egzersizler, koruyucu, tedavi edici ve muayene pozisyonları

KÜLTÜR
SOSYAL
ANTROPOLOJĠ
HEDEFLER
Bu üniteyi çalıştıktan sonra;
 Kültür kavramının tarihsel gelişimini anlatabilecek
 Kültür kavramının farklı kullanıldığı alanları sayabilecek
 Kültür kavramının değişik kullanımlarını ayırt edebilecek
 Kültür’ün tanımını yapabilecek
 Kültür sistemini oluşturan değişkenleri ifade edebilecek
 Kültür’ün özelliklerini listeleyebilecek
 Kültür’ün özelliklerini analiz edebileceksiniz
ĠÇĠNDEKĠLER
 Giriş
 Kültür kavramına tarihsel bakış
 Kültür kavramının değişik alanlardaki kullanımı
 Kültür’ün tanımları
 Kültür sistemini oluşturan değişkenler
 Kültür’ün özellikleri
 Özet
 Değerlendirme
HAFTA
8
Kültür
1-GiriĢ
Sosyal-kültürel antropolojinin konusu kültürdür. Kültür, kavram olarak çok sayıda
insanbilimci tarafından tanımlanmaya çalışılmıştır. Kavramın oldukça zengin ve uzun bir
tarihçesi vardır. En geniş ve kabul edilen tanımıyla “kişinin, toplumun bir üyesi olarak
kazandığı bilgi, inanç, sanat, hukuk, ahlak, adet, gelenek, alışkanlık ve yeteneklerin
karmaşık bütünü" olarak ifade edilmektedir.
2-Kavrama Tarihsel BakıĢ
Sosyal bilimciler çok sayıda fazla tanımı olan kültür kavramı hakkında; “bir kavramın bu
kadar çok tanımı varsa onun tanımlanamayacağını kabul etmek gerekir” diye
düşünmüşlerdir. Bu bağlamda, kültür sözcüğünün oldukça zengin, uzun ve ilginç bir
tarihçesi vardır.
Tarihçeyi özetleyecek olursak, günlük konuşmalarımızda ya da sanat ve bilim
çalışmalarında kullandığımız kültür sözcüğü, Latince kökenli olup Türkçe’ye
Fransızca’dan geçmiştir. Latince’de colere, tarımla ilgili olarak, sürmek, ekip biçmek
karşılığında kullanılıyordu. Cultura ise, ürün, ekin anlamlarında bu etkinliğin sonucu ile
ilgiliydi. Voltaire Fransız Devrimi öncesinde kültür’ü insan zekâsının oluşumunu ve
gelişmesini belirleyen bir terim olarak kullanınca, sözcük değişik bir anlam kazanmıştır.
Fransızca’dan Almanca’ya geçtikten sonra uygarlık anlamı ile kullanılmış, zamanla bütün
Avrupa dillerine yayılmıştır. İngiliz antropolog Tylor, 1871′de ona bilimsel bir içerik
kazandırınca da önemi gittikçe artan bir kavrama ve aynı zamanda bir uğraş alanına
dönüşmüştür. (1,2)
3-Kavramın değiĢik alanlardaki kullanımı
Nereden ve neresinden bakılırsa bakılsın kültür kavramının tümü için ortak olan kimi
tanımlamalar vardır ki bunlardan ilki kültürün organik olduğu, bir başka deyişle
değişimin ve buna bağlı olarak etkileşim içinde olduğudur. Her canlı varlık gibi yaşlanır,
etkinliğini ve hareket becerisini kaybeder ve sonuçta işlevini tamamlayarak yok olur.
Buradan hareketle, hiç bir kültür öğesinin hareketsiz ve durağan olduğunu söyleyemeyiz.
Çünkü kültür kavramının varlığı için temel etmen, bir insan topluluğu ve onu oluşturan
aile ve bireylerin varlığıdır. Kaynaklara baktığımızda öncelikle şunu fark ederiz: Bütün
kültür öğeleri (en soyuttan, en somuta dek), insan tarafından var edilmiştir. Yani kültürün
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
2
Kültür
temel kaynağı insandır. Kültür örüntüsünü oluşturan her düşünce, her kurum, her nesne
insan tarafından yaratılmıştır. Kültürün değişik anlamlarda kullanımının kaynağı,
sözcüğün tarihçesiyle de ilgilidir. Tarihçe de de söz edildiği gibi kültür farklı topluluklar
ve bilim adamları tarafından farklı şekillerde kullanılmıştır (1,2,3).
Eğitimcilere göre kültür, eğitim yoluyla kazanılan içeriktir. Eğitim ise, bu muhtevayı
kazandıran süreçtir. “Eğitimsiz kültür, kültürsüz eğitim” düşünülemez. Bir kişi,
diğerinden daha fazla kitap okumuş ve daha fazla şey biliyor olabilir. Ama daha az
okuyan, diğerinden daha kültürlü olabilir. Çünkü, kültürlü olan, bilgiyi yaşamında
uygulama başarısı göstermiş olandır. Her bilgi anında kültür olmaz, kültüre dönüşmez.
Bilgili olmak başka, kültür başka şeydir.
Günlük dilde kültür, eğitim-öğretim süreci, bu sürecin kazandırdığı, genel ve mesleki
kültür, İslam Kültürü, spor kültürü vb. anlamında kullanılır.
Bilim ve felsefede kültür, insanların ve toplumların yapıp, öğrenerek kazandığı her şey
(tutum, davranış ve değerler), kısaca uygarlık (medeniyet) anlamında kullanılmaktadır
(2,3). Daha kapsamlı ve ayrıntılı olarak kültürün değişik kullanımlarını aşağıdaki tabloda
görüldüğü gibi dört anlam grubunda inceleyebiliriz.(Tablo 1)
3
Tablo 1.Çeşitli Kültür Kavramları ve Anlamları (2)
Anlamlar
Kavramlar
Kullanma Alanlarına göre
Bilimsel anlamda kültür
Genel
Uygarlık
Nitelikler Görevler
Özel
Çin, Hint, Fransız
Tarihsel, bütünsel
ve evrimsel
Batı ve İslam kültür
ya da uygarlığı gibi
Beşeri alanda ve günlük
Eğitim
dilde kültür
Genel, mesleki ve teknik
Değerlendirici, eleştirici, geliştirici,
eğitim; tıp, hukuk, din
öğretici,yayıcı
sanat ve fen eğitimi vb.
Estetik alanında kültür
Maddi ( Teknolojik )
ve biyolojik alanda kültür
Sanat
Üretim
Gotik, Barok,Rönesans,
Eleştirici,eğitici, güzelleştirici,
modern sanat vb.
estetik
Avcılık, tarım ve
Günlük toplumsal yaşamı
endüstri kültürü,
destekleyici ; üretici, deneyci vb.
“mikrop kültürü”gibi.
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Kültür
4-Kültürün tanımları
İngiliz Antropolog Tylor, 1871'deki yazılarında kültürü, "kişinin, toplumun bir üyesi
olarak kazandığı bilgi, sanat,
gelenek,görenek ve benzeri beceri, alışkanlık ve
yeteneklerin karmaşık bütünü" olarak tanımlar( 1,2).Bu tanım kültürün tüm özelliklerini,
özünü ve biçimlerini içine alan bütüncü bir tanımlamadır. Tylor'ın döneminden bu yana
kültür tanımları hızla çoğalmış ve çeşitlenmiştir. Amerikalı iki insanbilimcinin yaptığı bir
derlemeye göre Kültür 164 farklı tanımlamaya sahiptir. Yakın dönemde yapılan tanımlar,
gerçek davranışla bu davranışın ardında yatan soyut değerler, inançlar ve algılar
dünyasını birbirinden ayırma eğilimindedir (1,2). Aşağıda kültür ile ilgili değişik tanımlar
verilmiştir:
-Kültür, bir toplumun ortaklaşa sahip olduğu ve üyelerine yaydığı, davranışa yansıyan, o
davranışı yaratan ve yorumlamada kullanılan görüşler, değerler ve algılardır.
-Bir toplumun tarihsel süreç içinde ürettiği ve kuşaktan kuşağa aktardığı her türlü maddi
ve manevi özelliklerin bütününe kültür denir.
-Kültür, toplumun yaşayış ve düşünüş tarzıdır. (4)
-Kültür, tarihsel, toplumsal gelişme süreci içinde yaratılan bütün maddi ve manevi
değerler ile bunları yaratmada, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insanın doğal ve
toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünü, hars ve ekin’ dir.
(5,6)
-Kültür, bir grup insan tarafından belli bir zaman aralıklarında üretilmiş olan gelenekler,
inançlar, sanat, müzik ve diğer insan düşüncesi ürünleri olarak yada “belli bir grup
insanın bir şeyleri yapış şekilleridir” (6).
- Kültür, bir topluma veya halk topluluğuna özgü düşünce ve sanat eserlerinin bütünüdür.
-Kültür, muhakeme, zevk ve eleştirme yeteneklerinin öğrenim ve yaşantılar yoluyla
geliştirilmiş olan biçimidir (5).
- Kültür, toplum insanoğlu, eğitim süreci ve kültürel muhteva gibi değişkenlerin ve
bunlar arasındaki karmaşık ilişkilerin bir işlevidir (6).
-Leininger’e göre kültür; değerler, inançlar, roller ve yaşam stilleri hakkında öğrenilen
ve nesillere aktarılan bilgi birikimidir (7).
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
4
Kültür
- Ruth Benedict'e göre kültür, bir topluluğun tüm faaliyetlerini yansıtan ve onu diğer tüm
toplumlardan ayıran eylem ve düşünceler dizinidir(8).
- Bozkurt Güvenç'e göre kültür, oldukça karmaşık bir örüntü olup; toplum, insanoğlu,
eğitim süreci ve kültürel muhteva gibi değişkenlerin ve bunlar arasındaki karmaşık
ilişkilerin bir bütünü ve işlevidir. (8).
5-Kültür Sistemini OluĢturan DeğiĢkenler
Kültürün bir bütün ya da sistem olduğu söylenir. Kültür kavramı bir harita gibidir ve belli
bir toplumdaki kültürel öğeleri kuram ve süreçleri ve bunlar arasındaki karşılıklı ilişkileri
temsil eder. Kültür kavramını, onu oluşturan somut değişkenlerle ilişkili olarak iki ayrı
model çerçevesinde inceleyebiliriz.
5.1-Piramid modeli : Bu model Tylor’un kültür tanımından hareketle oluşturulmuştur.
Modelde kültür kavramı, toplum, insan, muhteva ve öğrenme gibi ana değişkenler ve
bunlar
arasındaki ilişkiler çerçevesinde somutlaştırılır (2)
5
ġekil 1.Kültür kavramı ve piramid modeli
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Kültür
5.2-Yumak modeli: Bu model, değişik görüşlere sahip sosyal/kültürel insanbilimcilerin
üzerinde anlaştıkları bir değişkenler listesini yansıtan bütüncü bir modeldir Bu modelde
kültür sistemini oluşturan kurumlar aşağıda listelenmiştir.
*Doğal çevre
*Tarih ve kaynaklar
*Aile ve akrabalık
*Sağlık ve beslenme
*Eğitim
*Yerleşmeler
*Ekonomi ve teknoloji
*Bilim ve sanat
*Din ve devlet
*Kültürel çevre ve tarih çevresi
*Kişilik sistemi ve dil (2)
6
ġekil 2.Kültür kavramı ve yumak modeli
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Kültür
6-Kültürün Özellikleri
Geçmiş ve günümüzdeki pek çok kültürü karşılaştıran antropologlar, bütün kültürlerin
paylaştığı bazı temel özellikler olduğu sonucuna varmışlardır. Bunları incelemek,
kültürün önemini ve işlevini anlamamızı kolaylaştıracaktır.
6.1-Kültür PaylaĢılır
Kültür, paylaşılan görüşler, değerler ve davranışların ölçütüdür; bireyin eylemlerini
gruplar için anlaşılır kılan ortak belirleyicidir. İnsanlar ortak bir kültürü paylaştığı için
belirli koşullarda diğerlerinin nasıl davranacaklarını ve davranışlara nasıl karşılık
verebileceklerini kestirebilirler. Farklı kültürlere ait insan grupları, örneğin terk edilmiş
bir adada zaman içerisinde yalnız bırakılmış bir grup insan, kendine özgü bir toplum
oluşturabilir. Hayatta kalmak gibi ortak bir çıkar etrafında toplanabilir, birlikte çalışmak
ve yaşamak için teknikler geliştirebilirler. Ancak grup üyeleri adadan kurtulduktan sonra
bu grup dağılacak ve her biri kendi kimliğine ve kültürel geçmişine geri dönecektir. Bu
grup yalnızca zaman içinde oluşmuş bir kitledir, kültürel bir varlık olmamıştır. Toplum,
ortak bir yaşam alanını, dili ve kültürü paylaşan, hayatta kalmak için ortaklaşa çaba
gösteren insan grubu olarak tanımlanır. İnsanların birbirlerine bağımlılık şekli aile
ilişkilerinde, ekonomik, iletişim ve savunma sistemlerinde görülebilir. Bunun ötesinde
toplumun üyeleri, ortak bir grup kimliği duygusuyla da birbirine bağlıdır.
Toplumun tüm üyeleri tarafından paylaşılmasına rağmen kültür, tek biçimlilik
göstermeyebilir. Herhangi iki insan paylaştıkları kültürün özelliklerini tamamen
paylaşmayabilir, bazı farklılıklar gösterebilirler. En azından bir insan toplumunda erkek
ve kadının rolleri arasında farklılık vardır. Bu fark, kadının doğurma gibi ayırt edici
biyolojik bir niteliğinin yanı sıra erkek ve kadın anatomisindeki belirgin ayrılığa dayanır.
Bütün kültürler cinsel farklılıkları açıklayarak ve bunlara karşı ne yapılacağını
belirleyerek bu farklılıklara anlam vermeye çalışırlar. Hatta bütün kültürler, farklılıkların
ortaya çıkardığı bu iki insan türünün birbirleriyle ve dış dünyayla nasıl bir ilişki
geliştirmesi gerektiğini de belirler. Her bir kültür, bunu kendine özgü yöntemlerle
yaptığından dolayı, toplumdan topluma büyük farklılaşmalar oluşmaktadır( 1,2,9 ).
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
7
Kültür
6.2-Kültür Simgelere Dayalıdır
İnsan davranışının çoğu işaretler, sesler, amblemler ve başka bir şeyi anlamlı bir biçimde
yansıtan simgelerle ortaya konur. Şeyler ve onların temsil ettikleri arasında kalıtsal ya da
gerekli bir ilişki bulunmadığı için simgeler keyfidir. Simgeler, ancak insanlar bu
simgelerin iletişim içindeki kullanımları konusunda hemfikir olduğu zaman anlam
kazanırlar. Aslında ulusal bayrak, nikah yüzüğü ve para gibi bazı simgeler; toplumsal
hayattan, dine, politikaya ve ekonomiye kadar, kültürün tüm boyutlarına girmiştir.
Hepimiz dini bir simgenin bu dine inanan kişiler üzerinde nasıl bir etkisi olduğunun
bilincindeyizdir. İslamiyetin hilali, Hristiyanlığın haçı ya da Yahudiliğin Davut Yıldızı,
İnkalar için güneş, Hindular için inek, Kızılderililer için beyaz bufalo buzağısı ya da
herhangi bir dini tapınma nesnesi, inananlara yıllarca sürmüş mücadeleyi ya da eziyeti
çağrıştırabilir ya da bir felsefeyi ya da ya da inancı akıllara getirebilir.
Kültürün en önemli simgesel boyutu dildir; dil nesneleri ve düşünceleri temsil etmek için
sözcüklerin kullanılmasıdır. Dil aracılığıyla insanlar, bir nesilden diğerine kültürlerini
aktarabilir. Dil özellikle birikerek çoğalan ve paylaşılmış deneyimlerden öğrenmeyi
mümkün kılar. Dil olmadan kişiler; olaylar, duygular ve yaşadıkları deneyimler hakkında
başkalarına bilgi aktarımında bulunamazlar (1,9).
6.3-Kültür Toplumsaldır
Kültür bir toplumun ya da toplumsal grubun temel özelliğidir. Kültüre özgü öğretiler
örgütlenmiş birliklerde, gruplarda ya da toplumlarda yaşayan insanlarca oluşturulur ve
paylaşılırlar. Bir grubun, toplumun üyeleri tarafından ortaklaşa paylaşılan alışkanlıklar,
değerler, davranışlar o grubun/toplumun kültürüdür. Toplumların doğal varlık alanında
var olması gibi, kültürler de toplumsal varlık alanında var olurlar ( 1,2,9).
6.4-Kültür TümleĢiktir
Kültür, birbirinden ayrı parçaların bir araya gelerek oluşturduğu, düzenli bir bütün olarak
işlev gösteren, iyi yapılandırılmış bir sistem olarak ele alınır. Bu parçaların her biri
kendine özgü nitelikleriyle ve büyük sistem içinde ait olduğu yeriyle ayrı bir birim olarak
kabul edilse de antropologlar işin aslının anlaşılmasının çok daha zor ve kültürel birimler
arasındaki sınırların çoğu zaman belirsiz olduğunun bilincindedir. Ancak kültürün tam
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
8
Kültür
olarak işlev gösterebilmesi için, bütün boyutlarının oldukça tümleşik olması
gerektiğinden antropologlar bu birimlere bütünden kopuk bir biçimde odaklanmaktan
kaçınırlar. Bunun yerine, her bir birim, daha geniş bir bağlamda ele alınır ve ilişkili
olduğu kültürel özelliklerle bağlantıları dikkatle incelenir.
Daha genel bir ifade ile bir toplumun kültürel özellikleri üç sınıfa ayrılabilir: toplumsal
yapı, alt yapı ve üst yapı. Toplumsal yapı, toplumun üyelerini bir arada tutan, kurallarla
yönetilen ilişkilerle ve bu üyelerin hakları ve yükümlülükleriyle ilgilidir. Ev halkı, aileler,
kurumlar, güç ilişkileri ve politika; toplumsal yapının bir parçasıdır. Toplumsal yapı
gruba bağlılığın benimsenmesine uğraşır ve insanların çalışarak kendileri ve bakmakla
yükümlü oldukları kişiler için yiyecek ve barınma gibi temel gereksinimlerini
karşılayabilmelerini sağlar. Bu yüzden grubun toplumsal yapısı ve ekonomik temelleri
arasında doğrudan bir ilişki vardır ve bu ilişki insanların yaşamlarını kazanmaları için
kullanılan geçim yöntemlerini, araçlarını ve bütün diğer maddi donatımları da kapsar.
Geçim yöntemleri, toplumun temel gereksinimlerini karşılamak için var olan kaynakların
kullanılmasını da içerdiğinden kültürün bu boyutu alt yapı olarak da bilinir. Ekonomik temellerin yanı sıra, paylaşılan bir kimlik bilinci ve dünya görüşü de bir toplumu bir arada
tutmaya yardımcı olur. Bir grup insanın dünyayı şeklini, sorunlarını ve olanaklarını- ve
bu dünyadaki kendi yerlerini anlamlandırmakta kullandığı bu görüşler, inançlar ve
değerler bütünü, ideoloji ya da üst yapı olarak adlandırılır. Dini ve ulusal ideolojiyle
birlikte üstyapı, bir toplumdaki insanların kendileri ve çevrelerindeki her şey hakkında
sahip oldukları düşünceleri yapılandırır ve yaşamlarına anlam ve yön verir. Birbirlerini
etkileyen ve pekiştiren bu üç bağımsız yapı, hep birlikte kültürel sistemin bir parçasını
oluştururlar ( 1,9).
6.5-Kültür Tarihi ve süreklidir
Kültür, bir milletin tarihte var olduğu günden başlayarak bugüne kadar uzanan ve yavaş
yavaş gelişerek yol alan değerler bütünü olduğundan tarihîdir ve göreli süreklilik vasfı
taşır. Her toplumda bu sürekliliği sağlayan, o toplumu kültürü ile diğerlerinden ayıran,
farklı kılan öğeler (gelenek ve görenekler) vardır. Bugünkü kültürel değerlerimiz
geçmişteki
değerlerden etkilenerek şekillenmiştir (2,10).
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
kültürel
9
Kültür
Kültür bir toplumun tarihsel zenginliğidir. İnsan açısından, içinde yaşadığı dünyada
sadece karnını doyurmak yeterli değildir; o, aynı zamanda resim, müzik, felsefe ve din
gibi çeşitli ilgi alanlarına da gereksinme duyar. Bu temel kültürel değerlerden yoksun
tutulan toplum, topraktan köküyle sökülüp çıkarılmış bir bitki gibi kendini boşlukta
hisseder, beslenemez ve
yok olur (8).
6.6-Kültür Hem Öğrenilir Hem Öğretilir.
Kültür, doğarken beraberimizde getirdiğimiz genetik bir miras değildir; öğrenme yolu ile
kazanılır.
Kişi, kültürü içinde büyüyerek öğrenir ve kültürün bir nesilden diğerine
aktarılması sürecine kültürlenme denir. Bir başka biçimde söyleyecek olursak, kültürle
doğmayız, ama kültürel bir ortamda dünyaya geliriz. İster Eskimoların iglu denilen ve
çok ilkel koşulları yansıtan kar evinde, isterse tam teşekküllü bir doğum kliniğinde
doğmuş olsun, bebeğin dünyaya gözlerini açmış olduğu yer yine de bir kültürel çevredir.
Dünyaya gelen her bebek ait olduğu topluluğun kültürel değerleri doğrultusunda, o
ortamın koşullarına göre yetiştirilir (1,2,8,9).
6.7-Kültür Devingendir
Kültürler kendi içlerindeki ve çevrelerindeki hareketlere ve eylemlere karşılık veren
devingen sistemlerdir. Bu sistemdeki bir öğe değişirse ya da dışarıdan bir kuvvet baskı
uygularsa, bütün sistem bu değişikliğe uyum göstermek için harekete geçer. Yeterli bir
şekilde işlev gösterebilmesi için kültür, değişen koşullara uyum gösterebilme esnekliğine
sahip olmalıdır. Bütün kültürler doğaları gereği devingendir ancak bazı kültürler
diğerlerine göre daha az değişiklik gösterir. Eğer bir kültür çok katı ya da durağansa ve
üyelerinin değişen koşullar karşısında uzun dönemde ayakta kalmalarına yetecek araçları
sağlayamıyorsa bu kültürün yaşaması beklenemez. Öte yandan, bazı kültürler değişikliğe
o kadar açıktır ki ayırt edici özelliklerini kaybederler(1,2,9)
6.8-Kültür gereksinimleri karĢılayıcı ve doyum sağlayıcıdır
Kültür, üyelerinin temel biyolojik gereksinimlerini ve bunlardan doğan ikinci derecedeki
gereksinimleri çoğu zaman ve önemli ölçüde karşılar.(2)
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
10
Kültür
7-Özet
Sosyal-kültürel antropolojinin konusu olan kültür, en geniş ve kabul edilen tanımıyla
“kişinin, toplumun bir üyesi olarak kazandığı bilgi, inanç, sanat, hukuk, ahlak, adet,
gelenek, alışkanlık ve yeteneklerin karmaşık bütünü" olarak ifade edilmektedir. Ancak
kültür kavramı çok değişik anlamlar karşılığında da kullanılmaktadır. Kültür, bilim
alanında “uygarlık”, beşeri alanda “eğitim”, estetik alanda “güzel sanatlar”, teknolojik ve
biyolojik alanda “üretme, tarım, yetiştirme” anlamında kullanılmaktadır Kavramın birçok
kişi tarafından yapılmış değişik tanımları vardır. Bu tanımlarda ortak olarak gözlendiği
gibi bütün kültürlerin paylaştığı birtakım temel özellikler vardır. Bunlardan bazıları
kültürün, öğrenilir, toplumsal, tarihi ve devingen olduğudur.
11
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Kültür
OKUMA PARÇASI ……
James Harris isimli bir Afrikalı-Amerikalı profesör Kızılderili kökenli çocuklara eğitim
konusunda seminer verir. Seminerde 60 kızılderili çocuk bulunur. Seminer oldukça canlı
ve eğlenceli geçer. Fakat seminer bittiğinde Dr. Harris oldukça üzgün olarak: "Tam bir
başarısızlık" diyerek duygularını belirtir.
Semineri gözlemlemek üzere orada bulunan Çinli bir psikolog "Hayır, aksine çok büyük
bir başarıydı. Çocukların sizi ne kadar çok sevdiğini görmediniz mi?" diye sorar.
Profesör üzüntü içinde devam eder "Ama yüzlerinde hiç ifade yoktu".
Çinli psikolog açıklamaya başlar "Afrikalı-Amerikalı öğrenciler için bu beklenti doğru
olabilir ama Kızılderili kökenli çocuklar için pek geçerli değil. Bu çocuklar kültürel
olarak ister negatif olsun ister pozitif, toplum içinde duygularını gizlemek üzere
eğitilmişlerdir. Sonuç olarak yüz ifadelerinden duygularını anlamak oldukça zordur.
Kızılderili insanlar her zaman duyguların gizlenmesini olgunluk ve bilgelik olarak
görmüşlerdir."
Profesör ikna olmamış bir şekilde devam eder "Defalarca sormama rağmen bir tane bile
soru sormadılar".
Çinli psikolog açıklamaya çalışır "Sormadılar çünkü size saygı gösteriyorlardı. Pek çok
kızılderili, topluluk içinde soru sormamak gerektiğine inanır. Bunun nedenleri arasında
1. Eğer akılcı bir soru sorarsa dikkatleri öğretmenin üzerinden alıp kendi üzerine
toplayabilir. Bu alçak gönüllü bir davranış sayılmaz ve bir açıdan kendini
gösterme çabası yada ukalalık olarak görülebilir.
2. Eğer soru aptalca ise gülünç duruma düşebilir.
3. Soru iyi yada kötü olsun öğretmenin yeterince açık olmadığı izlenimi doğurabilir.
Bu büyüklere saygı gösterilmesi kuralına direk olarak karşı çıkmak demek olur.
Sonuç olarak hiç bir zaman kızılderili bir kişinin Amerikalı birisi kadar soru sormakta
istekli
olmasını
bekleyemezsiniz(www.hatunca.net/cigdemalper.../128-kulturelfarkliliklar)
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
12
Kültür
DEĞERLENDĠRME SORULARI
1. Kültür’ü bir toplumun üyesi olarak insanoğlu’nun öğrendiği bilgi, sanat, gelenek,
görenek ve benzeri yetenek, beceri ve alıĢkanlıkları içine alan karmaĢık bir bütün
olarak tanımlayan kimdir?
A) Taylor
B) Ruth Benedict
C) Leininger
D) Voltaire
E) Durkheim
2. Kültür kavramının ana değiĢkenlerini inceleyen yumak modelinin merkezinde
hangi değiĢken yer alır?
A) Biyoloji
B) Tarih
C) Dil
D) Aile ve soy
E) Üretim
3. Hangisi kültürün özellikleri açısından yanlıĢ bir ifadedir?
A) Kültür hem öğrenilir hem öğretilir
B) Kültür tarihi ve süreklidir
C) Kültür bireyseldir
D) Kültür simgelere dayanır
E) Kültür dinamiktir
CEVAPLAR
1. A
2. C
3. C
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
13
Kültür
YARARLANILAN KAYNAKLAR
1. Haviland AW ve ark. Kültürel Antropoloji (Çev. İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu)
İstanbul 2008. Kaknüs Yayınları
2. Güvenç B. Antropoloji (İnsanbilim), Eskişehir 1996. Anadolu Üni. Açık Öğretim
Fakültesi Yayınları
3. Kültür Nedir-Kültür Hakkında ? http://www.forumtayfa.com/genel-kultur/170079
4. http://www.bisanat.com/yazilar/detay/652-Kultur-Nedir
5. Kültür nedir ne demektir? http://www.felsefe.gen.tr/kultur_nedir_ne_demektir.asp
6. Kültür. http://www.ozyazilim.com/ozgur/marmara/ik/image14.gif
7. Kuğuoğlu S. Transkültürel Hemşirelik. Ed: Karadakovan A, Eti aslan F. İn: Dahili
ve cerrahi hastalıklarda bakım. 2010: 85-98
8. Özbek M. Dünden bugüne insan
www.1001kitap.com/Bilim/.../insan104kultur_nedir.html
9. Tezcan M. Kültürel Antropoloji, Ankara 2008. Maya Akademi
10. Kültürün
Özellikleri
http://www.uslanmam.com/sosyoloji-bilimi/583499-
kulturun-ozellikleri.html
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
14