11. tonaj

FRIBORD HESABI
Bir geminin yiizdiifti su hattr ile mastoride bordadaki en ytiksek noktasr
arasrndaki diiqey mesafe fribord olarak adlandrrlrr. Fribord deferi geminin lplg9]ar
arasrndakistabilitesini,y,?rgllpttrumdakistabilitesini,gemi mukavemetinive gerekenyiik
hacmini safhyacak qekildesegilmelidir.
1966 de dtizenlenen Uluslararasryiikleme srrurr konvansiyonu (international
Conferenceon Load Lines) gemilerin minumum fribord de[erlerini sapatamakamacr ile
drizenlenmiqtir.Bu konvansiyondafribord deferi geminin boyutlarrna, formuna, tist
yaprlanna,qiyerineve gemi tiping ba$h olarakbulunur.
Harp gemileri, bahkgr gemileri, yatlar, 24 m nin altrndaki gemiler bu
konvansiyonun drqmda tutulmugtur. Yolcu gemilerinin friborduda SOLAS kaidelerine
gore yaralt bolme boyu hesabmlesasalarakbulunur.
Tiirkiye bu konvansiyonukabul etmiqtir.Tiirkiye'de fribord hesaplanninkontrolii
ve onayl yetkisi klas kuruluElannave TMMOB Gemi MiihendisleriOdasmaverilmiqtir.
Genel Tanrmlar :
Fribord Giivertesi : Genel olarak, biittin agrkhklarrsu gegirmezqekilde devamlt olarak
kapatrldrfr en tist devamhgiivertedir.
Fribord Markasr : Gemilerinin bordasrnagizllen ve geminin maksimum yiiklti su hatttnt
gostereniqarettir.
I :\LectureNotes\Gemi Insaati\Notes\Fribord\Fribord.doc
$ekil l: Gtivertehattr
--lL,::=
n-r
F
=---.
t(
Fik I
T
WNA
$ekil 2: Fribordmarkasrve yiiklemesrnrrrgizgileri
T
WNA
Kerestefribord markasrve yiikleme srnrn gizgileri
?"..
.P-I
K
'
\.1
-l_
Yelkenli tekne fribord markasrve yiikleme srnrn gizgileri
I:\LectureNotes\GemiInsaati\Notes\Fribord\Fribord.doc
(-. Lt
tt''o
Tropicaltath su fribordu
Tath su fribordu
Tropicalsu fribordu
Yaz fribordu
Krq fribordu
Krg kuzeyatlantikfribordu
F,,,
tr
F1'
4
F14/
F*ro
Burada
F. = F., -
T
mm
48
T
F,,, = F.. +l
mm
48
T
= F* +50 mm
Ftwc: F, +i*50
To
WNA
F r : F *f
rL'=i,:--
'
O
,rr4TPC
T A=T
l- .48
"
--
4TPC
48
mm
Burada
T
: Draft (D - Fr)
TPC
A
: 1 cm batma tonajr
: Gemi deplasmamton
Ekte verilen fribord hesap formu TMMOB Gemi Miihendisleri odasmca diizenlenmip
olup aqa[rda agrklananqekilde doldurulur.
1. GenelBilgiler:
Gemi ripi : Fribordhesabrigin 1966konvansiyonuna
gdre gemileriki tipe
ayrrlmrgtrr.
A Tipi gemiler:g*gg*lyilllu3fly4g13gl<ghri
kapsar.Bu gemilerinfribord
gtivertesi devamlt ve slvl ytik nedeniyle 4iiqiik_permeabilite faktortine sa!!g "7
olmalannedeniyledi'iqiikfribordaizinverilir.,*#@
B Tipi gemiler difer gemi tiplerini kapsar.Yolcu gemileri ve bahkgr gemileri bu
gruplann drgrndatutulmuqlardrr.
Temel fribord deferleri A ve B tipi gemiler igin ayn tablolar halinde veriimig olup
fribord boyuna bafh olarak bulunabilir. Ara deSerler igin interpolasyon
I :\Lecture
Notes\Gemi
Insaati\Notes\Fribord\Fribord.doc
uygulanmahdff. 365m fribord boyundan uzun gemiler klaslama kuruluqlarr
tarafindan ayrrca de[erlendirilir'
2. Fribord Hesabrnda Kullanrlan Boyutlar
Fribord Boyu : Fribord hesabrndakullanrlan boy geminin 0.85 D'deki su hath boyunun %o
96 sr ila 0.85 D'deki kaimelerarasrboyun biiyiik olanr gemi boyu olarak altntr.
0.85 D deki 0.96 LWL veya 0'85 D deki LBP
Fribord Geniqlifi : Geminin orta kesitindekien biiyiik genigliktir.
Gemi Derinli{i : Fribord giivertesininbordadakiyiikseklifidir.
Fribord Blok Katsayzsr: 0.85 fribord derinli[indeki blok katsayrsrdr.
0.85 D deki DeplasmanHacml : 0.85 fribord derinli[indeki teknehacmidir'
3. Fribord Derinlifi
Geminin fribord derinlifii gemi derinli[i ile stringer levhasmm kahnhfrnrn veya ortalama
giiverte sackalnhfrmn (L-S)/L ile garprmrmnbtiyiik olan defierintoplamrdrr.
r_q
Dt.= D+I.. veY aD, = D+7,,7
Burada
TS : Fribord gtivertesistringersackahnhfr
TD : Fribord gi.ivertesiortalama sac kahnh[t
L : Fribord boyu
D : Gemi derinli[i
S : Ust yapr boyu (Bciliim 7 den)
I :\LectureNotes\Gerni Insaati\Notes\Fribord\Fribord'doc
Tablo 'F:A tioi GemilerinStandartFribordTablosu
L,(m)i,
.A
26
28
30
)L
34
36
38
40
42
44
46
48
50
52
56
58
60
62
Fr{mn)
200
2tl
233
230
267
283
300
316
JJ+
354
374
396
420
443
14
16
760
786
94
96
9B
t0 0
102
r04
426
20
22
24
26
28
30
4s9
s98
632
)L
667
200
202
204
206
208
210
212
214
216
218
220
222
^.,)
44,
46,
48
106
733
BB
90
92
l8
573
600
10
72
84
86
88
90
92
14
t6
228
260
293
326
359
392
34
36
3B
40
626
1B
BO
82
06
08
l0
467
490
5 o
544
64
66
68
6s3
680
B l4
84l
869
897
926
955
984
014
044
074
0s
35
66
96
1 L(m)
|fri
50
52
54
56
58
60
ol
64
66
68
10
12
14
76
78
80
82
84
86
494
s28
563
102
136
110
803
837
B70
903
935
968
2000
2032
2064
2096
2126
2155
2184
2212
2486
2508
2530
94
25s2
96
2512
2592
2612
2632
2650
2669
2681
2705
98
1aA
226
228
230
232
234
236
238
240
141
244
246
248
2240
2s0
2268
2294
2320
2345
2369
2393
252
2s6
258
/.+ | t)
260
262
264
2440
2463
266
268
I :\LectureNotes\Cicnrilnsaati\Notes\Fribord\Fribord.doc
F{mm)
a ?a
1 /:)
f
2'741
2158
2',77s
2',792
2809
2825
2841
2857
L (n)
270
212
Fr(mm)
J
28
3 38
214
) 48
J
58
J
61
J
16
J
85
) o,4
'/l )
218
280
282
284
286
288
290
292
294
296
298
300
302
304
306
308
J
0
2918
2
_) 4
J
6
J
8
2932
320
2946
322
2959
2973
1) /1
2872
2888
2903
2986
3000
3012
3024
3036
3048
3060
3012
3084
3095
J
326
328
330
332
334
336
338
340
342
3202
3211
3220
3228
3231
3246
3254
3262
3270
3278
3285
3292
3298
3305
3 3l2
3318
3325
33iI
3331
3342
3341
3353
3358
3363
3363
3373
i378
3382
i3 87
3303
I r 06
344
346
348
3l
350
3406
l/
ji06
i40 I
Tablo *: B tipi Gemilerin StandartFribord Tablosu
L(m)
Fr(mm)
L,(m) : Fr(min): L(m)
.,4
401
200
06
-8
440
90
26
08
2tl
479
92
28
233
0
94
2
521
30
250
96
)L
4
56 5
267
6
609
98
34
283
200
8
651
36
300
202
20
690
3B
316
204
40
22
729
334
206
24
171
42
354
208
26
815
44
374
210
28
859
46
396
901
212
30
48
420
)z
214
940
443
50
216
979
461
34
52
<A
218
2021
36
490
2065
220
38
56
516
222
40
2109
5B
544
zz+
21 5 1
42
60
573
44
226
2190
601
62
228
2229
46
64
629
230
48
22
1
1
66
659
\tl
222
231s
68
689
234
52
2354
IU
t2l
'7<A
236
2396
72
238
2440
14
56
184
240
58
2480
816
t6
242
252 0
60
850
78
244
2560
62
887
80
246
2600
64
923
82
248
2640
66
960
84
250
2680
68
996
86
252
271 6
70
034
88
)<A
21
54
72
015
90
256
2795
74
1t6
92
| < /1
258
2835
76
94
'78
2
60
2875
190
96
262
2919
80
229
98
264
2952
82
211
10 0
266
2958
84
3 r5
102
268
3025
86
i59
10 4
tJa
JA
bord'doc
I :\LectureNotes\Cemi I nsaati\Notes\Fribord\Fri
F,(nm)
3062
3098
L {m)
270
272
Fr(mm)
4216
4302
4321
111'
J IJ +
11/l
3167
3202
3235
3264
3296
3330
3363
3391
3430
3460
3490
3520
3554
216
218
43s0
280
4391
282
4423
4443
284
286
288
290
292
294
296
298
4313
4467
4490
4,513
4531
4560
4583
4601
4630
3615
300
302
304
364s
30o
469s
3615
308
3 0
3 2
3 4
3 6
3 8
320
322
47 t4
3s86
370s
3735
3765
3795
3821
3849
38 8 0
3906
3934
3905
3992
40r 8
4045
4072
4098
1a
A
) ^/-+
32o
328
330
332
4654
4676
4730
,41 <1
4779
480r
4823
4844
4866
4890
4909
493 |
4955
4975
JJ+
4995
4152
336
335
340
342
5015
5035
5055
5075
4171
344
4201
340
345
350
5091
5l19
4125
A 1't'7
4252
5t 4 0
5160
7
4. Boy Diizeltmesi
B tipinde olan, 100 m fribold Uz];4g$undan lls_Lve efektif iist yapr boyu gemi fribord
b:11n-un7o 3l_lg9g1eZolan g_emilerigin boy dtizeltmesiyapmdk gereklidir.
Bu diizeltme sadeceB tipi, 24 < L< 100ve qartlann
,n ! =0.35 gemilerdeuygularur.
.L
tr
L F,.:7.5(100- f X 0.35-:)
L'
geklindeki fribord artrmr ile verilir.
BuradaL: Fribord boyu
E: efektif rist yapr boyu (7. bdliimden)
5. CB Diizeltmesi
0,85 derinlikteki blok katsayrsr0.68 den fazla gemiler igin blok katsayrsrdiizeltmesi
yaprlrr.Bu di.izeltmegarpmahalindeyaptltp, 0.85 D'deki blok katsayrsrCB deferine ba[h
olarak yaprlrr.
+o'68
LF,.
( /' -c,t
cB>0.68
LFr .,,:I.0
c/j < 0.68
1.36
BuradaCB: 0.85 D'deki blok katsavrsr
6. Derinlik Diizeltmesi
Boy derinlik oranr 15 den farkh gemiler igin derinlik diizeltmesi yaprlmahdrr. Bu
diizeltme
/
r\
=. l n - : l n
AF,
"
\
L
R:
0.48
R = 250
rs)
*''
*
\L
4s
L <l 2 o m
\
L >1 2 0 m
rL
(-
t
if
) o,eu
Son+.
4s
BuradaD : Fribordderinlili
L : Fribordboyu
Bu dtizeltme D nin L/15 den biiyiik oldu[u deferler iqin artrm olarak uygulanrr.
q
E[er D L/15 den kiigtik ise fribord azaltrmr sadeceiist yaprlar_gegj."q,Ltgg"llgg
Q9-_Llnsaati\Notes\Fribord\Fribord.doc
Notes\Cemi
I :\Lecture
Gv\-,.l \,;af e.U tLtc,"'r
r^.i
'''1 r!(' d
f,?rr* ' 1
8
uzunluktan fazla rseveya iist yaprlar btitiin gemi boyunca Ltzanryorise yaprlrr. indirim
iistteki formiilden bulunur. Difer koqullar altrnda indirim yapimaz.
7. Ust Yapr Diizeltmesi
Geminin sahip oldufu tist yaprlartn uzunlufuna ba[h olarak fribord indirimi
uygulanabilir. Burada sadece fribord giivertesindeki bordadan bordaya uzanan veya
bordalarda en fazla Bl25 uzakhktaki tist yaprlar dikkate altrur. Difier yaprlar giiverte
evleri olarak adlandrrrlrrve hesaplardadikkate alntmazlar.
Ust yaprlar igin yaprlan diizeltmedeefektif iist yapr boyu kullanrltr. Bu boy iist
yapr boyunun tist yaprlann geniqli[ine ve derinli[ine gore di.izeltilmighalidir.
tr = Y ,\h
h
,,H,,,*B H
buradab : Ust yaprnrnortasrndakitistyaprgenigli[i
B : Ust yaplnln ortasrndakigemi geniqlifi
h : Ust yaprnrnen diiqiik yiiksekli[i
H : standardtist YaPrYiiksekligi
E[er h H den biiyiik ise h/H:l altntr.
H asaErdakitablodanbulunmaltdrr:
Tablo *.{' : Standarti.istyapr yiiksekliklerl
GemiFriboiitBoyu
L<30m
75m
125m <L
SetGiivertC 1
0 . 9m
1 . 2m
1 . 8m
DigerUstYaprlar
1 . 8m
1 . 8rn
2 . 3m
Friborcldeferindeki i.istyapr di.izeltmesi% 100 efektif iist yapr boyu igin fribold
azaltr:mrEutablo ile verilmigtir.
Tablo *.* : Standarti.istyapr yiiksekliklert
GemiFribordBoyu
2 4 m (L
8 5m 1 .;
122m <L
l"tOOUst YaprDtizeltmesi
350mm
860 mm
1070mm
I :\LectureNotes\Gemi lnsaati\Notes\Fribord\Fribord'doc
Hesaplanan efektif iist yapr uzunlufuna gcire bu %100 indirimin aqaSrdaki
yiizdeleri almrr.
. EIL
i'A'nbifSb*ilu.t
..
* -i
0
7
.0.0,
'f 0.T)
.{0u;q'
o
r lU'S
i-
- 0 1 4 -'.
r
14
,.
2l
31
41
52
63
0:s.
:
0.6
a:7,
;0:8:
. 0.9
4 ;-;i'Y
'iRdr
TTipi
Gemiler
il
Baq
kasarave ofla
.
kasarah
0
t\-: 5-r
_-/
l0
15
23.5
)Z
0
6.3
12.7
to
27.5
36
46
63
46
75.3
75.3
75 . 3
87,7
100
87.7
100
87.7
100
63
Ara deferler igin interpolasyonuygulanrr.
Boylece
'r'LFr/,r,.,,)
A4, = A4r,n",nu
Not
a) B tipi gemilerde mristakil kdprii binasmtn
"/2 2p .de;l a4..!!eg}l?qll1g
"f"${ bgyyr
yiizdesi I ve II arasrndakiinterpolasyonlabulunur.
b) B tipi gemilerdebaq kasannrnefektif uzunlulu 0.4 L den az rsediizeltme tablo I den
0.4 L den fazla ise tablo II den bulunacaktrr.
c) Baq kasaranrnboyuo/o7denaz ise tablodakiytizdeler
0.07L-EF
)(--------.)
0.07L
1
kadar azaltiacaktt.
8. $iyer Diizeltmesi
Konvansiyondakabul edilen standartgemi iki parabolhalinde qiyeresahiptir. $iyer hattr
bu parabollerdenfarkh gemiler iqin giyerdiizeltimi yaprlmahdrr.
I :\l-ectureNotes\Gemi Insaati\Notes\Fribord\Fribord.doc
b
t0
Tablo *.*: Standartgiyer ytikseklikleri
u
Boyunb Konumr
$iyerYiiksekiifi
FP
s0 (Ll3+ 0) mm
FP.LI6
0) mm
s.6(Ll3+ 0) mm
0 (L/3+ 0) mm
0 (L/3+ 0) mm
2 .8(L l3+ 0) mm
11 | (L/3+ 0) mm
25 (Ll3+ 0) mm
FP-LB
o
o
AP+L73
AP+LI6
AP
BovunaKonum
SiAndh-t
3'CI
Oiiri$atr
::,..
= u'
:.:..I
:
$iyer
.Gemi
'" Oidinatr
s
BaEDikme
I
Bag Dikmeden l/6 L
J
Baq Dikmeden 1/3 L
a
J
MastrOr:i
I
I,
l
J-
-l__-l
J]
I,
Mastori
Krq..Di.kmuda.n
l/3 E
1
1
J
a
J
Kig Dikmeden 1/6 L
a
J
J
Krq Dikme
I
1l
I,
Toplam
Geneiilopl-tu
t, =I, +I.
I
I,
L :L *I.
Bu dtizeltmeninyaprlmasrigin tablodaki
ft/-/('
AF. : |
t
Qpr4rm
-t/-r< )r
s\
ll 0.75- - |
L)
16 ,\
defierigiyer dtizeltmesiolarakkullanrlacakttr.
Eler baqveya krg kaimelerdekigtiverteyiikseklikleri standarttanlarkh ise
i I rrsaati\Notes\Fribord\Fribord.doc
I :\LectureNotes\Gem
ll
*S
yL',
=:-
r/
t^
"r€
burada y : ba; veya ktg kaimede griverte yiiksekligi ile standart gi.iverte yiiksekligi
arasrndakifark.
L': baqveya klg kasarauzunlu[u (max 0.5L)
L : gemi boyu
9. Fribordlar
Dtizeltmeler sonundaelde edilen deler yaz fribordudur. Krq, krg kuzey atlantik ve tropikal
fribord degerleri bu friborddan elde edilir.
Fribord hesaplanmasr
StandartTablo Fribord (Cetvellerdenokunur)
LFr.
Boy diizeltmesi
+ LF,
( A4' + AF,.)*
Blok katsayrsrdiizeltmesi
LF,,u
+ .LFt)
- A-q\s
+ aFs
Derinlik dtizeltmesi
Ust bina dtizeltmesi
$iyer dtizeltmesi
ps =(LF, + LF,.)*A4,,tLFr) -Af'r\,144,
Toplam (Yazfribordu)
10.Difer Fribordlar
T
Tropik SuFribordu:
F, = F" -
KrqFribordu:
F*=F"+
KuzeyAtlantikKrgFribordu:
F u ws = F r* l* 5 0 = F r+ 5 Q mm
48
48
11.Tath Su Fribord Azaltmasr
Tath su fribordu yaz fribordundanelde edilir.
A
4TPC
TAT
Ftr'= Fn - - =
48
F,; : F,
--
4TPC 48
mill
I :\LectureNotes\Gerni
Insaati\Notes\Fribord\Fribord.doc
mm
I
48
mm
12
Burada
T
:Draft (D-F.)
TPC
A
: I cm batma Lonajr
: Gemi deplasmanr ton
I :\LectureNotes\GemiInsaati\Notes\Fribord\Fribord'doc
l3
KAYNAKLAR
1. International Convention on Load Lines, l966,IMCO, London, 1981
2. Supplement relating to the International Convention on Load Lines, 1966, IMCO,
1981
doc
I:\LectureNotes\Cemi lnsaati\Notes\Fribord\Fribord
TONAJ HESABI
Gemilerin briyrikliiklerinin ifadesinde tonaj birimleri kullanrlmaktadrr.
Liman
tarifeleri, kanal gegigiicretleri, vergiler vs. gemilerin tonajlannagcire
drizenlendikleri
igin, Gross Tonaj ve Net Tonaj deferlerini saptanmasrgemi iqletim
masraflarrnrn
de$erlendirilmesindecjnemliyer tutar.
Gegmiqtetonaj hesaplarrgemi dizaynrmycinlendirenbir rol tistlenmiqler,hattabazr
yeni gemi tiplerinin iiretilmesine yol agmrgtrr.Bununla
beraber tonaj kurallarr her
zaman gemilerin gi.ivenli dizayntnrnberaberlerindegetirmemiqlerdir.
1g. yiizyrlda
tonaj hesaplangemi boyu ve gemi geniqli[ini igermif ancak draftr
igermemiqtir.Bu
nedenle tonajr dtiqtirmek iqin dar ve derin friborda sahip gemiler
inqaa edilmiq,
biiylece diiqtik stabiliteyesahipgemiler yaprlmrqve bu neae.rl"bi, gok gemi
kayrplarr
gciri.ilmUqttir.
20. yizyi ortalanna kadar ingiltere, ABD, Suveyqve panama kanal gibi
bir gok
de$igiktonaj olgiim metotlan tiretilmiqtir
IMCO (yeni adr ile IMO) 1969yrhndaLondra'da Gemilerin Tonaj Olgtirnti
konulu bir
Uluslararast konferans di.izenlemiqtir.Bu konferansta Gemilerin Tonaj
Oig;-;
UluslararasrKonvansiyonukabul edilmigtir.
Gemilerin ig ktsmmm hacim deferlerinin olgtim yontemi 1969 IMCO gemilerin
tonaj
dlgme konvansiyoneliile belirlenmiqtir.Bu konvansiyonagciregemilerin tonair
:
1) Gross Tonaj : Bir geminingrosstonajr
GT : K,V balrntrsr ile verilir.
burada
V: gemidekikapahmahallerintoplam hacmi (m3)
K 1 katsayrolup, K, = 0 .2 + 0 .02Log,ovba[rntrsrndanhesaplanrr.
2) Net Tonaj : Bir gemininnet tonajr
.- ( +r\'
(
A/.\
-NT :K rl- \ +
3 r i | V , +K ,' tI ff, + .!l
t0
bafr ntr sr
ilever ilir
'burada
Vs: gemideki btitiin yiik mahallerinin toplam hacmi (m3)
K2 ve K3 katsayrlarolup,
K z=0.2+0.02Log, 0 V , .
K,=r rr ol i]goo
10000
ba[rntrlarrile verilmiqtir.
E:\LectureNotes 2000\LectureNotes\GemiInsaati\Notes\Tonnage\Tonaj.doc
2
Z: geminin mastoridefribord kurallarrna g6re draftr (m)
D: geminin mastoridekahp derinlili (m)
i4: 8 yatakh danfazra olamayankamaraiardakiyolcu saylsl
Nz: drEeryolcu sayrsr
Nt*Nz geminin toplam yolcu saylsl olup, bu deler 13 den az iseilr
ve l/z srfir
almmahdrr.
Not bu formtillerde aga$rdakikurallar uygulanmahdrr.
( dr\2
degeri hig bir qarraltrnda l den btiytik ahnmayacakrrr.
") I\ J;U ) I
b) Krl
( dr\2
;
\JU
)
I V" defieri0.25GT denkiigrik almmayacaktrr.
c) Net tonaj hig bir qart altrnda0 3 GT d,enaz ahnamaz.
D.\LectureNotes\Gemi
Insaati\Notes\Tonai.
doc