PROJE RAPORU Projenin Adı: Farklı Müzik Türleri Dinletilen

PROJE RAPORU
Projenin Adı:
Farklı Müzik Türleri Dinletilen Öğrencilerin Okuduklarını Anlama Düzeylerinin Ölçümü
Projenin Amacı:
Ömrü boyunca 500 civarı sınava giren öğrencilerin zaman zaman sınavlara müzik
eşliğinde çalıştıkları gözlenmekte, özellikle yurt etütlerinde öğretmenler öğrencilere müziksiz
çalışma tavsiyesinde bulunduklarında, öğrenci müzikle daha iyi anladığını söylemektedir.
Çalışmalarda, sanatın bir kolu olan ve halk arasında “ruhun gıdası” olarak
vasıflandırılan müziğin insanların psikolojik ve fizyolojik gelişimini etkilediği ortaya
konmaktadır. Ayrıca aynı konuda yapılan araştırmalarda farklı sonuçların çıktığı görülse de,
bazı öğrencilerin müzikle daha iyi anladıkları, bazı öğrencilerin sessizliği sevdikleri
belirtilmiştir.
Bu çalışmanın amacı, müzikli ve müziksiz ortamlarda okuduğunu anlama, farklı
müzik türleriyle okuduğunu anlama düzeyinin ölçülmesi, fark oluşturabilecek müzik türünün
tespit edilmesi, sonucun eğitim ortamlarında kullanılabilirliği hipotezinden hareketle
yapılmıştır.
Giriş
Müzik, “İnsana sesler aracılığıyla kendini ifade etme olanağı veren sanat, bu sanatın
verimleri, müzik yapıtı”1 şeklinde tarif edilmiştir. A. Adnan Saygun müziği, “Kelimeler ile
anlatılması mümkün olmayan duygularımızı, heyecanlarımızı, bu duygu ve heyecanları
sezdirecek, duyuracak tarzda tertiplenmiş sesler aracılığıyla başka ruhlara aksettirme sanatı, 2
olarak tanımlamıştır.
Müziğin insanlar üzerinde psikolojik bir etkisinin olduğu sürekli olarak
vurgulanmaktadır.3 Müzik, kişilik gelişiminde yaşamın her aşamasında önemli bir etkendir.
Yapılan birçok araştırma, müziğin psikolojik ve fizyolojik gelişimi etkilediğini ortaya
koymaktadır.4 Erken yaşlarda müzikle tanışan bireylerin, müzikle beyin gelişimlerinin ve IQ
seviyelerinin olumlu yönde etkilendiği bilimsel araştırmalarla kanıtlanmıştır. Şarkı söyleme,
ritimle hareket etme, dinleme ve çalgı çalma bireyin müzikal oluşumları öğrenmesini sağlar.
Bu etkinlikler, kişinin bedensel koordinasyon, zamanlama, hafıza, konsantrasyon ve dinleme
becerilerini geliştirmeye yardımcı olur.5
Müzik ve öğrenme çalışmalarının bir kısmı, müziğin zihni rahatlattığıyla ilgilidir. Müzik,
öğrenmeyi engelleyen stresin düzeyini azaltır ve düşünceleri rahatlatır. Etkin bir biçimde
1
Büyük Larousse Sözlük Ve Ansiklopedisi,16,8490-8491
SAYGUN, A. A. , (1958), Musiki Nazariyatı, I. İstanbul Maarif Basımevi
3
Sezer, F. , (2009), Müzikle Terapinin Sınav Kaygısı. Öfke Ve Psikolojik Belirtiler Üzerindeki
Etkisi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum
4
Canakay , E.U. , (26-28 Nisan 2006),Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu Bildirisi, Pamukkale
Üniversitesi Eğitim Fakültesi
5
Özmenteş, S. ,(2004),Müzik Eğitiminin Boyutları Ve Çalgı Eğitimi
2
kullanılırsa beynin alfa düzeyini artırır, hafızayı geliştirir ve beynin öğrenme kapasitesinin
artmasına izin verir ve öğrenilenleri hafızada tutma için güçlü bir çabadır. Belirli müzik türleri
huzur veren endorfin hormonunun salgılanmasını sağlar ve öğrenmeyi hızlandıran bir sakinlik
yaratır. Beyne giden kan ve oksijen miktarını artırdığı için uyarıcı ve harekete geçirici etkisi
vardır.
Müzik matematiksel bir gerçektir. Bu durum belirli bir bölgedeki beyin devrelerini
harekete geçirir; kompleks ve karmaşık fikirlerin daha kolay çözülmesini ve algılanmasını
sağlar. Müzik, uyararak uyanık kalmayı, canlandırıcı etkisiyle de kanın ve oksijenin beyne
daha fazla akmasını sağlar. Öğrenme esnasında sağ beynin aktif hale gelmesini, beynin her iki
lobunun da entegrasyonunu sağlar.6
Müziğin beyni rahatlatan, öğrenmeyi kolaylaştıran tarafı üzerinde durduk. Ancak
hangi tür müzik beyni nasıl rahatlatmakta ve öğrenmeyi sağlamaktadır?Hodeir, Tarih
boyunca kullanılan müzik türlerini, çalgı müziği-dans müziği, senfonik müzik, oda müziği,
dinsel müzik, ses için oda müziği ve sesli sahne eserleri olarak ayırmıştır.7 Türk müziğindeyse
Osmanlı Öncesi, Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyet Dönemi8 şeklinde 3 döneme ayrılmış ve yedi
çeşit müzik türü olduğu ifade edilmiştir. Bunlar Halk Müziği, Tek Sesli Sanat Musikisi, Çoksesli
Sanat Müziği, Din Musikisi, Hafif Müzik, Tören Müziği, Eğitim Müziği. Bu çeşitlerden Halk
Müziği, Sanat Musikisi, Din Musikisi ile Tören Müziğinin Mehter Musikisi gelenekseldir.
Diğerleri ise gelişim ve değişimleri sürekli olan müzik çeşitleri olup özellikle Cumhuriyet
dönemimizde gelişmişlerdir.9 Dünya genelinde 27 dinsel tür, 116 dans, 116 çalgı, solo ses,
koro ve sahne müziği türleri olmak üzere toplam 259 tür olduğu, bu türlerin, kendi içinde
başka türlere de ayrıldığı düşünülecek olursa, tür sayısını 300’e yaklaştığı ifade
edilmektedir.10
Bugün müzik türü olarak adlandırılan eserlere bakıldığında, müzik türlerinin farklı
tanımlarıyla karşılaşılmaktadır. Literatürde klasik müzik için, içinde söz barındırmayan, org,
keman, piyano ve flüt gibi çalgılar kullanılan müzik tanımı yapılmaktadır. Çoğu zaman aynı tür
enstrümanla çalınan, içinde agresif ritim ve tempolara barındıran, sözleri bazen çok hızlı
bazen çok yavaş, elektro-gitar, basgitar ve davulla çalınan müzik türüyse heavy metal olarak
adlandırılır. Türkiye’ye özgü, oryantal halk müziği türü olan, duygusal ve umutsuzluk duygusu
içeren şarkıları bünyesinde barındıran müzik türü ise arabesk müziktir. Telli, vurmalı, üflemeli
6
Ceylan, M. ,(31 Mayıs 2011), Müzik, Beyin ve Öğrenme, http://blog.milliyet.com.tr/muzik-beyin-ve-ogrenme/Blog/?BlogNo=309110
7
Hoeir, A. , (1971), Müzikte Türler ve Biçimler (Çev. İlhan Usmanbaş),İstanbul. Maarif Basımevi
8
Özdek, A. ,Türk Müzik Kültürünün Oluşumuna Öncülük Eden Bileşenlere Genel Bir Bakış,
Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Müzik Bölümü
9
http://www.pegem.net/dosyalar/dokuman/15112007162625D%C3%BCnya%20Co%C4%9Frafyas%C4
%B1nda%20Sanat%20M%C3%BCzi%C4%9Fi%20T%C3%BCrleri.pdf
10
http://www.pegem.net/dosyalar/dokuman/15112007162625D%C3%BCnya%20Co%C4%9Frafyas%C4
%B1nda%20Sanat%20M%C3%BCzi%C4%9Fi%20T%C3 BCrleri.pdf
çalgılarla icra edilen, halkın duygu ve düşüncelerini yansıtan müzik türüyse halk müziğidir.
Temponun sürekli ve sabit olduğu, sık nakarata başvurulan ve her türlü çalgı kullanılarak
yapılan müzik türüne de pop müzik adı verilir.11
Bu çalışmanın amacı farklı müzik türlerinin okunanı anlama düzeyine etkisi, müziksiz
okumayla müzikli okumanın anlama düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Müzik ve
öğrenmeyle ilgili çok sayıda araştırma yapılmıştır ve birbiriyle örtüşen ve farklılaşan sonuçlar
alınmıştır. Ancak çalışmalar beynin müzikle öğrenmesi üzerinde yoğunlaşmıştır. Literatürde
müzikle okuduğunu anlama çalışmasına rastlanmamıştır.
Eflatun, estetik eğitimin, ahlak eğitimini de etkilediğini söyler. Bedii Halil Yönetken de,
William Shakespare’in Venedik Taciri adlı oyunundaki ifadelerden yola çıkarak, insan
ruhunun güzelliklerin yüceltebileceğini vurgular ve müziğin bir güzellik ve eğitim aracı
olduğunu ve insanı yumuşattığını belirtir.12 Müziğin dili evrenseldir ve notalar bize sözcükler
kadar somut kavramlar aktarmayı amaçlamaz.13
Diğer taraftan bireylerin müzik tercihleri önceden tahmin edilebilir ya da
edilemeyebilir. Bireyler ilk defa dinledikleri bir müziğe karşı iyi, kötü, güzel veya çirkin diye
sorgulamadan önce ona karşı bir tutum sergilerler. Tutum; ancak kendini geliştirdikten sonra
bir tercihe dönüşebilir ve yaşanan bu süreç sonucunda bireylerin dinlemeyi tercih ettikleri
müzik türleri somutlaşır.14 Deneyde kullanılan müzik türlerinin deneklerin müzik tercihlerine
hitap etmeyebileceği bilinmelidir.
İnsanların konuşması, çeşitli tutum ve alışkanlıklar kazanması, kısaca hayatın her
aşaması öğrenmeyle ilgilidir. Öğrenmenin tanımının nasıl yapılacağı öğrenmeye hangi açıdan
bakıldığına göre değişir.15 Okulda son derece kötü bir öğrenci olan Albert Einstein, ailesinin
ona aldığı kemanla başarılı bir insan haline geldiği, en çok Mozart ve Bach’ı sevdiği ve
Einstein’ın arkadaşı, G.J. Withrow onun sorunlarının keman sayesinde anladığını söylediği
bilinmektedir. 16
Müziğin akademik başarıyı artırdığı ispatlanmıştır. Okul çağındaki çocukların daha hızlı
okumaları; yazma, anlama ve düşünmede öğrenme güçlüğü çeken çocukların eğitimleri,
stresin ve sıkıntının azaltılması müzikle başarılabilir.17 Daha güvenilir sonuçlara ulaşabilmek
11
Değirmencioğlu, L., Arapgirlioğlu,H. Makamsal Viyolonsel Öğretiminde Popüler Müzik
Eserlerinden Yararlanma (Orhan Gencebay Örneği)
12
Yönetken, B.H. , (1993), Türkiye’de Müzik Eğitiminin Önemi; Müzik Eğitimi; Müzik
Ansiklopedisi Yayınları; Ankara
13
Tunca, O. , (Ocak 2009),Evde-Arabada-Her yerde 60 Dakika Klasik Müzik, 26
14
Ulutürk, N. , (Ekim 2008), Anadolu Güzel Sanatlar Lisesinin Müzik Bölümü Öğrencilerinin
Dinlemeyi Tercih ettikleri Müzik Türleri, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
15
Sevinç, M., Kurtuluş E. ,(2004), 5-6 Yaş Çocuklarında Çoklu Zeka Kuramı Çerçevesinde Zeka
Kavramının Kazanılması, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi , 2, 25-41
16
Laurence O'Donnell, (12.11.2009), Music and the
Brain,http://www.cerebromente.org.br/n15/mente/musica.html(Çeviri:Büşra Arslan)
17
Can, K. , (Mayıs 2000), Müziğin Gücü, Sızıntı Dergisi, 256
amacıyla, aynı konu üzerine yapılan bu araştırma sonuçlarının her zaman birbirini destekler
nitelikte olmadığının gözlenmesiyle, birlikte giderek çoğalan araştırmalar sonucunda, daha
önceden yapılmış olan çalışmaların sonuçlarının bir araya getirilerek değerlendirilmesi
gerekir.18 Bazı öğrenciler müzikle daha çok iyi anladıklarını bazı öğrenciler ise sadece sessiz
ortamlarda çalışabildiklerini söylerler.
Howard Gardner zekâyı sözel-dilsel, mantıksal-matematiksel, görsel uzamsal,
bedensel-kinestetik, müziksel- ritmik, sosyal, içsel ve doğacı zekâ olmak üzere sekiz alana
ayırmıştır ve farklı araştırmacılar bu konuyu geliştirmiştir. 19 Unutulmamalıdır ki, farklı
öğrenme–öğretme stratejileri ile çeşitli araç-gereçlerin beraber kullanılması oldukça kalıcı bir
öğrenme yaşantısı sağlayacaktır. Bu kapsamda, öğrencilerin ne kadar fazla duyu organına
hitap edilirse, öğrenme de o oranda uzun süreli ve kalıcı olacaktır.20
Müziğin insanın biyolojik varlığıyla ilişkisi üzerine yapılan araştırmalarda, bir yaşından
küçük bebekler üzerinde yapılan deneyler, insanın müziği doğuştan algılamaya hazır olduğu
sonucunu ortaya çıkarmıştır. Başka bir araştırmada Batı Klasik Müziği (Uluslararası Sanat
Müziği) olarak bilinen müzik türünün belirli dönem eserlerinin de çocuğu rahatlattığı ortaya
çıkmıştır. Bu eserlerin en çok bilineni ve kullanılanı ise genellikle W.A. Mozart’ın eserleridir. 21
Müzik eğitiminin uzaysal becerilere etkisini inceleyen önemli bir çalışma olan, Mozart Etkisi
’ne göre, Sadece 10 dakika Mozart dinletilen gruplarda bile uzaysal algılama testlerinde
%30luk bir başarı artışı sağlanmıştır. Aynı araştırmacılar modern müziğin benzer etkileri olup
olmadığına da bakmış ancak hiçbir önemli etki ile karşılaşmamışlardır.22
Beyin sağ ve sol olmak üzere iki yarım küreden (Lob) oluşur. Bu loblardan biri daha
çok duygusal konularla ilgilenirken diğeri ise daha çok sayısal konularla ilgilenir. Bu iki lobu
birbirine bağlayan bölüm corpus callosum olarak isimlendirilmiştir. Sinirbilimci Gottfried
Schlaug ve arkadaşlarına göre müzik beynin iki lobunu da çalıştırmaktadır. Bu öğrenmeyi için
önemli bir bilgidir.23
Prof. Dr. Erol Belgin, sesteki özel matematiksel düzenlemenin beyindeki alfa
dalgalarını uyararak kişiyi sakinleştirdiğini ve gevşettiğini belirtmiştir. Bilim adamları, anne
karnındaki bebeğin klasik müzik dinleyince yumuşak hareketler yaptığını, rock türü müzikler
dinleyince ise tekmelerin şiddetinin arttığını ifade etmişlerdir. Bilim adamlarına göre, alçak
frekanslı tonları fazlaca bulunduğu rock müzik, kişiyi mekanik olarak hareketlendirir ancak
18
Ece, A.S. , Çeşit, C. , (2011),Türkiye'de lisansüstü yapılan disiplinler arası müzik araştırmaları
ve sonuçları, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4, 17
19
Koşar, E. , (2006), Türkçe Derslerinde Çoklu Zekâ Kuramının Uygulanmasına İlişkin Öğretmen
Görüşleri, Eğitim Fakültesi Dergisi XIX (2), 345-358
20
Demirel, Ö. , (2006), Öğretme Sanatı: Planlamadan Değerlendirmeye.(10. Baskı). Ankara:
Pegem A Yayıncılık.
21
Yöre, S. ,Türkiye’de Çocuk Müziği, Çoluk Çocuk Dergisi, 45
22
Beachwood, M.( 1997).“Startling New Discoveries About Music Effects On The Brain (Müziğin
Beyne Etkileri İle İlgili Şaşırtıcı Yeni Buluşlar) ABD Ulusal Haber Servisi
23
Koçyiğit, F. , (2011), Müziğin İnsan Beyi Üzerindeki Etkisi, Pusula Dergisi, 69
mental ve fiziksel enerjiyi deşarj eder. Bilim adamları, klasik müziğinse,
düşünceyi güçlendirdiğini ve öğrenmeye yardımcı olduğunu vurguluyorlar.24
matematiksel
California Üniversitesi’nden Frances Roucher ve Gordon Shaw 1993’te okul öncesi
çocuklar üzerinde yaptıkları araştırmalarda, 3-5 yaş arası çocukların 6 aylık piyano dersinden
sonra, matematik ve diğer bilimler açısından çok önem taşıyan uzaysal algılama testlerinde
ve bulmacalarda heyecan verici gelişmeler gösterdiklerini saptamışlardır.25
İsviçre Fribourg Üniversitesi Elemanı psikolog Maria Spychiger’a göre, okulda daha
çok müzik eğitimi alan çocukların dil öğrenme yetenekleri normal eğitim görenlere göre daha
çok gelişmektedir. Spychiger’ın araştırmasında, yaşları 7 ve 15 arasında değişen çocukların
bulunduğu 70 sınıfın yarısına, matematik ve dil derslerinden artan zamanlarda, haftanın 5
günü fazladan 45 dakika müzik eğitimi verilmiş, diğer yarı müzik derslerini haftada 1-2 saat
almayı sürdürmüştür. 3 yılsonunda değerlendirilen veriler, fazladan ders alan çocukların dil
derslerinde daha başarılı olduklarını gösterirken, daha az müzik eğitimi alan kontrol gurubu
çocuklarının matematik başarıları ile fark oluşmadığı saptanmıştır.26
Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde nörolog olan Gottfried Schlaug kimi zaman
konuşamayan, beyninin sol tarafına felç inmiş hastaların şarkı söyleyerek iletişim kurmayı
öğrenebileceğini belirtmiştir.27
Alfred Tomatis’e göre beyin hücrelerindeki elektriksel enerjinin azalması
konsantrasyonun bozulmasına ve yorgunluğa sebep olmakta, bu durumda beynin de piller
gibi şarj edilmesi gerekmektedir. Tomatis beyin hücrelerinin 5000 ile 8000 hz. arasında
yüksek frekanslar içeren müziklerle şarj edilebileceğini keşfetmiştir. Yıllar süren analizlerden
sonra Tomatis, bu frekans aralığındaki seslerin Mozart'ın müziklerinde çok sayıda mevcut
olduğunu tespit etmiştir. Tomatis’e göre kulak salyangozunu dolduran corti hücrelerinin
titreşmesi, jeneratör vasıtası görerek beynin yeniden şarj edilmesini sağlamaktadır 28 29 .
Mozart eserlerinin başarıyı artırdığına dair başka araştırmalar da mevcuttur.30
William Balach, Kelly Bowman ve Lauri Mohler, Pennsylvania Devlet Üniversitesi, tüm
müzik türü ve temponun hafızaya etkilerini inceledi. Bu deneyde dört grup dört enstrümantal
24
http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/360095.asp,(06.02.2006)
25
Beachwood, M. ,( 1997), “Startling New Discoveries About Music Effects On The Brain
(Müziğin Beyne Etkileri İle İlgili Şaşırtıcı Yeni Buluşlar) ABD Ulusal Haber Servisi
26
Edwards, R., ( May 1996),Children Learn Faster To The Sound Of Music (Müziğin Sesiyle Hızlı
Öğrenen Çocuklar), New Scientist,
27
Güllüce, Ş., (17.03.2010), Müzik Deyip Geçmeyin,http://www.psikoloji.com.tr/yetiskin/ruhsagligi/muzik-deyip-gecmeyin-1560.html
28
Kliever, G. , (1999),The Mozart Effect (Mozart Etkisi),New Scientist
29
Eskioğlu, I. , (2003), Müzik Eğitiminin Çocuk Gelişimi Üzerindeki Etkileri. Cumhuriyetimizin 80.
Yılında Müzik Sempozyumu. Yayınlanmış Bildiriler, 116-123
30
O'Donnell,L.
,
(12.11.2009),
Music
and
the
Brain,
http://www.cerebromente.org.br/n15/mente/musica.html (Çeviri:Büşra Arslan)
parçalarından birini kullanarak kelimeleri öğrenmeleri vardı- Yavaş klasik, yavaş caz, hızlı,
klasik, hızlı caz. Dört grubun her biri tekrar deney için daha küçük gruba ayrılmıştır. Hatırlama
testi yapılırken bu alt gruplar da aynı (yani yavaş klasik, yavaş klasik) veya farklı (yani yavaş
caz, hızlı klasik) parçaları kullanıldı. Test ve öğrenme sırasında müzikle hatırlama daha iyi
oldu.31
Örneklerden de anlaşılacağı üzere, müzik ve öğrenmeyle ilgili çok sayıda çalışma
yapılmıştır. Yapılan çalışmaların bazılarında klasik müziğin öğrenmeye olumlu katkısı olduğu
ifade edilmiştir. Çalışmamıza konu olan müzik türlerinden halk, pop, heavy metal ve arabesk
müzik türleriyle ilgili çalışmaya rastlanmamıştır.
Müziğin öğrenme üzerine etkileri birçok araştırmaya konu olurken, hipotezde yer alan
müzik dinlerken dinleneni anlamak üzerine bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmada farklı
müzik türlerinin okunanı anlama düzeyine etkisi, müzikli ve müziksiz öğrenme ilişkisi
incelenmiştir.
Yöntem
Örneklem
Çalışmaya Kütahya Sosyal Bilimler Lisesi hazırlık sınıfı öğrencilerinden 53 kişi
katılmıştır. Deneyler 4’lü gruplar halinde (13-13-13-14) yapılmıştır. Birinci deneyde Türk pop
müziği, ikinci deneyde Türk heavy metal müziği, üçüncü deneyde Türk arabesk müziği
dördüncü deneyde Türk halk, altıncı deneyde Türk klasik müziği kullanılmıştır. Denekler
beşinci deneyde müziksiz soru çözmüştür. Bu müzik türlerinin seçilmesinde “Müzik Dinleme
Alışkanlıklarının Ve Bazı Değişkenlerin Lise İkinci Sınıf Öğrencilerinin Sürekli Kaygı Düzeyleri
Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi” çalışması esas alınmıştır. Deney Türkiye’de uygulandığı
için parçalar Türk müziğinden seçilmiştir.
Deneklerin seçiminde denek seviyelerinin ve yaş aralığının eşit olmasına özen
gösterilmiştir. Denekler birbirine yakın puanlarla Kütahya Sosyal Bilimler Lisesi’ne yerleşen
öğrencilerden seçilmiştir.
Deneyde kullanılan soruların geçerlilik ve güvenirliğini sağlamak oldukça zordur.
Ayrıca her müzik türü için benzer seviyeli metin oluşturmak mümkün değildir. Bu yüzden
ÖSYM’nin binlerce öğrenci üzerinde denediği paragraf soruları tercih edilmiştir.
Öğrenci soruları tekrar çözdüğünde daha iyi anlayacağından sorular 10’lu gruplar
halinde ayrılmıştır. Her deneyde farklı test grubu olmak üzere toplamda 6 test grubu vardır.
Öğrencilere 10 soru için 12 dakika verilmiştir. Öğrenciler okul sınavlarını kendi sınıflarında
31
O'Donnell,L.,(12.11.2009),Music
Brain,http://www.cerebromente.org.br/n15/mente/musica.html
and
the
(Çeviri:Büşra
Arslan)
oldukları için kendi sınıflarında deneyler uygulanmıştır. Kulaklıkla müzik dinletilerek dışardan
gelen etkenlere tepkisiz kalmaları sadece müziğe yoğunlaşmaları sağlanmıştır.
İşlem
Deney bir haftada bitirilmiştir. Deneyler birer gün arayla her gün 4 gruba yapılmıştır.
Deney sırasında öğrencilere kulaklıkla müzik dinletilerek ÖSYM paragraf soruları
çözdürülmüştür. Birinci gün Türk pop müziği, 2. Gün Türk heavy metal müziği, 3.Gün Türk
arabesk müziği, 4.Gün Türk halk müziği, 6.Gün Türk klasik müziği deneylerde uygulanmıştır.
Müzikli ve müziksiz farkını ortaya koymak için 5. Gün denekler paragraf sorularını müziksiz
çözmüştür.
Ölçme araçları
Test soruları, ÖSYM paragraf sorularıdır. Müzik türlerinin seçiminde Yasemin Aydoğan
ve Figen Gürsoy’ un çalışması “Müzik Dinleme Alışkanlıklarının Ve Bazı Değişkenlerin Lise
İkinci Sınıf Öğrencilerinin Sürekli Kaygı Düzeyleri Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi” dikkate
alınmıştır. Parça seçiminde TT Net Müziğin türünde en çok dinlenen parçaları olan Mustafa
Ceceli’nin “Es” parçası, Pentagram’ın “Bir ”parçası, Ferdi Tayfur’un “Huzurum Kalmadı”
parçası, Aziz Şenses’in “Pencereden Bir Taş Geldi Uyan Mamoş” parçası Ahmet Adnan
Saygun’un 5.Nolu Senfonisi seçilmiştir.
Veri analizi
Deneyde kullanılan testlerin cevapları optik kâğıtlara işaretlenmesi istenmiştir. Optik
okuyucudan alınan veriler analiz edilmiştir.
Sonuçlar
Yapılan Deneyler
Öğrencilerin Aldıkları Puanlar
Türk Pop
4396
Türk Heavy Metal
5245
Türk Arabesk
4717
Türk Halk
4943
Müziksiz
4755
Türk Klasik
7736
Yapılan Deneyler
Öğrencilerin Aldıkları Puanlar (%)
Türk Pop
%43.96
Türk Heavy Metal
%52.45
Türk Arabesk
%47.17
Türk Halk
%49.43
Müziksiz
%47.55
Türk Klasik
%77.36
Deney sonucunda müziksiz (%47.55) ve arabesk müzik (%47.17) dinleyerek
okuduğunu anlama puanları birbirine çok yakın, pop en düşük (%43.96), heavy metal
(%52.45), halk müziği (%49.43) ve klasik müzik (%77.36) puanla en yüksek skoru elde
etmiştir.
Bu grafik yorumlandığında, okuduğunu anlama düzeyi deneyinde müziksiz grup sabit
değişken olarak kabul edilir. Bu çalışmayla daha önce bilim adamlarınca yapılan çalışmaları
mukayese edildiğinde, Türk klasik müziği dinleyerek okuduğunu anlama düzeyi fazla çıkması,
klasik müziğin belli frekanslar aralığında beyni daha iyi çalıştırmasıyla ilgili olabilir. Müzik
türlerinin klasik müzik türünden daha düşük puan alması, diğer müzik türlerinin sözü de
müziğe dâhil etmesinden kaynaklanabilir. Ancak müziksiz anlama düzeyinin de diğer müzik
türleriyle yakın puan alması klasik müziğin beynin öğrenme frekansına yakın çalışmasının
etkisi olabilir.
Diğer araştırmalarda 32 temponun sürekli değiştiği heavy metal müziğin
olumsuzluğuna işaret edilmiştir. Bu çalışmada okuduğunu anlama düzeyi sıralamasında Türk
heavy metal müziği, Türk klasik müzikten sonra yüzde 24,91’lik farkla ikinci olmuştur. Sözler
az ve müzikteki sözlerin çok hızlı veya çok yavaş olması özelliği müzikteki sözlerin anlaşıla
bilirliğini düşürmüş, tempo değişkenliği beyni olumlu yönde etkilemiş ve kullanılan çalgıların
farklı olması bu sonuçların çıkmasına etkilemiş olabilir. Türk halk müziğinin okuduğunu
anlama düzeyine etkisi oranının fazla çıkmasının nedeni halk müziğinin konusunun (üzüntü,
sevinç, keder, aşk) denekleri parçadaki temayı düşündürmeye yönlendirmiş olabilir. Türk
arabesk müziği yapılan bir araştırmaya göre kaygıyı arttırdığından ve parçalardaki sözler
insanı parçada işlenen konuyu düşündürdüğünden ve de temposunun sabit olmasından
müziksiz okuma anlama düzeyine göre oranı az çıkmıştır. Türk pop müziğinin okuma anlama
32
Aydoğan. ,Gürsoy, F. ,( 2007), Müzik Dinleme Alışkanlıklarının Ve Bazı Değişkenlerin Lise İkinci
Sınıf Öğrencilerinin Sürekli Kaygı Düzeyleri Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 1
düzeyi oranının az çıkmasının nedeni ise, Türk pop müziğinde her türlü çalgı kullanılması,
parçalarda nakaratların sıklıkla bulunması ve bu yüzden beyinde ezberleme olayının
gerçekleşmiş olmasına bağlı olarak dikkat müziğe dağılmış olabilir.
Müzik
Türleri
Türk Pop
Heavy
Metal
Türk
Arabesk
Türk Halk
Türk Klasik
43,96
Müziksiz
47,55
-3,59
52,45
47,55
4,9
47,17
49,43
77,36
47,55
47,55
47,55
-0,38
1,88
29,81
Bu tabloda müziksiz okuduğunu anlama düzeyi ve farklı müzik türleriyle okuduğunu
anlama düzeyi arasındaki fark ortaya konmuştur. Müziksiz okuduğunu anlama ile Türk
arabesk ve Türk halk müziği dinleyerek okuduğunu anlama düzeyleri arasında çok küçük
farklar oluşmuştur. Müziksiz ve heavy metal müzik dinleyerek okuduğunu anlama düzeyi
kıyaslandığında fark yüzde 4,9; müziksiz ve klasik müzik dinleyerek okuduğunu anlama düzeyi
arasındaki fark yüzde 29.81 olarak gerçekleşmiştir. Burada en dikkat çeken nokta, Türk klasik
müzikle diğer müzik türleri arasındaki farktır (77,36 -52,45=24,91). Aslında bu sonuç daha
önce benzer çalışma yapan araştırmacıların sonuçlarıyla da örtüşmektedir. Klasik Müzik, Halk
Müziği ve Jazz Müziği, dinlenilmesi durumunda, müzik yaşantısı üzerinde olumlu etki yapacak
müzik türleri olarak kabul edilmiştir.33
Kütahya Sosyal Bilimler Lisesi hazırlık sınıfı öğrencileri üzerinde yapılan bu çalışma
gösteriyor ki okunulan metni daha iyi anlamak için Türk klasik müziği dinletilebilir. Yapılan
deneylerde Türk klasik müziğinin Türk heavy metal müziği, Türk arabesk müziği, Türk halk
müziği, Türk pop müzik türlerine göre okuduğu metni anlama oranı en fazla çıkmıştır.
Müziksiz çalışma yerine Türk klasik müziği dinlemek okuduklarını anlama üzerindeki başarıyı
arttırması muhtemeldir.
Tartışma
Yapılan çalışmalarda farklı sonuçların çıkması araştırmada kullanılan yöntemin
zorluğundandır. Deneklerde, müzik türlerinde ve okuduğunu anlamanın ölçüldüğü soru
tiplerinde değişkenleri sabit tutmak mümkün değildir. Yaş, ilgi, eğitim, yetişme ortamları,
kültürleri vb farklı denekleri, farklı farklı tarifleri ve değişkenleri olan müzik türleriyle, dış
33
Aydoğan. ,Gürsoy, F. ,( 2007), Müzik Dinleme Alışkanlıklarının Ve Bazı Değişkenlerin Lise İkinci
Sınıf Öğrencilerinin Sürekli Kaygı Düzeyleri Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 1
etkilerden bağımsız değerlendirebilmek, anlamayı ölçen sorularda benzer metinleri tespit
edebilmek oldukça güçtür.
Deney sonuçlarından çıkan Türk klasik müziğinin okuduğunu anlama düzeyine olumlu
etkisi farklı araştırmalarla da test edilmeli, bu test sonuçlarıyla da örtüşen olumlu unsurlar
eğitim, öğrenim, anlama gibi alanlarda kullanılır hale getirilebilir.
Deney çok küçük bir grup üzerinde, bir okulda yapılmıştır. Bu araştırma evrenin çok
küçük bir kısmıdır. Deneyi daha büyük gruplarla tekrarlamak yararlı olabilir.
Deneyde deneklere müzik dinletilmiştir. Ancak birçok insanın müzikle öğrenmeyi,
ders çalışmayı sevmediğini bilmek gerekir ve deney sonuçlarının sağlıklı çıkmasına engel
olabilir.
Deneyin Türk müziğinden alınan parçalarla yapıldığı belirtmek gerekir. Klasik müzik
dendiğinde birçok ülkede algının farklı olduğu bilinmelidir.
Kaynakça
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Saygılı, S. ,(Aralık 2004), Beyin ve Ruh, İstanbul, 145
Long, A. ,( 4-5 Nisan 2008), Hall, Dördüncü Bilgi İşleyen Makine Olarak Beyin –
Beyin 2008, Boğaziçi Üniversitesi
Artemiz, B. ,(Kasım 2009 ), Ergenlerin Farklı Müzik Türlerine İlişkin İlgileri ile Kişilik
Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, İstanbul, Maltepe Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Psikoloji Ana Bilim Dalı Klinik Psikoloji
Sazak, N. ,(2008), Müziksel Algılamanın Temel Boyutları. Uluslararası İnsan
Bilimleri Dergisi. 5:1. http://www.insanbilimleri.com
Hallam, S. ,(2001), Learning in Music, Issues in Music Teaching, Florence:
Routledge, [61-75].
Kleinen,G. ,(1994), Die Psychologishe Wirklichkeit der Musik-Wahrnehmung und
Deutung im Alltag. Kassel : Gustav Bosse Verlog
Demirel, Ö. ,(2005), Eğitimde Program Geliştirme: Kuramdan Uygulamaya.
Ankara: Pegem A Yayıncılık
Baş, G. ,(Ağustos-Eylül 2011), Çoklu Zekâ Kuramının Öğrenme Öğretme
Süreçlerine Yansıması, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim,138-139, , 14-28
Erden, M., Akman, Y. ,(1995), Eğitim Psikolojisi Gelişim-Öğrenme-Öğretme, İkinci
Baskı. Ankara: Arkadaş Yayınları
Uçan, A. ,(1999), Müzik Eğitimi Temel kavramlar-İlkeler-Yaklaşımlar, Müzik
Ansiklopedisi Yayınları, Ankara
Sönmez, V. ,( 2008),Gelecekteki Olası Eğitim Sistemleri ve Bazı Araştırmalar
Tunca, O. ,(Ocak 2009),Evde-Arabada-Her yerde 60 Dakika Klasik Müzik, 33-63
Rink, J. ,Samson, J.(14 Ara 2006 ).Chopin Studies 2,Cambridge University Press
Deutsch, D. ,(1999), The Psychology of Music, İkinci Baskı, USA, Gulf Professional
Publishing
Colwell, R. ,Richardson, C. ,(18 Nis 2002 ), The New Handbook of Research on
Music Teaching and Learning:A Project of the Music Educators National
Conference, Oxford University Press
16. Colwell, R. Webster, P.R. ,(8 Ara 2011 ), MENC Handbook of Research on Music
Learning: Volume 1: Strategies, Oxford University Press
17. Reigeluth, C.M. , (12 Eki 2012 ), Instructional-design Theories and Models:A New
Paradigm of Instructional Theory, 2. cilt,
18. Bilim ve Teknik Dergisi, (2010),Müzik ve Beyin, Sayı:512, Temmuz, TÜBİTAK
Yayınları, Ankara
15.