Türkiye ve Kitle İmha Silahları

Türkiye ve Kitle İmha Silahları
Genel Bilgiler
Nükleer Silahlar
ABD’nin nükleer güç tekeli 1949’a kadar sürmüştür.
Bugün; Rusya, İngiltere, Fransa, Çin, İsrail, Hindistan ve
Pakistan’ın nükleer silahları olduğu bilinmekte,
K.Kore’nin de olduğu sanılmaktadır.
Enerji üretimi amacıyla uranyum zenginleştirme ve
kullanılmış nükleer yakıtları geri işleme kapasitesine sahip
ülkeler; nükleer silah üretme yeteneğinden çok uzak
değildir. Almanya, Hollanda, Japonya, Brezilya ve İran’ın
bu seviyeye yakın olduğu sanılıyor.
El-Kaide’nin radyolojik silah (“kirli bomba”) geliştirme
çabaları keşfedilmiştir.
Kimyasal Silahlar
•  13 ülke geçmişte kimyasal silah programları
olduğunu açıklamıştır: ABD, Arnavutluk, BosnaHersek, Çin, Fransa, G.Kore, Hindistan, İngiltere,
İran, Japonya, Libya, Rusya ve Sırbistan-Karadağ.
•  Cezayir, Etiyopya, İsrail, K.Kore, Küba, Mısır,
Pakistan, Sudan, Suriye ve Vietnam’da kimyasal
silahlar olduğu sanılıyor.
Biyolojik Silahlar
•  Geçmişte biyolojik silah programlarına sahip
olmuş ABD, Kanada, Fransa, İngiltere ve Rusya,
bunları yok etmişlerdir. Irak’ın programı BM Irak
Özel Komisyonu tarafından yok edilmiştir. İsrail
ve K.Kore’nin biyolojik silahlara sahip olduğu
sanılıyor. Ayrıca El-Kaide gibi terör örgütlerinin
de biyolojik silah geliştirme çabaları biliniyor.
•  Biyolojik silahların kullanılması özel bir askeri
doktrin, operasyonel kapasite ve eğitimli personel
gerektirir. Bu niteliklere bir arada sahip olan bir
silahlı gücün varlığı kuşkuludur.
Taşıma ve Fırlatma Sistemleri
•  Balistik füzeler; yüksek maliyetleri ve teknik özellikleri nedeniyle
nükleer savaş başlıkları ile özdeşleşmiştir. Cruise füzeleri ise daha
ucuzdur ve elde edilmeleri kolaydır. Ses hızını aşmayan türleri
kimyasal ve biyolojik başlık taşımak için elverişlidir.
•  Tüm nükleer güç sahibi ülkelerin yanı sıra İran ve S.Arabistan’ın da
1000 km’yi aşan menzilli balistik füzeleri vardır. Mısır ve Suriye’nin
aralarında bulunduğu diğer pek çok ülke ise daha düşük menzilli
balistik ve Cruise füzelerine sahiptir.
Çift Kullanımlı Malzeme ve
Teknolojiler
•  KİS üretimi için gerekli olan malzeme ve
teknolojilerin çoğu, sivil amaçlı ekonomik
faaliyetlerde yaygınlıkla kullanılıyor. Sülfür
dioksit, nitrojen oksitler, zenginleştirilmiş
uranyum, plütonyum; tüketim maddelerinin
imalatında veya nükleer enerji üretiminde önemli
girdilerdir. Radyolojik teknolojiler, nükleer tıp
için gereklidir. Bu malzeme ve teknolojilerin
kontrolü daha fazla çaba gerektirmektedir.
Türkiye’nin KİS Politikası
•  Türkiye halen KİS’e sahip değildir ve gelecekte de sahip
olmayı düşünmemektedir. Suriye, İran gibi komşularının
çabalarını endişe ile izlemekte ve 1990’ların ikinci
yarısından itibaren anti-füze savunma sistemleri edinmeye
çalışmaktadır.
Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası
antlaşma, sözleşme ve rejimler
1. 
KİS’in yayılmasının önlenmesine yönelik uluslararası antlaşmalar:
1.  Nükleer Silahların Önlenmesine Dair Antlaşma
2.  Biyolojik Silahlar Sözleşmesi
3.  Kimyasal Silahlar Sözleşmesi
4.  Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Atlaşması
2.  KİS ile ilgili malzeme ve teknolojiler ile bunların fırlatma
vasıtalarının yayılmasının önlenmesine yönelik ihracat kontrol
rejimleri:
1.  Wassenaar Düzenlemesi
2.  Füze Teknolojisi kontrol Rejimi
3.  Avustralya Rejimi
4.  Nükleer Tedarikçiler Grubu
5.  Zangger Komitesi
Nükleer Silahların Yayılmasının
Önlenmesine Dair Antlaşma
NSÖA 1968’te imzaya açılmış ve
1970’te yürürlüğe girmiş, 1995’te
koşulsuz ve süresiz uzatılmıştır.
Anlaşmaya taraf olan 188 ülkeye
Türkiye 1980’de katılmıştır.
NSÖA, yalnızca 1967’deki 5 nükleer
güce nükleer silah sahibi olma hakkı
tanır. İsrail, Hindistan ve Pakistan bu
yüzden antlaşmayı imzalamamış ve
kendi nükleer silahlarını geliştirmiştir.
K.Kore, 2003’te antlaşmadan çekilmiş
ve 2005’te nükleer silah sahibi
olduğunu açıklamıştır.
Biyolojik Silahlar Sözleşmesi
•  Tam adı Bakteriyolojik (Biyolojik) ve Toksin Maddelerin
Geliştirilmesi, Üretimi ve Stoklanmasını Önleyen
Antlaşma’dır. 1972’de imzaya açılmış, 1975’de yürürlüğe
girmiştir. Anlaşmaya taraf olan 169 ülkeye Türkiye
1974’te katılmıştır.
•  Bir silah kategorisini tümüyle yasaklayan ilk çok taraflı
anlaşmadır. Pek çok silah kontrol anlaşmasının aksine,
sivil tarafları da bağlar. Fakat bir denetleme
mekanizmasının olmaması etkisini sınırlamaktadır. Bu
mekanizmanın geliştirilmesi için görüşmeler sürmektedir.
2006’da bir gözden geçirme konferansı toplanacaktır.
Kimyasal Silahlar Sözleşmesi
•  1993’te imzaya açılmış ve 1997’de yürürlüğe
girmiştir. Sözleşmeye taraf olan 176 ülkeye
Türkiye 1997’de katılmıştır.
•  Anlaşma, dünyadaki tüm stokların 2012’ye kadar
yok edilmesi için bir takvim hazırlamıştır, ancak
bunun 2027’den önce olması muhtemel
görünmemektedir.
•  İsrail, Suriye, Mısır, K.Kore anlaşmayı
onaylamamışlardır.
Nükleer Denemelerin Kapsamlı
Yasaklanması Antlaşması
•  1996’da imzaya açılan
anlaşma, yürürlüğe girmek
için ABD, Çin, Endonezya,
İran, İsrail, Kolombiya ve
Mısır tarafından onaylanmayı
beklemektedir. Türkiye ise
anlaşmayı 1999’da
onaylamıştır.
Wassenaar Düzenlemesi
•  1996 yılında kurulmuştur. Konvansiyonel
silahlara uygun kullanımlı malzeme ve
teknolojilerin ihracatını kontrol altında
bulundurmayı amaçlayan rejimin kurucu
üyelerinden biri de Türkiye’dir.
Füze Teknolojisi Kontrol Rejimi
•  KİS’e ilişkin taşıma
sistemleri (balistik füzeler,
Cruise füzeleri ve insansız
hava araçları) ve bunlarla
ilgili teknoloji ve
malzemenin yayılmasının
önlenmesi maksadıyla 1987
yılında kurulan ve
gönüllülük esasına dayanan
rejime Türkiye 1997’de taraf
olmuştur.
Avustralya Grubu
•  Biyolojik ve Kimyasal Silahların üretiminde
de istifade edilebilecek çift kullanımlı
malzeme ve teknolojilerin ihracatını
denetleyen grubun üyeliğine Türkiye 2000
yılında kabul edilmiştir.
Nükleer Tedarikçiler Grubu
(NTG)
•  NTG, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı
bünyesinde nükleer teknolojide kullanılan
maddelerin ve çift kullanımlı malzemelerin
ihracatını belirli ilkelere bağlamak amacıyla
faaliyet göstermektedir. 40 üyeye sahiptir.
Zangger Komitesi
•  Nükleer madde, malzeme ve teknolojilere
ilişkin ihracatın kontrol altına alınması
maksadıyla, nükleer silaha sahip olan ve
olmayan 15 devlet tarafından kurulan
komite NTG üyesi devletlerin Brezilya
hariç tümünü kapsamaktadır.
Türkiye sıkı ve etkin uluslararası kontrol altında KİS’e
yönelik genel ve tam bir silahsızlanmadan yanadır. KİS ve
bunların atma vasıtalarının yayılmasını önlemeye yönelik
tüm uluslararası antlaşma, sözleşme ve rejimlere
bağlılığını sürdürmektedir.