CENE ve YUZ TRAVMALARI

ÇENE-YÜZ TRAVMALARI
Çene Yüz Yaralanmaları
• Tedavi aşamaları
–
–
–
–
İlk yardım ve acil tedavi
Erken tedavi
Kesin Tedavi
Kontrol
Basit “Bridle” Bağlama



Geçici redüksiyon ve
sabitleme
0.5 mm çaplı tel ile
lokal anestezi altında
yapılır
Kırık hattının her iki
tarafından ikişer diş
bağlanır.
!
Maksillofasiyal Kırıkların Meydana
Gelişi, Etyolojisi ve Görülme Sıklığı
Kırığa Şeklini Veren Faktörler
•
•
•
•
•
•
Gelen kuvvetin büyüklüğü
Gelen kuvvetin yönü
Travmayı oluşturan ajanın kesit alanı
Kemiklerin direnci ve kafanın pozisyonu
Etkilenen bölgenin anatomik özelliği
Özellikle alt çenede kas yapışıklıkları
Kırık Oluşturabilecek Kuvvet miktarları
G=Yer çekimi
Burun kemiği
30 G
Zigoma
50 G
Angulus
70 G
Glabella bölgesi
80 G
Maksilla orta hat
100 G
Üst orbital kenar
200 G
!
Kas Yapışıklıkları ve Kırıkların
Deplasmanı
Etyoloji ve Görülme Sıklığı
• En yaygın sebepler trafik kazaları ve şiddete maruz kalmadır
• Avrupa’da %35.6 ile trafik kazaları, Amerika’da %69 ile
şiddet en yaygın sebeptir
• Türkiye’de genel kabul gören bir oran yoktur
– 1000 vakalık bir seride trafik kazaları %32.4, şiddet %32, düşme ise
%27.1 ile en önemli sebepler olarak gösterilmiştir.
– 16 yaşından küçük bireylerde en önemli kırık sebebi düşmedir. Diğer
önemli sebepler (sırasıyla) trafik kazası, spor-oyun kazasıdır.
!
Aylara Göre Kırık Vakaları
• Çene yüz bölgesinde görülen travmaların %60’ından
fazlasında diğer bölgelerde de kırık mevcuttur.
Sadece
çene yüz
kırığı
Kombine
kırık
Kırık Vakalarının Yaş ve Cinsiyete Göre Dağılımı
Erkek
Kadın
Kadın
25%
Erkek
75%
• En çok 20-30 yaşlarında görülür.
• Erkek çocuklarda kız çocuklarından 2 kat fazla görülür.
• 14 yaş civarında maksiller anterior alveoler ve kondil kırıkları
çoğunluktadır.
!
Anatomi
Yüz Anatomisinin Üç Bölgesi
• ÜST: Frontal kemiğin üst kenarı
ile orbitanın üst kenarı arası
• ORTA: Orbitanın üst kenarı ile
oklüzal düzlem arası
– Orbitalar, nazal kemikler, zigoma
ve maksiller kemikleri içerir
• ALT: Mandibula ve dişler
!
Yüzün Sinirleri
Çene Yüz Yaralanmalarında
Teşhis
Çene Yüz Yaralanmalarında Teşhis
“Tanrı size kulaklar, gözler ve eller verdi,
bunları hastada sırasıyla kullanın”
Sir William Kelsey Fry (1889-1963)
Çene Yüz Yaralanmalarında Teşhis
• Anamnez
• Klinik Muayene
– İnspeksiyon
– Palpasyon
• Radyolojik Muayene
– Direk grafiler
– Bilgisayarlı tomografi
– Stereolithography
(mevcutsa)
Anamnez
•
•
•
•
•
•
•
•
Hasta kimdir?
Kaza ne zaman oldu?
Kaza nerede oldu?
Kaza nasıl meydana geldi?
Kaza sonrası herhangi bir tedavi uygulandı mı?
Kaza bölgesinde diş, protez vs bulundu mu?
Hastanın genel sağlık durumu nasıldır?
Kazayı takiben mide bulantısı, kusma, şuur
bulanıklığı, baş ağrısı, amnezi, görme bozuklukları
veya konfüzyon olup olmadığı öğrenilir.
• Oklüzyonda değişiklik var mı?
• Ciddi yüz yaralanması
bulunan tüm hastalarda, emin oluncaya kadar - boyun
yaralanması da varmış gibi
davranılmalıdır.
Şok
• Çene yüz travmaları nadiren şoka sebep olur
• %60 diğer yaralanmalarla birliktedir
• Şok varsa diğer sebepler araştırılmalıdır
• Çocuklarda, kadınlarda ve yaşlılarda görülen çeneyüz travması, maruz kalınan şiddetin bir göstergesi
olabilir.
Aile İçi Şiddet
• İlişkilerin %20’sinde görülmektedir.
• 10:1 Kadın:Erkek
• En sık yüz ve kafa travması ortaya çıkar.
Yaşlılara Uygulanan Şiddet
• Diş çürükleri, cheilitis,
kötü hijyen, bakımsız
görünüm
• İlgi göstermeyen
saldırgan bakıcı
konusunda dikkatli
olunmalıdır.
Çene Yüz Yaralanmalarında Teşhis
• İnspeksiyon
–
–
–
–
–
–
–
–
Kanama
Otore (Kulak akıntısı)
Rinore (Burun akıntısı)
Şekil bozukluğu
Ekimoz
Ödem
Doku defektleri
Oklüzyon bozukluğu
!
İnspeksiyon
Abrazyon
Laserasyon
İnspeksiyon
Sublingual ekimoz
Basamak defekti, kret
Devamlılığında bozulma,
Oklüzyon bozukluğu
Sinir Fonksiyonları
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
N. Olfactorius
N. Opticus
N. Occulomotorius
N. Trochlearis
N. Trigeminus
N. Abducens
N. Facialis
N. Acusticus
N. Glossofaringeus
N. Vagus
N. Accessorius
N. hypoglossus
Sinir Fonksiyonları
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
N. Olfactorius
N. Opticus
N. Occulomotorius
N. Trochlearis
N. Trigeminus
N. Abducens
N. Facialis
N. Acusticus
N. Glossofaringeus
N. Vagus
N. Accessorius
N. hypoglossus
• Koku alma bozulması
• Fonksiyonu:
– Koku alma
Sinir Fonksiyonları
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
N. Olfactorius
N. Opticus
N. Occulomotorius
N. Trochlearis
N. Trigeminus
N. Abducens
N. Facialis
N. Acusticus
N. Glossofaringeus
N. Vagus
N. Accessorius
N. hypoglossus
• Anlamsız dik bakışların olması
• Fonksiyonu:
– Görme
Sinir Fonksiyonları
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
N. Olfactorius
N. Opticus
N. Occulomotorius
N. Trochlearis
N. Trigeminus
N. Abducens
N. Facialis
N. Acusticus
N. Glossofaringeus
N. Vagus
N. Accessorius
N. hypoglossus
• Pupillaların daralmasında bozukluk
• Üst göz kapağının sarkması
• Fonksiyonu:
– Göz hareketleri (lateral ve omuz
başına doğru hareket hariç
diğerleri)
– Pupil dilatasyonu
Sinir Fonksiyonları
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
N. Olfactorius
N. Opticus
N. Occulomotorius
N. Trochlearis
N. Trigeminus
N. Abducens
N. Facialis
N. Acusticus
N. Glossofaringeus
N. Vagus
N. Accessorius
N. hypoglossus
• Gözün omuz başlarını tam
olarak görememesi
• Fonksiyonu:
– Göz hareketi (sadece süperior
oblik kas hareketinden
sorumlu)
Sinir Fonksiyonları
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
N. Olfactorius
N. Opticus
N. Occulomotorius
N. Trochlearis
N. Trigeminus
N. Abducens
N. Facialis
N. Acusticus
N. Glossofaringeus
N. Vagus
N. Accessorius
N. hypoglossus
• Hafif dokunuşların
hissedilmemesi
• Masseter kas zayıflığı
• Fonksiyonu:
– Baş ve yüzün ağrı ve dokunma
duyusu (somatosensor)
– Çiğneme kasları
Sinir Fonksiyonları
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
N. Olfactorius
N. Opticus
N. Occulomotorius
N. Trochlearis
N. Trigeminus
N. Abducens
N. Facialis
N. Acusticus
N. Glossofaringeus
N. Vagus
N. Accessorius
N. hypoglossus
• Gözün dışa doğru
döndürülememesi
• Fonksiyonu:
– Göz hareketi (Sadece lateral
rektus kas hareketinden
sorumlu)
Sinir Fonksiyonları
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
N. Olfactorius
N. Opticus
N. Occulomotorius
N. Trochlearis
N. Trigeminus
N. Abducens
N. Facialis
N. Acusticus
N. Glossofaringeus
N. Vagus
N. Accessorius
N. hypoglossus
•
•
•
•
Kaşları kaldıramamak
Gözlerini kapatamamak
Simetrik gülememek
Dudakları buruşturamamak veya
alt dudağı dışarıya
döndürememek
• Fonksiyonu:
– Tat alma (dilin 2/3 önü)
– Kulağın somatosensor bilgisi
– Mimik kasları
Sinir Fonksiyonları
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
N. Olfactorius
N. Opticus
N. Occulomotorius
N. Trochlearis
N. Trigeminus
N. Abducens
N. Facialis
N. Acusticus (vestibulocohlear)
N. Glossofaringeus
N. Vagus
N. Accessorius
N. hypoglossus
• Baş dönmesi ve duymada
azalma
• Fonksiyonu:
– Denge
– Duyma
Sinir Fonksiyonları
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
N. Olfactorius
N. Opticus
N. Occulomotorius
N. Trochlearis
N. Trigeminus
N. Abducens
N. Facialis
N. Acusticus
N. Glossofaringeus
N. Vagus
N. Accessorius
N. hypoglossus
• Uvulanın hasta olan tarafta
yukarıya kalkmaması
• Fonksiyonu:
– Tat alma (dilin 1/3 arkası)
– Dil, tonsil ve farinksin
somatosensor bilgisi
– Yutkunma sırasında kas
hareketleri
Sinir Fonksiyonları
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
N. Olfactorius
N. Opticus
N. Occulomotorius
N. Trochlearis
N. Trigeminus
N. Abducens
N. Facialis
N. Acusticus
N. Glossofaringeus
N. Vagus
N. Accessorius
N. hypoglossus
• Uvulanın hasta tarafta yukarıya
kalkmaması
• Fonksiyonu:
– İç organların (bezler, sindirim
sistemi, kalp hızı) duyu, motor
ve otonom kontrolleri
Sinir Fonksiyonları
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
N. Olfactorius
N. Opticus
N. Occulomotorius
N. Trochlearis
N. Trigeminus
N. Abducens
N. Facialis
N. Acusticus
N. Glossofaringeus
N. Vagus
N. Accessorius
N. hypoglossus
• Engel koyulduğunda başı o
tarafa çevirmekte zorluk olması
• Fonksiyonu:
– Kafa hareketini sağlayan kaslar
(trapezius vb)
Sinir Fonksiyonları
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
N. Olfactorius
N. Opticus
N. Occulomotorius
N. Trochlearis
N. Trigeminus
N. Abducens
N. Facialis
N. Acusticus
N. Glossofaringeus
N. Vagus
N. Accessorius
N. hypoglossus
• Dilin bir tarafa deviye olması
• Fonksiyonu:
– Dil kaslarının kontrolü
Çene Yüz Yaralanmalarında Teşhis
• Palpasyon
– “basamak” defekti
– Krepitasyon
• Kemik segmentleri
• Deri altı amfizem
!
Yüz Muayenesi
•
•
•
•
Laserasyon değerlendirilmesi
Kafatasında çökme varlığı
Asimetri
Burun ve kulak akıntısı
– Serebrospinal sıvı ihtimali
• Kemik defektlerinin
belirlenmesi
– Sistematik olarak iki elle
(bimanual)
Yüz Muayenesi
• Ağız açıklığının
değerlendirilmesi
• Bukkal vestibül mukozanın
palpasyonu
Lateral sinüs duvarında
krepitasyon
• Oklüzyonun
değerlendirilmesi
Dişlerin varlığı ve durumunun
kaydedilmesi
• Ekimoz yaygın bulgudur
• Farinksin laserasyon ve
kanama açısından
değerlendirilmesi
!
Yüz Muayenesi
• Orbitaların
değerlendirilmesi
– Orbita çevresinde ödem ve
ekimoz
– Ciddi görme bozukluğu
– Şaşılık
– Pupil boyut ve şekli
– Subkonjuktival kanama
!
Yüz Muayenesi
• Orbitaların
değerlendirilmesi
– Göz kapağı yırtılmaları
– Medial kantal tendon
yapışıklığı
• Göz yaşı miktarında artış
(Epiphora)
• İç kantus bölgesinde gözyaşı
birikimine bağlı kabarıklık
• Kantuslar arası mesafe artışı
– Göz hastalıkları (Oftalmoloji)
bölümünden konsültasyon
istenir
!
Yüz Muayenesi
Orbitaların Değerlendirilmesi
Yüz Muayenesi
Orta yüz ve burun kanadı palpasyonu
Dolan Çizgileri
!
Cesaret nedir?
Budur…
Travmada Klinik Bulgular
• Objektif bulgular
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Şekil bozukluğu
Anormal hareket
Oklüzyon bozukluğu
Krepitasyon
Şişlik
Kötü ağız kokusu
Renk değişikliği
Tükürük fazlalığı
Dişlerde bozulmalar
Fragmanların görülmesi
• Subjektif bulgular
– Ağrı ve parestezi
– Aşırı hassasiyet
– Hareketsizlik
Radyolojik Muayene
Radyolojik Muayene
• Radyolojik Muayene
–
–
–
–
–
–
–
Ağız içi röntgenler
Ağız dışı röntgenler
Panoramik röntgenler
Kafa röntgenleri
Tomogramlar
Ultrasonografi
Stereolitografi
!
Radyografi Teknikleri
• Radyolojik Muayene
–
–
–
–
–
–
–
Ağız içi röntgenler
Ağız dışı röntgenler
Panoramik röntgenler
Kafa röntgenleri
Tomogramlar
Ultrasonografi
Stereolitografi
• Periapikal filmler
• Oklüzal filmler
Radyografi Teknikleri
• Radyolojik Muayene
–
–
–
–
–
–
–
Ağız içi röntgenler
Ağız dışı röntgenler
Panoramik röntgenler
Kafa röntgenleri
Tomogramlar
Ultrasonografi
Stereolitografi
• Çene bölgesi için
alınan filmler
• Ramus mandibula için
alınan filmler
• Korpus mandibula için
alınan filmler
• TME için alınan
filmler
Radyografi Teknikleri
• Radyolojik Muayene
–
–
–
–
–
–
–
Ağız içi röntgenler
Ağız dışı röntgenler
Panoramik röntgenler
Kafa röntgenleri
Tomogramlar
Ultrasonografi
Stereolitografi
• Panoramik tomogram
• Status-X
Radyografi Teknikleri
• Radyolojik Muayene
–
–
–
–
–
–
–
Ağız içi röntgenler
Ağız dışı röntgenler
Panoramik röntgenler
Kafa röntgenleri
Tomogramlar
Ultrasonografi
Stereolitografi
• Sagital projeksiyonlar
–
–
–
–
–
PA filmler
AP filmler
Paranazal sinüs filmleri
Göz çevresi için alınan filmler
TME, transorbital filmler
• Aksiyal projeksiyonlar
– Aksiyal kafa filmleri
– Zigomatik arkların iki taraflı
karşılaştırması için alınan filmler
– İzole zigomatik ark filmleri
• Lateral projeksiyonlar
– Teleradyogramlar, sefalometrik
lateral filmler
– Lateral burun filmleri
– Schuller tekniği ile TME filmleri
Panoramik
Radyografi
• Alt çenenin tüm kırıkları, üst çenede ise Le
Fort I ve alveol kırıkları görülebilir
• Tanı için oldukça yararlıdır
• İmkan varsa tüm çene kırıklarında
panoramik film çekilmelidir
!
TME grafisi
!
• AP kafa filmleri ile
– Kafatası kırıkları (Posterior bölge net görülür)
!
PA kafa filmleri ile (Anterior bölge net görülür)
– Mandibula
 Maksilla
•
•
•
•
Koronoid çıkıntı
Ramus
Angulus (köşe
Gövde





Le Fort I, II, III
Blow--out
Blow
Zigomatik ark
Zigomatik kompleks
Kafa tabanı
Radyografik Değerlendirme
Lateral kafa grafisi
Water’s grafisi
Lateral Kafa Grafisi
• Frontal Sinus
• Maksiller sinüs
• Bazen pterigoid
çıkıntılar
• Kondiller
Water’s Grafisi
• Paranasal sinüsler,
• Maksiller sinüslerin
duvarları
• Zigomatik kemik ve ark
• Orbita kenarları
Submentoverteks grafisi
• Temel kullanım amacı
zigomatik arkı
görüntülemektir.
Towne Radyografisi
• Kondil kırıklarının
saptanmasında idealdir
• Zigomatik ark kırıkları
da görülebilir
Bilgisayar Tomografi (BT)
BT tarama
3 Boyutlu Bilgisayarlı Tomografi (BT)
Stereolitografi
Stereolitografi ile defektin gerçek modeli elde edilir.
Eğer mevcutsa rekonstrüksiyon için faydalı bir
yöntemdir.
Çocuklarda Çene Kırıkları
• Gelişim için fonksiyon X iyileşme için
hareketsizlik
• Fragmanlar birkaç gün içinde iyileşmeye
başlar
• İntermaksiller fiksasyon güç olabilir
• Vital bulgular hızla değişebilir
• Genellikle mandibula kırıkları görülür
• En çok da dentoalveoler kırıklar görülür