Büyük Otellerde Su Kullanımı ve Yönetimi

Büyük Otellerde Su Kullanımı
ve Yönetimi
_
Nejat Demircioğlu, Mak.Müh.
TTMD Üyesi
ÖZET:
Günümüzde, ekolojiye duyarlı su yönetim
sistemleri büyük oteller ve otel zincirleri
tarafından tartışılmaktadır. Bu olgu çok
kapsamlı olduğundan bu yana, ekolojik ve
mali sonuçlarının göz önüne alınması yararlı
olmuştur. Otellerin tümü, su tüketiminde
verimli kullanım çalışması ile su
maliyetlerinde önemli kazançlara sahip
oldular. Diğer bir ifadeyle, su sistemlerinin
çevresel kontrolü suyun daha az elden
çıkarılmasını ve doğal kaynaklar üzerinde
daha az ekolojik zarar verilmesini sağladı.
Management of Water Consumption In
Large Otel
ABSTRACT:
Today, ecological sensitive water
management systems are under discussion
in large hotels and hotel chains. Since this
too-fold phenomenon is profitable from the
considerations of costs and ecological issues.
First of all the hotels, working with a
controlled efficiency in water consumption
has a substantial gain in water costs. At
the other hand because of the less water
disposal to the environment controlled water
systems can because less ecological damage
on the nature! sources.
l.Giriş
Bütün oteller, giderek daha da azalan ve
pahalılaşan bir kaynak olan suya değişik
işlevlerin yerine getirilmesi için gerek
duyarlar. Su açısından sorunsuz görünen
ülkelerde bile (örneğin İngiltere) yılın bazı
dönemlerinde kentsel şebeke suyunun
kesilmesi sık rastlanan olaylardandır.
Özellikle yaz aylarında su kullanımı ve
yönetimi bir çok otel işletmesi için aşağıdaki
nedenlerle önemli bir işletme etkinliği halini
almaktadır:
•Atık sular, temiz su kaynaklarına karışarak
bu kaynakları azaltmaktadır.
•Bedeli karşılığında elde edilen bir yarar
olmadan atılan su, otelin parasal kaynak
israfına neden olmaktadır.
•Sıcak atık sularla birlikte enerji de kullanıl¬
maksızın atıldığından ek bir kaynak israfına
yol açmaktadır.
•Kötü kaliteli sular hem konuklar hem de
işgörenler için sağlık riski taşımak¬
tadırlar.
•Atık suyun artması kentsel su tasfiye sistem¬
lerinin yükünü artırmaktadır.
Doğal çevrimi içerisinde buharlaşan su saf
durumda olup yağış ve çevrim sırasında
niteliği üzerinde olumsuz etkilere neden olan
bir çok istenmeyen parçacığı tutarak kirlenir.
Örneğin yer altından madeni parçacıklar alır.
Bu olay, 50 yılda kullanımında % 5 artış
gözlenen nitrat temelli gübreler nedeniyle
çok daha önemli hale gelmiştir. Fazla nitrat
göllere, nehir ve yer altı suyuna bırakılır.
Nitratların kaynak ya da kuyu sularından
temizlenebilmesi için on yıllık bir süre
geçmesi gerekmektedir. Bu maddelerin
bebekleri etkilediği bilindiğinden içme
suyundaki nitrat düzeyi konusunda bir çok
standart getirilmiştir. Sözü edilen zararlı
etkilerine ek olarak nitrat ve fosfatlar su
yataklarında zehirli su yosunlarının üremesine
de neden olmaktadır.
Yüksek oranda sülfür içerikli fosil yakıt
kullanan otomobillerden çıkan sülfürün
karıştığı havadan geçen yağmur suyu, bunu
sülfirik asite çevirerek asit yağmurlarına
neden olur. Bu ağır asit göl, nehir gibi yüzeyli
sular yoluyla diğer su kaynaklarına geçerken
normal su çevrimi yoluyla ortaya çıkan bu
kirlenmenin yanı sıra nehirler, çiftlik ve
endüstriyel fabrikaların atıklarıyla da
kirletilmektedir.
Bu konuda alınan güçlü önlemlere rağmen
kazara ortaya çıkan kirlenmeler her zaman
olası bulunduğundan, içme ve yemek pişirme
için kullanılacak olan suyun kullanılmadan
önce tasfiye işleminden geçirilmesi
gerekmektedir.
2.0teldeki Su Kaynakları
Uzak kırsal bölgelerdeki oteller sularını
artezyen kuyularından temin ederlerken, çoğu
içme suyunu bu alanda çalışan satıcılardan
sağlamaktadır. Suyun kısıtlı olduğu yerlerde
yağmur sırasında çatılardan akan su bir
depoda toplanarak arazi sulama vb işlerde
kullanılabilir.
Otel bünyesi içerisinde değişik amaçlara
hizmet etmek üzere dizayn edilen tesisatlar
şunlardır:
• Soğuk içme suyu
• Banyolardaki kullanım için sıcak ve soğuk su
• WC’ler için soğuk su
• Mahal ısıtma işlerinde kullanılacak olan
soğuk su
• Air-conditioning amaçlı sirküle eden soğuk su
• Mutfak ve çamaşırhane için sıcak su
• Yangın tesisatında kullanılan soğuk su.
Genellikle içme ve yemek pişirme işlerinde
kullanılan su (evsel kullanım suyu) doğrudan
doğruya şebeke ana hattından çekilir ve her
hangi bir ara tank kullanılmaz. Çamaşırhane.
bahçe ve yüzme havuzu gibi diğer işlerde
kullanılan su bir depolama tankından, sıcak
su, bir ya da daha fazla sıcak su tankından
çekilir (sıcak su depoları).
Basit sistemlerde bir termostatla kontrol
edilen tek depo kullanılır ve buradan alman
su bütün sıcak su noktalarına ulaştırılırken,
kullanım ya da ısınma amaçlı sıcak su
hazırlamak için aynı(tek) kazan kullanılır.
Odalarda tüketilmek üzere sıcak su,
sirkülasyon hattına sahip bir sıcak su
devresine pompalanır. Büyük otellerde çift
kazan kullanılarak mutfak, çamaşırhane,
müşteri odaları gibi yerlerin sıcak su tesisatı
ile, ısınma amaçlı sıcak su birbirinden ayrı
kazanlar tarafından sağlanır. Ayrı su
tesisatının olanaklı olmadığı yerlerde, bulaşık
makinası gibi özel amaçlarda kullanılacak
çok-sıcak suyun temini için normal sıcak su
devresinden alınan suyun sıcaklığını artıran
booster-ısıtıcılar kullanılır. İdeal su
sıcaklıkları aşağıdaki gibidir:
Müşteri odaları 50 nC
Mutfaklar(genel)....,60 °C
80 UC
Slerilizasyon,
....
80 "C
Çamaşırhane
Sıcak suyun her bir kullanım noktasına
sağlanış biçimi enerji girdileri üzerinde de
önemli bir etki yapmaktadır. Normal
uygulama olarak çatılardan ve mahal yağmur
tesisatından gelen yağmur suyu ile atık su
tesisatından gelen suyun birbirinden ayrı
kanal tesisatlarıyla atılması istenen bir
uygulamadır. Bir çok durumda pis sular
kanalizasyona verilmeden önce yağ
filtrelerinden geçirilir.
3,Su Kalitesinin İyileştirilmesi
3.1.Sudaki kirliliklerin doğası
Bir çok durumda temiz suyun otelde
kullanılmasından önce tasfiye edilmesi
gerekmektedir. Bu işlem genellikle su
sağlayan şirket tarafından yapılsa da, bazı
uzak bölgelerde oteller kendi su kuyularına
ya da diğer su kaynaklarına sahip olup
bunların mahalde tasfiye edilmesi
zorunluluğu doğar.
Suyun kalitesi, kimyasal, bakteriye! ve
organoleptik biçimde tanımlanabilir. İstenen
su kalitesi, suyun kullanıldığı yerin gerekleri
tarafından belirlenir. Eğer ekonomik
düşüncelerle ya da kullanılan kimyasal madde
sayısını azaltarak bahçe, tuvalet ve benzeri
kaba işlerde düşük kaliteli su kullanılırsa,
içme suyunun bu düşük kaliteli su tarafından
kirletilmesi çoğu zaman önlenememektedir.
İki sistem fiziksel olarak birbirinden
ayrılmalı, çıkış ağızlarında acı suyun
bulunduğu her zaman kullanım ekipmanına
konulan etiketler ile belirtilmelidir. Kimyasal
anlamda suyu kirleten bir çok madde
arasında kurşun, alüminyum artıkları ile
pesıisit atıklarıdır.
Öteden beri, içme suyundaki kurşun,
kullanılan kurşun borulardan kaynaklanmakla
ise de, bu metalin doğal olarak içerisinde
bulunmadığı çok az su kaynağı söz
konusudur. Kurşun su içerisinde yavaş yavaş
çözüldüğünden, yavaş akan ya da tankların
içerisinde hareketsiz kalan suyun kurşun
borularla temas etmesi bu açıdan önemli
sakıncalar yaratır.
Asidik sınırlara yakın pH derecesine sahip
sular, kurşunun su tarafından içerilmesini
hızlandırmaktadır. Sudaki kurşun miktarı
temelde petrol ürünü olan ve kurşun içeren
katık maddeler yoluyla da artmaktadır. Bu
tür kurşun kirlenmesi hava için çok daha
büyük bir önem arzeder.
Alüminyum; asitli topraklardan geçen suda
doğal bir bileşen olarak ya da turba yağından
arındırılmak için kullanılan alüminyum sülfat
biçiminde bulunur. Alüminyum ile Aizaymer
hastalığı arasında henüz kesinleşmemiş bir
ilişki olduğu bilinmektedir.
Nitratlar genellikle zirai alanlardan geçme
nedeniyle kazanılırsa da, pis su arıtma
tesislerinin su boşaltması nedeniyle de ortaya
çıkar.
Bazı sular kendilerine sertlik veren Kalsiyum
veya Magnezyum tuzları gibi kimyasal
maddeler içerirler. Özellikle kazanlara,
mutfak tesisatına ve su ısıtıcılara verilen
suyun, yumuşatma adı verilen bir işlemden
geçirilmesi bazen kaçınılmaz olmaktadır.
Sertlik ayrıca kazanlarda ve su ısıtıcılarında
taş-bağlama olayına da neden olur. Sudaki
kimyasal maddelerle sabunlar kimyasal
reaksiyona girerek, lavabolarda ve banyo
küvetlerinde cüruf ve taş birikimi yaratırlar.
Bu durumda evself domestic) suyun da
olurken suyun ve bu sudan elde edilen buzun
organoleptik görüntüsünü değiştirir.
Örneğin doğal yollarla içerilen demir ve
manganez suya san kahverengi bir renk verir.
Bu durum suyun içme suyu ya da
çamaşırhanelerde yıkama suyu olarak
kullanılabilirliğini etkilerken, banyo küveti,
WC ve lavabolarda beneklenmelere de yol
açar. Sudaki bulanıklık genellikle asılı halde
bulunan maddelerden kaynaklanırken, aşın
bulanıklık; uygunsuz filtrelenıe ve tasfiye
işlemlerinden de kaynaklanabilir. Suyun
tadındaki değişmelere çürük bitkiler gibi
doğal oluşumlar ya da içerdiği kimyasal
maddeler neden olmaktadır. Bu maddelerin
suda küçük bir miktar bulunması bile
kokunun istenmeyecek düzeyde etkilenmesi
olanaklıdır. Sudaki renk ve koku değişimi
çoğu zaman zararlı etkiler yapmasa da,
müşteri şikayetleri, sağlık tehlikeleri
açısından araştırılmalı ve tehlikeli
olmadığından emin olunmalıdır. İçme suyu
ile ilgili standartlar Çizelge 1 de verilmektedir.
Çizelge I Dünya Sağlık Örgülü ve Avrupa Topluluğu tarafından saptanan içme suyu
kalitesinde izin verilebilir oranlar
I ppın olarak uygun ve izin verilebilen maksimum miktarlar)
Parametre
EC Stanıardları
WHO staıulardları
Uygun düzey
10-15 °C
Sıcaklık (C>
RH
Sülfatlar
Sertlik (kalsiyum)
Magnezyum
Sodyum
7.8
6.6-8.5
400
400
250
200
<250
<250
250
250
<100
100
<30
<20
50
150
12
250
ı syum
Alüminyum
TDS(Tonlam cüzünmüş katı )
Nitratlar
Nitritler
I 000
45
Amonyum
Aromatik hidro
Fenoller
karbon! vakit)
0.001
0.001
Organik klor bileşikleri
Pesıisit
Demir
Manganez
Bakır
Kurşun
Kadmiyum
0.3
0.02
0.05
5.0
0.01
Kaim
ı. ıva
Arsenik
Siyanid
25
6.Ş-9.2
llctkcnlikf-S/m-')
Kloriılcr
Maksimum düzey
0.001
0.01
0.01
Nikel
Gümüş
<10
<0.05
<500
0
0
<0.05
_0_
0
0
_0_
<0.05
<0.05
0.2
1 500
50
0.1
0*5
0.0002
0.0005
0.025
0.0001
0.2
0.05
<0.05
0.1
<0.1
0
0
0
0
0
0
_0_
0.1
0.005
0.05
0.001
0.05
0.05
0.05
0.001
Kaynak: Environmental Management, Kirk
yumuşatılması gerekebilir.
Magnezyum ve kalsiyum tuzlarını almak için
mahalde yerleştirilmiş bir yumuşatma cihazı
kullanılabilir. Bu yumuşatıcılar ince tabakalar
halinde iyon değiştirici reçineler(zeo/(7)
içerirler. Tabakalardan su geçişi sırasında
zeol itten gelen sodyum iyonları magnezyum
ve kalsiyum iyonlarıyla yer değiştirir. Bir
süre sonra reçine doymuş hale geleceğinden
kalsiyum ve magnezyumla sodyumun yer
değiştirmesi yoluyla rejenere edilmesi gerekir.
Bu amaçla reçine içerisinden tuzlu su geçirilir.
Suda bulunan küçük miktardaki kimyasal
madde suyun renginde bir değişmeye neden
Su kaynakları zararlı bakterilerden arınmış
olmalıdır. Suyun bakteriyolojik açıdan
kalitesinin belirlenmesinde coliform
bakterileri kullanılır. Bu bakteriler patojenik
olmasalar da, patojenik organizmaları
barındırırlar ve genellikle suya karışan pis
sular tarafından oluştururlar. Eğer suda
coliform bakterisi bulunuyorsa, bir çok mide
hastalığının nedeni olan, yüzeyde kirlenme
söz konusudur. Bu organizmalar Salmonella
ve Shigella. Vibrio Chlorea (kolera nedenidir)
Viral Hepaliı A, Camplibluobacter Jejuni,
Camblyobacler Coli, Yersinia Enterocolitica
ve bir miktar da Eschericinia Coli içerir.
Bu bakteriler ısı ve klor temelli dezenfekte
edicilerle yok edilebilirlerse de içme suyunda,
mutfaklarda sebze yıkamakta kullanılan suda
tehlike devam edebilmektedir.
Legionella pneumapholia su tanklarında, duş
kafalarında ya da air-conditioning sistem¬
lerinde üremekte ve Lejyoner Hastalığına
neden olmaktadır. Bunun otel su tesisatında
bulunması olasılığı azdır ve ısıyla birlikte
klor esaslı dezenfekte edicilerle yok
edilebilirler.
Ham su tasfiyesinde kullanılan üç temel
yöntem bulunmaktadır:
• Katı maddelerin, koku ve tad bozan
bileşiklerin alınması için filtrasyon
• Bakteriler de dahil olmak üzere organik
bileşiklerin atılmasını sağlayan biyolojik
oksidasyon
•Demir, manganez, asit, koku ve tad veren
maddelerin alınması
Biyolojik olarak yok edilemeyen organik
bileşikler, ağır metaller fosfat ve amonyağın
sudan alınması oldukça pahalı işlemleri
gerektirir.
Klorlama, domestik suyun ve yüzme
havuzlan suiannın dezenfekte edilmesinde
kullanılan temel yöntem olarak bilinir .
3.2. Su kalitesi üzerinde bir hareket planı
Hareket planının amacı hiç bir çevresel
kirlenmeye neden olmayarak ya da en
azından bu riski minimize ederek suyun
kalitelerinde iyileştirme sağlamaktır. Bu
uygulamayla konfor artırılabilirken, müşteri
ve konuklarla işgörenlerin sağlıkları
korunmuş olacaktır. Diğer amaçlar taşbağlanta, madeni yüzeylerde benek oluşumu,
korozyon gibi etkileri azaltarak otel boru
tesisatı ve ekipmanlarının yaşam süresinin
artırılmasıdır.
Böyle bir plan otel ve yöresinde uygulanacak
standartları belirlemekle başlamalıdır. Bu
standartlar (Dünya Sağlık Örgütü ve Avrupa
Birliği’ninkiler gibi) uluslararası, ulusal ya
da yerel standardlar olabilir.
Otele su sağlayan kaynaklar, bu standardlar
ve otele ekipman veren malzeme satıcılarını
gerekleri açısından kontrol edilmelidir. Eğer
otel kendi su kuyusuna sahip ise, bu suyu
kabul edilebilir standatlara getirmek için bir
su tasfiye ekipmanına gerek duyulabilir.
İkinci aşama, mevcut su sisteminin işlevsel
açıdan kontrolünü yapmaktır.
Sorunlar doğru bir bakım-onarım uygulan¬
mamasından işletmenin güncel standartlara
uygun olmamasından kaynaklandığında
sistemde ciddi değişiklikler yapılması ve
ekipmanın yenilenmesi gereği doğabilir.
Kaliteyi düşüren bazı olumsuzluklar ile gide¬
rilme işlemi aşağıdaki gibidir:
•Asılı halde katilar: Filtrasyon
•Yüksek tuz içeriği: Damıtma
•Demir : Potasyum permanganat tasfiyesi
•Asitlik : pH’ın artırılması
•Korozyon olasılığı ve ekipmanda benek¬
leme: kimyasal işlemler
•Sertlik: su yumuşatma işlemi
•Yüksek sıcaklık: soğutma
•Bakteri kirliliği: klorlama ve flokülasyon
•Koku ve tad: Aktif carbon filtreden geçirme
Dikkat Edilmesi Gereken Temel Noktalar
•Su kaynaklan üzerinde zararlı etkileri ola¬
bilen bütün kimyasal ilaçlar ve maddeler
belirlenmeli, temiz ve pis su sistemlerinin
bu maddelerle kirlenmesini önleyecek
önlemler yürürlüğe konulmalıdır.
• İşletmenin fiziksel yapısı üzerinde bir
değerlendirme yapılmalı, bu çerçeveden
olmak üzere özellikle belirli bir çalışma
sıklığına sahip olmayan su tanklarının
önemli bir kirlilik kaynağı olduğu unutul¬
mamalıdır.
•Tankların dizaynı, çıkış ağızlarının tankta
hareketsiz kalacak su oluşmasına yol
açmaması yönünden kontrol edilmelidir.
•Tankların üzeri kapalı olmalı kuş, böcek
ve toz girmesine elverişli hiçbir delik
ve açıklık bulunmamalıdır.
•Sıcak kullanım suyu tankları da, olası bir
hareketsiz su miktarına karşı kontrol
edilmelidir.
•Yine sıcak kullanım suyu depolan, Legonella pnemophila gibi bakterilerin yerleşip
ürememesi için su sıcaklığı yönünden
kontrol edilmelidir.
•Boru tesisatı pisliklerin toplanıp bakteri
memesine böylece suyun kirlenmesine yol
açılmayacağından emin olmak üzere
kontrol edilmelidir. Örneğin domestik sıcak
su sistemi, aynı kalitedeki suyla çalışmayan
diğer herhangi amaçlı su sisteminde çok
etkili bir biçimde ayrılmış olmalıdır. Diğer
sistemlerden geri-sifonlama olasılığı
bulunmamalıdır. Böyle bir olasılık bulunan
yerlerde vakum-kırıcılar yerleştirilmelidir.
•Pisliklerin toplanmasına neden olacak
gereksiz boru tesisatı sökülerek sistemden
ayrılmalıdır.
• Bütün mutfak pis su çıkışlarına bir yağ
tutucu sifon yerleştirilmelidir.
• İşgörenler ya da konuklar tarafından ulaşı¬
labilir olduğunda, bahçe sulama vb. işlerde
kullanılan acı-su tesisatı kilit altına alınmalı
(ya da diğer yollarla sistemden ayrılmalıdır).
4. Su Tüketiminin Kontrol Edilmesi
4.1. Mevcut performansı değerlendirilmesi
Oteldeki iş düzeyine ve bulunulan mevsime
göre tüketim değerlerinin ölçülmesine yönelik
birsu-tüketim bilançosu yapılmalıdır. Verimin
ayrıntılı değerlendirilmesinin yanı sıra, otelin
eski performans değerleri ya da diğer otellerin
performansı ile karşılaştırma olmaksızın
enerji bilançosu çok fazla anlam taşımaz.
Eğer tüketim bilançosu bir dizi yıl boyunca
yapılıyorsa, yıllık tüketim baz alınabi¬
lirken diğer otellerle yapılan karşılaş¬
tırma da önemli bir kıstas olabilir. Bu
karşılaştırmayı yapmak için yıllık
tüketim miktarını(C) yıllık temelde
ortalama günlük müşteri miktarını
(G) bilmek gerekir. Müşteri başına yıllık
su tüketira= C/G olacaktır.Bu sayılar ele
alınırken tüketim miktarım etkileyen bazı
faktörler dikkate alınmalıdır. Örneğin,
odadaki bir çamaşırhane su tüketimini % 25
artırır. Diğer faktörler, yüzme havuzu ve
benzeri eğlence etkinliklerinin varlığına bağlı
olarak ele alınır.
Müşteri sayısı tüketim miktarını önemli
ölçüde etkiler. Müşteri sayısı arttıkça daha
fazla su ve enerji gerektiğinden ikisi arasında
doğrusal bir ilişki olduğu söylenebilir. Bunun
yanı sıra otelde hiç müşteri yokken de ortaya
çıkan bir temel su tüketimi bulunur. Su
tüketiminin ölçülme olanağı bulunan yerlerde,
yıllar içerisinde veri toplayarak bu miktarın
belirlenmesi önemlidir. Eğer tüketim
yüksekse, otelde birkaç müşteri varken
tüketimin neden bu kadar yüksek olduğu
araştırılmalıdır.
4.2 Kullanılmayan atık su miktarının
azaltılması
Otellerin kullandığı çok miktardaki su. satın
almalara ödenen paranın önemli bir kısmını
oluşturur. Otelde kullanılan suyun büyük
bölümünün sıcak su olması nedeniyle su
kullanım miktarı ile enerji kullanımı arasında
yakın bir ilişki bulunmaktadır. Buna göre
oteldeki atık su miktarının fazlalığı.
kullanılmadan atılan enerji miktarının
yüksekliği demek olacaktır.
Atık su miktarının azaltılması konusunda
yapılacaklar saptanırken anahtar kavram.
kendilerinin açık onayları olmaksızın
konukların konfor koşullarından önemli
düşüşler yaratılmaması gerektiğidir. Bu
konuda yapılabilecekler özetle şunlardır:
1. Otelde çalışan personelin gereksiz enerji
kullanımına ve atık su miktarının fazlalığına
karşı bilgili olmasını sağlamak, bu personeli
enerjinin verimli kullanımını anlamak,
uygulamak ve korumak yönünde eğiterek bu
çabalara hareket kazandırmak. Oteldeki
ekipman yatırımlarını verimli enerji
kullanımına göre belirlemek.
2. Verim ölçümlerini en çok su kullanan
kazanlar, merkezi su soğutucular (ehiller),
hava yıkama üniteleri temelinde ve standart
bir prosedüre göre yapmak.
3. Her departman için belirli hedefler
koymak ve bunları sonuçları açısından
sergilemek.
4. Otele uygun gelişkin teknoloji belirleyip
kullanmak
5. İç dekorasyon, yapısal değişiklikler ve
eklemelerde hazırlandığı gibi, su
kullanımında da tasarruf projeleri hazırlayıp
uygulamak.
6. Bütün çalışanları iyi bir eğitimden
geçirmek ve bu eğitimi sürekli kılmak.
Yeni bir otelin dizayn aşamasında suyun
verimli kullanımı ilkelerini uygulamaktan
elde edilebilecek olan bir çok yarar
bulunmaktadır. Örneğin kullanılacak su
sıcaklıkları farklı amaçlar için değişik
olacaktır.
Konukların kullanımına sunulan musluk
suyunun diğer amaçlar için hazırlanan su
kadar sıcak olması gerekmezken, çok sıcak
musluk suyunun, kullananı yakması gibi bir
sağlık riski de bulunmaktadır. Her tür sıcak
su sisteminde her biri kendi termostatik
kontrol olanağına sahip bir dizayn biçimi ile
Çizelge 2 Tipik su tüketimi değerleri (m*/ kişi/ yıl)
Performans
Otel türü
İyi
Uygun
Kötü
Çok kötü
Büyük otel( 150 odadan büyük)
<200
230-280
280-320
>320
Orta büyüklükte otel(50- 150 oda)
<160
160-185
186-220
>220
Küçük otel(50 odadan az)
<120
120-140
120-140
>160
IHEl’nın (1993) Çizelge 3.1 ve 3.2 sine dayandırılmıştır
enerji tüketimi azaltılabilir. Diğer önemli bir
faktör de banyo ve duş kafalarında yapılacak
olan seçimdir. Banyolarda, duşlara oranla
çok daha fazla su (böylece daha fazla enerji)
tüketilmektedir.
Bütün odalara hem banyo hem de duş
konulması gerekli midir yoksa bazı odalarda
sadece duş yeterli olacak mıdır? Bu, müşteri
isteklerine önemli derecede bağlı olan bir
husustur. Su basıncının kontrol edilmesi
yoluyla, sadece duş bulunan odalar da bile
önemli bir enerji tasarrufu sağlamak
olanaklıdır.
Yüksek basınçlı su akımlarının bir masaj
etkisi bulunduğundan, yüksek basınçlı duş
kafalarının kullanımı yönünde bir eğilim
bulunmaktadır. Müşterinin buna gerçekten
gereksinimi olup olmadığı, makul bir basınçla
akan ve böylece bir enerji tasarrufu da
sağlayan suyun yeterli olup olmadığı
araştırmalıdır.
Hazırlık çalışmaları sırasında, binadaki bütün
su sistemlerinin tasarım özelliklerine uygun
olarak çalışıp çalışmadıkları kontrol
edilmelidir. Aynı zamanda, bir bina otel
şirketinin eline geçtiğinde, gelirlerin
artırılması için olanak oranında hızlı
işletmeye alınması yönünde güçlü baskılar
bulunur.
Deneyimler, bazı temel sorunları çözümlemeksizin hiçbir işletmenin çalışmaya
başlatılamayacağını göstermektedir. Hazırlık
aşamalarında sorunların yeri saptanmadan
işletmeye alınması durumunda sıcak su ve
bağlı olarak yüksek enerji giderleri
kaçınılmaz olacaktır.
Otelin çalıştığı süre içerisinde su tüketimini
kontrol etmek için yapılabilecek bir çok şey
bulunmaktadır:
1. Bir su tüketim bilançosu yapılarak otelde
suyun en fazla nerelerde kullanıldığı ve
tasarrufun ne gibi alanlarda sağlanabileceği
belirlenmelidir.
2. Domcstik sıcak su kullanımı, müşterilerin
sıcak su tüketimi, soğuk su kullanımı, içme
suyu ve acı su kullanımı birbirinden
ayrılmalıdır.
3. Toplam ve tek tek kullanım miktarları ile
endüstrinin bu konudaki standardları
karşılaştırılarak tasarruf edilebilecek miktar
belirlenir.
4. Olanakların bir özeti çıkartılmalıdır.
5. Analiz, öneri ve değerlendirmelerde
bağımsız bir uzmandan yardım alınmalıdır.
6. Su kullanım bilanço sonuçlan yoluyla,
oteldeki her departman için gerçekçi hedefler
belirlenmelidir.
7. Oteldeki iş görenlerle görüşerek, su
tasarrufunun amaçları, maliyetlere etkisi
çevre üzerindeki sonuçlar anlatılarak elde
edilen sonuçlar gösterilmeli ve kendilerinden
atık su azaltım programına katılımları
istenmelidir.
8. Çalışanların bilgilerini, deneyimlerini ve
bina bilgilerini artırarak katılımları
sağlanmalıdır.
9. Su tasarrufu konusunda işgörenleıin
düşünceleri ve önerileri değerlendirilmelidir.
10-Bir hedef belirleme ve sonuçlan sergileme
sistemi benimsenmelidir.
11. Ekipman m verimli çalıştırılması ve suyun
tasarruflu kullanımı yolu ile sağlanacak
yararları anlayabilmeleri için işgören eğitimi
uygulanmalıdır.
5.Uygulamadan Örnekler
5.1. Ratnada International
Ramada International, yüzme havuzlannda
zehirli olmayan bir iyoıılama yolu ile klorlu
su temizleme yöntemini kullanmaya
başlamıştır. Hong-Kong’ta bu otel tuvalet
rezervuarlarında tuzlu suyu, bahçe sulama¬
sında çamaşırhane ve pis suları arıtarak
kullanmaktadır.
5.2.Regency Inter-Continental Bahreyn
1992’den bu yana Bahreyn’deki Regency
International Hotel çamaşırhane işlemlerinde
çevre korumacılığa uygun hareket etmektedir.
“Yaşam çevrimi analizi" hatırdan uzak
tutulmayarak -ürünlerin içerdikleri yabancı
maddeler, üretim yöntemi ve paketlenmeleri
ve nihai atık durumu açısından değerlen
dirilmesi- aşağıdakiler yapılmaktadır:
• Klorla beyazlatma yerine, çevre açısından
zararlı etkisi bulunmayan oksijenle
beyazlaştırma kullanılmaya başlanmıştır.
• Toz fosfat temelli deterjanlar yerine.
doğada tamamen yok olabilen fosfatsız
deterjanlar kullanılmaktadır. Daha önce
kullanılan bulaşık makinası yerine, daha az
su. deterjan tüketen bilgisayar kontrollü
makinaya geçilmiştir.
5.3. Royal Orchid Sheraton Hotel and
Towers, Bangkog
The Royal Sheraton Hotel and Towers, Chao
Phya nehri kıyısında kurulmuş dünyanın en
lüks otellerinden birisidir. Çevrede birden
gelişen endüstriden kaynaklanan atıklar
nedeniyle nehir kirlenmektedir. Bu nedenle
otel, nehre atılan her damla suyun tasfiye
edilmesine yönelik olarak su tasfiye tesisine
önemli yatırımlar yapmıştır. Otel ayrıca
çevredeki toplumda pozitif bir bakış
geliştirmeyi amaçlamıştır.
Atılan suyun sürekli değerlendirmesi, iki
vardiya olarak çalışan bir mühendisler grubu
taralından yapılmaktadır. Şu anda maliyetleri
artırıp fiyatları yüksekse de, otel yönetimi
bunun imajlarını geliştireceğine ve gelecekte
iş potansiyelini artıracağına inanmaktadır.
Otel çevre loplumunda, çevre ödülünü
kazanmak suretiyle belirli bir fınans temin
etmiş, medya, “Dünyayı kendi ellerimizle
güzelleştirelim"! Lok Suzy Duzy Mue Rao)
adlı televizyon programında kullanılan anlına
sistemlerini ve çevreye duyarlı çalışan oteli
geniş biçimde halka tanıtmıştır.
5.4. Rayman Island Great Barrier Reef
Resort
Rayman Island Great Barrier Reef Resort,
doğal güzelliği olan Barrier Resort’unda
lüks bir otel yaratmak üzere yeniden
örgütlendi. Resort görsel etkileri minimuma
indirmek ve resort’u adanın doğal topog¬
rafyasına uydurmak için geniş bir araziyi
kullandı. Deniz suyu ile ada kaynaklarında
toplanan yağmur suyunu karıştırarak tuz
gideren bir tesis kuruldu. Bu tuz giderme
tesisi otelde elde edilen atık enerjiyle
çalışmaktadır.
Bahçelerin sulanmasında, pis su arıtma
tesisinden alman su kullanılmaktadır. Anıma
tesisinden alınan kuru atıklar, mutfak ve
bahçe atıklarıyla kanştınlarak (gübre) olarak
değerlendirilmektedir.
5.5. Londra Hilton
Londra Hilton aldığı önlemlerle her bir tuvalet
yıkamasında 1 .34 L su tasarrufu sağlamıştır.
6. SONUÇ
İşletme harcamalarında tasarruf sağla¬
dığından ve verimli çalışan bir binada daha
az eleman çalışacağından sonuçla işletmeci
ve mal sahipleriyle yöneticiler yarar sağlar.
Kontrol edilen verimle çalışan otelde
müşterinin yararı ihtiyaçlarının daha iyi
karşılanması yani müşteri memnuniyetidir.
Olaydan işgörenin yaran; güçlenmeleri, moral
kazanmaları ve olaya katılım sağlamalarıdır.
Bütün bunlar işletmeyi daha yüksek bir
prodüktiviteye, büyük bir iş memnuniyetine,
daha az iş kaytarmalarına, daha düşük bir
işçi çıkartma oranına götürür. Su
kaynaklarının azaltılması ve kontrollü
kullanımında çevrenin sağlayacağı yararlar,
daha az su ve enerji kullanımı nedeniyle
atıkların azalması ve nehirlerde kirlenmelerin
düşürülmesidir.
Bütün su kaynaklarının kontrollü kullanılması
ile, ekonomik yararların yamsıra ekolojik
gerekler de karşılanabilmektedir. Su
giderlerinde azalma, atık suyla ilgili
bedellerde sağlanan tasarruflar, hem otelin
mali kaynaklarını hem de su kaynaklarını
korumuş olur. Özellikle çevresel açıdan
duyarlı yerlerde kurulan oteller. Otelin dizayn
ve yönetiminde dikkate alınması gereken
şeyler aşağıdaki gibidir:
• Yer altı sularının mutlak biçimde
korunması
• İçme suyu kalitesinin korunması
• Suyun doğal çevrimini tehlikeli
maddelerden korunması
Bütün işletmeciler suyun çıkartılması,
kullanımı ve pis su tasfiyesi konusunda
uyuşma göstermelidir. Göl, nehir ve
denizlerin korunması için etkili yasal ve
yönetsel düzenlemelere gerek olsa da, otel
işletmelerinin çoğu genellikle minimal yasal
çerçeveden daha yüksek standartlara gerek
duyarlar.
Referanslar:
•Handbook of Air-Conditioning System Designe.
Carriere Corp. McGraw-Hill 1980
•Environmental Management for Hotels, David
Kirk.Butterworth-Hememann, 1996
Nejat Demireioğlu
1968’de Yıldız Teknik Üniversitesinden Makina Mühendisi olarak mezun oldu. Çeşitli
tesisat bürolarında tasarım mühendisi olarak. Tekel ve Karnuısan AŞ.' de soğutucu üretim
departman şefi olarak çalıştı. ABD’de 9 aylık soğutma makinaları kursunu tamamlayarak
halen bulunduğu DEÜ İzmir Meslek Yüksek Okulu İklimlendirme-Soğutma Bölümünde
çalışmaya başladı. Soğutmanın İlkeleri adlı bir yayımı bulunmaktadır.