Sunum İçin Tıklayınız... - Su Yönetimi Genel Müdürlüğü

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
NİCEL TAŞKIN RİSK DEĞERLENDİRMESİYLE
HASAR MODELLEMESİ VE METODOLOJİNİN
GELİŞTİRİLMESİ
Tuğçehan Fikret GİRAYHAN
Orman ve Su İşleri Uzman Yardımcısı
Tez Danışmanı: Prof.Dr. Sevda Zuhal AKYÜREK
Öğretim Üyesi- ODTÜ İnşaat Mühendisliği
ANKARA
1
İÇERİK
 Tezin Amacı ve Motivasyon
 Taşkın Risk Yönetimi
 Hidrolojik ve Hidrolik Modelleme
 Hasar Modelleme Metodolojisi
 Taşkın Hasar Veri Tabanı
 Pilot Uygulama –Terme Örneği
 Öneriler ve Sonuç
2
TEZİN AMACI
 Taşkın Yönetim Planlarının en kritik kısmını oluşturulan
Taşkın Riskinin doğru ve kabul edilebilir bir yöntemle
belirlenebilmesi için taşkınların oluşturacağı hasarın
modellenmesinin esaslarını ortaya koymak , hasar
modelleme çalışmaları için en uygun metodoloji ortaya
çıkartmaktır.
3
MOTİVASYON
 Türkiye’de taşkın modelleme çalışmaları genellikle taşkının
hidrolojisi ve hidroliğine odaklanmıştır.
 Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından Türkiye’de ilk defa risk
esaslı taşkın yönetimi gündeme gelmiştir.
 Taşkın riskinin doğru belirlenebilmesi için hasarın modellemesi
konusunda bugüne kadar yapılan herhangi bir çalışma
bulunmamaktadır.
 Bu tezin hedefi taşkın risk değerlendirme aracı olarak hasar
modellemesinin esasları ortaya koymak, AB ülkelerindeki iyi
uygulamalar ışığında Türkiye için uygun bir metodoloji tespit
ederek Taşkın Riskinin belirlenebilmesi için standartları ortaya
koymaktır.
4
TEZİN İÇERİĞİ
 Tez Giriş Bölümü hariç 8 bölümden oluşmaktadır.
 Taşkın
riskinin
belirlenebilmesi
için
hasar
modellemesine
odaklanılmıştır.
 Tezin bütünlük arz etmesi için modelleme yaklaşımı hidroloji ve
hidrolik modellemeden itibaren ele alınmıştır.
 Metodoloji geliştirilirken çok sayıda kaynak incelenmiş olup,
taşkın yönetiminde kazanılan tecrübe ile Türkiye’nin gerçeklerine
uygun, uygulanabilir bir yaklaşım izlenmiştir.
 Kavramsal olarak geliştirilen metodoloji uygulama ile tatbik
edilmiş ve sonuçları tartışılmıştır.
5
TAŞKIN RİSK KAVRAMI
Taşkın riski : Taşkınların oluşturduğu tehlike yani muhtemel hasarlar ve o bölgenin
taşkınların neticesinde hasar görülebilirliğidir.
Taşkın Tehlikesi
Su Derinliği
Senaryoları
ş ı i
Maruziyet
Varlıkların Değeri
Hasar Görülebilirlik
Hasar-Derinlik
Fonksiyonları
taşkıntehlikesi ∗ maruziyet ∗ hasargörülebilirlik
Taşkın Hasar Potansiyeli
7
TAŞKIN RİSK KAVRAMI
AB Taşkın Direktifine Göre : Taşkın riski taşkın olayının olma ihtimali ile meydana
gelebilecek taşkının insan sağlığı, çevresel ve ekonomik aktivitelere olan muhtemel
olumsuz etkilerinin birleşimidir.
Taşkın Tehlikesi
o Taşkın Şiddeti
o Taşkının Olma İhtimali
Taşkın Riski
Ekonomik
o
o
o
ö ü
o Ekonomik
Sosyal
o Sosyal
Çevresel
o Çevresel Varlıklar
Hasar olma ihtimali
o Duyarlılık
8
TAŞKIN RİSK YÖNETİMİ
 Geçmiş / Günümüz : Standart – Tasarım Yaklaşımı
Belli bir standardı sağlamak için yapılan koruma yaklaşımı
Örnek: 100 Yıllık Taşkın Pik Debisine Göre Koruma
 Günümüz / Gelecek: Risk Yönetimi
Önlemlerin faydası ile maliyetinin karşılaştırılması
Örnek: Yıllık 2 Milyon TL’lik Hasarın Oluşmasını Önlemek İçin
Tedbirler
10
TAŞKIN RİSK YÖNETİMİ
1950‐1970
1980’ler
• Taşkından Korunma Yaklaşımı • Taşkın Kontrolü Yaklaşımı Yapısal Önlem Odaklı Mühendislik Yaklaşımı Türkiye şu an burada 1990’lar
Günümüz
• Taşkın Yönetimi
• Taşkın Risk Yönetimi
Taşkın Olma İhtimalini Azaltan Önlemler Hasar Görülebilirliği Azaltan Önlemler 11
TAŞKIN RİSK YÖNETİMİ
Taşkın
risk
yönetimi
tamamen ortadan kaldırılması
mümkün
olmayan
taşkın
risklerinin kamu menfaatleri
gözetilerek taşkın riskinin bir
bölümüyle
ilgilenen
yaklaşımdır.
Taşkın
risk
yönetiminin amacı taşkının
etkilerini
azaltılarak
diğer
alanlarla bir denge kurmaktır
Taşkın risk yönetimi sadece tek bir
eylemi içeren bir kavram değildir.
Taşkın risk yönetimi taşkın riskinin
analiz
edildiği,
önlemlerin
düşünüldüğü, riskin azaltılması için
politikalar
önlemleri
geliştiren,
uygulayan
önerilen
ve
izleyen
devamlı süren bir süreçtir. Bu yaklaşım
değişen
şartlara
ve
toplumsal
ihtiyaçlara uyan en iyi yöntem olarak
karşımıza çıkmaktadır.
12
AB TAŞKIN DİREKTİFİ
 Taşkın Risklerinin Değerlendirilmesi ve Yönetilmesi Direktifi
(2007/60/AT) 6 Kasım 2007 yılında yürürlüğe girmiştir.
Taşkın Direktifinin temel yaklaşımı
 Havza Bazında Yönetim
 Taşkın risklerini değerlendirme ve yönetme merkezli bir yapı
 Taşkınların insan sağlığı, çevre, kültürel miraslar ve ekonomik
faaliyetler üzerinde yarattığı olumsuz etkileri azaltmak
13
AB TAŞKIN DİREKTİFİ
Taşkın Ön Risk Değerlendirmesi
Taşkın Tehlike ve Taşkın Risk
Haritaları
22 Kasım 2011
Her 6 yılda güncelleme
22 kasım 2013
Her 6 yılda güncelleme
Taşkın Risk Yönetim Planları
22 Kasım 2015
Her 6 yılda güncelleme
14
MODELLEME YAKLAŞIMI
Taşkın Risk Yönetimi hiyerarşik bir modelleme yaklaşımına dayanmaktadır.
Hidrolojik ve Hidrolik Modelleme
Taşkın Tehlike Haritaları
Hasar Modellemesi
Taşkın Risk Haritaları
Taşkın Risk Yönetim Planı
15
MODELLEME YAKLAŞIMI
Taşkın Yayılımı ve Su Derinliği
Hasar-Derinlik Eğrileri
Taşkın Riski
Alt Havzalar için
Hidrolojik Modelleme
2 -Boyutlu
Hidrodinamik Model
1 Boyutlu
Hidrodinamik Model
Mansap Koşulu
Memba koşulu
(2)
Q (m3/s)
Hydrograph(1)
Alt Havzalar için
Hidrolojik Modelleme
time
2 -Boyutlu
Hidrodinamik Model
16
HİDROLOJİK MODELLEME
 Hidrolojik modelleme suyun doğadaki çevrimini etkileyen, yağış,
sızma, buharlaşma, yeraltı suyundan beslenme, toprak nemi, sediment
taşımını vb. birçok karmaşık olayın birbirleriyle ilişkisini kuran ve
hidrolojik çıktılar elde eden modelleme yaklaşımıdır
 Hidrolojik Modellemenin taşkın modellemesindeki amacı hidrolik
modele sınır koşulu sağlamaktır.
 Taşkın pik değerinin hesap edilmesi, belli bir konum için taşkın
hidrografının elde edilmesi, taşkın ötelemesinin yapılması
çalışmalarda kullanılan birçok hidrolojik model mevcuttur.
17
HİDROLOJİK MODELLEME
Hidrolojik modeller zaman ve mekânsal türevleri işleme kıstasına
göre temelde üç başlık altında toplanabilirler
Hidrolojik Modeller
Yarı‐Dağıtık Hidrolojik Modeller Örnek : HBV ( Yeşilırmak Projesinde kullanıldı)
Dağıtık Hidrolojik Modeller Örnek: MIKE‐SHE
Toplu Modeller
Örnek : SVAT
(Soil –Vegetation–
Atmosphere ‐ Tool)
18
HİDROLOJİK MODELLEME
Buharlaşma, Q(t)
Havza Sınırı
HBV Hidrolojik Modeli Yağış, I(t)
Havza Yüzeyi
Akarsu Akışı, Q(t)
19
Taşkın Pik Debisinin Hesaplanması
Yağış-Akış Modelleri
(Hidrolojik Modelleme)
İstatistiki
Yöntemler
Birim Hidrograf Yöntemi
Toplu Modeller
Noktasal Frekans
Analizi
SCS Eğrisi Yöntemi
Yarı Dağıtık Modeller
Dağıtık Modeller
Rasyonel Yöntem
Bölgesel Frekans
Analizi
Synder Yöntemi
DSİ Sentetik Yöntemi
Taşkın hidrografının veya pik debisinin elde edilebilmesi için hangi
yöntemin uygun olduğuna eldeki veriler, hidrolojik çalışma alanını
büyüklüğü, proje süresi gibi koşullara göre karar verilir.
20
HİDROLİK MODELLEME
Hidrolik Modelleme:
Taşkın modellemesi özelinde hidrolik modelleme nehir hidroliğinin esaslarını taşkın esnasında
akarsuyun davranışının modellenmesidir.
Amaç :
Farklı dönüş periyoduna sahip taşkınlara ait hidrografların meydana getireceği taşkın yayılım
alanı, su derinliği ve su hızlarını elde etmek
Yöntem :
Hidrolik modeller sıkıştırılamaz akışkan ve değişmeyen su yoğunluğu varsayımın kabulüne
dayanan üç boyutlu Navier-Stokes momentum denkleminin çözümüne dayanmaktadır.
Navier-Stokes
Denklemi
21
1B HİDROLİK MODELLEME
1 Boyutlu Hidrolik Modelleme:
Bir boyutlu modelin matematiksek denklemi akarsu yatağı süreklilik ve
momentumun korunumu kurallarıyla elde edilir. Bir birlerinden
mesafede bulunan iki farklı kesite Saint-Venant denkleminin
uygulanmasıyla aşağıda ifade edilen denklem şu şekildedir
Süreklilik denklemi:
0
Momentumun korunumu:
Analitik
Çözümü Yok
Sadece Numerik
Yöntemler
23
2B HİDROLİK MODELLEME
2 Boyutlu Hidrolik Modelleme:
İki boyutlu modeller Navier-Stokes denkleminde su derinliğinin
ortalama hızına göre integralinin alınmasıyla elde edilen sonuçları
kullanmaktadır
Süreklilik denklemi:
∗
0
Momentumun korunumu :
∗
∗
∗
∗
ve
= x ve y eksenlerine göre ortalama hız
=kanalın yüksekliğini,
=kinematik türbülanslı viskositeyi,
, =yatak eğimleri
24
BÜTÜNLEŞİK 1B/2B HİDROLİK MODELLEME
Bütünleşik Hidrolik Modelleme:
 1 Boyutlu modeller daha az işlem eforu gerektirse de taşkın dalgasının
yatay eksendeki davranışı simüle etme, topografyayı ve en kesitleri
yeteri ölçüde modele yansıtabilme yetisi sınırlıdır.
 Bu hataların giderilmesi için 2B hidrodinamik modellerin kullanılması
ise yüksek zaman ve işlem eforu sorunlarına sebep olmaktadır.
 Bu sebepte son yıllarda bir ve iki boyutlu hidrodinamik modelleri bir
arada kullanıldığı hibrit modellerin kullanımı artmaktadır
 Taşkının ana yatağında bir boyutlu St. Venant denklemlerini
kullanırken taşkının yatağı dışına çıktığı anda ise iki boyutlu
modelleme yaklaşımını uygulamaktadır
25
BÜTÜNLEŞİK 1B/2B HİDROLİK MODELLEME
Bütünleşik Hidrolik Modelleme:
İki farklı hücre için uygulanan Manning denklemi aşağıda ifade
edilmiştir.
/
,
,
/
,
∆ ∆
Su yüksekliği denklemi ise şu şekildedir:
,
,
,
,
,
∆ ∆
SOBEK 1B Ve Sobek 2B Arasındaki Birleşimi Gösteren Şema (Deltrares, 2014)
26
BÜTÜNLEŞİK 1B/2B HİDROLİK MODELLEME
 Bu teknik hem
akarsuların meydana
getirebileceği taşkınların
yatak boyunca
davranışını yansıtma da
 hem de bu akarsuların
meydana getirebileceği
taşkın alanların 2B
modellenmesinde
kullanılmaktadır
 Gerek SYGM’nin
yürüttüğü gerekse DSİ
yürüttüğü hidrolik
modelleme
çalışmalarında bu
yaklaşım
kullanılmaktadır.
27
Hidrolik Modelleme Örnekleri
caycumalevee
Plan: Plan 01 20.6.2015
filyos karadeniz
30
Legen d
EG Q1000
WS Q1000
Ground
1B Hidrolik Modelleme
LOB
ROB
25
20
Elev a tio n (m)
caycumalevee
.07
70
Plan: Plan 01 20.6.2015
.031
.07
Legen d
EG Q1000
WS Q1000
Ground
Levee
60
Bank Sta
15
Elevation (m)
50
40
10
30
20
5
0
1000
2000
3000
4000
Main Channel Distance (m)
5000
10
6000
0
500
7000
1000
1500
2000
2500
3000
Station (m)
1B/2B Hidrolik Modelleme
28
EKONOMİK HASARLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Karar Destek Unsuru Olarak Taşkın Hasar Değerlendirmesi 1
2
3
4
• Taşkın Riskinini tanımlanması ( Hasar / yıl olarak mevcut riskin ifade
edilmesi)
• Taşkın risk azaltımı için yapılacak olan çalışmalarının maliyetinin tespit
edilmesi
• Risk azaltımı için yapılacak olan maliyetlerin fayda/maliyet analiziyle
ve net faydasının belirlenmesi
• Fayda/maliyet analizine göre belirlenen risk azaltımının diğer politik
alanlarla olan ilişkisinin incelenmesi
29
EKONOMİK HASARLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
 Farklı tipte ve tekerrür
debilerine denk gelebilecek
hidrolojik bilgi
 Taşkından
kaynaklanan
suyun
yayılımı
ve
derinliğini
belirleyen
hidrolik modelleme
 Taşkın
hasarlarının
bulunabilmesine
imkan
sağlayan belli bir bölge için
üretilmiş
olan
hasarderinlik fonksiyonları
 Hasar-İhtimal eğrilerin karar verme
aşamasında ve taşkın risk yönetiminde
büyük önem taşımaktadır
30
TAŞKIN RİSK AZALTIMI İÇİN TAKİP EDİLECEK
ADIMLAR
31
TAŞKIN HASARLARININ TÜRLERİ
Taşkın hasarları geniş bir alanı kapsamaktadır:
 İnsanların Sahip Olduğu Canına Ve Mal Güvenliğine
 Altyapı Sistemlerine Olan Hasarları,
 Kültürel Mirasa,
 Ekolojik Sisteme,
 Sanayi Üretimine Ve Diğer Sektörlere
 Genellikle ilk olarak doğrudan ve dolaylı hasarlar olarak, ikincil
olarak maddi ve maddi olmayan hasarlar olarak sınıflandırılır
32
TAŞKIN HASARLARININ TÜRLERİ
ÖLÇÜ
DOĞRUDAN
(Suyla Temas)
Varlıkların maruz kaldığı fiziksel hasarlar
-Binalar ve muhteviyatı
-Altyapı tesisleri
MADDİ OLMAYAN
(Intangible)
- Can kaybı
-Halk sağlığına
etkiler
-Ekolojik varlıkların
kaybı
-Taşkın
DOLAYLI
HASRIN TÜRÜ
MADDİ
(Tangible)
-Endüstriyel üretimdeki kayıplar
-Ulaşımdaki aksaklıklar
-Acil müdahale masrafları
sonrası
iyileştirme faaliyetleri
-Taşkın bölgesindeki
insanların artan
hassasiyeti
33
YILLIK ORTALAMA HASAR
Taşkın hasarının taşkının olma
ihtimaliyle ilişkisini gösteren
grafikte hasarın altında kalan
alan yıllık ortalama taşkın hasarı
göstermektedir.
Bu eğrinin hesaplanmasında
farklı çeşitte ciddi taşkınların
meydana getirdiği sonuçların
değerlendirilmesi gerekmektedir.
En az 3 taşkın olayı, literatürde
ise 6 taşkın olayı için
değerlendirme yapılması tavsiye
edilmektedir.
35
HASAR MODELLEME
Varlıkların Değeri
Hasar-Derinlik Eğrileri
Hasar
Hidrolik Modelleme
36
HASAR MODELLEME METODOLOJİSİ
Taşkın hasar değerlendirmesi tüm hasar modelleme çalışmalarında
uygulanacak şekilde dört aşamada yapılmalıdır
• Hasar modellemesi için uygun yaklaşımın
Aşama1 belirlenmesi
Aşama 2 • Hasar sınıflarının belirlenmesi
• Hasar Modellemesinde Verilerin Toplanması ve
Hesaplanması
Aşama 3
Aşama 4
• Hasar Modellenmesi ve Sonuçların Sunulması
37
HASAR MODELLEME METODOLOJİSİ
Hasar Modellemesi
Aşama1
Aşama 2
Mekansal Ölçeğin Belirlenmesi
Amacın Belirlenmesi ve Detay Seviyesi
Kaynakların Analiz Edilmesi
Aşama 3
Aşama 4
Önceden Elde Edilmiş Verilerin Mevcudiyeti
MEKANSAL ÖLÇEĞİN BELİRLENMESİ
Büyük ölçek
ulusal bir kıyı
sınırı veya sınır aşan bir nehir
havzası
Orta ölçek
HASSASİYET
KÜÇÜK ÖLÇEK
ORTA ÖLÇEK
Nehir havzası
BÜYÜK ÖLÇEK
Küçük ölçek
havza
İNCELENECEK
ALANIN
BÜYÜKLÜĞÜ
YEREL
HAVZA
ULUSAL
yerel ölçek, alt
MALİYET/ BİRİM ALAN
39
AMACIN BELİRLENMESİ VE DETAY SEVİYESİ
Taşkın hasar değerlendirmesinin somut hedeflere ulaşabilmesi için ve her
bir yönetim seviyesinde hangi detayda olması belirlenirken ne gibi
kriterlere bakılmalıdır?
Çalışma
Ölçek
Alanın
Büyüklüğü
Büyük
Ulusal
Orta
Havza
Düşük
Yerel
Yönetimsel
Detay
Seviye
Seviyesi
Taşkın Yönetim
Politakası
Taşkın Yönetim
Planları
Tek Bir Önlem
Seviyesi
Birim Alan
İçin Kaynak
Miktarı
Girdi Verisi
Ölçütü
Düşük
Düşük
Düşük
Orta
Orta
Orta
Yüksek
Yüksek
Yüksek
40
KAYNAKLARIN ANALİZ EDİLMESİ
• İstenen Detay Seviyesi ve Doğruluk
• En Yüksek hassasiyet ve doğruluk
• Bütçe ve Zaman Kısıtlı
Örnek :
• Amaca uygun gerçekçi detay
seviyesi
 2000 adet konut ve mülkün bulunduğu bir alanın bu düzeyde detaylı bir
çalışmasının yapılmasının 3 ile 6 ay arasında süreceği tahmin edilmiştir (Pennning
ve Rowsell,2003)
 CORINE verileri
Ücretsiz
 ATKIS verileri (Almanya)
7.5€/km2
 ALK veriler (Almanya)
200-750€/km2
41
ÖNCEDEN ELDE EDİLMİŞ VERİLERİN MEVCUDİYETİ
 Taşkınların yayılacağı alanlara dair
bilgiler
 Bütçe
ve
zamandan
tasarruf
 Arazi kullanım verileri
 Risk altındaki unsurlara ait değer
bilgileri
 Hasar - derinlik fonksiyonları
Bu Veriler Çalışmalardan Önce
Elde Edilmişse
42
HASAR MODELLEME METODOLOJİSİ
Hasar Modellemesi
Aşama1
Aşama 2
Aşama 3
Aşama 4
Doğrudan Oluşan Maddi Hasar Sınıfları
DOĞRUDAN OLUŞAN MADDİ HASAR SINIFLARI
 Hangi
sınıfta
doğrudan
oluşan
maddi
varlıklara
ait
hasar
değerlendirilmesinin yapılacağının önceden tespit edilmelidir.
 Her hasara uğrayacak her unsurun ayrı ayrı değerlendirilmesi maliyetli ve
zaman alıcıdır.
 Ekonomik
sistem
içinde
büyük
yer
tutan
varlıklara
ait
hasar
değerlendirilmelerine öncelik tanınması esastır.
 Hasar değerlendirme çalışmaları ağırlıklı olarak yerleşimin yoğun olduğu
yerleri incelenmelidir
 Konutların içindeki eşyalar, endüstriyel tesisler, ticari ve kamu binaları ve
bunların içindeki eşyalarını doğrudan maddi hasarların çoğunluğunu
oluşturmaktadır.
44
HASAR MODELLEME METODOLOJİSİ
Hasar Modellemesi
Aşama1
Aşama 2
Aşama 3
Taşkının Fiziksel Karakteristiği
Arazi Kullanım Verileri
Risk Altındaki Unsurların Değerinin Belirlenmesi
Aşama 4
Hasar Fonksiyonları
TAŞKININ FİZİKSEL KARAKTERİSTİĞİ
 En önemli parametre muhtemel taşkınının gerçekleşmesi ve
yaratacağı fiziksel zararlardır.
 Fiziksel karakteristik hidrolik modelleme sonucu elde edilmektedir.
 Su yüksekliklerinin yüksek doğrulukta hesaplanabilmesi hasar
modellemesi için önem teşkil etmektedir.
 Bazı durumlarda su derinliği dışında taşkının diğer özellikleri de
hasarın miktarını etkilemektedir.
46
TAŞKININ FİZİKSEL KARAKTERİSTİĞİ
TAŞKININ FİZİKSEL NİTELİKLERİ
Yayılım Alanı
Su derinliği
Süresi
Hız
HASARLA OLAN İLGİSİ
Hangi unsurların risk altında olduğunu belirler
Hasarın oluşmasındaki en büyük etken
Yapıların hasar görme oranına etkilemekte
Yüksek hıza sahip olan taşkınlar hasarın artmasına sebep
olmakta özellikle ani taşkınlar oluşturduğu zararlar ve yüksek su
hızının taşkın koruma yapılarına verdiği hasarlar
Suyun yükselme hızı
Taşkının meydana geldiği zaman
Kirlilik Erken uyarı ve tahliye çalışmalarına tesir etmektedir
Özellikle tarımsal ürünler için önemlidir
Taşkın sularında yer alabilecek tehlike maddeler riski ciddi
derece arttırmaktadır
Tuzlu/temiz su karışması
Özellikle kıyı bölgelerinde tuzlu sulardan dolayı hasarlar
artmaktadır.
47
ARAZİ KULLANIM VERİLERİ
ARAZİ KULLANIM VERİLERİ NESNE TABANLI
BİRİNCİL VERİLER
Saha Çalışması
Bina-Bina
Sınıflama
TOPLULAŞTIRILMIŞ
İKİNCİL VERİLER
CORINE
İmar Planları
Adres
Bazlı
Veriler
48
RİSK ALTINDAKİ UNSURLARIN DEĞERİNİN
BELİRLENMESİ
 Risk altındaki unsuların konum, sayı ve türlerinin belirlenmesinden
sonra hasar modellemesine esas teşkil edecek olan bu unsurların
parasal olarak değer biçilmesine aşamasına geçinilir.
 Bazı temel yaklaşımlar
Resmi İstatistiklerden Toplulaştırılmış Verilerin Elde Edilmesi
Arazi Kullanım Birimlerini Ayrıştırılması: Mekânsal Modelleme
Binaların Nesne Tabanlı Yöntemlerle Değerlendirilmesi
Malların Nesne Tabanlı Yöntemlerle Değerlendirilmesi
49
HASAR FONKSİYONLARI
 Hasar fonksiyonları, risk altındaki varlıkların taşkının karakteristik
özelliklerine göre ve genelde su derinliğine göre hassasiyetini
gösteren kavramdır
Elde Ediliş Türü
Hasar Fonksiyonu Türü
Mutlak
Kısmi
Gerçek Veriler
Sentetik
50
HASAR FONKSİYONLARI
Kısmi Hasar Fonksiyonu Yeşilırmak Havzasında Kullanılan Kısmi Hasar Fonksiyonu Mutlak Hasar Fonksiyonu 51
HASAR MODELLEME METODOLOJİSİ
Hasar Modellemesi
Aşama1
Aşama 2
Hasarın Hesaplanması
Aşama 3
Aşama 4
Hasarın Haritalaması
HASARIN HESAPLANMASI
Mutlak Hasar Yaklaşımı
Mutlak Hasar Fonksiyonu Kullanılırsa
Hidrolik modelleme neticesinde elde edilen su derinlikleri ve ve arazi kullanım bilgileri,
bunların
mutlak hasar fonksiyonları sayesinde mutlak hasarın her bir mülk veya ekonomik
değere
yarattığı göre doğrudan mutlak hasar miktarı elde edilmektedir.
Hasar
Taşkının
Niteliği (Su
Derinliği)
Mutlak
Derinlik-Hasar
Fonksiyonı
Arazi
kullanım
verisi
Varlıkların
Hassasiyeti
Varlıkların
Değeri
53
HASARIN HESAPLANMASI
Kısmi Hasar Yaklaşımı
 Arazi kullanım bilgileri ile varlıkların değerlerinin bir araya getirerek risk altındaki varlıkların
toplam değeri hesap edilir
 Beklenen en yüksek hasar potansiyeli hidrolik modelleme neticesinde elde edilen taşkın yayılım
haritaları ve özellikle su derinlikleri ile birleştirilir
 Sonuç olarak çıkan her bir varlığa veya her bir varlığın birimdeki hasar kısmi hasar fonksiyonu
olarak hesaplanır ve toplam hasarların dağılımı olarak, su derinliğinin birer fonksiyonu olarak
gösterilir.
Hasar
Taşkının
Niteliği (Su
derinliği)
derinlik-hasar
foksiyonu
Varlıkların
hassasiyeti
Risk
altındaki
varlıkların
değeri
Kısmi
Varlıkların
değeri
Arazi
kullanım
bilgisi
54
İNCELENEN HASAR MODELLEME METODOLOJİLERİ
Örnek
Büyük
(ulusal)
Küçük
(yerel)
Arazi Kullanım Verisi
Hasar
Fonksiyonu
1
Ren Atlası
(IKSR 2001)
Toplulaştırılmış Veriler (Corine
Arazi Örtüsü)
Her bir arazi kullanım sınıfı için
yaklaşık değerler
Kısmi
2
Ulusal risk değer tahmin verileri
(DEFRA 2001)
Nesne tabanlı veri
(Ulusal mülkiyet veritabanı)
-
Ağırlıklı yıllık
ortalama hasar
3
RASP Yüksek Seviye Yöntemi
Nesne tabanlı veri
(Ulusal milkiyet veritabanı)
1
Orta
(Havza)
Varlıkların Değerlendirme
Yöntemi
Alman orta ölçek yaklaşımı
2
Hollanda Standart Yöntemi
3
MDSF ( İngiltere)
(Defra vd 2004)
4
DWA yaklaşımı (Almanya)
1
MERK , Almanya Kıyıları(
2
Çok Renkli Rehber (İngiltere)
Tuna Nehri çalışması
( Almanya)
3
Çek Yöntemi
4
DWA yaklaşımı (Almanya)
Toplulaştırılmış Veriler (ATKIS DLM)
-toplulaştırılmış veriler
-geomarketing verileri
nesne tabanlı veriler
(Ulusal mülkiyet veritabanı)
Nesne tabanlı veriler
(imar planları)
Nesne tabanlı veriler
(saha çalışması)
Mutlak
- Resmi istatistiklerden
toplulaştırılmış veriler
-arazi kullanım verilerinin
ayrıştırılması
-her bir hasar sınıfı için yaklaşık
değerlendirmeler
-Resmi istatistiklerden
hesaplamalar
Resmi bina değerlendirme
kılavuzu
Kısmi
Kısmi
Mutlak
Mutlak, bölgeye
özgü
Kısmi
Mutlak
Nesne tabanlı veriler
(saha çalışması)
Kısmi
Nesne tabanlı (saha çalışması,
adres sistemi, imar planları )
Nesne tabanlı veriler
Ninaların değerleri resmi
kaynaklardan alınmakta
Mutlak, bölgeye
55
İNCELENEN HASAR MODELLEME METODOLOJİLERİ
56
BAZI ÖRNEK YAKLAŞIMLAR
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
İNGİLTERE
Ulusal, havza ve yerel ölçekte hasar
değerlendirme yaklaşımı
Mutlak Hasar Fonksiyonları
Risk Altındaki varlıkların ekonomik olarak
değerlendirildiği gibi çevresel ve sosyal
hasarlar üzerinde de çalışılmaktadır
Saha çalışmalarından elde edilen Nesne
Tabanlı arazi kullanım verileri (Küçük ölçek
için)
Ulusal Mülkiyet Veri tabanı(Orta‐Büyük Ölçek)
Çek Cumhuriyeti 3 farklı ölçek için hasar modellemesi
Ekonomik hasarlara odaklanılmıştır.
300 adet kısmi hasar fonksiyonu
üretilmiştir
Resmi ve ticari verilerden toplanan arazi
kullanım verileri birleştirilmiştir.
Toplulaştırılmış ve nesne tabanlı veriler bir
arada kullanılmıştır.
•
•
•
•
•
•
•
•
HOLLANDA
Ekonomik hasarların değerlendirilmesine
odaklanılmıştır
11 adet kısmi hasar fonksiyonu üretilmiştir
Resmi ve ticari verilerden toplanan arazi
kullanım verileri birleştirilmiştir
Almanya Her eyalet farklı yöntemler kullanmakta
Ekonomik hasarların değerlendirilmesine
odaklanılmıştır
Hem mutlak hem de kısmi hasar
fonksiyonları kullanılmaktadır
Arazi kullanım verileri arazi çalışmaları ve
ikincil kaynaklardan alınmıştır
Risk
altındaki
varlıklar
resmi
istatistiklerden
ve
nesne
bazlı
değerlendirmelerden elde edilmiştir.
57
TÜRKİYE İÇİN UYGUN HASAR MODELLEME
METODOLOJİSİ
 Ülkemizde Taşkın Yönetimi kapsamında başlayan çalışmalar risk
değerlendirme yaklaşımlar kapsamında uygun olan metodolojinin
belirlenebilmesi için AB ülkelerinde uygulanan 11 adet farklı
metodoloji incelenmiştir
 Taşkın yönetiminin havza bazında yapıldığı, ülkemizde mevcut veri
durumu ve imkanlar değerlendirildiğinde tezde detayları anlatılan
Alman 1 No’ lu Orta Ölçek sınıfında yer alan hasar modellemesinin
uygun olacaktır.
58
TÜRKİYE İÇİN UYGUN HASAR MODELLEME METODOLOJİSİ -ALMAN ORTAÖLÇEK YAKLAŞIMI
ÖRNEK
ALMAN ORTA‐ÖLÇEK YAKLAŞIMI
AŞAMA 1
Veri Gereksinimi
Toplulaştırılmış arazi kullanım verisi
Resmi istatistiklerden toplulaştırılmış varlıkların değerler verileri AŞAMA 2
Hasar Sınıfları
Taşkının Özellikleri
Arazi kullanım verileri
Resmi istatistikler taşınmazlar için veri sağlamaktadır.(binalar ve ekipman)
Diğer sınıflara( eşyalar, envanterler, altyapılar vb) ait veriler diğer kaynaklardan elde edilmelidir ( uzman görüşü, sigorta verileri vb.)
Farklı tekerrür debilerine göre :
Yayılım alanı
Su derinliği
Alman ATKIS verilerinden elde edilene toplulaştırılmış arazi kullanım verileri En az 10 farklı sınıf verisi kullanılır
Ayrıca sosyo ‐ ekonomik veriler için geomarketing yöntemlerinden gelen verilerde eklenebilir
AŞAMA 3
Varlıkların değerinin belirlenmesi
Hasar Fonksiyonları
Resmi istatistiklerden taşınmazlar için ulusal seviye için toplanan toplulaştırılmış veriler belediye yönetim birimine kadar indirgenir
Her bir değer varlığın değeri için veya ekonomik sınıf için arazi kullanımına göre tekrar ayrıştırma yapılabilir (mekânsal modelleme) Geomarketing verileri mekânsal modelleme için kullanılabilir
5 ile 10 arasında kısmi hasar fonksiyonları kullanılmıştır.
Bu fonksiyonlar hem gerçek verilerin tutulduğu veri tabanlarından hem de sentetik yöntemlerden elde edilmiştir.
Sonuçlar hasarın dağılımını gösteren bir şekilde haritalandırılmıştır.
AŞAMA 4
Hasar Modellemesi ve Gösterimi
59
Aşama 1:Hasar Modellemesi İçin Uygun Yaklaşımın Seçimi
Mekansal Ölçek • Hidrolojik ve hidrolik modelleme çalışmaları havza bazında yapılmalıdır.
• İdari birim olarak en azından ilçe seviyesinde mekânsal ölçeğe indirgenmelidir. Amaç
• Taşkın yönetim planları taşkın öncesi, esnası ve sonrasında alınması gereken tedbirleri ortaya koymaktadır.
• Tedbirlerin gerçekçi, uygulanabilir olabilmesi için fayda‐maliyet analizi gerekmektedir.
• Hasar Modellemesinin sonucu fayda ‘yı oluşturmaktadır. Kaynakların Mevcudiyeti
• Taşkın Yönetim Planlarının hazırlanması esnasında nesne tabanlı yüksek hassasiyet içen mekânsal verilerin bu planların oluşturulması esnasında üretilmesi mümkün değildir.
• Hali hazarda olan mekânsal veriler kullanılmalı ağırlıklı olarak ikinci veri türü olan imar planları ve toplulaştırılmış arazi kullanım verilerinin kullanılması uygun olacaktır.
Ön – Verilerin Mevcudiyeti
• Hasar‐derinlik fonksiyonları mevcut değildir.
• Bu verilerinin olmaması harcanacak olan zaman ve bütçeyi etkilemektedir.
60
Aşama 2: Maddi Hasar Sınıflarının Belirlenmesi
 Taşkından kaynaklanan tüm hasarların modellenmesi en doğru yaklaşımdır.
 Bütçe ve zaman kısıtı nedeniyle doğrudan maddi hasar sınıfı olarak aşağı da
yazanlarla sınırlı kalmamak üzere belirlenmesi gerekmektedir.
Yerleşim Amaçlı Binalar • Konutlar
• Konutların içindeki eşyalar Yerleşim Amaçlı Olmayan Binalar
• Ticari merkezler ve bu binalardaki ekipman ve araçlar
• Fabrika Binaları ve bu binalardaki ekipman ve araçlar
Altyapı Tesisleri • Hastane, okul, itfaiye, demiryolları, spor tesisleri • Yollar, elektrik ve telefon hatları, doğalgaz, kanalizasyon ve su temin sistemleri
Tarımsal Üretim Bölgeleri • Tarım Ürünleri
• Çiftlik Hayvanları
61
Aşama 3: Hasar Modellemesi İçin Verilerin Toplanması ve
Hesaplanması
Taşkının Fiziksel Karakteri
Arazi Kullanım Verileri
Risk Altındaki Unsurların Değerinin Belirlenmesi
Hasar Fonksiyonları
• 2 Boyutlu Hidrolik modelleme sonucu su derinliği ve su hızı belirlenir. • Nesne tabanlı veriler ( İmar Planları)
• Güncel durumu tespit etmek için saha çalışmalarıyla desteklenmelidir. • Nesne tabanlı imar planlarına dayanan ve birim fiyat esasına dayanan yöntemin kullanılması • Türkiye’de üretilmiş herhangi bir hasar fonksiyonu yoktur.
• Bu Tez çalışması kapsamında uygulama kısmında Amerikan Ordu
Mühendisliği tarafından üretilmiş olan ve uzun gözlemler sonucu elde
edilen hasar fonksiyonları kullanılmıştır.
62
Hasar-Derinlik Fonksiyonları
Türkiye İçin Oluşturulması Gereken Hasar Fonksiyonlarının Sınıflandırılması
Su Derinliği
Hasar
Zemin Seviyesindeki Taşkın Yayılım Alanı
Sınıflama:
Bodrum Katlara gelecek hasarlar

Binalar

Binaların İçindeki Eşyalar
Üst Katlara gelecek hasarlar

Binalar

Binaların İçindeki Eşyalar
Türkiye İçin Farklı Bina ve Altyapı Tesisleri İçin Üretilmesi Gereken Hasar Fonksiyonları
1: Az Katlı Binalar İçin Hasar – Derinlik Fonksiyonları
2: Orta Yükseklikli Binalar İçin Hasar – Derinlik Fonksiyonları
3: Yüksek Binalar İçin Hasar – Derinlik Fonksiyonları
4: Ticari Tesisler İçin Hasar – Derinlik Fonksiyonları
5: Fabrikalar İçin Hasar – Derinlik Fonksiyonları
6: Yollar ve Demiryolları İçin Hasar – Derinlik Fonksiyonları
7: Elektrik ve İletişim Sistemleri İçin Hasar – Derinlik Fonksiyonları
8: Su Temini ve Atık Su Tesisleri İçin Hasar – Derinlik Fonksiyonları
9: Tarım Alanları İçin Ürün Türüne Göre Hasar –Derinlik Fonksiyonları
63
Aşama 4: Hasar Modellenmesi ve Sonuçların Sunulması
 Hasarı hesaplarken kısmi hasar fonksiyonlarını kullanılarak risk
altındaki varlıkların hasar görülebilirliği bulunarak ve varlıkların
değerleri ile çarpılarak muhtemel hasarlar hesaplanır.
H
ö ü
∑
∑
ğ
,
∗
ö ü
,
)
i,j =f(varlıkların niteliklerii,j ∗ taşkının niteliğik ∗ sosyoekonomik niteliğil )
i = risk altındaki maddi unsurların sınıfı ( “n” tane sınıf olabilir)
j = riskli unsur sınıfındaki varlıklar ( “m” tane varlık olabilir)
k = taşkın tipi / belirli bir taşkın senaryosu
l= sosyo ekonomik durum
hassasiyet= yüzdelik olarak ifade edilen oran
64
TAŞKIN HASAR VERİ TABANININ GELİŞTİRİLMESİ
Taşkın hasar modelleme çalışmalarına altlık teşkil edilmesi için taşkın
hasar veri tabanının oluşturulması gerekmektedir.
Ayrıca
•
Taşkın Maksatlı Yatırım Bütçelerinin Planlaması
•
Özel Sektörün Yatırımlarının Planlanması
•
Sigortalama Bedellerinin Belirlenmesi
•
Mekânsal Planlama Çalışmalarına katkı sağlayacaktır.
65
Taşkın Hasar Veri Tabanının Geliştirilmesinin Aşamaları
Taşkın Hasar veri tabanının temel yapı
taşları şu şekilde olmalıdır:
1)
Risk altındaki varlıkların değerleri
2)
Taşkın hasar modellemesine konu
olabilecek varlıkların hassasiyetleri
3)
Farklı taşkın koşullarına göre hasarın
sınırını
belirleyecek
önemli
değişkenler
4)
Toplulaştırılacak verilerin seviyeleri
5)
Taşkın tekerrür debilerine ilişkin
veriler
6)
Meydana gelen taşkınların yıllık
ortalama
hasara
dönüştürebilecek
diğer veriler
Taşkın Hasar Veritabanının Basitleştirilmiş Yapısı
66
Taşkın Hasar Veri Tabanın Veri Yapısı ve Formatı
 Veri tabanı farklı yapıda bir çok bilgisayar
sistemi ile çalışabilmeli ve elektronik
ortamda saklanmalıdır.
 Farklı su derinlik ve yayılım alanları için
modelleyen hidrolik modellerin ihtiyaç
duyduğu verilerle uyumlu olmalıdır.
 Taşkın hasar verilerinin Excel ortamında
tutulabilir
Taşkın derinliklerine göre hasara uğrayan
varlıkların değerleri farklı sıralarda olacak
şekilde tutulmalıdır.
Ayrıca imkan varsa Access veritabanı
kullanılması da CBS yazılımları ile
ilişkilendirilmede kolaylık sağlamaktadır
 Veritabanı farklı tipteki binaların
özelliklerine kapsamalıdır örnek olarak
farklı tipte evler , yerleşim amaçlı olmayan
binalar ve farklı arazi kullanım verilerine ait
excel çalışma sayfaları olmalıdır.
Excel Tabanlı Yerleşim Amaçlı Olmayan ve Su Derinliği ile Diğer
Parametrelerle İle İlişiki Kuran Taşkın Veri Tabanı Örneği 67
ÖRNEK ÇALIŞMA – TERME UYGULAMASI
Hasar modellemesine pilot çalışma olarak Orta Karadeniz Bölgesinde
Samsun İli’nin 58 km doğusundaki Terme İlçesi seçilmiştir. Modelleme
alanı Terme ilçesinden geçen Terme Çayının Karadenize dökülmeden
önceki yaklaşık 6 km lik bölümünü kapsamaktadır.
Çalışma Alanı
68
Uygulama Çalışması- Hidrolojik ve Hidrolik Özellikler
Hidrolojik ve Hidrolik çalışmalar DSİ tarafından hazırlanan
‘Samsun-Terme ilçe
Merkezinde Terme Çayının Taşkın Tehlike Alanlarının Belirlenmesi Raporu’ dan elde
edilmiştir.
Taşkın debileri :
Q 100
(m3/s)
Q 500
(m3/s)
1155,29
1518,21
Hidrolik Modelleme
69
Uygulama Çalışması- Hasar Modelleme Çalışması
 Tez de önerilen metodolojiye göre hasar modellemesi gerçekleştirilmiştir.
 Bölge için üretilmiş herhangi bir hasar fonksiyonu bulunmamaktadır. Bu sebepten
dolayı literatür araştırılması yapılmış ve geniş bir örneklemeye sahip Amerikan
Ordu Mühendisliği tarafından üretilmiş taşkın azaltım çalışmalarında kullanılan
fonksiyonların pilot çalışma bölgesinde kullanılmasına karar verilmiştir.

Söz konusu hasar fonksiyonları
Amerikan Ordu Mühendisliğinin 04-01 sayılı
genelgesiyle yayınlanmış olup A.B.D yaşanan büyük taşkınların meydana getirdiği
hasarlarının genelleştirilmesi ile elde edilmiş olup ayrıca taşkın sigorta sistemi
içinde kullanılmaktadır.
70
Uygulama Çalışması- Hasar Modelleme Çalışması
Hasar-Derinlik Eğrisi ( tek katlı binalar için)
Hasar Derecesi (%)
90
80
70
60
50
‐3
40
30
20
10
0
‐2.5
‐2
‐1.5
‐1
‐0.5
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
3.5
4
4.5
5
5.5
5
5.5
Su derinliği (m)
Hasar-Derinlik Eğrisi ( iki katlı binalar için)
80
Hasar Derecesi (%)
70
60
50
40
30
20
10
0
‐2.5
‐2
‐1.5
‐1
‐0.5
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
3.5
4
4.5
Su derinliği (m)
71
Uygulama Çalışması- Hasar Modelleme Çalışması
Hasar- Derinlik Eğrisi ( çok katlı binalar için)
90
80
Hasar Derecesi (%)
70
60
50
40
30
20
10
0
‐3
‐2.5
‐2
‐1.5
‐1
‐0.5
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
3.5
4
4.5
5
5.5
Su derinliği (m)
72
Modelleme Yaklaşımı
Hidrolik Modelleme
Binalara Hasar
Görülebilirliklerinin
İşlenmesi
Mekansal Veriler
Risk Altındaki
Unsurların Değerinin
Belirlenmesi
Mekansal Veriler ve
Su derinliklerin eşleşmesi
Nesne Bazlı Hasar Sonuçları
73
Uygulama Çalışması- Hasar Modelleme Çalışması
74
Uygulama Çalışması- Hasar Modelleme Çalışması
75
Uygulama Çalışması- Hasar Modelleme Çalışması
76
Uygulama Çalışması- Sonuçlar
Terme ilçe merkezinde uygulanan hasar modellemesinde 3793 adet bina
imar planını ve uydu görüntüsü (Google Earth) tespit ediliştir. Binalara
ait sayıları şu şekildedir:
SAYI
ORTALAMA TABAN ALANI (m2)
1 Katlı
1315
135
2 Katlı
712
160
3 Katlı
380
177
4 Katlı
121
217
5 Katlı
150
369
6 + Katlı
60
349
BİNA TİPİ
Taşkından Etkilenen Toplam Bina Sayısı
2738
İncelenen Toplam Bina
3793
Oran(%)
72.19
77
Uygulama Çalışması- Sonuçlar
Yıllık Beklenen
Ortalama Hasar
96000000
94000000
2
Hasar (TL)
92000000
90000000
88000000
86000000
84000000
0.002
0.004
0.006
0.008
0.01
Taşkın İhtimali
(1/Yıl)
Tekerrür Periyodu (yıl)
Taşkın Hasarı (Milyon TL)
100
85.52
500
Yıllık Beklenen Ortalama Taşkın Hasarı
95.09
Taşkın Riski
0.91
78
Benzer Çalışmalar- Nice Örneği
Franse-Nice Kenti Hasar Modellemesi
Nice Şehri İçin
Yıllık Beklenen Ortalama Taşkın Hasarı
10,313,892 €
79
Benzer Çalışmalar- İngiltre Örneği
İngiltere'de yapılan Hasar Modellemesi Sonucunda Elde Edilen Risk Haritası
80
ÖNERİLER VE SONUÇ
Hidrolojik Modelleme
 Fiziksel modelleme kapsamında
çalışma yapılacak olan havzaya ait
toprak nemi ve yapısına ile arazi
kullanıma ait verilerin yerel durumu
yansıtacak şekilde üretilmiş olması
gerekmektedir.
 Yarı-dağıtık veya tam dağıtık model
altlıklarını
kullanan
hidrolojik
modeller kullanılmalıdır. Ayrıca bu
tip yazılımlar yazılımın yapıldığı
ülkedeki havzaların özelliklerini
kullandıklarından dolayı ülkemizde
özgü
hidrolojik
modellerinin
oluşturulması gerekmektedir.
 Çalışma
alanındaki
yağış,
buharlaşma ve sıcaklık gibi hidrometorolojik
verilerin
mümkün
olduğunca küçük zaman aralıklarını
içermeli ve çalışma bölgesini temsil
etmelidir
Hidrolik Modelleme
 SYM
çalışma alanı için özel
üretilmiş olmalı ve hassasiyet
derecesi dikeyde mümkün olduğunca
(0.10-0.30 m) yüksek olmalıdır.
 Hidrolik
modelleme
sonuçları
geçmiş yıllarda yaşanmış olan
taşkınların su derinliklerine ve
yayılım alanlarına göre mutlaka
kalibrasyonu yapılmalı ayrıca farklı
taşkınlara göre de doğrulama
(validasyon) yapılmalıdır
 Zaman ve bütçe imkanlarına göre
doğru model seçilmeli ve kritik
yerlerde sığ yüzey denklemlerini
kararlı bir şekilde tam çözen iki
boyutlu modeller kullanılmalıdır.
81
ÖNERİLER VE SONUÇ
Hasar Modellemesi
 Hasar Modellemesi tezde detayları
anlatıldığı gibi dört aşamada
gerçekleştirilmelidir.
 Taşkın yönetim planlarının havza
bazlı yapıldığı göz önüne alındığında
‘1 Numaralı Orta Ölçek Yaklaşımı
olan
Alman Orta Ölçek
Yaklaşımı’nı esas alan metodoloji
uygulanmalıdır.
 Hasar-derinlik fonksiyonları mutlaka
oluşturulmalıdır. Bu fonksiyonların
oluşturulması için ulusal veya
uluslararası
Ar-Ge
fonlarından
yararlanılmalıdır.
 Risk altındaki unsurların değerlerini
belirlemek için projeler geliştirilmeli
sigorta şirketleri ile müşterek
projeler geliştirilmelidir.
Ekonomik Hasarların Değerlendirilmesi
 Ekonomik
hasarların
değerlendirilmesi Bölüm 4 de
belirtilen esaslar çevresinde değil
tüm hasarlar için yapılmalı ve
taşkınla ilgili planlama ve risk
azaltım çalışmaları için yıllık
ortalama hasarlar fayda maliyet
analizlerinin
yapılabilmesi
için
hesaplanmalıdır.
Taşkın Hasar Veri Tabanı
 Hasar modellemesinin belli bir
standartta, etkin ve güvenilir
sonuçlar
içerecek
şekilde
yapılabilmesi yüksek detayda veri
içeren,
kullanıcı
dostu,
araştırmacıların
ve
uzmanların
erişimine açık, açık kaynak kodlu ve
güncellenebilir bir veri tabanı
geliştirilmelidir
82
SONUÇ
 Taşkınlardan sadece koruma odaklı yaklaşımdan risk yönetimine geçilmelidir.
 Taşkın riskinin yönetilmesi farklı disiplinlerdeki uzmanlıkların koordinasyonu ile
mümkün olabilir.
 Taşkın Yönetim Planlarının uygulanabilir kılmak için mümkün olduğunca hassas
hasar modellemesiyle fayda-maliyet esaslı yaklaşıma odaklanılmalıdır.
 Hasar - Su Derinliği fonksiyonlarının Türkiye için üretilebilmesi için araştırma
projeleri başlatılmalıdır.
 Çeşitli bina, altyapı tesisi, fabrikalar gibi varlıkların ortalama değerlerinin
belirlenebilmesi için projeler başlatılmalıdır.
 Taşkın hasarları ile ilgili verilerin tek bir çatı altında tutulduğu taşkın hasar veri
tabanı kurulmalıdır.
 Önerilen hasar metodolojisinin uygun görülürse teknik şartnamelere kılavuz olabilir.
83
Arz Ederim
T.Fikret GİRAYHAN
Orman ve Su İşleri Uzman Yardımcısı
Taşkın ve Kuraklık Yönetimi Dairesi
Taşkın Yönetimi Şube Müdürlüğü
84