Oseanografya İlminin Tarihçesi ve Dünyada Oseanografya Çalışmaları

Oseanografya İlminin Tarihçesi ve Dünyada Oseanografya Çalışmaları

DERS III
Oseanografya İlminin Tarihçesi ve Dünyada Oseanografya Çalışmaları
Oseanografya bilimi yeni bir bilimdir ve temeli deniz ve okyanus araştırmalarına
dayanmaktadır. Deniz ve okyanusların araştırılması işlerine ancak XVIII. y.yılın sonlarına
doğru başlanmıştır. Çalışmaları başlatan milletler arasında İngilizler önde gelmektedir.
1768- 1780 yılları arasında kaptan James Cook’un önderliğinde Endeavour ve Resolutıon
adlı gemilerle Atlantik Pasifik ve Hint Okyanusları araştırılmıştır (İnandık 1967). Kaptan
Cook en fazla Pasifikte çalışmış ve bu okyanusun bir haritasını çıkarmıştır (1768-1780).
Kaptan Cook Pasifiğe üç sefer yapmıştır. 1.seferinde (1768-1771) Endeaovur adlı gemisiyle
Güney Amerika kıtasının güney ucundan dolaşarak (Le Maire boğazı) Pasifike geçmiş burada
önce Tahiti adalarını bulmuş, sonrada sırasıyla önce Yeni Zelandayı ve daha sonra da
Avustralyayı keşfetmiştir (1770). Kaptan Cook’un gezilerine iki botanist de katılmıştır.
Kaptan Cook 2. gezisinde (1772-1775) Resolution adlı gemisiyle Antarktika kıyılarına kadar
inmiş ve Yeni Zelandaya gelmiş ve güney Pasifiği dolaşmıştır. Buralardaki bazı adaları
(Oster, Paskalya) ilk kez keşfetmiştir. 3. gezisini (1776-1780) Discovery adlı gemiyle
gerçekleştirmiştir. Bu sırada yine doğuya doğru giderek Tasmanya adasını bulmuştur. Sonra
Pasifiğin kuzeyine doğru çıkmış fakat 1779 yılında Hawai adalarında öldürülmüştür.
Arkadaşları keşif gezisini devam ettirmişler ve kuzey Amerikanın batı kıyılarını takib ederek
Aleut adalarına ve Bering boğazına kadar gelmişler buradan tekrar güneye dönerek Kamçatka
kıyılarından Japonya ve Filipinlere doğru inmişlerdir. Kaptan Cookun gezilerine daima bilim
adamları ve hatta ressamlarda katılmışlardır. Böylece Pasifik okyanusunun tanınması
konusunda çok önemli bilgiler elde edilmiş ve ilk haritaları yapılmıştır.
1831-1836 yılları arasında HMS Beagle adlı gemi Atlantiki katedip, güney Amerikanın
güneyindeki Beagle kanalından Pasifik okyanusuna geçmiştir. Bu geziye meşhur alim
Charles Darwin de katılmıştır. Galapagos adalarını incelemiş, gemi Yeni Zelandaya da
uğrayıp 1836 da İngiltereye geri dönmüştür. Darwin “Türlerin kökeni” adlı kitabını bu
geziden sonra yazmıştır.
Daha sonraki yıllarda yine İngilizler tarafından gerçekleştirilmiş olan Challenger
Ekspedisyonu (1872-1876) da okyanus ve denizlerin keşfi ve oseanografya bakımından çok
önemli bir keşif gezisidir. Challenger buharlı gemisi (Korvet)* dünyanın bütün okyanuslarını
4 yıl boyunca dolaşıp materyal, bilgi ve belge toplamıştır. Bu sırada 70 000 deniz mili (130
000 km) ( 1 deniz mili 1852, 01 m=1.85 km) yol katetmiş ve o zamana kadar bilinmeyen
4000 hayvan türünü kataloglamıştır.
Şekil : Challenger Ekspedisyonunda takibedilen rota.
Almanlar Okyanus araştırmalarına ancak I.dünya savaşı yıllarında başlamışlar ve Meteor I, II,
III isimli gemileri ile araştırmalarını bugüne kadar yürütmüşlerdir. Meteor I ve Meteor II
Atlas Okyanusunda çalışmıştır. Meteor III ise tüm okyanuslarda dolaşan bir gemidir.
Günümüzde ABD, Rusya, Fransa, Japonya, Danimarka, Norveç, İsveç, Hollanda gibi
devletler Deniz ve Okyanus araştırmalarına büyük önem veren devletler arasında başta
gelmektedir. Bu devletlerin çeşitli adlardaki araştırma gemileri Okyanus ve denizlerde
araştırmalarını halen yürütmektedirler.
Bibliyografya
Cook, J. (2006), “James Cook Dünyanın Çevresinde Yolculuk Öyküleri”,Çeviren Aysel
Altınel, İthaki Yayınları, İstanbul.