalarını sağlamak amacıyla
açılmıştır. Okulda Türk Milli
Eğitim mevzuatı ve eğitim
müfredatı
uygulanmaktadır.
Okul, Kırgızistan Türkiye Manas
Üniversitesi kampüsünde Kırgız
Türk Anadolu Lisesiyle birlikte aynı
binanın 1. katında eğitim-öğretim
faaliyetlerini sürdürmektedir. T.C.
Milli Eğitim Bakanlığı ile KTMÜ
arasında 29.07.2013 tarihinde
imzalanan
protokolle
okul
binasının kullanımı protokole
bağlanmıştır.
#12 2014
23
A l tin Köprü
Golden Bridge
2014-2015 eğitim öğretim
yılında ilkokul kısmında 205,
ortaokul kısmında 116 öğrenci
olmak üzere toplam 321 öğrenci
mevcuttur. Öğrencilerin tamamına
yakını
Türkiye
Cumhuriyeti
vatandaşlarının
çocuklarıdır.
Bununla birlikte anne tarafı Kırgız,
baba tarafı ülkemiz vatandaşları olan
çocuklar ile eğitimlerinin bir kısmını
Türkiye'de görmüş Kırgız öğrenciler
de okula imkânlar dahilinde kabul
edilmektedir. Bugüne kadar 210
öğrenci 8. sınıfı bitirerek mezun
olmuştur. 8. sınıfı bitiren öğrenciler,
Kırgız-Türk Anadolu Lisesine
ücretsiz kayıt yaptırabilmekte ya
da Kırgızistan'daki resmi ve özel
okullara belli ücret/bağış ödeyerek
kayıt olabilmektedirler. Türkiye'ye
dönüş yapacak bazı ailelerin
çocukları da TEOG ile ülkemizdeki
okullara geçiş yapmaktadırlar.
24
#12 2014
A ltin K öprü
G olde n B ridge
Okulda tamamı Türkiye'den
görevlendirilen 20 öğretmen görev
yapmaktadır. Müzik ve görsel sanatlar
dışında tüm branş öğretmenleri
mevcuttur.
Ayrıca, çok sayıda dersliği, geniş
bahçesi ve açık oyun alanı, kapalı
spor sahası, donanımlı laboratuar
ve projeksiyon odaları, kütüphanesi,
yemekhanesi ve çok amaçlı toplantı/
konferans salonu ile anasınıfı bulunan
yeni okul binasının yapımı için Milli
Eğitim Bakanlığınca KırgızistanTürkiye Manas Üniversitesine
aktarılan kaynakla yeni okul ihalesi
yapılmış olup 2014 yılı Mayıs ayında
temeli atılmıştır. 2015-2016 öğretim
yılına yetiştirilmesi planlanan 800
öğrenci kapasiteli yeni okul binasının
yapımı devam etmektedir. 2014
Aralık ayı itibariyle dış kaba yapısı
tamamlanmıştır.
#12 2014
25
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
G olde n B ridge
TTÖMER TÜRKİYE TÜRKÇESİ
ÖĞRETİYOR
Türkiye Türkçesi Eğitim
Öğretim Merkezi; 29.01.1996
tarihinde eğitim faaliyetlerine
başlamıştır. Kırgızistan´ın farklı
üniversitelerinde faaliyetlerini
sürdürmekte olup, 01.10.2011
tarihinden itibaren kiralanan
yeni idari ofisinde hizmet vermeye
başlamıştır.
1996
yılından
itibaren merkeze bağlı sınıflarda
Türkçe öğrenen ve sertifika alan
11.266 kursiyer, Kırgız eğitim
26
#12 2014
kurumlarında ise 10.554 öğrenci
olmak üzere toplam 21.820
Kırgız öğrenci/kursiyere Türkçe
öğretilmiştir. 2014-2015 eğitimöğretim yılında 1135 kursiyer/
öğrenci Türkçe öğrenmektedir.
Kursiyerlerden 3-3,5 ay süren
her bir basamak/kur için cüzi
tutarda bir ücret alınmaktadır.
Kurumda yöneticiler dahil 24
Türk ve 3 Kırgız öğretmen görev
yapmakta, 2 yerel büro elemanı
çalışmaktadır. Rusça ve Kırgızca
dersine Kırgız öğretmenler
girmektedir.
Kurlar çoğunlukla KırgızistanTürkiye Manas Üniversitesi merkez
binasında saat 17:00-21:00 saatleri
arasında yapılmaktadır. Slavyan,
BGU (Sosyal Bilimler Fakültesi),
Milli Üniversite, Arabayev, Hukuk
Akademisi gibi diğer Kırgız
üniversitelerinde açılan kurların
saatleri ise ilgili üniversitelerle
koordineli olarak belirlenmektedir.
Ayrıca 2014-2015 eğitimöğretim yılında pilot uygulama
olmak üzere ilköğretim seviyesinde
8 ve 49. Okullarda 5 ve 6.
sınıflardan toplam 70 öğrenciye
yönelik Türkçe kursu açılmıştır.
#12 2014
27
A l tın Köprü
Golden Bridge
A ltın K öprü
Kırgızistan Türkiye
Manas Üniversitesi
Gelecek Elimizde...
G olde n B ridge
İki Kardeş Ülkenin
Bir Olduğu Yer
Kırgızistan
Türkiye Manas
Üniversitesi
Rektör: Prof. Dr. Sebahattin BALCI
4 Yüksekokul
1 Meslek Yüksekokulu
2 Enstitü
6 Araştırma ve Uygulama Merkezi
37 Eğitim-Araştırma Laboratuarı
1 Manas Fm Radyosu,
1 TV Yapım ve Eğitim Stüdyosu
2 Kütüphane ve Öğrenme Merkezi,
3 Okuma Salonu,
4 Yemekhane, 4 Kantin,
1 Mini Market,
1 Açık Spor Tesisi ve
Olimpik Spor Salonu
Eğitimde Uluslararası Bir Marka
Kurumsal Bir Cazibe Merkezi
Toplum ve İş Dünyası İçin
Gerçek Bir Değer
Uluslararasılaşmada
Örnek Bir Üniversite
Türk Dünyasının Birlikteliğinde
ve Gelişmesinde Etkin Bir Güç
Dünya Bilimine Katkısı ile
Saygın Bir Üniversite
7 Ülkeden gelen alanlarında
profesyonel ve uzman 900'ü aşkın
akademik/idari personeliyle 18
farklı ülkeden gelen 5134 (lisans-ön
lisans- lisansüstü) öğrenciye eğitimöğretim hizmeti veren
Orta Asya'nın En Modern ve
Büyük Kampus Üniversitesi
Kuruluş:30 Eylül 1995
İletişim: 720044, Bişkek, Kırgızistan Tınçtık caddesi, 56
Tel: +996 (312) 54 19 42 - 46, 64, 67 Faks: +996 (312) 54 19 35
www.manas.edu.kg
www. manas.kg
28
#12 2014
Türk Cumhuriyetleri ile Türk ve
Akraba Topluluklarındaki gençler
başta olmak üzere sürekli eğitime
inanan her kesimden bireylerin
birlikte öğrenmeleri ve ortak anlayış
geliştirmeleri amacıyla, alanında
yetkin ve özgüveni yüksek, ortak
kültür değerlerimiz etrafında
ahlaki ilkeler ve evrensel değerlerle
donatılmış, toplumsal sorumluluk
sahibi, çağdaş, uluslararası istihdam
edilebilir nitelikte bireyler yetiştiren
ve başta Türk Uygarlığı olmak üzere
dünya bilimine hizmet eden, katkı
sağlayan, eğitimde bir uluslararası
marka, kurumsal bir cazibe merkezi,
toplum ve iş dünyası için gerçek bir
değer, Uluslararasılaşmada örnek
bir Üniversite Türk Dünyasının
birlikteliğinde ve gelişmesinde etkin
bir güç, dünya bilimine katkısı ile
saygın bir üniversite olan Manas
Üniversitesi 30 Eylül 1995 tarihinde
Türkiye'nin İzmir şehrinde iki ülkenin
Cumhurbaşkanlarının imzalarıyla
ve her iki ülke yetkili makamlarınca
onaylanmasının ardında 19971998 öğretim yılında öğretimine
başlamıştır.
#12 2014
29
A l tın Köprü
Golden Bridge
Orta Asya'nın En Modern ve Büyük
Kampus Üniversitesi
30
#12 2014
A ltın K öprü
Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi; Türk Dünyası
için önemli bir yere sahip olan ve Türk Dünyasının ünlü
yazarı/düşünürü Cengiz AYTMATOV'un ismini aldığı
G olde n B ridge
kampusu ve şehrin merkezinde rektörlük ve hazırlık
öğrencilerinin dil eğitimi gördüğü merkez binası
bulunmaktadır.
#12 2014
31
A l tın Köprü
Golden Bridge
A ltın K öprü
Kırgızistan-Türkiye Manas
Üniversitesi Ücretsiz Eğitim Veriyor
Kırgızistan'da tek kampus alanına sahip olan
Manas Üniversitesinde öğrenciler için her türlü imkan
sunulmaktadır. Sağlık hizmetlerinden tutun da sportif
aktiviteler, kafeteryalar, yürüyüş parkı, tiyatro, sinema
salonlarına kadar bütün imkanlarıyla beraber Manas
Üniversitesi hayatın hiç durmadığı 24 saat yaşayan bir
üniversitedir.
Açık alanı 853.200 m2, toplam kapalı alan: 75.862
m2 olan Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesinde 9
Fakülte (Edebiyat Fakültesi, Fen Fakültesi, Güzel Sanatlar
Fakültesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İlahiyat
Fakültesi, Mühendislik Fakültesi, Veteriner Fakültesi,
Ziraat Fakültesi) 4 Yüksekokul (Beden Eğitim ve Spor
Yüksekokulu, Konservatuar, Turizm ve Otelcilik Spor
Yüksekokulu, Yabancı Diller Spor Yüksekokulu) 1 Meslek
Yüksekokulu 2 Enstitü (Sosyal Bilimler Enstitüsü, Fen
Bilimleri Enstitüsü) 6 Araştırma ve Uygulama Merkezi (Orta
Asya Araştırmaları Merkezi, Bioteknolojik ve Bioçeşitlilik
Araştırma ve Uygulama Merkezi, Sürekli Eğitim Merkezi,
Uzaktan Eğitim Merkezi), 37 Eğitim-Araştırma Laboratuarı, 16 Bilgisayar Laboratuarı, 1 TV Yapım ve Eğitim Stüdyosu,1
Konferans Salonu, 6 Amfi, 3 Toplantı Salonu, 1 Çok Amaçlı
Toplantı, 1 Seminer ve Çalıştay Salonu, 1500 kişi kapasiteli
2 katlı Sosyal Tesis, 4 Yemekhane, 4 Kantin, 1 Mini Market,1
Açık Spor Tesisi, 2 Kütüphane ve Öğrenme Merkezi, 3
Okuma Salonu, Manas Fm radyosu, egitim-öğretim
araştırma kompleksi ve içerisinde olimpik bir spor salonunu
kapsayan spor kompeksi bulunmakla beraber 7 ülkeden
gelen alanlarında uzman 909 akademik/idari personeliyle
18 farklı ülkeden gelen 5134 (lisans-ön lisans- lisansüstü)
öğrenciye eğitim-öğretim hizmeti vermektedir. 32
#12 2014
G olde n B ridge
Bunun dışında özellikle üzerinde durduğumuz ve önem
verdiğimiz bir husus da halka hizmettir. Halka hizmet
hakka hizmettir. Manas Üniversitesi diğer üniversiteler
gibi sadece eğitim-öğretim veren kurum olmayıp halkla
iç içe halka hizmet eden halkla kaynaşan, üreten bilgi
dağıtan, projeler hazırlayan büyük bir üniversitedir. Manas
Üniversitesi Kırgızistan, Türkiye,Türk Dünyası halkları için
çok sayıda sosyal, kültürel projeler yapmış ve halen birçok
uluslararası ödül ve başarılara imza atan bir üniversitedir.
Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi ekonomik/
parasal olarak kar etmek
amacıyla kurulmayıp, Kırgızistan'ın, iki kardeş ülkenin,
Türk Dünyası'nın geleceği için kurulan bir üniversitedir. Kırgızistan-Türkiye
Manas Üniversitesi, Kırgızistan'ın gelişmesine yardım etmek, Kırgız gençlerine, Türk
gençlerine, Türk dünyasının
gençlerine kaliteli-modern
eğitim olanakları sunarak
kendine güvenen tam donanımlı, alanlarında uzman
gençler yetiştirerek, kendilerne, ailelerine, ülkelerine,
Tük Dünyasına ve insanlığa
değer katan yeni bir nesli hizmete sunmayı amaç edinmiş
bir üniversitedir.
#12 2014
33
A l tin Köprü
Golden Bridge
Barınma yardımı öğrencilerin ücretsiz barınmalarını sağlamak amacıyla burs ve yardım imkanları sunulmaktadır.
Tecrübeli yöneticileri ve personeliyle öğrencilerimize
her türlü hizmeti en iyi bir şekilde sunan Öğrenci Evleri'nde
odalar 4 ve 6 kişilik olup aylık barınma ücreti ortalama
A ltin K öprü
3 ile 18 dolar arasındadır. Kırgızistan dışından gelen
Hazırlık Sınıfı öğrencilerine herhangi bir puanlamaya
tabi tutmaksızın öncelik tanınmakla beraber Kırgızistan
şartlarına ve Üniversite ortamına uyum sürecinde
kendilerine rehberlik hizmeti sunulmaktadır.
Manas Üniversitesinde
Öğrencilerin Mezuniyet Sonrası İş
Bulamama Gibi Sorunları Yoktur
Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesinde
eğitim süresi içinde öğrenciler diğer ülkelere staja
gönderilmektedir. Her yıl yaklaşık 500 öğrenci farklı
ülkelere giderek, tecrübe, deneyim ve yabancı dil için pratik
yapmalarına imkan sunmaktayız. Bugün itibariyle hiç bir
üniversitenin yakalayamadığı bir başarıyı yakalayarak
mezunlarımızın ortalama %80'i iş hayatlarına başlamış
bulunmakla beraber ABD'den tutunda Japonya'ya kadar
31 farklı ülkede çalışmaktadır. Bu istatistik veriler birzat
34
#12 2014
G olde n B ridge
kurmuş olmasıdır.Kırgızistan ve uluslararası basınında da geniş
yer alan ve AB tarafından yayınlanan Avrupa Üniversiteleri
Reyting Sıralamasında ilk 200 en iyi üniversite arasına girerek
Kırgızistan ve bölgesinde en iyi üniversite olduğunu ve oradaki
reyting sıralamasında temel ölçü alınan "mezunların istihdam
edilebilirlik düzeyinin yüksek olması ve işverenlerden olumlu
referanslar" kriterinde de önde olması Kırgızistan Türkiye Manas
Üniversitesinin mezunlarının iş bulamama gibi bir sorunlarının
olmadığını göstermektedir.
irtibat kurulan mezunlarla. Dünyanın hiç bir ülkesinde
üniversiteler bütün mezunlarıyla irtibat kuramazlar. Eğer
bu irtibat kurulamayanlar da eklendiğinde ortalama 40'ın
üzerinde ülkede iş imkanı bulan bir mezun kitlesi vardır.
Bu da Kırgızistan manas Üniversitesi'nin kaliteli eğitim
vererek Manaslılar için iş bulmanın hiç bir zaman sorun
olmadığını göstermektedir. Bir önemli tesbit ise henüz çok
genç bir üniversite ve mezunlarımızın yaş ortalamasının
28 olmasına rağmen mezunların yüzde 5’i kendi işlerini
#12 2014
35
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
G olde n B ridge
TÜRK GİRİŞİMCİLERCE AÇILAN/DESTEKLENEN
EĞİTİM KURUMLARI
Amaç İkİ Kardeş Halkın Arasındakİ
Münasebetlerİ Gelİştİrmek
ve Üst Düzeye Taşimaktır
KKTC Bİşkek Ekonomİ ve Tur İ zm OfİsİKKTC Bİşkek Temsİlcİlİğİ
Oş Devlet Ünİversİtesİ
İlahİyat Fakültesİ
Oş
Devlet
Üniversitesi
İlahiyat Fakültesi, 1993 yılında
Ankara Üniversitesi ile Oş Devlet
Üniversitesi arasında yapılan
protokole bağlı olarak Ankara
Üniversitesi’nin koordinatörlüğünde
ve Türkiye Diyanet Vakfı ile Oş
Devlet Üniversitesi arasında yine
1993 yılında yapılan Fakülte’nin
finansmanını sağlamaya yönelik bir
görüşme tutanağıyla kurulmuştur.
Daha sonra bu görüşme tutanağı
1995, 1996 ve 2003 yıllarında
“protokol” adı altında üç kez
yenilenmiştir.
Fakültenin kuruluş amacı,
Kırgızistan Cumhuriyetinde İslam
dinini doğru ve bilimsel anlamda
öğretecek kadroları hazırlamaktır. Bu
amaçla her yıl 60 öğrenci alınmakta ve
öğrenimlerinin birinci yılını “Hazırlık
Sınıfı” olarak Türkiye’de (Ankara
ve Bolu) eğitim merkezlerinde
okumaktadırlar. Eğitim öğretimin
Oş’ta yürütülen kısmının sağlıklı
ve verimli olabilmesi için her yıl
Türkiye’den öğretim elemanları
görevlendirilmekte ve bunların
36
#12 2014
giderleri ve aylıkları Türkiye Diyanet
Vakfı tarafından karşılanmaktadır.
Fakültenin mevcut öğrenci sayısı
200 olup, 55 hazırlık sınıfı öğrencisi
Türkiye’de öğrenim görmektedir.
Açılış tarihinden itibaren toplam 385
mezun vermiştir.
Araşan İlahiyat Fakültesi, 20002001 eğitim öğretim yılında açılmış
olup, Oş Devlet Üniversitesinin bir
kurumu olarak eğitim faaliyetlerini
sürdürmektedir. Mevcut öğrenci
sayısı 150'dir. Toplam mezun sayısı
ise 134'dür.
Oş
Devlet
Üniversitesi
bünyesinde İmam Hatip Lisesi
açılması amacıyla Diyanet İşleri
Başkanlığı ve Diyanet Vakfı, Oş
Devlet Üniversitesi Rektörlüğü ve
MEB Din Öğretimi Genel Müdürlüğü
arasında 10/05/2013 tarihinde
protokol imzalanmıştır. 2013-2014
öğretim yılında 45 öğrenci kaydı
yapılmıştır.
İktİsat ve Gİrİşİmcİlİk
Ünİversİtesİ Türk
Dünyası Kırgız Türk
Sosyal Bİlimler
Enstİtüsü
1993 yılında kurulmuş olup,
İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi
çatısı altında Türk Dünyası
Araştırmaları Vakfı’na bağlı Türk
Dünyası Kırgız-Türk Sosyal Bilimler
Enstitüsü, bünyesinde İşletme
Fakültesi, Sosyal Bilimler ve Eğitim
Fakültesi olmak üzere iki fakülte
ile bir Araştırma ve Kültür Merkezi
olarak faaliyet göstermektedir. 20132014 eğitim öğretim yılı itibarıyla
348 yerli öğrenci mevcut olup,
6 Türkiyeli akademisyen görev
yapmaktadır.
Sebat Eğitim
okullari
Sebat Eğitim Kurumları,
Kırgızistan Milli Eğitim Bakanlığı ile
Uluslararası Sebat Eğitim Kurumları
arasında yapılan 02.05.1992 tarihli
anlaşma ile eğitim faaliyetlerini
sürdürmektedir.
Kırgızistan’ın yedi ilinde 9 erkek
lisesi, 5 kız lisesi, 2 ilköğretim okulu,
1 uluslararası okul ve 1 üniversite
olmak üzere toplam 18 eğitim
kurumuyla faaliyet göstermektedir.
KKTC Bİşkek Temsİlcİsİ- Dr. Tayseer Al-Shanableh
KKTC Bişkek Ekonomi ve
Turizm Ofisi 2006 yılında faaliyete
başlamıştır. Temsilciliğin misyonu
Kıbrıs Türk Halkı ile Kırgız Halkı
arasında eğitim, kültür, ticaret,
turizm ve spor gibi birçok alanda
işbirliği sağlamak ve iki kardeş
halkın arasındaki münasebetleri
geliştirmek ve üst düzeye taşımaktır.
Bilhassa yükseköğretim ve turizm
alanlarında Kıbrıs Türk Toplumunun
kazanmış olduğu deneyim ve
tecrübeleri Kırgız kardeşlerimizle
paylaşmaktır. KKTC 11 üniversitesi,
75.000 üniversite öğrencisi ve 124
ayrı ülkeden gelen 20.000’i aşkın
yabancı öğrencisi ile bir eğitim
adasına dönüşmüş adeta bir cazibe
merkezi oluşturmaktadır. Halen
200 Kırgız kardeşimiz KKTC’deki
üniversitelerde yüksek tahsiline
devam etmekte ve bu sayının artması
ve her yıl sağladığımız bursların
sayısını da artırarak daha çok Kırgız
gençelrine dünya standartlarında
yüksek eğitim fırsatı sunmak üzere
çalışmalar devam etmektedir.
Bir taraftan dünyanın en güvenli
ülkelerinden biri olan KKTC diğer
taraftan ise Kıbrıs Türk halkının
son derece hoşgörülü, misafirperver,
yardım sever ve cana yakın olduğu
bilinmektedir, tüm bunlardan
dolayı Kuzey Kıbrıs ebeveynlerin
gönül rahatlığıyla çocuklarını
gönderebilcekleri emin ellerde
dünya standartlarında ve makul
maliyetlerle tahsil görebilecekleri
büyük bir fırsat teşkil ettiği de bir
gerçektir.
Öte
yandan,
turizm
sektörümüzün de özellikle son 5 yılda
büyük bir büyüme gerçekleştirdiğini
ve şuanda 20.000’nin üzerinde yatak
kapasitesine sahip onlarca otel ve
tatil köyü yanısıra 20’den fazla 4
ve 5 yıldızlı otellerimizin mevcut
olması bu alanda büyük bir deneyim
ve tecrübeye sahip olduğumuzun
bir göstegesidir. Bu deneyimleri
Kırgız kardeşlerimizle paylaşmak
bir kıvanç kaynağı oluşturmaktadır.
KKTC Bişkek Temsilciliğinin kapıları
Kırgız kardeşlerimize her zaman
açık ve her türlü işbirliğe hazırdır.
- Twitter Adresi: kktcbt
- Adres: 209/1, Moskovskaya
Cad. Bişkek
- Telefon: +996-312-906 817
- Faks: +996-312-456 504
- Mail Adresi: kktcbt14@
gmail.com
#12 2014
37
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
G olde n B ridge
ORTA ASYA’NIN EN BÜYÜK CAMİSİ
BİŞKEK’TE YÜKSELİYOR
Orhan GENÇ
T.C. Bişkek Büyükelçiliği
Din Hizmetleri Müşaviri
Asli vazifesi toplumumuzu
din konusunda aydınlatmak olan
Başkanlığımız bu önemli görevini
yurtiçinde olduğu gibi yurtdışında
da açmış olduğu Din Hizmetleri
Müşavirlikleri ve Ataşelikleri
vasıtasıyla sürdürmektedir. Bu
maksatla Kırgızistan'da 25.05.1992
tarihinde Bişkek Din Hizmetleri
Müşavirliğimiz açılmıştır.
Din Hizmetleri Müşavirliğimiz,
Kırgızistan’da
bulunan
vatandaşlarımıza, soydaşlarımıza
ve dindaşlarımıza İslam dininin
itikat, ibadet ve ahlak konularında
aydınlatmakta, aynı zamanda
Kırgızistan Dini İdaresinin ve
Devlet Din Komisyonu’nun ihtiyaç
duydukları konularda kendilerine
yardımcı olmaktadır.
DİN HİZMETLERİ MÜŞAVİRLİĞİMİZ TARAFINDAN
SUNULAN HİZMETLER
Camİ Hİ zmetler İ
Başkent Bişkek’te büyük bir
cami yapımı için 2012 yılının
Mayıs ayında ''Cibek Colu 264''
adresinde 35 dönümlük bir arsa
üzerinde tüm masrafları Diyanet
İşleri Başkanlığı ve Türkiye Diyanet
Vakfı tarafından karşılanmak sureti
ile cami inşaatına başlanmıştır.
38
#12 2014
Proje; camii, abdesthane, müftülük ve Din Hizmetleri Müşavirlik
binası olmak üzere 4 ayrı bölümden
meydana gelmektedir. Cami kapalı
alanında 7.500 kişi, açık alanlar da
dâhil edildiğinde ise toplam 16.000
kişi aynı anda namaz kılabilecektir.
2014 yılı Kasım ayı sonu itibarıyla
kaba inşaatı tamamlanan caminin
2017 yılı sonu itibarıyla tamamlanması planlanmaktadır.
yaparak 1996 yılında Koçkor İlçesinde bir cami (AK MESCİT) yapmıştır. Koçkor İlçesi, Narın İline bağlı
Bişkek’e 200 km uzaklıkta, 20 bin
nüfuslu bir ilçedir.
Diyanet İşleri Başkanlığımız,
Türkiye Diyanet Vakfı ile işbirliği
Cami, 1996 yılında ibadete açılmıştır. Türk İslam mimarisi tarzında olan caminin, bir lojman, Kur’an
Kursu, şadırvanı ve geniş bir bahçesi bulunmaktadır. Cami 350 kişi
kapasitelidir.
Koçkor Camii Türkiye Cumhuriyeti Devletinin, Kırgız Cumhuriyeti Devletine bir hediyesidir. Halen
bu camide bir din görevlimiz görev
yapmaktadır.
#12 2014
39
A l tin Köprü
Golden Bridge
2005 tarihinde Oş İlahiyat Fakültesinin avlusunda aynı şekilde,
Diyanet İşleri Başkanlığı ve Türkiye Diyanet Vakfının da katkılarıyla
Osmanlı mimarisi tarzında Erdem
Camii inşa edilmiştir.
40
#12 2014
A ltin K öprü
Diğer yandan Oş İli Özgen Kasabasında İslam Dünyasının önemli
alimlerinden olan ve Hanefi fıkhının
önemli kaynak eserlerinden 30 ciltlik el-Mebsut kitabının sahibi İmam
Serahsi hazretlerinin kabri onarılarak 08.11.2012 tarihinde Diyanet İş-
leri Başkanı Prof. Dr. Sayın Mehmet
GÖRMEZ tarafından açılışı yapılmıştır. Ayrıca, etrafında bulunan beş
ev Türkiye Diyanet Vakfı tarafından
satın alınarak, cami, medrese ve kütüphaneden oluşan bir külliye yapılması çalışmaları da başlatılmıştır.
Din Hizmetleri
Müşavirliğimiz bünyesinde halen 12 din görevlisi bulunmaktadır.
Bunların 11 tanesi Bişkek merkez ve
çevre köylerinde, biri ise Oş Şehrinde görev yapmaktadırlar.
Din görevlilerimiz, Kırgızistan’daki vatandaş, soydaş ve dindaşlarımıza
Kur’an-ı Kerimi usulüne uygun olarak
yüzünden okumayı, ibadetleri için gerekli sure, ayet ve duaları doğru olarak
ezberletmek ve bunların meallerini
öğretmek, İslam dininin inanç, ibadet
G olde n B ridge
ve ahlak esasları hakkında bilgi almak
isteyenlere gerekli bilgileri vermek ve
medreselerde, okullarda, enstitülerde
öğreticilik yapmak, camilerde vakit
namazları, Cuma ve Bayram namazlarını kıldırmak şeklinde hizmetlerini
sürdürmektedirler. #12 2014
41
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
G olde n B ridge
Oş İlahiyat Fakültesi:
Kırgızistan'da dini alanda hizmet verecek din adamlarını yetiştirmek üzere, Diyanet İşleri Başkanlığı ve Türkiye
Diyanet Vakfı ile Kırgızistan Oş Devlet Üniversitesi arasında 23.12.1991 tarihinde imzalanan protokolle 1993-1994
eğitim-öğretim yılında Oş şehrinde İlahiyat Fakültesi açılmıştır. Fakülte; idari ve eğitim, yurt, uygulama camisi ile
lojmanlar olmak üzere dört ayrı binadan oluşmaktadır.
Görevlilerimiz mübarek gün ve
gecelerde mevlit, vaaz ve özel programlar hazırlayarak mana ve önemini anlatmakta, Cuma, Bayram
ve Ramazan ayında teravih namazlarından önce itikat, ibadet ve ahlak konularında vaaz etmektedirler.
Ayrıca talebin fazla olması du-
rumunda yaz dönemlerinde camilerde Kur’an-ı Kerim ve Temel Dini
Bilgiler öğretimi belli bir program
dâhilinde sürdürülmektedir.
İlahiyat Fakültelerimiz ve Dini Eğitim Faaliyetlerimiz
1998 yılından itibaren Oş İlahiyat Fakültesi bünyesinde 50-60 kişilik mahalli din görevlilerinin hizmetiçi eğitimleri 30 gün süre ile ocak
ayındaki yarıyıl tatillerinde devam
edegelmektedir. 2015 yılı Ocak ayın-
42
#12 2014
da Bişkek Manas Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde de Kırgız mahalli
din görevlilerine hizmet içi eğitim
kursu düzenlenmesi planlanmıştır.
Ayrıca, Kırgızistan'da görev yapan mahalli din görevlileri, 45 gün
süreyle Türkiye'ye Diyanet İşleri Başkanlığınca, Tekirdağ Eğitim
Merkezine Hizmet içi Eğitim Kursu için gönderilmiştir. 2015 yılında
da 32 din görevlisinin gönderilmesi
planlanmaktadır.
Söz konusu fakülte şu ana kadar
427 mezun vermiştir. Halen 45’i Türkiye’de olmak üzere 160 öğrenci öğrenimine devam etmektedir. Oş'taki
Eğitim ve Öğretim Ankara İlahiyat
Fakültesi koordinatörlüğünde Türkiye'den gelen öğretim görevlileri ile
Kırgız öğretim görevlileri tarafından
yürütülmektedir. Eğitim müfredatı
ve imkânları, kütüphanesi ve akademisyen kadrosu ile örnek bir eğitim sürdürmektedir. Fakültenin tüm
masrafları Türkiye Diyanet Vakfı tarafından karşılanmaktadır.
Türkiye'ye İmam Hatip Liselerine Öğrenci Gönderilmesi
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı ve
Türkiye Diyanet Vakfı arasında yapılan protokol çerçevesinde her yıl
ülkemize öğrenci gönderilmektedir.
2014 yılında: "İstanbul Fatih
Sultan Mehmet Anadolu İmam-Hatip Lisesi", "Kayseri Koca Sinan Mustafa Germirli Anadolu İmam Hatip
#12 2014
43
A l tin Köprü
Golden Bridge
Lisesi" ve "Konya Mevlana Uluslararası Anadolu İmam Hatip Lisesi"ne
olmak üzere toplam 14 öğrenci gönderilmiştir.
Türkiye'deki Kur’an Kurslarına
Öğrenci Gönderilmesi
Diyanet İşleri Başkanlığı, Kırgızistan'dan talep olması halinde
her sene Kur’an Kurslarına öğrenci
kabul etmektedir. 2014 yılında 80
öğrenci gönderilmiştir.
A ltin K öprü
İhtisas Eğitim Merkezlerine Öğrenci Gönderilmesi
Başkanlığımız talep olması halinde Oş ve Araşan İlahiyat Fakülteleri mezunlarını İhtisas Eğitim Merkezlerine kabul etmektedir. Halen
27 öğrenci değişik illerdeki ihtisas
eğitim merkezlerinde öğrenimlerine devam etmektedirler.
Yüksek Lisans ve Doktora Programlarına Öğrenci Gönderilmesi
Talep olması halinde gerekli
G olde n B ridge
şartlara haiz öğrenciler ülkemizdeki lisansüstü programlara kabul
edilmektedir. Halen 30’a yakın öğrenci bu programlara devam etmektedir. Öğrencilerin bütün masrafları Türkiye Diyanet Vakfı tarafından
karşılanmaktadır. 2013 yılında da
Türkiye Bursları adı altında değişik ilahiyat fakültelerine 4 doktora
ve 2 yüksek lisans öğrencisi, 2014
yılında ise 2 yüksek lisans öğrencisi gönderilmiştir.
Yayın Hizmetleri
Kırgızistan’daki soydaşlarımızın dini yönden aydınlanmaları için Diyanet İşleri Başkanlığımız tarafından Kırgızca kitap, takvim, el kitapçığı gibi yayınlar bastırılmıştır. Bastırılan bu yayınlar soydaşlarımızın istifadesine sunulmak üzere ücretsiz dağıtılmış olup sayısı bugün itibariyle 535.000 adeti geçmiştir.
2014 yılı Diyanet Takvimi Kırgızcaya tercüme edilerek, 7000 adet bastırılıp halka dağıtımı yapılmıştır. Aynı zamanda Türkiye’den gönderilen Türkçe basılmış olan Türkiye Diyanet Takvimleri de Türk vatandaşlarına dağıtılmıştır.
Kırgızistan’daki Yoksul
Halka Yardımlar
Türk halkının kardeş Kırgız halkına vekâlet yoluyla göndermiş olduğu kurbanlar, Din Hizmetleri Müşavirliğimiz tarafından koordine edilerek kestirilip, fakir,
yoksul, kimsesiz olanlarla birlikte ihtiyaç sahibi kurum
ve kuruluşlara (yetimhane, yaşlılar evi, engelliler) da
dağıtılmaktadır.
44
#12 2014
2014 yılında gönderilen 750 adet kurban ile birlikte bugüne kadar toplam 8534 adet kurban
kestirilerek dağıtılmıştır.
#12 2014
45
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
G olde n B ridge
Peygamber Efendimizin (S.A.V)'in Doğumunu kutladığımız Kutlu
Doğum Haftası Türkiye'de olduğu gibi Kırgızistan’da da kutlanmaktadır.
Din Hizmetleri Müşavirliği, Ramazan ayında Türkiye Diyanet Vakfı tarafından gönderilen yardım ve bağışlarla
hazırlanan ‘’Ramazan Gıda Paketleri’’ni ihtiyaç sahibi, kimsesiz, yoksul ve fakirlere dağıtmaktadır.
Bişkek’te ilk defa Kırgızistan Müslümanları Dini İdaresi ile beraber 2002 yılında Kutlu Doğum Haftası düzenlendi. 2014 yılı Kutlu Doğum Haftası 3000 kişinin katılımıyla kutlanmıştır. Halk tarafından büyük bir ilgi ve beğeni görmüştür. Program sonunda Kutlu Doğum Aşı adıyla davetlilere yemek ikramı yapılmıştır.
46
#12 2014
#12 2014
47
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
TİKA 1992’den BERİ KIRGIZİSTAN’DA
G olde n B ridge
Oş Kırgız-Türk
Dostluk Hastanesi
İnşaatı Projesi
Oş şehrinde 3 katlı, toplam
2.760 metrekare kapalı alanı olan bir
hastane inşa edilerek tefrişatı ve tıbbi
cihaz donanımı sağlanmıştır. 2013
yılında tamamlanarak hizmete açılan
sağlık merkezinde genel cerrahi,
KBB, jinekoloji, diş, üroloji, göz,
fizik tedavi, iç hastalıkları, nöroloji
bölümlerinde yılda 50 bin kişiye
hizmet verilmektedir.
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı(TİKA) Başkanlığı, kuruluş
yılı olan 1992’den itibaren Türkiye ve Kırgızistan arasındaki ilişki
ve işbirliğinin güçlendirilmesi amacıyla ekonomik, ticari, teknik,
eğitim, sosyal ve kültürel işbirliği alanlarında program ve projeler
yürütmektedir. Ayrıca bölgesel projeler, çeşitli konferans, seminer,
toplantı ve sempozyumlar ile tanıtım faaliyetlerine Kırgızistan’dan
da katılım sağlanmıştır.
TİKA’DAN ÖRNEK
PROJELER
52 No’lu Kırgız-Türk Dostluk
Lisesi İnşaatı Projesi
Oş şehri Aktilek semtinde 25
bin metrekare arsa üzerine toplam
kapalı alanı 12 bin metrekare olan 3
katlı bir okul binası inşa edilmiş ve
tefrişatı yapılmıştır. 52 No.lu KırgızTürk Dostluk Lisesi adı verilen okul
2012 yılı Kasım ayında faaliyete
geçmiş olup hâlihazırda yaklaşık
1.200 öğrenci eğitim almaktadır.
Enerji tasarrufu özelliğine sahip
Okul bünyesinde, kapalı spor ve
jimnastik salonu, yemekhane, fizik,
kimya ve biyoloji laboratuvarları, iş
teknik sınıfları, konferans salonu,
kütüphane, çim futbol sahası,
voleybol ve basketbol sahaları ile
açık hava koşu ve yürüyüş yolları
bulunmaktadır.
48
#12 2014
TİKA tarafından Kırgızistan’da 1992–
2014 yılları arasında eğitim, tarım, sağlık, su
temini, insan kaynakları kapasite geliştirme
programları, kültürel işbirliği alanlarında
gerçekleştirilen proje ve faaliyetler için yapılan
harcama tutarı 50 Milyon ABD Dolarını
aşmıştır.
Kırgız Ulusal Askeri
Lisesinin Tadilat ve
Tefrişatı
Bişkek’te bulunan ve ülkenin
tek askeri lisesi olan Kırgız Ulusal
Askeri Lisesinin idari binası ile
yatakhanelerinin 2011 yılında tadilatı
ve tefrişatı yaptırılmıştır. Kırgızistan
Savunma Bakanlığına bağlı olarak
faaliyet gösteren okulda orta
öğrenimini tamamlayan öğrencilere
yönelik teorik ve pratik askeri eğitim
verilmektedir. Okulda, 14-16 yaş
arası 250 öğrenci yatılı olarak eğitim
görmektedir.
Bişkek Türk Kültür
Merkezi
TİKA faaliyetlerine
dair
Hükümetler arası anlaşma uyarınca
Bişkek
PKO'nun
faaliyetleri
için Kırgızistan Cumhuriyeti
tarafından tahsis edilen binada
2006 yılından beri Türkçe ve
bilgisayar kursları, kütüphane
hizmetleri ve diğer faaliyetlerle
Türk Kültürü ve Türkçe'nin tanıtımı
çalışmaları
sürdürülmektedir.
TÖMER tarafından da kullanılan
merkezden yılda yaklaşık 600 kişi
faydalanmaktadır.
#12 2014
49
A l tin Köprü
Golden Bridge
Altin K öprü
Kırgızistan-Türkiye Tanıtım
Masası Toplantısı
Kırgızİstan'dan
Türkİye'ye teşekkür
“Kırgızistan, İsviçre'ye benziyor ama arada bir fark var. İsviçre’de altınlar bankadayken Kırgızistan’da yer altında”
Kırgızistan'ın Ankara Büyükelçiliği ve Kayseri Fahri Konsoloslu
tarafından Ankara Protokol İş Merkezi'nde, "Kırgızistan-Türkiye Tanıtım Masası Toplantısı" düzenlendi. Toplantıya, Kırgızistan'ın Ankara
Büyükelçisi İbragim Junusov, Kırgızistan'ın Kayseri Fahri Konsolosu
Mustafa Kurt, Kırgızistan Ekonomi
Bakanlığı Yatırım Ajansı Müdür Yardımcısı Nurbek Maksutov ve Türk iş
adamları katıldı.
Toplantıda, Türkiye ile Kırgızistan arasındaki ekonomik ilişkilerin
arttırılması ve yatırım alanlarının
iş adamlarının bilgisine sunulması
amacıyla sunumlar yapıldı.
50
#12 2014
Kırgızistan'ın Ankara Büyükelçisi Junusov, toplantıyla Kırgızistan'ın
bilinmeyenlerini Türk işadamlarına
anlatmayı hedeflediklerini belirterek,
Kırgızistan'ın sahip olduğu ekonomik potansiyel hakkında bilgi verdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip
Erdoğan'ın iki ülke arasındaki ticaret hacmini 1 milyar dolara çıkarma
hedefi koyduğunu hatırlatan Junusov,
Türk işadamlarının Kırgızistan'da
400 civarında firma işlettiğini, eğitim alanında da önemli yatırımların olduğunu belirtti. Junusov, bunların Kırgızistan ile Türkiye gibi iki
kardeş ülke için yeterli olmayacağını
vurguladı.
Kırgızistan'daki maden kaynaklarına dikkati çeken Junusov, "Kırgızistan, İsviçre ile birbirine benziyor
ama arada bir fark var; İsviçre'de altınlar bankadayken Kırgızistan'da
yer altında" dedi ve Türk işadamlarına bölgeye özellikle maden alanında
yatırım çağrısında bulundu.
Toplantıda, Kırgızistan'daki ekonomik sistem, devlet yardımları ve
özel sektördeki yatırım potansiyeli
hakkında bilgi verildi.
G olde n B ridge
"Demokrasi için Ortaklık" statüsü alan Kırgızistan Türkiye'ye teşekkür etti.
Demokrasi ve hukukun üstünlüğü
için önemli bir teşvik olarak görülen
"Demokrasi için Ortaklık" statüsünü
Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi'nden (AKPM) bu yılın başında alan
Kırgızistan, katkılarından dolayı Türkiye'ye ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'na teşekkür etti.
Kırgızistan Meclis Başkanlığı
Basın Merkezi'nden yapılan açıklamaya göre, Meclis Başkanı Asılbek Ceenbekov, Türkiye'nin Bişkek
Büyükelçisi Metin Kılıç'ı kabul etti.
Kabulde konuşan Ceenbekov, Kırgızistan ile Türkiye'nin devlet yöneticileri arasındaki güven diyaloğunun ikili ilişkilerin yüksek düzeyde
olmasına büyük katkı sağladığını
söyledi.
Asılbek Ceenbekov, Türkiye'nin
Kırgızistan'ın bağımsızlığını ilk tanıyan ülke olduğunu hatırlatarak, iki
ülke arasında diplomatik ilişkilerin
kurulmasının ardından Türkiye'nin
desteğini daima yakından hissettiklerini belirtti.
İki ülkenin uluslararası kurumlardaki işbirliğine dikkat çeken Ceenbekov, Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt
Çavuşoğlu'na AKPM başkanı olarak
görev yaptığı dönemde Kırgızistan'a
"Demokrasi için Ortaklık" statüsü verilmesi konusunda yaptığı katkılardan
dolayı şükranlarını iletti.
Türkiye'nin parlamenter demokrasi tecrübesinin hayli büyük olduğunu
ve iki ülke parlamentoları arasında deneyim alışverişinin önemine değinen
Ceenbekov, ayrıca parlamentolararası
işbirliğinin dinamik şekilde gelişmesinden duyduğu memnuniyeti dile getirdi.
TİKA'nın Kırgızistan'daki faaliyetlerinin genişletilmesi ve iki ülke arasındaki
ekonomik işbirliği konusunun ele alındığı
görüşmede Büyükelçi Kılıç da iki ülke ve
parlamentolararası ilişkiler arasındaki işbirliğinin derinleşmesine katkıda bulunmaya hazır olduklarını vurguladı.
Kılıç, Türkiye ile Kırgızistan arasında dil, tarih ve dinin yanı sıra siyasi
devlet yönetim sisteminin ortak olduğuna işaret etti ve büyükelçilik görevinde sadece parlamentolar arasındaki
işbirliğine değil, aynı zamanda bakanlıklar ve devlet birimleri düzeyindeki
ilişkilere dinamizm kazandırmaya çalışacağını kaydetti.
AKPM ile Kırgızistan arasında ilişkilerin geliştirilmesi için daha fazla işbirliğine gidilmesi önerisini dönemin
AKPM Başkanı Mevlüt Çavuşoğlu'ndan
alan Kırgızistan meclisi, "Demokrasi
için Ortaklık' statüsü almak amacıyla
Ekim 2011'de başvuru yapmış, bu statüye Nisan 2014'te kavuşmuştu.
#12 2014
51
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
Dünya Göçebe Oyunları
Kırgızistan’da yapıldı
Kırgızistan, 8-14 Eylül tarihleri arasında ilk kez düzenlenen Dünya Göçebe Oyunları’na ev sahipliği
yaptı. Isık Gölü bölgesindeki Çolpan
Ata kentinde gerçekleşen Dünya Göçebe Oyunları’na, başta Türkiye olmak üzere, Kırgızistan, Kazakistan,
Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan, Azerbaycan, Afganistan, Altay,
Moğolistan, Kore, Çin ve Rusya’dan
19 grup katıldı.
Dünya Göçebe Oyunları‘nın temeli, 2011’e uzanıyor. Oyunların ilk
adımı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın,
Başbakanlık görevindeyken 2011’de
Kırgızistan’a yaptığı resmî ziyaretle
atıldı. Fikrin ortaya çıktığı günden
bu yana hazırlıkları süren Dünya Göçebe Oyunları, görkemli bir törenle
yapıldı. 9 Eylül’de gerçekleşen açılış töreni, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev’in ev sahipliğinde yapıldı. Göçebe halkların
hayatını anlatan teatral gösterilerle
başlayan törene dünyanın farklı ülkelerinden üst düzey devlet temsilciler de katıldı.
CUMHURBAŞKANI
ERDOĞAN,
KUTLAMA MESAJI
GÖNDERDİ
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep
Tayyip Erdoğan, Issık Göl’de yapılan
1. Dünya Göçebe Oyunları katılımcıları için kutlama mesajı gönderdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, mesa-
jında şunları söyledi: “Kırgızistan’ın
bu sene 1. Dünya Göçebe Oyunlarını
düzenlemesinden büyük memnuniyet duydum.
Ortak dilsel, kültürel ve tarihi
ilişkilerimizle ilgili, Türk dünyasına
has değerleri yansıtmaya fırsat veren benzer faaliyetlerin, ülkelerimiz
ve halklarımız arasındaki birlik ve
kardeşliğin gelişmesine katkı sağlayacağına inanıyorum.
Gelecek senelerde farklı Türk
dünyası ülkelerinde düzenlenecek
olan Uluslararası Göçebe Oyunlarının, geleneklerimizi gelecek kuşaklara aktarmak açısından, geniş spor ve
dayanışma faaliyetlerini geliştirmeye yardım edeceğini düşünüyorum.
Türkiye olarak farklı spor türlerine katılmaktan ve Kırgızistan’da
düzenlenmekte olan söz konusu faaliyeti desteklemekten büyük memnuniyet duyuyoruz.
İlk Dünya Göçebe Oyunlarının,
katılımcı ülkeler arasında kardeşlik
ilişkilerini geliştireceğine inanarak
tüm sporculara başarılar diliyor ve
söz konusu faaliyete katkı sağlayanlara teşekkür ediyorum. Bu vesileyle
kardeş Kırgız halkına can-ı gönülden
iyilikler diliyorum.”
Türkiye’yi mehter
temsil etti
G olde n B ridge
fimizdir. Bunun içindir ki Dünya Göçebe Oyunları’nın her yıl yapılmasını
planladık” diye konuştu.
Dünyada ilk kez düzenlenen Göçebe Oyunları’nda, göçebe halklara
özgü 9 farklı spor oyunu oynanıyor.
Oyunların ilk günü, Kırgız güreşi,
Dokuz Korgool ve Ordo oyunlarına
ayrıldı.
Gökbörü oyununda
Türkiye’yi Ulupamir
takımı temsil etti
Türklerin eski oyunlarından birisi olan Gökbörü oyunu, takımlar
hâlinde oynandı.Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Afganistan takımlarının içinde bunulduğu, Gökbörü oyunu müsabakalarında Türkiye’yi
Ulupamir Kırgız Türkleri temsile
etti. Çok çekişmeli bir şekilde geçen
oyunda kazanan, ev sahibi Kırgızistan oldu.
Türkiye Cumhuriyeti
Büyükelçisi Metin
Kılıç
Kırgızistan gibi ata topraklarımızda ülkemizi temsil ediyor olmaktan son derece bahtiyarım. Kırgız
kardeşlerimizi böyle büyük bir organizasyona ev sahipliği yaptıkları
için kendilerini tebrik ediyor, başarılar diliyorum. Kırımlı bir düşünce
adamı yazar, eğitimci İsmail Gaspıralı’nın çok önemli bir sözü var: Dilde,
fikirde, işte birlik… Ümit ediyorum,
böyle büyük organizasyonlar, kar-
deşlik bağlarımızı daha da kuvvetlendirir.Sporda başarı önemlidir.Bu
gibi organizasyonlarda alınan başarıyı, hepimizin ortak başarısı olarak
görüyorum.Türkiye’den ve dünyanın
çeşitli yerlerinden gelen sporcularımıza başarılar dilerim.Bu gün bizlere
onur yemeği veren komite başkanına
ve emeği geçen bütün kardeşlerimize
teşekkür ederim.
Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atanbayev’in ev sahipliğinde
düzenlenen 1. Dünya Göçebe Oyunları, madalya töreni, yerli ve yabancı
sanatçıların konserlerinin ardından,
Kırgız milli marşı ve ışık gösterileriyle sona erdi.
Göçebe Oyunları’nın her yıl bir
başka ülkede gerçekleştirilmesi planlanıyor. İlkini Kırgız Cumhuriyeti’nin
üstlendiği Göçebe Oyunları, ilk kez
yapılmasına rağmen çok başarılı bir
organizasyon olarak değerlendirildi.
Göçebe Oyunlarının
Ardından
9-14 Eylül 2014 tarihleri arasında Kırgızistan'ın Issık Göl vilayetinde başarıyla gerçekleştirilen Dünya Göçebe Oyunlarına Türkiye'den
80 kişilik bir ekip katılmıştı. Türk
Konseyi'nin Türk dünyası geleneksel sporlarının geliştirilmesi çalışmaları kapsamında, Dünya Göçebe
Oyunlarının iki yılda bir düzenlenecek ve Türk geleneksel spor oyunlarını dünyaya tanıtacak bir etkinlik
haline gelmesi planlanmaktadır.Bu
çerçevede oyunların 2016'da Türkiye'de, 2018'de Kazakistan'da düzenlenmesi düşünülmektedir.
Katılımcı ülkelerin bayraklarıyla
yaptıkları gösterinin ardından ülke
sporcuları Göçebe Oyunları’na katılanları selâmladı. Türkiye’den katılan
grup, 86 üyesi ile mehter yürüyüşü
yaptı. Bütün sporcular yerini aldıktan sonra alana en son giren ülke, ev
sahibi Kırgızistan’dı.
Sporcuların yerine geçmesiyle,
Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev, açılış konuşmasını
yaptı.Atambayev, “Türk göçebe halkların babadan oğula bıraktığı gelenek
ve görenekleri devam ettirmek, yiğitlik mücadele ve mukavemet örneği bu
geleneksel oyunlarımızı canlı tutmak,
kültürümüze, geçmişimize töremize
sahip çıkmak, bizim en önemli hede-
52
#12 2014
#12 2014
53
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
YEŞİL BAŞKENT BİŞKEK
G olde n B ridge
Bişkek, hem Rus hem de Orta
Asya yaşamının iç içe geçmiş olduğu
bir şehir. Kırgız kültürünü yakından
tanımak için Bişkek çevresindeki köylere gidebilirsiniz. Halk çok misafirperverdir. Ayrıca Kızgız yaşamını ve
el işi sanatlarını gözlemlemek için
Devlet Uygulamalı Sanatlar Müzesi’ni ziyaret edebilirsiniz.
Alışveriş / Ne Alınır?
Şehir merkezinin batısında bulunan "The Osh Bazaar" kentin en canlı
çarşısı olma özelliğine sahip. Burası
yüzlerce farklı ürünü bulabileceğiniz
bir yiyecek pazarıdır. Eğer hatıra ya
da hediyelik eşya arıyorsanız en iyi
tercih Kırgızistan’a özgü keçeden yapılmış şapkalardır. Bir de geleneksel
desenlerin bulunduğu, pek de ucuz
sayılmayan Kırgız halıları da görülmeye değerdir.
Tatiller / Bayramlar /
Önemli Günler
BİŞKEK ŞEHRİ
GÜNDEN GÜNE
BÜYÜYOR
Bişkek (Kırgızca ve Rusça:
Бишкек), Kırgızistan'ın başkentidir.
1878 yılında kurulan kentte, 2014 sayımına göre 901.700 kişi yaşar. Kent,
Sovyetler Birliği döneminde (19261991 arasında), Bolşevik askeri önderlerinden Mihail Frunze'nin anısına Frunze adıyla anılmıştır.
Genel Bilgiler
Bişkek, Kırgızistan'ın hem başkenti hem de en önemli finans ve kültür merkezidir. Çu Vadisi’nde kurulmuş olan Bişkek, köklü tarihi geçmişe
sahip olmayan yeni kurulmuş şehirlerdendir.
İklim / Hava Durumu
Şehrin denizden uzak ve yüksek
bir arâziye sâhib olması iklimi büyük
ölçüde etkiler. Dağların etekleri sıcak
çöl rüzgarları tesirindedir. Yüksek
bölgelerde soğuk bir iklim hâkimdir. Arada kalan bölgede bol yağışlı
54
#12 2014
bir iklim görülür. Batı ve kuzeydeki
sıradağlar yılda ortalama 600-900
mm, güney etekleri 200-335 mm,
yüksek vâdiler ise 100-150 mm civârında yağış alır. Yaz ile kış, gündüz ile
gece arasında ısı farkı çok fazladır.
Nasıl Gidilir?
THY'nin ve Pefasus’un İstanbul'dan Bişkek'e direk uçuşu bulunmaktadır. Uçuş süresi yaklaşık 5 saat
10 dakikadır.
Yemek / Restoran / Ne
Yenir Ne İçilir?
Tipik bir Kırgız yemeği menüsünde ekmek, pilav ve patates baş köşededir. Yemeklerde genellikle koyun
ya da sığır eti kullanılır. “Shashlyk”,
salamurada bırakılmış ve kızartılmış
koyun ya da sığır etinden yapılır. Bu
yemek özellikle Sovyet zamanlarında oldukça popülerdi. Yine geleneksel yiyeceklerden “samsi” de bayağı
seviliyor. Fırınlanmış yufka ile birlikte sığır ya da piliç eti ile kızarmış
soğanın bulunduğu samsi özellikle
öğle yemeklerinin vazgeçilmezi. Bişkek’de Türk Café ve Lokantalarının
sayısı da gün geçtikçe artıyor.
• Yeni Yıl (1 Ocak),
• Ortodoks Noeli (7 Ocak),
• Kurban Bayramı,
• Uluslararası Kadınlar Günü
(8 Mart),
• Nevruz/Bahar Bayramı
(21 Mart),
• İşçi Bayramı (1 Mayıs),
• Anayasa Günü (5 Mayıs),
• Zafer Bayramı (9 Mayıs),
• Bağımsızlık Günü (31 Ağustos),
• Ramazan Bayramı,
• Sosyal Devrim Günü (7 Kasım),
• Başlıca tatil sezonu
(Haziran-Aüğustos)
Bişkek'te alınan bir kararla Gorki Caddesi'nin doğuya doğru 5 kilometrelik bölümüne Ankara Caddesi
adı verildi.
Bişkek’i tanımanın en güzel yolu
yürüyerek gezmektir. Trafikte ilerlerken Türkiye’de göremeyeceğiniz
kadar cip ve lüks araçlar görürsünüz.
Kırgız Cumhuriyetinin bağımsızlığını kazanmasının 50. yılı olan
2040 yılı için Bişkek kentinin gelişme planının hazırlanmasına yönelik
bir yarışmanın düzenlenmesine karar verilmiştir. Yarışma sonucunda,
2040 hedef yılına gelindiğinde kentin
planlı ve yaşanabilir bir kent olmasını
sağlayacak kentsel gelişme fikirlerinin elde edilmesi hedeflenmektedir.
Önemli Yerler / Gezilecek Yerler
İssık Göl ve güneydeki diğer dağlık bölgelere gitmek isteyenler için
Bişkek ana geçiş merkezi konumundadır.
Şehrin ana meydanı Ala-Too sıkça politik gösterilere ve festivallere ev
sahipliği yapıyor. Meydan ile Meclis
binası arasıda Ulusal Müze bulunuyor. Meydanda ayrıca Devlet Tarih
Müzesi de yer alıyor. Eğlence parkı
Panfilova da özellikle çocukları ile
seyahat edenlerin uğraması gereken
yerlerden. White House (Başkanlık
Konutu), yedi katlı mermerlerle kaplı
gösterişli bir bina olan ana devlet binasıdır. Etkileyici bir mimarisi olan
Bişkek Tren İstasyonu 1946 yılında
Alman savaş mahkumları tarafından inşaa edilmiştir.
Ne Yapılır?
#12 2014
55
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
CENGİZ AYTMATOV’UN ADI
ANKARA’DA YAŞATILACAK
Ankara Büyükşehir Belediye
Meclisi kararıyla ünlü Kırgız yazar
Cengiz Aytmatov’un adı Batıkent’te
bulunan 1800. Cadde’ye verildi. Büyükşehir Belediyesi’nce yaptırılan
Cengiz Aytmatov büstü de açıldı.
Batıkent 1800 Cadde'nin isminin Cengiz Aytmatov Caddesi olarak
değiştirilmesi ve Cengiz Aytmatov
büstünün açılışı nedeniyle düzenlenen törene; Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almaz Atambaev ve Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı
Melih Gökçek katıldı. Törende ayrıca Kırgızistan elçiliği mensupları,
Ankara’da öğrenim gören Kırgız öğrenciler, bürokratlar ile çok sayıda
vatandaş hazır bulundu.
Kırgızistan Cumhurbaşkanı
Atambaev, törende yaptığı konuşmada Türk aleminin anavatanında
Cengiz Aytamatov Caddesi ve heykelinin açılışını yapmaktan dolayı
büyük heyecan yaşadığını belirterek, kardeşlerin her zaman bir arada olduğunu söyledi. -“ANKARA SON YILLARDA
ÇOK GELİŞTİ”
Ankara ve Türkiye’nin son yıllarda çok büyük bir gelişme kaydet-
56
#12 2014
tiğine dikkat çeken Atambaev, “24
senedir Ankara’ya geliyorum. Ankara son yıllarda çok gelişti. Havalanı yolu eskiden gecekondularla doluyken, şimdi hayranlık duyulacak
bir duruma gelmiş. Türkiye’de çok
büyük gelişmeler yaşanıyor. Eskiden dünyanın belirlediği gündeme
göre hareket eden Türkiye’nin bugün
dünyada gündemi belirleyen bir ülke
haline gelmesinden büyük memnuniyet duyuyoruz” dedi.
BAŞKAN GÖKÇEK:
“AYTMATOV,
SADECE
TÜRK DÜNYASI İÇİN DEĞİL
TÜM DÜNYA İÇİN ÖNEMLİ
BİR ŞAHSİYETTİR”
Ankara Büyükşehir Belediye
Başkanı Melih Gökçek de konuklarına tüm Ankara halkı adına hoş
geldiniz diyerek, “Bugün bulunduğumuz caddede ismi yaşatılacak
Cengiz Aytmatov, Dünya edebiyatına değerli eserler bırakmış, ülkesini uluslararası platformda başarıyla
temsil etmiş, sadece Türk dünyası
için değil tüm dünya için önemli bir
şahsiyettir” dedi.
“DOSTLUK BAĞLARINI
GÜÇLENDİRMEYE
DEVAM EDİYORUZ”
Kırgızistan Cumhurbaşkanı’nın
Türkiye ve Ankara ile ilgili sözlerinden
büyük memnuniyet duyduğunu ifade
den Başkan Gökçek, şöyle konuştu: “Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almaz Atambaev’in sözleri gerçekten bir
Türk olarak bizlere gurur verdi. Biz de
Kırgızistan’ın Ata Yurdu olduğunun idraki içindeyiz. Türkiye’ye geldiler şeref verdiler. Kırgızistan ile Türkiye’nin
başkentleri Kardeş şehir. Sık sık görüşüyoruz. Belediye yönetimine ilişkin
her türlü konuda işbirliği yapıyoruz
ve tecrübe alışverişinde bulunuyoruz.
Kültürel ve dostluk bağlarını güçlendirmeye devam ediyoruz. Her iki ülkenin cumhurbaşkanlarının büyük
desteği ile bu ilişkilerin daha da artarak gelişeceğine inancımız tamdır.”
Konuk Cumhurbaşkanı Atambaev, Başkan Gökçek birlikte katılımcıların alkışları arasında Cengiz Aytmatov büstünün açılışını gerçekleştirerek
1800 Cadde'nin isminin de Cengiz Aytmatov Caddesi olarak değiştirilmesini
belgelediler.
G olde n B ridge
Kırgız aydınlarının
katledİ lmesİnİn anıtı Ata Beyİt
Kırgızistan’a gelen devlet protokollerinin, resmi görüşmeler dışındaki ikinci durağıdır Ata Beyit. Başkent
Bişkek’teki “Sönmez Ateş” anıtını ziyaret edip çelenk koyarak başlayan resmi temaslar sırasında, başkente yaklaşık 30 kilometre uzaklıktaki Ata Beyit anıtı da yer alır,
konukların programında.
1930’lu yılların ikinci yarısında Sovyetler Birliğinin
acımasız diktatörü Stalin’in emriyle gerçekleştirilen katliamlardan birinin merkezi olan o dönemdeki tuğla ocağının bulunduğu arazi, günümüzde, idam edilen ve yakılarak ortadan kaldırılan Kırgız aydınları için anıt mezara
dönüştürülmüş.
1938 yılında Kırgızistan’da, çoğunluğu Kırgız olmak
üzere değişik milletlerden 138 aydın, milliyetçilik, halk
düşmanlığı, isyan, Turancılık ve ajanlık suçlamalarıyla,
gözlerden uzak bir yerde, şimdi Ata Beyit anıtının olduğu yerde katledilir.
Gözlerden uzak katliamın şahidi olan çoban Kıdıraliyev, o zamanlar daha küçük bir çocuk olan kızına, Bübüyra’ya anlatır katliamı, “uygun zamanı geldiğinde herkese
anlatmasını” vasiyet ederek. Uygun zaman ise ancak Kırgızistan’ın bağımsızlığına kavuşmasıyla oluşur. Bübüyra
Kıdıraliyeva’nın, 1993’te yetkililere aktarmasıyla hemen,
hızlı bir çalışma başlar ve katliamın boyutları gözler önü-
ne serilir. 138 aydın önce kurşuna dizilmiş, ardından da
tuğla ocağında yakılmıştır.
Kimler yok ki, katledilen aydınlar arasında;
Eserleri 40’a yakiın dile çevrilen dünyaca tanınmış
Kırgız yazarı Cengiz Aytmatov’un babası Törekul Aytmatov, Kırgız alfabesinin hazırlayıcısı ve Kırgızların ilk
profesörü Kasım Tınıstanov, milliyetçi görüşleriyle ortaya
çıkan ve vatan hainliği ile suçlanan Cusup Abdrahmanov,
Kırgızistan Otonom Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Halk
Komiserleri Konseyi Başkanı Bayalı İsakeyev, Komünist
Parti yetkilileri Erkinbek Esenamanov, İmanalı Aydarbekov, Sultankul Şamurzin, Abdıkerim Sıdıkov ve daha
niceleri…
Katliam kurbanlarının kimlikleri, DNA testleriyle birer
birer belirlenir ve toplu mezarın yanına hemen bir müze
açılır, kurbanlarla ilgili bilgilerin yer aldığı. Aradan bir
süre geçtikten sonra da, 2000 yılında, tüm kurbanların
adları mermere yazılarak aynı yerde bir anıt yapılır,”Ata
Beyit” anıtı.
Ata Beyit sadece protokol konuklarının ziyaret yeri
değildir artık. Günün her saatinde, yerli veya yabancı ziyaretçiler yalnız bırakmaz, Stalin zulmüne kurban giden
aydınları.
Nurettin AKSU
#12 2014
57
A l tin Köprü
Golden Bridge
Altin K öprü
G olde n B ridge
Kırgızistan Halklar Asamblesi
Ben Tüm Türksoyluların da Milletvekiliyim...
Kırgızistan SSCB'nin Sürgün Yeriydi. Bu Sebeple 28 Ayrı Halk Yaşamakta
Kırgızistan Halklar Asamblesi 1994’te kurulmuştur.
Bugün asamblede 28 halk temsil edilmektedir.
Kırgızistan’da Ruslar, Özbekler, Kazaklar, Tacikler,
Azerbaycanlılar, Ahıska Türkleri, Uygurlar, Almanlar
gibi bazı halklar anadillerinde eğitim almaktadır.
Kırgızistan, Uygurlar için de bir çekim merkezi
olmuştur. 19. yüzyılın ikinci yarısından beri Çin
denetimindeki Uygur topraklarında çıkan isyanlar veya kıtlıklardan sonra pek çok Uygur Kırgızistan’a
sığınmıştır. Kırgızistan’da yapılan görüşmelerde 2009’da
Uygur bölgesindeki Urumçi’de yaşanan olaylardan sonra
Kırgızistandaki resmen kayıtlı 48,543 Uygur nüfusunun
yüz bine ulaştığı söylenmiştir. İki kuşak önce Uygur
bölgesinden gelmiş olan, dolayısıyla Kırgızistan’da yakın
akrabaları olan Uygurlar vardır.
Bunların bir kısmı Batıya iltica etse de muhtemelen
bir kısmı Kırgızistan’daki diaspora içinde, alıştıkları iklim
ve kendi kültür dairelerinde kalacaktır. Kırgızistan bugün
de bazıları için sığınılacak bir ada olma görevini yerine
getirmektedir.
Kırgızistan Halklar Asamblesi Başkanı Bektemir
Murzubraimov, Kırgızistan'ın bağımsızlığına kavuşmasının
ardından gelişmesi ve kalkınması için sağladığı yardım ve
desteklerden ötürü Türkiye'ye minnettar olduğunu söyledi.
Kırgızistan Halklar Asamblesi Başkanı Murzubraimov,
TİKA'nın Kırgızistan'da en çok yardım yapan kurumlardan
biri olduğunu belirterek, TİKA'nın sadece Türklere değil,
ülkedeki diğer etnik halkların derneklerine de yardım
yaptığını dile getirdi.
58
#12 2014
Kırgız kardeşlerimizle hayatımız boyunca birlik,
beraberlik, içinde yaşamışız. Kardeşiz demişiz birbirimize.
Kardeş olmak zor, kardeş kalabilmek daha da zor. Kardeş
olmuşuz, arkadaş olmuşuz, dost olduğumuzu zannetmişiz.
Dostum dediğimizi yeri geldiğinde bir kalemde atıvermişiz.
Oysa dost, güvendiğimiz dağ. Ardından gidebileceğimiz
kişi. Sırrımızı paylaştığımız, dertlerimizle dertlenen,
sevincimizle sevinen yoldaş. Dost, her ne olursa olsun
terk etmeyen! Yarıda bırakmayan! Kullanmayan,
kullandırmayan. Dost ayna, onda kendimizi gördüğümüz.
Hüzünlendiğinde akıttığımız göz yaşlarımızın sebebi.
Yalnızlığımızı kar gibi eriten, yüzümüze kapanmayan tek
kapı. Tutunduğumuz dal, bizi düzeltmek adına uyaran.
Omzu, başımızı koymaya her an hazır…
Herkesle iyi geçinmek, herkesi mutlu etmek hoş bir
şeydir. Fakat yaşamın akışı içinde, özel hayatımızda
bile herkesi mutlu etmek mümkün değildir. Üstelik iş
yaşamında bir yöneticinin bir de tutturması gereken zor
hedefleri vardır. Bu hedeflere varmak için yönetici bir sürü
kararlar alır. Bu kararların hepsinin herkesi mutlu etmesi
özel yaşamındakine göre daha bir zordur. Başarılı yönetici
herkesi, her zaman mutlu etmek zorunluluğu olmadığını
bilir ve alması gereken kararları alır.
Tanrı'ya gerçekten çok şükretmem gerek.
Ayrıca bizim ailemizde herkes çok inançlıdır.
Gelebildiğim nokta için hep Tanrı'ya şükrettim ben
ve benim dualarım hep şu şekildeydi: Tanrım ne olur beni
istediğin şekilde yönlendir. Senin benim için iyi olduğumu
düşündüğüm şeyleri yapmama yardımcı ol. Herhalde
benim için iyi olanı, hayırlısı oydu. Dolayısıyla ben bunun
benim için iyi olduğunu düşünüyorum. Benim bugün
fakirlere yardım edebileceğim ufak bir miktar param varsa,
ben bunu da tanrıya borçluyum. Hayır işlerine mümkün
olduğunca yardım etmeye çalışıyorum.
Milletvekili olmadan önce yıllarca Bişkek'te bulunan
MADİNA A.Ş. sahibi olarak calıştım. Ben Uygur Türküyüm.
Kırgızistan Türküyle, Özbeğiyle, Uyguruyla, Azerisiyle,
Rusuyla yan yana, sırt sırta yaşadığı bir ülke. Var olsun
benim ana vatanım. Almazbek ATAMBAYEV'in başkanlık
yaptığı Sosyal Demokrat Halk Partisi milletvekiliyim.
Ben, Türk'ün, Kırgız'ın, Tatar'ın, Uygur'un, Azeri'nin,
Ahıskalı'nın milletvekiliyim. Kapım herkese açıktır.
Kırgızistan, tüm halkların kendilerini evinde,
toprağında hissettiği ülkedir. Kırgızlar bu ülkeyi kendi
vatanı bilen ve onun değerlerine sahip çıkan herkesi
kucakladı. Ülkede yaşayan etnik unsurların dil, medeniyet
ve dinlerini korumaları ve yaşatmaları için imkanlar
yaratılmış durumda.
Her kültürün, dinin, milletin temsilcisi Kırgızistan`da
kendisini rahatlıkla ifade etmektedir. Göründüğü üzere
Cumhurbaşkanı bizzat bu konuyla yakından ilgileniyor.
Biz yıllardır Kırgızistan'da yaşayıp, ülkenin
kalkınmasına katkıda bulunduk. Bundan sonrada
bulunmakta devam edeceğiz.
Ben sabahları kalktığım zaman o gün işlerimin yolunda
gitmesi için, Kırgızistan'ın barışı ve huzuru yaşaması için
ve tüm çevremdekilerle iyi ilişkiler içinde bulunmak için
dua ederim.
Bu benim karakterim.
Tursuntay SALİMOV
Kırgızistan Jogorku Keneşi
(Parlamento) Milletvekili,
MADİNA AŞ sahibi.
#12 2014
59
A l tin Köprü
Golden Bridge
Büyükelçi Kılıç Uygur
Derneğini Ziyaret Etti
Büyükelçi Kılıç, Kırgızistan
Halklar Assamblesinin üyesi olan
"İttipak" Uygur Derneğini ziyaret
etti. İttipak Derneği Başkanı Sayın
Artık Haciyev, Türkiye'nin Uygur
Derneğine verdiği desteğe teşekkür
etti ve Kırgızistan'da yaşayan
Uygurların kültürel, eğitimsel ve
sosyal sorunları hakkında bilgi
verdi. Uygurlar özellikle 20. yy'da
Kırgızistan'a göç etmek zorunda
kalmış ve yaşamlarını Kırgız
Devletinin vatandaşı olarak devam
ettiren bir Türk halkıdır. Uygurlar
gelenek ve göreneklerini yaşatmak
için "İttipak" derneği çatısı altında
çalışmalar yapmaktadırlar.
60
#12 2014
Altin K öprü
G olde n B ridge
Bişkek Büyükeçisi’nden
Ahıska Türklerine Ziyaret
Türkiye’nin Bişkek Büyükelçisi
Metin Kılıç, Ahıska Türkleri Derneğini ziyaret etti.
Kırgızistan Halklar Asamblesi binası önünde Ahıska Türkleri Derneği
Yönetim Kurulu Üyelerinin yanı sıra
köy temsilcileri tarafından karşılanan
Kılıç’a ilk olarak, Ahıska Türkleri Derneği Başkanı Raşad Şamilov tarafından dernekteki fotoğraflar hakkında
bilgi verildi.
İki saat süren toplantıda konuşan
Büyükelçi Kılıç, Ahıskalı Türkler’in
derneğinde sıcak karşılanmaktan duyduğu memnuniyetinden dolayı teşekkür etti.
Kılıç, “Ahıskalılar, bizim gözümüzde Türk vatandaşıdır. Türk vatandaşları gibi her türlü hakka sahiptir.
Eksik olan tek pasaport belgesidir ama
o da gönlümüzdedir. Sizleri, Türk vatandaşlarından ayırt etmek mümkün
değildir” dedi.
Türk Büyükelçiliği ve ilgili kurumların kapılarının Ahıska Türkleri için her zaman açık olduğunu ifade
eden Kılıç, “Sizin her türlü ihtiyacınızı
karşılamaya elimizden geleni yerine
getireceğiz. Endişe etmeyiniz. Eksiklik hissetmeyiniz. Sizin de büyükelçiliğiniz vardır” diye konuştu.
Ahıskalıların, ata topraklarına
kavuşması için ellerinden geleni yapacaklarını belirterek, Kırgızistan’daki
Ahıskalıların eğitimine büyük önem
vereceğini ve işbirliği konularını canlı
tutacağını bildiren Kılıç, bundan sonra Türk Dünyası etkinlikleri düzenlenirken Ahıska Türklerinin de katılmasını sağlayacaklarının altını çizdi.
-“Türkiye’ye minnettarız”Ahıska Türkleri Derneğini ziyaret eden Kılıç’a teşekkürlerini ileten
Dernek Başkanı Şamilov, Ahıskalıların, Türkiye devletinin ve hükümetinin sıcaklığını yakından hissettiğini
bunun için Türkiye’ye minnetar olduklarını söyledi.
Ahıskalıların tarihi, sosyal ve
kültürel geçmişinden bahseden Şamilov, Ahıskalıların çalışkan bir toplum olduğunu ve sosyo ekonomik durumlarının genellikle iyi olduğunu
ifade etti.
Şamilov, “1990 yıllara kadar eğitim dışında herşeye önem verdik.
Ahıskalı okuyunca bir yerlere gelemez inancı yaygındı. Ayrıca, bir “sınır” da vardı bunu aşamıyorduk. Türkiye’nin desteğiyle son yıllarda bunu
aşmaya başladık” dedi.
Toplantının sonunda Büyükelçi
Kılıç’a, Dernek Başkanı Şamilov tarafından Kırgız geleneklerini yansıtan tablo hediye edildi.
#12 2014
61
A l tin Köprü
Golden Bridge
Altin K öprü
G olde n B ridge
AHISKA
TÜRKLERİ
Stalin hükümeti tarafından 1944
yılında, Devlet Savunma Komitesi kararına dayanılarak sınır güvenliği gerekçesiyle, Ahıska’nın 209 köyünden
alınan 100-120 bin dolayındaki Ahıska
Türkü, kış aylarında her bir yük vagonuna 8-10 aile doldurularak Orta
Asya’ya sürgün edilmiştir.
Reşat ŞAMİLOV
Dernek başkanı
Azerbaycan’ın o dönemdeki yöneticileri, Ahıska Türklerini Azerbaycan’a yerleştirmek istemiştir. Ancak
Stalin’in kararının kesin olması nedeniyle Azerbaycan yönetiminin gayretleri de bir sonuç vermemiştir. Böylece
vagonlar birkaç gün Azerbaycan’da
bekledikten sonra, tekrar Orta Asya
istikametine hareket ettirilmiştir. Bu
yolculukta, Ural dağlarının soğuk havası birçok insanın hayatının sonu
olmuştur.
Bir buçuk ay süren yolculuk sonunda Orta Asya’ya ulaşan Ahıska
Türkleri; Özbekistan, Kırgızistan ve
Kazakistan çöllerindeki kolhozlara
yerleştirilmiştir. Bu dönemde Ahıska
Türklerinden önemli bir kısmı soğuk
vagonlarda (20.000), Rus-Alman savaşında (25.000), hastalık ve açlıktan
(30.000) kişi ölmüştür.
1944’te Orta Asya’ya sürülen Ahıska Türkleri, Özbekistan dışında Kazakistan ve Kırgızistan’a da yerleştirilmiştir. Kazakistan’da eski başkent
Alma-Ata, Çimkent ve Cambul’a, yerleştirilen Ahıska Türklerinin yaklaşık
15 bini de Kırgızistan’a iskan edilmiş-
62
#12 2014
tir.Kırgızistan’a yerleştirilen bu 15.000
kişinin %65’e yakını ülkenin kuzeyine;
başkent Bişkek çevresine yerleştirilirken, %35’i ise ülkenin güney bölgesine; Oş ve çevresine yerleştirilmiştir.
Kırgızistan’a Ahıska Türklerinin
göçü bundan sonra da devam etmiştir.
1989’daki Fergana olaylarından
sonra Kırgızistan’a yeni göçler olmuştur. Günümüzde Kırgızistan’da yaşayan toplam Ahıska Türkünün nüfusu
45 bine ulaşmıştır .
Özellikle, 1944-1956 yılları arasında, sürgün yerleri olan Özbekistan,
Kazakistan ve Kırgızistan’da sıkı yönetim şartları altında yaşayan Ahıska
Türkleri, her türlü eğitim imkanın-
dan mahrum bırakılmışlardır. Ancak, Stalin’in ölümünden sonra gelen
yönetim, 1956’dan itibaren onlara bir
takım haklar vermiştir. Böylece yaşadıkları ülkenin eğitim diliyle eğitim
alan Ahıska Türkleri, bu bölgelerdeki
Rus okullarında eğitim görmeye başlamışlardır.
Ahıska Türkleri, Kırgızistan ekonomisinin farklı sektörlerinde faaliyetlerini sürdürerek ülkenin gelişmesine önemli bir katkı sağlamışlardır.
25 Aralık 2012’de, Kırgız Cumhuriyeti Yazarlar Birliğine bağlı Edebiyat
Fonu "Araşan" Evinin müdürü Reşad
Şamilov, Ahıska Türkleri Derneğinin
toplantısında başkan seçilmişdir.
Ağlarım ağlar kimi,
Derdim var dağlar kimi,
Sürüldüm sürgün oldum,
Verana bağlar kimi.
Gögde gögerçin ağlar,
Havada laçin ağlar,
Vatan yadıma düşende
Başımda saçim ağlar.
#12 2014
63
A l tin Köprü
Golden Bridge
Altin K öprü
TÜRKİYE'DEN BİR
BAKAN İLK KEZ AHISKA
TÜRKLERİNİN DÜĞÜNÜNDE
AHISKA'DAN ORTA ASYA
TOPRAKLARINA 14 KASIM 1944 TARİHİNDE
YERLEŞTİRİLEN TÜRKLERDE 70 YIL
ARADAN SONRA BİR COŞKU VE MUTLULUK
VARDI. OSMANLI DEVLETİ İÇİNDE
HUZUR VE GÜVEN İÇİNDE YAŞAYAN TÜRK
HALKININ TRAJEDİ, SAHİPSİZLİK VE
VATAN ÖZLEM İLE SÜREN YAŞAMINDA
KIRGIZİSTAN'IN BAŞKENTİ BİŞKEK'TE 24
EYLÜL 2014 TARİHİNDE BU ACI DUYGULAR
GİDERİLDİ. ÇÜNKÜ AHISKALILAR 70 YILDIR
BUNU İSTİYORDU VE BUNU BEKLİYORDU.
ZİRA, CANIMIZ ANAVATANIMIZ TÜRKİYE
CUMHURİYETİ'NDEN BİR BAKAN İLK
KEZ AHISKA TÜRKLERİNİN BİRLİK VE
BERABERLİĞİNİ PEKİŞTİREN DÜĞÜN
MERASİMİNE KATILMIŞ OLDU. BİZİM
İÇİN BU BİR TARİH İDİ. BU BİR COŞKU
İDİ. BU BUYÜK BİR MUTLULUK İDİ. BU
BÜYÜK ÖZGÜVEN İDİ. BU SAHİPLİK İDİ.
AHISKALILARIN MUTLULUĞUNU PAYLAŞAN
TÜRKİYE MİLLİ SAVUNMA BAKANI İSMET
YILMAZ İDİ.
64
#12 2014
Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'e bir
günlük çalışma ziyareti için gelen Milli
Savunma Bakanı İsmet Yılmaz ve beraberindeki askeri heyet, ilk olarak Kırgızistan Savunma Bakanı Abibilla Kudaberdiyev, Genelkurmay Başkanı Asanbek
Alımkojoyev, Başbakan Coomart Otorbayev ile görüşmelerin ardından Ahıska
Türklerinin düğününe de katıldı.
Kırgızistan'da yaşayan Türklerin arasında ileride "tarihi düğün" olarak anılacak olan bu düğün, Kırgızistan Ahıska
Türkleri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve işadamı Atamşa Dursunov ve eşi
Gülnara Dursunova'nın oğlu İlimdar ile
Türkiye'nin Bursa şehrinden gelin gelen
Asiya ile olan düğünü idi.
Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz'a eşlik eden Türkiye'nin Bişkek Büyükelçisi Metin Kılıç ve beraberindeki
askeri ve büyükelçilik yetkilileri ayakta
ve alkışlar eşliğinde Bişkek'teki en güzel
ve büyük düğün saraylarından olan AlaToo restaurantına girdi.
Kırgız, Kazak, Özbek, Uygur, Azeri, Rus, Alman halkların temsilcilerinin
ve 500'den fazla konuğun hazır bulunduğu düğünde sunucu tarafından yapılan anonsta, Türkiye'den bir bakanın ilk
kez Ahıska Türklerinin düğününe katıldığı vurgulandı. Sunucu ayrıca tebrik
konuşması için üst düzey ve saygı değer
konukları sahneye aldı.
Kırgızistan'a geldiği günden beri Kırgızistan halkına, vatandaşlarına ve arasında bilhassa Ahıska kökenli Türklere
büyük ilgi, sıcaklık, yakınlık gösteren
çok değerli Türkiye'nin Bişkek Büyükelçisi Metin Kılıç, Bişkek'i ziyaret eden
bakanı tanıtarak, "Çok saygı değer Ahıskalı kardeşlerim. Burada iki sevinci bir
arada yaşıyoruz. Hem ülkemizden Milli
Savunma Bakanımız bizi ziyaret ediyor.
Hem de burada iki gencimizin mutluluğuna, iki ailenin mutluluğuna şahit oluyoruz. Ben, hem düğün sahiplerini hem
de mutlu gençlerimizi tebrik ediyor ve
mutluluklar diliyorum" dedi.
Bakan İsmet Yılmaz, düğünde yaptığı tebrik konuşmasında, "Ahıskalı kardeşlerim önce hepinizi saygıyla sevgi ile
muhabbetle selamlıyorum. Bişkek'e geldiğimde Sayın Büyükelçimiz, mutlaka
Ahıska Türklerinin, kardeşlerimizin düğününe katılmamızı istirham etti. Eğer bu
düğüne katılmadan Türkiye'ye gitseydim,
Türkiye-Kırgızistan ilişkilerinde mutlaka
birşey eksik kaldığına inanacaktık" dedi.
İnsan hayatında başarılı birey olmak
ve güçlü aile kurabilmek için Osmanlı ve
Türkiye devlet yöneticilerine, şairlere,
dini hazretlere ait güzel sözlerden örnekler sunan Yılmaz, "Devlet çok önemlidir.
Eğer devletimiz olmazsa yerimiz olmaz.
Devletimiz olmazsa yurdumuz olmaz.
Devletimiz olmazsa özgürlüğümüz olmaz. Devletimiz olmazsa namusumuz
ve değerlerimizi de koruyamayız. Devlet çok önemlidir. Devlet kadar sıhhat
da çok önemlidir. Cenabı Allah, burada
bulunan kardeşlerime, hem Türkiye'deki
hem Kırgızistan'daki tüm kardeşlerime
sağlık, sıhhat ve afiyet versin. Her gün
gününüz bayram olarak geçsin. Her gününüz düğün tadında geçsin. Allah bir
sıkıntı vermesin" diye konuştu.
Alkışlarla kesilen konuşmasını Yılmaz şöyle devam etti:
"Bu dünya fanidir. Saltanat denilen
şey bir cihan kavgasıdır. Saltanat, milletvekilliktir, valiliktir, belediye başkanlığı, dernek başkanlığıdır. Bunların hepsi
cihan kavgasıdır. Yani yalan dünyada,
göç edici dünyada verilen bir kavgadır.
En büyük mutluluk birliktir. Bu hepsinden daha önemlidir. Gerçek mutluluğu ve
saadeti birlik verir. Nerede birlik, aile de
birlik. Nerede birlik, dilimizde birlik. Nerede birlik, vatanda birlik. Nerede birlik,
Ahıskalı kardeşlerimizin arasında birlik.
Cenabı Allah birliğinizi daim etsin. İşte
bugün bir aile kuruluyor. Çünkü devletlerin temelinde aile vardır. Ben hem damadı hem de gelini tebrik ediyorum. Allah ikisinin de yüzünü ak eylesin. Allah
hayırlı evlatlar versin. Hem devletlerine
hem de Türk dünyasına güç katsınlar,
Allah analı babalı, uzun ömürlü evlatlar
nasip eylesin. Allah, güzel kardeşlerimiz
yolunuzu mutlu kılsın. Evlenecek erkek ve
evlenecek kız yetiştirdikleri için anneleri ve babalarını tebrik ediyorum. Onlara
hayırlı torunlar nasip ederler. İnşallah".
Damat ile geline nasihatlarda bulunmaya devam eden Bakan Yılmaz, "Şimdi
siz uzun bir yolda ilerliyorsunuz. İki kapılı
bir cihanda ilerliyorsunuz. Menzile yüz
akıyla varacaksınız. Bu menzile yüz akkıyla varmanın şartı iyi bir yoldaş bulmak.
Cenabı Allah iki yoldaşı birbirine layık
kılsın. Birbirine yardımcı kılsın. Birbirinizi severseniz kusur görmezsiniz. Bu
sevginiz artsın. Eğer iki insan bir araya
geliyorsa mutlaka bir kul hakkı olur. Yüz
akıyla menzile varmanın şartı kul hakkına riayet etmek. yani onu incitmemek.
Gönlümüzün sahibi Cenabı Allah'tır. İki
kardeşimiz birbirini incitmeyecek. Kul
G olde n B ridge
hakkına riayet edecek. Bu yolculuğunda
menzile yüz akıyla varacaklar. Yüz akıyla
varmak için birbirine yardımcı olacaklar.
Gençlerin bu yolunda her iki tarafında ailelerine destek lazım olacak. Eğer sıkıntılı
bir şey olursa çözmek lazım, yapan olmak
lazım. Yıkan olmamak lazım. Yıkmak
çok kolay. Yapmak çok zor. Mutluluklar
diliyorum. İnşallah birlikte bahtiyar, birlikte ihtiyar olursunuz. Hayırlı ve uğurlu
olsun" diye tebrik etti.
Yılmaz, tebrik konuşmasının ardından İlimdar ile Asya'ya hediye takdim etti.
Çift ve aileleri ile hatıra fotoğraf çektirdi.
Düğünden notlar:
Düğüne akraba, dost, komşu çok
sayıda seçkin konuk arasında Kırgızistan Ulaştırma Bakan Yardımcısı, Ahıska
Türkleri Derneği Başkanı Raşad Şamilov,
Derneğin Yönetim Kurulu Üyeleri, bir
çok köyün dernek temsilcileri, Kazakistan Ahıska Türkleri Dernek Başkan Yardımcısı vardı. Kırgızistan'ın ünlü pop sanatçılarından Mirbek Atabekov, Omar ve
daha bir çok ses sanatçısı ve dans grupların sahne aldığı düğünde Rafael ile Saltanat düğünün sunuculuğunu yaptı. Düğün
orkestrasının başında Ayvaz, Mahmut ve
Mustafa vardı. Sofralar çeşitli lezzetlerle
dolup taştı. Düğün muhteşem havai fişek
gösterisi ile gece yarısı sona erdi.
Hazırlayan Nezir Aliyev
#12 2014
65
A l tin Köprü
Golden Bridge
Altin K öprü
G olde n B ridge
TİPİK BİR AHISKA DÜĞÜNÜ
Düğün merasimi, Ahıska Türklerinin hayatında en tatlı sevinci, süsü ve
en mutlu anları teşkil eder. Türklerin
en hazin duyguları, en sevinçli coşkuları, düğünlerde gerçekleşir. Toplum,
kendi geçmişini, hayat ışığının ebediliğini düğünde anar. Halk, kaygılarını
ve acılarını düğünde giderir. Sonsuz
saadete ve hoş düşüncelere düğünde
66
#12 2014
yer vermeye çaba gösterir.
İki farklı ailede yetişmiş olan kız
ve erkek, nikah diye adlandırdığımız
en kutsal bağ ile sözleşmiş ve bir araya
gelmiş olurlar. Düğün de bu birlikteliği
kutlamak adına, ailelerimizin gerçekleştirdiği, sevdikleri akraba ve dostları
ile bir araya gelerek paylaştıkları bir
törendir. Bu tören, en mutlu anıların
yaşandığı eğlenceli bir paylaşımdır
diyebiliriz. Düğünlerde çok ince ayrıntılar düşünülüp, çok fazla maddi
külfete de giriliyor.
Düğün gecesi, evlenecek kız için
büyük bir heyecan. Çünkü sevdiği erkekle ilk defa baş başa kaldığı özel bir
gece. Yeni bir aile kurmanın verdiği
heyecanla güçlü duygular yaşadığı,
anne babadan ayrılıp kendisinin anneliğe geçtiği kutsal bir gece...
Ahıska Türklerinin düğün merasimlerinin muhtelif dönemleri vardır.
Bu örf ve adetleri yazmak, okumak değil, yakından takip etmek, ritüellere tanık olmak çok önemlidir.
Bu nedenle bizler de TÜRKEL Gazetesi ve ALTIN KÖPRÜ Dergisi
olarak Bişkek’te bulunan TANSU Şirketinin ortaklarından biri olan Zekeriya TAHİR’in oğlu FAHRETTİN ile
Gelini İNDİRA’nın düğün merasimine katıldık.
Evlenecek genç oğullarımız için
de ayrı bir heyecandır düğün gecesi. O gece,
Hayata hazırlanan kız ve oğullarımız için en güzel paylaşımların yaşanacağı yeni bir yuvanın kurulmasını
kutlarız hep birlikte…
#12 2014
67
A l tin Köprü
Golden Bridge
Altin K öprü
G olde n B ridge
Büyükelçi Kılıç Güney
İllerini Ziyaret Etti
Büyükelçi Kılıç, beraberinde TİKA Bişkek Koordinatörü Hakan Ergün ve
Büyükelçilik Basın Müşaviri Murat Sözer ile birlikte Kırgızistan’ın güney illerini ziyaret etti. Karayolundan yapılan
ziyarette, Kara Köl, Taş Kömür, Celalabad, Üzgen ve Oş illerinde vilayet yetkilileri ve sağlık ve eğitim kuruluşları
müdürleri ile görüşmeler yapıldı, işadamlarımızın yatırımları ziyaret edildi
ve Ahıska Türkleri dernekleri ile görüşüldü. Hidro elektrik üretimi için ideal
olan Kara Su ve kömürden gaz üretimi
için uygun imkânlar sunan Taş Kömür’
de kaymakamlarla görüşmeler yapıldı.
Karahanlılara başkentlik yapan Üzgen’de tarihi eserlerin korunması ve
uygun belediyelerimizle işbirliği konusunda temaslar gerçekleştirildi. Oş
vilayeti valisi Sooranbay Jeenbekov ve
belediye başkanı Aitmamat Kadyrbaev
ile heyetler arasındaki görüşmelerde,
yetkililer THY’nin doğrudan seferlerinin bu bölgeler için dünyaya açılan
kapı olduğunu belirttiler, TİKA ve Diyanet Vakfı aracılığıyla sağlık ve eğitim
alanında ülkemizin yaptığı yardımlara
teşekkür ettiler, belediyelerimizle yararlı bir işbirliği gerçekleştirdiklerini
belirttiler ve işadamlarımızın ekonomiye katkısından memnun olduklarını
ifade ettiler. Oş Üniversitesi rektörlüğü
ve bağlı eğitim kurumlarına yapılan
ziyarette, Oş Üniversitesine elektronik kütüphane oluşturma sistemi hibe
edildi, öğretim üyesi ve öğrenci değişim programları ele alındı. Bilahare
TİKA’nın katkısıyla Oş’da yaptırılan
2.760m2 kapalı alanı olan üç katlı ve
46 odalı Oş Kırgız-Türk Dostluk hastanesi ziyaret edildi. Yılda 50 bin kişinin
faydalandığı ve bir benzeri Bişkek’te
bile bulunmayan modern hastane ’de
doktorlar ve hastalar ile sohbet edildi.
Ayrıca kanser erken teşhis merkezleri
oluşturma projesi kapsamında Oş Onkoloji Hastanesi’ne bir adet son teknoloji ürünü dijital mamografi ile Doppler
ultrasonografi cihazları hibe töreni yapıldı. Ziyaret çerçevesinde Oş şehrine
TİKA tarafından inşa edilen 1200 öğrenci kapasiteli 25 bin m2 arsa üzerine
68
#12 2014
12 bin m2 kapalı alanı olan 3 katlı ve
Orta Asya’nın kendi enerjisini kendi
üretebilen tek okulu olan Oş KırgızTürk Dostluk Meslek Lisesi ziyaret edildi. Lise’nin zaman zaman ortaya çıkan
ihtiyaçları TİKA desteğiyle karşılanmaya devam edilmektedir. Celalabad
ve Oş vilayetlerinde yaşayan Ahıska
Türkleri dernekleri ile toplantılar ya-
pılarak sorunları ve çözüm yolları da
ele alındı. Son olarak işadamlarımızın
yatırımları ziyaret edildi. Bişkek’ten
Oş’a karayoluyla seyahat etmek meşakkatli olmakla birlikte Kırgızistan’
ın sahip olduğu doğa güzelliklerinin
görülmesi açısından elzem olduğu sonucuna varıldı.
#12 2014
69
A l tin Köprü
Golden Bridge
Altin K öprü
KITİAD/Kırgızistan-Türkiye
Sanayiciler ve İşadamları Derneği
KITİAD, Kırgızistan-Türkiye İşadamları arasında dayanışma sağlamak amacıyla 1996 yılının Temmuz
ayında 16 Kırgız-Türk firmasının öncülüğünde kurulmuştur. Ülkeleri birleştiren pek çok köprüler vardır. Dil
ve eğitim, kültür ve ticaret bir köprüdür. Kırgızistan-Türkiye Sanayiciler
ve İşadamları Derneği KITİAD bütün bu köprüleri birleştirerek tek bir
köprü haline getirmiş ve bu köprüyü
iki ülke arasında kurmuştur.
Gelişen toplumlarda önemli bir
yeri olan STK’ların (Sivil Toplum Kuruluşları) topluma olan katkılarının
bilincinde olan derneğimiz, ekonomik ve ticari alanların yanında sosyal sorumluluk çerçevesinde hareket
etmeyi ilke edinmiştir. Üyelerinin
sorumluluğunun yanında, toplumun
ihtiyaç duyduğu kesimlerine de el
uzatmaktadır.
Derneğimiz bugün birçok üyesiyle iki ülke arasında saygınlık kazanmıştır. Türk şirketlerinin büyük bir
çoğunluğunun üyesi olduğu KITİAD,
bazı önemli yerli firmaları da bünyesine katmayı başararak, 100’ün üzerindeki üye sayısıyla Kırgızistan’da
önemli bir ekonomik etkinliğe sahiptir.
Faaliyetleri ile her geçen gün biraz daha gelişen KITİAD; fuarlar,
bayramlaşma programları, yemekli
toplantılar düzenleyerek Kırgızistan
ile Türkiye arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesinde
önemli bir rol üstlenmektedir. Bu sebeple gerek Türkiye’de gerek Avrupa
ülkelerinde Kırgızistan’daki yatırım
ve ticari imkanları tanıtarak uluslararası bir kimliğe kavuşmuştur. Bugün gelinen noktada, 250’e yakınaktif faaliyet gösteren Türk firmaları ile
yaklaşık 500 milyon ABD dolarlık
yatırım miktarı ile Kırgızistan’ın en
önemli ve güçlü sivil toplum kuruluşu haline gelmiştir. Türkiye, yatırım
miktarı bakımından Kırgızistan’daki
ikinci yatırımcı ülkedir.
İstihdam ettiği personel açısından ise ilk sıradaki yerini korumak-
70
#12 2014
tadır. KITİAD üye firmalarında, günümüz itibariyle 10000 yerli 2000
yabancı personele iş imkanı sağlamış
durumdadır.
Üye firmalarımızın açmış olduğu bayilikler ve şubeleriyle ve almış
olduğu yan hizmet (reklam, ulaşım,
vb.) ve ticari alanlarda da 12000’e
yakın Kırgızistan vatandaşına iş imkanı sağladığını da hesaba katarak
direkt veya dolaylı olarak toplamda yaklaşık 24000 insana çalışma
imkanı hazırlamış durumdadır. Bu
durum Kırgızistan milli gelirine çok
önemli bir ekonomik katma değerin
yanında, birçok farklı sektörlerde ve
branşlarda istihdam ettiği personelini eğiterek yetiştirdiği, iş gücü ile
de gelecek nesillere kalifiye personel
hazırlamak gibi çok önemli bir görevi
de yerine getirmektedir.
KITİAD, Kırgızistan devlet kurum ve kuruluşları ile T.C. Bişkek Büyükelçiliğimiz ve TİKA ile yakın bir
diyalog içerisinde bulunarak sağlıklı
ve güvenli bir iletişimin sağlanması
yolunda hizmet vermektedir.
Bunun yanı sıra KITİAD, Dernek
üyelerine tercüme hizmetini göstermekle birlikte KITİAD ofisinde düzenlenen görüşmeleri ve seminerleri
başarıyla tamamlamaktadır. Derneğimiz tarafından düzenlenen fuarlar
her geçen yıl daha da geniş yelpazelere sahip olarak sadece KITİAD için
değil halk içinde de geleneksel faali-
yete dönüşmüştür. Türk Malları Fuarı’nda şehir sakinleri ve misafirleri Türkiye’de ve Kırgızistan’da Türk
firmaları tarafından üretilen ürünler
ile tanışabilir, Türk firmalarının hizmetlerinden yararlanabilirler.
İş dünyasına yönelik uyguladığı
program ve çalışmalarla da Kırgızistan’a daha fazla yabancı sermaye girişi ve iş dünyasının karşılaştığı sorunları gerekli devlet makamlarına
ileterek kanun ve nizamlarda Kırgız
halkına ve devletine maddi ve manevi desteğini devam ettirmektedir.
Derneğimizin üyeleri; üretim,
ticaret, hizmet ve inşaat ana sektörlerinde, gıdadan-tarıma, turizmdeneğitime, sanayiden-mobilyaya, alışveriş merkezlerine kadar ekonominin
çok değişik alanlarında faaliyet göstermekte olup, konularında kendilerini ispat etmiş ve ülkede önemli markalar oluşturarak ekonominin önemli
lokomotifleri haline gelmişlerdir.
G olde n B ridge
TÜRK HAVA YOLLARI HAFTADA
19 SEFER YAPIYOR
• Türk Hava Yolları’nın Bişkek
Seferleri, 25 Mayıs 1996 tarihinde
Alma-Ata bağlantılı olarak haftada
tek seferle başladı. 2 ay sonra haftada 2 frekansa çıkarılan seferler, 1
Nisan 1998 tarihinden itibaren Alma-Ata’dan bağımsız bir şekilde İstanbul-Bişkek-İstanbul olarak icra
edilmeye başladı. 2006 yılının Haziran ayından itibaren haftada 4 sefer, 2007 yılının Mart ayından itibaren haftada 7 sefer, 2012 yılının
Mayıs ayından itibaren haftada 8
sefer, 2012 yılının Temmuz ayından
itibaren İstanbul-Bişkek-Ulanbatur
ve Ulanbatur-Bişkek-İstanbul ilave 3
sefer ile haftada 11 sefer, 2012 yılının
Temmuz ayından itibaren ise haftada
15 sefer olarak icra edilmeye başladı.
• Türk Hava Yolları, Ulanbatur
seferleri ile Türkiye, Kırgızistan ve
Moğolistan arasında doğrudan bir
bağlantı kurulmasını sağlayarak burada kardeş ülkeler arasında bir köprü görevi üstlendi. Türk Hava Yolları
ayrıca, dünyada en çok ülke ve en fazla enternasyonel destinasyona uçan
havayolu şirketi olarak geniş uçuş ağı
ile Kırgızistan’ı dünyaya bağlayan
önemli bir bağlantı faktörü.
• Türk Hava Yolları, Kırgızistan’ın güneyinde bulunan ve Bişkek’ten sonra ikinci büyük şehri olan
Oş şehrine de 2012 yılının Temmuz
ayında haftada 3 seferle uçmaya başladı. 2014 Nisan ayından itibaren ise
haftada 4 sefer olarak frekans sayısını arttırdı.
• Türk Hava Yolları, bugün Kırgızistan’ın 2 şehrine haftalık toplamda
19 yolcu seferi icra etmekte.
• Seferler, B737-800 (78D) Next
Generation uçak tipleri ile icra edilirken, bu uçak tiplerinde kabin içi
eğlenceye yönelik kişisel bir ekran
bulunmakla birlikte bu ekranlarda
Planet dijital eğlence sistemi kullanılmakta. Yolcular, bu sistemde sunulan programlar arasında uçak tipine
göre koltuklarına yerleştirilmiş olan
kumanda yardımıyla ya da ekranlarına dokunarak seçim yapabilmekteler.
• Türk Hava Yolları, yolcu seferleri haricinde Bişkek’e haftada 9 frekans da kargo seferi icra etmekte.
• Pazartesi günleri; PVG/FRU/
IST
• Çarşamba günleri; IST/FRU/
BKK ve PVG/FRU/IST
• Perşembe günleri; IST/FRU/
PVG
• Cuma günleri; CAN/FRU/IST
ve PVG/FRU/IST
• Cumartesi günleri; IST/FRU/
PVG
• Pazar günleri; CAN/FRU/IST
ve PVG/FRU/IST
Türk Hava Yolları, Kırgızistan
Bişkek Müdürlüğünde 26 personel
ve Oş Müdürlüğünde de 6 personel
olmak üzere toplamda 32 personel
ile Kırgızistan genelinde hizmet vermekte.
THY Bişkek Şehir Ofisi
Adres: Abdrahmanova
Caddesi, 136
Tel: (0312) 301600
Email: [email protected]
THY Oş Şehir Ofisi
Adres: Alisher Navoi Caddesi,
Tel: (03222) 70404
Email: [email protected]
#12 2014
71
A l tin Köprü
Golden Bridge
Р УБР ИК А
Altin K öprü
ЖУР Н АЛА
G olde n B ridge
Arıkan İnşaat Kırgızistan’ın
İnşaat Sektörünü Canlandırdı
Pegasus Asia, Kırgızistan’da
filosunu büyütüyor
Kırgızistan’da Air Manas ile ortak Pegasus
Asia Projesini hayata geçiren Pegasus, ikinci uçağına da filoya kattı.
İlk kez yurtdışında bir havayolu şirketi aldıklarına dikkat çeken Pegasus Havayolları Yönetim Kurulu Başkanı Ali Sabancı, “Kırgızistan’ı
seçtik çünkü Orta Asya’nın göbeğinde, havaalanı
çok müsait ve önümüzdeki yıl ABD’lilerin ayrılmasıyla kapasitesi daha da artacak. Kırgızistan’ı
Avrupa, Ortadoğu, Rusya ve Doğu Asya’ya bağla-
72
#12 2014
mak, burayı bir uçuş merkezi haline getirmek istiyoruz”
diye konuştu. Batı’da modern havacılık deyince akıllara
“düşük fiyat, yeni uçak, zamanında kalkış” üçlüsünün
geldiğini hatırlatan Sabancı, bu formülü Türkiye’de uygulayıp başarılı olduklarını, Kırgızistan halkını da aynı
şekilde modern havacılıkla tanıştırmayı planladıklarını
belirtti. Sabancı, Kırgızistan çevresindeki ülkelerde de
uçuş hakkı almayı hedeflediklerini söyledi.
Kırgızistan Ekonomi ve Dış Yatırımdan Sorumlu
Başbakan Yardımcısı Tayirbek Sarpashev, “Pegasus’un
‘Uçmak herkesin hakkı’ sloganını burada da yaşatacağız.
Pegasus Asia ülkemizde sivil havacılığa ve turizme katkı
sağlayacak” dedi.
Arıkan İnşaat Taahhüt Ticaret
ve Sanayi A.Ş. Kırgızistan Şubesi
2012 yılından bu yana Kırgızistan’da inşaat alanında bir takım
projeleri gerçekleştirmektedir. Arıkan İnşaatın ilk projesi başkent
Bişkek’te bulunan 28.500.000 $
bütçeli Kırgızistan-Türkiye Manas
Üniversitesi Mühendislik, Veterinerlik ve Ziraat Fakülteleri inşaatıdır. 43.000 m2 inşaat alanına
sahip olan eğitim yatırımında 2013
yılında bütçe arttırımı uygulanaarak proje kapsamına rektörlük binası, enstitüler ve meslek yüksek
okullarıda eklenenerek proje Manas Eğitim Kompleksi projesi adını
almıştır. Konu projenin Rektörlük
binası Ocak 2015 tarihinde hizmete
açılması geriye kalan binaların ise
Şubat 2016 tarihine kadar bitirilmesi hedef lenmektedir.
2013’te ise Arıkan İnşaat Türkiye
Cumhuriyeti’nin Kırgızistan’a verdiği
krediler çerçevesinde uzunluğu yaklaşık 10,3 km olan Bişkek şehir içi yol
yapımı ve rehabilitasyonu projesini
gerçekleştirmiş bulunmaktadır. Bu
proje % 95 oranında tamamlanmış
ve son teslim işleri devam etmektedir.
Ayrıca Arıkan İnşaat, 2012’de yerli iş ortakları ile beraber Kırgızistan’da Kırgız Beton Hazır Beton
Üretim tesisleri şirketini kurmuştur. Kırgız Beton şirketinin santrali
başkent Bişkek’te yer almakla olup
şehir içi ve şehir dışı inşaat şirketlerine uluslararası standartlara uygun
kalitede beton sağlamaktadır. Kırgız Beton şirketinin asıl amacı hazır beton üretmek ve müşterilerine
Kırgızistan’da bir ilk olarak anahtar
teslim beton hizmet anlayışını sağlamaktır. Zoomlion (Çin), CİFA (İtalya)
gibi son model ve yüksek teknoloji
ile donatılmış beton santrali saatte 120 m3 beton üretme kapasitesine sahiptir. Kırgız-Beton’un ürettiği
ürünlerin kalite kontrolünün yapılması için kendi lisansı laboratuarı
faaliyet göstermektedir. Kırgız beton
santral personeli ve bayileri ile beraber Kyrgyzstan beton piyasasına büyük bir hareketlilik getirmiş kalite ve
hizmet konularında sürekli kendini
geliştirerek sektöründe örnek bir şirket olarak gösterilmektedir.
2012’de Kırgız Beton yatırımını
tamamlayan Arıkan İnşaat 2013 yılında Kırgızistan Kara Balta şehrinde
Sovyetler Birliği zamanında en kaliteli taş ocağı olarak bilinen Karabalta
Taş Üretim tesislerini satın almış ve
bu tesisleri son model üretim cihazları ile modernize ederek Shagyl Tash
isminde taş kırma ve eleme tesisleri
şirketini hayata getirmiştir. Üretilen
agregaların yüksek kalite olması ve
kimyasal açıdan bir çok dayanıklılık
testinde geçmesi Amerikan Üssü Projesi ve Amerikan Elçiliği gibi önemli projelerin Shagyl Tash firmasını
seçmesine sebep olmuştur. 2013 yılı
içerisindeki yoğun talep neticesi ile
ilave yatırımlarla günlük 1000 ton
olan kırma kapasitesi 2000 ton’a çıkartılmış ve Kazakistan’a ihracat için
demiryolu bağlatın yatırımları haya-
ta geçirilmiştir. Shagyl Tash bulunduğu bölgede gerek ödediği vergiler
gerek ise bölgeye getirdiği istihdam
ile Karabalta şehrinin en önde gelen
firmaları arasında yer almaktadır.
Bunun dışında Arıkan İnşaat,
ABD Büyükelçiliği yeni bina inşaatı
projesinin çevre düzenleme ve peyzaj işlerini taahhütü altına almış ve
konu projeye Aralık 2014 tarihi itibari ile başlamıştır.
Yukarıda bahsedilen gerçekleştirilmiş ve planlanan yatırımları ile Arıkan İnşaat Kırgızistan Cumhuriyetinde faaliyetlerine devam etmektedir. Dinamik kadrosu ve sağlam
finansal yapısı ile faaliyette bulunduğu sektörlere hareket getirmekte
ve sağladığı istihdam hacmi ile yerli
yabancı bir çok personele iş olanağı
sağlamaktadır.
#12 2014
73
A l tin Köprü
Golden Bridge
Altin K öprü
G olde n B ridge
BİR BAŞARI HİKAYESİ: BETA TEA
Beta Gıda Sanayi ve Ticaret
A.Ş.'nin temelleri, 1978 yılında Adana'da atılmıştır. İlk yıllarında gıda
dışı ürünlerin ticaretiyle faaliyetine
devam ederken, zaman içerisinde faaliyet alanını markalaşma sağlayabileceği gıda sektörüne kaydırmıştır.
Beta Gıda bugün Azerbeycan,
Kazakistan, Tacikistan, Özbekistan, Kırgızistan, Rusya ve Irak gibi
ülkelerde markalarıyla ciddi varlık
göstermektedir. Amerika, Polonya,
Ukrayna ve diğer Orta Doğu ve Doğu
Avrupa pazarında ise girişimleri devam etmektedir.
1996 yılında kurulan ve kurulduğu yıldan bu yana BETA GIDA’nın
sahip olduğu markaların satışlarını
gerçekleştiren BETA KYRGYZSTAN
INTERNATIONAL INC firması; Beta
Tea, Champion ve Bayce markalarıyla
tüketicilere hizmet veren ve pazarın
%60’ına sahip olan çay sektörün lideri konumundadır.
Bulunduğu pazardaki tüketicilerin tüketim alışkanlıklarına önem
veren ve diğer ülkelerde olduğu gibi
Kırgızistan’da da tüketicilerin farklı
damak tadlarına göre üretim yapan
Beta Tea bu bölgede özellikle yaprak
, granül ve yeşil çay alanlarında faaliyet göstermektedir. Kuzey bölgelerinde granül çayları ile tüketicileri
74
#12 2014
buluşturan Beta şirketi, güney bölgelerine tüketici taleplerini göz önüne
alarak daha yoğun olarak yeşil çay
ve yaprak siyah çay ile tüketicilerine
hitap etmektedir. Bu bölgelerde kendi kategorilerinde Champion Assam
CTC, Champion Pekoe, Beta OPA ve
Beta Super Tea ürünleri ile Pazar lideri konumundadır. Yaprak ve Granül
çay kategorisinde pazarın en büyük
oyuncularından olan Beta Tea, tea
bags sektöründe Pazar hakimiyetini
elinde bulundurmaktadır.
Pazarda 2014 yılı içerisinde raflarda yerini bulan Kenya çayları
Beta Selected Quality Kenya Safari ile Champion Gold Kenya Sunset
ürünleri şimdiden önemli oyunculardan olmuştur.
Markalarına olan güveni her
daim korumaya maksimum özeni
gösteren Beta Gıda, bundan yıllar
içerisinde aldığı güçle farklı ürün
gruplarına da girmistir. 2010 yılında Benuta markası ile krem çikolatayı tüketicilerle buluşturmuştur. 2011
yılında Beta Caffito markası ile kahve
kremasını ve instant kahveyi, 2012
yılında ise tek kullanımlık hazır kahveleri piyasaya sürmüştür.
Günümüzde Beta, en iyiyi ve en
kaliteliyi en uygun fiyata tüketicisine
sunabilmek için var gücüyle çalışan
global bir markadır.
#12 2014
75
A l tin Köprü
VEFA CENTER
Altin K öprü G olde n B ridge
Golden Bridge
ATN POLICY KIRGIZİSTAN’A İLK MODERN
SİGORTACILIK HİZMETLERİNİ GETİRDİ
ATN POLICY Sigorta Şirketi tüm
sigorta işlemlerinde Kırgızistan’da
hizmet vermektedir. Güvenilir sigorta
hizmeti veren şirketimiz tüzel ve gerçek kişiler için sigorta pazarında lider
şirketlerden biri olmuştur. Şirketimizin hisselerinin tamamı Raybank ve
Ray Sigortanın kurucusu olan Ray İnşaat İthalat Şirketi’ne ait olup merkezi Ankara’da bulunmaktadır.( www.
rayinsaat.com.tr )
Kırgızistan Sigorta sektörü baz
alındığında henüz sektörde yeni olsakta güçlü sermayesi, dengeli portföy politikası ve güvenilir reasürans
anlaşmaları ile birçok ürünle hizmet
vermekteyiz.
Bunlar;
• Ferdi kaza sigortası
• Birikimli Hayat Sigortası
• Sağlık sigortası
• Seyahat Sağlık sigortası
• KASKO (Taşıt Sigortaları)
• Nakliyat Sigortaları
• CMR sigortası – (Nakliyat yapan firmanın taşıdığı yükün sahibine
karşı sorumluluk sigortası)
• Su taşıtları Sigortaları
• Yangın ve diğer risklere karşı
Mülkiyet sigortası
• Hukuksal koruma sigortası
• Beklenmedik Finansal Riskler
Sigortası (ticari ve finansal riskleri
sigortalama)
• Elektronik Cihaz Sigortası
• İnşaat riskleri sigortası (CAR)
• Tarım Sigortası
• Bagaj sigortası
• Mevduat sigortası
• Taşıtların sorumluk sigortası
• Uçak sorumluluk sigortası
• Su taşıtları sorumluluk sigortası
• Tehlikeli üretim tesisleri faaliyeti sorumluluk sigortası
• İnşaat ve tesisat faaliyetleri sahiplerinin sorumluluk sigortası
• Tüzel ve gerçek kişilerin üçüncü
şahıslara karşı sorumluluk sigortası
• Mesleki sorumluluk sigortaları
• Hayvan hayat sigortası
• Bankacılık sigortası
Ayrıca Şirketimiz Kırgızistan’da
yer alan 4 adet zorunlu sigorta türlerini de yapmaktadır. Bu sigorta türleri aşağıda yer almaktadır:
• Çalışanların emek (hizmet) görevlerini yerine getirirken hayatına ve
76
#12 2014
sağlığına zarar gelmesine karşı işveren işçi sorumluluk sigortası;
• Tehlikeli üretim tesislerinin faaliyet sorumluluk sigortaları;
• Tehlikeli mal taşıyıcıların sorumluluk sigortası;
• Yolcu taşıyan araçların onlara
sorumluluk sigortası.
Ana önceliğimiz müşteri memnuniyetini sağlamak, rekabetçi fiyatlar
sunmak, geniş ürün yelpazesiyle sigorta ihtiyacını karşılamak ve hasar
taleplerinin yerine getirilmesini ve
zamanında ödenmesini sağlamaktır. Bu önceliklerimiz sayesinde şirketimiz, sigorta pazarında saygı ve
güveni kazanmış, profesyonelliğini
kanıtlamıştır.
Şirketimiz güçlü sermayesi ve Reasürör şirketlerle yapmış olduğu anlaşmalar ile riski paylaştırarak hasar
gerçekleştiği taktirde ödeme koyaylığı sunmakta mevcut yükümlülüğünden kaçmamaktadır. Çalışmakta
olduğumuz Reasürör ve Uluslararası
Brokerlerimiz,
• Aon Benfield Sigorta Brokerliği, Türkiye
• Büyükkaya Sigorta Brokerliği, Türkiye
• Volga Reasürans şirketi, Rusya;
• Ulusal Reasürans Topluluğu,
Rusya;
• SOGAZ sigorta şirketi, Rusya;
• Capital - RE A.Ş., Rusya;
• MOSKOVA Re, Rusya;
• Munich Re – Avrupa;
• Swiss Re – Avrupa;
• Riga-Re, Avrupa;
• TİT sigorta şirketi, Rusya;
• Lancaster Sigorta Brokerliği,
Moskova
• Malakut Sigorta Brokerliği,
Moskova
Şirketimiz kısa zamanda; Esnek
tarife sistemi, personel kalitesi ve on
yıldan fazla sigorta tecrübesi ile hem
yerli hem yabanci sigorta şirketleriyle
saygı ve güven ilişkisinde olarak piyasada liderlik pozisyonu tutmasını,
modern sigortacılık anlayışını Kırgızistan’da uygulayarak müşterileri
tarafından tercih edilen şirket olma
olanağını kazanmıştır.
Yönetim Kurulu:
Yönetim Kurulu Başkanı:
Nurettin ÖNDEŞ
Yönetim Kurulu Başkan Vekili:
Mahmut YALÇIN
Yönetim Kurulu Üyesi:
Eşref ÜNER
Yürütme Organı:
Genel Müdür:
Nurlan SULAYMANOV
Finansal İşler Genel Müdür
Yardımcısı:
Mahmut Kürşad ÖNDEŞ
Sigorta ve Operasyon
Genel Müdür Yardımcısı:
Ernis ABDIKEEV
#12 2014
77
A l tin Köprü
Golden Bridge
Altin K öprü
SUNEL TÜYÜN KIRGIZİSTAN’IN
TÜM TÜTÜNÜNÜ İŞLİYOR
Gurel Business Group, bunyesinde bulunan isletmelerin baslıca
faaliyet alanlar zirai- gıda sektorleri olmakla birlikte baslıca uzmanlık
alanı tutun isletmeciligidir.
Gurel Business Group
• 6 ulkede
• 14 grup sirketi
• 15 uluslarası subesi
• 2300 personeli
• 450 milyon USD yıllık cirosu
ile tum dunya uzerinde faaliyetlerine devam etmektedir.
Gurel Business Group son yıllarda, muhendislik, insaat ve emlak sektorlerinde de agresif bir buyume sergilemektedir. Gurel Grup
istirakleri ile tum opersayonlarında bagımsız profesyonel calısanları sayesinde bulundugu ulkelerde,
ulke ekonomilerine ciddi katkılar
saglamaktadır.
Gurel Business Group bunyesinde bulunan CJSC Sunel Tobacco 1996
yılından itibaren Kyrgyzstan’da tutun
sektorunde faaliyet gostermektedir.
Kuruldugu gunden bu yana, Kyrgyzstan’nın bagımsızlıgı ile birlikte uzmanlık alanı olan tutun sektorunde
yatırımlar yapan sirket, gecen gunler
icerisinde aralarında dunya liderlerinin bulundugu global ve uluslarası
sirketler arasından sıyrılarak, Kyrgyz
ulkesinde, tek yaprak tutun firması
olarak faaliyetlerini surdurmektedir.
CJSC Sunel Tobacco Kyrgyztan,
• Yıllık 3300 ton Dubek 44-07
semi oryantel tutun isleyerek
• Aralarında Fransa, Almanya,
Polonya, Rusya gibi Avrupa ulkeeri
ile birlikte
• Endonezya, Vietnam, Malezya
gibi uzak dogu ulkelerinede Kyrgyzstan uzerinden
• Yıllık 17 milyon USD tutarındaki Kyrgyz tutununu ihrac ederek Kyrgyztan Ekonomisine ciddi katkılar
saglamaktadır.
Sirket Ayrıca,
• 1098 is-gucu istihdamı
• Yıllık, 1,7 Milyon Usd isletme
kirası
• Yıllık, 1,1 Milyon Usd vergi matrahı
• Yıllık ,700 Bin Usd faizsiz uretici kredisi
78
#12 2014
G olde n B ridge
BİSHKEKPARK
ALIŞVERİŞ VE
YAŞAM MERKEZİ
3 ortak ile inşaatına başladığımız
alışverismerkezimizin temeli 2009
yılında Sayın Cumhurbaşkanımız
Abdullah Gül tarafından atılmıştır.
2012 yılında Mistacoğlu şirketler grubu tarafindan 3. ortağın hisseleri satın alinarak şirket 2 ortakli yapıya
dönüştü ve Bishkekpark olarak belirlenip kapılarını Kırgız halkına açtı.
BishkekPark alışveriş ve yaşammerkezi projesi 48.000 m2, AVM nin
üzerıne konumlandırılmış 25 katlı
Kırgızistan’ın en yüksek iki rezidans
binası ile toplam 70.000 m2 kapalı
alanına sahiptir.
100’ün üzerinde Türk ve uluslararası mağaza, cafe, restaurant, bowlıng salonu, sinemalar, çocuk eğlence
merkezi ve LCW, Ramsey, Hatemoğlu, Colins, Koton, Mango, Puma, US Polo, Mascotte, Clark's gibi uluslararası markalar bulundurmaktadır.
AVM nin ekonomiye katkısı:
60.000.000 USD Dolar proje bedelı ile Kırgızistan’ın en büyük yatırımlarından biri olan Bishkekpark
alışverişmerkezi kültürel, ekonomik
ve ticari acıdan Kırgızistan’ın gelişimine ayrıca Türkiye ile Kırgızistan
• Yıllık 100 Bin Usd hibe yardımları ile, Kyrgyzstan’nın ozellikle guneyinde, merkez Oş bolgesi olmak uzere,
yılladır yaptıgı uzere Kyrgyztan eko-
arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin artmasına ve güçlenmesine de
olumlu katkı sağlamaktadir.
İçerisindeki mağazalar ile birlikte bünyesinde yaklaşık 1000 kişiyi
istihdam etmekte olan alışveris ve
yaşam merkezimiz de yıllık olarak
100 milyon dolara erişen ticaret hacmi ile Kırgızistan ekonomisine değer yaratmaktayız.
nomisinde ciddi bir guc olusturarak,
tum Kyrgyztan’da faaliyetlerini surdurmektedir.
#12 2014
79
A l tin Köprü
80
#12 2014
Golden Bridge
Р УБР ИК А
ЖУР Н АЛА
РУБ РИ КА
ЖУРНАЛА
Altin K öprü
G olde n B ridge
#12 2014
81
A l tin Köprü
Golden Bridge
Altin K öprü
BİR TÜRK BAŞARISI: KIRGIZİSTAN’DA
SEKTÖRDE EN BÜYÜK YATIRIMCI Coca-Cola
Kırgızistan ekonomisi için lokomotif bir role sahip olan CCBB, kuruluşundan bugüne kadar 40 milyon
$’dan fazla doğrudan yatırım yapmış
ve yine yaklasik 40 milyon $ vergi
ödeyerek Kırgızistan ekonomisinin
en büyük vergi ödeyicilerinden olmuştur.
CCBB üretim tesisi Kırgızistan’nin en büyük içecek fabrikası
olmakla birlikte aynı zamanda bu
alanda ülkenin en büyük yabancı sermayeli yatırımı konumundadır.
CCBB 1 fabrika ve 3 ana depo ile
faaliyet göstermekte olup doğrudan
400, dolaylı 1000 çalışanı ile 5.5 milyonluk bir tüketici kitlesine gazlı içecek ve su üretiminin yanı sıra meyve
suyu, enerji içeceği ve buzlu çay tedariğiyle gazsız içecekler kategorisinde
de zengin bir ürün portföyü sunmaktadır. Bugün CCBB bünyesinde calışmış olan bir çok Kırgız profesyonel
artık Coca-Cola sisteminde yurtdışı
operasyonlarda yönetici görevlerinde çalışmaya başlamıştır.
82
#12 2014
Kırgızistan’ın En Güvenilir
Bankalarından Biri - DKİB
Demir Kyrgyz International Bank faaliyetine 1996 yılında başlamış olup, Kırgızistan’da kurulan ilk yabancı sermayeli uluslararası bankadır. Kurulduğu yıldan bu yana gerek
bankacılık sektörüne, gerekse de Kırgızistan ekonomisine
çok değerli katkılarda bulunan Demir Kyrgyz International
Bank 2013 yıl sonu denetimden geçirilmiş finansal tablolarına
göre Kırgızistan’da faaliyet gösteren toplam yirmidört banka arasında en büyük ilk üç bankanın icinde yer almaktadır.
Coca-Cola Bishkek Bottlers
(CCBB), bir Türk şirketi olan CocaCola İçecek A.Ş. istarikidir. Coca-Cola
İçecek A.S. bugün itibari ile toplam 10
ülkede 23 fabrika ve yaklaşık 10.000
çalışanı ile faaliyet gösteren ve dünya
Coca-Cola sisteminde satış hacmine
göre altıncı sırada yer alan en başarılı
şişeleyicilerden biri durumundadır.
Kırgızistan pazarında 18 yılı
aşkın bir süredir faaliyet gösteren
CCBB, The Coca-Cola Company markalarından (Coca-Cola, Coca-Cola
Zero, Coca-Cola Light, Fanta, Sprite, Schweppes Bonaqua, Fuse Tea,
Piko, Burn) oluşan gazlı ve gazsız içeceklerin en üst kalitede üretim, satış
ve dağıtımını gerçekleştirmektedir.
Dünya standartlarında üretim yapmakta olan CCBB fabrikasi aynı zamanda uluslararası kalite belge ve
sertifikalarına sahip bulunmaktadır.
G olde n B ridge
Bankacılık sektörünün gelişiminde önemli bir yer alan
Demir Kyrgyz International Bank’ın ortaklık yapısını, ilk
kurulduğunda, % 70 Halit Cıngıllıoğlu, % 15 EBRD (European Bank for Reconstruction and Development), % 15 IFC
(International Finance Cooperation) olusturmaktaydi. 2014
Aralik Ayı içinde yapılan hisse satışı ile yeni ortaklık yapısı
% 92,5 Halit Cıngıllıoğlu ve % 7,5 EBRD olarak degişmiştir.
Coca-Cola ilkelerine paralel olarak CCBB bulunduğu toplumun yaşam şartlarını ve kalitesini iyileştirmeyi ve geliştirmeyi ilke edinmiştir.
Bu bağlamda birçok toplumsal sorumluluk projesinin de altına imza
atmaktadır. Başlıca CCBB projeleri,
Kırgızistan ana su yönetimi, Sosyal
Girişimcilik ve Eğitim projeleri ve
Gençler Coca-Cola Futbol turnuvası
olarak özetlenebilir.
Yine bu yıl içerisinde, spor faaliyetlerini desteklemek amacıyla bi-
siklet ve yüzme gibi branşlarda sponsorluk çalışmalarında bulunmuştur.
Bu yıl ilki Kirgizistan’da düzenlenen Turk Dunyasi Gocebe Oyunlarının sponsorları arasında yer almıştır.
CCBB yakın gelecekte, Orta Asya’daki büyüme stratjisine paralel
olarak Kırgizistan’da mevcut yatırımlarını büyütme planları yapmaktadır.
Demir Kyrgyz International Bank’in ana hissedarı olan Halit Cıngıllıoğlu’nun çeşitli ülkelerin finansal sektörlerinde
yatırımları söz konusu olup, bu finansal kuruluşlar günümüzde Kırgızistan, Kazakistan, Türkiye, Romanya ve Hollanda’da faaliyet göstermektedir. Türkiye ve Kazakistan’da ‘Bank Pozitif‘ adı altında olan yatırım bankasında Bank Hapoalim’in de ortaklığı bulunmaktadır. Hollanda’daki banka
ise Demir Halk Bank adı ile faaliyet göstermekte olup Türkiye Halk Bankası’nın da söz konusu bankada % 30 hissesi
bulunmaktadır. Faaliyet gösterdiği yaklaşık 18 yıldan beri Demir Kyrgyz
International Bank birçok uluslararası kuruluş (Euromoney,
Global Finance, The Banker, Asian Bankers) tarafından ‘Kırgızistan’ın En İyi Bankası‘ seçilmiştir. Özellikle son beş yıldır, kesintisiz olarak, söz konusu uluslararası kuruluşların
hemen hemen hepsinden ödül almış olması, Banka’nın müşterilerine vermiş olduğu hizmet kalitesi ve bankacılık sektörüne getirdiği yenilikler açısından önemli bir göstergedir.
Kuruluşundan itibaren birçok bankacılık ürününü Kırgızistan’a ilk getiren ve uygulayan banka olma özelliği taşıyan
Demir Kyrgyz International Bank, ATM (Bankamatik), Bankamatik Kartı, Kredi Kartı, İnternet Bankacılığı, Uluslararası Ödeme Sistemleri (SWIFT), VISA ve Mastercard üyeliklerini ilk kez hayata geçirmiştir. Özellikle Bireysel Bankacılık
alanında oldukça aktif rol alan Demir Kyrgyz International
Bank‘ın banka ve kredi kartları cirosu, işlem hacimleri açısından yaklaşık % 45’lik pazar payına sahiptir. Kredi kartı
ve bank kartları için üretim ve işletim merkezi kendisine
ait olan “Tek Banka“ konumundadır. Günümüz ekonomilerinde kartla ödeme sistemleri ve ağları azami önem kazanmaya başlamıştır. Demir Kyrgyz İnternational Bank Bankamatik’ler (ATM), POS (Üye İşyeri) makinelerine ve bilişim
teknolojileri altyapısına büyük yatırımlar yapmakta olup bu
alanda lider pozisyondadır ve bu sayede ülke ekonomisine
önemli katkı sağlamaktadır.
Gerek güçlü ortaklık yapısı gerekse de uzun vadeli müşteri ilişkileri sayesinde, Demir Kyrgyz International Bank,
Kurumsal firmalar ile Küçük ve Orta Boy İşletmelere de uygun maaliyetler ile finansman ve alternatif bankacılık ürünleri sağlamakta ve uluslararası bankacılık standartlarında
hizmet vermektedir.
2014 yılı sonu itibari ile yaklaşık 600 çalışanı olan bankanın toplam 20 şubesi bulunmakta, Bişkek, Oş, CholponAta, Karakol, Talas, Narın, şehirlerinde faaliyet göstermektedir. 2015 yılı içinde de büyüme hedefi devam eden bankanın
Kızılkıya, Uzgen ve Karasu şehirlerinde şube açma hedefi
bulunmaktadır. 2013 yılı denetimden geçmiş finansal raporlarına göre;
mevduat büyüklüğünde 2. sırada, aktif büyüklükte 3. sırada,
sermaye karlılığında 2. sırada, kredilerde 4. sırada yer alan
Demir Kyrgyz International Bank’ın önümüzdeki 5 yıllık stratejik planındaki hedefi sektörün öncü bankası olmaya devam
etmek ve müşterilerine uluslararası ürün ve kaliteli hizmet
sunumuna devam ederek Kırgız ekonomisine ve bankacılık
sisteminin gelişimine katkı sağlamaktır. Ayrıca birçok sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlere de sponsor olan Demir
Kyrgyz International Bank, özellikle ülkede genç sporcuların
yetişmesi için Kırgızistan Milli Yüzme Takımı ekibine ve 13
yaşaltı tenis turnuvalarına destek vererek sosyal sorumluluk
projelerinde de aktif olarak yer almaktadır.
#12 2014
83
A l tin Köprü
Golden Bridge
Altin K öprü
G olde n B ridge
BEKO KIRGIZİSTAN
Avrupa, Amerika, Afrika, AsyaveAvustralyadahilolmaküzere 6
kıtada “BEKO”faaliyetgösteriyor.
100’den fazlaülkede 440 milyonkişitarafındantercihediliyor. Son 5
yıliçerisindeBeko’nunAvrupa’dakirakiplerindendahafazlapazarpayıkazanmasınınveAvrupa’nınikinci en
büyükbeyazeşyamarkasıolmasınınarkasında da aynıanlayışyatıyor.
"BEKO" ev aletleri Kırgız Cumhuriyetinde 2005 yılının eylül ayında uygulanmaya başlanmıştır. İlk aşamada Gorkiy ve Sovyet caddelerının
kesiştiği yerde bulunan tek bir şirket
mağaza harekete geçmiştir.
Kırgızistan'da "Efor Bişkek Ltd"
Şirketi Merkezi “BEKO” ev aletler markasının resmi satış distribütörü oldu.
“BEKO” markası bir dünya markasıdır, özellikle de ürün kalitelisi ve
uygun fiyatlarıyla. Türkiye sayesinde Kırgızistan pazarında mükemmel
teknik desteğiyle o kadar zor olmadı.
Ev aletleri uygulanmasında
“BEKO” markası mağazalarda gerçekleştirilebilen Bişkek'te iki resmi
mağaza ve hizmet merkezi oluşmaktadır. Bir de Oşta da resmi hizmet
merkezi açılmıştır. Ülke genelinde
satış merkezleri ve 50 bölge temsilci çıkışları vardır.
“BEKO” markası altında üretilen ev aletleri kalite, güvenlilik ve
dayanıklılık bir ürünlerdir. Size ve
ev içinde konfor yaratmak için ihtiyacınız olan her şey var.
Modern ev aletleri kendineçeşitlifonksiyonlarıbirleştirmekgerekir ve aynızamanda birçok alıcıiçinha-
84
#12 2014
zırolmakgerekir. Bu sorunlarınçözümünümühendisler kolayca uygulamaktadır. Biz müşterileresadece en
iyive en güvenilirürünlerüretmekvesatmakisteriz. Kalitesine vepratiğine şüphesiz olabilirsiniz!!!
#12 2014
85
A l tin Köprü
Golden Bridge
Altin K öprü
TOBB BAŞKANI HİSARCIKLIOĞLU:
Türkiye Cumhuriyeti Kurulurken Kırgız
Kardeşlerimizin Yardımı Unutulmaz
TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Türkiye Cumhuriyeti’nin
kurulmasında Kırgızlıların önemli
yardımları olduğuna işaret ederek,
“Biz biriz o yüzden, ayrımız yok gayrımız yok” diye konuştu. Cumhurbaşkanı Atambayev ise "Bizim için Türkiyemiz anavatanımız, o büyük bir
yıldız gibi. Uzakta görmüyoruz, ama
biliyoruz Türkiye var, anavatanımız
var. Türkiye her zaman kalbimizde"
ifadesini kullandı.
Hisarcıklıoğlu yaptığı konuşmada, iki ülkenin tarihsel bağlarına
vurgu yaparken şöyle konuştu: “Sayın Atambayev’in liderliğinde hızla
gelişen Kırgızistan’ın bölgenin parlayan yıldızı olarak görüyoruz. Ben
Kayserili Talaslıyım, burada da Kırgızistan Talaslı var. Baktığım zaman
Kırgız Talas da tüccar, Kayseri Talas
da tüccar. Ortak aileden geldiğimizin
en somut göstergesi. Ve hemşerilerim
arasında bulunmaktan büyük mutluluk duyuyorum.
2011’de Sayın Cumhurbaşkanı
Üniversitemizde fahri doktora gününde yaptığı konuşma dün gibi kulaklarımda. O gün Sayın Cumhurbaşkanı
bize şöyle söylemişti: Biz kardeşiz, biz
86
#12 2014
bir milletiz, tarihimiz bir, kökümüz
bir. Biz de iki gündür burada kardeşlerimizle biraraya gelmenin mutluluğunu yaşıyoruz.”
-Hisarcıklıoğlu Atambayev’in çağrısını hatırlattı
Atambayev’in Türk iş dünyasına yaptığı çağrıyı hatırlatan TOBB
Başkanı Hisarcıklıoğlu, “Bu çağrıyı
yaparken aslında biraz önce vadettiği gibi 700 yıl önce Kırgızistanlı büyüklerimizin Osmanlı için döktükleri
kanı bugün de bize hatırlattı. Bu salondakilerin çoğumuz bunu bilmeyebilir, ama yıl 1331 Osmanlı yeni parlayan bir beylik, o zaman imparatorluk
değil bir beylik, Bizans’a karşı büyük
mücadele veriyor. Başkenti İznik. O
İznik’i kuşatma, bir türlü İznik alınamıyor. Ama Kırgız kardeşlerimiz
gelerek orada şehit olarak İznik’in
kapısın açarak Osmanlı’yı beylikten
imparatorluğa taşımıştır.
Yıl 1331’di, şimdi yıl 1920. Bu sefer yine kardeşler olarak zordayız.
Türkiye Cumhuriyeti parçalanmış,
para yok, pul yok, asker yok, elbise
yok. Etraf düşmanla çevrilmiş. Kırgızistan’da, Türkistan’da para mı var?
Onlarda da yok. Ama oradaki kardeşler zorlukta diye buradan bütün kardeşler tam 3 yılda 16 milyon 500 bin
altın ruble toplayarak kardeşlerimize
destek olsun diye o yokluk günlerinde tekrar Türkiye Cumhuriyeti’nin
kurulmasında Kırgız kardeşlerimizin yardımıyla oluyor. Yani, tarihimizdeki Anadolu coğrafyasındaki
iki önemli hadisenin her ikisinin de
ortasında Kırgız kardeşlerimiz var”
diye konuştu.
-100 oda ve borsa başkanı
Kırgızistan’da
Kırgızistan’a iş adamlarımızla
beraber geldiklerini ifade eden Hisarcıklıoğlu, 100 oda ve borsa başkanıyla beraber bu ziyareti yaptıklarını
bildirdi. Hisarcıklıoğlu şöyle konuştu: “Bu arkadaşlarımız, illerinde kanaat önderleri, illerinde tüccarların,
sanayicilerin başkanları. Bunların
hepsi demokratik yoldan seçilerek
gelmiş, atanmamış kişiler. Burada
inşallah öğrendikleri yatırım fırsatlarını memleketlerine gittikleri zaman arkadaşlarımıza anlatacaklar.
Bugün Kırgızistan’da Türk iş
dünyasının yapmış olduğu yatırım
500 milyon dolar. Bu yeter mi? Yetmez. İnşallah gelecekte buradaki kardeşlerimizin vasıtasıyla bu yatırım 5
milyara, hatta 10 milyar dolara çıkacağına inanıyorum. Bu konuda büyük
gayret sarf eden, hem de aynı zamanda dostumuz olan Ahmet Kaya’ya,
Türk-Kırgızistan İş Konseyi Başkanlığını üstlenerek yapmış olduğu katkıdan dolayı kendisine huzurlarınızda
teşekkür etmek istiyorum.
Türk özel sektörü olarak dost ve
kardeş Kırgızistan’ın demokrasi yolundaki yürüyüşünü, serbest piyasa ekonomisine geçiş çalışmalarını,
küresel ekonomiye entegrasyonunun
her zaman destekçisiyiz.”
-Kırgızistan’ın başarısı
Çok partili sistemle genel seçimlerin yapılması, anayasa yazılması ve
cumhurbaşkanının adil ve serbest seçimlerle seçilmesinin Kırgızistan’ın
imza attığı olağanüstü bir başarı olduğunu vurgulayan Hisarcıklıoğlu,
işadamlarının kaliteli demokrasi ve
güçlü ekonominin bir elmanın iki yarısı olduğunu iyi bildiğinden söz etti.
Demokratik standartların, hukukun üstünlüğünün, insani gelişmişliğin olmadığı bir ortamda sürdürülebilir bir kalkınma ve tabana yayılan
bir refah ortamından bahsedilemeyeceğini bildiren Hisarcıklıoğlu, “Kırgızistan bölgesinin atılıma en açık ülkesidir. Kırgızistan geleceğin parlayan
kutup yıldızıdır. Sayın Cumhurbaşkanım, sizleri bu başarınızdan dolayı Türkiye’den bir kardeşiniz olarak
kutlamak istiyorum” dedi. - Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev
Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev de yaptığı konuşmada, Hisarcıklıoğlu ve beraberindekileri ağırlamaktan duyduğu
memnuniyeti dile getirerek, "Ana yurdun havası geldi bize. Türk iş adamı heyeti ve kardeşliğimiz böyledir"
dedi.
Asya'da bir çok bölgede Türklerin yaşadığını hatırlatan Atambayev,
"Ankara'dan Rusya'ya kadar, Astana'dan Ankara'ya kadar bir birlik yapsak çok güzel olacak" diye konuştu.
Türkiye'nin Türk Cumhuriyetlerinin en büyüğü ve güçlüsü olduğunu
vurgulayan Atambayev, bu nedenle
Türkiye'nin sorumluluğunun da bü-
yük olduğunu söyledi.
Atambayev, Orhan Gazi İznik'i
alırken Kırgızların da gelerek destek olduğunu hatırlatarak, Türklerin büyük bir ortak tarihi olduğunu,
geleceklerinin de o kadar büyük olacağını ifade etti.
Türk yatırımcıları Kırgızistan'a
beklediklerini belirten Atambayev,
"Bizim için Türkiyemiz anavatanımız, o büyük bir yıldız gibi. Uzakta
görmüyoruz, ama biliyoruz Türkiye
var, anavatanımız var. Türkiye her
zaman kalbimizde" dedi.
- Hisarcıklıoğlu uçakta soruları yanıtladı
Beraberindeki heyetle Türkiye'ye
dönen Hisarcıklıoğlu, uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı.
"Kırgızistan Türk yatırımcı için
neden cazip" sorusu üzerine Hisarcıklıoğlu, Kırgızistan yetkililerinin
özellikle enerji yatırımları konusunda
Eximbank'ın kendilerine kredi açmasını istediklerini bildirdi.
Çin, Rusya ve Kore'nin bölgede
bu tür organizasyonları olduğunu
ifade eden Hisarcıklıoğlu, tarihi, kültürel bağlar dolayısıyla Kırgızistan'ın
bölgede Türkiye için önemli bir ülke
olduğunu dile getirdi. Türkiye'nin
Asya ve Avrupa arasında köprü konumunda olması gibi, Kırgızistan'ın
da Çin ile Avrupa arasında ana bağlantı noktası konumunda olduğunu
belirten Hisarcıklıoğlu, gelecekte Kırgızistan'ın rolünün çok daha önemli
olacağını söyledi. Kırgızistan'ın su
rezervlerine dikkati çeken Hisarcıklıoğlu, Kırgız yetkililerin başta enerji
ve tarım olmak üzere Türkiye ile iş-
G olde n B ridge
birliği yapmak istediklerini kaydetti.
Kırgızistan Cumhurbaşkanı
Atambayev'in Kırgızistan'a gelen
Türk yatırımlarının büyük bölümünün hizmet sektöründe olduğunu
ifade etmesi ve diğer alanlarda da
yatırım yapılmasını istemesinin hatırlatılması üzerine Hisarcıklıoğlu,
"Bazı zorluklar var tabi burada. Burası demokrasiyle birlikte ekonomideki liberalleşme noktasında adım
atıyor. Burada Türkiye'nin ve Türkiye'deki kuruluşların yol göstericiliğine ihtiyaç var. Demokrasi, çok partili
parlamenter sistemi oturmuş durumda. Bu bizim için büyük bir avantaj"
diye konuştu.
Dünyada ticaret globalleşirken
herkesin kendi arterinde büyüdüğünün altını çizen Hisarcıklıoğlu, şunları kaydetti:
"Şimdi dünya ekonomisinin yüzde 75'ini kapsayan ABD, AB ve Pasifik ülkeleri tek çatı altında toplanıyor.
Maalesef biz Türkiye olarak bunun
çok farkında değiliz. Standartından
tutun yatırım fırsatına kadar her şey
bir pazar da buluşuyor. AB'ye girdik
girdik giremezsek, ABD ile özellikle
bu Transatlantik Antlaşmasına benzer bir müzakereyi bizim de başlatmamız lazım. Yoksa büyük pazarın
içinde olmayacağız . 2 sene içerisinde
biterse bu olmayacak. Bütün ülkeler
artık kendilerine ticari kamplar oluşturdular. Eğer dışarıda bırakırsanız o
ülke bir başka kampın içinde yer almak zorunda kalıyor. Bu kapsamda
Türkiye olarak stratejimizi çizerken
Türkiye ile birlikte hareket edecek
ülkelerin stratejisini de ortaya koymak lazım."
#12 2014
87
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
KIRGIZİSTAN’DAN
YATIRIMCILARA DAVET
2010 Nisan ayında yaşanan ihtilalin ardından zorlu bir siyasi ve
ekonomik tabloyla karşılaşan Kırgızistan, toparlanma yolunda emin
adımlarla ilerliyor. Kırgız Cumhuriyeti Hükümeti, temel hedef olarak
“istikrarlı kalkınmayı” amaçlıyor.
Ekonominin uzun dönemli, istikrarlı kalkınması ve vatandaşların refahının arttırılması hedefini içeren
“Ulusal Sürdürebilir Kalkınma Stratejisi’nin (2013–2017) kabul edilmesi, ülke ekonomisinin kalkınması ve
gelişmesi için önemli bir temel teşkil ediyor. Bu anlamda Kırgızistan;
yatırım cazibesinin arttırılmasına
dönük faktörler arasında; makroekonomik istikrarın olması şartı göz
önüne alınıyor ve oluşturulan strateji
88
#12 2014
kapsamında enflasyonun tek haneli
rakamlarda tutulması amaçlanıyor.
Ayrıca ekonominin liberalleştirilmesi, uygun yatırım şartlarının oluşturulması, yolsuzluklar ile mücadele
edilmesine ilişkin siyasi ve ekonomik
reformlar uygulanıyor. Kırgızistan’ın
kalkınma hamlesi ve yatırımcılara
sunduğu destekler çerçevesinde yürütülen çalışmalar hakkında soruları yanıtlayan Kırgızistan Ekonomi
Bakanı Temir Sariev, çarpıcı açıklamalarda bulundu:
Kırgızistan’a yatırım yapmak isteyen iş adamlarına, nasıl bir çağrı yapmak istersiniz?
Kırgızistan, kapılarını Türk işadamlarından gelecek tüm yatırım-
lara açmış durumda. Uzun dönemli
işbirliği ve ortak projelerin hayata
geçirilmesi için her türlü desteğe hazırız. Kırgız Cumhuriyeti Ekonomi
Bakanlığı, Yatırımları Geliştirme
Ajansı aracılığıyla; yatırımların her
safhasında Türk yatırımcılara destek vermeye ve Türk yatırımlarının
geliştirilmesine ilişkin yükümlülükleri kararlılıkla üstlenmiş durumda.
Yeniden yapılanma çerçevesinde ne tür değişimler yaşandı?
Kısa süre içerisinde Kırgızistan
devletinde çalışanların sayısı yüzde
20 azaltıldı, devletin sunduğu hizmetlerin sayısı 20.000’den 380’e indirildi. Ayrıca devlet birimlerinin, özel
sektöre nedensiz olarak karışmaları
engellendi. Girişimcilerin, denetim-
G olde n B ridge
lerinde etkinliğin arttırılması amacıyla hâlihazırda denetim sayılarını
iki kat azaltan, Girişimci Faaliyetleri
Risk Kriterileri kullanılmaya başlandı. Ayrıca Kontrol Birimlerinin sayısı 21’den, 12’ye indirildi. Denetim
süreleri iki kat azaldı. Talep edilen
Lisans ve İzin sayıları önemli ölçüde
azaltıldı. Başvuruların incelenmesi
ve lisansların verilmesi sürelerine
ilişkin lisanslama sürecinde Lisans
veren Devlet Birimlerinin eylemlerini düzenleyen, ‘Suskunluk–hemfikirliğin belirtisidir’ normunu uygulamaya koyduk. Yabancı yatırımlar
ve hizmet ihracatı için ekonominin
açıklığı prensibini ilke edinerek Hükümet, bu alanda temelden reformlar
yapıyor. Bir önceki yıldan başlayarak
Amerika Birleşik Devletleri dahil olmak üzere 44 adet gelişmiş ülkeye,
tek taraflı olarak 60 günlük vizesiz
rejim uygulanmaya başlandı. Ayrıca
havayolları ile yolcu ve yük taşıma piyasasını liberalleştirme amacıyla yabancı havayolları şirketleri için izin
verme sisteminin reforme edilmesi ve
şeffaflığa kavuşturulması amacıyla
‘Açık Asuman’ konsepsiyonu uygulamaya konmaya başlandı.
Kırgızistan hangi alanlarda
yatırım için uygun?
Dağ madenciliği sektörü ülkemizin lokomotif sektörü. Bu sektörün
gelişmesi ile sadece ekonomi değil, ilgili bölge altyapısının gelişmesi, yerel
halkın refah seviyesinin artması da
sağlanabilir. Halihazırda dağ madenciliği şirketlerinde; vatandaşlarımıza
istihdam, ilgili bölgelerin kalkınması
için yeni programlar oluşturulmakta
ve yerel bütçeye gelir sağlanmakta.
Önceki yıllarda yer altı kaynakları
kullanımı alanında açıklık ve şeffaflık yoktu. Şirket, yerel halk ve Devlet
birimleri arasında anlaşmasızlıklar
oluşabiliyordu. Ancak 2012 yılında
bu alanda şeffaflığı sağlayan ‘Yeraltı
Kaynakları Hakkında’ki kanunu çıkardık. Sözkonusu kanun Kırgızistan’daki yeraltı kaynakların kullanımı alanında yatırımcılar için geniş
olanaklar sağlıyor. Yeni kanunla birlikte dağ madenciliğinin, sektörünü
piyasa mekanizmaları ile düzenlenmesi sağlandı.
Ülkenizin turizm potansiyeli hakkında neler söylemek
istersiniz?
Kırgız Cumhuriyeti 9–14 Eylül
2014 tarihlerinde Birinci Dünya Göçebe Oyunları’nı Issık-Göl bölgesinde düzenledi. Sözkonusu oyunlara
22 ülkeden, 430 sporcu katıldı. Bu
oyunlar Kırgızistan’ı, turizm olanaklarını tanıtan bir ‘Vizit Kartı’ haline
getirdi. Kırgızistan’ın doğa güzellikleri, büyük dağlar, göller ve yaylaların birleşimini gözönüne alındığında
dağ turizmi, sportif avcılık, balıkçılık,
şifai bitkilerin toplanması, alpinizm,
ülkenin güney ve küzey bölgelerinin
gezileri, dağlar ve Issık-Gölde dinlenme gibi bir çok turizm dallarının
geliştirilmesinde büyük imkanlar olduğu görülür.
Yabancı yatırımcılara ne tür
teşvikler veriliyor?
Bakanlığımıza bağlı faaliyet gösteren Yatırım Geliştirme Ajansı bu
konuda çalışıyor. Sözkonusu Ajansımız, Kırgızistan ekonomisine yatırım yapmak isteyen yatırımcılara her
konuda ve yatırımın her safhasında
destek sunuyor. Kırgız Cumhuriyeti’nde yatırım yapan Türk yatırımcılar, sadece Kırgızistan değil, Gümrük
Birliği üye ülkelerine de açılma şansı yakalayacak. Hâlihazırda Kırgız
#12 2014
89
A l tin Köprü
90
#12 2014
Golden Bridge
A ltin K öprü
G olde n B ridge
#12 2014
91
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
G olde n B ridge
Cumhuriyeti, kendi çıkarlarını korumak için Gümrük Birliğine girişe
ilişkin müzakereleri gerçekleştiriyor.
Talep edilen muafiyetlerin çoğunluğu
hafif sanayi ve Kırgızistan’ın büyük
halk pazarları içindir.
Kırgızistan’ın, demokrasi ve
istikrar anlamında bölgedeki
rolü nedir?
Kazakistan ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin komşusu olan Kırgızistan, Rusya ile önemli kültürel ve ekonomik bağlara sahip. Son yıllarda
Türkiye ile eğitim, ekonomi ve diğer
alanlarda ikili ilişkilerin gelişmesi
hızlandı. Sözkonusu ülkeler, dünyanın büyük ve hızlı gelişen ekonomileri. Bu ülkeler ile sürdürülen ekonomik
ilişkiler, Kırgızistan’ın gelişmesine
ve Kırgız halkının yaşam kalitesine
olumlu katkı sağlıyor. Söz konusu ülkelerin büyüme hızları bizim ülkeye
yayılma etkisini (spillover) beraberinde getiriyor. Bu ülkeler ile olan mevcut ticaretimizdeki bizim hedefimiz
ithalat/ihracat açığının (dengesinin)
kapatılması olmalı.
92
#12 2014
#12 2014
93
Altin Köprü
G olden Bridge
Р УБР ИК А
ЖУР Н АЛА
Altin Köprü
G o l d e n B r id g e
KIRGIZİSTAN ZİYARETİ
94
#12 2014
Samimi bir ortamda gerçekleştirilen gezi ve görüşmeler sonunda, iki
ülkenin Barolar Birliği temsilcileri tarafından ziyaretten duyulan memnuniyet dile getirildi.
Kırgızİstan gİbİ
ülkeler İşadamlarına
fırsatlar sunuyor
Frankfurt İş Hayatı Derneği
(FUV), işadamı ve işkadını üyeleriyle “Orta Asya’nın İsviçre’si
– Kırgızistan’a Yatırım” başlıklı kahvaltılı seminer düzenledi.
Toplantıda bu ülkeyle ilgili yatırım imkanları ele alındı. Toplantıda
konuşan uzman Halit İspahi, Sovyetler Birliği’nden ayrıldıktan sonra hızlı
bir şekilde liberal ekonomiye geçmesi
ve nüfus ve coğrafya olarak İsviçre’ye
benzemesi ile “Orta Asya’nın İsviçre’si”
ismini alan Kırgızistan’da on sene öncesine kıyasla çok büyük fırsatların olduğunu söyledi.
İspahi; ülkeye inşaat, madencilik,
mobilya, temizlik maddeleri, alışveriş merkezleri, bankacılık, matbaa ve
turizm acenteliği gibi farklı alanlarda yatırımların yapılabileceğine dikkat çekti.
Özellikle Rusya’nın Beyaz Rusya ve Kazakistan’la kurduğu Gümrük
Birliği’ne Kırgızistan’ın da 2015 yılının başından itibaren girmesiyle ülkede üretime teşvik olacağını hatırlatan uzman, bilhassa Almanya’dan
Batı Avrupa’ya, oradan da Orta Asya
ülkelerinden Kırgızistan’a ihraç edilen
araçların daha da değer kazanacağını
ve bu fırsatı işadamlarının kaçırmaması gerektiğini söyledi.
Eğitim gönüllülerinin yıllar önce
açtığı okullara da değinen uzman, günümüzde ticari alanda Kırgız – Türk
okullarından mezun olan öğrencilerin
kültür ve ticari köprüleri inşa ettiklerini dile getirdi.
1983 yılından beri Frankfurt şehri
ve çevresinde vergi danışmanı olarak
çalışan Nilüfer Tunç ise Kırgızistan gibi
ülkelerden Almanya’ya gelip yatırım
yapmak veya şirket kurmak isteyenlere
yardım etmeye hazır olduğunu söyledi.
Kahvaltının çok yararlı olduğunu ve birçok bilgi öğrendiğini belirten işadamı Emre Karakaş, “Aldığımız bilgileri iş hayatına uygulayacağız”
dedi. Kahvaltı sayesinde güzel bir ortam oluştuğunu ve network ağlarının
da genişlediğine işaret eden Karakaş,
nisan ayında bu ülkeye yapılacak geziden sonra iş kurma imkânlarını daha
somut bir şekilde ele alacaklarının altını çizdi.
FUV Genel Sekreteri Metin Cavlak
da geçen senenin ocak ayında Frankfurt İş Hayatı Derneği adı altında kurulan derneğin zaman içerisinde farklı
şehirlerden katılımın ve ilginin artmasıyla yönetim kurulu Hessen İş Hayatı
Derneği olarak isim değişikliğine gitme karar aldığını açıkladı.
Cavlak, bir sonraki kahvaltı programının Aralık sonunda marka ve dizayn üzerine bir sunumla Offenbach’ta
gerçekleşeceğini duyurdu.
#12 2014
G olde n B ridge
CEZA-İNFAZ KURUMLARI
İŞBİRLİĞİ YAPIYOR
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ HEYETİNDEN
Kırgızistan Barolar Birliği Başkanlığı’nın daveti üzerine, Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulu üyeleri Av.
İzzet Varan, Av. Ali Arabacı, Av. Gülcihan Türe ile Çankırı Barosu Başkanı
Av. Erkan Köroğlu’ndan oluşan heyet,
Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Av. Kürşat Karacabey’in başkanlığında Kırgızistan Cumhuriyeti’ni
ziyaret etti.
Programın ilk gününde Kırgızistan Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı, Kırgız Türk İşadamları Derneği ve Uluslararası Atatürk Alatoo Üniversitesi
Rektörlüğü; ikinci gününde ise Kırgızistan Cumhuriyeti Meclisi, Kırgızistan Cumhuriyeti Yüksek Mahkemesi
Başkanlığı, Kırgızistan Cumhuriyeti
Başsavcılığı ve Kırgızistan Hukuk Eğitim Merkezi ziyaret edildi.
Yapılan görüşmelerde; iki ülke
avukatlık kurumları ve avukatları arasındaki işbirliği imkânları tartışılıp
değerlendirildi. Türkiye Barolar Birliği
bünyesinde yürütülmekte olan “Türk
Dili Konuşan ve Akraba Ülkeler Avukat
Örgütleri Birliği”nin kuruluş çalışmaları hakkında görüş alışverişinde bulunuldu. Ziyaret edilen kurum ve kuruluş
temsilcilerinin tamamı, genel olarak
işbirliği ve özellikle kurulması öngörülen Birliğin gerekliliği konusunda
olumlu fikir ve dileklerini beyan ettiler.
TBB Heyeti, ziyaretin son gününde
Kırgızistan Barolar Birliği yöneticilerince Isık Göl’e düzenlenen geziye katıldı. Gezi kapsamında Isık Göl Bölgesi
Baro temsilcileri ile görüşüldü, Ordo
Kültür Merkezi gezildi.
Altin K öprü
94
Kırgızistan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Ceza İnfaz Kurumları arasında düzenlenen işbirliği kapsamında 10.12.2014 tarihinde Ankara
2 Nolu Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı
Ceza İnfaz Kurumunu Kırgız Cumhuriyeti Hükümeti Devlet İnfaz Hizmeti Başkanı Sovetbek ARBAYEV başkanlığında, Hukuk ve Uluslararası İşbirliği Başkanı Yarbay Asan
Keneshbek UULU,Rejim ve Denetim Bölüm Başkanı Albay Rysbek
SHAMYRKANOV,Hukuk ve Uluslar arası İşbirliği Dairesi Uluslararası Bölüm Başkanı Yarbay Ofelia
ABYSHEVA,Ceza ve İnfaz Müfettişliği Dairesi Başkan Yardımcısı Albay
Aigul KATKELDİEVA ve Uluslararası
Bölüm Müfettişi Abdimitalib SHAİPOV oluşan heyet ziyaret etti.
Heyete kurum Müdürü İsmail
GÜL tarafından sosyal-kültürel faaliyet alanları , eğitim-öğretim faaliyet
alanları ve açık –kapalı görüş alanları gezdirilerek kurum uygulamaları
hakkında bilgi verildi.
#12 2014
95
A l tin Köprü
Golden Bridge
Altin K öprü
Kültürel Birlik
Orta Asya ülkeleri için refahın ve
kalkınmanın temeli her zaman birlik ve beraberlik olmuştur. Bu durum
bugünlerde yeni kalkınma arayışına
giren Kırgızistan açısından daha önce
hiç olmadığı kadar önemlidir. Ancak,
Birliğe sadece Kırgız devleti değil,
bütün Dünya da ihtiyaç duymaktadır. Devletler arasındaki birliğin, Su
ve Hava kadar önemli olduğunu vurgulamak lazım. Siyasi geleceğinden
emin olan her ülke, ancak devletler
arasındaki birlik ve beraberlik değerlerini pekiştirme yoluyla huzur
ve refah içerisinde kendi kültürünü
besler ve geliştirir.
Eski Türkler daima birlik ve beraberlik içerisinde yaşamışlardır. Aynı
etnik kimliği taşıyan Türk boyları,
daima bir birlerine çok yakındılar.
Bunun tek nedeni vardır: dedelerimiz aynı Dili konuşuyorlardı.
Büyük Türk yazarı Cengiz Aytmatov: “Bu değişken Dünya’da Kutsal yasalara göre her şey gider ve ölür,
96
#12 2014
ölmeyen tek şey var, o da kültürdür”
demiştir. Tüm gerçekler bilge yazarın
bu cümlesinde gizlidir. Sadece kültür
ayakta kalabilir, her şeyin üstesinden
gelebilir ve gelecek nesil için miras
olarak yaşayabilir. Bu daimi fenomen
herkesçe kabul gören bir fenomendir.
Dolayısıyla, biz kültürümüzü daima
korumalıyız ve yaşatmalıyız. Bizim
açımızdan bu, sadece bir sorumluluk
değil, en kutsal vazifedir.
Türkiye ile Kırgızistan arasında
her zaman en üst düzeyde çok sıcak
ilişkiler yaşanmıştır. İlişkilerimizde
Kültür ve Eğitim her zaman önceliğimiz olmuştur.
Türklerin ve Kırgızların manevi
mirasının kökü ortaktır, coğrafi anlamda her ne kadar uzak olsak da,
dil ve kültür bakımından biz Bir’iz.
Ülkelerimiz arasındaki Kardeşlik ve Dostluk, özel ve ortak gurur
konumuz olagelmiştir. Günümüzde
Türkiye, ortak maneviyatımızın ocağıdır. Hem kültür hem de ekonomi
bakımından Türkiye dünyanın önde
gelen ülkelerinden biridir. Konuyla
ilgili olarak Türkiye’yi diğer ülkelerden farklı kılan en büyük özelliği
ise, kendi geleneği ve kültürüne özen
göstermesi, onun kökünü besleyerek
sürelilik kazandırmasıdır. Türkiye
ortak tarih birliği bilinciyle hareket
ederek, kültür alanında tüm Türk
Cumhuriyetleriyle yakınlaşma arayışı içerisinde bulunmuştur.
Herkesçe bildiği üzere, kültürsüz
halk olmaz. Onsuz herhangi devlet
inşası söz konusu bile olamaz. Türkiye’nin çıkış noktası da bu bilgelik
olmuştur. Bunu hem Türk kültürünün geldiği nokta, hem de başarıyla
yürüttüğü ve öncülük ettiği birçok
uluslararası projeler ispatlamaktadır. Bu projeler sadece Türk milletinin değil, aynı zamanda başka milletlerin kültürlerini de besleyerek,
zenginleşmektedir.
Kırgızistan’ın en büyük öğretim
kurumu olan Kırgız-Türk Manas Üni-
versitesi, ülkelerimiz arasındaki kültürel işbirliğinin en bariz ve güzel
örneğidir.
Kültür her zaman saygı ve sevgi ister. Atalarımızın da ifade ettiği
gibi, bir devlet sadece iki unsur üzerinden: kültür ve ekonomi üzerinden
gelişebilir. Bunu hiçbir zaman unutmamalıyız.
Yukarıda bahsettiğim gibi, din,
dil ve kültür Türkiye ile Kırgızistan’ı
bir birine yakınlaştırmaktadır. Bunu
ortaklaşa yürüttüğümüz sayısız kültürel etkinlikler kanıtlamaktadır.
Türkiye-Kırgızistan arasında son
yıllarda yürütülen faaliyetlere göz
atalım.
Eylül 2005 tarihinde dünyanın
büyük müzeleri arasında yer alan
Ayasofya Müzesinde Uluslararası
“İpek Yolu” Resim Sergisi düzenlenmiştir. 2006 yılında Kırgızistan Bilimler Akademisinde Türkçe Konuşan
Ülkelerin katılımıyla, Uluslararası
Kongre tertiplenmiştir.
20-24 Haziran 2006 tarihinde
Bişkek ve Çolpon Ata şehirlerinde
Kırgızistan Kültür Bakanlığı, Avrasya-Kırgızistan Fonu ve T.C. Bişkek
Büyükelçiliğinin destekleriyle “Halklar Arasındaki İletişim Uygarlığı” ana
temalı Uluslararası bir Forum icra
edilmiştir.
Mayıs 2008 tarihinde aralarında
Kırgızistanlı sanatçıların da yer aldığı
“Türkiye Van Kırgızları” konulu bir
Kurultay düzenlenmiştir.
Kültür alanında iki ülke arasında
düzenlenen etkinlikler sadece bununla sınırlı değildir, saymakla bitmez.
Ancak, kanaatimize göre yapılanlarla
yetinilmemeli, daha yüksek zirvelere
ulaşmak için çaba harcanmalı, Türk
Dünyasının kültürü ile ekonomisinin
daha hızlı ve daha kapsamlı kalkınması için güç sarf edilmelidir.
Kırgızlarda şöyle bir deyim var:
“Gelişme ve refah, ancak birlikle
mümkündür”. Ekonomik krizlerin,
bölünmüşlüğün ve dışlamanın hakim olduğu günümüz dünyasında,
Türk Dünyasının tüm gençlerine birliğin önemi hakkındaki fikirleri aşılamalıyız, babalarımızın vasiyetini
aktarmalıyız.
Ekonomi ile kültür bir bütünün
ayrılmaz parçalarıdır. Bir devletin
ekonomisi ne kadar gelişmiş ise, onun
kültürünün gelişmesi için de gereken
uygun koşulların yaratılması kolay-
laşacaktır. Aynı şekilde bir ülke vatandaşları manevi anlamda ne kadar
zengin ise, ekonomisi de o derece gelişir. Ekonomi ile kültür; kuşun bir
birine destek olan iki kanadı gibidir; kanatlar kuşun gövdesini, yani devletimizin temel taşı olan maddiyat
ve maneviyatımızı birlikte taşırlar.
Gelinen noktada Türk Dünyasının ekonomisi ile kültürünün büyük bir hızla gelişmesi sevindirici
bir olaydır. Kültür alanındaki birçok
uluslararası projeler, yarışmalar, öğrenci ve öğretim üyesi değişimileri
vb. bunun bariz örnekleridir. Oluşumumuzdan bugüne kadar bizi beslemekte olan ortak manevi köklerimizi
hatırlayarak, Türk Dünyasından asla
kopmamalıyız.
Başarı, büyük işler bir günde tesis
edilmez. Ekonomi terimiyle söyleye-
G olde n B ridge
cek olursak, hiçbir şey durağan değildir. Kırgızistan’da meydana gelen büyük toplumsal değişikliklere rağmen,
kültür alanında çalışanlar, devletin
desteğiyle Kırgızistan’ın yetenekleri ile imkanlarını kendi halkına ve
dünyaya sergileyerek, yeni zirvelere
ulaştırıyorlar.
Sonuç olarak, daha önce de belirttiğimiz üzere, kültür bir milleti
meydana getiren bir unsurdur. Kırgızların kültürü Türk Dünyasının bir
parçasıdır. Kadim zamandan bugüne
kadar anlı şanlı tarih ve kültüre sahip olan hepimizin ortak Türk kültürünün birliği ve kalkınması için tüm
gücümüzü sarf edeceğimiz konusunda hiç kuşkumuzun olmadığını paylaşmak istiyoruz.
Muktaly BEKTENALİYEV
#12 2014
97
A l tin Köprü
Golden Bridge
Altin K öprü
Kırgızistan'da Türk Ürünleri Fuarı
Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te 12. Türk Ürünleri
Fuarı düzenlendi.
Fuarda, 1996 yılından bu yana ülkede faaliyet gösteren Kırgızistan Türkiye Sanayicileri ve İşadamları Derneği'ne (KITİAD) üye şirketlerin ürünleri sergileniyor.
KITİAD tarafından düzenlenen Türk Ürünleri Fuarı'nın açılışını, Türkiye'nin Bişkek Büyükelçisi Metin
Kılıç, KITİAD Yönetim Kurulu Başkanı Şevki Sarılar ve
büyükelçilik yetkilileri yaptı.
Beş gün süren fuara bankacılık, inşaat, tekstil, gıda,
beyaz eşya, temizlik maddeleri, ayakkabı, kozmetik, enerji ve inşaat malzemeleri alanlarında çalışan şirketlerin
stantları bulunan yaklaşık 40 firma katıldı.
Türkiye'nin Bişkek Büyükelçisi Metin Kılıç, açılışta
yaptığı konuşmada, Orta Asya'da ve Kırgızistan'da her
türlü malı bulmanın kolaylığına işaret ederek, Türk ürünlerinin özelliğinin kalite ve uygun fiyat olduğunu söyledi.
Kılıç, fuarda satışa sunulan malların hem Türkiye'de hem
de Kırgızistan'da üretildiğini, Türk işadamlarının kaliteli mal sağlamanın yanında Kırgız kardeşlerine iş imkanı
sağladığını da belirtti.
KITİAD Başkanı Şevki Sarılar da dernek olarak, yılda iki kez fuar organizasyonu yaptıklarını hatırlatarak,
fuarda Türk ürünlerini tanıtmak istediklerini kaydetti.
Sarılar, daha uygun fiyatla ürünleri halka sunmanın yanı
sıra Türkiye'den gelecek yatırımcılara aracı olmayı amaçladıklarını ifade etti.
KITİAD'ın bu yıl başında düzenlendiği fuardan elde
ettiği geliri, Manisa'nın Soma ilçesindeki kömür madeni
faciasında hayatını kaybedenlerin ailelerine gönderdiğini anımsatan Sarılar, bu fuardan elde edilecek gelirin ise
Kırgızistan'daki okulların tadilatı ile bahçe ve parkların
düzenlenmesinde kullanılacağını sözlerine ekledi.
TC Büyükelçiliği ve Türk Işadamları
Engelli Cocuklara Yardım Etti
Bişkek'te faaliyet gösteren ve engelli/yetim çocukların eğitimini ve barınmasını üstlenen gönüllü bir kuruluş
olan UMUT-Nadejda derneğinde barınan engelli yavrularımız bugün sahneye koydukları "Manas'ın Düğünü"
adlı oyunla Türk Büyükelçiliğine ve
Kırgızistan'da faaliyet gösteren Türk
işadamlarına teşekkür ettiler. Büyükelçilik mensupları ve Kırgızistan'da
yaşayan işadamlarımızın söz konusu
derneğin merkezinin inşaat olarak yenilenmesi, alt yapısının tamamlanması, yavrularımızın temiz giysiler, hijyenik yatakhaneler, modern hamam,
mutfak ve oyun alanlarına kavuşması
ve kilerin 6 aylık ihtiyacının depolanması şeklindeki yardımlarının engelli/yetim yavrularımızın geleceğe dair
umutlarını yükselttiğini görmekten
kıvanç duyduk. Büyükelçilik mensup-
98
#12 2014
larımızın mütevazı şahsiyardımları
yanındaKırgızistan'da iş yapan Doğal
İnşaat, Çaparoğlu İnşaat, Karye İnşa-
at, Lel İnşaat, Zebercet, Atılım İnşaat,
Atlantis İnşaat, Han-Stroy,Nur Azık,
Çelebi Grup, Atiker, Brend, Lion, Kent
Yapı, Ecober, Coca-Cola/AnadoluGrup, THY ve Sebat Eğitim kurumları
değerli maddi katkılarda bulundular.
G olde n B ridge
Türksoy Ülkeleri UNESCO'daki
İşbirliklerini Genişletiyor
TÜRKSOY ülkeleri UNESCO'daki işbirliklerini genişletiyor- TÜRKSOY'a üye ülkelerin UNESCO milli
komisyonlarının 5. toplantısı Bakü'de
başladı- Azerbaycan Dışişleri Bakanı
Memmedyarov:-"Ortak kültürel mirasımızın korunması, dünyada tanıtılması ve gelecek nesillere aktarılması
yönünde çalışmalarımızı birleştirmeli ve güçlendirmeliyiz"- Kültür ve Turizm Bakanı Garayev:-"Türk dili konuşan ülkeler olarak, milli servetimizi,
değerlerimizi, tarihimizi ortak şekilde korumalı ve bu konuda ortak politika yürütmeliyiz"- UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Başkanı Prof. Dr.
Oğuz:-"UNESCO'da Türkçe konuşan
ülkeler grubu oluşturarak orada sesimizin daha fazla çıkmasını sağlayabiliriz" Uluslararası Türk Kültürü
Teşkilatı'na (TÜRKSOY) üye ülkelerin UNESCO milli komisyonlarının
5. toplantısı Azerbaycan'ın başkenti
Bakü'de düzenlendi.
TÜRKSOY ülkeleri UNESCO'daki
işbirliklerini genişletiyor- TÜRKSOY'a
üye ülkelerin UNESCO milli komisyonlarının 5. toplantısı Bakü'de başladıAzerbaycan Dışişleri Bakanı Memmedyarov: - "Ortak kültürel mirasımızın
korunması, dünyada tanıtılması ve gelecek nesillere aktarılması yönünde çalışmalarımızı birleştirmeli ve güçlendirmeliyiz"- Kültür ve Turizm Bakanı
Garayev: - "Türk dili konuşan ülkeler
olarak, milli servetimizi, değerlerimizi, tarihimizi ortak şekilde korumalı
ve bu konuda ortak politika yürütmeliyiz"- UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Oğuz: - "UNESCO'da Türkçe konuşan ülkeler grubu
oluşturarak orada sesimizin daha fazla
çıkmasını sağlayabiliriz" Uluslararası
Türk Kültürü Teşkilatı'na (TÜRKSOY)
üye ülkelerin UNESCO milli komisyonlarının 5. toplantısı Azerbaycan'ın
başkenti Bakü'de başladı. Azerbaycan
Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov,
Kültür ve Turizm Bakanı Ebülfes Garayev, İletişim ve Yüksek Teknolojiler
Bakanı Ali Abbasov, Eğitim Bakanı Mikayıl Cabbarov, TÜRKSOY, UNESCO,
Türk Keneşi yöneticileri ve üye ülkele-
rin yetkililerinin katıldığı toplantıda,
Türk dilli ülkelerin UNESCO'da ortak
hareket etmesi yönünde çağrılar yapıldı.Dışişleri Bakanı Memmedyarov,
açılış konuşmasında, aynı tarih, kök,
dil ve kültüre sahip Türk dilli halkların
birbirlerine daha da yakınlaşmasından memnuniyet duyduğunu belirtti.
Ermenistan'ın işgali altında bulunan
topraklardan ve buradaki tarihi ve kültürel anıtların Ermenilerce tahrip edilmesinden bahseden Memmedyarov,
"TÜRKSOY ve UNESCO aracılığıyla
ortak kültürel mirasımızın korunması,
dünyada tanıtılması ve gelecek nesillere aktarılması yönünde çalışmalarımızı birleştirmeli ve güçlendirmeliyiz"
dedi. Kültür veTurizm Bakanı Garayev
de lavaşın UNESCO Somut Olmayan
Kültürel Miras listesine Ermeni ekmeği
olarak sunulmak istenmesini hatırlatarak "Türk dili konuşan ülkeler olarak, milli servetimizi, değerlerimizi,
tarihimizi ortak şekilde korumalı ve
bu konuda ortak politika yürütmeliyiz" diye konuştu.Ermenilerin lavaşla
ilgili girişiminin Türkiye, Kırgızistan
ve Azerbaycan komisyon üyelerinin
girişimleri sonucu engellendiğini söyleyen Garayev, Türk kültürünün diğer
unsurlarının da başkaları tarafından
çalınmak istediğini belirterek "Bu nedenle tüm devletler olarak ortak faaliyet yürütmeli ve ortak projeler hazırlamalıyız" çağrısında bulundu. Türkiye'yi
temsilen toplantıda bulunan UNESCO
Türkiye Milli Komisyonu Başkanı Prof.
Dr. Öcal Oğuz, basın mensuplarına
yaptığı değerlendirmede, 2010 yılında Ankara'da düzenlenen toplantıda,
TÜRKSOY ülkeleri olarak UNESCO
işlerini birlikte yürütme kararı aldıklarını daha sonraki toplantılarda da bu
konuda görüşmeler yaptıklarını söyledi. Bakü toplantısının asıl amacının
TÜRKSOY ülkelerinin UNESCO içerisinde birlikte hareket etmesini sağlayacak mekanizmaları görüşmek olduğunu anlatan Oğuz, şöyle devam etti:
"UNESCO'da Türkçe konuşan ülkeler grubu oluşturarak orada sesimizin
daha fazla çıkmasını sağlayabiliriz.
Bugün, dünya miras listesine hangi
dosyaları ortak sunabileceğimizi ve
eğitim konusundaki ortak alanlarımızı nasıl güçlendireceğimizi müzakere edeceğiz."Toplantıdaki bir diğer
Türk yetkili, Türkiye'nin UNESCO'daki Daimi Temsilcisi Büyükelçi Hüseyin Avni Botsalı de gazetecilerin lavaş
konusundaki sorusu üzerine, lavaşın
sadece Ermenistan'da değil, Azerbaycan, Türkiye, Afganistan ve bölgedeki birçok ülkenin mutfak kültürünün
parçası olduğunu söyledi. Lavaşın bir
yakınlaştırma unsuru olarak görülmesi gerektiğini vurgulayan Botsalı,
"UNESCO platformunda bir ürünün
tescil ettirilmesi başka ülkeler için kısıtlama doğurmamaktadır. UNESCO
bir yarış yeri değil, işbirliği ve birleşme yeridir. Lavaş geleneği olan ülkeler
bunu çok milletli bir dosya olarak da
tekrar tescil ettirebilirler" dedi.
#12 2014
99
A l tin Köprü
Golden Bridge
Altin K öprü
Haber
Başbakan Ahmet Davutoğlu, Kırgızistan
Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev ile görüştü
Davutoğlu, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev'le Dolmabahçe'deki Başbakanlık Ofisi'nde bir araya geldi.
Aksakallar Konseyi’nin Sekizinci Toplantısı
Bişkek'te Yapıldı
Türk Keneşi’nin daimi danışma organı olan “Aksakallar Konseyi”nin sekizinci
toplantısı 27-28 Ekim 2014 tarihlerinde Bişkek'te gerçekleştirildi.
Konsey üyeleri, Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Atambayev tarafından kabul edilmiştir.
Milli Savunma Bakanı Sayın İsmet YILMAZ'ın
Kırgızistan Ziyareti
Milli Savunma Bakanı Sayın İsmet Yılmaz'ın, Kırgız Cumhuriyeti Savunma
Bakanı Abibilla Kudayberdiyev ile gerçekleştirdiği görüşme çerçevesinde Türkiye ile Kırgızistan arasında “2014 Yılı Askeri Mali İşbirliği” ve “Askeri Sağlık Alanında Eğitim ve İşbirliği" Anlaşmaları imzalanmıştır.
G olde n B ridge
turu
Kırgızistan Meclisi, 2015 Yılı Bütçesini Onayladı
Kırgızistan'da koalisyon hükümetinin Başbakanı Coomart Otorbayev'in kabinesi tarafından hazırlanan ve meclisin ilgili komisyonlarından geçerek genel
kurula gelen 2015 yılı devlet bütçesi kabul edildi.
Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev'in onayına gönderilen bütçe yasasına
göre, 2015 yılı bütçesinde gelirler 102,7 milyar som (1,8 milyar ABD doları), giderler ise 117,4 milyar som (2,6 milyar ABD doları) olacak.
Hizmet, inşaat, tarım ve sanayideki gelişme sayesinde büyüme hızının yüzde
6,2 oranında gerçekleşmesi planlanıyor.
Kırgızistan Ekonomi Bakanı Türk
İşadamlarını Yatırıma Çağrıyor
Kırgızistan Ekonomi Bakanı Temir Sariyev Türk işadamlarını ülkesine yatırım yapmaya çağırdı.
Kırgızistan’ın, Rusya, Belarus ve Kazakistan arasında oluşturulan gümrük
birliğine üye olabileceğini ifade eden Bakan Temir Sariyev, bunun dış yatırım için
de bir avantaj olacağını beyan etti. Bakan Sariyev, Türk işadamlarını söz konusu gümrük birliğinden olumsuz etkilenmemeleri için Kırgız işadamlarıyla ortak
yatırım yapmalarını önerdi. İki ülke arasındaki ticaret hacmi hedefinin 1 milyar
dolar olduğunu hatırlatan Kırgız Bakan Sariyev, bu hedefin aşılması gerektiğini
beyan etti.
Bakanı Temir Sariyev \”Ankara çok şanslı bir şehir. Bişkek’in de gelişmesi için
büyük yatırımcılar gerekiyor. Ümit ederim ki Ankara şehri tecrübeleriyle bize büyük destek verecektir.” diye konuştu.
Trabzon ile Bişkek Kardeş oldu
Kırgızistan, Kazakistan'dan Elektrik İthalatına Başlıyor
Bişkek’te yapılan Türk Dünyası Kurultayında Trabzon ile Bişkek kardeş şehir yapan protokol, Trabzon Böyükşehir Belediye başkanı Dr.Orhan Fevzi GÜMRÜKÇÜOĞLU ile Bişkek Belediye Başkanı Kubanıçbek KULMATOV tarafından
imzalandı.
Kırgız Polisi’nin İşyerlerini Denetlemesi Yasaklandı
Kırgız basınında yer alan haberlerde, Kırgız Cumhuriyeti Başbakanı Coomart
Otorbayev’in İçişleri Bakanı Melis Turganbayev’e, Kırgız güvenlik birimleri tarafından ticari işletmelere yönelik gerçekleştirilen denetim faaliyetlerinin sonlandırılması ve güvenlik güçlerinin, şirket sahipleri ve tüccarlardan mali belge, işletme ruhsatı, patent ve makbuz ibraz etmelerini talep etmelerinin engellenmesi
talimatını verdiği bildirilmektedir.
Büyükelçi Kılıç Kırgızistan Sağlık Bakanı ile Görüştü
Büyükelçi Kılıç, beraberinde TİKA Başkan Yardımcısı Süreyya Polat ile birlikte Kırgızistan Sağlık Bakanlığına atanan Sayın Talantbek Batıraliev'i ziyaret
etti. Görüşmede, Türkiye ile Kırgızistan arasında 3 Haziran 2014 tarihinde imzalanan Sağlık Anlaşması uyarınca ülkemizde tedavileri yapılacak hastalar, sağlık personeli eğitimi ve diğer alanlarda öngörülen işbirliği konuları ele alındı.
Türkiye'nin TİKA aracılığıyla Bişkek'te inşaatına yakında başlayacağı 60 yataklı
modern teşhis ve tedavi hastanesi, Türkiye'nin Kırgızistan'a bu yılki 3 ambulansa ilave olarak yeni ambulanslar hibe etmesi ve sağlık alanında diğer işbirliği imkanları görüşüldü. Sayın Bakan, Türkiye'de sağlık alanında yapılan reformların
ve başarısı kanıtlanmış diğer uygulamaların Kırgızistan'a da getirilmesi konusunda Türk kamu ve özel sektörüyle yakın işbirliği halinde çalışacağını belirtti.
100
#12 2014
Meclis Uluslararası İlişkiler Komitesi'nde konuşan Kırgızistan Enerji ve Sanayi Bakanı Kubanıçbek Turdubayev, Kazakistan'dan aylık 200 milyon kilovatsaat elektrik ihracatına başlayacaklarını belirtti.
Nüfusun büyük bölümünün elektriğini sağlayan ülkenin güneyindeki Toktogul Barajı'nda su azlığı nedeniyle Kırgızistan hükümeti, bağımsızlıktan sonra ilk
kez komşu ülke Kazakistan'dan bu kış mevsiminde toplam bir milyar kilovatsaat
elektrik ihracatı yapmayı planlıyor.
İhracatçı durumundan ithalatçı duruma gelen Kırgızistan, bu kış mevsimini
elektrik kesintilerini uygulamadan geçirmek için 2 milyar 400 milyon kilovatsaat
elektrik enerjisine ihtiyaç duyuyor.
İstanbul’da Kırgızistanlıların 3. Dünya İş Forumu Gerçekleşti
Türkiye’nin İstanbul şehrinde 12-14 Aralık tarihlerinde Kırgızistanlıların 3.
Dünya İş Forumu gerçekleşti.
Kırgızistan Dışişleri Bakanlığı’nın basın hizmetinden verilen bilgiye göre, iş
forumu Kırgızistan’ın Türkiye Büyükelçiliği desteğiyle Kırgızistan’ın İstanbul Başkonsolosluğu ve “Dostluk ve Kültür Derneği” tarafından birlikte düzenlenmektedir.
Faaliyette Kırgızistan Ekonomi Bakanlığı’na bağlı Yatırım Geliştirme Ajansı Direktörü Almaz Sazbakov, Kırgızistan’ın yatırım olanakları hakkında sunum
yaptı. Ayrıca, iş forumu katılımcıları Kırgızistan’ın Gümrük Birliği’ne katılımından sonra Kırgız girişimcilerinin sonraki faaliyeti konularını ele aldılar. Vergi ve
gümrük tarifeleri hakkında etkin bir tartışma gerçekleşti. İş forumu katılımcılarının sorularını Kırgızistan Başbakan Danışmanı Oleg Pankratov ve Devlet Vergi
Hizmeti temsilcileri yanıtladı.
#12 2014
101
A l tin Köprü
Golden Bridge
TSO KIRGIZ HEYETİ AĞIRLADI
Kırgızistan Oş İli Uzgen Bölgesel Yönetimi Başkanı Tazhibaev Attokur Turgunbaevich, Bolu Belediyesi tarafından
organize edilen kardeş şehir projesi için geldikleri ilde Ticaret ve Sanayi Odası’na bir ziyaret gerçekleştirdi.
Ticaret ve Sanayi Odası’nda Yönetim Kurulu Başkanı Türker Ateş, Meclis Başkanı Gökhan Yaman, Yönetim
Kurulu Başkan Yardımcıları Mustafa Özkoparan ve Lebibe
Özçağlar ile Yönetim Kurulu Üyeleri Hakkı Fidan ve Ercan
Albayrak tarafından konuk edilen Kırgız heyete Belediye
Başkan Yardımcısı Emine Davarcıoğlu ile Kültür ve Sosyal
İşler Müdürü Güler Mert eşlik etti.
Uzgen Bölgesel Yönetimi Başkanı Tazhibaev Attokur
Turgunbaevich, kendilerini kabul ettikleri için TSO Başkanı
Türker Ateş ve Oda Yönetimine teşekkür ederek beraberinde
Kırgızİstan İhracatta
Yükselİşe Geçt İ
Kırgızistan'ın yaptığı ihracat, geçen yılın aynı
döneminde 649 milyon 780 bin 400 dolarlık ihracat rakamını aşarak, 727 milyon 983 bin 900 dolar
olarak gerçekleşti
Kırgızistan Gümrük Devlet Hizmetleri, 2014'ün ocakhaziran dönemine ait ihracat rakamlarını açıkladı. Başbakanlık Gümrük Devlet Hizmetleri tarafından yapılan açıklamada, Kırgızistan'ın yılın altı aylık döneminde yaptığı
ihracatın, geçen yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında,
649 milyon 780 bin 400 dolardan 727 milyon 983 bin 900
dolara yükseldiği bildirildi.
Birinciliği İsviçre korudu
Kırgızistan'ın ihracattaki ülkeler sıralamasındaki birinciliğini İsviçre'nin koruduğu belirtilirken, bu ülkeye altın satan Kırgızistan'ın altı aylık dönemde 181 milyon 136 bin 800
dolarlık yeraltı ürünlerini ihraç ettiği belirtildi. Kırgızistan,
İsviçre'ye geçen yılın aynı döneminde 193 milyon 966 bin
400 dolarlık ürün satmıştı.
İkinci sırada 173 milyon 198 bin 100 dolarlık ihracat ile Kazakistan yer aldı
Kırgızistan'ın ihracat yaptığı ülkeler arasında ikinci sırada 173 milyon 198 bin 100 dolarlık ihracat ile Kazakistan,
102
#12 2014
A ltin K öprü
bulunan heyeti tanıttı. Turgunbaevich ayrıca Kırgızistan’da
bulunan yatırım ortamı ve olanakları, gıda, kimya, tarım,
madencilik, sağlık ve inşaat gibi sektörlerdeki işbirliği fırsatlarını da anlattı.
Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Türker Ateş, Kırgız heyeti TSO’da konuk etmekten dolayı büyük
memnuniyet duyduklarını belirtti. 2013 yılında Cumhurbaşkanı’nın yapmış olduğu ziyaret kapsamında TOBB heyeti ile
birlikte Kırgızistan’da bulundukları bilgisini veren Türker
Ateş, bu kapsamda Devlet Başkanı Almazbek Atambayev
başta olmak üzere bir dizi görüşmeler gerçekleştirdiklerini
ve bu süre zarfında kardeş ülke Kırgızistan tarafından son
derece güzel ağırlandıklarını ifade etti. Söz konusu gezi kapsamında gerçekleştirilen iş forumu gibi etkinlikler ile Kırgızistan ekonomisi hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olduklarını
kaydeden Ateş, Bolu Belediyesi koordinasyonuyla yürütülen
kardeş şehir projesi kapsamında sosyal ve kültürel işbirliğinin yanında ticari işbirliği de gerçekleştirme arzusunda
olduklarını dile getirdi. Bolu olarak Kırgızistan’a herhangi
bir ihracat kaydının bulunmadığından söz eden Türker Ateş,
buna karşılık küçük bir miktar ithalatın yapıldığını ve bunun
da çoğunu deri mamullerinin oluşturduğunu söyledi. Ateş,
bu ziyaretin iki kardeş ve dost şehir arasındaki ticari işbirliğine önemli bir adım teşkil etmesi temennisinde bulundu.
Ziyarette sonunda TSO Yönetim Kuruluna Kırgız erkeklerinin geleneksel giysisi olan Kırgız keçesinden yapılmış kalpaklardan hediye edildi.
üçüncü sırada ise 113 milyon 590 bin dolarlık ihracat ile Birleşik Arap Emirlikleri yer aldı.
Kırgızistan'ın yılın ilk altı ayında Bağımsız Devletler
Topluluğu'na (BDT) ihracatına bakıldığında, Özbekistan'a
69 milyon 625 bin dolar, Rusya'ya 50 milyon 816 bin dolar,
Tacikistan'a 9 milyon 613 bin 400 dolar, Türkmenistan'a 4
milyon 160 bin 100 dolar, Azerbaycan'a 2 milyon 583 bin
700 dolar, Ukrayna'ya 1 milyon 450 bin 400 dolar, Moldova'ya 101 bin 700 dolar ve Ermenistan 61 bin 400 dolarlık
ihracat yaptığı gözlendi. Verilere göre, 2014 ocak-haziran döneminde Kırgızistan'ın BDT ülkelerine ihracatı geçen yılın aynı dönemine
göre, 358 milyon 194 bin 500 dolardan 314 milyon 895 bin
200 dolara gerilemiş oldu.
BDT ülkeleri dışında Kırgızistan'ın altı aylık ihracat
sıralamasında Türkiye 38 milyon 38 bin 400 dolar ihracat
ile yer aldı. Kırgızistan söz konusu dönemde Çin'e 17 milyon
dolar, Almanya'ya 5 milyon 110 bin 600 dolar, ABD'ye 861
bin dolar, Güney Kore'ye 388 bin 400 dolar, Japonya'ya ise
123 bin 400 dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Yılın altı aylık döneminde Kırgızistan'ın BDT dışındaki
ülkelere yaptığı ihracat, geçen yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında 291 milyon 585 bin 900 dolardan 413 milyon 88
bin 700 dolara yükseldi.
Kırgızistan, en çok yeraltı ürünleri, enerji, meyve ve
sebze, tekstil, araç, elektronik makine ve teçhizat, pamuk,
kauçuk, kıyafet, tütün, plastik ve cam ürünleri ihraç ediyor.
G olde n B ridge
Kaç Km? Türkiye ile Bişkek, Kırgızistan arası 4764 Km'dir.
Kaç Saat? Bu mesafe, 2 gün 11 saat sürecektir.
Kaç Km? İstanbul ile Kırgızistan arası 5299 Km'dir.
Kaç Saat? Bu mesafe, 2 gün 17 saat sürecektir.
Antalyalı işadamları Kırgızistan'a köprü kurdular
ANTALYA'da bulunan Döşemealtı Sanayici ve İşadamları
Derneği'nin (DÖSİAD) Kırkızistan'a düzenlediği iş gezisinde,
iki ülke işadamları, yeni işbirliği olanaklarını ele aldı.
Antalya Organize Sanayi Bölgesi
ve Döşemealtı İlçesi'nde faaliyet gösteren işadamlarını kapsayan DÖSİAD'ın, bölgenin ihracatını artırmak,
ulusal ve uluslararası düzeyde sanayici ve işadamlarının yatırım ortaklıklarını geliştirmek amacıyla 4 yıldır çeşitli ülkelerde gerçekleştirdiği
iş forumları devam ediyor. DÖSİAD
yönetimi, Antalya Alkollü İçecekler
A.Ş ve ortağı Ayu grubu işbirliğiyle, Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te
iki ülkenin sanayici ve işadamlarını
buluşturdu.
YATIRIM İÇİN
EKONOMİK FIRSATLAR
Kırgızistan Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlığı'nın destekleriyle
Cumhurbaşkanlığı Köşkü'nde, Türk
heyetinin yanı sıra, Kırgız hükümet
temsilcileri ve işadamlarının katıldığı iş forumu gerçekleştirildi. Forumda Kırgızistan Ziraat Bakan Yardımcısı Aktan Ahmetov, milletvekilleri
Abdülkerimov Şarshenbek, Bekboev
Zamir, DÖSİAD Başkanı Gültekin
Gencer ve Antalya Alkollü İçecekler A.Ş'nin Yönetim Kurulu Başkanı
İsmail Karaman konuşmalar yaptı.
TÜRK İŞADAMLARINA
EŞİT YATIRIM FIRSATLARI
Kırgızistan 1992'de bağımsız olduğunda ilk tanıyan ülkenin Türkiye
olduğunu ve ikili dostluk ilişkilerinin
o günden beri geliştiğini belirten Ahmetov, Türk işadamlarına eşit yatırım fırsatları sunduklarını, Türki-
103
#12 2014
ye'nin çok önemli bir stratejik ortak
ve kardeş ülke olduğunu söyledi. İki
ülke ilişkilerine atıfta bulunan Ahmetov, Türkiye'nin iki ayrı anlaşmada toplam 35 milyon dolar yardımda bulunmasının yanı sıra 51 milyon
dolarlık borcu iptal ettiğini, bunun
kendilerini sevindirdiğini kaydetti.
Türkiye ile 106 milyon dolarlık kredi
anlaşması yapıldığını aktaran Ahmetov, başta inşaat olmak üzere pek çok
sektörde Türk işadamları için önemli yatırım fırsatları bulunduğunu ve
hükümet olarak buna destek verileceğini dile getirdi.
İKİ ÜLKE TİCARET
HACMİNDE HEDEF 1
MİLYAR DOLAR
Toplantıya katılan Kırgız milletvekilleri ile turizm ve ekonomi bakanlıklarının temsilcileri yaptıkları
sunumlarda, Kırgızistan'da işgücü
ve elektrik fiyatlarının ucuzluğuna
işaret etti. Kırgız yetkililer, Kırgızistan'da güvensiz bir ortam varmış gibi
gösterilmeye çalışıldığını, bunun gerçeği yansıtmadığını, yatırımcılara her
türlü güvenin sağlandığını ve endişe
duyulmaması gerektiğini kaydetti.
İki ülke arasındaki ticaret hacminin 300 milyon dolar civarında
olduğunu anlatan milletvekilleri, hükümetin bu konudaki yakın dönem
hedefinin 1 milyar dolar olduğuna
işaret etti.
52 ÜLKEYE İHRACAT
DÖSİAD Başkanı Gültekin Gencer de Kırgız heyetini bilgilendirirken, tamamen üretime dayalı bölgeden 52 ülkeye ihracat yaptıklarını;
başta Rusya, Gürcistan, Bulgaristan
gibi komşu ülkelerde yapılan iş forumlarının ilk kez ata toprakları Kır-
gızistan'a gerçekleştirildiğini ve bu işbirliğinin iki ülke arasındaki dostluk
köprüsüne katkı sunacağını aktardı.
'BURASI BİZİM
ATAVATANIMIZ'
Yaklaşık bir yıl önce yaptığı ilk
ziyaret ve sonrasındaki gelişmelerle
Ayu Grubu ile ortaklık kurduğunu
anlatan İsmail Karaman, "Biz Antalya'da ulusal, uluslararası alanda
iş yapan güçlü işadamlarımızla beraber Türk ve Kırgız işadamlarını
tanıştırmak için böyle bir forumun
olabileceğine inandık. Burası bizim
anavatanımız ve Orta Asya'nın çok
büyük ticaret bölgesi olacak" dedi.
TARIMDAN
EKOTURİZME, GIDA
SEKTÖRÜNE İŞ
ALANLARI
Toplantıda Kırgızistan'daki yatırım için başta inşaat sektörü olmak
üzere tarım, ekoturizm, bankacılık,
gıda gibi birçok sektör ele alındı. Bölgede bulunan Tanrı Dağları ve Issık Gölü'nün yanı sıra, doğa ve iklim
şartlarının Orta Asya'da ekoturizm
anlamındaki en uygun bölge olduğu
anlatıldı. Forum sonrasında iki ülkenin sanayici ve işadamları arasında
ikili iş görüşmeleri gerçekleştirildi.
Görüşmelerde Kırgız heyeti kaftan,
Antalya heyeti de Döşemealtı halısı
ve Antalyaspor forması hediye etti.
#12 2014
103
A l tin Köprü
Golden Bridge
Altin K öprü
Kırgızistan'da Doğrudan Yabancı Yatırımlar Yüzde 35,4 Düştü
Kırgızistan'da doğrudan yabancı yatırımlar ocak-eylül döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 35,4 geriledi.
Milli İstatistik Komitesi'nin açıkladığı verilere göre, geçen yılın ocak-eylül
döneminde 685 milyon 777 bin 200 dolar olan doğrudan yabancı yatırım miktarı, bu yıl aynı dönemde 443 milyon 318 bin 800 dolara indi.
Söz konusu dönemde, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ülkeleri dışından
Kırgızistan'a yapılan yatırımlar da yüzde 34,6 azaldı.
Ülkede altyapı, ulaşım ve enerji sektöründe yatırımlarını sürdüren Çin'in
yatırımları yüzde 2,3, Kanada'nın ise yüzde 1,8 geriledi. Ülkeye Rusya'dan gelen
doğrudan yatırım ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,5 azaldı
Bakanlar Biraraya Geldi
Kırgızistan Dışişleri Bakanı Erlan Abdyldayev ile de bir araya gelen Çavuşoğlu, ülkeler arasındaki iyi ilişkilere atıfta bulunulan görüşmede Türk Konseyi
başta olmak üzere, uluslararası platformlarda iki ülke arasındaki işbirliğinin artarak devam etmesi yönünde irade beyan etti.
T.C Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu: Kırgızistan Dışişleri Bakanı, kardeşim
Abdyldayev ile Türk-Kırgız dostluğunu daha da güçlendirecek adımları konuştuk.
Kırgızistan-Türkiye Tanıtım Masası Birleşimi
Türk Şirketi, Kırgızistan’da Sentez Gaz Üretimi Üzerinde Fizibilite
Çalışmasını Hazırlıyor
Türk şirketi, Kırgızistan’a sentez
gaz üretimi üzerinde fizibilite çalışmasını hazırlayacak.
Kırgızistan Enerji ve Sanayi Bakanlığı’nın basın izmetinden verilen
bilgiye göre, doğal gaz kaynağı olmadığından ülke doğrudan dış tedarikçiere
bağlıdır. Şu anda enerji sektöründeki
mevcut durum, yerel kömür yataklarını geliştirme ve etkin kullanmayı şiddetle belirliyor.
Ülkeye gaz bağımsızlığını sağlamada alternatif seçeneklerden biri, kömür gazlaştırma tesisleri yardımıyla
kömürden gaz üretmektir.
Kırgızistan’ın kömür kaynaklarını etkin ve verimli kullanma, ülkenin
kömür sektörüne yenilikçi teknolojileri
uygulama ve halka doğal gaz sağlama
için bugün Kırgızistan Enerji ve Sanayi
Bakanlığı ve Türk şirketi arasında bir
anlaşma imzalandı.
Anlaşmaya göre, Türk şirketi üç ay
içinde sentez gaz üretimi için kulanılan
kömür gazlaştırma yöntemleri ve teknolojiler ile ilgili planlanan faaliyetin
çevreye etkisini değerlendirme ve sentez gazın üretimine ilişkin diğer teknik
belgeler hakkında bir rapor sunacak.
Bu projeyi gerçekleştirme doğal
kaynakları etkin geliştirme ve kullanma, ülke işletmelerine doğal gaz sağlama ve elektrik enerjisi açığını önemli ölçüde azaltmaya yardımcı olacak.
Kırgızistan Gümrük İdaresi Personeline Eğitim
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA)
ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğinde, Kırgızistan
Gümrük İdaresi personelinden oluşan beş kişilik heyete
Gümrük Muhafaza İşlemleri ve Kaçakçılıkla Mücadele konulu eğitim verildi.
- Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA)
ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğinde, Kırgızistan
104
#12 2014
Gümrük İdaresi personelinden oluşan beş kişilik heyete
Gümrük Muhafaza İşlemleri ve Kaçakçılıkla Mücadele konulu eğitim verildi.
TİKA ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğinde Edirne’de düzenlenen program, Kapıkule Sınır Kapısı’nda Anlatım, Tartışma ve İnceleme Gezisi şeklinde gerçekleştirildi.
Kırgız Gümrük Görevlisi Yarbaylar Stalbek Imanaliev, Yrysbek Dzhunusov, Akylbek Isaev ile Binbaşı Medet Sakiev ve
Nurbek Dzheenbekov’den müteşekkil heyete genel olarak
Gümrük Muhafaza İşlemleri, Kaçakçılıkla Mücadele Uygulamaları, Kaçakçılık Türleri ve Kaçakçılıkla Mücadelede
Teknoloji Kullanımı alanlarında eğitim verildi.
TİKA’nın katkılarıyla Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğinde gerçekleştirilen eğitim programı, heyetin Trakya
Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü ile Kapıkule ve Pazarkule Gümrük Kapıları’nda incelemelerde bulunmalarının
ardından tamamlandı. Kırgızistanlı katılımcılar desteklerinden dolayı TİKA ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’na teşekkürlerini iletti.
G olde n B ridge
Kırgızistan'ın Başkent Ankara
Büyükelçisi İbragim Junusov, “Kırgızistan, İsviçre'ye benziyor fakat arada
bir ayrım var. İsviçre’de altınlar bankadayken Kırgızistan’da yer altında”
diyerek, Türk işadamlarını bilhassa
maden alanında bölgeye yatırım yapmaya çağırdı.Kırgızistan'ın Başkent
Ankara Büyükelçiliği ve Kayseri Fahri
Konsoloslu tarafından Başkent Ankara
Protokol İş Merkezi'nde, "KırgızistanTürkiye Tanıtım Masası Toplantısı"
düzenlendi. Toplantıya, Kırgızistan'ın
Başkent Ankara Büyükelçisi İbragim
Junusov, Kırgızistan'ın Kayseri Fahri Konsolosu Mustafa Kurt, Kırgızistan Ekonomi Bakanlığı Yatırım Ajansı
Müdür Yardımcısı Nurbek Maksutov
ve Türk iş insanları katıldı.Toplantıda, Türkiye ile Kırgızistan arasındaki ekonomik ilişkilerin arttırılması ve
yatırım alanlarının iş adamlarının bilgisine sunulması amacıyla sunumlar
yapıldı.Kırgızistan'ın Başkent Ankara
Büyükelçisi Junusov, toplantıyla Kırgızistan’ın bilinmeyenlerini Türk işadamlarına anlatmayı hedeflediklerini
ortaya koyarak , Kırgızistan'ın sahip
olduğu ekonomik potansiyel hakkında veri (bilgi) verdi.Cumhurbaşkanı
Recep Tayyip Erdoğan’ın iki memleket
arasındaki alış-veriş hacmini 1 milyar
dolara çıkarma hedefi koyduğunu hatırlatan Junusov, Türk işadamlarının
Kırgızistan’da 400 civarında firma işlettiğini, eğitim alanında da önemli
yatırımların olduğunu ifade etti . Junusov, bunların Kırgızistan ile Türkiye
gibi iki kardeş memleket için yeterli olmayacağını vurguladı.Kırgızistan’daki
maden kaynaklarına dikkati çeken Junusov, “Kırgızistan, İsviçre ile birbirine
benziyor fakat arada bir ayrım var; İsviçre’de altınlar bankadayken Kırgızistan’da yer altında” diye belirtti ve Türk
işadamlarına bölgeye bilhassa maden
alanında yatırım çağrısında bulundu.
Toplantıda, Kırgızistan'daki ekonomik
sistem, devlet yardımları ve özel sektördeki yatırım potansiyeli hakkında
veri (bilgi) verildi.Kırgızistan-Türkiye
tanıtım masası birleşimi
BARTIN TSO BAŞKANI ÇAKIR: KIRGIZİSTAN’IN GÜMRÜK BİRLİĞİ ÜYELİĞİ
TİCARET İÇİN ÖNEMLİ FIRSAT
Bartın Ticaret ve Sanayi Odası
Başkanı Cihat Çakır Ocak 2015 tarihinden itibaren Gümrük Birliği ve Ortak Ekonomik Bölge’ye dahil olacak
olan Kırgızistan’a Bartın’dan ticaret
kapısı aralandığını söyledi.
Kırgız Cumhuriyeti Özel Temsilcisi Asgat Bakiyev’den oluşan heyet ilk
olarak Bartın Ticaret ve Sanayi Odası’nı ziyaret etti. Bartın TSO Başkanı Cihat Çakır, Başkan Yardımcıları
Halil Balık, Sami Karakaş, Sayman
Üye Birol Dikyurt ve Meclis Başkanı Halil Çelen tarafından karşılanan
Kırgız heyeti ülkeleri ile ilgili yatırım
fırsatlarını değerlendirdiler. Ülkelerinin Rusya, Belarus ve Kazakistan
tarafından kurulan Avrasya Gümrük
Birliği’ne Ocak 2015 tarihinden itibaren üyeliğin başlayacağını açıklayan
Kırgız Cumhuriyeti Özel Temsilcisi
Asgat Bakiyev Bartınlı işadamlarını
yatırıma davet etti.
Kırgız heyetine ziyaretlerinden dolayı teşekkür eden Bartın TSO Başkanı Cihat Çakır, Rusya, Belarus ve
Kazakistan’ın oluşturduğu Gümrük
Birliği ve Ortak Ekonomik Bölge’ye
Kırgızistan’ın da dahil olacak olmasının Bartın’dan ata topraklarına ticaret
kapısının aralamasına vesile olacağını kaydetti. Gerçekleştirilen ziyaret ve
buluşmanın Bartın ve Kırgızistan arasında sosyal, kültürel ve ticari anlamda
ikili ilişkilerin başlangıcı olması açısından çok önemli olduğunu dile getiren
Bartın TSO Başkanı Cihat Çakır, “Ata
toprakları olan Orta Asya’daki Kırgızistan’a Bartın’dan ticaret ve kültürel
birliktelikler için başlangıç mahiyetindeki bu ziyaretin her iki taraf için
hayırlı olmasını diliyorum. Kırgızis-
tan’ın Avrasya Gümrük Birliği ve Ortak Ekonomik Bölge’ye dahil olması
ticari olarak önemli bir fırsattır. Bu
fırsatı değerlendirerek Bartın ve Kırgızistan arasında ticaret başlatmak
istiyoruz” dedi. Bartın Organize Sanayi Bölgesinde bulunan Türkova Süt Ürünleri Fabrikası, Ofis Mobilyaları üreten Madeş,
Şanver Helva ve Pinaldi Tekstil Gömlek fabrikalarını da ziyaret eden Kırgız
heyet işletme yetkilileriyle görüşmeler
yaparak incelemelerde bulundu.
#12 2014
105
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
Kırgız Müzik Geleneği
KIRGIZ MÜZİK ALETLERİ
ÇOOR
Dişe takılarak çalınan dilsiz, üflemeli çalgı.Çeşitli boylarda olabilir.
Delik sayısı değişik örneklerde farklı farklıdır.Kırgızların eski vatanları
olan bugünkü Tıva bölgesindeki Şoor
ile aynı çalgı olduğu düşünülmektedir.
YIGAŞ KOMUZ
Demir komuzun ağaçtan yapılan
bir türüdür. Çalgının ağzına yerleştirilen sonra uca bağlı bulunan ipin sertçe
çekilmesiyle çalınır.
KARNAY
Boyu iki ile üç metre civarında metal boru olan karnay, yalnız Kırgızistan’da değil, Kazakistan, Özbekistan,
Doğu Türkistan ve Tacikistanda da kullanılır. Açık hava çalgısıdır.Bayram ve
düğünlerde damlara çıkılarak çalınır.
Karnay bir melodi çalgısı olmaktan
daha çok ritim çalgısı olarak kullanılır.
Kırgız müziği komşu milletlerin
müzik kültürüne benzemekle birlikte,
kendine özgü özellikleri, formları, ifade
etme araçlarının sadeliği ve toplumsal
içeriği ile ayırt edilmektedir. Eski Kırgızların şarkısal müzik sanatı üç istikamette gelişmiştir. Akınların ve ırçıların (ozanların) eserleri, destancıların
eserleri ve toplumda popüler şarkılar. Akınların yaratıcılık faaliyetleri,
uçuraşuu, kuttuktoo gibi kutlama şarkılarını, maktoo gibi methetme şarkılarını, nasihat denilen eğitici şarkıları,
aytış denilen ozanlar arası yarışmaları,
alım sabak, yani bir ozanın şarkılarını
başka ozanın satırları ile geliştirmesi
gibi şarkıları içine almaktadır. Bu eserler, müzik ve şiir kabiliyetlerini birleştiren yüksek irtical gücüne sahip ozanlar
tarafından söylenir. Âdetsel şarkıların
arasında köylülerin kurban kesimi sırasında söyledikleri, Aydar Kel -rüzgarın daveti için-, Cayı -yaz kuraklığı
döneminde yağmurların daveti için-,
Çeç-Kor -hasat işlerinin bitmesinden
sonra söylenen- şarkıları çok meşhurdur. Dambıl Taş şarkısı, kadınların ilk
yaz yağmurlarının başladığı dönemde
tabaklara vurarak, birbirleri ile el ele
tutuşarak yurtlarında Tanrı’dan yayla-
106
#12 2014
larda bol ot, sığırlarda bol süt diledikleri şarkıdır. Yaylalarda hayvanları yırtıcı hayvanlardan korumak için kızların
dolunay geceleri söyledikleri yanık Bekbekey, yılkı (at) çobanlarının söyledikleri neşeli Şırıldan Kırgız kültürünün
önemli ögeleridir.Dilencilerin (Kulpende), şamanların (Bahşi, Bübü, Dumana) söyledikleri şarkılar sözlerinin esrarengizliği ve büyülü haykırışları ile
dikkati çekmektedir. Âdetsel şarkıların arasında, damat ile gelinin görüştüklerinde gençler tarafından söylenen
Car Körüşü, düğün öncesi söylenen Kız
Oyunu, Kız Uzatuu, gelinin damat akrabalarına tanıştırıldığında söylenen
Bet Açmay gibi şarkılar çok popülerdir. Ölenin ardından söylenen Koşok
ve gerçekleşmeyen tutku üzerine söylenen Arman ve özellikle âşık olunan
kızın başka birisiyle evlendirildiğinde
söylenen Küyügön ve Seketbay’ın içerdiği anlam ve sözlerin derinliği dinleyeni ağlatacak kadar güçlü sanatsal niteliğe sahiptir. Bunların dışındaBeşik
Irı, Baldar Irı, Kızdar Irı, Cigitter Irı
gibi birçok şarkı da mevcuttur.
Çalgı ile çalınan halk müziği de
asırlar boyunca gelişme göstermiştir. Komuz, Kıyak, Temir Komuz, Çoor,
Cığaç, Ooz Komuz gibi çalgı aletleri
ile çalınan halk müziği eşsiz bir stil
yaratmaktadır. Eski zamanlarda “Surnay”, “Kerney” gibi nefesli çalgıların ve
DABIL
Çift taraflı deri gerili olan davul,
Kazaklarınkiyle aynıdır.
KOPUZ
Kopuz eskiden beri Türklerin kullandıkları, bugün Altay Türklerinde
rastlanan bir çeşit musiki aleti.Bakşı
ve ozanların sagu ve destan okurken
çaldıkları bu saz, Türk memleketlerinde daima rastlanan bir çalgı aletidir. Kaynakların haber verdiğine göre
Uygur ülkelerinde ve diğer Türk boylarında görülen kopuz, Divanü Lügati’tTürk’te de yer almıştır. Hatta bu kelime
ile ilgili olarak kobzamak, kobzatmak,
kobzaşmak, kobzalmak kelimelerine
de rastlanmıştır.
Bir çeşit kemana benzeyen kopuz
üç-üç buçuk ayak boyundadır.Üzerinde
at kılından bükülmüş iki kiriş gerilmiştir.Kopuz, Türk hayatında eskiden beri
varlığını sürdürmüş, hatta şairlerimiz
şiirlerinde bu kelimeye yer vermişler-
G olde n B ridge
dir. Aslında üç telli bir saz olan kopuz,
zamanla değişikliğe uğramış; ozanların çaldığı kopuza, “kopuz-ı ozan”;
Garp Türklerinin kullandıkları kopuza
da “kopuz-ı Rumî” denmiştir. Kopuz-ı
ozan üç, kopuz-ı Rumîbeş tellidir.
On yedinci yüzyıldan sonra Türk
cemiyetlerinde, eskiden olduğu gibi
kopuza pek önem verilmez.Hatta edebiyatımızda da bu çalgı aletine pek yer
verilmez olmuştur.Bununla ilgili olarak
mütercim asım Efendi Burhan-ı Kati
adlı eserinin “berbat” maddesinde, bu
kelime için, “kopuz dedikleri saza denir” demektedir.
Bugün Altay Türklerinde yaşayan
bu çalgı ile eskiden sagular, koşuklar,
yırlar terennüm edilmiştir. Diğer Türk
boylarında, mesela Garp Türklerinde
kopuz, yerini saza bırakmıştır. Böylece eskinin bir devamı gibi görünen ve
şiirlerini saz eşliğinde söyleyen halk
şairleri ortaya çıkmıştır.
“Dool”, “Dobulbas” gibi vurularak çalınan müzik aletlerinin eşliği ile oluşturulan orkestra, kağanların askeri
seferleri, büyük düğün ve kutlamalar
sırasında duyulurdu. Ama en yaygın
ve en sevilen Kırgız milletinin sembolü olarak sayılan müzik aleti elbette
“Komuz"dur. Üç telli pizzikato ile çalınan Komuz'un, Orta-Asya’da yüzyıllar boyu yaygın olan tek usullü müzik
aletlerinden farkı, esas tarzının yanında pizzikato, vibrasyon, flajolet ve
glissando gibi etkili sanatsal üslupların sayesinde eşsiz güzel bir müziği
yaratmasıdır.
#12 2014
107
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
Kırgız El Sanatları
Yüzyıllara uzanan bir tarihe sahip
olan Kırgız el sanatları göçebe yaşam
şartlarında doğmuştur. Yüksek dağlar,
ayna gibi şeffaf göller, yerin canlı kilimleri mesabesindeki çiçekler ve çimenler
veKırgızistan’ın emsalsiz tabiatı el sanat ürünlerinde akislerini bulmuştur.
Böylece renkli keçelerin mozaik tekniği
ile işlenmesiyle oluşan kilimler (şırdak),
yurtanın ayrı parçalarının bağlanması
için kullanılan kumaşlar (teriye taar),
yurtanın parmaklığı için kullanılan
işlemeli kamış (çınnalgan çiy), göçebe
yaşama uygun süslü deri ve tahta ev
eşyaları ve birçok başka güzel eşyayı
yaratma geleneği meydana gelmiştir.
Kırgız halk hünerlerinin en muhteşem eserlerinden biri debir yerden
başka yere at veya deve üzerinde kolayca nakledilip, kurulabilen Kırgızların evi - yurtadır. Hayvancılık ve ziraat
gibi daimi esas faaliyetlerinin yanında,
insanlar hane halkı üretimi ve esnaflık aracılığıyla, kendileri elde ettikleri
(yün, deri vb.) veya başka yerlerden
getirdikleri hammaddelerden (demir,
gümüş vb.) günlük hayatlarında gerekli olabilecek eşyaları üretebilmekteydiler. El sanatları konusundaki bütün
bilgiler babadan oğula, nesilden nesile
aktarılarak, milletin tarihi ile birlikte
gelişmekteydi.Milli el sanat ürünleri
hüneri ve değişikliği ile ayırt edilmektedir.Ürünlerin, sanat işlenişi ile pratik
kullanımının bir arada bulunması gibi
harika bir özelliği vardır.
108
#12 2014
Göçmenlerin hayatında çok büyük önem taşımakta olan, nakliyatı
ve kurulması kolay olan yurta ile o zamanki insanların esas yardımcısı at
ile ilgili eşyaların işlenmesinde büyük
sevgi, önemseme ve maharet hissedilmektedir. 19. yüzyılda Kırgız dekoratif el sanatları çok yüksek bir seviyeye ulaşmıştır. Halkın ruhi hayatı ve
kabiliyetlerini yansıtmakta olan renk
ve desenler esas süsleme araçları olarak kullanılmaktadır.Halk uzmanlarının yarattıkları eserlerde sadelik ve
güzelliğin muhteşem bir uyumu bulunmuştur.Kırgız millî kumaşlarının,
kilimlerin, nakışların, işlemeli kamışın, desenli keçelerin kompozisyonları
kırmızı renge önemli yer verilen çeşitli
canlı renkleri ile dikkati çekmektedir.
Desenler, halkın hayal ve tutkularını
gösteren muhteşem bir sanat mirasıdır. Bazı desen formlarının ise bronz
dönemine ait olduğu ispatlanmıştır. Bu
desenlerin başka bir özelliği de, Orta
Asya, Kazakistan, Kafkasya ve Volga
Vadisi'nden oluşan geniş bir bölgede
yaşayan halkların kültür ortaklığını
kendinde toplamasıdır. Desenlerin birçoğu halk arasında adlandırılmıştır.
Bu adlandırmalar çoğunlukla çok eski
zamanlardan beri kullanılmakta, hayvan ve bitki, dünyasını, göçebe hayatı
yansıtmaktadır.
Bu desenlerin bazıları bugün bile
birçok el sanat dalında geniş şekilde
kullanılmaktadır. Bunların arasında en
yaygın olanlar: "Koçkor Müyüz" (koçboynuzu), "Kıyal" (hayal), "Karga Tırmak" (karga tırnağı), "Toğuz Döbö"
(dokuz tepe)'dür. Kırgız el sanatlarında
koyunyününden, keçeden ve kumaşlardan elde edilen eşyalar önemli yer
tutmaktadır. Keçe; göçmenin evi, yatağı, giyimi, at eyeri ve ev eşyalarının
yapılmasında kullanılan temel malzemelerden birisidir. Şırdak ve Ala Kiyiz
gibi işlemeli keçe kilimlerinin yapımı
konusunda yüksek uzmanlık seviyesine
ulaşılmıştır.Keçe mamullerinde, Kırgız
dekoratif el işlerinin temel sanat prensibi renklerin, desenlerin, fonların kompozisyon uyumu vasıtasıyla sunulmasıdır.Kamış saplarının renkli yünlerle
dokunması yolu ile elde edilen orjinal
işlemeli kamışlar büyük değer taşımak-
G olde n B ridge
tadır. Deri, keçe, kadife gibi malzemeler
üzerine yapılan nakış işlerinin desen,
motif ve teknik yöntemleri çok zengindir. "Tuş Kiyiz" adını taşımakta olan,
nakış tekniği ile işlenen duvar kilimleri, Kırgızların nakış konusundaki onurudur.Eskiden kımızın saklandığı deri
testiler (köökör) ve porselen tabakların
saklandığı kaplar orijinalliği ile dikkati
çekmektedir.İşlemeli desenler ile süslenmiş at koşumları da özel bir değere
sahiptir.Çağdaş halk kuyumcuları eski
zamanlardan kalmış yöntemleri kullanarak at takımlarını, erkek kemerlerini, deri ve tahta ürünlerini gümüş
plakalar ile süslemektedir.Kadınlar için
yerel kuyumcular bilezik, yüzük, küpe
gibi süsleri üretmektedirler.
Çok sade bir eski tezgâh (kırmacı)
aracılığıyla uzmanlar nefis görünümlü
tabaklar, testiler, kâseler yapabilirler.
Tahta ustaları (ciğaç usta) tarafından
yapılan yurtanın tahta kapıları, sandukalar, farklı tahta kaplar ve raflar
muhteşem, ince oymalar ile süslenir.
Kırgız millî kültürünün ayrılmaz bir
parçası olan el sanatları, hem halkın
eski kültürünü ve ruhî hayatını yansıtan tarihî bir kaynak olarak, hem
de çağdaş düşünsel ve tasavvurların
göstergesi olarak, çok değerli bir role
sahiptir.
Millet Beşiği: Yurta
Kırgız el sanatlarının ürünlerinin
büyük bir çoğunluğu Kırgız evi yurtada yer almaktadır. "Ak Örgö” -“Beyaz
Yurta”- olarak adlandırılan yurta, bütün Kırgız halkı için ev ocağını simgelemektedir. Göçebe bir millet için
en uygun vasıta olan bu ev, binlerce
yıldır değişmeden bugüne kadar kullanılmaktadır. Yurtanın yapısı ile düzeni, inanılmaz kolay ve elverişlidir.
Bu yuvarlak ev, uzun ince sırıklardan,
halatlardan, kapı ve evi tamamlayan
yuvarlak tunduktan (çatı) oluşmaktadır. Tunduk hem ışık geçiren pencere,
hem de baca yerine kullanılır. Evin
üst kaplaması "çiy" olarak adlandırılan hasır ve keçeden yapılmış olup,
kış soğuğundan ve yaz sıcağından korumaktadır.Yurtanın tam merkezinde
ocak, onun arkasında da evin refahını
gösteren sandıklar ve yatak denkleri
bulunmaktadır. Maharetli usta yurta
parçalarını 25 gün içinde yaparken,
bunlar ortalama olarak 25 yıl kullanılır. Yurtanın esas iç süs donatımını
milli desenlerin ihtişamı ve çeşitliliği
ile büyülendiren duvar ve yer halıları
temsil etmektedir.
Bu nefis el sanatı ürünlerin renk
ve esrarengiz şekilleri neşe ve sıcaklık
taşımaktadır.Yurta sırıkları renkli şeritler ile sarılır. "Terme" desenleri, nakışlar ve saçaklar mutfak takımlarının
ve diğer ev ürünlerinin saklandıkları
"Baştık" duvar çantalarını, torba ve
muhafazaları süslemektedir. Zamanla
yurtada bulunan birçok eşya eski işlevi
ve önemini kaybetmiş ve oda süslerine
dönüşmüştür. Modern apartmanlarda
artık bu ev süsleri gelen misafirlere ev
sahibesinin zevk ve kabiliyetlerini aktarırlar. Böylece, yurta sadece elverişli
ve konforlu bir yaşama aracı olarak kalmayıp, zengin kültür mirasını taşıyan
derin, kapsamlı ve estetik bir çerçeve
haline dönüşmüştür.Kentsel yaşam tarzının gelişmesi ile yurta mukaddes bir
hava ile çevrilmiştir. Yurta'yı tamamlayan "tunduk" Kırgız Cumhuriyeti
bayrağında yer alan güneşin tam merkezinde yer almaktadır. Yurtaya özgü
şekiller, Bişkek'teki Pobeda merkezi
caddesindeki mimari eserde olduğu
gibi, birçok çağdaş mimari eserlerde
de görülmektedir.
#12 2014
109
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
G olde n B ridge
yurtlarını kaybedip farklı yerlerde
farklı yaşam biçimlerinde hayatlarını
idame ettirmek zorunda kalmalarına dek. Türkiyede yaşayan Kırımlılar da, Nogaylar da kımız yapımı bildiğim kadarıyla yok, zaten olmasıda
çok zordu zaten, otlaklar ve büyükçe
bir sürü gerekiyor bu işin devamlılığı
için, Türkiyede bu işi bildiğim kadarı
ile İzmir kemalpaşada Alaş isimli bir
çiftlikte Kazaklar yada Kırgızlar yapıyorlar, bu da ticaretten çok bir gönül
işi, göçmen gelmiş ve bu günkü pazarlama olanaklarının bulunmadığı
zamanlarda bu kültürü korumakda
zaten pek mümkün değildi.
KIMIZ NEDİR
KIMIZ
Baytalından, baytal bölüp beredi
baylap kımız işsene
Maytagından maytak bölüp beredi
padişahlık sürsene.
Baytalından batyal bölüp bersede
Boylap boylap kımız ışbem men
EDİGE destanından
Halk arasında sütten yapılğan
içimlikler ğayet populâr edi.
18. yüzyılın sonlarında Kırım
Hanı tarafından kendisine kımız ikram edildiği zaman, Fransız diplomat
Baron de Tott, “Önyargılı olmasaydım, tadını beğenebilirdim” diyor.
Yüzyıl evveline kadar kırımlıların,
nogayların hayatlarında kımız önemli bir yer tutmaktaydı, taki yerlerini
110
#12 2014
Kımız, kısrak sütünün fermante
edilmesiyle elde edilen geleneksel içecek. Orta Asya bozkırlarında yaşayan
halklar arasında bugün de önemli bir
içecektir.Süt şekerince zengin olan
kısrak sütünden îmâl edilen kımız,
beyazımsı bir sıvıdır.
KISRAK SÜTÜNÜN
ÖZELLİKLERİ
Kısrak sütü yüksek şeker, laktik asit ile A, B ve C vitamini oranları açısından, eşek sütünün yanı sıra,
insan sütüne en yakın türdür. Mayalanınca alkol derecesi %2-6 bir içki
haline gelmektedir. “Kısrak sütü hem
fizik ve hem de kimya bakımından
inek sütünden çok ayrılır.En görülen
ayrılık sütlerin kazein kısmındadır.
İnek sütündeki kazein, süt ekşidiği
zaman, kaba, yayvan ve çabuk çöken
tortular halini alır. Kısrak sütünün
kazeini ise, süt ekşidiği zaman ufak
pamuk parçaları gibi olur. Çok ince
olur ve sütün sıvı haline tesir yapmaz. Ağızda duyulamayacak kadar
küçük zerreler halinde sütün içinde yüzer.Bu bakımdan kadın sütüne
benzer... Beygir ve eşek sütü, insan
sütü gibi albüminli süt grubundan
olduğu için, vücudumuzca kolaylıkla
benimsenir. Albüminli sütler az yağlı,
fakat şekerce zengindir. Şeker bakımından kadın sütüne yakındır. Yağ
da, diğer sütlere oranla daha azdır.”
Kısrak sütü bir çok özellikler bakımından anne sütüne benzerlik göstermektedir. Kısrak sütünün şeker
oranı yüksektir, toplam proteinin %
50 sini laktalbumin ve laktoglobulin
oluşturur. Bu özellikle kımızın kendine özgü niteliklerinin oluşmasında
esas rolü oluşturmaktadır.
KIMIZIN TARİHİ
Mayalanmış kısrak sütü olan kımız, Orta Asya Türk toplumlarında
çok eski bir tarihe sahiptir. Müslümanlıktan önce Türkler arasında yaygın olarak kullanılmıştır, Anadolu’da
da Selçukluların kımız içme geleneğini
sürdürdüklerini biliniyor. Yazıcı Ali,
Selçukname adlı eserinde Alaaddin
Keykubad’ın Konya’da verdiği ziyafetlerde, şerbetlerden başka kımızın
sunulduğunu kaydetmişti.
Erken Osmanlı döneminde de kımız, Türk toplumundaki önemli yerini bir müddet korumuştu. 1299 tarihinde hakanlığını ilan eden Osman
Bey’in bağlılık törenine katılanlara
birer bardak kımız sunulmuştu. Bu
kımızı içenler hakanlarına sadık kalacaklarını ifade etmişlerdi. At eti ve
kısrak sütünün mekruh sayılması,
Osmanlıların bunlardan vazgeçmele-
rine yol açan en önemli nedendi.Sarhoş edici olması sebebiyle İslâmiyetin
haram kılması, Müslüman Türklerin
kımızı terk etmesine sebep oldu.
Ancak kımızın çeşitleri vardır.
Kıpçaklarda başlıca üç çeşit kımız
bulunur:
Savmal kımız-Taze kımız: Bu tür
kımız ikinci çalkalamadan sonra elde
edilir.
Erek kımız: Kara kımıza sağmal
karıştırılarak yapılır.
Kara Kımız: Kımızın en serti olan
kara kımıza eski kımız da denebilir.
Kara kımız nitelemesi, bu tür kımızın
renginden değil, mestlik, sarhoşluk
kuvvetinden kaynaklanır (Şıra, alkol
derecesi artmış şıra, şarap ile denkleştirilebilir) Bir başka sınıflandırma
şöyle yapılmış İki tür kımız vardır: Ak
Kımız ve Kara Kımız. Ak kımız mandalina, portakal gibi yemişlerden daha
az alkol içerir.
Ak kımız bir kaç ay kadar bekletildiğinde alkol oranı artar ve kara kımız denilen alkollü ve lezzetli bir içki
durumunu alır. Kımız mezesiz içilir.
Bu, kımızın başlıca özelliğidir. Ayrıca
kımız, vücudu besleyen birçok mad-
deler içerir. Onun içindir ki kımızın,
verem, sıtma gibi hastalıklarla asabi
rahatsızlıklara iyi geldiği söylenir. En
eski Türk içkisi olarak bilinen kımızın
Hun Türklerine kadar uzanan bir tarihi vardır. Başka bir deyimle kımız,
Hunlardan itibaren bütün Türk boylarında görülen bir içkidir. Kımızın
yapılışı, kullanılışı, etkileri başlı başına bir kültür dalı oluşturmaktadır.
Kımız, kısrak sütünden üretilir. Kısrak
sütü, inek sütüne göre bazı üstünlükler
taşımaktadır; yağı az, şekeri çoktur:
ekşimeye, mayalanmaya elverişlidir;
alkolleşmesi kolaydır. İnek sütünün
ise şekeri az, yağı fazladır. Bu yüzden mayalanması, alkolleşmesi aynı
derecede kolay değildir, Kısrak sütü
hem fizik ve hem de kimya bakımından inek sütünden çok ayrılır. Kadın
sütüne benzer.."Kımız üretiminde gerçekte kısrak sütü kullanılmasına rağmen inek sütü de kısrak sütüne benzetilerek kullanılmaktadır. Kımız deve
sütünden de yapılır. Ancak deve sütüne kısrak sütü karıştırılması gerekir;
deve ve kısrak sütlerini karıştırmak
suretiyle elde edilen kımıza Kımran
ya da Kumran denir.
#12 2014
111
A l tin Köprü
112
Golden Bridge
#12 2014
Р УБР ИК А
ЖУР Н АЛА
РУБ РИ КА
ЖУРНАЛА
A ltin K öprü
G olde n B ridge
#12 2014
113
A l tin Köprü
114
Golden Bridge
#12 2014
Р УБР ИК А
ЖУР Н АЛА
РУБ РИ КА
ЖУРНАЛА
Altin K öprü
G olde n B ridge
#12 2014
117
A l tin Köprü
Golden Bridge
A ltin K öprü
Rusya'da Yaşanan Kriz
Türkiye Gıda ve Turizm
Sektörünü Etkileyebilir
Ukrayna krizi, Batılı ülkelerin
yaptırımları, petrol fiyatlarında yaşanan düşüş, jeopolitik belirsizlikler
ve küresel ekonomide yaşanan durgunluk yıl başından bu yana tedirgin olan Rusya ekonomisini krizin
eşiğine getirdi.
Ukrayna krizi, Batılı ülkelerin
yaptırımları, petrol fiyatlarında yaşanan düşüş, jeopolitik belirsizlikler
ve küresel ekonomide yaşanan durgunluk yıl başından bu yana tedirgin
olan Rusya ekonomisini krizin eşiğine getirdi. Türkiye’nin ikinci büyük
ticari ortağı Rusya’da yaşanan krizin,
turizm sektörü ve ihracat yapan gıda
üreticilerini olumsuz etkilemesinden
endişe ediliyor.
Öncelikle, petrol varil fiyatlarının 115 dolar seviyesinden 60 doların altına inmesi ülke ekonomisini
olumsuz etkiledi. Rus analistlere göre
petrol varil fiyatlarında 1 dolarlık gerileme ülke ekonomisine yıllık bazda
2 milyar dolarlık kayıp olarak yansıyor.Bütçenin yarıdan fazlası petrol
ve doğalgaz gelirlerinden oluşuyor.
Petrol varil fiyatları 60 dolar seviyesinde devam ederse Rusya ekonomisi
2015’de yüzde 4,5 küçülecek.
İkinci olarak, Kiev’de yaşanan
devrim, Kırım’ın ilhakı ve doğu Ukrayna’da yaşanan savaş nedeni ile rezervler 100 milyar doların üzerinde
eriyerek 420 milyar dolara kadar ge-
118
#12 2014
riledi. Yıl sonuna kadar 20-25 milyar
dolar, gelecek yıl da 150 milyar dolar
dış borç ödemeleri var. Rusya Merkez
Bankasına göre yıl sonunda 120-130
milyar dolar civarında olması beklenen nakit çıkışı önümüzdeki 3 yıl
içinde devam edecek. Likidite sorununun yaşandığı ülkede alım gücü
de giderek zayıflıyor.
Üçüncü olarak, mali piyasalarda yaşanan sorun doğrudan rubleyi
etkiledi. 1998 sonrası sert düşüşleri
yaşayan rublede kayıp yüzde 50’leri
buldu. Dün akşam saatlerinde 64 rubleyi aşan dolar Merkez Bankası’nın
faiz oranlarını yüzde 10,5’den yüzde 17’ye çıkarmasının ardından 59
rubleye kadar geriledi. Ancak düşük
petrol fiyat baskısı ruble üzerinde
devam ediyor. Rusya Merkez Bankası’nın rezervleri korumak amacı
ile rubleyi serbest dalgalanmaya bırakması belirsizlik oluşturuyor. Her
türlü gelişmeden etkilenmeye açık
kur yapısı Rusya’ya yönelik ihracatı
doğrudan etkiliyor.
Dördüncü olarak, Rusya’yı tek
başına değerlendirmemek gerekiyor.
Rusya’da yaşanacak bir kriz, Ukrayna, Belarus, Kazakistan ve diğer eski
Sovyet ülkelerini de etkiler. Özbekistan, Kırgızistan, Ermenistan ve
Tacikistan gibi ülkelerin ekonomisinde Rusya’da çalışan vatandaşlarının gönderdiği paranın yüzde 50’lere
G olde n B ridge
varan katkısı var. Rublenin aşırı değer kaybı bu transferi de orta vadede olumsuz etkileyebilir ve bu ülkelerin ekonomilerinde de kırılmalara
neden olabilir.
Türkiye açısından özel sorunlarda henüz ilerleme sağlanabilmiş değil. TIR ve ürün kotalarında henüz
ilerleme sağlanamadı. 22 Aralık’ta
tarafların bir kez daha masaya oturması ve Türkiye’nin 40 bin TIR kota
talebini ele alması bekleniyor. Rusya’ya 2014’de 1,3 milyar doları bulan
gıda ihracatının 2015’de iki katına çıkarılma hedefi de zor. Rusya’da 3 ay
önce 150 rubleye (5 dolar) pazarda
satılan domates şimdi 3 dolara geriledi.Üçüncü ülkelerin TIR’larına ek
komisyonlar ödeyerek 7-8 bin dolar
maliyetlerle Rusya’ya gıda göndermek
ticari olmaktan çıkacak.
Son olarak, Rusya’dan Türkiye’ye
giden turist sayısı 2013’de 4,3 milyonu buldu. 2014’de bu rakamın geçilmesi beklenirken, 2015 için belirsizlik
sürüyor. Doların aşırı değerlenmesi
nedeni ile yurt dışı erken rezervasyonlarda yüzde 40’lara varan daralma görülüyor. Türkiye’ye giden Rus
turistlerin Türkiye ekonomisine katkılarının 4-5 milyar dolar civarında
olduğu tahmin ediliyor.Aşırı değerlenmiş kur, faiz oranlarında yaşanan
artışın Türkiye rezervasyonlarına
da olumsuz yansımasından endişe
ediliyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir
Putin’in 1 Aralık’ta ÜDİK zirvesi için
geldiği Ankara’da revize edilen 2023’e
kadar 100 milyar dolarlık toplam ticaret hacmi hedefi orta vadede sıkıntıya girdi. 2008’de 38 milyar dolar
olan toplam ticaret hacmi 2014’de
32 milyar dolarda kalması bekleniyor.Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı ise
8 milyar dolardan 6 milyar dolar seviyelerine geriledi. Rusya ekonomisinin küçülme riski, rublenin aşırı
değer kaybı, enflasyon rakamlarının
artması ve alım gücünün zayıflaması, Türkiye’nin Rusya ile ekonomik
ve ticari ilişkileri yeniden sağlam bir
zemine oturtmasını zorunlu kılıyor.
#12 2014
119