Denizli ve Çevresinin (Coğrafi-Sektörel) Karşılaştırmalı Etkinlik Analizi

Transkript

Ege University
Working Papers in Economics 2007
http://www.iibf.ege.edu.tr/economics/tartisma
DENİZLİ VE ÇEVRESİNİN (Coğrafi-Sektörel)
KARŞILAŞTIRMALI ETKİNLİK ANALİZİ
M. Ensar Yeşilyurt
Working Paper No: 07 / 09
December 2007
Department of Economics
Ege University
DENİZLİ
VE ÇEVRESİNİN
(Coğrafi-Sektörel)
KARŞILAŞTIRMALI ETKİNLİK ANALİZİ
Dr. M. Ensar YEŞİLYURT
Pamukkale Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Öğretim Üyesi
Bu çalısma Denizli KOBİ'ler Avrupa Bilgi Merkezi tarafından
desteklenmistir.
I
Özet
Bu çalışmada Denizli ilindeki sürükleyici sektörler olan imalat sanayi, madencilik
ve turizm sektörlerinin etkinlik yapısı incelenmiştir. Fakat bu çalışmayı pek çok
benzerinden ayıran özellik çalışmanın firma bazlı yapılmış olmasıdır. Ayrıca bu
çalışma kapsadığı firma sayısı açısından şimdiye kadar yapılmış en geniş
çalışmalardan birisidir. Bu kapsamda ilk olarak imalat sanayi incelenmiştir. Bu
sektörde 1995-2001 yılları için imalat sanayinde ortalama 2230 firmanın etkinlik
analizi yapılmıştır. İncelenen ikinci sektör madencilik sektöründe önemli bir yeri
olan mermerciliktir. 2002 yılı için mermercilikte bütün illerde bulunan 140 firma
için bu analiz yapılmıştır. Üçüncü olarak turizm sektörü incelenmiştir. Bu
kapsamda Antalya, Aydın, Denizli ve Muğla illeri için 1999-2001 yılları analiz
edilmiştir. Buna göre 1999 yılında 704, 2000 yılında 746 ve 2001 yılında 577 otel
analiz kapsamına alınmıştır. Böylece Denizli’de ekonomisinin can damarı
oluşturan bu sektöründe bulunan firmalar, coğrafi ve sektörel olarak rakiplerinin
bulunduğu illerle karşılaştırılmış ve Denizli’nin yeri belirlenmiştir.
Çalışmadaki veri seti Turkey Statistics Institue’den elde edilmiştir. Etkinlik
analizleri için veri zarflama analizi kullanılmıştır. Ayrıca imalat sanayinde
firmaların etkilik düzeyleri arasında yıllar içerisinde bir yakınsama olup olmadığı
belirlenmiştir.
İmalat Sanayi ve madencilik sektörlerinde, girdilerden birincisi çalışılan işçi saat
toplamı olarak tanımlanan emek ikincisi ise çevirici güç kapasitesi ile tanımlanan
sermayedir. İmalat sanayinde ayrıca hammadde de girdi olarak analize dahil
edilmiştir. Çıktı olarak üretim değeri kullanılmıştır. Turizm sektöründe ise yıldızlı
işletmeler kapsanmıştır. Bu işletmelerde ise girdiler olarak çalışılan saat toplamı ve
yatak sayısı, çıktı olarak da satış toplamı kullanılmıştır.
Anahtar kelimeler: Etkinlik, VZA, İmalat Sanayi, Madencilik, Turizm
II
Abstract
In this study, we analyzed the efficiency structure of such leading sectors in Denizli
as manufacturing, mining, and tourism. That this study was done on firm-based
method makes it differ from similar studies. Also this study has been the most
comprehensive study in terms of the number of the firms analyzed. First, the
efficiency structure of 2.230 firms in manufacturing sector was analyzed for the
period of 1995-2001. Second, in mining sector, total 140 marbling firms in all
provinces were analyzed for 2002. Third, tourism sector was analyzed. The
analysis was done in Antalya, Aydın, Denizli, and Mugla for the period of 19992001. The analysis covered 704 hotels in 1999, 746 hotels in 2000, and 577 hotels
in 2001. Through this analysis, firms in Denizli were compared with their
counterparts in the region and the position of Denizli in those sectors was
determined.
The data were obtained from Turkish Statistics Institute. Data Enveloping Analysis
(DEA) was used for the efficiency analyses. In the study, it was also determined if
there was a convergence among efficiency levels of the firms over the years.
In manufacturing and mining sectors, one of the inputs was labor which was
defined as sum of labor hours worked and the other was capital which was defined
as driving power capacity. In manufacturing sector, raw material was also included
into analysis as input. In these two sectors, production value was used as output. In
tourism sector, star-hotels were analyzed. In this sector, we used total labor hours
worked and the number of beds as input, and total sales as output.
Anahtar kelimeler: Efficiency, DEA, Manufacturing Industry, Mining, Tourism
III
İÇİNDEKİLER
Tablolar Listesi ……………………………………………………………….
V
Şekiller Listesi ………………………………………………………………..
VII
Kısaltmalar Listesi ……………………………………………………………
IX
Giriş ………………………………………………………………………...
1
1 Analiz Yöntemi ………………….………………………………………….
4
1.1 Veri Zarflama Analizi …………………………………………………..
4
1.2 Yakınsama Analizi ……………………………………………………...
10
2 Analiz Sonuçları ………………………………………………….…………
11
2.1 İmalat Sanayi Sonuçları ………………………………………………...
11
2.1.1 Çalışma Ölçeğinde İmalat Sanayi ………………………………...
11
2.1.2 Yatay Kesit Veriler’den Elde Edilen Sonuçlar …………………...
15
2.1.2.1 1995 Yılı Sonuçları ……………………………………….
15
2.1.2.2 1996 Yılı Sonuçları ……………………………………….
21
2.1.2.3 1997 Yılı Sonuçları ……………………………………….
26
2.1.2.4 1998 Yılı Sonuçları ……………………………………….
32
2.1.2.5 1999 Yılı Sonuçları ……………………………………….
38
2.1.2.6 2000 Yılı Sonuçları ……………………………………….
44
2.1.2.7 2001 Yılı Sonuçları ……………………………………….
50
2.1.3 Yıllara Göre Etkinlik Sonuçları: Panel Veri Analizi ……………..
56
2.2 Mermercilik İşkolu Sonuçları …………………………………………..
68
2.3 Turizm Sektörü Sonuçları ………………………………………………
70
2.3.1 Turizm Sektörü 1999 Yılı Sonuçları ……………………………...
71
2.3.2 Turizm Sektörü 2000 Yılı Sonuçları ……………………………...
79
2.3.3 Turizm Sektörü 2000 Yılı Sonuçları ……………………………..
86
Sonuç ve Değerlendirmeler …………………………………………………..
93
Kaynakça ……………………………………………………………………..
98
IV
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1: İmalat sanayinde firma sayıları ……………………………………………..
12
Tablo 2: Panel analizde kapsanan firma sayısı ………………………………………
13
Tablo 3: Çalışmada kapsanan firmaların bulunduğu 3-dijitli sektörler ………………
14
Tablo 4: 1995 yılına ilişkin özet sonuçlar ……………………………………………
16
Tablo 5: 1995 yılı ortalama etkinlik seviyesi sonuçları ……………………………...
19
Tablo 6: Denizli’de bulunan firmaların etkinlik seviyelerinin dağılımı (1995) ….…..
20
Tablo 7: 1996 yılına ilişkin özet sonuçlar ……………………………………………
22
Tablo 8: 1996 yılı ortalama etkinlik seviyesi sonuçları ……………………………...
24
Tablo 9: Denizli’de bulunan firmaların etkinlik seviyelerinin dağılımı (1996) ……...
25
Tablo 10: 1997 yılına ilişkin özet sonuçlar …………………………………………..
27
Tablo 11: 1997 yılı ortalama etkinlik seviyesi sonuçları …………………………….
30
Tablo 12: Denizli’de bulunan firmaların etkinlik seviyelerinin dağılımı (1997) …….
31
33
Tablo 14: 1998 yılı ortalama etkinlik seviyesi sonuçları ………………………….....
36
37
39
42
43
45
48
49
51
54
55
Tablo 25: Yıllara göre etkinlik analizi (panel veri analizi) …………………………..
57
Tablo 26: Mermer işkolu illere göre etkinlik analizi sonuçları ………………………
69
Tablo 27: İllere göre otel sayısı ………………………………………………………
71
Tablo 28: Tam etkin otellerin illere göre dağılımı (1999) ……………………………
72
Tablo 29: Antalya’da bulunan otellere ilişkin etkinlik analizi sonuçları (1999) ……..
74
Tablo 30: Aydın’da bulunan otellere ilişkin etkinlik analizi sonuçları (1999) ………
76
Tablo 31: Denizli’de bulunan otellere ilişkin etkinlik analizi sonuçları (1999) ……...
76
V
Tablo 32: Muğla’da bulunan otellere ilişkin etkinlik analizi sonuçları (1999) ………
77
79
80
81
Tablo 36: Denizli’de bulunan otellere ilişkin etkinlik analizi sonuçları (2000) ……..
83
84
86
86
88
Tablo 41: Denizli’de bulunan otellere ilişkin etkinlik analizi sonuçları (2001) ……..
90
91
VI
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1: σ -yakınsaması ……………………………………………………………...
11
Şekil 2: İmalat sanayinde firma sayısı ……………………………………………….
12
Şekil 3: Panel analize konu olan illerde bulunan firma sayıları ……………………...
13
Şekil 4: Denizli’de bulunan firmaların etkinlik seviyelerinin dağılımı (1995) ………
20
25
31
37
43
49
Şekil 10: Denizli’de bulunan firmaların etkinlik seviyelerinin dağılımı (2001) ……..
55
Şekil 11: Yıllara göre ortalama etkinlik seviyesi (tüm iller) …………………………
58
Şekil 12: σ -yakınsaması (tüm iller) …………………………………………………
59
Şekil 13: Ortalama etkinlik seviyesi (Afyon) ………………………………………..
60
Şekil 14: Yakınsama analizi (Afyon) ………………………………………………...
60
Şekil 15: Ortalama etkinlik seviyesi (Antalya) ………………………………………
61
Şekil 16: Yakınsama analizi (Antalya) ………………………………………………
61
Şekil 17: Ortalama etkinlik seviyesi (Aydın) ………………………………………..
62
Şekil 18: Yakınsama analizi (Aydın) ………………………………………………...
62
Şekil 19: Ortalama etkinlik seviyesi (Burdur) ………………………………………..
63
Şekil 20: Yakınsama analizi (Burdur) ……………………………………………….
63
Şekil 21: Ortalama etkinlik seviyesi (Denizli) ……………………………………….
64
Şekil 22: Yakınsama analizi (Denizli) ……………………………………………….
64
Şekil 23: Ortalama etkinlik seviyesi (Manisa) ……………………………………….
65
Şekil 24: Yakınsama analizi (Manisa) ……………………………………………….
65
Şekil 25: Ortalama etkinlik seviyesi (Muğla) ………………………………………..
66
Şekil 26: Yakınsama analizi (Muğla) ………………………………………………..
66
Şekil 27: Ortalama etkinlik seviyesi (Uşak) …………………………………………
67
Şekil 28: Yakınsama analizi (Uşak) ………………………………………………….
67
Şekil 29: Madencilik sektöründe ortalama etkinliklerin dağılımı ……………………
70
VII
Şekil 30: İllere göre otel sayısı ……………………………………………………….
71
Şekil 31: Kategorilere göre otel sayısı-1999 (Antalya) ………………………………
73
Şekil 32: Kategorilere göre ortalama etkinlik seviyesi-1999 (Antalya) ……………..
73
Şekil 33: Kategorilere göre otel sayısı-1999 (Aydın) ………………………………..
74
Şekil 34: Kategorilere göre ortalama etkinlik seviyesi-1999 (Aydın) ……………….
75
Şekil 35: Kategorilere göre otel sayısı-1999 (Denizli) ………………………………
76
Şekil 36: Kategorilere göre ortalama etkinlik seviyesi-1999 (Denizli) ………………
77
Şekil 37: Kategorilere göre otel sayısı-1999 (Muğla) ………………………………..
78
Şekil 38: Kategorilere göre etkinlik seviyesi-1999 (Muğla) …………………………
78
Şekil 39: Kategorilere göre otel sayısı-2000 (Antalya) ……………………………...
80
Şekil 40: Kategorilere göre etkinlik seviyesi-2000 (Antalya) ……………………….
81
82
Şekil 42: Kategorilere göre etkinlik seviyesi-2000 (Aydın) …………………………
82
Şekil 43: Kategorilere göre otel sayısı-2000 (Denizli) ……………………………….
83
Şekil 44: Kategorilere göre etkinlik seviyesi-2000 (Denizli) ………………………..
84
Şekil 45: Kategorilere göre otel sayısı-2000 (Muğla) ………………………………..
85
85
Şekil 47: Kategorilere göre otel sayısı-2001 (Antalya) ………………………………
87
Şekil 48: Kategorilere göre etkinlik seviyesi-2001 (Antalya) ………………………..
87
88
Şekil 49: Kategorilere göre etkinlik seviyesi-2001 (Aydın) …………………………
89
Şekil 50: Kategorilere göre otel sayısı-2001 (Denizli) ……………………………….
90
Şekil 51: Kategorilere göre etkinlik seviyesi-2001 (Denizli) ………………………..
90
Şekil 52: Kategorilere göre otel sayısı-2001 (Muğla) ……………………………..…
91
92
VIII
KISALTMALAR DİZİNİ
Ort.etk.
: Ortalama etkinlik
Ad.
: Adet
VZA
: Veri Zarflama Analizi
Rev.2
: Revize 2
Rev.3
: Revize 3
CRS
: Ölçeğe göre sabit getiri
VRS
: Ölçeğe göre değişken getiri
TÜİK
:Türkiye İstatistik Kurumu
x
:Aritmetik ortalama
σ
:Standart sapma
IX
Giriş
Ekonomiler için temel sorun kaynakların kıtlığıdır. Bu nedenle bütün
ülkeler, sektörler ve firmalar mevcut kaynaklarını doğru kullanmak
istemektedir. Çünkü üretim artışı için faktör miktarındaki artış
yanında maliyetsiz büyümeyi sağlayan etkinlik artışı gerçekten de
çok önemlidir. Buna örnek olarak Asya Kaplanları verilebilir. Asya
Kaplanlarının
olağandışı
büyümesindeki
temel
belirleyicilerden
birisinin etkinlik artışı olduğu sıkça vurgulanmaktadır.
Özellikle
Türkiye’de
kullanılmasının
önemi
son
daha
yaşanan
iyi
krizde
kaynakların
anlaşılmıştır.
Çünkü
etkin
Türkiye
özellikle temel hammaddeler konusunda halen daha dış bağımlıdır.
Dış kaynaklı enflasyon ve dış ticaret bilançosundaki açıkları kısa
vadede engelleyebilecek daha da önemlisi maliyetsiz büyümeyi
sağlayabilecek olması, etkinlik kavramına daha büyük bir önem
atfedilmesine
neden
olmaktadır.
Türkiye’nin
OECD
ülkeleri
içerisindeki etkinlik düzeyinin en alt seviyede olduğu dikkate
alınırsa 1
bu
konuda
yapılması
gerekenlerin
önemi
daha
iyi
anlaşılacaktır.
Denizli’de faaliyette bulunan firmalar, yerel dinamikler dışında
ulusal ve çoğu zaman da uluslar arası dinamiklere bağlı olduğu için
hem içsel hem de dışsal krizlerden etkilenmektedir. Bu nedenle
yıllardır çok büyük atılımlar yapan Denizli iş dünyası, bu tür kriz ve
kötü gidişlerden daha az düzeyde etkilenmek için mutlaka etkinlik
artışını
sağlamalı
ve
bunu
sürdürebilir
hale
getirmelidir.
Bu
çerçevede Denizli’de faaliyette bulunan firmalar, sektörel ve coğrafi
1
Nevzat Şimşek. Endüstri-İçi Dış Ticaret (Türkiye’nin Endüstri –İçi Dış Ticaretinin Analizi),
Basılmamış Doktora Tezi, DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2005, s. 254-255.
1
olarak bağlantılı ve rakip olduğu illerde bulunan firmalarla birlikte
etkinlik analizine tabi tutulmuştur 2.
Bu çalışma iki açıdan çok önemlidir. Bunlardan birincisi çalışmanın
tamamıyla firma bazlı olmasıdır. Başka bir deyişle analizlerde,
sektörel kümülatif veriler yerine firma bazlı veriler kullanılmıştır.
Bilindiği gibi kümülatif veriler bazı ayrıntıların gözükmemesinde
neden olmaktadır. Başka bir deyişle kümülatif verilerle yapılan
çalışmalarda girdilerin önemli bir kısmını tüketen ve çıktıların
önemli bir kısmını üreten bir firmanın etkin olması durumunda,
başarısız firma yokmuş gibi gözükmektedir 3. Eğer piyasa payı yüksek
olan firma etkinsiz bir yapıya sahipse bu durumda etkin firma
yokmuş gibi gözükmektedir. Sonuç olarak firma bazlı veri seti
oluşturulmuş ve firma bazlı sonuçlar elde edilmiştir. Elde edilen
sonuçların
ortalaması
alınarak
illere
ve
sektörlere
ilişkin
değerlendirmeler yapılmıştır. İkinci olarak bu çalışma kapsadığı
firma sayısı açısından şimdiye kadar yapılmış en geniş çalışmalardan
birisidir. Bu kapsamda ilk olarak imalat sanayi incelenmiştir. Bu
sektörde 1995-2001 yılları için imalat sanayinde ortalama 2230
firmanın etkinlik analizi yapılmıştır. Denizli’de son 20 yıldır çok
büyük atılım gösteren imalat sanayi, büyük bir çeşitlilik göstermiştir.
Gerçekten de Denizli, revize-3, 3 dijit sınıflandırma sisteminde
bulunan 25 sektörde (bazıları birleştirilmiştir) faaliyette bulunan
firmalara sahiptir. Ayrıca Denizli her yıl Türkiye ilk beş yüz sanayi
kuruluşunda temsil edilmektedir. İncelenen ikinci sektör madencilik
sektöründe önemli bir yeri olan mermerciliktir. 2002 yılı için
mermercilikte bütün illerde bulunan 140 firma için bu analiz
2
Bu çalışmada elde edilen sonuçların çoğu, özellikle “TÜİK Sanayi Analiz Veri Kütüğü 2006”
olmak üzere TÜİK’in veri tabanlarına dayalıdır.
3
Bu çalışma kümülatif veri setlerinden elde edilen sonuçların yanlış olduğu gibi bir iddiayı
içermemektedir. Sadece firma bazlı verilerden elde edilen sonuçlar tartışılmıştır.
2
yapılmıştır.
Üçüncü
olarak
turizm
sektörü
incelenmiştir.
Bu
kapsamda Antalya, Aydın, Denizli ve Muğla illeri için 1999-2001
yılları analiz edilmiştir. Buna göre 1999 yılında 704, 2000 yılında
746 ve 2001 yılında 577 otel analiz kapsamına alınmıştır. Böylece
Denizli’de ekonomisinin can damarı oluşturan bu sektöründe bulunan
firmalar, coğrafi ve sektörel olarak rakiplerinin bulunduğu illerle
karşılaştırılmış ve Denizli’nin yeri belirlenmiştir.
Bu
çalışmada
kapsanmıştır.
imalat
sanayinde
Madencilik
9+
sektöründe
işçi
de
çalıştıran
aynı
şekilde
işyerleri
9+
işçi
çalıştıran işyerleri analize konu olmuştur. Her iki sektöründe de,
girdilerden birincisi çalışılan işçi saat toplamı olarak tanımlanan
emek ikincisi ise çevirici güç kapasitesi ile tanımlanan sermayedir.
İmalat sanayinde ayrıca hammadde de girdi olarak analize dahil
edilmiştir.
Çıktı
olarak
üretim
değeri
kullanılmıştır.
Turizm
sektöründe ise yıldızlı işletmeler kapsanmıştır. Bu işletmelerde ise
girdiler olarak çalışılan saat toplamı ve yatak sayısı, çıktı olarak da
satış toplamı kullanılmıştır. Veri seti Türkiye İstatistik Kurumu’ndan
elde edilmiştir.
Elde edilen sonuçları ilgilendiren başka bir konu ise şudur: Yasalara
göre bir gözde (sektör, il, bölge vs) üçten az firma var ise bu
durumda
ilgili
veri
ve
sonuçların
gizlenmesi
gerekmektedir.
Dolayısıyla bu çalışmada da bu kurala dikkat edilmiş ve bazı
sonuçlar gizlenmiştir.
Yukarıda belirtilen açıklamalar doğrultusunda yöntem ve literatür
tartışmaları
birinci
bölümde
özetlenmiştir.
Birinci
bölümde
yakınsama analizi konunda da bilgi verilmiştir. İkinci bölümde elde
edilen sonuçlar özetlenmiş ve tanıtılmış, sonuç bölümünde ise
bulgular değerlendirilmiştir.
3
1 Analiz Yöntemi
Etkinlik hesaplamalarında kullanılan Veri Zarflama Analizi (VZA)
ve Yakınsama analizine ilişkin özet bilgiler aşağıda yer almaktadır.
1.1 Veri Zarflama Analizi
Doğrusal programlama temelli bir yaklaşım olan VZA’nın teorik
gelişimine kısaca değinmek faydalı olacaktır. Etkinlik ölçümü ile
ilgili özel bir alan oluşturan VZA modeli doğrusal programlama
tekniği kullanılarak geliştirilmiştir. Farrell’in yaklaşımını doğrusal
programlama yöntemi ile analiz eden başka yaklaşımlar olmasına
rağmen VZA yaklaşımı bu anlamda çok başarılı olmuştur. Bu çalışma
o zamana kadar unutulan Farrell’in (1957) 4 çok önemli çalışmasını
da popüler hale getirmiştir. Hem Farrell’in hem de Charnes, Cooper,
Rhodes (CCR)’in etkinlik ölçümü metodunda kullanılan parçalı
doğrusal
üretim
olanaklarının
teknolojisidir.
parametrik
olmayan
CCR
çalışmasında
üretim
spesifikasyonunu,
lineer
programlamayı kullanarak geliştirmişlerdir. İlk çalışmalarda tek çıktı
kullanılmış ve dışsal değişkenler göz önüne alınmıştır. Daha sonra
bunlar çoklu çıktı durumu için çok kullanışlı bir uygulama aracı
olmuştur 5. Simar (1988) 6 veri genelleştirme sürecini tekrar eden bir
şekilde simule eden ve bu şekilde orijinal tahminciyi bulmaya
4
M.J.Farrell, “The Measurement of Productive Efficiency”, Journal of Royal Statistical Society,
Series A”, Vol 120, No. 3, 1957, s. 255.
5
Finn F. Forsund and Nikias Sarafoglu, “On the Origins Data Envelopment Analysis”,
Memorandum, No 24-2000, Depertmant of Economics, Universitey of Oslo, s. 4-6., Robert M.
Thrall “Classification Transitions under Expansion of Inputs and Outputs in Data Envelopment
Analysis” Managerial and Decision Economics, Vol. 10. No. 2 Jun 1989, s. 159-162; A.Charnes;
W.W. Cooper and E. Rhodes “Evaluating Program and Managerial Efficieney: An Application of
Data Envelopment Analysis to Program Follow Through” Management Science. Vol. 27, No. 6,
Jun 1981, s. 668-697.
6
Leopold Simar and Paul W. Vilson, “Sensitivy Analysis of Efficiency Scores: How to Bootstrap in
Nonparametric Frontier Models”, Management Science, Vol. 44, No. 1, Jan 1998,s. 49-61.
4
yarayan
bootstrap 7
yöntemler
ölçmüştür.
için
yöntemini
girdi
kullanarak
etkinliğinin
Banker
(1993)
8
parametrik
örneklemdeki
VZA’nın
olmayan
değişkenliğini
istatistiksel
testlere
uygunluğunu ispat etmiştir. Bogetoft (1996) 9 ise ampirik üretim
frontierinin üretim birimlerinin davranışsal özellikleri ile nasıl
bütünleştirilebileceğini
ve
VZA’dan
konvekslik
vars ayımının
kaldırıldığı durumu tanımlamıştır. Banker, Charnes, Cooper ve
Schinnar (1981) 10, tam olarak bilinen ve kesin olmayan verilerin
birlikte VZA yaklaşımına göre analiz edilmesini mümkün kılan
alternatif
ölçeğe
göre
getiri
yöntemini
Maindiratta (1986) 11üretim setine
önermiştir.
ilişkin parçalı
Banker
ve
ve konvekslik
varsayımı yerine S şeklinde olan bir üretim setine ait çıkarımlar
yapmış ve üretim f onksiyonunun bazı bölgelerinde artan marjinal
ürün bulmuştur. Seiford ve Zhu (1988) 12 bütün verilerin eşanlı olarak
değiştiği duruma ilişkin çıkarım yapıp, teoremlerini ispat etmiştir.
Banker ve Maindiratta (1988) 13 VZA için üretim setinin özelliklerini
tanımlamış
ve
toplam
etkinlik,
tahsis
etkinliği
tanımlayıp ispat etmiştir. Cooper ve Tone (1997)
boş
girdilerin
sıfır
olduğu
ve
VZA’dan
14
kavramlarını
sadece optimumda
elde
edilen
etkinlik
7
B.Efron “Bootstrap Methods: Another Look at the Jackknife” The Annals of Statistics, Vol. 7,
No. 1, Jan 1979, s. 1-26.
8
Rajiv D. Banker “Maximum Likelihood, Consisteney and Data Envelopment Analysis: A
Statistical Foundation” Management Science, Vol. 39, No. 10 Oct 1993, s. 1265-1273.
9
Peter Bogetoft, “Dea on Relaxed Convexity Assumptions” Management Science, Vol. 42, No. 3,
Mar 1996, s. 457-465.
10
R. D. Banker, A. Charnes, W. W. Cooper and A. P. Schinnar, “A Bi-Extremal Principle for
Frontier Estimation and Efficieney Evaluations” Management Science, Vol. 27, No. 12, 1981, s.
1370-1382.
11
Rajiv D.Banker and Ajay Maindiratta, “Piecewise Loglinear Estimation of Efficiency Production
Surfaces”, Management Science, Vol. 32, No. 1, Jan 1986, s. 126-135.
12
L.M. Seiford: J.Zhu, “Sensitivity Analysis of DEA Models for Simultaneous Changes in All the
Data”, The Journal of the Operational Research Sociery, Vol.49, No. 10, Oct 1998, s. 1060-1071
13
Rajiv D. Banker and Ajay Maindiratta, “NonparametricAnalysis of Technical and Allocative
Efficiencies in Production”, Econometrica, Vol. 56, Iss. 6, Nov 1988, s. 1315-1332.
14
W.W. Cooper, K.Tone, “Measures of Inefficiency in Data Envelopment Analysis and Stochastic
Frontier Estimation”, European Journal of Operational Research, Vol. 99, 1997, s. 72-88.
5
değerlerinin değişken olarak stokastik frontier yöntemine monte
edilmesine ilişkin teoriyi geliştirmiştir. Ahn, Chrnes ve Cooper
(1988) 15, Nunamaker 16 tarafından geliştirilen kar amaçlı olmayan
organizasyonların etkinlik ölçümü genişletilmiş ve girdi ve çıktıların
etkinsizliklerinin
kaynakları
belirlenmiştir.
Grosskopf,
Hayes,
Taylor ve Weber (1999) 17 kar amacı olmayan okul gibi kurumlarda
VZA uygulamasını tanımlamıştır. Banker, Charnes ve Cooper (1984)
18
daha önce tek girdi ve tek çıktı için bir oran tanımlamışlardı. Bu
çalışmalarında ise bunu çok çıktı ve girdi için genişletmişlerdir. Bu
çalışmada çoklu girdi ve çok çıktı durumu için ölçeğe göre getirinin
hangi aşamasında olduğunu gösteren bir değişken tanımlanmıştır.
Fare, Grosskopf ve Kokkelenberg(1989) 19 çalışmalarında fabrika
kapasitesi ve getirisi ile veri endüstride gözlenen en iyi performansa
dayalı teknik değişmeyi tanımlayan Farrell tipi etkinlik ölçümünü
lineer programlama yöntemi ile belirlemişlerdir. Burada frontier ile
fiili çıktı arasındaki farklara dayalı ölçümler kullanılmıştır. İki
periyoda
bağlı
karşılaştırma
yerine
genişletilmiş
modeller
kullanılarak daha fazla dönem ele alınmıştır. Fare, Grosskopf ve
Nelson (1990) 20’a göre ise firmalar genellikle piyasa fiyatları yerine
15
T.Ahn, A. Chames and W.W. Cooper “Using Data Envelopment Analysis to Measure the
Efficiency of not-for-Profit Organizations: A Critical Evaluation-Comment” Managerial and
Decision Economics. Vol. 9, No. 3, Sep 1988. s. 251-253
16
T.R.Nunamaker, “Using Data Envelopment Analysis to Measure the Efficiency of Not-for-Profit
Organizations: A Critical Evaluation”, Managerial and Decision Economics, Vol. 6, March 1985,
s.50-59.
17
Shawna Grosskopf, Kathy J. Hayes, Lori L. Taylor and William L. Weber, “Anticipating the
Consequences of School Reform: A New Use of DEA”, Management Science, Vol. 45, No. 4, Apr
1999, s. 608-620.
18
R.D.Banker, A.Charnes and W.W.Cooper; Some Models for Estimating Technical and Scale
Inefficincies in Data Envelopment Analysis, Management Science, Vol. 30, No. 9 Sep 1984, s.
1078-1092.
19
Rolf Fare, Shavna Grosskopf and Edward C. Kokkelenberg, “Measuring Plant Capacity,
Utilization and Technical Change: A Nonparametric Approach”, International Economic Review,
Vol. 30, No. 3, Aug 1989, s. 655-666.
20
Rolf Fare, Shawna Grosskopf and Julianne Nelson, “On Price Efficiency” , International
Economic Review, Vol. 31, No. 3, Aug 1990, s. 709-720.
6
gölge
fiyatlar
yardımı
ile
maliyet
minimizasyonu
veya
kar
maksimizasyonuna gitmektedirler. Buna bağlı olarak yazarlar maliyet
minimizasyonu için geliştirdikleri lineer programlama yöntemi ile
ekonomik etkinliği ölçmüşlerdir.
Gelişim konusunda kısaca bilgi verilen bu yöntemin bu çalışmada
kullanılan türüne ilişkin temel yapı ve özellikleri ise şu şekildedir.
Bu çalışmada teknik etkinlik ölçümünde VRS (variable return to
scale-ölçeğe göre artan getiri) ölçümü kullanılmıştır. Çünkü eksik
rekabet, finansal sıkıntılar gibi bir takım kısıtlar firmaların optimal
ölçekte çalışmasını engellediği ve CRS (constant return to scaleölçeğe göre sabit getiri) çözümü bu durumda teknik etkinlik ve ölçek
etkinliği ölçümlerinin iç içe girmesi sonucunu doğurduğu için, VZA
yöntemini VRS çerçevesinde kullanmak teknik etkinlik değerlerinin
ölçek
etkinliği
değerlerinden
ayrıştırılmasını
ve
daha
güvenli
değerler elde edilmesini sağlar. Fakat N sayıdaki her bir firmanın K
girdisi ve M çıktısı olduğu ve i’inci firma için girdi ve çıktı sütun
vektörlerinin xi ve yi tarafından temsil edildiği kabul edilmiştir.
Tüm firmalar için K*N girdi matrisi X olarak, M*N çıktı matrisi Y
olarak tanımlanmaktadır. Her firma için u ı yi / v ı xi gibi tüm girdiler
aracılı ğ ıyla tüm çıktıların oranı ölçülmek istendi ğ ine göre, burada u,
M*1 çıktı a ğ ırlıklarının, v ise K*1 girdi a ğ ırlıklarının vektörüdür.
Optimal a ğ ırlıklandırma ise a ş a ğ ıdaki matematiksel programlama
problemi çözülerek elde edilmektedir:
max uy  u ′y i
v ′xi  ,


kısıt u ′y i v ′xi ≤ 1,
u, v ≥ 0
i = 1,2,...N
(1)
i.’nci firmanın u ve v de ğ erlerini kapsayan etkinlik ölçümü, bu
de ğ erlerin bire e ş it veya daha küçük olması gerekti ğ i kısıtı altında
7
maksimize edilmi ş tir. Bu formülasyondaki problem çözüm sayısının
sonsuz olmasıdır. Bundan kaçınmak için 1 nolu modele v′ x j =1 kısıtı
eklenir ve yeniden düzenlenirse:
max µ .v (µ ′y i ),
kısıt
v′xi = 1,
µ ′yi − v′x j ≤ 0,
i = 1,2,...N
(2)
µ , v ≥ 0,
problemi elde edilir. Burada farklı do ğ rusal programlama problemini
vurgulamak için u ve v notasyonları µ ,ν olarak de ğ i ş tirilmi ş tir.
(2)’deki e ş itlik formu VZA do ğ rusal programlama probleminin
çarpan formudur. Bu problemin zarf f ormu ise a ş a ğ ıdaki ş ekilde
gösterilmektedir.
minθ .λ θ ,
kısıt − yi + Yλ ≥ 0
θxi − Xλ ≥ 0,
λ≥0
(3)
Burada θ ölçek ve λ , N*1 sabitlerinin vektörüdür. Bu zarf formu,
çarpan formuna göre daha az kısıt getirir ve çözüm için tercih edilen
formdur. Sınır 1 de ğ erini ifade etti ğ ine göre θ < 1 olması durumunda
θ de ğ eri i.nci firma için etkinlik sayısıdır.
Bu CRS do ğ rusal programlama problemi VRS do ğ rusal programlama
problemine
N1ı λ = 1
konvekslik
kısıtının
eklenmesi
yoluyla
dönü ş türülebilir ve a ş a ğ ıdaki ş ekilde tanımlanır:
minθ .λ θ ,
kısıt − yi + Yλ ≥ 0
θxi − Xλ ≥ 0,
N1′λ = 1
(4)
λ≥0
8
Burada, N1, birlerden olu ş an (Nx1) vektördür. Etkinlik ölçümlerinde,
VRS teknik etkinlik de ğ erleri CRS’de elde edilenlere e ş it veya daha
büyük
oldu ğ u
Konvekslik
için
sınırlaması
daha
yaygın
( N1ı λ = 1 )
kullanılmaya
etkinsiz
bir
ba ş lanmı ş tır.
firmanın
benzer
ölçekteki firmalara kar ş ı konumunu belirler. Firma için VZA sınırı
üzerinde
belirlenen
nokta,
gözlenen
firmaların
konveks
kombinasyonu olacaktır. CRS durumu için konvekslik sınırlaması
olmadı ğ ından firmanın kendisinden daha büyük (veya daha küçük)
ölçekli firmalar kar ş ısındaki konumu belirlenmi ş olur. Bu durumda
λ a ğ ırlıkları birden daha büyük (küçük) olacak ş ekilde toplanır.
Ölçe ğ e göre de ğ i ş ken getiri (VRS) pür etkinli ğ i ölçtü ğ ü ve CRSVZA’nında iki bile ş enden olu ş tu ğ u ve bunların ölçek etkinsizli ğ i ve
pür teknik etkinsizlik oldu ğ u dü ş ünüldü ğ ü zaman, CRS ve VRS ile
hesaplanan toplam etkinlik arasında bir fark varsa bu firmanın ölçek
etkinsizli ğ ine i ş aret eder. Yani ölçek etkinsizli ğ i VRS ve CRS
toplam etkinlikleri arasındaki farktır. Dolayısıyla TE CRS = TEVRS × SE
ş eklinde yazılabilir 21.
21
Tim Coelli, D.S.Prasada Rao and George E. Battase, An Introduction to Efficiency and
Productivty Analysis, Kluwer Academic Publishes, 1998, s. 5, Tim Coelli, “A Guide to DEAP
Version 2.1”, CEPA Working Paper, 1996, s. 18-21, Recep Kök ve Ertuğrul Deliktaş, Endüstri
İktisadında Verimlilik Ölçme ve Strateji Geliştirme Teknikleri, İzmir 2003, s. 40, Ertuğrul Deliktaş
and Mehmet Balcılar, “A Comparative Analysis of Productivity Growth, Catch-Up, and Covergence
in Transmision Economies, Emerging Markets Finance and Trade, Vol. 41, No.1, s.6-28,
January-February 2005, s. 1-25, Yeşilyurt, M. E. (2005) Türkiye'de İlk Beş Yüz İmalat Sanayi
Kuruluşunun Kaynak Kullanımı ve Etkinlik Analizi, Basılmamış Doktora Tezi, DEU Sosyal
Bilimler Enstitüsü, İzmir.
9
1.2 Yakınsama Analizi
Çalı ş mada kullanılan di ğ er yöntem yakınsama analizidir. Yakınsama
analizine ili ş kin çıkı ş noktası; fakir olan ülke veya bölgelerin zengin
olanlardan daha yüksek büyüme hızına sahip olmasına ba ğ lı olarak
zaman içerisinde ki ş i ba ş ına gelirin veya üretimin zengin ülkelere
yakınsayıp yakınsamayaca ğ ıdır (Barro ve Martin, 1992). Ki ş i ba ş ına
hasıla ile hasıla büyüme oranı arasındaki tersine e ğ ilimin varlı ğ ı ile
ilgili ilk çalı ş malar Ramsey (1928), Solow (1956), Cass (1965)’a
aittir. Ayrıca etkinlik, verimlilik ve teknoloji gibi de ğ i ş kenlerin de
yakınsayıp
yakınsamadı ğ ı
konusunda
ilk
çalı ş malardan
birisi
Baumol’ün (1986) ülkeler arasında verimlilik yakınsamasıdır. Daha
spesifik çalı ş malarda ise bazı sektörlerde verimlilik yakınsaması
bulunmu ş ken bazılarında bulunamamı ş tır. Örne ğ in Bernard ve Jones
(1996) hizmetler sektöründe yakınsama bulurken bazı imalat sanayi
sektörlerinde yakınsama parametreleri anlamlı çıkmamı ş tır. Dollar ve
Wolff
(1988)
bazı
sektörlerde
daha
fazla
olmak
üzere
emek
verimlili ğ inde yakınsama oldu ğ unu belirlemi ş lerdir.
Yakınsama
analizi
iki
türlü
uygulanmaktadır.
Birincisi
β-
yakınsamasıdır. Bu analiz parametrik bir yakla ş ım olup ko ş ullu veya
ko ş ulsuz olarak uygulanabilmektedir. Bir di ğ er yakınsama türü ise
σ -yakınsamasıdır. Bu analiz ise parametrik olmayan bir yakla ş ımdır.
Standart sapma ve daha çok varyasyon katsayılarına bakılarak
yorumlanmaktadır.
küçülmesi
hesaplandı ğ ı
ise
De ğ i ş im
yakınsamayı
de ğ erler
katsayısının
ifade
birbirlerinden
büyümesi
etmektedir.
uzakla ş ıyorsa
ıraksamayı,
Yakınsamanın
bu
durumda
standart sapma ve varyasyon katsayısı artar. Ş ekil 1’de yakınsama
de ğ erinin yukarı hareketi, incelenen de ğ i ş kende bir ıraksama, a ş a ğ ı
hareketi ise yakınsamayı tanımlamaktadır.
10
0.6
Yakınsama
Yakınsama
0.5
0.5
0.4
0.4
0.3
0.3
0.2
0.2
0.1
0.1
0
1996
0
Yıl
Şekil 1: σ -yakınsaması
2 Analiz Sonuçları
Bu çalı ş mada Denizli açısından büyük öneme sahip İ malat Sanayi,
Madencilik ve Turizm sektörlerindeki etkinlik yapısı belirlendi ğ i
için önce imalat sanayiye ili ş kin sonuçlar de ğ erlendirilmi ş daha
sonra di ğ er sektörlerle ilgili analizler yapılmı ş tır.
2.1 İmalat Sanayi Sonuçları
Çalı ş mada kapsanan iller itibariyle imalat sanayisine ili ş kin kısa
bilgilerden sonra analiz sonuçları verilecektir.
2.1.1 Çalışma Ölçeğinde İmalat Sanayi
Bu çalı ş manın önemi, kapsadı ğ ı firma sayısı açısından Türkiye’de
yapılan
en
geni ş
çalı ş malarından
birisi
olmasından
kaynaklanmaktadır. İ malat sanayi için kapsanan iller ş u ş ekildedir:
Bu çalı ş mada Af yon,
Aydın,
Antalya,
Burdur, Denizli,
İ zmir,
Manisa, Mu ğ la, U ş ak illeri incelenmi ş tir. Ayrıca ta ş ımı ş oldukları
öneme ba ğ lı olarak tekstil ve konfeksiyon sektörlerinde, bu illere
Bursa, Gaziantep ve Kahramanmara ş illeri dahil edilmi ş tir. İ malat
sanayine ili ş kin analiz ikiye ayrılmı ş tır. Birinci kısımda yatay kesit
veri, di ğ er kısımda ise panel veriler kullanılmı ş tır. Bu ş ekildeki
ayrımın nedeni ş u ş ekilde açıklanabilir. Panel veriler olu ş turulurken
1995-2001 yılları kullanıldı ğ ı için, yedi yılın hepsinde bulunan
11
firmalar kapsanmı ş tır. TÜ İ K tarafından yapılan çalı ş malarda üç yıl
için firma devamlılık oranı yakla ş ık olarak %65’tir. Altı yıl için bu
oran daha dü ş ük olarak gerçekle ş mi ş tir. Bu nedenle panel analizde
çok sayıda firma kapsam dı ş ı kalaca ğ ından, veri kaybını önlemek
için panel analiz dı ş ında her yıl için 9+ i ş çi çalı ş tıran bütün
firmaların içerildi ğ i yatay kesitle analiz yapılmı ş tır. Yatay kesit veri
setinde toplam incelenen firma sayısı 1995 yılında 1865, 1996
yılında 2260, 1997 yılında 2468, 1998 yılında 2420, 1999 yılında
2020, 2000 yılında 2330 ve 2001 yılında ise 2279’dur (Tablo 1 ve
Ş ekil 2).
Tablo 1: İmalat sanayinde firma sayıları
Yıl
Adet
1995
1865
1996
2260
1997
2468
1998
2420
1999
2020
2000
2330
2001
2279
3000
2500
Adet
2000
1500
1000
500
0
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıllar
Şekil 2: İmalat sanayinde yıllara göre firma sayısı
12
Panel veri setinde kapsanan firma sayıları ise ş u ş ekildedir.
Afyon’da 53, Antalya’da 23, Aydın’da 35, Burdur’da 21,
Denizli’de 128, Manisa’da 101, Mu ğ la’da 6, U ş ak’da 35 firma
analize konu olmu ş tur (Tablo 2, Ş ekil 3).
Tablo 2: Panel analizde kapsanan firma sayısı
Yıl
Adet
Afyon
53
Antalya
23
Aydın
35
Burdur
21
Denizli
128
Manisa
101
Muğla
6
Uşak
35
Toplam
402
140
120
Adet
100
80
60
40
20
Uş
ak
Ay
dı
n
Bu
rd
ur
De
ni
zli
M
an
is
a
M
uğ
la
Af
yo
n
An
ta
lya
0
İl
Şekil 3: Panel analize konu olan illerde bulunan firma sayıları
İ ncelenen
toplam
sektör
sayısı
yirmi
be ş tir.
Homojen
özelliklere sahip bazı sektörler çok az sayıda firmayı kapsadı ğ ı
13
için
birle ş tirilmi ş tir.
Birle ş tirilmi ş
sektörler
ilgili
satırda
birden fazla kod ile gösterilmi ş tir (Tablo 3).
Tablo 3: Çalışmada kapsanan firmaların bulunduğu 3-dijitli sektörler
Sektör kodu
Sektör tanımı
151
Sıvı ve katı yağlar, sebze, meyve, balık ve et ür. işl. ve saklanması
152
Süt ürünleri imalatı
153
Öğütülmüş tahıl ür. nişasta, niş. ürünler ve hazır hayvan yem. imalatı
154
Diğer gıda maddeleri imalatı
155
İçecek imalatı
171
Tekstil iplikçiliği, dokumacılığı ve aprelenmesi
172
Diğer tekstil ürünleri imalatı
173
Trikotaj (örme) ürünleri imalatı
181
Kürk hariç, giyim eşyası imalatı
192
Ayakkabı imalatı
202
210
Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç); hasır ve buna benzer,
örülerek yapılan maddelerin imalatı
Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı
221-222
Yayım-basım ve basımla ilgili hizmet faaliyetleri
231-232
Kok fırını ürünleri imalatı-rafine edilmiş petrol fırınları imalatı
241
Ana kimyasal maddelerin imalatı
242
Diğer kimyasal ürünlerin imalatı
251-252
Kauçuk ürünleri imalatı-plastik ürünleri imalatı
261-269
Cam ve cam ürünleri imalatı
271-272-273
Demir çelik -demir -çelik dışındaki ana metal -metal döküm sanayi
281
Metal yapı malzemeleri, tanklar, sarnıç ve buhar kazanı imalatı
291
Genel amaçlı makine imalatı
293
B.y.s. ev aletleri imalatı
311-319
341-343
361
Elek. motoru, jeneratör ve transformatörlerin im.-izole ed. tel ve kab. im.
Motorlu kara taşıtların imalatı-motorlu kara taşıtları ve bunların
motorlarıyla ilgili parça ve aksesuarların imalatı
Mobilya imalatı
Koyu yazılan sektörlerde Denizli ilinin en önemli sektörleri olan tekstil ve hazır giyimde önemli
yere sahip iller olan Bursa, G.Antep ve K.Maraş illeri de analize katılmıştır.
14
2.1.2 Yatay Kesit Veriler’den Elde Edilen Sonuçlar
Burada 1995-2001 yıllarının her birinde sadece tek bir yıl için
elde edilen etkinlik sonuçları verilmi ş tir. Çalı ş mada verilen
ortalama etkinlik de ğ erleri firma bazlı analizden elde edilen
etkinlik skorlarının ortalamasıdır. Bu nedenle sektörde bulunan
firmaların ne kadarının en etkin firmadan uzak oldu ğ unu
gösteren nispi bir ölçü olarak kabul edilebilir. Ortalama
de ğ erlerin
dü ş ük
olması
sektörde
bulunan
firmaların
ço ğ unlu ğ unun en etkin firma/firmalara göre dü ş ük etkinli ğ e
sahip
oldu ğ unu
göstermektedir.
Aksi
halde
genellikle
firmaların yüksek etkinli ğ e sahip oldu ğ unu göstermektedir
Tablolarda en dü ş ük etkinli ğ e sahip olan firmanın bulundu ğ u il
ve en dü ş ük de ğ er bulunmaktadır. Ayrıca en yüksek etkinli ğ e
sahip olan firmalardan kaç tane ve hangi ilde bulundu ğ u yine
aynı tablolarda görülmektedir.
2.1.2.1 1995 Yılı Sonuçları
1995 yılında kapsanan 1810 firmanın büyük bir ço ğ unlu ğ u
İ zmir’dedir.
Firmaların
en
fazla
yer
aldı ğ ı
sektörler
ise
sırasıyla 181 ve 171 nolu sektörlerdir. En yüksek ortalama
etkinli ğ e sahip olan sektörler ise sırasıyla 152, 361 ve 210 nolu
sektörler iken en dü ş ük ortalama etkinli ğ e sahip olanlar ise
181, 261-269 ve 171 nolu sektörlerdir. 155, 241 ve 311-319
nolu sektörlerde en dü ş ük etkinli ğ e sahip olan firma Denizli’de
bulunmaktadır. Ayrıca tam etkin olanlardan 152, 154, 241, 251252 nolu sektörlerde 1’er, 171 nolu sektörde 4, 172 ve 361 nolu
sektörlerde ise 2’ ş er firma Denizli’de bulunmaktadır. Toplamda
tam etkin firmaların en fazla oldu ğ u il İ zmir, en az oldu ğ u
Mu ğ la ve Burdur’dur. K. Mara ş ise herhangi bir sektörde tam
etkin
firmaya
sahip
de ğ ildir
(Tablo
4).
15
Tablo 4: 1995 yılına ilişkin özet sonuçlar
Sektör
kodu
En düşük
etkinliğe
En yüksek etkinliğe sahip firmaların bulunduğu iller ve adetleri
Toplam
En
Ortalama sahip
firma
düşük
etkinlik firmanın
sayısı
etkinlik
bulunduğu
Afyon Antalya Aydın Burdur Bursa Denizli G.Antep İzmir Manisa K.Maraş
il
151
91
152
18
153
54
154
65
155
22
171
342
172
101
173
23
181
445
210
25
221-222
19
241
25
242
30
251-252
67
261-262-269 229
271-272-273 55
281
32
289
54
291
52
311-319
28
361
33
Toplam
1810
0.397
0.824
0.499
0.46
0.533
0.333
0.41
0.557
0.259
0.616
0.395
0.536
0.509
0.422
0.287
0.533
0.572
0.502
0.349
0.547
0.725
45
7
35
15
20
46
64
16
35
35
35
20
9
35
45
35
45
35
35
20
3
0.107
0.107
0.04
0.031
0.05
0.023
0.029
0.067
0.015
0.235
0.05
0.011
0.099
0.039
0.049
0.05
0.118
0.028
0.034
0.117
0.129
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
4
1
3
1
4
2
2
1
1
1
3
5
2
1
5
1
7
1
9
2
12
3
2
1
2
9
3
1
2
16
8
2
3
5
3
5
5
4
9
4
5
5
94
Muğla
1
1
1
Uşak
1
1
1
1
1
2
1
1
1
3
2
2
1
2
15
0
1
7
16
Analize konu olan en fazla firma İ zmir’de yer almaktadır.
İ kinci sırada ise Denizli yer almaktadır. Sadece tekstil ve
konfeksiyon sektörlerinde yer alan Bursa, G.Antep ve K. Mara ş
illeri hariç tutulursa en dü ş ük firma sayısı ise Mu ğ la’da
bulunmaktadır. Ortalama etkinli ğ in en yüksek oldu ğ u il İ zmir
olup di ğ er iller sırasıyla U ş ak, Mu ğ la, Aydın, Antalya,
Denizli, Burdur ve Afyon’dur. 151 nolu sektörde en yüksek
ortalama etkinli ğ e sahip olan il Antalya, en dü ş ük olan ise
Afyondur. Denizli ise üçüncü sıradadır. 152 nolu sektörde en
yüksek etkili ğ e İ zmir sahiptir. İ kinci sırada Antalya yer
almaktadır. 153 nolu sektörde ortalama etkinli ğ in en yüksek
oldu ğ u iller sırasıyla Manisa, Denizli, U ş ak, Burdur, Afyon ve
İ zmir’dir. 154 nolu sektörde en yüksek ortalama etkinli ğ e
sahip olan il Antalya olup di ğ er iller sırasıyla İ zmir, Manisa,
Afyon ve Denizli-Burdur’dur. 155 nolu sektörde ortalama
etkinlik sıralamasına göre ilk sırada İ zmir yer alırken, di ğ er
iller sırasıyla Manisa ve Aydın’dır. 171 nolu sektörde en
yüksek ortalama etkinli ğ e Mu ğ la sahipken di ğ er iller sırasıyla
Aydın, Denizli, Manisa, İ zmir, U ş ak, Antalya, K.Mara ş , Bursa
ve G.Antep’dir. 172 nolu sektörde yüksek etkinli ğ e sahip olan
il İ zmir olup di ğ er iller sırasıyla U ş ak, Denizli, G.Antep,
Bursa ve Manisa’dır. 173 nolu sektörde ortalama etkinlik
sırası U ş ak, Aydın ve G.Antep ş eklindedir. 181 nolu sektörde
en yüksek ortalama etkinli ğ e K.Mara ş sahip iken di ğ er iller
sırasıyla İ zmir, Denizli, Bursa ve Manisa’dır. 241 nolu
sektörde en yüksek ortalama etkinli ğ e İ zmir sahiptir. Di ğ er iki
il ise sırasıyla Manisa ve Denizli’dir. 242 nolu sektörden etkin
il İ zmir olup di ğ eri Aydın’dır. 251-252 nolu sektörde en
yüksek ortalama etkinli ğ e Denizli sahiptir. İ kinci sırada
Manisa, üçüncü sırada İ zmir, dördüncü sırada ise Antalya yer
17
almaktadır.
261-269
nolu
sektörde
ise
ortalama
etkinlik
sıralaması Mu ğ la, Manisa, İ zmir, Afyon, Burdur, Aydın ve
Denizli ş eklindedir. 271-272-273 sektörlerinde ise ilk sırada
Denizli ikinci sırada ise İ zmir yer almaktadır. 281 nolu
sektörde ise sıralama İ zmir ve Manisa, 289 nolu sektörde
İ zmir, Manisa, Af yon, Denizli, 291 nolu sektörde Manisa,
İ zmir, 311-319 nolu sektörde İ zmir ve Denizli, 361 nolu
sektörde İ zmir ve Manisa’dır (Tablo 5).
18
Tablo 5: 1995 yılı ortalama etkinlik seviyesi sonuçları
Afyon
Antalya
Aydın
Burdur
Bursa
Sektör kodu Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk.
151
6 0.382 4 0.624 9 0.489 1
*
152
2
*
3 0.343 1
*
1
*
153
17 0.453 1
*
2
*
4 0.47
154
7 0.34 4 0.617 2
*
5 0.236
155
2
*
1
*
3 0.224 1
*
171
6 0.327 20 0.429 1
*
110 0.301
172
2
*
1
*
10 0.321
173
9 0.528
181
1
*
1
*
32
0.2
210
1
*
1
*
221-222
2
*
241
1
*
242
2
*
1
*
3 0.328
251-252
2
*
4 0.198
261-262-269 52 0.273
11 0.208 9 0.235
271-272-273
1
*
1
*
281
2
*
2
*
289
3 0.433 2
*
291
1
*
1
*
311-319
2
*
2
*
1
*
361
1
*
1
*
1
*
Toplam 99 0.353 34 0.452 66 0.464 28 0.361 152 0.274
Denizli
Ad. Ort.etk.
3 0.463
1
*
4 0.605
3 0.236
2
*
60 0.408
20 0.408
1
*
74 0.249
1
*
2
*
4
0.44
1
*
5 0.566
10 0.189
16 0.611
1
*
5 0.331
1
*
3 0.264
2
*
219 0.452
G.Antep
İzmir
Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk.
58 0.443
7 0.554
17 0.392
35 0.52
12 0.688
46 0.196 32 0.392
27 0.37 16 0.527
7
0.47
2
*
321 0.278
20 0.651
13 0.434
15 0.553
22 0.524
49 0.423
7
0.27
35 0.51
23 0.581
36 0.535
46 0.335
19 0.644
25 0.701
80 0.345 810 0.511
Manisa
Ad. Ort.etk.
10 0.453
2
*
5 0.639
5 0.364
3 0.503
12 0.404
5 0.304
11
1
2
4
0.188
*
*
0.524
6
45
2
4
7
3
1
3
131
0.513
0.351
*
0.484
0.477
0.554
*
0.688
0.446
K.Maraş
Muğla
Uşak
Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk.
18 0.312
1
*
1
*
3 0.365
1
1
*
*
3
0.571
1
1
*
*
3
0.513
1
*
23 0.295 11
0.469
3
2
0.552
*
33
19
3
1
0.345
0.474
0.817
*
1
1
1
2
*
*
*
*
66
0.507
19
Denizli’de faaliyette bulunan firmalara ili ş kin bazı ayrıntıları
vermek yararlı olacaktır. Denizli’de bulunan firmalardan 18
tanesi yükse etkinli ğ e sahiptir. Bunlardan 12 tanesi tam
etkindir. 219 firmanın 52 tanesi çok dü ş ük etkinlik seviyesine
sahiptir.
En
fazla
firmanın
bulundu ğ u
ortalama
etkinlik
seviyesi aralı ğ ı ise 0.200-0.399 aralı ğ ıdır (Tablo 6, Ş ekil 4).
Adet
Tablo 6: Denizli’de bulunan firmaların etkinlik seviyelerinin dağılımı
Etkinlik seviyesi aralığı
Adet
0-000-0.199
52
0.200-0.399
95
0.400-0.599
40
0.600-0.799
14
0.800-1.000
18
Toplam
219
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
0-000-0.199 0.200-0.399 0.400-0.599 0.600-0.799 0.800-1.000
Etkinlik seviyesi aralıkları
Şekil 4: Denizli’de bulunan firmaların etkinlik seviyelerinin dağılımı (1995)
20
İ ncelenen sektörler içerisinde 1996 yılında en fazla firma 181
nolu sektörde bulunmaktadır. Bu sektörü 171 ve 261-269 nolu
sektörler takip etmektedir. Ortalama etkinli ğ in en yüksek
oldu ğ u sektörler sırasıyla 152, 173 ve 361 nolu sektörlerdir.
En
dü ş ük
olanlar
ise
181,
261-262-269
ve
171
nolu
sektörlerdir. Ortalama etkinli ğ in dü ş ük oldu ğ u sektörlerde,
dü ş ük etkinlik seviyelerinde, yüksek oldu ğ u sektörlerde ise
daha
yüksek
etkinlik
seviyelerinde
bir
yı ğ ılma
oldu ğ u
anla ş ılmaktadır. Her bir sektörde en dü ş ük etkili ğ e sahip olan
firmalardan bazıları Denizli’de bulunmaktadır. 202, 241, 271272-273 ve 311-319 nolu sektörlerde en dü ş ük etkinli ğ e sahip
olan firma Denizli’de bulunmaktadır. Ayrıca 152, 153, 154,
155, 181, 251-252, 261-262-269, 289 ve 361 nolu sektörlerde
birer, 241 nolu sektörde iki, 172, 173 ve 271-272-273 nolu
sektörlerde ise tam etkin üçer firma Denizli’de yer almaktadır.
İ zmir ise 171 ve 242 nolu sektörler dı ş ında her sektöre tam
etkin firma bulunmaktadır. K.Mara ş ’tan sadece bir sektörde
tek bir firma tam etkin iken Manisa’dan herhangi bir firma tam
etkin olamamı ş tır (Tablo 7).
21
Sektör kodu
151
152
153
154
155
171
172
173
181
191
202
210
221-222
241
242
251-252
261-262-269
271-272-273
281
289
291
311-319
342-343
361
En düşük
etkinliğe
Toplam
En
Ortalama
sahip
firma
düşük
etkinlik firmanın
sayısı
etkinlik
bulunduğu
Afyon Antalya Aydın Burdur Bursa Denizli G.Antep İzmir Manisa K.Maraş Muğla
il
109
0.486
45
0.103
2
1
3
3
19
0.824
35
0.261
1
1
1
1
1
2
1
1
54
0.532
15
0.077
4
1
3
82
0.451
35
0.011
5
1
1
1
4
23
0.622
9
0.3
1
1
4
452
0.285
16
0.019
1
4
6
1
175
0.328
27
0.045
4
3
2
2
1
23
0.647
16
0.088
1
3
3
1
467
0.256
16
0.013
1
1
1
23
0.599
45
0.062
5
2
33
0.405
20
0.076
3
27
0.345
35
0.239
1
3
22
0.586
35
0.094
1
3
22
0.489
20
0.059
2
4
30
0.456
35
0.085
1
71
0.377
35
0.041
1
1
5
1
248
0.278
45
0.02
3
2
1
1
1
3
66
0.57
20
0.127
3
6
2
37
0.518
35
0.071
1
3
60
0.298
48
0.037
2
1
4
97
0.305
35
0.049
3
4
44
0.479
20
0.136
1
6
40
0.602
35
0.068
1
5
1
36
0.646
3
0.137
1
5
1
Uşak
1
1
1
22
1996 yılında 151 nolu sektörde en yüksek ortalama etkinlik
seviyesine sahip olan il Antalya iken di ğ er iller sırasıyla,
Manisa, İ zmir, Denizli ve Af yondur. 152 nolu sektörde bu
sıralama Manisa, Antalya ve İ zmir, 153 nolu sektörde Denizli,
U ş ak, Af yon, İ zmir, Manisa ve Burdur, 154 nolu sektörde
Antalya, Afyon, Aydın, Burdur, Denizli, İ zmir, Mu ğ la ve
Manisa, 155 nolu sektörde ise Denizli ve İ zmir ş eklindedir.
171 nolu sektörde en yüksek etkinli ğ e sahip olan iller ise
Aydın ve Denizli’dir. Bu illeri sırasıyla İ zmir, U ş ak, G.Antep,
Antalya, K.Mara ş , Bursa ve Manisa takip etmi ş tir. 172 nolu
sektörde Manisa’yı Bursa, İ zmir, Denizli, G.Antep ve U ş ak
takip etmektedir. 173 nolu sektörde ise bu sıralama Denizli,
G.Antep, İ zmir ve Bursa, 181 nolu sektörde Manisa, İ zmir,
Denizli, Bursa ve G.Antep-K.Mara ş , 191 nolu sektörde ise
U ş ak, Manisa, İ zmir ve Denizli ş eklindedir. 202 nolu sektörde
en etkin olan il İ zmir iken, ikinci sırada Denizli üçüncü sırada
Manisa yer almaktadır. 210 nolu sektörde birinci sırada İ zmir,
ikinci sırada Denizli yer almaktadır. 221-222 nolu sektörde
birinci sırayı Denizli, ikinci sırayı İ zmir, 241 nolu sektörde
birinci sırayı Denizli, ikinci sırayı İ zmir, üçüncü sırayı ise
Manisa almı ş tır. 251-252 nolu sektörde bu sıralama Denizli,
Afyon, Antalya, Manisa ve İ zmir, 261-269 nolu sektörde
Aydın, Afyon, Denizli, U ş ak, Burdur ve Manisa, 271-272-273
nolu sektörde Manisa, Denizli ve İ zmir, 281 nolu sektörde
İ zmir, Manisa ve Denizli, 289 nolu sektörde Denizli, İ zmir ve
Manisa, 291 nolu sektörde ise Manisa, Aydın, Afyon, Denizli
ve İ zmir ş eklindedir. 311-319 nolu sektörde en etkin il olan
Aydın’ı İ zmir, Antalya ve Denizli, 361 nolu sektörde ise en
etkin il olan İ zmir’i Denizli takip etmektedir (Tablo 8).
23
Afyon
Sektör kodu Ad. Ort.etk.
151
7 0.364
152
1
*
153
16 0.57
154
6 0.506
155
2
*
171
172
2
*
173
181
191
202
2
*
210
1
*
221-222
241
1
*
242
2
*
251-252
3 0.436
261-262-269 52 0.316
271-272-273
281
289
2
*
291
3 0.338
311-319
342-343
1
*
361
1
*
Toplam 102 0.485
Antalya
Aydın
Burdur
Bursa
Denizli
Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk.
4 0.774 12 0.502 2
*
7 0.443
3 0.768 1
*
1
*
2
*
1
*
2
*
3 0.209
4 0.747
11 0.674 6
0.502 7 0.478
6 0.458
2
*
1
*
3 0.667
8 0.275 28 0.333 1
*
125 0.232 96 0.333
2
*
16 0.45 35 0.351
8 0.401 4 0.961
2
*
2
*
38 0.219 131 0.238
1
*
3 0.502
2
*
2
*
3 0.348
4 0.55
2
*
3 0.807
1
*
4 0.584
1
*
2
*
2
*
4 0.426
9 0.45
13 0.355 13 0.268
19 0.304
1
*
24 0.572
1
*
1
*
1
*
7 0.376
1
*
9 0.286
2
*
10 0.475 1
*
7 0.347
3 0.34 3
0.601 1
*
7 0.339
2
*
1
*
2
*
1
*
1
*
4 0.575
43 0.499 89 0.484 38 0.492 187 0.326 395 0.495
G.Antep
İzmir
64 0.474
7
0.75
18 0.533
38 0.428
12 0.651
90 0.281 34 0.325
71 0.283 20 0.411
6
0.824 4
0.573
5
0.205 275 0.269
19 0.572
18 0.485
21 0.652
15 0.516
12 0.521
23 0.486
50 0.355
46 0.242
35
0.55
23 0.569
41
0.28
61 0.329
28 0.536
31 0.591
26 0.682
172 0.398 921 0.491
Manisa
Ad. Ort.etk.
13 0.536
3
0.791
6
0.408
6
0.172
1
*
9
0.231
5
0.446
9
5
5
0.305
0.577
0.318
2
3
*
0.497
5
89
6
4
6
11
2
2
2
194
0.396
0.263
0.674
0.383
0.277
0.496
*
*
*
0.452
K.Maraş
Muğla
Uşak
22
1
1
5
29
0.254
*
*
0.205
1
1
3
2
4
*
*
3 0.679
0.216
*
0.4 35 0.297
22 0.278
1
*
1
*
2
*
1
*
1
5
1
*
0.839
*
1
*
3
0.287
2
*
1
*
0.308 16 0.469 74 0.416
24
1996 yılında Denizli’de faaliyette bulunan 395 firmanın 37
tanesi kendi sektöründe yüksek etkinli ğ e sahip iken 23 firma ise
tam etkindir. 141 adet firma ise çok dü ş ük etkinli ğ e sahiptir. En
fazla yı ğ ılmanın oldu ğ u grup ise 0.200-0.399 aralı ğ ıdır (Tablo 9,
Ş ekil 5).
Tablo 9: Denizli’de bulunan firmaların etkinlik seviyelerinin dağılımı (1996)
Adet
0-000-0.199
141
0.200-0.399
132
0.400-0.599
56
0.600-0.799
29
0.800-1.000
37
Toplam
395
160
140
120
Adet
100
80
60
40
20
0
0-000-0.199 0.200-0.399 0.400-0.599 0.600-0.799 0.800-1.000
25
1997 yılında en fazla firmanın analize katıldı ğ ı sektör 171
nolu sektör iken ikinci sırada 181, üçüncü sırada 261-269 nolu
sektör bulunmaktadır. En az firmanın kapsandı ğ ı sektörler ise
sırasıyla 152, 202 ve 221-222 nolu sektörlerdir. Etkinlik
seviyesinin en yüksek oldu ğ u sektör 152, 210 ve 242 nolu, en
dü ş ük oldu ğ u sektörler ise sırasıyla 171, 181 ve 261-269 nolu
sektörlerdir. Bu sektörler içerisinde en dü ş ük etkinli ğ e sahip
olan firmalardan bazıları Denizli’de bulunmaktadır. 172, 173
ve 311 nolu sektörlerde en dü ş ük etkinli ğ e sahip olan firmalar
Denizli’de faaliyet göstermektedir. Ayrıca 153, 155, 173, 191,
202, 251-252, 261-269, 341 nolu sektörlerde birer, 154, 171,
271-272-273 nolu sektörlerde iki ş er, 172 nolu sektörde üç, 181
nolu sektörde ise dört adet tam etkin firma bulunmaktadır.
İ zmir 172 ve 261-262-269 nolu sektörler dı ş ında kalanlarda en
az bir tane tam etkin firma bulunmaktadır. K.Mara ş ’ta ise
sadece bir tane tam etkin firma bulunmaktadır (Tablo 10).
26
Sektör kodu
151
152
153
154
155
171
172
173
181
191
192
202
210
221-222
241
242
251-252
261-269
271-72-273
281
289
291
292-293
311
341
361
En düşük
etkinliğe
Toplam
En
Ortalama
sahip
firma
düşük
etkinlik firmanın
sayısı
etkinlik
bulunduğu
il
86
0.472
35
0.052
2
1
4
20
0.763
35
0.113
3
1
2
1
58
0.429
45
0.041
4
1
2
94
0.417
35
0.008
2
3
23
0.579
15
0.181
1
2
526
0.233
16
0.017
1
7
2
1
1
1
199
0.488
20
0.059
1
3
3
4
34
0.651
20
0.223
3
1
1
2
411
0.287
16
0.032
1
4
9
36
0.574
35
0.07
1
3
1
40
0.583
35
0.077
1
5
1
21
0.704
35
0.294
1
1
1
1
3
1
26
0.758
35
0.324
9
21
0.677
35
0.239
2
4
25
0.574
3
0.086
4
1
29
0.735
35
0.18
3
84
0.406
35
0.043
1
6
260
0.309
45
0.015
1
3
1
1
77
0.579
35
0.137
2
6
1
23
0.468
35
0.085
3
64
0.416
35
0.065
3
1
1
61
0.479
35
0.016
9
1
108
0.345
35
0.038
1
6
1
43
0.402
20
0.118
3
44
0.532
35
0.04
3
1
1
55
0.562
35
0.075
1
4
1
Uşak
1
1
1
27
1997 yılında 151 nolu sektörde en yüksek etkinli ğ e sahip olan
il Antalya iken di ğ er iller sırasıyla Aydın, Af yon, Manisa,
Denizli ve K.Mara ş ’dır. 152 nolu sektörde aynı sıralama
Manisa ve İ zmir, 153 nolu sektörde Manisa, Denizli, İ zmir,
Afyon, Burdur ve U ş ak, 154 nolu sektörde Antalya, Denizli,
Aydın, Afyon, İ zmir, Burdur, Manisa ve U ş ak, 155 nolu
sektörde ise İ zmir, Denizli ve Aydın ş eklindedir. 171 nolu
sektörde en yüksek ortalama etkinli ğ e sahip olan il Antalya
olup di ğ er iller sırasıyla Manisa, Aydın, İ zmir, Denizli, U ş ak,
Bursa, K.Mara ş , G.Antep ve Mu ğ la’dır. 172 nolu sektörde
Denizli ilk sıradadır. En yüksek ortalama etkinli ğ e göre di ğ er
iller
U ş ak,
G.Antep,
Manisa,
Bursa
ve
İ zmir
ş eklinde
sıralanmaktadır. 173 nolu sektörde ise sıralama İ zmir, Denizli,
G.Antep ve Bursa ş eklindedir. 181 nolu sektörde ilk sırada
Denizli yer almı ş tır. Di ğ er iller sırayla K.Mara ş , İ zmir,
Manisa, Aydın ve Bursa’dır. 191 nolu sektörde ilk sırada
Manisa, ikinci sırada U ş ak ve üçüncü sırada ise İ zmir yer
almaktadır. 202 nolu sektörde ilk sırada Manisa ikinci sırada
İ zmir
bulunmaktadır.
221-222
nolu
sektörde
en
yüksek
ortalama ekinlik seviyesine İ zmir sahipken ikinci sırada
Denizli yer almaktadır. 241 nolu sektörde sıralama Manisa,
İ zmir ve Denizli, 251-252 nolu sektörde Antalya, Manisa,
Afyon İ zmir ve Denizli, 261-262-269 nolu sektörde U ş ak,
Burdur,
Manisa,
Mu ğ la,
Aydın,
İ zmir,
Aydın,
Denizli,
Antalya, 271-272-273 nolu sektörde ise İ zmir, Denizli ve
Manisa ş eklindedir. 281 nolu sektörde en yüksek ortalama
teknik etkinlik seviyesine sahip olan il İ zmir iken ikinci sırada
Burdur yer almaktadır. 289 nolu sektörde birinci sırada
Manisa, ikinci sırada İ zmir, üçüncü sırada Denizli, 291 nolu
sektörde birinci sırada Manisa, ikinci sırada Aydın, üçüncü
28
sırada
İ zmir
bulunmaktadır.
292-293
nolu
sektörler
ise
büyükten küçü ğ e do ğ ru ortalama etkinlik sıralaması Aydın,
Manisa, İ zmir, Afyon, Denizli, Bursa ve Antalya ş eklindedir.
311 nolu sektörde birinci sırada Denizli, ikinci sırada İ zmir,
341 nolu sektörde ise birinci sırada Antalya, ikinci sırada
Manisa ve üçüncü sırada İ zmir yer almaktadır. 361 nolu
sektörde ise birinci sırada İ zmir, ikinci sırada ise Denizli yer
almaktadır (Tablo 11).
29
Sektör kodu
151
152
153
154
155
171
172
173
181
191
192
202
210
221-222
241
242
251-252
261-269
271-72-73
281
289
291
292-293
311
341
361
Toplam
Afyon
Antalya
Aydın
Burdur
Bursa
7
0.403
5
0.575
18
0.538
1
*
1
*
3
1
1
*
18
0.4
3
0.134
2
*
4
0.369
12
0.44
9
0.653
7
0.488
6
0.276
2
*
3
0.33
1
*
1
*
8
0.337
29
0.288
1
*
172 0.213
1
*
1
*
1
*
25 0.466
16 0.611
1
*
3
0.22
49 0.199
6
1
1
0.698
*
*
1
2
3
56
*
*
0.402
0.298
2
1
3
*
*
0.33
1
1
120
*
*
0.510
2
2
1
4
10
1
1
3
2
55
*
*
*
0.611
0.245
*
*
0.18
*
0.436
1
1
*
*
1
2
*
*
13
1
1
0.307
*
*
3
11
1
3
2
104
0.55
0.42
*
0.584
*
0.484
1
*
14
0.372
4
0.54
3
1
1
38
0.24
*
*
0.47
262
0.372
Denizli
Ad. Ort.etk.
7
0.398
1
*
4
0.592
8
0.582
3
0.7
124 0.279
41 0.548
5
0.679
95 0.315
2
*
1
*
1
*
2
*
3
0.55
4
0.61
1
*
10
0.38
24 0.291
29 0.544
2
*
10 0.316
2
*
10 0.281
8
0.429
1
*
6
0.488
404 0.515
G.Antep
İzmir
Manisa
35 0.476
8
0.607
3
0.778
20 0.416
5
0.595
44 0.381
5
0.256
11 0.703
1
*
74 0.167 38 0.269 11 0.296
77 0.485 17 0.371
5
0.474
8
0.634
6
0.78
2
*
243 0.292
7
0.29
26 0.539
4
0.679
28 0.591
5
0.456
13
0.62
3
0.79
20 0.813
1
*
15 0.673
1
*
17 0.628
3
0.7
22 0.715
58 0.396
6
0.415
47 0.299 86
0.34
41 0.618
5
0.53
15 0.632
1
*
47 0.391
4
0.755
52 0.492
3
0.67
64 0.345 14 0.386
28 0.408
1
*
35 0.512
3
0.564
42 0.586
2
*
161 0.388 957 0.523 214 0.515
K.Maraş
Muğla
Uşak
13 0.358
2
*
1
*
3
0.38
3
0.09
2
*
27 0.183
4
0.08
37 0.242
25 0.503
8
48
0.303
0.281
1
*
1
1
*
*
1
7
*
0.339
1
*
1
*
22
0.517
30
2
4
*
0.593
1
1
2
3
*
*
*
0.65
1
*
1
83
*
0.429
1997 yılında Denizli’de faaliyette bulunan 404 firmadan 42
tanesi yüksek etkinli ğ e sahiptir. Bu 42 ş irketten 21 tanesi
kendi sektörlerinde tam etkindir. 126 firma en dü ş ük etkinlik
seviyesine sahiptir. En fazla firmanın bulundu ğ u aralık ise
0.200-0.399’dur (Tablo 12, Ş ekil 6).
Adet
0-000-0.199
126
0.200-0.399
130
0.400-0.599
75
0.600-0.799
31
0.800-1.000
42
Toplam
404
140
120
Adet
100
80
60
40
20
0
0-000-0.199 0.200-0.399 0.400-0.599 0.600-0.799 0.800-1.000
31
1998 yılında analize konu olan firmaların en fazla bulundu ğ u
sektör 171 iken, ikinci sırada 181, üçüncü sırada 261-262-269
nolu sektörler yer almaktadır. En az firmanın yer aldı ğ ı
sektörler ise sırasıyla 202, 152 ve 221-222 nolu sektörlerdir.
Etkinlik seviyesinin en yüksek oldu ğ u sektörler sırasıyla 202,
221-222 ve 241 iken en dü ş ük olanlar sırasıyla 171, 181 ve
261-262-269 nolu sektörlerdir. 210 nolu sektörde en dü ş ük
etkinli ğ e sahip olan firma Denizli’de faaliyette bulunmaktadır.
Ayrıca 152, 153, 154, 221-222, 261-262-269, 281 ve 361-369
nolu sektörlerde birer, 171, 173, 181, 202, 252, 289 ve 311
nolu sektörlerde iki ş er, 241 ve 281 nolu sektörlerde üçer tam
etkin firma Denizli’de bulunmaktadır. İ zmir’de 172 ve 291
nolu sektörler dı ş ında kalanlarda en az birer tane tam etkin
firma bulunmaktadır. Mu ğ la ve U ş ak illerinde sadece iki firma
tam
etkindir.
K.Mara ş ’da
ise
tam
etkin
olan
bir
firma
bulunmamaktadır (Tablo 13).
32
Sektör kodu
151
152
153
154
155
171
172
173
181
193
202
210
221-222
241
242
252
261-269
281
281
289
291
292
311
361-369
En düşük
etkinliğe
Toplam
En
Ortalama
sahip
firma
düşük
etkinlik firmanın
sayısı
etkinlik
bulunduğu
il
116
0.452
35
0.044
1
3
1
19
0.652
35
0.075
1
1
1
3
1
54
0.472
35
0.077
1
2
1
3
1
90
0.432
7
0.01
1
1
1
1
7
24
0.473
45
0.093
1
2
1
541
0.207
16
0.014
1
5
2
1
2
189
0.48
27
0.049
1
3
3
34
0.578
16
0.062
6
2
1
1
387
0.265
35
0.013
2
2
8
1
42
0.628
35
0.048
3
2
18
0.707
9
0.221
1
2
2
1
36
0.552
20
0.087
4
19
0.686
35
0.185
1
5
27
0.674
35
0.117
3
3
1
31
0.512
9
0.101
1
1
4
86
0.375
35
0.034
1
1
2
2
1
256
0.306
45
0.014
3
1
1
1
1
2
73
0.464
35
0.102
2
3
3
54
0.486
15
0.087
1
1
5
1
69
0.498
35
0.081
2
6
1
60
35
0.027
1
1
108
0.33
35
0.041
1
1
1
4
3
38
0.57
35
0.141
2
5
49
0.494
35
0.077
1
1
3
1
1
Uşak
1
1
33
1998 yılında 151 nolu sektörde en yüksek ortalama etkinli ğ e
sahip olan il Manisa iken di ğ er iller sırasıyla Aydın, Denizli,
İ zmir, Af yon ve Antalya’dır. 152 nolu sektörde sıralama
Manisa, İ zmir ş eklindedir. 153 nolu sektörde ilk sırada Burdur
olup, di ğ er iller sırasıyla U ş ak, Manisa, Afyon, Denizli ve
İ zmir’dir. 154 nolu sektörde sıralama İ zmir, Af yon, Aydın,
Denizli, Burdur, Antalya ve Manisa, 155 nolu sektörde ise
İ zmir,
Aydın,
Denizli
ve
Manisa
ş eklindedir.
171
nolu
sektörde ortalama etkinlik seviyesinin büyükten küçü ğ e do ğ ru
Bursa, Manisa, Aydın, Denizli- İ zmir, Antalya, U ş ak, Bursa,
G.Antep, K.Mara ş ve Mu ğ la, 172 nolu sektörde U ş ak, Denizli,
İ zmir, G.Antep, Manisa ve Bursa, 173 nolu sektörde Denizli,
Bursa, İ zmir ve G.Antep 181 nolu sektörde ise Manisa,
G.Antep, Aydın, K. Mara ş , İ zmir, Antalya, Denizli ve Bursa
ş eklinde sıralanmaktadır. 193 nolu sektörde birinci sırada
Afyon, ikinci sırada Manisa ve üçüncü sırada İ zmir, 210 nolu
sektörde birinci sırada İ zmir ikinci sırada Denizli, 241 nolu
sektörde birinci sırada Denizli, ikinci sırada İ zmir, üçüncü
sırada Manisa, 252 nolu sektörde birinci sırada Manisa, ikinci
sırada Afyon, üçüncü sırada Denizli, dördüncü sırada Antalya,
be ş inci sırada ise İ zmir yer almaktadır. 261-262-269 nolu
sektörde sıralama ise Afyon, Antalya, U ş ak, Burdur, Denizli,
İ zmir, Mu ğ la ve Manisa ş eklindedir. 281 nolu sektörde ilk
sırada İ zmir yer alırken ikinci sırada Denizli ve Manisa
bulunmaktadır. 282 nolu sektörde ise birinci sırada Manisa,
ikinci sırada Denizli, üçüncü sırada İ zmir dördüncü sırada ise
Burdur bulunmaktadır. 289 nolu sektörde en yüksek ortalama
etkinli ğ e sahip olan il Denizli’dir.
Di ğ er iller sırasıyla
Manisa, İ zmir ve Afyon’dur. 291 nolu sektördeki sıralama
Antalya, Manisa ve İ zmir ş eklinde iken 292 nolu sektörde bu
34
sıralama Burdur, Afyon, Manisa, Denizli, Aydın, İ zmir ve
Antalya ş eklindedir. 311 nolu sektörde ise ilk sırayı Denizli,
ikinci sırayı İ zmir almı ş tır. 361-369 nolu sektörde ise ilk
sırada Manisa, ikinci sırada İ zmir ve üçüncü sırada Denizli yer
almaktadır (Tablo 14).
35
Afyon
Antalya
Sektör kodu Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk.
151
152
153
154
155
171
172
173
181
193
202
210
221-222
241
242
252
261-269
281
282
289
291
292
311
361-369
Toplam
8
1
15
12
2
0.331
*
0.475
0.476
*
4
2
1
8
0.28
*
*
0.297
2
*
9
0.217
6
1
1
0.594
*
*
3
0.248
1
2
3
50
*
*
0.53
0.396
3
1
3
0.389
*
0.55
3
0.123
1
*
112 0.595
1
56
*
0.391
2
2
1
5
12
1
2
*
*
*
0.386
0.362
*
*
Aydın
Burdur
Ad.
Ort.etk. Ad. Ort.etk.
15
1
2
9
3
25
1
2
4
0.497
*
*
0.439
0.35
0.243
*
*
0.325
2
1
*
*
1
*
5 0.62
5 0.36
1
*
11 0.365
2
*
1
*
1
Bursa
Ad.
206
34
12
61
0.196
0.391
0.648
0.223
313
0.365
*
1
2
1
12
1
*
*
*
0.323 16 0.316
*
3 0.36
4
10
1
2
99
0.697
0.296
*
*
0.411
3 0.65
1
*
1
*
51 0.519
Denizli
G.Antep
İzmir
Manisa
K.Maraş
Muğla
Uşak
Ort.etk. Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk.
5
2
4
7
3
113
37
4
72
1
2
3
2
5
1
8
20
28
4
7
1
6
9
4
348
0.488
71 0.448 12 0.543
1
*
*
8 0.534 3 0.63
1
*
0.47
17 0.421 6 0.514
1
*
3 0.604
0.433
42 0.477 5 0.287
2
*
0.34
10 0.532 3 0.331
2
*
0.226 69 0.181 41 0.226 13 0.283 32 0.177 4 0.142 28 0.208
0.54 60 0.458 22 0.473 6 0.43
25 0.57
0.756 9 0.437 5 0.564
1
*
0.232 3 0.328 238 0.285 4 0.471 3 0.321 1
*
2
*
*
29 0.458 6 0.593
*
10 0.676 2
*
0.27
29 0.596 1
*
1
*
*
14 0.733 1
*
0.883
14 0.669 4 0.557
*
25 0.504
0.415
62 0.349 3 0.56
2
*
2
*
0.299
49 0.293 83 0.251
11 0.264 3 0.355
0.46
38 0.476 5 0.46
0.55
27 0.478 5 0.551
0.723
53 0.469 5 0.544
1
*
*
49 0.423 5 0.515
0.298
67 0.288 14 0.476
2
*
0.568
26 0.566 1
*
0.42
36 0.474 3 0.85
1
*
0.519 141 0.351 982 0.476 190 0.51 35 0.249 26 0.354 68 0.355
36
Denizli’de bulunan firmaların, etkinlik seviyelerine ili ş kin
olu ş turulan aralıkların hangisinde yer aldı ğ ı Tablo 14 ve Ş ekil
6’dan izlenebilir. Buna göre 348 firmanın 42 tanesi yüksek
etkinlik seviyesine sahiptir. Bunlardan 27 tanesi ise tam
etkindir. En dü ş ük etkinlik seviyesine sahip olan 141 firmanın
bulundu ğ u 0-0.199 aralı ğ ı ise aynı zamanda en fazla firmayı
barındıran etkinlik seviyesi aralı ğ ıdır (Tablo 15, Ş ekil 7).
Adet
0-000-0.199
141
0.200-0.399
97
0.400-0.599
37
0.600-0.799
31
0.800-1.000
42
Toplam
348
160
140
120
Adet
100
80
60
40
20
0
0-000-0.199 0.200-0.399 0.400-0.599 0.600-0.799 0.800-1.000
37
1999 yılında en fazla firmanın bulundu ğ u sektör 181 iken
ikinci
sırada
bulunmaktadır.
171
En
üçüncü
az
sırada
firmanın
289
bulundu ğ u
nolu
sektör
sektörler
ise
sırasıyla 320, 350 ve 155-191 nolu sektörlerdir. En dü ş ük
etkinli ğ e sahip firmanın Denizli’de oldu ğ u sektörler 152, 171,
181, 192, 241, 261-262-269, 330 ve 361’dir. Bazı sektörlerde
ise Denizli’de faaliyette bulunan firmalar tam etkindir. 154,
172, 173, 191, 350 ve 361 nolu sektörlerde birer, 241, 242,
252
ve
281
nolu
sektörlerde
iki ş er,
289
ve
320
nolu
sektörlerde üçer, 171 ve 293 nolu sektörlerde dörder, 261-262269 nolu sektörde be ş , 192 nolu sektörde ise yedi firma tam
etkindir. En fazla tam etkin firmanın bulundu ğ u İ zmir’de
sadece tek bir sektörde tam etkin olan firma bulunmamaktadır.
Mu ğ la’da ise tek bir firma tam etkindir. K.Mara ş ’da ise tam
etkin firma bulunamamaktadır (Tablo 16).
38
En düşük
etkinliğe
En
Toplam Ortalama
sahip
Sektör kodu
düşük
firma sayısı etkinlik firmanın
etkinlik
bulunduğu
Afyon Antalya
il
151
98
0.43
7
0.087
152
22
0.745
20
0.394
1
154
82
0.426
7
0.03
1
1
155
21
0.634
64
0.027
171
241
0.331
20
0.049
172
98
0.333
64
0.027
173
70
0.382
35
0.07
181
376
0.226
20
0.01
191
21
0.757
64
0.222
192
29
0.628
20
0.144
221-222
33
0.336
35
0.061
241
22
0.489
20
0.059
242
51
0.498
35
0.156
2
252
104
0.334
9
0.045
261-269
22
0.278
20
0.089
281
54
0.468
48
0.02
2
289
158
0.438
35
0.076
291
84
0.459
35
0.062
293
146
0.494
35
0.037
311
40
0.559
35
0.172
320
9
0.724
35
0.068
330
24
0.672
20
0.251
340
74
0.432
7
0.04
350
15
0.729
64
0.302
361
50
0.464
20
0.123
Aydın
Burdur Bursa
Denizli
G.Antep
2
2
1
1
1
2
2
1
5
4
1
1
1
7
1
2
2
2
5
2
3
4
3
1
1
1
1
İzmir
7
2
3
2
1
3
4
4
3
1
4
4
2
3
3
5
4
7
4
1
3
1
2
4
Manisa K.Maraş Muğla
Uşak
2
1
1
1
1
1
1
1
1
3
2
2
1
39
1999 yılında illerin her bir sektördeki ortalama etkinlik
sıralaması ş u ş ekildedir: 151 nolu sektörde en yüksek ortalama
etkinlik seviyesine sahip olan il Aydın iken di ğ er iller
sırasıyla İ zmir, Denizli, Afyon, Manisa ve Antalya’dır. 152
nolu sektörde birinci sırada İ zmir ikinci sırada Manisa yer
almaktadır. 154 nolu sektörde ortalama etkinlik sıralaması
büyükten küçü ğ e do ğ ru Aydın, Afyon, Burdur, İ zmir, Manisa,
Denizli, Antalya ve U ş ak ş eklindedir. 155 nolu sektörde ise
birinci sırada Aydın ikinci sırada Denizli ve üçüncü sırada
İ zmir yer almaktadır. 171 nolu sektörde ise ilk sırayı Aydın
almı ş tır. Di ğ er iller sırasıyla U ş ak, Manisa, Antalya, G.Antep,
İ zmir ve Denizli’dir. 172 nolu sektördeki sıralama ise Denizli,
Burdur, Bursa, Antalya ve U ş ak ş eklindedir. 173 nolu sektörde
ise ilk sırada G.Antep ikinci sırada Manisa ve Mu ğ la üçüncü
sırada Denizli dördüncü sırada ise Bursa yer almaktadır. 181
nolu
sektördeki
sıralamaya
göre
ilk
sırada
İ zmir
yer
almaktadır. Büyükten küçü ğ e do ğ ru di ğ er iller a ş a ğ ıdaki
ş ekilde sıralanmı ş tır: Mu ğ la, Antalya, Bursa, Denizli-Manisa,
G.Antep, K.Mara ş , U ş ak ve Afyon. 191 nolu sektörde ise ilk
sırada İ zmir ikinci sırada Denizli yer almaktadır. 192 nolu
sektörde ilk sırada İ zmir ikinci sırada U ş ak üçüncü sırada
Denizli yer almı ş tır. 241 nolu sektörde ilk sırada Denizli yer
almı ş tır. Di ğ er iller sırasıyla İ zmir ve Manisa’dır. 252 nolu
sektörde Denizli en yüksek etkinli ğ e sahip olan ildir. İ kinci
sırada İ zmir üçüncü sırada Afyon dördüncü sırada Mu ğ la
be ş inci sırada Manisa altıncı sırada Antalya ve yedinci sırada
Burdur bulunmaktadır. 281 nolu sektörde ilk sırayı Denizli
ikinci sırayı İ zmir, 289 nolu sektörde birinci sırayı Denizli
ikinci sırayı Aydın üçüncü sırayı İ zmir ve dördüncü sırayı
40
Manisa almı ş tır. 291 nolu sektördeki sıralama İ zmir, Denizli
ve Manisa, 293 nolu sektörde Denizli, İ zmir, Aydın ve Manisa,
311 nolu sektörde ise İ zmir ve Denizli ş eklindedir. 320 nolu
sektörde birinci sırada Denizli ikinci sırada İ zmir, 330 nolu
sektörde birinci sırada Manisa ikinci sırada İ zmir üçüncü
sırada ise Denizli, 340 nolu sektörde ilk sırada Afyon ikinci
sırada İ zmir üçüncü sırada Denizli ve dördüncü sırada ise
Manisa yer almaktadır. 350 nolu sektörde ortalama etkinlik
seviyesi di ğ er sektörlere göre yüksektir. Bu sektörde sıralama
Manisa, U ş ak, Denizli ve İ zmir, 361 nolu sektörde ise Manisa,
İ zmir, Denizli ve Aydın ş eklindedir (Tablo 17).
41
Afyon
Sektör kodu Ad. Ort.etk.
151
7 0.375
152
1
*
154
9 0.488
155
1
*
171
2
*
172
1
*
173
1
*
181
8 0.091
191
1
*
192
1
*
221-222
1
*
241
1
*
242
15 0.568
252
9 0.381
261-269
281
1
*
289
2
*
291
2
*
293
2
*
311
320
330
340
3 0.493
350
361
Toplam 81 0.419
Antalya
Ad. Ort.etk.
4
0.29
2
*
11 0.33
4
19
1
3
Aydın
Ad. Ort.etk.
14 0.512
2
*
19 0.508
3
0.78
0.337 3 0.445
0.277
*
0.228 2
*
1
*
2
*
7
0.241
2
*
1
1
*
*
1
3
1
4
2
*
0.463
*
0.457
*
*
2
1
*
*
2
52
0.358
65
0.451
Burdur
Bursa
2
*
2
*
4 0.484
1
*
89 0.326
8 0.378 15 0.334
1
*
23 0.259
2
*
99 0.216
1
*
Denizli
G.Antep
İzmir
Manisa
K.Maraş
7
0.395
54 0.461 10 0.307
2
*
7 0.734 6
0.66
6
0.36
39 0.409 6 0.384
4
0.698
12 0.524 1
*
43
0.31
71 0.32 10 0.364
31 0.426 2
*
1
*
2
*
1
*
4
0.431 4 0.482 35 0.445
59 0.206 47 0.169 115 0.295 21 0.216 20 0.152
7
0.743
9 0.832 1
*
17 0.499
6 0.622
1
*
30 0.35
1
*
4
0.584
12 0.521 3 0.497
2
*
2
*
6 0.668 21 0.342
9 0.219
4
0.832
23 0.413 42 0.275
20 0.583
2
*
1
*
16 0.464
27 0.446 2
*
24
0.49
118 0.434 9 0.429
2
*
24 0.444
46 0.486 8 0.427
1
*
42 0.526
89 0.489 7 0.434
1
*
11 0.454
24 0.615
5
0.848
4
0.57
5
0.588
12 0.691 5 0.743
1
*
13 0.427
46 0.462 8 0.352
3
0.712
6 0.696 3 0.773
6 0.267
9
0.381
30 0.49
4 0.624
45 0.490 226 0.288 363 0.529 53 0.356 826 0.518 179 0.445 21 0.188
Muğla
Uşak
1
*
1
*
2
*
35 0.445
5 0.236
3
7
0.442
0.323
3
1
0.545
*
1
*
1
*
61 0.434
3
0.218
19
18
1
5
2
5
0.423
0.234
*
0.106
*
0.548
1
1
*
*
1
1
1
*
*
*
1
*
4
0.767
64
0.462
42
1999 yılında Denizli’de bulunan 363 firmadan 49 tanesi
bulundukları sektörde yüksek düzeyde etkindir. Bunlardan 39
tanesi ise tam etkindir. 363 firmadan 101 tanesi de en dü ş ük
etkinlik aralı ğ ındadır. (Tablo18, Ş ekil 8).
Adet
0-000-0.199
101
0.200-0.399
89
0.400-0.599
78
0.600-0.799
46
0.800-1.000
49
Toplam
363
120
100
Adet
80
60
40
20
0
0-000-0.199 0.200-0.399 0.400-0.599 0.600-0.799 0.800-1.000
43
2000 yılında analize konu olan sektörler içerisinde en fazla
firma 171 nolu sektörde bulunmaktadır. İ kinci sırada 181
üçüncü
sırada
ise
261-262-269
sektör
yer
almaktadır.
Bulundu ğ u sektörde en dü ş ük etkinli ğ e sahip olan firmanın
bulundu ğ u iller incelendi ğ inde 171, 181, 251-252 ve 311-312319 nolu sektörlerde en dü ş ük etkili ğ e sahip olan firmaların
Denizli’de bulundu ğ u anla ş ılmı ş tır. Buna kar ş ılık 152, 154,
173, 192, 231-232, 241, 261-262-269, 271-272-273, 281, 289,
311-319 ve 361 nolu sektörlerde tam etkin birer firma
Denizli’de faaliyette bulunmaktadır. Ayrıca 210 nolu sektörde
iki, 171 ve 172 sektörlerde üçer, 181 nolu sektörde ise be ş tam
etkin firma Denizli’de bulunmaktadır. En fazla tam etkin firma
İ zmir’de bulunmaktadır. İ zmir’de sadece 172 ve 241 nolu
sektörlerde tam etkin firma bulunmamaktadır. U ş akta sadece
bir adet firma tam etkin olup, K.Mara ş ’da ise tam etkin firma
bulunmamaktadır (Tablo 19).
44
Sektör kodu
151
152
153
154
155
171
172
173
181
192
201-202
210
221-222
231-232
241
242
251-252
261-269
271-272-273
281
289
291
293
311-319
341-343
361
En düşük
etkinliğe
Toplam Ortalama
sahip
bulunduğu
il
104
0.465
45
20
0.755
3
52
0.477
35
81
0.372
35
31
0.719
35
568
0.288
20
170
0.395
16
38
0.591
16
326
0.313
20
37
0.546
35
28
0.646
15
30
0.479
35
19
0.607
35
9
0.788
35
25
0.321
35
34
0.551
35
81
0.344
20
228
0.178
35
63
0.382
45
31
0.669
35
64
0.425
35
61
0.511
35
92
0.484
35
43
0.551
20
44
0.486
35
51
0.563
9
En
düşük
etkinlik
0.084
0.279
0.053
0.014
0.265
0.019
0.07
0.119
0.019
0.101
0.18
0.15
0.181
0.456
0.061
0.14
0.047
0.032
0.043
0.09
0.089
0.018
0.055
0.136
0.08
0.151
Afyon Antalya
1
3
1
1
Aydın
2
Burdur Bursa
Denizli
1
1
1
3
1
2
1
2
4
1
3
3
1
5
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
G.Antep
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
3
1
İzmir
5
4
4
2
3
1
3
4
2
3
2
2
3
5
3
2
1
5
6
8
5
6
5
5
1
1
1
2
1
Uşak
1
2
1
1
1
1
2
2
2
2
1
45
2000 yılında ortalama etkinlik düzeyinin en yüksek oldu ğ u il
Aydın olup bu ili Afyon, Antalya, İ zmir ve Denizli-Manisa
takip etmi ş tir. 152 nolu sektörde birinci sırayı Manisa ikinci
sırayı ise İ zmir almı ş tır. 153 nolu sektörde ilk sırada Manisa
yer almı ş ken di ğ er iller sırasıyla Afyon, İ zmir, U ş ak ve
Denizli’dir. 154 nolu sektörde ortalama etkinlik sıralaması
Antalya, Manisa, Afyon, Aydın, İ zmir, ve Denizli-Burdur, 155
nolu sektörde ise Denizli, İ zmir ve Aydın ş eklindedir. 171
nolu sektörde en yüksek ortalama etkinli ğ e Denizli sahiptir.
Di ğ er iller sırasıyla Aydın, U ş ak, İ zmir, Mu ğ la, BursaG.Antep, Manisa, K. Mara ş ve Antalya’dır. 172 nolu sektörde
birinci sırada Denizli ikinci sırada G.Antep üçüncü sırada
U ş ak dördüncü sırada Manisa be ş inci sırada Bursa, 173 nolu
sektörde birinci sırada İ zmir ikinci sırada G.Antep üçüncü
sırada Bursa ve dördüncü sırada Denizli, 181 nolu sektörde
birinci sırada Denizli ikinci sırada İ zmir-Manisa üçüncü sırada
Bursa, 192 nolu sektörde ise birinci sırada İ zmir ikinci sırada
Denizli üçüncü sırada Afyon yer almaktadır. 201-202 nolu
sektörde ise ilk sırada Aydın bulunmaktadır. İ zmir ve Manisa
ise bu ili takip etmektedir. 210 nolu sektörde birinci sırada
Denizli ikinci sırada İ zmir, 221-222 nolu sektörde birinci
sırada Aydın ikinci sırada İ zmir üçüncü sırada Manisa, 241
nolu sektörde birinci sırada Manisa ikinci sırada Denizli
üçüncü sırada İ zmir, 251-252 nolu sektörde birinci sırada
Afyon ikinci sırada Denizli üçüncü sırada İ zmir dördüncü
sırada Antalya be ş inci sırada ise Manisa yer almaktadır. 261262-269 nolu
sektörde
sıralama,
Mu ğ la,
Manisa-Antalya,
U ş ak, İ zmir-Burdur-Af yon, Denizli ve Aydın, 271-272-273
nolu sektörde İ zmir ve Denizli, 281 nolu sektörde Manisa,
Burdur, İ zmir ve Denizli, 289 nolu sektörde İ zmir, Denizli,
46
Manisa, 291 nolu sektörde Manisa ve İ zmir, 293 nolu sektörde
ise Antalya, Manisa, Burdur, Af yon, Aydın, İ zmir ve Denizli
ş eklindedir. Di ğ er üç sektörün sonuçlarına göre; 311-319 nolu
sektörde birinci sırada İ zmir ikinci sırada Denizli, 341-343
nolu sektörde birinci sırada Manisa ikinci sırada İ zmir, 361
nolu sektörde ise birinci sırada İ zmir ikinci sırada Manisa,
üçüncü sırada Denizli son sırada ise Antalya’nın yer aldı ğ ı
görülmektedir (Tablo 20).
47
Sektör kodu
151
152
153
154
155
171
172
173
181
192
201-202
210
221-222
231-232
241
242
251-252
261-269
271-272-273
281
289
291
293
311-319
341-343
361
Toplam
Afyon
Ad. Ort.etk.
7 0.52
1
*
15 0.49
10 0.48
2
*
Antalya
Ad. Ort.etk.
4
0.48
2
*
1
*
4
0.86
7
2
4
2
1
0.11
*
0.5
*
*
1
1
3
43
*
*
0.4
0.17
2
1
4
*
*
0.5
1
*
100 0.534
1
*
1
*
2
4
9
1
1
1
*
0.3
0.19
*
*
*
3
1
0.75
*
42
0.569
Aydın
Ad. Ort.etk.
11 0.56
1
*
2
*
7
0.4
3
0.5
19 0.33
1
*
2
*
2
*
3
1
2
8
2
11
2
3
80
Burdur
Bursa
Denizli
1
*
5
0.4
1
*
2
*
4
0.38
6
0.24
9
0.24
1
*
4
0.8
1
*
205 0.24 152 0.39
2
*
38 0.36 40
0.45
14 0.57
7
0.45
47 0.26 78
0.39
1
*
0.83
2
*
1
*
3
0.75
2
*
1
*
*
5
0.26
*
2
*
12
0.36
0.07 14 0.17
24
0.13
20
0.39
3
0.71
3
0.43
7
0.39
*
2
*
0.48
3
0.53
4
0.42
1
*
9
0.44
*
1
*
1
*
0.26
1
*
6
0.52
0.428 37 0.559 304 0.358 404 0.523
G.Antep
İzmir
62 0.45
9
0.76
18 0.44
39 0.32
17 0.73
72 0.24 39
0.3
47 0.41 15 0.32
7
0.58
6
0.8
190 0.3
27 0.51
13 0.69
23 0.42
14 0.57
8
0.76
13 0.24
25 0.49
58 0.35
44 0.17
37
0.4
20 0.64
48 0.44
53 0.51
51 0.46
30
0.6
37 0.46
33 0.57
126 0.41 929 0.489
Manisa
Ad. Ort.etk.
14
0.4
3
0.81
4
0.77
4
0.6
2
*
10 0.22
5
0.39
1
*
5
0.3
5
0.7
3
0.6
2
*
1
*
4
0.42
1
*
3
0.26
71 0.19
5
0.24
4
0.83
6
0.37
4
0.54
15 0.58
2
*
3
0.47
4
0.55
181 0.544
K.Maraş
Muğla
Uşak
32
0.201
1
1
2
2
4
1
1
*
*
1
*
2
*
2
1
*
*
1
*
1
1
3
*
*
0.18
1
*
2
61
*
0.444
12
34
0.329
1
27
*
*
*
*
0.26
0.3
*
0.501
3
0.426
27
20
0.307
0.403
48
2000 yılında Denizli’de bulunan 404 adet firmanın 29 tanesi
tam etkin olmak üzere, 49 tanesi tam etkindir. En dü ş ük
aralıkta bulunan firma sayısı 113 olup, en yüksek sayıda
firmayı barındıran aralık ise 0.200-0.399’dur (Tablo 21, Ş ekil
9).
Adet
0-000-0.199
113
0.200-0.399
118
0.400-0.599
79
0.600-0.799
45
0.800-1.000
49
Toplam
404
140
120
Adet
100
80
60
40
20
0
0-000-0.199 0.200-0.399 0.400-0.599 0.600-0.799 0.800-1.000
49
2001 yılında en fazla firmanın yer aldı ğ ı sektör 171 nolu
sektör iken ikinci sırada 181 nolu, üçüncü sırada ise 261-262269 nolu sektörler yer almaktadır. 181, 192, 241, 291 nolu
sektörlerde en dü ş ük etkinli ğ e sahip olan firma Denizli’de
bulunmaktadır. Buna kar ş ılık 152, 155, 172, 173, 231-232,
261-262-269, 281, 291 ve 361 nolu sektörlerde birer, 153, 181,
210, 241, 251-252, 271-272-273 nolu sektörlerde iki ş er, 171
nolu sektörde ise be ş adet firma tam etkin firma Denizli’de yer
almaktadır. 172 ve 173 dı ş ındaki bütün sektörlerde İ zmir, en
az birer adet tam etkin firmaya sahip iken K.Mara ş ’da tam
etkin firma bulunmamaktadır. Mu ğ la’da ise sadece iki adet
firma tam etkindir (Tablo 22).
50
Sektör kodu
151
152
153
154
155
171
172
173
181
192
202
210
221-222
231-232
241
242
251-252
261-269
271-272-273
281
291
293
311-319
341-343
361
En düşük
etkinliğe
En
Toplam Ortalama
sahip
düşük
etkinlik
bulunduğu
Afyon Antalya
il
107
0.505
7
0.096
2
1
20
0.755
35
0.123
1
49
0.606
35
0.037
1
88
0.488
35
0.021
1
23
0.697
9
0.153
608
0.329
16
0.024
1
170
0.468
16
0.057
37
0.596
16
0.097
341
0.383
20
0.034
33
0.615
20
0.189
1
30
0.736
35
0.235
13
0.555
35
0.115
21
0.615
35
0.313
10
0.67
35
0.188
0.533
20
0.031
34
0.479
35
0.163
84
0.549
35
0.109
2
204
0.397
45
0.042
65
0.498
35
0.064
37
0.562
35
0.077
67
0.504
20
0.101
83
0.351
9
0.031
1
42
0.477
35
0.097
43
0.602
35
0.076
1
46
0.634
35
0.112
1
Aydın
Burdur Bursa
Denizli
G.Antep
1
2
1
2
1
5
3
1
2
1
5
1
1
2
2
1
2
2
2
1
2
1
1
1
1
2
1
1
İzmir
8
4
2
6
2
1
8
4
6
3
4
4
2
3
8
1
4
4
5
4
6
5
6
Uşak
2
2
1
1
1
1
1
5
2
1
1
1
1
1
2
1
2
1
1
51
2001 yılında Afyon 151 nolu sektörde yüksek ortalama
etkinlik
seviyesine
sahiptir.
Di ğ er
iller
sırasıyla
İ zmir,
Antalya, Manisa, Aydın, Denizli’dir. 152 nolu sektörde ilk
sırada Manisa yer alırken ikinci sırada İ zmir bulunmaktadır.
153 nolu sektörde sıralama Denizli, İ zmir, Manisa, Burdur,
Afyon, 154 nolu sektörde Burdur, İ zmir, Manisa, Denizli,
Afyon ve Antalya, 155 nolu sektörde Aydın, İ zmir ve Denizli
ş eklindedir. 171 nolu sektörde en yüksek etkinlik seviyesi
Antalya’da gerçekle ş mi ş tir. İ kinci sırada Denizli, üçüncü
sırada Aydın bulunmaktadır. Di ğ er iller sırasıyla G.Antep,
Mu ğ la,
Bursa,
U ş ak,
K.Mara ş
ve
Manisa’dır.
172
nolu
sektörde ilk sırayı U ş ak almı ş tır. Di ğ er iller ise G.Antep,
Denizli, Bursa, İ zmir ve Manisa ş eklinde sınıflandırılmaktadır.
173 nolu sektörde birinci sırada bulunan Bursa ile ikinci
sırada bulunan Denizli arasında çok küçük bir farklılık
bulunmaktadır. Bu illeri İ zmir ve G.Antep izlemektedir. 181
nolu sektörde ise ilk sırada İ zmir ikinci sırada Denizli üçüncü
sırada ise Bursa bulunmakta olup bunlar arasında da dü ş ük bir
farklılık vardır. Son sırada ise Manisa bulunmaktadır. 192
nolu sektörde ilk sırada Afyon ikinci sırada İ zmir ve üçüncü
sırada ise Manisa yer almaktadır. 202 nolu sektörde sıralama
İ zmir, Manisa ve Burdur, 210 nolu sektörde Denizli, Manisa
ve İ zmir ş eklindedir. 241 nolu sektörde ilk sırayı İ zmirManisa, ikinci sırayı Denizli almı ş tır. 251-252 nolu sektörde
ise
sıralama
Manisa,
Antalya,
İ zmir,
Denizli
ve
Afyon
ş eklindedir. 261-262-269 nolu sektörde ilk sırada Burdur yer
almakta olup di ğ er iller sırasıyla Denizli, Manisa, Afyon,
İ zmir,
Aydın,
Antalya
ve
Mu ğ la’dır.
271-272-273
nolu
52
sektörde ilk sırada İ zmir ikinci sırada Denizli üçüncü sırada
ise Manisa, 281 nolu sektörde ilk sırada İ zmir ikinci sırada
Denizli üçüncü sırada Burdur dördüncü sırada ise Manisa yer
almaktadır. 291 nolu sektörde sıralama Manisa, İ zmir ve
Denizli iken 293 nolu sektörde Afyon, Manisa, İ zmir, Aydın,
Denizli ve Burdur, 311-319 nolu sektörde İ zmir, Manisa ve
Denizli, 341-343 nolu sektörde İ zmir ve Manisa, 361 nolu
sektörde ise Manisa, İ zmir ve Denizli ş eklindedir (Tablo 23).
53
Afyon
Antalya
Aydın
Burdur
Bursa
Denizli
Sektör kodu
Ad.
Ort.etk. Ad. Ort.etk.
Ad.
Ort.etk. Ad. Ort.etk. Ad. Ort.etk.
Ad.
Ort.etk.
151
152
153
154
155
171
172
173
181
192
202
210
221-222
231-232
241
242
251-252
261-269
271-272273
281
291
293
311-319
341-343
361
Toplam
7
1
13
10
2
0.742
*
0.529
0.392
*
0.428
*
*
0.4
0.699
0.378
5
2
4
12
4
167
39
6
75
1
2
4
3
1
7
2
11
25
0.405
*
0.702
0.349
0.554
0.409
0.452
0.654
0.382
*
*
0.793
*
*
0.528
*
0.539
0.44
20
5
6
5
9
1
5
421
0.472
0.572
0.432
0.29
0.291
*
0.573
0.526
2
4
2
1
1
1
3
36
2
3
88
5
2
1
7
0.483
*
*
0.239
7
0.469
12
1
1
6
3
17
2
*
2
2
*
*
1
*
2
1
*
*
1
*
2
5
8
*
0.566
0.353
1
1
*
*
7
0.363
1
1
1
*
*
*
1
*
*
0.659
*
*
*
*
0.323
0.39
*
0.425
0.519
13
1
46
*
0.517
2
2
73
0.347
*
*
0.458
1
1
4
6
1
1
2
1
4
*
*
0.565
0.518
*
*
234 0.293
*
42 0.444
*
13 0.496
60 0.36
0.588
10
0.475
3
0.553
3
1
1
1
40
0.254
*
*
*
0.513 349 0.398
G.Antep
Ad. Ort.etk.
76
40
6
2
0.303
0.466
0.607
*
124 0.545
Manisa
İzmir
Ad.
Ort.etk.
Ad.
Ort.etk.
62
10
19
41
9
39
23
7
191
24
13
4
16
9
13
26
61
47
0.507
0.751
0.654
0.514
0.659
0.324
0.443
0.614
0.393
0.605
0.781
0.526
0.614
0.66
0.71
0.453
0.55
0.385
14
3
6
4
0.477
0.765
0.647
0.414
8
5
1
5
4
3
3
1
0.256
0.356
*
0.218
0.401
0.648
0.652
*
5
1
3
58
0.71
*
0.582
0.408
39
23
50
46
28
35
32
867
0.526
0.589
0.517
0.353
0.54
0.491
0.584
0.550
5
5
8
12
3
4
4
165
0.438
0.47
0.557
0.378
0.459
0.44
0.794
0.552
K.Maraş
Ad. Ort.etk.
Muğla
Uşak
Ad.
Ort.etk.
Ad.
Ort.etk.
*
*
*
0.302
2
*
2
26
22
*
0.278
0.595
30
0.238
1
2
2
3
1
1
*
*
1
*
1
*
2
*
1
*
1
1
*
*
1
*
13
32
0.421
24
0.319
0.528
1
58
54
*
0.624
2001
yılında
Denizli’de
faaliyette
bulunan
firma
sayısı
421’dir. Bunlar içerisinde 53 firmanın etkinlik düzeyi çok
yüksek ve 25 tanesi ise tam etkindir. 80 firma en dü ş ük
aralıkta yer almaktadır. Ayrıca en fazla firmanın bulundu ğ u
aralık ise 0.2-0.399 aralı ğ ıdır (Tablo 24, Ş ekil 10).
Adet
0-000-0.199
80
0.200-0.399
145
0.400-0.599
80
0.600-0.799
63
0.800-1.000
53
Toplam
421
160
140
120
Adet
100
80
60
40
20
0
0-000-0.199 0.200-0.399 0.400-0.599 0.600-0.799 0.800-1.000
55
2.1.3 Yıllara Göre Etkinlik Sonuçları: Panel Veri Analizi
Yıllara göre de ğ i ş imi görebilmek için imalat sanayinde panel
verilerle
analiz
yapılmı ş tır.
Yatay
kesit
verilerle
bütün
firmaları kapsayan bir panel analiz yapmak mümkün de ğ ildir.
Çünkü herhangi bir yılın, veri seti içerisinde olan bir firma
ilerleyen yıllar da faaliyetini durdurabilmekte veya 9’dan az
i ş çi çalı ş tırdı ğ ı için veri setinin dı ş ında kalmaktadır. Di ğ er
neden ise ilk yıllarda olmayıp daha sonraki yıllarda kurulan
firmalardır. Bunlarda yine yedi yılın hepsinde bulunmadı ğ ı
için panel analiz içerisinde kapsanamamı ş tır. Bu nedenle panel
verilerle yapılan analizde yedi yılın hepsinde bulunan ve hep
9+i ş çi çalı ş tıran veri setinde hata veya eksiklik olmayan
firmalar kapsanmı ş tır. Panel veri ile yapılan analizde Bursa,
G.Antep ve K.Mara ş illeri kapsanamamı ş tır. Analizlerin bu
kısmında panel veriler kullanıldı ğ ı için yıldan yıla de ğ i ş imlere
ili ş kin de ğ i ş im ve geli ş imler gözlenebilir. Tablo 25’de illere
göre her bir yıl için firma sayıları bulunmaktadır. Buna göre
panel verilerle yapılan analizde incelenen sekiz ilden en fazla
firma Denizli’de bulunmaktadır. İş yeri sayısına göre di ğ er
iller sırasıyla Manisa, Afyon, Aydın-U ş ak, Antalya, Burdur ve
Mu ğ la’dır. Ayrıca tabloda her bir ile ait sonuçlar iki ş er satır
halinde verilmi ş tir. Birinci satırlarda ortalama etkinlik düzeyi
( x ), ikinci sıralarda ise standart sapmalar( σ ) bulunmaktadır.
Ayrıca dü ş ük etkinlik seviyesine sahip olan firmalar ile
yüksek etkinlik seviyesine sahip olanların zaman içerisinde
birbirlerine yakınsayıp yakınsamadı ğ ı da belirlenmi ş tir.
56
Tablo 25: Yıllara göre etkinlik analizi (panel veri analizi)
Şehir
Firma sayısı
Afyon
53
Antalya
23
Aydın
35
Burdur
21
Denizli
128
Manisa
101
Muğla
6
Uşak
35
Toplam
402
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
x
σ
x
σ
0.271
0.28
0.216
0.291
0.302
0.343
0.266
0.175
0.156
0.18
0.159
0.178
0.222
0.113
0.199
0.247
0.234
0.235
0.296
0.29
0.234
0.214
0.245
0.224
0.226
0.255
0.233
0.147
x
0.373
0.401
0.344
0.36
0.368
0.39
0.357
σ
0.274
0.298
0.276
0.244
0.278
0.264
0.201
x
σ
0.232
0.28
0.2
0.267
0.276
0.26
0.234
0.205
0.197
0.124
0.163
0.149
0.143
0.094
x
0.235
0.219
0.219
0.3
0.273
0.307
0.257
σ
0.193
0.17
0.201
0.246
0.212
0.238
0.124
x
σ
0.252
0.262
0.201
0.263
0.286
0.321
0.258
0.223
0.219
0.172
0.215
0.209
0.231
0.14
x
0.207
0.311
0.189
0.29
0.282
0.278
0.257
σ
0.207
0.311
0.189
0.29
0.282
0.278
0.257
x
σ
0.237
0.194
0.264
0.244
0.202
0.156
0.349
0.235
0.325
0.249
0.313
0.203
0.265
0.131
x
0.210
0.254
0.264
0.223
0.293
0.295
0.319
σ
0.207
0.210
0.212
0.195
0.222
0.216
0.228
57
Panel veri setinden hareketle elde edilen sonuçlardan öncelikle
bütün iller birlikte de ğ erlendirilmi ş daha sonra illere göre
de ğ erlendirme yapılmı ş tır. Bu illerin toplamından elde edilen
ortalama etkinlik seviyeleri göz önüne alındı ğ ında 1996 ve
1997 yıllarında ortalama etkinlik seviyelerinde bir artı ş , 1998
yılında ise bir azalı ş göze çarpmaktadır. 1999, 2000 ve 2001
yıllarında
ortalama
hepsinden
daha
etkinlik
yüksek
seviyelerinin
oldu ğ u
önceki
görülmektedir.
yılların
Ortalama
etkinlik seviyesinin giderek artma e ğ iliminde olması hem ülke
hem de bölge ekonomisi açısından oldukça önemlidir ( Ş ekil
11).
0.350
Ortalama Etkinlik
0.300
0.250
0.200
0.150
0.100
0.050
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 11: Ortalama etkinlik seviyesi (tüm iller)
Ortalama
etkinlik
seviyeleri
yanında
firmalar
arası
yakınsamanın olup olmadı ğ ının belirlenmesi de ğ erlendirmelere
katkı yapacaktır. Bu çalı ş mada σ -yakınsaması kullanılmı ş tır.
Bunun için ortalamaların etkisinde daha az kalan dönü ş üm
katsayısı kullanılmı ş tır. Buna göre 1996 ve 1997 yıllarında
firmalar arasındaki etkinlik farkları küçülmü ş tür. Ba ş ka bir
deyi ş le bu yıllarda bir yakınsama olmu ş tur. 1998 yılında ise
58
ıraksama, 1999 ve 2000 yıllarında yakınsama ve 2001 yılında
da önceki yıla göre bir ıraksama meydana gelmi ş tir. 1999
yılından sonra bir ıraksama e ğ ilimi gözlense de sekiz ilin
toplamında
yakınsamanın
yönünü
belirlemek
için
bu
sonuçların yeterli olmadı ğ ı görülmektedir ( Ş ekil 12).
1.400
1.200
Yakınsama
1.000
0.800
0.600
0.400
0.200
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 12: Yakınsama analizi (tüm iller)
59
Yukarıdaki genel de ğ erlendirmelerden sonra ilk olarak Afyon
ili ele alınacaktır. Afyon’da 1995 yılında ortalama etkinlik
düzeyi dü ş üktür. 1998 yılında bir önceki yıla göre dü ş me
göstermesine ra ğ men genel trende bakıldı ğ ı zaman Af yon’da
yıllar içerisinde ortalama etkinli ğ in artma e ğ iliminde oldu ğ u
görülmektedir. Ortalama etkinlik düzeyi artarken ba ş langıçta
dü ş ük etkinli ğ e sahip olanlar ile yüksek etkinli ğ e sahip olanlar
arasındaki farklılık sadece 1998 yılında bir önceki yıla göre
artmı ş
di ğ er
yıllarda
ise
azalmı ş tır.
Ba ş ka
bir
deyi ş le
Afyon’da firmalar arası etkinlik seviyesinde bir yakınsama
gözlenmi ş tir ( Ş ekil 13, Ş ekil 14).
0.400
0.300
0.250
0.200
0.150
0.100
0.050
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 13: Ortalama etkinlik seviyesi (Afyon)
1.200
1.000
Yakınsama
Ortalama Etkinlik
0.350
0.800
0.600
0.400
0.200
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 14: Yakınsama Analizi (Afyon)
60
Antalya ilinde 1996, 1997 ve 2000 yıllarında bir önceki yıla
göre
bir
artı ş ,
gözlenmektedir.
1998
ve
Fakat
2001
yıllarında
genel
trend
ise
bir
azalı ş
yönündedir.
artı ş
Antalya’da 1998 yılında olu ş an ıraksamaya kadar yakınsama
görülmü ş tür.
Daha
gözlenmektedir.
sonraki
Dolayısıyla
yıllarda
Antalya’da
ise
ıraksama
bir
ıraksama
e ğ iliminin ba ş ladı ğ ı söylenebilir ( Ş ekil 15, Ş ekil 16).
0.350
Ortalama Etkinlik
0.300
0.250
0.200
0.150
0.100
0.050
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 15: Ortalama etkinlik seviyesi (Antalya)
1.200
Yakınsama
1.000
0.800
0.600
0.400
0.200
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 16: Yakınsama Analizi (Antalya)
Aydın’da ise 1996 ve 1997 yıllarında ortalama etkinlik
düzeyinde sert artı ş lar ya ş anmı ş , 1998 yılında bir dü ş me
61
görülmü ş tür. Fakat takip eden yıllarda ba ş langıç yılına göre
etkinlik seviyesi daha yüksek düzeyde gerçekle ş mi ş tir. Benzer
ş ekilde ortalama etkinlik seviyelerinde 1996 yılında büyük
oranda bir ıraksama ya ş anmı ş daha sonraki yıllar bu e ğ ilim
tersine dönmü ş tür. Ancak bütün yıllarda ba ş langıç yılı olan
1995’e göre bir ıraksama vardır ( Ş ekil 17, Ş ekil 18).
Ortalama Etkinlik
0.450
0.400
0.350
0.300
0.250
0.200
0.150
0.100
0.050
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 17: Ortalama etkinlik seviyesi (Aydın)
1.200
Yakınsama
1.000
0.800
0.600
0.400
0.200
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 18: Yakınsama Analizi (Aydın)
62
Burdur’da 1996 ve 1997 yıllarında ortalama etkinlik seviyesi
bir sıçrama göstermi ş , 1998 yılındaki azalmadan sonra etkinlik
seviyesi tekrar artmı ş tır. Ayrıca yüksek etkinlik seviyesine
sahip
olan
olanların
firmalarla
zaman
yakınsamadı ğ ı
da
dü ş ük
etkinlik
içerisinde
ele
seviyelerine
birbirlerine
alınmı ş tır.
sahip
yakınsayıp
Burdur’da
etkinlik
seviyesinde belirgin bir ıraksama e ğ ilimi gözükmektedir ( Ş ekil
19, Ş ekil 20).
Ortalama Etkinlik
0.300
0.250
0.200
0.150
0.100
0.050
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 19: Ortalama etkinlik seviyesi (Burdur)
0.800
0.700
Yakınsama
0.600
0.500
0.400
0.300
0.200
0.100
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 20: Yakınsama Analizi (Burdur)
63
Denizli’de ise di ğ er illerin aksine ilk yıllarda ortalama
etkinlik seviyesi azalmı ş daha sonra yükselmeye ba ş lamı ş tır.
Yakınsamayı tanımlayan Ş ekil 21’den de görüldü ğ ü gibi
Denizli’de 1998 yılına kadar bir yakınsama, 1998 yılında bir
ıraksama, 1999 yılında yakınsama ya ş anmı ş tır. 2000 ve 2001
yıllarında ise 1999 yılına göre bir ıraksama görülmü ş tür.
Bunlara ba ğ lı olarak ba ş langıç yılı olan 1995’e göre bir
yakınsama olsa da yıllar itibariyle dalgalı bir seyir izlenmi ş tir
( Ş ekil 21, Ş ekil 22)
0.350
Ortalama Etkinlik
0.300
0.250
0.200
0.150
0.100
0.050
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 21: Ortalama etkinlik seviyesi (Denizli)
2.500
Yakınsama
2.000
1.500
1.000
0.500
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 22: Yakınsama Analizi (Denizli)
64
Manisa’da ortalama etkinlik seviyesi dar bir bantta dalgalı bir
seyir izlemi ş tir. Bütün yıllarda 1998 yılı dı ş ında bir önceki
yıla göre artı ş ortaya çıkmı ş tır. Ayrıca 1998 yılına kadar
ıraksama
gösteren
trend
1998
yılından
sonra
yakınsama
yönünde geli ş mi ş tir. Fakat yine de ba ş langıçtaki seviyeye göre
bir yakınsama ya ş anmı ş tır Ş ekil 23, Ş ekil 24).
0.350
Ortalama Etkinlik
0.300
0.250
0.200
0.150
0.100
0.050
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 23: Ortalama etkinlik seviyesi (Manisa)
1.600
1.400
Yakınsama
1.200
1.000
0.800
0.600
0.400
0.200
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 24: Yakınsama Analizi (Manisa)
65
Mu ğ la ilinde ise ortalama etkinlik seviyesinde 1999 yılına
kadar
bir
dalgalanma
ya ş anmı ş
ve
daha
sonra
nispeten
istikrarlı bir seyir izlenmi ş tir. Ayrıca 1996 yılındaki önemli
bir ıraksamadan sonra yakınsama e ğ iliminin ba ş lamı ş olmasına
ra ğ men, ortalama etkinlik seviyesi bütün yıllarda ba ş langıç
yılı olan 1995’in üzerinde olmu ş tur ( Ş ekil 25, Ş ekil 26).
Ortalama Etkinlik
0.350
0.300
0.250
0.200
0.150
0.100
0.050
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 25: Ortalama etkinlik seviyesi (Muğla)
0.900
0.800
Yakınsama
0.700
0.600
0.500
0.400
0.300
0.200
0.100
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 26: Yakınsama Analizi (Muğla)
66
U ş ak’ta 1996 ve 1999 yıllarında ortalama etkinlik seviyesinde
önemli sıçramalar ya ş anmı ş tır. 1999 yılından sonra ortalama
etkinlik seviyesinde bir azalma görülmü ş tür. U ş ak’ta 1996
yılındaki ıraksamadan sonra e ğ ilim tersine dönmü ş olsa da
bütün yıllarda ba ş langıç yılına göre bir ıraksama oldu ğ u
gözlenmektedir ( Ş ekil 27, Ş ekil 28).
0.400
Ortalama Etkinlik
0.350
0.300
0.250
0.200
0.150
0.100
0.050
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 27: Ortalama etkinlik seviyesi (Uşak)
1.200
Yakınsama
1.000
0.800
0.600
0.400
0.200
0.000
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Yıl
Şekil 28: Yakınsama Analizi (Uşak)
67
2.2 Mermercilik İşkolu Sonuçları
Mermercilikte
Türkiye’de
bütün
illerde
bulunan
mermer
ürünleri imalatı yapan i ş letmelerin etkinlik yapısı analiz
edilmi ş tir. Veri setinde kapsanan firmalar +9 i ş çi çalı ş tıran
ba ş ka bir deyi ş le mermercilik faaliyet kolunda en büyük
firmalardır. Çalı ş mada verileri uygun olan ve verilerinde
eksiklik olmayan 140 firma incelenmi ş tir. En fazla firma
Balıkesir, Mu ğ la ve Bursa’da bulunmaktadır. Hangi il de kaç
firmanın kapsandı ğ ı ve firma bazlı elde edilen ortalama
etkinlik
seviyeleri
seviyelerinde
(*)
Tablo
i ş areti
26’da
o
gösterilmi ş tir.
verilerin
Etkinlik
gizlendi ğ ini
göstermektedir. Çünkü o illerde 3’den az firma bulunmaktadır.
Bu durumda bulunan herhangi bir il ve sektör için veri
yayınlanması mümkün de ğ ildir. Ayrıca az sayıda firmanın
kapsandı ğ ı bu gibi durumlar ile ili ş kin genel bir e ğ ilim
göstermeyece ğ i ve tesadüfi olabilece ğ i için kar ş ıla ş tırmalar
açısından kullanılmamaları daha da anlamlı olabilir.
Türkiye’deki Mermercilik i ş kolunda ortalama etkinlik seviyesi
0.248‘dir. Denizli Türkiye ortalamasının üzerinde bir etkinlik
seviyesine sahiptir.
Ayrıca
en fazla
firmaya sahip olan
Balıkesir’den ve co ğ rafi kom ş ulu ğ a ve mermercilikte önemli
bir yere sahip olan Mu ğ la’dan daha yüksek etkinlik seviyesine
sahiptir. Ortalama etkinlik seviyesinin Denizli’den yüksek
oldu ğ u iki il bulunmaktadır. Bunlar Bilecik ve Tokat’dır(Tablo
26).
68
Tablo 26: Mermer İşkolu İllere Göre Etkinlik Analizi Sonuçları
Firma
Ortalama
Tam etkin En düşük-en yüksek
İl
sayısı
etkinlik seviyesi firma sayısı
etkinlik seviyesi
Adana
1
*
Afyon
8
0.148
0.054-0.370
Amasya
1
*
Ankara
5
0.152
0.036-0.527
Antalya
5
0.164
0.045-0.415
Aydın
3
0.072
0.050-0.090
Balıkesir
18
0.263
0.074-0.621
Bilecik
10
0.324
1
0.034-1.000
Bolu
1
*
Burdur
6
0.154
0.028-0.346
Bursa
11
0.232
0.044-0.766
Çanakkale
1
*
Denizli
7
0.268
1
0.016-1.000
Diyarbakır
1
*
Elazığ
7
0.204
0.073-0.457
Erzincan
1
*
Eskişehir
12
0.258
1
0.017-1.000
Giresun
1
*
İçel
1
*
İstanbul
2
*
İzmir
2
*
Konya
2
*
Kütahya
2
*
Muğla
14
0.140
0.023-0.357
Nevşehir
1
*
Ordu
2
*
Sivas
1
*
Tekirdağ
1
*
Tokat
3
0.488
1
0.236-1.000
Uşak
3
0.249
0.076-0.335
Yozgat
1
*
Zonguldak
1
*
Aksaray
1
*
Karaman
2
*
Bartın
1
*
Yalova
1
*
Toplam
140
0.248
5
0.016-1.000
69
Bütün iller birlikte de ğ erlendirildi ğ inde 0.099 seviyesinden daha
dü ş ük etkinli ğ e sahip olan il sayısı bir adet, 0.100-0.199 ve 0.2000.299 seviyesi arasında ortalama etkinlik seviyesine sahip olan il
sayısı altı ş ar adet, 0.300-0.399 ile 0.400-0.499 seviyeleri arasında
da birer adet il bulunmaktadır (Tablo 26, Ş ekil 29).
7
6
Adet
5
4
3
2
1
0
0-0.099
0.1-0.199
0.2-0.299
0.3-0.399
0.4-0.499
Aralık
Şekil 29: Madencilik sektöründe ortalama etkinliklerin dağılımı
70
2.3 Turizm Sektörü Sonuçları
Turizm sektöründe Denizli dı ş ında turizmde önemli yere sahip
Mu ğ la, Aydın ve Antalya illerinde bulunan oteller analiz
edilmi ş tir. Bu dört il içinde 1999, 2000 ve 2001 yıllarında
faaliyette bulunan, turizm belgeli oteller analiz edilmi ş tir.
1999 yılında Antalya’da bulunan otel sayısı 364, Aydın’da
114, Denizli’de 14 ve Mu ğ la’da 217 olmak üzere toplam 710
otel
bulunmaktadır.
2000
yılında
toplam
751
otel
bulunmaktadır. Bunlardan 387 tanesi Antalya, 113 tanesi
Aydın, 22 tanesi Denizli ve 229 tanesi ise Mu ğ la’dadır. Yine
2001 yılında da ise en fazla otel Antalya’da bulunmaktadır.
Antalya’da 329, Aydın’da 69, Denizli’de 18 ve Mu ğ la’da 161
olmak üzere toplam 575 otel incelenmi ş tir. Bu sektörde, otel
ismi veya kodu bilinmedi ğ inden her bir yıl için yatay kesit
verilerle analiz yapılmı ş tır (Tablo 27, Ş ekil 30).
Tablo 27: İllere göre otel sayısı
1999
2000
2001
364
387
329
Aydın
114
113
69
Denizli
14
22
16
Muğla
217
229
161
Toplam
710
751
575
Otel sayısı
Antalya
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
1999
2000
2001
Yıllar
Şekil 30: İllere göre otel sayısı
71
2.3.1 Turizm Sektörü 1999 Yılı Sonuçları
1999 yılında incelenen toplam 710 otelden dokuz tanesi tam
etkindir. Bu otellerden iki yıldızlı olan bir tanesi ve be ş
yıldızlı olan be ş tanesi Antalya’dadır. Üç yıldızlı olanlardan
bir tanesi Aydında, yine üç yıldızlı olan bir ve dört yıldızlı
olan bir tanesi Mu ğ la’da bulunmaktadır. Ba ş ka bir deyi ş le tam
etkin
olan
otellerden
altı
tanesi
Antalya’da,
bir
tanesi
Aydın’da, iki tanesi ise Mu ğ la’dadır. Kategorilere göre bir
sınıflandırma yapıldı ğ ı zaman tam etkin olan bir otelin iki, iki
otelin üç, bir otelin dört, be ş otelin ise be ş yıldızlı oldu ğ u
anla ş ılmaktadır (Tablo 28).
Tablo 28: Tam etkin otellerin illere göre dağılımı (1999)
Sıra
Yıldız
Şehir
1
2
Antalya
2
5
Antalya
3
5
Antalya
4
5
Antalya
5
5
Antalya
6
5
Antalya
7
3
Aydın
8
3
Muğla
9
4
Muğla
İ lk olarak Antalya’da bulunan oteller analiz edilecektir.
Antalya’da en fazla bulunan otel türü üç ve be ş yıldızlı
olanlardır. Üç yıldızlı otellerden 112, be ş yıldızlı otellerden
112, iki yıldızlı otellerden 59, dört yıldızlı otellerden 48 ve
bir yıldızlı otellerden 33 adet bulunmaktadır. Toplam otel
72
sayısı 364 olup ortalama etkinlik düzeyi 0.239’dur 22 (Tablo 29,
Ş ekil 31).
Tablo 29: Antalya’da bulunan otellere ilişkin etkinlik analizi sonuçları (1999)
Yıldız
Ortalama
En düşük-en yüksek
Adet
sayısı
etkinlik düzeyi
etkinliğe sahip olan oteller
1
33
0.134
0.035-0.627
2
59
0.103
0.036-1.000
3
112
0.142
0.038-0.690
4
48
0.219
0.051-0.469
5
112
0.375
0.069-1.000
Toplam
364
0.239
0.035-1.000
120
Otel sayısı
100
80
60
40
20
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Şekil 31: Kategorilere göre otel sayısı-1999 (Antalya)
Antalya’da bulunan otellerden en yüksek ortalama etkinli ğ e sahip
olanlar be ş yıldızlı otellerdir. Bu otellerin ortalama etkinlik düzeyi
0.375’dir. En dü ş ük etkinli ğ e sahip olan otel iki yıldızlı olanlardır.
Bunların ortalama etkinlik düzeyi ise 0.103’dür. Di ğ er oteller ise
ortalama teknik etkinlik seviyesine göre küçükten büyü ğ e do ğ ru, bir
yıldızlı, üç yıldızlı ve dört yıldızlı olmak üzere sıralanmı ş lardır. En
dü ş ük teknik etkinli ğ e sahip olan otel bir yıldızlı olup, etkinlik
seviyesi 0.035’dir. Ayrıca Antalya’da iki ve be ş yıldızlı oteller
içerisinde tam etkin olan oteller bulunmaktadır ( Ş ekil 32).
22
Bu çalışmada 5 yıldız kategorisi içerisine beş ve beşin üzerinde yıldıza sahip olan oteller ve
birinci sınıf tatil köyleri girmektedir.
73
Etkinlik seviyesi
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Şekil 32: Kategorilere göre ortalama etkinlik seviyesi-1999 (Antalya)
İ kinci olarak Aydın ele alınacaktır. Aydın’da toplam 114 otel
bulunmaktadır. Ortalama etkinlik düzeyi 0.252’dir. Üç yıldızlı
oteller toplam içerisinde en büyük orana sahipken en küçük
orana bir yıldızlı oteller sahiptir. Üç yıldızlı otellerden 36, be ş
yıldızlı otellerden 33, dört yıldızlı otellerden 23, iki yıldızlı
otellerden 16 ve bir yıldızlı otellerden 6 adet bulunmaktadır
(Tablo 30, Ş ekil 33).
Tablo 30: Aydın’da bulunan otellere ilişkin etkinlik analizi sonuçları (1999)
Ortalama
En düşük-en yüksek etkinliğe
Yıldız sayısı
Adet
etkinlik düzeyi
sahip olan oteller
1
6
0.072
0.045-0.100
2
16
0.145
0.035-0.537
3
36
0.211
0.048-1.000
4
23
0.218
0.073-0.452
5
33
0.391
0.137-0.826
Toplam
114
0.252
0.035-1.000
40
35
Otel sayısı
30
25
20
15
10
5
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Şekil 33: Kategorilere göre otel sayısı-1999 (Aydın)
74
Aydın’daki otellerden en yüksek etkinlik seviyesine sahip olan
kategori be ş yıldızlı olanlardır. Di ğ er oteller ortalama etkinlik
seviyesine göre büyükten küçü ğ e do ğ ru sıralandı ğ ında üç
yıldızlı otellerin ikinci, dört yıldızlı otellerin üçüncü, iki
yıldızlı otellerin dördüncü ve bir yıldızlı otellerin be ş inci
sırada oldu ğ u görülmektedir. Ba ş ka bir deyi ş le yıldız sayısı ile
ortalama etkinlik seviyesi arasındaki paralelli ğ in varlı ğ ı açık
bir ş ekilde gözükmektedir. Bu oteller içerisinde en dü ş ük
etkili ğ e
0.035’dir.
sahip
olan
Aydın’da
iki
yıldızlıdır
faaliyet
ve
gösteren
etkinlik
üç
yıldızlı
seviyesi
oteller
içerisinde tam etkin otel de bulunmaktadır ( Ş ekil 34).
Etkinlik seviyesi
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Şekil 34: Kategorilere göre ortalama etkinlik seviyesi-1999 (Aydın)
75
İ ncelenen dört il arasında en az sayıda otele Denizli sahiptir.
1999 yılında Denizli’de turizm belgeli 14 otel bulunmaktadır.
Denizli’de bulunan bu 14 otele ait ortalama etkinlik seviyesi
0.172’dir. Denizli’de en fazla üç ve dört yıldızlı oteller
bulunmaktadır. Bir adet bir yıldızlı, iki adet ise be ş yıldızlı
otellerden
bulunmaktadır.
Bir
ve
be ş
yıldızlı
otellerin
sonuçları gizlendi ğ i için iki, üç ve dört yıldızlı otellerin
etkinlik sonuçları verilmi ş tir (Tablo 31, Ş ekil 35).
Tablo 31: Denizli’de bulunan otellere ilişkin etkinlik analizi sonuçları (1999)
Ortalama
Yıldız sayısı
Adet
etkinlik düzeyi
sahip olan oteller
1
1
**
*
2
3
0.181
0.070-0.250
3
4
0.135
0.063-0.250
4
4
0.156
0.104-0.186
5
2
*
*
Toplam
14
0.172
0.063-0.250
5
Otel sayısı
4
3
2
1
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Şekil 35: Kategorilere göre otel sayısı-1999 (Denizli)
Denizli’de faaliyette bulunan yirmi otelden en yüksek etkinlik
düzeyine sahip olan oteller iki yıldıza sahip olanlardır.
Di ğ erleri ise sırasıyla dört ve üç yıldıza sahip otellerdir. En
dü ş ük
etkinli ğ e
sahip
olan
otel
0.063
olup,
üç
yıldız
kategorisindedir. Hem iki hem de üç yıldız kategorisinde
76
bulunan
iki
otelin
etkinlik
seviyesi
0.250’dir.
Bunlar,
Denizli’de bulunan oteller içerisinde en yüksek etkinli ğ e sahip
olanlardır ( Ş ekil 36).
Etkinlik seviyesi
0.2
0.15
0.1
0.05
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Şekil 36: Kategorilere göre ortalama etkinlik seviyesi-1999 (Denizli)
Mu ğ la’da bulunan 217 otele ili ş kin ortalama etkinlik düzeyi
0.244’dür.
Mu ğ la’da
kategorisindedir.
Bu
da
en
fazla
kategoride
89
otel
otel,
üç
yıldız
dört
yıldız
kategorisinde 61, be ş yıldız kategorisinde 35, iki yıldız
kategorisinde 25, bir yıldız kategorisinde ise 7 adet otel
bulunmaktadır.
En
az
sayıda
otel
ise
bir
yıldız
kategorisindedir (Tablo 32, Ş ekil 37).
Tablo 32: Muğla’da bulunan otellere ilişkin etkinlik analizi sonuçları (1999)
Ortalama
Yıldız sayısı
Adet
etkinlik düzeyi
sahip olan oteller
1
7
0.105
0.044-0.313
2
25
0.11
0.110-0.476
3
89
0.192
0.037-1.000
4
61
0.297
0.067-1.000
5
35
0.395
0.043-0.986
Toplam
217
0.244
0.037-1.000
77
100
Otel sayısı
80
60
40
20
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Şekil 37: Kategorilere göre otel sayısı-1999 (Muğla)
Mu ğ la’da bulunan otellerin ortalama etkinlik düzeyi 0.244
olup be ş yıldızlı oteller ortalamanın oldukça üzerindedir.
Di ğ er otellerin etkinlik düzeyleri sahip oldukları yıldız sayısı
ile paralellik göstermektedir. Ba ş ka bir deyi ş le yıldız sayısı
arttıkça etkinlikte artmaktadır. En dü ş ük etkinli ğ e sahip olan
otel
0.037’dir
ve
üç
yıldız
kategorisinde
faaliyette
bulunmaktadır. Üç ve dört yıldız kategorilerinde tam etkin
olan oteller bulunmaktadır ( Ş ekil 38).
Etkinlik seviyesi
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Şekil 38: Kategorilere göre etkinlik seviyesi-1999 (Muğla)
2000 yılında Antalya, Aydın, Denizli ve Mu ğ la’da bulunan
oteller içerisinde tam etkin olan sekiz adet otel bulunmaktadır.
Bunlardan üç tanesi Antalya’da olup birisi iki, di ğ erleri ise
be ş yıldızlıdır. Aydın da bulunan tam etkin olan üç yıldızlıdır.
78
Mu ğ la’da olan dört otelden bir tanesi dört, üç tanesi ise be ş
yıldızlıdır. 1999 yılındaki gibi 2000 yılında da tam etkin
oteller içerisinde Denizli’de faaliyette olan bulunmamaktadır
(Tablo 33).
Sıra
Yıldız
Şehir
Antalya’da
1
2
Antalya
2
5
Antalya
3
5
Antalya
4
3
Aydın
5
4
Muğla
6
5
Muğla
7
5
Muğla
8
5
Muğla
bulunan
387
otelin
ortalama
etkinlik
düzeyi
0.231’dir. En fazla otel üç yıldız, en az sayıda otel ise bir
yıldız kategorisindedir. Üç yıldız kategorisinde 116, be ş yıldız
kategorisinde 114, iki yıldız kategorisinde 66, dört yıldız
kategorisinde
55
ve
bir
yıldız
kategorisinde
36
otel
bulunmaktadır. En yüksek ortalama etkinli ğ e sahip olan be ş
yıldızlı otellerin etkinlik seviyesi, en dü ş ük ortalama etkinli ğ e
sahip olan bir yıldızlı otellerinkinden yakla ş ık olarak be ş kat
daha fazladır. (Tablo 34, Ş ekil 39).
Yıldız
Ortalama
Adet
sayısı
etkinlik düzeyi
sahip olan oteller
1
36
0.089
0.033-0.264
2
66
0.100
0.032-1.000
3
116
0.144
0.031-0.533
4
55
0.229
0.035-0.557
5
114
0.420
0.074-1.000
Toplam
387
0.231
0.031-1.000
79
140
Otel sayısı
120
100
80
60
40
20
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
2000 yılında Antalya’da bulunan otellerden ortalama etkinlik
düzeyi en yüksek olan 0.420 ile be ş yıldızlı otellerdir. İ kinci
sırada 0.299 ortalama etkinlik seviyesi ile dört yıldızlı,
üçüncü sırada 0.144 ortalama etkinlik seviyesi ile üç yıldızlı,
dördüncü sırada 0.100 ortalama etkinlik seviyesi ile iki
yıldızlı ve be ş inci sırada ise 0.089 ortalama etkinlik seviyesi
ile bir yıldızlı oteller yer almaktadır. En dü ş ük etkinlik
seviyesine sahip olan otel üç yıldızlı bir otel olup etkinlik
seviyesi 0.031’dir. İ ki ve be ş yıldızlı kategoride tam etkin
oteller bulunmaktadır. Ş ekilden de görüldü ğ ü gibi yıldız sayısı
ile ortalama etkinlik seviyesi arasında paralellik vardır ( Ş ekil
40).
Etkinlik seviyesi
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Şekil 40: Kategorilere göre etkinlik seviyesi-2000 (Antalya)
Aydın’da en fazla sayıda otel üç, en az sayıda otel ise bir
yıldız kategorisinde bulunmaktadır. Toplam otel sayısı 113,
80
ortalama etkinlik düzeyi 0.281’dir. Aydın’da bulunan turizm
belgeli otellerin 36 tanesi üç, 34 tanesi be ş , 22 tanesi dört, 16
tanesi iki ve 5 tanesi ise bir yıldızlı kategoridedir (Tablo 35,
Ş ekil 41).
Yıldız
Ortalama
Adet
sayısı
etkinlik düzeyi
sahip olan oteller
1
5
0.093
0.049-0.162
2
16
0.155
0.039-0.614
3
36
0.228
0.047-1.000
4
22
0.276
0.078-0.670
5
34
0.413
0.153-0.784
Toplam
113
0.281
0.047-1.000
40
35
Otel sayısı
30
25
20
15
10
5
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
2000 yılında Aydın’da bulunan otellerden en yüksek ortalama
etkinlik seviyesine sahip olan otel be ş yıldızlı kategoride
bulunan otellerdir. Bu otelleri sırasıyla dört yıldızlı, üç
yıldızlı, iki yıldızlı ve bir yıldızlı oteller takip etmi ş tir. En
dü ş ük etkinlik seviyesine sahip olan otel iki yıldızlı olup
etkinlik seviyesi 0.039’dur. Ayrıca üç yıldız kategorisinde tam
etkin otel bulunmaktadır ( Ş ekil 42).
81
Etkinlik seviyesi
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Şekil 42: Kategorilere göre etkinlik seviyesi-2000 (Aydın)
Denizli’de
toplam
22
otelin
ortalama
etkinlik
düzeyi
0.172’dir. Burada 3’den az sayıda otel oldu ğ u için bazı
kategorilerin sonuçları gizlenmi ş tir. Bunlar bir adet otelin
bulundu ğ u bir yıldızlı, iki adet otelin bulundu ğ u be ş yıldızlı
otellerdir. Tablo 35 ve Ş ekil43’de sonuçları gizlenen oteller
dı ş ında kalanlar bulunmaktadır. Dört yıldızlı otellerden sekiz,
üç yıldızlı otellerden altı ve iki yıldızlı otellerden be ş otel
bulunmaktadır (Tablo 36).
Yıldız
Ortalama etkinlik
Adet
sayısı
düzeyi
1
1
*
5
0.117
0.049-0.239
3
6
0.163
0.082-0.235
4
8
0.195
0.094-0.282
5
2
*
Toplam
22
0.172
Otel sayısı
2
0.049-0.282
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
82
Bilgileri gizlenen kategoriler dı ş ında kalanlardan en yüksek
etkinli ğ e sahip olanlar dört yıldızlı otellerdir. İ kinci sırada üç,
üçüncü sırada ise iki yıldızlı oteller yer almaktadır. En dü ş ük
etkili ğ e sahip olan otel iki yıldızlı bir oteldir ve etkinlik
seviyesi 0.049’dur. En yüksek etkili ğ e sahip olan otel ise dört
yıldızlı bir otel olup etkinlik seviyesi 0.282’dir ( Ş ekil 44).
Etkinlik seviyesi
0.3
0.2
0.1
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Şekil 44: Kategorilere göre etkinlik seviyesi-2000 (Denizli)
Mu ğ la’da
bulunan
229
otelin
ortalama
etkinlik
düzeyi
0.265’dir. En fazla sayıda otel üç yıldız, en az sayıda otel ise
bir yıldız kategorisinde bulunmaktadır. Di ğ er kategoriler ise
sahip oldukları otel sayısına göre dört yıldız, be ş yıldız, iki
yıldız ve bir yıldız ş eklinde sıralanmaktadır (Tablo 37, Ş ekil
45).
Tablo 37: Muğla’da bulunan otellere ilişkin etkinlik analizi sonuçları (2000)
Yıldız
sayısı
Adet
Ortalama etkinlik
düzeyi
1
7
0.12
0.047-0.429
2
24
0.115
0.037-0.504
3
96
0.209
0.035-0.644
4
64
0.299
0.049-1.000
5
38
0.454
0.043-1.000
Toplam
229
0.265
0.037-1.000
83
120
100
Otel sayısı
80
60
40
20
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Mu ğ la’da bulunan otellerden en yüksek ortalama etkinlik
seviyesine sahip olanlar be ş yıldızlı otel kategorisindedir.
İ kinci sırada dört, üçüncü sırada üç, dördüncü sırada bir ve
son sırada ise iki yıldızlı oteller bulunmaktadır. En dü ş ük
etkinlik seviyesine üç yıldızlı bir otel sahiptir. Bu otelin
etkinlik seviyesi 0.035’dir. Dört ve be ş yıldız kategorilerinde
tam etkin oteller bulunmaktadır ( Ş ekil 46).
Etkinlik seviyesi
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
84
2001 yılında tam etkin olan sekiz adet otel bulunmaktadır. Bu
otellerden yedi tanesi Antalya’da bulunmaktadır. Antalya’da
bulunan bu otellerden bir tanesi iki yıldız, altı tanesi ise be ş
yıldıza sahiptir. Bir di ğ er otel ise Aydın’da bulunmaktadır. Bu
otel ise üç yıldıza sahiptir (Tablo 38).
Sıra
Yıldız
Şehir
Antalya’da
1
2
Antalya
2
5
Antalya
3
5
Antalya
4
5
Antalya
5
5
Antalya
6
5
Antalya
7
5
Antalya
8
3
Aydın
bulunan
329
otelin
ortalama
etkinlik
düzeyi
0.232’dir. En fazla otel üç yıldız kategorisinde yer almaktadır.
Di ğ er kategoriler sahip oldukları otellere göre be ş , iki, dört ve
bir yıldız ş eklinde sıralanmaktadır (Tablo 39, Ş ekil 47).
Yıldız sayısı
Adet
Ortalama
etkinlik düzeyi
1
38
0.091
0.032-0.268
2
61
0.104
0.030-1.000
3
105
0.153
0.033-0.495
4
42
0.236
0.039-0.442
5
83
0.480
0.084-1.000
Toplam
329
0.232
0.030-1.000
85
120
Otel sayısı
100
80
60
40
20
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Antalya’da
bulunan
otellerden
be ş
yıldıza
sahip
olanlar
ortalama etkinlik seviyesinin oldukça üzerindedir. Bu otellerin
ortalama etkinlik seviyesi 0.480 iken, dört yıldızlı otellerin
0.236, üç yıldızlı otellerin 0.153, iki yıldızlı otellerin 0.104 ve
bir yıldızlı otellerin 0.091’dir. En dü ş ük etkinli ğ e sahip olan
otel iki yıldız kategorisinde olup etkinlik seviyesi 0.030’dur.
Ayrıca iki ve be ş yıldız kategorisinde tam etkin oteller
bulunmaktadır ( Ş ekil 48).
Etkinlik seviyesi
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Şekil 48: Kategorilere göre etkinlik seviyesi-2001 (Antalya)
86
Aydın’da bulunan 69 otelin ortalama etkinlik düzeyi 0.267’dir.
En fazla sayıda otele sahip olan kategori üç iken, en az sayıda
otele sahip olan kategoriler bir yıldızlı olanlardır. Tablo‘dan
da izlenebilece ğ i gibi Aydın’da üç yıldızlı oteller 25, be ş
yıldızlı oteller 17 iken iki ve dört yıldızlı oteller 11’er adettir
(Tablo 40, Ş ekil 49).
Ortalama
Yıldız sayısı
Adet
etkinlik düzeyi
1
5
0.100
0.049-0.165
2
11
0.251
0.048-0.891
3
25
0.240
0.049-1.000
4
11
0.266
0.092-0.519
5
17
0.360
0.152-0.769
Toplam
69
0.267
0.048-1.000
30
Otel sayısı
25
20
15
10
5
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
En yüksek etkinlik düzeyine be ş yıldızlı oteller sahipken
ikinci sırada dört, üçüncü sırada iki, dördüncü sırada üç,
be ş inci sırada bir yıldızlı oteller bulunmaktadır. Aydın’da
bulunan otellerden be ş yıldızlı olanların ortalama etkinlik
seviyesi 0.360 iken, dört yıldızlı olanların 0.266, üç yıldızlı
olanların 0.240, iki yıldızlı olanların 0.251 ve bir yıldızlı
olanların 0.100’dür ( Ş ekil 49).
87
Etkinlik seviyesi
0.4
0.3
0.2
0.1
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Şekil 49: Kategorilere göre etkinlik seviyesi-2001 (Aydın)
Denizli’de 16 otel bulunmakta olup ortalama etkinlik düzeyi
0.197’dir.
yıldızlı
Be ş
gizlenmi ş tir.
Di ğ er
otellerin
kategorilerdeki
sonuçları
otel
yasa
sayıları
gere ğ i
ise
şu
ş ekildedir: Denizli’de iki yıldızlı üç, üç yıldızlı yedi ve dört
yıldızlı dört otel bulunmaktadır (Tablo 41, Ş ekil 50).
Adet
Ortalama
etkinlik düzeyi
2
3
0.143
0.063-0.296
3
7
0.182
0.099-0.253
4
4
0.173
0.107-0.228
5
2
*
*
Toplam
16
0.197
0.063-0.296
Yıldız sayısı
1
8
7
Otel sayısı
6
5
4
3
2
1
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
88
Bu otellerden üç yıldızlı olanların ortalama etkinlik seviyesi
0.182’dir. İ kinci sırada bulunan dört yıldızlı otellerin ortalama
etkinlik seviyesi ise 0.173 ve üçüncü sırada bulunan iki yıldızlı
otellerin ise 0.143’dür. En dü ş ük ve en yüksek etkinlik seviyesine
sahip olan oteller iki yıldız kategorisinde yer almı ş tır ( Ş ekil 51).
Etkinlik seviyesi
0.2
0.15
0.1
0.05
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Şekil 51: Kategorilere göre etkinlik seviyesi-2001 (Denizli)
Mu ğ la’da ise 161 otel vardır ve bunların ortalama etkinlik düzeyi
0.273’dür. En fazla otel 72 adet ile üç yıldız kategorisindedir.
İ kinci sırada 43 otel ile dört yıldız, üçüncü sırada 26 otel ile be ş
yıldız, dördüncü sırada 14 otel ile iki yıldız, son sırada ise altı otel
ile bir yıldız kategorisi yer almaktadır (Tablo 42, Ş ekil 52)
Tablo 42: Muğla’da bulunan otellere ilişkin etkinlik analizi sonuçları (2001
Ortalama
Yıldız sayısı
Adet
etkinlik düzeyi
1
6
0.135
0.053-0.444
2
14
0.152
0.058-0.648
3
72
0.224
0.045-0.668
4
43
0.304
0.087-0.745
5
26
0.402
0.222-0.995
Toplam
161
0.273
0.053-0.995
89
80
70
Otel sayısı
60
50
40
30
20
10
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
Mu ğ la’da bulunan otellerden ortalama etkinlik seviyesi en yüksek
olanlar
be ş
yıldız
kategorisinde
bulunmaktadır.
Bu
otellerin
ortalama etkinlik seviyesi 0.402’dir. İ kinci sırada dört yıldızlı,
üçüncü sırada üç yıldızlı, dördüncü sırada iki yıldızlı ve son sırada
ise
bir
yıldızlı
oteller
bulunmaktadır.
Etkinlik
seviyeleri
ise
sırasıyla 0.304, 0.224, 0.152 ve 0.135’dir. En dü ş ük etkinli ğ e bir
yıldızlı bir otel sahiptir. Mu ğ la’da tam etkin otel bulunmamaktadır
( Ş ekil 53).
Etkinlik seviyesi
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
1
2
3
4
5
Yıldız sayısı
90
Sonuç ve Değerlendirmeler
Etkinlik
artı ş ı,
mekanizmasıdır.
maliyetsiz
Etkinlik
büyümeyi
artı ş ına
en
sa ğ layan
fazla
az
bir
etki
geli ş mi ş
veya
geli ş mekte olan ülkelerin ihtiyacı vardır. Fakat elde edilen sonuçlar,
yüksek etkinlik seviyesine sahip olan ve etkinlik seviyesinde yüksek
artı ş a sahip olan ülkelerin geli ş mi ş ve kalkınmı ş ülkeler oldu ğ unu
göstermektedir. Bu sonucun iki nedeni vardır. Bunlardan birincisi
talep yönlüdür. Buna göre e ğ er bir firma veya sektörün kar ş ı kar ş ıya
oldu ğ u talep büyükse bu durumda veri kaynaklar daha etkin
kullanılma olana ğ ına sahip olmaktadır. Bu anlamda sektör, firma
veya ülkenin dı ş a açık olması ve geni ş bir iç piyasaya sahip olması
etkinlik artı ş larını tetiklemektedir. İ kincisi ise arz yönlüdür. Bu
açıdan bakıldı ğ ında birim çıktının daha az girdiyle üretilmesini
sa ğ layacak, teknik bilgi ve birikimin ve etkinli ğ i arttırmaya yönelik
çabaları arttıracak vizyon önem kazanmaktadır. Firma, sektör ve
ülkelerin bu vizyona sahip olabilmesi için günlük sorunlarla ba ş
edebilecek ekonomik güce, gelece ğ e yönelik olumlu beklentiye,
rekabet edebilme istek ve amacına, sürdürülebilirli ğ in amaçlanmı ş
olmasına ihtiyaç duyar.
Bütün bunlar çerçevesinde bu çalı ş mada Denizli açısından çok
önemli olan sektörler için etkinlik çalı ş ması yapılmı ş tır. Bu çalı ş ma
iki açıdan büyük öneme sahiptir. Birincisi firma bazlı olmasıdır.
Ba ş ka bir deyi ş le çalı ş mada firma bazlı etkinlik seviyeleri elde
edilmi ş tir. Fakat yasalara göre firma bazlı veri ve sonuç yayınlamak
yasak oldu ğ u için ortalamalar verilebilmi ş tir. Bu çalı ş manın ta ş ıdı ğ ı
önemin ikinci nedeni ise kapsanan firma sayısıdır. İ malat sanayinde
9+ i ş çi istihdam eden, ortalama 2200 firma ile çalı ş ılmı ş tır. İ malat
sanayinde Denizli ve çevresinde bulunan Af yon, Antalya, Aydın,
Burdur, İ zmir, Manisa, Mu ğ la, U ş ak illerini kapsanmı ş tır. Ayrıca
91
tekstil ve konfeksiyon sektörlerinde sahip oldukları önem nedeniyle
Bursa, Gaziantep ve Kahramanmara ş illeri dahil edilmi ş tir. İ malat
sanayinde 3-dijite göre sınıflandırılmı ş ve tarafımızdan düzenlenmi ş
25 sektör üzerinde bu analizler yapılmı ş tır. Mermercilik i ş kolunda
Türkiye genelinde 140 firma ile çalı ş ılmı ş tır. Bu firmalar 9+ i ş çi
çalı ş tıran ve verileri çalı ş maya uygun olanlardan olu ş maktadır.
Turizm sektöründe ise be ş yüzün üzerinde otelde bu ara ş tırma
yapılmı ş tır.
Elde edilen sonuçlar ş u ş ekildedir. İ malat sanayinde 1995-2001
yıllarının her birinde İ zmir’deki firma sayısı, tam etkin firma sayısı
ve pek çok sektörde ortalama etkinlik seviyesinin ilk sıralarda
olması; İ zmir’in ekonomik açıdan gücünü göstermektedir. Di ğ er
önemli bir sonuç incelenen iller içerisinde Denizli’nin dikkat
çekmesidir. Çünkü Denizli en fazla tam etkin firmaya sahip olan
ikinci il konumunda olup ildeki bütün firmalara ait ortalama
etkinlik seviyesi bazı yıllarda en yüksek bazı yıllarda ise ilk
sıralardadır. Sektörel bazda da pek çok sektörde Denizli di ğ er illere
göre yüksek etkinli ğ e sahiptir. Özellikle 172, 173, 181 ve 289 nolu
sektörlerde etkinlik açısından lider konumda olan iller arasındadır.
Di ğ er yandan tekstil ve konfeksiyon sektörlerinde analize katılan
Bursa, Gaziantep ve Kahramanmara ş illerinden Gaziantep ve Bursa
Denizli ve İ zmir’e yakın ba ş arıya sahipken Kahramanmara ş etkinlik
konusunda rekabet gücüne sahip de ğ ildir. Afyon ise özellikle 151,
153, 192 nolu sektörlerde ba ş arılı gözükmektedir. Manisa’da hem
ürün deseni hem de ortalama etkinlik seviyesi açısından dikkat
çekicidir. Esas itibariyle Manisa’nın İ zmir ile bütünle ş ti ğ i de
söylenebilir.
İ malat sanayiye ili ş kin ikinci bir analiz ise yakınsama analizidir.
Yakınsama
analizinde
kapsanan
iller
Afyon,
Antalya,
Aydın,
92
Burdur, Denizli, Manisa, Mu ğ la ve U ş ak’tır. Etkinli ğ in yakınsayıp
yakınsamayaca ğ ı; kaynaklarını etkin kullanamayan firmaların, etkin
firmaların
yaratmı ş
oldu ğ u
pozitif
dı ş sallıklardan
yararlanıp
yararlanamadı ğ ının, bilgi ve teknoloji kullanımının yaygınla ş ıp
yaygınla ş madı ğ ının ve rekabet etme güç ve becerisinin, karı ve
firma
de ğ erinin
arttırma
amacına
yönelik
kullanılıp
kullanılmadı ğ ının da göstergesi olmaktadır. Bu kapsamda bütün
iller bir arada de ğ erlendirildi ğ i zaman 1995 yılından 1997 yılına
kadar bir yakınsama, 1998 yılında bir önceki yıla göre önemli bir
ıraksama ya ş anmı ş tır. 1999 yılındaki yakınsamayı daha sonraki
yıllardaki
ıraksama
takip
etmi ş tir.
Dolayısıyla
bu
sonuçlar
firmaların yakınsama veya ıraksama yönünde açık bir trendin
varlı ğ ını göstermemektedir. Fakat daha fazla yılı kapsayan veri seti
ile
bu
konuda
karar
verilebilir.
Burada
il
bazlı
yakınsama
sonuçlarını de ğ inilmesi anlamlı olacaktır. Afyon’da bir yakınsama
e ğ ilimi gözlenmektedir. Antalya, Denizli ve Manisa için, çalı ş mada
incelenen bütün illerden bir bütün olarak elde edilen de ğ erlere
paralel sonuçlar elde edilmi ş tir. Aydın ve Mu ğ la’da 1996 yılında
büyük bir ıraksama ya ş anmı ş daha sonraki yıllarda yakınsama
e ğ ilimi
gözlenmi ş
olmasına
ra ğ men
1995
yılına
göre
bir
ıraksamanın varlı ğ ı gözükmektedir. Burdur’da ise bir ıraksama
e ğ ilimi gözlenmektedir. Elde edilen sonuçlar Burdur, kısmen de
Aydın ve Mu ğ la illerinde bir ıraksamanın ayrıca bu illerde yüksek
etkinli ğ e sahip olanlar ve olmayanlar arasındaki farkın açıldı ğ ını
göstermektedir. Afyon’da firmaların etkinlikleri arasındaki farkın
kapandı ğ ını,
di ğ er
illerde
ise
henüz
yönün
belirlenmedi ğ i
gözlenmekle birlikte ba ş langıç yılına göre etkinlik farklarının
kapandı ğ ını, dı ş sallıkların ve talebin yaygınla ş tı ğ ı ve dengelendi ğ i
gözlenmektedir.
93
Mermercilik i ş kolunda incelenen 140 firmadan elde edilen ortalama
etkinlik seviyesinin üzerinde etkinlik seviyesine sahip olan iller
sırasıyla Tokat, Bilecik, Denizli, Balıkesir, Eski ş ehir ve U ş ak
ş eklindedir.
Mermercilikte
bütün
Türkiye’de
bulunan
9+
i ş çi
çalı ş tıran firmalar incelendi ğ i için bu illerin etkinlik açısından
yüksek rekabet gücüne sahip oldu ğ u görülmektedir. Ayrıca Bilecik,
Denizli, Eski ş ehir, Tokat illerinde bulunan birer firma tam etkindir.
Etkinlik ba ğ lamında, Denizli açısından bakıldı ğ ında mermercilikte
bölgesel ve ulusal anlamda lider bir il oldu ğ u görülmektedir.
Turizm sektöründe ise Denizli dı ş ında Türkiye’de turizmde en
yüksek
potansiyele
sahip
Antalya,
Aydın
ve
Mu ğ la
illeri
incelenmi ş tir. Buna göre Antalya, Aydın ve Mu ğ la birbirine yakın
etkinlik seviyesine sahipken, Denizli etkinlikte son sıradadır. Bu
durum Denizli’deki turizm sektörünün daha çok Anadolu turlarına
ve günübirlik turlara dayalı olmasına ba ğ lanabilir. Genel olarak
turizm sektörü de ğ erlendirildi ğ inde ilgi çekici bir sonuç ise yüksek
yıldız sayısına sahip olan otellerin daha yüksek etkinlik seviyesine
sahip olmalarıdır. Ba ş ka bir deyi ş le yıldız sayısı artıkça daha
yüksek çıktı elde edildi ğ i ve kaynaklar daha etkin kullanıldı ğ ı
anla ş ılmaktadır.
Temel
olarak
bu
çalı ş ma
etkinlik
seviyesinin
belirlenmesine
yöneliktir. Ba ş ka bir deyi ş le durumun belirlenmesi ve etkinlik
seviyesinin daha üst düzeye çıkarılması için yapılacak çalı ş malara
bir
zemin sunmayı
amaçlamaktadır.
Temel
amaç bu olsa
da
etkinli ğ in daha üst düzeye çıkartılması ve yüksek düzeyde kalınması
için yapılması gerekenlere de kısaca de ğ inmek anlamlı olacaktır. Bu
kapsamda
etkinlik
artı ş ını
sa ğ layacak
faktörlerden
birincisi
yukarıda da de ğ inildi ğ i gibi talep artı ş ıdır. Buna göre mevcut
kaynaklarla daha yüksek çıktı elde edebilmek için atıl kapasiteyi
94
harekete geçirecek ş ekilde talep artı ş ını sa ğ layacak bir atılıma
ihtiyaç vardır. Bunun için pazarları geni ş letecek ş ekilde politikalar
uygulanmalıdır. Asıl olan ise rekabet edebilirli ğ in sa ğ lanabilmesi
için mevcut kaynakların etkin kullanımının geli ş tirilebilmesinin
firma ve sektörel bazlı metot ve yöntemlerin ara ş tırılması ve
uygulanmasıdır. Bu çalı ş ma bütün bunlar için bir ba ş langıç noktası
olu ş turacaktır.
95
Kaynakça
Ahn, T., A. Chames and W.W. Cooper (1988) “Using Data Envelopment Analysis
to Measure the Efficiency of Not-for-Profit Organizations: A Critical EvaluationComment” Managerial and Decision Economics, 9(3), 251-253.
Banker, R. D. (1993) “Maximum Likelihood, Consisteny and Data Envelopment
Analysis: A Statistical Foundation” Management Science, 39(10), 1265-1273.
Banker, R. D. and A. Maindiratta (1986) “Piecewise Loglinear Estimation of
Efficiency Production Surfaces”, Management Science, 32(1), 126-135
Banker, R. D. and A. Maindiratta. (1988) “Nonparametric Analysis of Technical
and Allocative Efficiencies in Production”, Econometrica, 56(6), 1315-1332
Banker, R.D., A.Charnes and W.W.Cooper. (1984) “Some Models for Estimating
Technical and Scale Inefficincies in Data Envelopment Analysis”, Management
Science, 30(9), 668-697
Bogetoft P.(1996) DEA on Relaxed Convexity Assumptions, Management Science,
42, 457-465
Charnes, A.; W.W. Cooper and E. Rhodes. (1981) “Evaluating Program and
Managerial Efficieney: An Application of Data Envelopment Analysis to Program
Follow Through” Management Science, 27(6), 668-697
Coelli, Tim, P Rao and G. Battase (1998), An Introduction to Efficiency and
Productivty Analysis, Kluwer Academic Publishes.
Coelli, Tim. (1996), “A Guide to DEAP Version 2.1”, CEPA Working Paper, 1-35
Deliktaş, E. and M. Balcilar (2005) “A Comparative Analysis of Productivity
Growth, Catch-up and Convergence in Transition Economies”, Emerging Markets
Finance and Trade, 41(1), 6-28
Efron, B. “Bootstrap Methods: Another Look at the Jackknife” The Annals of
Statistics, Vol. 7, No. 1, Jan 1979
Farrell, M. J. (1957) “The measurement of Production Efficiency”, Journal of the
Royal Statistical Society, Series A, General, 120(3), 253-290
Forsund, Finn F. and N Sarafoglu (2000) “On the Origins Data Envelopment
Analysis”, Memorandum, No 24, Depertmant of Economics, Universitey of Oslo,
18-21.
Grosskopf, S, Kathy J. H., Lori L. and William L. (1999) “Anticipating the
Consequences of School Reform: A New Use of DEA”, Management Science,
45(4)
96
Kök R. ve Deliktaş E. (2003) Endüstri İktisadında Verimlilik Ölçme ve Strateji
Geliştirme Teknikleri.
Simar, L. and Paul W. V. (1998) “Sensitivy Analysis of Efficiency Scores: How to
Bootstrap in Nonparametric Frontier Models”, Management Science, Vol. 44, No. 1.
Şimşek, N. (2005), Endüstri-İçi Dış Ticaret (Türkiye’nin Endüstri –İçi Dış
Ticaretinin Analizi), Basılmamış Doktora Tezi, DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü,
İzmir.
Thrall, R. M. (1989) “Classification Transitions under Expansion of Inputs and
Outputs in Data Envelopment Analysis” Managerial and Decision Economics,
10(2), 159-162
Yeşilyurt, M. E., (2005) Türkiye’de İlk Beş Yüz İmalat Sanayi Kuruluşunun
Kaynak Kullanımı ve Etkinlik Analizi, Basılmamış Doktora Tezi, DEÜ Sosyal
Bilimler Enstitüsü, İzmir.
.
97

Denizli ve Çevresinin (Coğrafi-Sektörel) Karşılaştırmalı Etkinlik Analizi

Transkript

Benzer belgeler

2.Gün-Uzun Mesafe

22.08.2015 TM Motivasyon Basın Bülteni EFSANEVİ UÇAN

Uçan Hollandalı

() Canım Kardeşim AVM Etkinlik Dosyası.

Acıgöl Kuş Cenneti

KURUMSAL ETKiNLiKLER