Bonzai eroinden daha tehlikeli

SENTETĠK KANNOBĠNOĠD (BONZAĠ)
Bonzai olarak adlandırmakta olduğumuz yeni nesil bu uyarıcı madde genel olarak uluslararası
polisiye literatürde ‘’ spice’’ adı altında tanılandırılmaktadır. Ülkemizde kullanımın hızla
artmakta olduğu bu uyarıcı madde üretiminde sıklıkla kullanılan bonzai ağacının yaprakları
sebebi ile bonzai adını almıştır. En önemli husus burada kurutulan madde olarak herhangi bir
başka bitkinin yapraklarının da kullanılabiliyor olmasıdır.
07.01.2011 tarihli ve 2011/1310 sayılı B.K.K. (13 Şubat 2011 tarih ve 27845 sayılı Resmi
Gazete) Tarihli BKK kararınca uyuşturucuların murakebesi kanunundaki uyuşturucu ve
uyarıcı maddelerin listesine ekleninceye kadar yoğun bir kullanım alanı bulmuştur.
Bahse konu B.K.K da 2. Maddede adı geçen maddeler Ģunlardır;
Sentetik kannabinoidlerden:
a) JWH-018
b) CP 47,497
c) JWH-073
ç) HU-210
d) JWH-200
e) JWH-250
f) JWH-398
g) JWH-081
ğ) JWH-073 methyl derivate
h) JWH-015
ı) JWH-122
i) JWH-203
j) JWH-210
k) JWH-019
Karar kapsamında suç teşkil eden maddelerin Esrarın etkin maddesi olan THC ye benzer
etkilere sahip olması sebebiyle kuru otlara emdirilmek suretiyle esrar görünümü
kazandırmaktadır. Çok az miktarlardaki etken maddeden yüksek miktarlarda üretim
yapılabilmesi maddenin polisiye manada mücadelesinde hem zorluğuna hem de önemini
ortaya koymaktadır. Genel olarak Çin menşei olarak ortaya çıktığı söylese de herhangi bir
yerde
üretiminin
kolay
mümkün
olduğu
bilinmektedir.
1
Spice adı altında internette online satış sitelerinden 2006 yılından itibaren satışında artış
görülmesi ile dikkat çekmiş ve tahminen bu ivmesi 2004 yılına kadar gittiği düşünülmektedir.
Zengin aromalı egzotik tütsü, insan kullanımı için değildir şeklindeki ibarelerin aksine yoğun
olarak dumanı çekilerek kullanılan ve esrara benzer etkiler yaratan bir maddedir.
Spice silver, spice gold,spice diamond, Spice Arctic Synergy, Spice Tropiccl Synergy, Spice
Egypt,Yucatan Fire, Smoke, Sence, ChillX, Highdi’s Almdröhner, Earth Impact, Gorillaz,
Skunk, Genie, Galaxy Gold, Space Truckin, Solar Flare, Moon Rocks, Blue Lotus, Aroma,
Scope gibi bir çok farklı isim ve ambalaj adı altına satılmaktadır.
İsveç REİTOX ulusal ofisinin 2007 yılında 10 gram civarındaki ufak yakalama ile yayınladığı
rapor ile resmi olarak bu ürünlerin takibi hususunda erken uyarı sistemi 2008 yılında
başlamıştır.
2008 yılı boyunca Alman ve Avusturya makamları tarafından Spiceın içeriğini tespite yönelik
adli tahkikat yürütmüşlerdir. 19 Aralık 2008 tarihinde Avusturya NFP resmi olarak
Avusturya AGES Pharm Med isimli kurumu eliyle yürütülen çalışmalar sonucunda JWH-018
(Naphthalen-1-yl-(1-pentylindol-3-yl)methanone) ( genel kimyasal adı 1-Pentyl-3-(1naphthoyl)indole) maddesinin psikoaktif CB reseptörlerini içerdiğini bildirmiştir. Bu içerik
son olarak Spice Gold, Silver and Diamond isim altında bulunan ürünler içerisinde tespit
edilmiştir.
Bu psikoaktif maddelerin Avusturya ve Almanya’da ki bazı medikal veya kimya şirketleri
tarafından üretildiği tespit edilmiştir.
Avusturya’ nın resmi açıklamasından birkaç gün önce açıklama yapan Alman NFP JWH-018
i rapor etmiştir. Jwh- 018 maddesi naphthoylindole dir ve aminoalkylindole ailesinden bir
maddedir. Kimyasal şekli esasen tetrahidorkarbon (THC) ile benzer özellikler
2
göstermektedir. Ve bu madde 1995 yılında yapılan bir sentez sonucunda ilk kez bulunmuştur.
JWH–018 İngiltere; Slovakya Finlandiya ve İrlanda da rapor edilmiştir.
2-[(1R,3S)-3-Hydroxycyclohexyl]-5-(2-methyloctan-2-yl)phenol) ;
Almanya da THC- Pharm ürünleri içerisinde JWH-018 tespit edilerek Alman NFP tarafından
rapor edilmiştir.
JWH- 018 ilk olarak 1995 yılında deneyler sırasında sentez edilmiştir. Amino alkaline iodin
ailesinden naphthoylindole dir.
Yapısal olarak Δ9-tetrahydrocannabinol (THC) kimyasal yapısında farklılıklar
bulundurmaktadır. Fakat hayvanlar üzerinde benzer etkileri olduğu hatta daha etkili olduğu
analitik detaylarda ortaya çıkmıştır.
20 haziran 2009 yılında Alman NFP EMCDDA ı sentetik kannobionid olan CP 47,497 (2[(1R,3S)-3-Hydroxycyclohexyl]-5-(2-methyloctan-2-yl)phenol) Freiburg üniversitesi ve
Alman federal polis teşkilatının tanımlandığı hususunda bilgilendirmiştir. Sentetik
kannobionidlerin CB reseptörlerinin THC ile çok benzer özelliklerinin ve etkilerinin olduğu
belirtilmiştir.
Avrupa dışında 2009 yılında
Amerika DEA tarafından
sentetik kannobionid olan HU210 —(6aR,10aR)-9(Hydroxymethyl)-6,6dimethyl-3-(2-methyloctan-2yl)-6a,7,10,10atetrahydrobenzo[c]chromen-1ol maddesi rapor edilmiştir.
Birleşik Devletler Gümrük
İdaresi tarafından küçük ama önemli oranlarda Temmuz 2009 da yakalamalar yapmıştır.
Birleşik krallıkta yapılan üç SPİCE ürününde etken maddesi olarak rapor edilmiştir.
Danimarka ve Hollanda da yapılan yakalamalar ile JWH ailesinin JWH-018 in düşük alkalin
homologu olan JWH- 073 tespit edilerek rapor edilmiştir.
JWH -018 e benzer olarak CB1 ve CB2 reseptörleri içermesi sebebi ile bu reseptörlerin THC
ye yakın etkilerinin olmasına neden olur.
Her iki yakalamalarda ilk olarak bahse konu olan madde Spice olarak adlandırılan ürün
formunda yakalanmamış toz formunda iken yakalanmıştır. Finlandiya ve Almanya da
akabinde spice tarzı ürünlerde etken madde olarak tespit edilmiştir.
Ekim 2009 de Almanya ve Birleşik Krallık yeni iki sentetik kannabinoid rapor etmişlerdir.
JWH-398 (1-Pentyl-3-(4-chloro-1-naphthoyl)indole) TICTAC isimli bir şirketin şubat ile
temmuz 2009 tarihleri arasında online satış yaptığı üç ayrı bitkisel ürün adı altında satılan
ürün yakalamasında rapor edilmiştir. Ayrıca fenilasetilindiole olan JWH-250 (2-(2Methoxyphenyl)-1-(1-pentylindol-3-yl)ethanone) MAYIS 2009 yılında alman federal
3
kriminal polisi tarafından yakalanmış ve sadece tek olarak CB1 reseptörünün olduğu tespit
edilmiştir.
Profesör Alexandros Makriyannis
( Sentetik Kannabinoidlerin Mucitlerinden )
Halen northeastern üniversitesinde görev yapmakta olan bir bio-organikkimya uzmanıdır.
1994 yılında sentetik kannabinoid reseptörlerinin karşılığının tespiti. (AM-251)
1995 yılında ilk CB2 reseptörünün karşılığının tespiti (AM-630)
1996 yılında metabolik olmayan ilk endokannabinoidin geliştirilmesi ( AM-
356)
ile başlayan çalışmaları devam ederek CB1 veCB2 reseptörlerinin tespiti ve bunların
antogonistlerini tespit etmiştir.
Endokannabionidler üzerindeki çalışmaları ile kendi adının başharflerini taşıyan
kannabinoidlerin bulunması ile neticelenmiştir.
ÖZETLE
KĠMYASAL
YAPILARI
VE
ĠLGĠLĠ
GEÇMĠġĠ
Genel olarak teknik kimyasal bilgiler çerçevesinde bir açıklaması olsa da özetle esrar
maddesinde insan biyolojik yapısını uyaran CB reseptörleri bulunan ve değişik farmakolojik
amaçlar çerçevesinde yapılan araştırmalarda tespit edilen etken maddelerdir.
Kannobionidlerin yarattığı etkilere benzer etkilere sahip olması sebebi ile sentetik
kannobionidler
olarak
adlandırılmaktadırlar.
4
Sentetik kannobionidler Δ 9-tetrahydrocannabinol (THC) olan esrarın etken maddesi ile
kimyasal olarak benzer bir yapısal özellik gösteren esrarla benzer etkileri olan bir maddedir.
THC ye benzer özellikleri olan reseptörleri beyin ve diğer organlara tesir etmektedir.
Farmakolojik deneyler ile geçmiş 40 yıl içerisinde gelişme göstermiştir. her ne kadar ki
istenmeyen
psikoaktif
etkileri
mevcuttur.




Temel iki kannabinoid reseptörü ( CB) 1980 li yıllarda bulunmuştur. CB1 genel olarak
merkezi sinir sisteminde görülmektedir. CB2 reseptörü ise bağışıklık sistemi ile bağlantılıdır.
Anandamine
isimli
etken
madde
ise
1992’li
yıllarda
bulunmuştur.
THC olarak belirtilen doğal ürüne benzer özellikleri olan kannabinoid reseptörler 4 ana
bölümde incelenmektedir.
THC nin analogları klasik kannobionidler olarak adlandırılan ve sade dibenzopran halkalarına
sahip olan gruptur. HU-210 isminin kaynağını Hebrew Universitesinde icad olması
nedeniyle baş harfilerinde almıştır. THC nin analogları oaln ve kasik kannobionidler olarak
adlandırılan DİBENZOPYRAN halkalarına sahiptirler. nabilone ve dronabinol ve bir çok
benzeri bulunmaktadır. bunlardan ikisi kemoterapi sonrası mide bulantısını engellemek
amaçlı kullanılmaktadır.
1970 li yıllarda pfizer isimli alman ilaç firması cyclohexylphenol ( CP) serisini geliştirmiştir.
Bu kimyasal literatürde klasik olmayan kannabinoidler olarak adlandırılan ürünleri elde
edilmesini oluşturmuştur.
1990 lı yıllarda daha sonra üreticisi tarafından JWH birleşimleri olarak adlandırılacak olan
naphthoylindoles, naphthylmethylindoles, naphthoylpyrroles, naphthylmethylindenes and
phenylacetylindoles gibi bir çok serinin üretimi ABD de gerçekleştirilmiştir.
Naptiloylinindoles e örnek olarak JWH-015 ve onun n-pentil homologu JWH- 018 ; JWH-018
in alkali homologu JWH-073 u belirtebiliriz. Fenilasetindiole örnek olarak JWH-250 ise
Almanya da tespit edilmiştir.
Muhtemel olarak oleamide gibi birkaç yağ asidi içeren muhtelif ürünler diğer bir sınıfı
oluşturmaktadır. Anandamide ile ortak yapısal özelliği olan oleamide in kannabinoid
reseptörü içerdiği kesin değildir. Genel olarak plastik atıklarında bulunmaktadır.
Spice ürünlerinin yakalanmaları sonrasında yapılan testler ile zaman içerisinde birçok etken
madde tanımlanarak rapor edilmiştir.
Bu ürünlerin satışlarının genel olarak internet üzerinden yapıldığı görülmektedir. Bu sitelerin
ana
dili
kaynak
ülke
konusunda
fikir
verebilen
bir
olgudur.
Avusturya, Almanya, Macaristan, İrlanda, Lüksemburg, Lituanya, Letonya, Portekiz ve
birleşik krallık ta büyük veya küçük marketlerde satıldığı, Lituanya da seks shoplarda satıldığı
Lüksemburg da ise benzin istasyonlarında bile satışının tespit edildiği bildirilmiştir.
KULLANIM ALANLARI VE KULLANICI TÜRLERĠ
Genel olarak esrar kullanıcıları tarafından daha uzun etkisi ve legal olarak uzun süre
satılmasından
dolayı
kullanılmıştır.
Özellikle Almanya’daki kullanıcıların bir kısmının legal biogenic maddelere merakı olan
şahıslardan
olduğu
tespit
edilmiştir.
His ve duyu peşinde koşanların ve deneme amaçlı kullanıcı profili de bulunmaktadır.
Spice ve Spice benzeri ürünlerin içeriği olan etken sentetik kannobionidlerin Avrupa
ülkelerinde 2009 yılında ilk olarak Avusturya ve Almanya olmak üzere yasaklanmaya ve
kontrol
altında
alınmaya
başladığı
görülmektedir.
Leonotis leonurus ve Nymphaea caerulea isimli bitkilerde aynı kanuni düzenlemeler ile kanun
kapsamında alındığı görülmüştür. Leonotis leonurus Afrika aslan kulağı ve aslan kuyruğu gibi
5
isimler ile tanınan ve Afrika da sarhoşluk vermesi sebebi ile kullanılan bir bitkidir. ve
Nymphaea caerulea Nymphaea caerulea, ayrıca Mısır mavisi zambak veya "Kutsal Mavi
Lotus," mavi bir su zambağı Nil nehri boyunca ve diğer ülkelerde (örneğin Tayland) boyunca
meydana cinsinin Nympaea (nilüfer), denir. Psikoaktif özellikleri olan başka bir
bitkidir. Sentetik kannobionidlerin ticaretini yapan suç örgütlerinin bu etken maddeleri
emdirme suretiyle uyarıcı veya yatıştırıcı özelliği olan güney Amerika ve Afrika halkları
tarafından kullanılan bu iki bitkiye benzer birçok bitkiyi kullandıkları bilinmektedir. Spice
isimli ürünlerin ticaretini yapanlar maddeleri bu sebeble gıda takviyesi olarak da piyasa
sürmektedirler.
Ülkelerin yasal düzenlemeleri sırasında kanun kapsamında aldıkları ürünlerden biri de ticari
adı CESAMET olarak bilinen maddedir.
SAĞLIĞA OLAN ETKĠLERĠ
Yapılan araştırmalarda şuana dek sentetik kannabionidlerin gerçek kendi özellikleri sebebi ile
ölüme neden olacak bir toksik etkiye sahip olmadığı rapor edilmiştir. Ancak yeni çıkan
versiyonlar ile ölüm vakalarının olduğu tespit edilmiştir. Yan etken maddelerin de öldürücü
etkiye sahip olduğu bilinmektedir.
Maddelerin bitkisel ürün içindeki dozaj farklılıkları da bir çok sağlık problemine neden olan
farklı bir sebep olarak önümüze çıkmaktadır. Bağımlının kullandığı maddedeki etken
maddenin homojen olarak dağılmamış olması sebebi ile yüksek dozda aldığı ve bunun da
vücutta ani ve büyük tahribata neden olmaktadır.
Şu ana kadar net olarak ters etkileri olarak rapor edilen rahatsızlıklar
·
Aşırı stres , bunalım, çalkantı
·
Hipertansiyon nöbetleri
·
Hypokalemia (düşük potasyum düzeyi)
AraĢtırmacılar esrardaki yüksek dozdaki etkilerin
benzerlerinin görülmesine rağmen çok daha tehlikeli
oluĢtuğunu vurgulamaktadır.
Psikolojik semptomların özellikle psikoziz e neden olduğuna dair ciddi deliller
bulunmaktadır. Birleşik devletlerde akut böbrek hasarı ile Sentetik Kannabionid kullanımı
arasındaki bağlantıları araştırılmaktadır. JWH-018 ın kullanımının istemik inme vakaları ile
bağlantısı gözlenmiştir.
2012 yılında Birleşik Krallık ta annihilation ismi ile pazarlanan bir maddenin kullanımı
akabinde hastaneye başvurması akabinde polisin yaptığı baskınlarda birçok işyerinde satılan
ürünler üzerinde yapılan incelemede birçok sentetik kannabionid olduğu tespit edilmiştir.
6
SON GELĠġMELER
Sentetik kannabionidlerin ortaya çıkmasından beri bitkisel tütsü karıĢımlarında bir çok
kez tespit edilmiĢtir. Birçok ülke esrar reçinesine benzer ürünler içerisinde tespit
edildiğini rapor etmektedir. Yasal yükseltici ( yasal uyarıcılar) ürünlerinin satıldığı
iĢyerlerinde ‘’ bangsolid’’ ve ‘’ afgansolid’’ gibi isimler ile piyasaya sürülmektedir.
Bu ürünler esrar reçinelerinin kullanıldığı ülkelerde kabul görmektedir. Ayrıca sentetik
kannabionidler uyarıcılar sedatifler ve halisinojenler gibi yeni psikoaktif maddelerde de
tespit edilmektedir. Bu durum kazara veya kasıtlı olabilir ancak bazı ecstacy tabletlerde
tespit edilmiĢtir.
Diğer dikkat çekici bir geliĢme ise doğal esrar içerisinde tespit ediliyor olmasıdır. Bunun
nedeninin de etkisinin artması için konulduğu tahmin edilmektedir.
Hasat zamanını azaltma amaçlı olarak üretim yapanların teknik olarak kullandıkları bir
yöntem olabileceği düşünülmektedir.
Elektronik sigaraların su filtreli kartuşlarında nikotin ile birlikte tespit edilmiştir.
Sentetik kannabionidler her geçen gün yeni varyasyonları ile insan sağlığına olan zararı
sebebi ile toplumlar açısından ciddi tehlikelere neden olmuştur.
"BONZAĠ EROĠNDEN DAHA TEHLĠKELĠ"
Denizli'de Özel Tekden Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Zeynep Oflaz, son dönemde
gençler arasında kullanımı artan ve ölümlere yol açan, sentetik uyuşturucu türü olan bonzainin
eroinden daha tehlikeli olduğunu söyledi.
7
Dr. Zeynep Oflaz, uyuşturucu madde içerikli olan ve kullanımı esnasında insan
metabolizmasına çok zararları dokunan bonzainin tamamen uyuşturucu maddeden ve bazı
bitkilerin yapraklarına karıştırılarak elde edildiğini belirtti. Bonzainin kullanan kişiyi bağımlı
hale getirdiğini vurgulayan Dr. Oflaz şöyle dedi:
"Bonzai, sentetik cannabinoid ismi altındaki birçok maddeden oluşur. Tamamen kimyasal bir
uyuşturucu olan bonzai, bir kereden bir şey olmaz düşüncesiyle kullanan gençleri pençesi
altına alır ve bağımlı hale getirir. Bonzai eroinden daha tehlikeli. Bonzai beyin hücrelerinde
kısa sürede büyük hasarlara neden olurken, genetik yatkınlığı olan kişilerde şizofreni benzeri
etkiler meydana getirir, hatta ölümlere neden olur. Dikkatli olun ve çocuklarınızı koruyun."
Yan etkileri
Bonzainin geçici körlük ve geçici felç durumu gibi sonuçlar da doğurduğunu belirten Dr.
Zeynep Oflaz, açıklamasını şöyle sürdürdü:
"Bazı kişilerde ani kalp durmalarıyla ölümlere neden olabiliyor. Bonzai eroinden daha fazla
yan etkiye sahip. Ayrıca eroine göre çok daha ucuz ve kolay ulaşılabiliyor. Ailelerin çocukları
yakından izlemesinde yarar var. Çocuğa otoriter ve baskıcı değil, uzlaşıcı yaklaşmalı,
fikirlerine saygı duymalı ve aile ortamında beklentisini karşılayacak girişimlerde
bulunmalıyız. Anne- baba olarak. sürekli başarılı olsun diye çocuklarımızı baskı altına almak
yerine onlara vakit ayırmalıyız. Çocuklarımız dışarıda takıldıkları gruplar içerisinde kendini
değerli hissettikleri anda ne yapılıyorsa ona uyuyor."
8