değerlendirme

Transkript

değerlendirme

FORMATİF
(BİÇİMLENDİRİCİ
DEĞERLENDİRME
Hazırlayan
Dr. Damian Murchan
Dr. Gerry Shiel
Dr. Eda Vula
Arlinda Gashi Bajgora
Vllaznim Balidemaj
Okutman
Lindita Bllaca
Besa Zeqiri
Milazim Avdylaj
Düzeltmen
Anyla Zajmi
Grafik Düzenleme
indesign
İkini baskı
Şubat, 2013
Teşekkürler:
Temel Eğitim Programı, bu kılavuzun gerçekleşmesine katkıda bulunan herkese içtenlikle
teşekkür eder. Eğitim Bakanlığı Değerlendirme, Standartlar ve İzleme Divizyonu; ayrıca kılavuzu
örneklerle ve resimlerle zenginleştiren öncü değerlendirme okulları; mükemmel işbirlikte olan
okul müdürleri ve verdikleri örneklerle okul öğrencilerine özel teşekkürlerini iletir.
Değerlendirmenin öncü okulları: “Hilmi Rakovica”, Priştine; “Dardania”, Priştine; “Abdullah Shabani”,
Mitroviça; ” Beqir Gashi” Malishevë; ”Yll Morina”, Yakova; “Asdreni”, İpek, “Selami Hallaqi”,Gilan;
“Vëllezrit Frashëri”,Lipyan; “Vezir Jashari”,Ferizaj; “Ismet Rraci”, Klina; “Abdyl Frashëri’, Prizren.
İçerik
Hoşgeldiniz ............................................................................................................................................................. 6
Bu kılavuz size nasıl yardımcı olabilir? ....................................................................................................... 7
Kılavuzu nasıl kullanabiliriz ? .......................................................................................................................... 8
Efsane ...................................................................................................................................................................... 8
1. Neden sınıf içinde değerlendirme değişimi gerekmektedir? .................................................... 9
Geleneksel değerlendirme ile 21. yüzyıl değerlendirmesinin karşılaştırması ............................. 11
Öğrenme Değerlendirmesi ile Öğretmenlerin Mesleki Gelişimi .................................................... 14
2. Değerlendirmenin Tanımları ve Türleri ................................................................................................ 15
Değerlendirme nedir? ..................................................................................................................................... 15
Sınıf Değerlendirme Türleri ............................................................................................................................ 16
Öğretmenlerin, Öğrencilerin ve Okul Müdürlerinin Öğretim Değerlendirmesindeki Rolleri . 20
Öğretim için Değerlendirme İlkeleri - ÖiD .............................................................................................. 24
3. Öğretim Değerlendirmesi - Strateji Uygulaması ............................................................................. 25
Öğretim için Değerlendirmenin Özellikleri ............................................................................................. 26
3.1 Öğrenim Hedefleri ................................................................................................................................... 28
3.2 Başarı Kriterleri ........................................................................................................................................... 29
3.3 Geribildirim Bilgileri .................................................................................................................................. 39
3.4 Karşılıklı Değerlendirme ......................................................................................................................... 44
3.5 Öz-Değerlendirme .................................................................................................................................... 47
3.6 Soru Sormada Etkili Stratejilerin Kullanımı ....................................................................................... 53
4. Ders Planlamasının Bileşen olarak Değerlendirilmesi ................................................................. 59
4.1 Dersin Planlaması ve ÖiD entegrasyonu ........................................................................................... 59
4.2 Öğrenim sonuçları ve Kosova Müfredatına dayalı değerlendirme .......................................... 61
Kılavuz terimleri sözlüğü ................................................................................................................................. 63
Kullanılan kaynakğa ve diğer kaynaklar .................................................................................................. 65
FORMATİF(BİÇİMLENDİRİCİ) DEĞERLENDİRME
Hoşgeldiniz
Değerli Öğretmenler
Eğitimciler (Öğretmenler), öğrenciler ve veliler, Kosova’da, öğrencilerin bilgi, beceri ve
yeteneklerinin dış ülkelerdeki öğrencilerinkine benzer ve kıyaslanabilen ortak bir eğitim
sistemine sahip olduğu görüşündedirler. Bu kılavuz, öğrencilerin vizyonlarını geliştirmek amacı
ile öğretmenlere yardımcı olmak üzere hazırlanmıştır.
Araştırma sonuçları, basit stratejilerden oluşan bir öğrenim paketinin öğrencilerin öğrenimini
büyük ölçüde geliştirebileceğini gösterir. Bu stratejiler: öğrenciler ile okullardaki ders saatlerinin
ortak hedefleri; iyi bir başarı modelinin gösterilmesi; geribildirimin sadece not değerlendirmesi
ile değil destekleyici yorumlar ile sunulması; öğrencilerin gelişimlerini değerlendirmeleri
ve öğrenimlerini planlamaları için teşvik edilmeleri şeklindedir. Bu yaklaşım, öğretim için
değerlendirme olarak bilinir. Bu yaklaşımın etkili olmasının en önemli sebebi, öğrencilere
ve öğretmenlere öğrenim sürecinin hangi aşamasında oldukları ile ilgili gerçek bir anlayış
geliştirmelerine yardımcı olmaları ve amaçlarına en iyi şekilde ulaşabilmeleri için hangi aşamaya
gitmeleri konusundaki yardımlarıdır.
Kosova’daki bazı okullarda öğretim için değerlendirme uygulanmaktadır. Onlar eğitim ve
öğrenimde önemli ilerleme göstermektedir. Kosova Eğitim Bakanlığı, bütün okullarda öğrenim
değerlendirilmesinin uygulanmasını istemektedir ve böylece bütün okullarda yüksek kalitede
mesleki gelişim ve destek erişimi olduğundan emin olmak istemektedir.
Bu kılavuz, öğretim için değerlendirme hakkındaki bilgi ve anlayışınızı geliştirmeye ve ders
sırasında öğretim için değerlendirmeyi uygulamanıza yardımcı olacaktır. Bu kılavuz, örnekler
aracılığı ile başarı için nasıl bilgi toplamanız gerektiğinizi, öğretme ve öğrenmeyi geliştirmek için
bu bilgileri nasıl kullanacağınızı ve bu bilgileri eğitim alanında görev alan tüm çalışanlara nasıl
rapor edileceği öğretilecektir.
6
Kılavuz size nasıl
yardımcı olabilir?
Öğretmenlerin eğitimi, Değerlendirme Standartları ve Etik
Kodlarına uygun ve bu projenin çerçevesi içerisinde Eğitim
Bakanlığı ile geliştirilmiştir.
Kılavuz, proje danışmanları Damian Murchan, Gerard Shiel ve Eda Vula tarafından hazırlanan
eğitim/staj materyallerini içerir. Kılavuz, Öğretim için Değerlendirme gibi belirli konularla ilgili,
‘Öğrenme Sonuçlarının Değerlendirilmesinin Geliştirilmesi’ deney projesinde yer alan
öğretmenlerin aktivitelerine bağlı olarak başka materyaller de içerir.
Kılavuz, Kosova’da bulunan öğretmenler ve okul müdürlerinin eğitimi sırasında kullanılması
amacı ile düzenlenmiştir. Bu şekilde, onlar Öğrenme Değerlendirmesi (Formatif Değerlendirme)
ile ilgili değişik stratejilerle ve ayrılmaz bir parça haline gelmiş sınıf içerisindeki düzenli ve günlük
aktivitelerle tanıtılacaklardır. Bu kılavuz, öğretmenleri, üst düzey personeli ve eğitimcileri genel
anlamda birlikte çalışarak sınıf içerisinde değerlendirmeyi, bütün öğrencilerin öğreniminde
yardımcı olacak bir ‘araç’ olarak kullanmaları için hazırlanmıştır.
Bu kitapçık sayesinde sizlerin yapabilecekleri:
Öğrenim için Değerlendirme (ÖiD) ve Öğrenimin Değerlendirilmesi (ÖD) arasındaki
farkı ayırt etmek;
Değişik değerlendirme prosedürlerinin uygulanması sırasında gerekli bilgi ve beceriye
sahip olmak;
Günlük Eğitim sırasında değişik Öğrenim için Değerlendirme stratejilerinin
uygulanması ve
Bütün sınıf/okullarda Öğrenim için Değerlendirmeyi desteklemek
7
Kılavuzu Nasıl Kullanabiliriz?
Kılavuz, pratik problemler ve öğretim aktivitelerinden oluşup, Öğrenim
için Değerlendirme ile ilgili teorik konular içerir. Bu şekilde, kılavuz kolay
kullanılabilir ve katılımcılara/öğretmenlere ve destekleyici gruplara pratik
çözümler sunmaktadır.
Öncelikle, eğitim sistemimizin değişimi için ihtiyacımız olan öğretmenlerin profesyonel gelişimi ve okul
yönetim kadrosu ile iş birliği için gerekli bazı genel bilgiler sunulmaktadır.
İkinci Bölüm, Öğrenim için Değerlendirme (Formatif Değerlendirme) ve Öğrenimin Değerlendirilmesi
(Summatif Değerlendirme) ile ilgili tanımlar içermektedir ve bu iki kavram arasındaki ilişki
belirginleştirilmiştir. Bu uygulamanın niteliği, öğretmenlerin doğrudan yeni bilgi edinmesine ve pratik
uygulamalarda bulunabilmesi için oluşturulmuştur. Bu nedenle, bireysel katılım, çiftler veya gruplar
halinde olan katkısı, bu kılavuzun planlanan faaliyetlerinin ayrılmaz bir parçası olacaktır.
Üçüncü Bölüm, Öğrenme için Değerlendirmenin (ÖiD) temel özelliklerini detaylı bir şekilde inceler.
Ayrıca, sınıflarda ÖiD uygulamasının stratejilerine özel önem verilir. Katılımcılar, staj süresince, pratik
aktivitelerde bulunma şansına sahip olur ve ÖiD’nin günlük eğitim parçası halinde uygulandığı
aktivitelere katılırlar.
Öğretme ve öğrenmenin kalitesini garantileyen en önemli unsurlardan biri şüphesiz sınıfın planlamasıdır.
Dördüncü bölümde, öğretmenlerin ÖiD’ye katılımını oluşturan günlük aktiviteleri ayrıntılı bir şekilde
hazırlanmıştır. Ek bölümler, bu kılavuzun başka bir bölümünü oluşturur ve aynı zamanda eğitim
sırasında da kullanılacaktır. Ek bölümler, öğretmenlerin günlük aktivitelerini planlamalarını (Öğrenme
için Değerlendirme kapsamında) geliştirecek önemli bilgiler dışında, katılımcıların bu eğitim hedeflerine
ulaşmaları için gerekli adımları atmaları için yardımcı olur.
Bu manüel, eğitimi bazı özel ilgi alanı konuları üzerinde odaklamak amacı ile değişik ‘notlar’ kullanır. Bu
manüel Kosova Eğitim Bakanlığı Değerlendirme Standartlarına uygun olarak tasarlandığı için, örnekler
eşliğinde buradaki standartlar ile pratik aktiviteler arasında bir bağ bulunmaktadır. Destekleyici grup,
katılımcılar ve okuyucuların işlerini kolaylaştırmak amacı ile değişik renkli ve biçimli belirli bilgi içeren
‘eğlenceli sınavlar’ kullanılmıştır.
Efsane
Somut örnekler veya okuldan hikayeler
Sınıftaki faaliyetler
Çok önemli
”Değerlendirme standartları”
Asaştırmalardan, linlerden gelen bilgiler vs.
8
1. Neden sınıf içinde değerlendirme
değişimi gerekmektedir?
Toplum içerisindeki yaşanan değişiklikler öğretmenlerin sınıflarda yeni durum ve görevlerle
karşılaşmasına neden olur. Gelecekteki değişimlerden belirsiz, onlar değişik eğitim metotları
ve öğrencilerin öğrenme metotlarına uygun görevler ile karşılaşırlar. Son on yıl içinde, sosyal,
ekonomik ve çevresel değişimler, bilim ve teknolojideki gelişmeleri de kapsamak üzere, okul ile
ilgili her alanda, öğrenci değerlendirmeleri incelenmiştir.
Son zamanlara kadar, öngörülen bir modele dayanarak sınıf değerlendirmesi öğrenim endeksi
mekanizmasının sağlanabilmesi için kullanılmıştır. Öğretmenler öğretir, onlar öğrencilerin belirli
konulardaki bilgilerini test ederler, öğrencilerin başarı oranını ‘testlere’ bağlı olarak değerlendirirler
ve diğer ünitelerle derslere devam ederler. Günümüzde ise, bu metod ile yapılan değerlendirme
eğitim için olan sosyal beklentilerin değişmesinden dolayı soru işaretleri uyandırmıştır. Bilişsel/
kognitiv bilimler öğrenme doğası ile ilgili yeni sonuçlar göstermiş ve öğrenme motivasyonu
değerlendirmesinin geleneksel rolü sorgulanmıştır. Öğrencileri, 21.yüzyılın başarı ve becerilerine
hazırlamak amacı ile 21. yüzyılın değerlendirmesinin kullanımı çok önemlidir.
Kosova Müfredat Programının Yapısı, eğitim sistemi reformlarının yeni çevriminin ana belgesini
yansıtmaktadır. (a) Çocukların geçmiş öğrenim deneyimlerinin, ilgi alanlarının ve fırsatlarının
yansıtılması, (b) anlamlı öğrenim ve (c) öğrencilerin öğrenme deneyimi, değerlendirme ve öz
değerlendirmede bilinçli olma konularında aktif katılımları desteklenmektedir.
KOSOVA MÜFREDAT PROGRAMININ YAPISI
KOSOVA MÜFREDAT PROGRAMI YAPISI
Altı Yeterlik/Beceri
Etkili İletişim
Yaratıcı
Düşünme
Başarılı
Öğrenci
Üretken
Katkı
Sağlıklı
Kişi
Sorumlu
Vatandaş
Müfredat Programı Bölümleri
Dil &
İletişim
Güzel
Sanatlar
Matematik
Doğa
Bilimleri
Toplum &
Çevre
Sağlık ve
Refah
Hayat ve İş
9
Kosova Müfredat ProgramınınYapısı, pratik çalışmaya dayalı öğrenme yoluyla geliştirilen yeterliliğe bağlı
olan bir yaklaşımı desteklemektedir. Bu yaklaşım, okulda, müfredat ile ilgili konuların entegrasyonu,
hayat becerileri, entegre edilen öğrenim, interaktif öğretim ve öğrenim, formatif değerlendirme ve
öğrencileri başarılarının değerlendirilmesi gibi öğrenme deneyimlerinin düzenlenmesinde büyük bir
role sahiptir. Öğrenim için Değerlendirmenin sınıf içinde, belediye ve ulusal düzeyde başarı oranını
artırması için sürekli kullanılması desteklenmektedir.
Sınıf içindeki değerlendirme uygulamalarının çeşitliliği, öğrencilerin değişik öğrenim türleri ile
değerlendirilmeleri sağlamaktadır1.
Aşağıdaki figürde yeterliliğe bağlı bir sistemin nelerden oluştuğunu gösterir: bilgi, beceri, düşünce,
değerler, duygular, rutin vb.
Öğrenme sonuçları
olarak yeterlilikler
Bilgi
Beceriler
Düşünce
Rutin
Değerler
Duygular
Örneğin öğrencilerin tanımlanmış becerilerinin İlköğretim Programı ile bağlantılı olduğunu gösteren
ve ana yeterliliklerin gelişimi için katkıda bulunan bir tabela sunulmuştur. Değişik alanlarda öğretimi
geliştiren programlar, öğrenim, problem çözümü, pratik araştırma gibi metotların uygulandığı
projelere bağlı olarak kullanılan 21. Yüzyıl Değerlendirmesi veya Formatif Değerlendirme öğrencilerin
bu becerilerinin geliştirilmesini amaçlar.
Sosyal beklentiler, öğrenme bilgisi ve motivasyonda değişiklikler öğretmenlerin
öğretim şeklini, öğrencilere neler öğrettiklerini ve özellikle sınıf içinde
değerlendirmeyi nasıl uyguladıklarını etkiler.
Liderlik
Öğretimde
Değişiklikler
Değerlendirme
Öğretmek
1 Kosova Müfredat Programının Yapısı s. 62
10
Müfredat
Teknoloji
Geleneksel Değerlendirme ile 21. Yüzyıl
Değerlendirmesinin Karsılaştırması2
Okullar, 21.yüzyılda her öğrencinin kendi beceri ve çabasına göre geliştirdiği bir öğrenme
şeklini yani bireysel yaklaşım fikrini benimserler. Bu düşünme şeklini benimseyen öğretmenler
öğrencilere yönelik davranırlar. Öğrenci, öğretim sürecinin odak noktasına konur, öğretmen
ise bu bakış açısını yansıtan bir ortam geliştirir. Öğretim ve öğrenimin tamamlayıcı unsuru olan
değerlendirme, öğrencilerin 21.yüzyılda gerek duyulan becerilerine ulaşmaları için kullanılır.
Geleneksel değerlendirme ve 21.yüzyıl değerlendirmesi arasındaki fark aşağıda
gösterilmektedir:
Geleneksel Değerlendirme
21. Yüzyıl Değerlendirmesi
Tanımlı Değerlendirme Süresi.
Değerlendirme süreklidir.
Çoğunlukla yazılı şekilde ve alternatif cevaplar ile
sunulur.
Değerlendirme açık bir biçimde yapılır.
Derece/not sadece bir bilgi kontrolüne dayalıdır.
Değerlendirme birçok şeye dayalıdır.
Değerlendirme araçları farklı normlara tabidir.
Değerlendirme araçları farklı ölçütlere tabidir.
Değerlendirme not/derece ile belirlenir.
Değerlendirme ilerlemeye yönelik belirlenir.
Başarı, belirli zamanda sunulan bilgileri
ezberlemeye bağlıdır
Başarı, uzun süreli işbirliği ve diyaloga bağlıdır
Zekâ, dil ve mantık/matematik becerileri ile ölçülür.
Zekâ, gerçek hayat problemleri çözümü ile ölçülür.
Doğru cevap, öğrencinin çaba ve öğrenme
durumunu doğrular.
Öğrencilerin görüşleri, onların algısını anlamak için
ve bu görüşleri gelecekteki öğrenme içeriklerinde
bulundurmak için kullanılır
Değerlendirme, öğrenme sürecinden farklıdır.
Değerlendirme, öğrenme süreci ile doğrudan
bağlantılıdır.
“Değerlendirmeler ile ilgili görüşler, son yıllarda değişikliğe uğramıştır. Yeni görünümünde,
değerlendirme ve öğrenme bir madalyonun iki yüzüdür... Öğrenciler değerlendirme yaptıkları
zaman, onların öğrenmeleri tam olarak bu değerlendirmeden sağlanır.”
National Research Council, National Science Education Standards.
(Washington DC. National Academy Press, 1996)
2 Metin, Martin ve Jacqueline Brooks tarafından yazılan “Bilginin Peşinde: Yapılandırmacı Sınıf”tan uyarlanmıştır.
11
12
13
Öğrenme Değerlendirmesi ile Öğretmenlerin Mesleki
Gelişimi
Değerlendirme, öğretmenlerin çalışma planlarının, profesyonel aktiviteler
(konseyler) ve okulun profesyonel hizmetlerinin ayrılmaz bir parçası olmalıdır.
Derinlemesine öğrenme ve pratiğin uygulanması özel seminerler ve eğitimlere katılmaktan
çok daha fazlasını gerektirir. Etkili mesleki gelişim, öğretim ve öğrenme sonuçlarını geliştirmek
için, sadece öğretmenlere yapılan basit bir bilgi teslimatı değil, aynı zamanda öğretmenlerin
farklı bağlamlarda ve ortamlardaki devamlı çalışmalarını da dikkate alır.
Mesleki aktiviteler öğretmen ve okul yönetiminin konseyleri, öğrencilerin yararına onların
etkinliğini artırmak için yeni yöntemlere gerek duyarlar. Onlar, bu işbirliğinin ve sınıflarda
ve okulda ‘araştırmanın’ temelinde çalışırlar. Bu işbirliğinin sonucunda, öğretim başarılarının
değerlendirilmesi için ve genel olarak öğrencilerin bilgi, beceri, görüş ve başarılarının
değerlendirilmesi için daha iyi yollar ve bulgular bulunur.
Bütün bilgiler ve bulgular, gelişim ve yıllık okul planlarının birer parçası olmalıdırlar. Bu proje
tarafından desteklenen okul düzeyinde eğitimler, Kosova Müfredat Planlaması, Değerlendirme
Standartları, Değerlendirme Etik Kuralları ve öğretmenler ile çalıştıkları okulların müdürleri
arasındaki işbirliği dikkate alınır.
14
2. Değerlendirmenin tanımları ve türleri
Değerlendirme Nedir?
“… Bir birey veya belli bir grup hakkında kararlar almaya yardımcı olan veri toplama süreci.”
(Salviaand Yssldyke, 1998)
“…öğrencilerin test, sınav, pratik iş değerlendirmesi, sözlü değerlendirme, sınıf
değerlendirmesindeki performansları ve başarılarının bir öğretmen tarafından ölçümünde
kullanılan bir dizi yöntem.” (Gipps, 1994)
”…öğrencilerin nerede durdukları, nerede olmaları gerekli ve oraya nasıl ulaşmaları ile
ilgili kararlar vermek amacı ile öğrenciler ve öğretmenleri tarafından arama ve delillerin
yorumlanması süreci.” (Assessment reform group, 2002)
‘Değerlendirme’ kelimesini duyduğumuzda, aklımıza gelen ilk şey sınavlar, testler, notlar,
stres, başarı veya başarısızlıktır. Bu durumda, öğretim ve öğrenim sürecinden ayrı bir konuyla,
Öğrenimin Değerlendirilmesi (Summatif Değerlendirme), öğrenmeden sonra bizim neleri
başardığımızı gösteren bir süreç ile ilgili olduğumuzu tespit edebilirsiniz.
Diğer taraftan, öğrenim süreci sırasındaki değerlendirme, (Formatif Değerlendirme)
öğretmenlerin ve öğrencilerin kendilerini doğru ve zamanında öğrenme hedeflerine ulaşmak
için yapmış oldukları işleri hakkında bilgilendirir. Bu durumda, öğretmenler, öğretimlerini
öğrencilerin ihtiyaçlarına bağlı olarak uyarlarlar ve öğrenciler kendi öğrenme stratejilerini belirli
amaçlar için belirlerler. Öğrenim için Değerlendirme (ÖiD) olarak bilinen, bu değerlendirme
kullanımı, Öğrenimin Değerlendirilmesinden (ÖD) farklıdır, çünkü toplanan bilgiler öğrencilerin
çalışmalarını geliştirmeye yardımcı olmak için kullanılır ve aynı zamanda onlar yeni bilgiler alır
ve yeni becerilerini uygularlar. Değerlendirmeyi öğretimin ayrılmaz bir parçası olarak gören
öğretmenler, kendi öğrencilerini de bu öğretim sürecinde birer iş arkadaşı olarak görürler.
Değerlendirmenin iki temel nedeni
vardır:
Bütün değerlendirme türleri, Summatif
ve formatif, üç adımdan oluşur:
(1)Öğrenmeye yardımcı olur
- Veri (bilgi) toplamak
(2)Öğrenilenleri ve bu öğrenilenlerin
hangi seviyeye kadar başarıya
ulaştığını rapor eder.
- Toplanan verilere göre hüküm
- Belirli nedenlerden dolayı bilgilerin
kullanılması
15
Sınıf Değerlendirme Türleri
En çok kullanılan iki tür sınıf değerlendirmesi:
• Öğrenim için Değerlendirme - formatif (öğrenme sürecinde ilerlemeyi denetler,
öğrenmeyi kolaylaştırmak için geri-bildirimi sağlar ve öğretimi geliştirir);
• Öğrenimin Değerlendirilmesi – Summatif (Belirli bir görevin, ünitenin, sömestrin veya
okul yılı sonundaki başarılarını notlar ve öğrenci belgesi aracılığı ile tanımlar ve ileriye
dönük öğrenim belirlenir. Bu değerlendirme öğretimin verimliliğini ve öğretim sürecini de
ölçmekte kullanılır).
Öğretim için Değerlendirme (ÖiD)/
Formatif Değerlendirme
Öğretmenler, öğrencileri ile birlikte
yapmış oldukları işleri değerlendirirler
ve bu sonuçların işlerini nasıl
geliştirebileceğini tartışırlar...
Değerlendirme, herhangi bir ders
saatinde – dersin başlangıcında,
bitiminde veya ortasında – yapılabilir.
Öğrenimin Değerlendirilmesi (ÖD) veya Summatif Değerlendirme:
Öğrenciler matematik ödevlerini, başarı testi sırasında yaparlar ve elde edilen sonuçlar onların
ortaokul kayıtları için göz önüne alınırlar.
16
ÖiD ve ÖD, ikisi birlikle uygulandıkları zaman, değerlendirme daha etkili olur ve öğretim ve
öğrenim sonuçları daha başarılıdır.
Genel olarak, Öğretim için Değerlendirme (ÖiD), öğrencilerin öğrendiklerini daha iyi anlamasını
sağlayan ve öğrencilerin öğretim sürecine ne kadar derinden dâhil edileceklerini gösteren bir
sistematik izleme sürecidir. Bu, öğrencileri öğrenme sürecine doğru iter ve onların daha başarılı
sonuçlar elde edebilmeleri için yararlı olan gerekli becerileri kazanmaları için olanak sağlar.
Not: Her değerlendirmede veri toplanmasını içerir, toplanan verilere göre hüküm ve belirli bir
amaç için bu bilgilerin kullanılması (not vermek, öğretim ile ilgili bilgi vermek vs.). ÖiD durumunda,
“hüküm” kelimesini, öğretmenler, öğrencilerin öğretim amaçlarını bildiğini düşünerek kullanılır,
öğrencilerin belli bir işi “ne kadar iyi” başarabileceklerini göze almaz.
Öğretim için Değerlendirme, öğrencilerin öğrenmesine yardımcı olur:
Öğretim amaçlarını
belirlemek (Neleri
başarmalıyız?)
Öğrencilerin, öğretim
amaçlarına ulaşmalarına
yardımcı olur
Öğrencilerin, hedefleri
ile ilgili olarak nerede
durduklarını tanımlama
Biz, bir değerlendirme yaklaşımının diğerine göre daha iyi ya da kötü olduğunu
iddia etmiyoruz: değerlendirme için uyumluluk bu konu ile ilgili ana etkendir.
Notlar:
17
ÖiD ve ÖD’nin Amaçları:
Değerlendirme
Amaçları
Formatif
( ÖiD)
Süreç
Summatif
(ÖD)
Ürün (sonuç)
Öğretimi
geliştirmek ve
ilerletmek için
yorum/Geribildirim
Notun
oluşturulması
- Ne kadar
öğrenildiğine dair
bilgilendirme
Öğretim için Değerlendirmenin hedefleri:
• Öğrenmeyi geliştirmek amacı ile geribildirimi sağlamak;
• İleriki öğretim için öğrencileri motive etmek;
• Ö
ğrencilerin kuvvetli ve yetersiz oldukları konuları belirlemek
(sebepler);
• Öğrencileri gelecekteki mesleklerine doğru yöneltmek;
• Öğrencileri kişisel gelişime doğru yönlendirmek;
• Karar alma süreçlerinde yardımcı olmak, seçmek ve sınıflandırmak;
• E
ğitim sisteminin geliştirilmesi ve reforma yönelik kararların alınması
için gerekli bilgileri sağlamak;
• Eğitim Biliminde araştırma için verilerin sağlanması…
Notlar:
18
Formatif Değerlendirme
Formatif Değerlendirme, geribildirim bilgilerini
toplamak ve ileride bu bilgilerin öğretim ve
öğrenim sürecinin her aşamasında düzeltmeler
yapılarak kullanılır.
Bloom (1969)
Değişik verilerin değişiklik ve düzeltme amacı
ihtiyacı ile gerçekler tarafından keşfedilir.
Değerlendirme, ancak gerçeklere göre hareket
edildiğinde formatif olur.
Black (1998)
Summatif Değerlendirme apo
Öğrenimin Değerlendirilmesi (ÖD)
Summatif Değerlendirme, genellikle bir ünite
veya ders sonunda olan, öğrencilerin neler
öğrendiklerini ölçmeyi amaçlayan veya
öğrendiklerinin ne düzeyde olduklarını belirleyen
ve bazı standartlara dayalı olarak onların
performanslarını değerlendiren toplanmış
değerlendirmeleri ifade eder.
Summatif Değerlendirmenin geleneksel
testlerle aynı olduğunu düşünmemize
rağmen, bu her zaman böyle değildir. Örneğin,
Summatif Değerlendirme, belirli bir süre içinde
öğrencilerin çalışmalarının toplanması gibi bilgi
birikimlerinden türer
National Research Council (2001)
Temel amacı öğrencilerin öğrenmesini dürtmek
amaçlı olan her değerlendirme genellikle resmi
olmayan bir değerlendirme, öğretim ve öğrenim
açısından kısıtlanmış ve bazı öğretmenler
tarafından kendi öğretim yöntemlerine dayalıdır.
Black, Harrision, Lee, Marshall and Wiliam
(2003).
Öğrencilerin yaptığı her şey, grup içinde
tartışma, soruları yanıtlamak, soru sormak, grup
çalışması, ödevlerin teslim edilmesi – öğrencinin
oturma şekli bile, sessiz veya kafası karışmış –
öğrencilerin neyi anlayıp neyi anlamadıkları ile
ilgili olası birer bilgidir.
Öğretimi desteklemek için bilerek değerlendirme
kullanan bir öğretmen, bu bilgiyi alır, inceler ve
nelerin anlaşılıp nelerin anlaşılmadığını keşfedip
gerekli kararı verir.
Öğretmen, periyodik olarak öğrencilerin başarı
ve ilerleme notlarını velilere ve diğer ilgili
kişilere raporlamak amacı ile alır. Öğrenimin
Değerlendirilmesi, kısa veya uzun bir süreden
sonra yapılan değerlendirmeye odaklanır.
Genellikle, öğrencilerin öğrenme sonundaki
değerlendirmeyi, örneğin bir ünite sonundaki
değerlendirme, bir hafta, bir sömestr veya
yılsonundaki değerlendirmeyi içerir.
National Council for Curriculum and Assessment
(2007).
Thompson &Wiliam (2008)
- Formatif Değerlendirme için, öğretmenler veri toplamalı ve öğrencilerin düşündükleri ile
ilgili kanıtları veya çalışmalarının başarılarını yorumlamalı ve sonra bu kanıtları onlarla
ilgili ileriki kararlar için kullanmalıdır. - Öğretmenler toplanmış bilgileri öğretim ve öğrenim
için karar vermek amacı ile kullandıkları zaman değerlendirme formatiftir.
19
Öğretmenlerin, Öğrencilerin ve Okul Müdürlerinin
Öğretim için Değerlendirmedeki Rolleri
Öğretim için değerlendirme (ÖiD), bütün öğretim süreçlerinde gerçekleşir. Bu değerlendirme
etkileşimlidir ve öğretmenler ile birlikte aşağıdaki olanakları sağlar:
• Hedeflenmiş amaçlar ile öğretimin tahmin edilmesi • Öğrencilerin ve belirli çalışma
gruplarının ihtiyaçlarının tespit edilmesi
• Metotların, materyallerin ve kaynakların ayarlanması ve seçilmesi
• Öğretmenlerin değişik strateji ve olanaklarının öğrencilerin başarısı için geliştirilmesi
• Geribildirimin ve öğrencileri yöneltme bilgilerinin sağlanması
Öğretmenler, Öğretim için Değerlendirmeyi öğrencilerin motivasyon ve öğretime bağlılıklarını
yükseltmeleri için kullanırlar.
Öğretim için Değerlendirme, öğretmenlerin her bir öğrencinin öğrenme
sürecinin nasıl olduğu hakkında tam olarak bilgi almasını sağlar.
Öğretmenler, Öğretim için Değerlendirmeyi (ÖiD), öğretim ve öğrenimin tamamlayıcı
birer parçası olarak planlamalıdır.
20
Öğretme
Öğrenme
Öğrenme için
Değerlendirme
(ÖiD)
Öğretmenler, sınıftaki
kültürel havayı
değiştirir ve öğrencilerin
başarılarına odaklanırlar.
Onlar, öğrencilerin neye
inandıklarının doğru
olduğunu gösterir ve
bu verileri onların etkili
ve başarılı bir şekilde
ilerlemelerine yardımcı
olmaları için kullanırlar.
ÖiD döngüsü - öğrencileri, öğrenme amaçlarına yaklaştırırlar...
Öğrenme amaçları
(içerik, beceriler veya
yaklaşımlar)
Öğretmen, öğrencilere
nasıl yardımcı
olacağına karar verir
ve gerekli adımları atar
Öğretmen, öğrencilerin
çalışmaları için en uygun
adımın ne olduğunu
belirler
Ders
faaliyetleri
Öğrenci
Öğretmen, çalışma
için gerçekleri
ve öğrencilerin
amaçlarına dayalı
düşünceleri toparlar.
Öğretmen, öğrencilerin
çalışmaları ile ilgili
gerçekleri anlatır
ve başarılarını
değerlendirir.
21
Öğrenciler, öğrenme için değerlendirmenin merkezinde bulunurlar, çünkü bu değerlendirmede
önemli rol oynarlar. Değerlendirmenin her ‘döngüsünde’ öğretmenler tarafından atılan adımlar,
öğrenciler ile etkileşim sırasında meydana gelir. Öğretmenler, öğrencilerin başarıya ulaştığı süreci
değerlendirir ve amaçladıklarını bilen öğrenciler, anladıklarını bilgi olarak sunarlar. Bir öğrenci
kendini ne kadar fazla değerlendirirse, öğrenme için gelecekteki kararları o kadar fazla verebilmesi
mümkündür.
Diğer taraftan, okul müdürleri, öğretimin yapılandırılması, kaynakların elde edilmesi ve
dağıtılması, öğretmenlerin günlük çalışma kalitesini yükseltebilmeleri için motive edilmesi,
veliler ve diğer ilgili kişiler ile işbirliğinin bütün seviyelerde yapılabilmesi için belirleyici bir rol
oynarlar.
Okul müdürleri…
• Öğretim ve öğrenimi sürekli bağlantılı kılan bir değerlendirme sistemi
geliştirmek için değişik tedbirler alırlar;
• Öğretmenleri, mesleki gelişim ve bilgilerini sistematik bir şekilde
yenilemeleri için desteklerler;
• Okul gelişim planı çerçevesinde belirlenmiş amaçların başarılı bir şekilde
ulaşılmasını sağlamak amacı ile devamlı bir izleme sistemi sağlarlar;
• Öğretim için Değerlendirme sürecinde, öğrencilerin daha iyi başarılara
ulaşmalarına yardımcı olmak için, velilerin de bu süreçte yer almasını
desteklerler;
• Öğrencilerin, okuldaki öğrenme kalitesini yükseltmek için bütün ilgili
kişilerle iş birliğinde bulunurlar.
ÖiD aşağıdakileri sağlar...
Öğrencilere, ilerlemek için... Neyin nasıl yapılacağını anlamaya sürekli katılmak;
Öğretmenlere, öğrencilerin başarılarını iyi bir şekilde değerlendirmek ve bu
değerlendirmeleri gelecek planlaması için kullanmak...
Okullara/Okul Müdürlerine, yönetilebilen ve yardımcı olacak yapılandırılmış bir
değerlendirme sisteminde karar kılmak…
Veliler ve bakıcılara, çocuklarının gelişimleri hakkında ve ne yapmaları
gerektiği konusunda bilgilendirilmeleri, Öğretmenlerini ve onları nasıl
destekleyebileceklerini bilmeleri.
22
ÖiD ve ÖD amaçlarının Özeti
ÖiD
ÖD
Neden değerlendiririz?
Öğretmenlerin, öğrencilerin öğrenme
süreci ile ilgili, gelecekteki adımları
atmasına yardımcı olur
Öğrencilerin öğretim sonuçları ile
ilgili olarak velileri ve diğer ilgili
kişileri bilgilendirmek
Ne değerlendirilir?
Her öğrencinin gelişimi ve öğrenme
sonuçlarına göre müfredata uygun
olarak öğretim gereklilikleri
Müfredata bağlı olan öğrenme
sonuçlarına göre, öğrencinin
hangi öğrenme, beceri ve yaklaşım
seviyesine ulaştığı
Hangi metotlar ile?
Öğrencilerin anlayış ve becerilerini
belirgin hale getiren değişik türlerde
bir dizi metotlar
Urun ve süreci birlikte değerlendiren
değişik türlerde bir dizi metotlar
İzleme doğruluğu ve
sürdürülebilirliği, öğrencilerin
öğreniminin yorumlanması:
Kalite Güvencesi
• öğrenme için detaylı ve anlaşılır;
• her öğrenci hakkındaki geribildirim
bilgileri için detaylı ve doğru notlar
Her öğrencinin ilerideki öğrenimi
üzerine açıklayıcı bilgiler sunmak
Bilginin Kullanımı
• Müfredatın sonuçlarına ilişkin
öğrencilerin nerede durduklarını
kontrol ederek öğretimin sürekli
değiştirilmesi
• Çocuklarının eğitimi üzerine ve
onları desteklemeleri için velilere ve
bakıcılara açıklayıcı bilgiler ve fikirler
sunmak
Doğruluk ve sürdürülebilirlik,
yüksek kaliteli verilere dayalı adil
değerlendirmeler
• öğrenme için detaylı ve anlaşılır;
• adil ve doğru Summatif rapor;
• her öğrencinin öğrenme seviyesini
gösterir
• tartışma veya destek için zemin
sağlamak
• gelecek ile ilgili amaçları belirlemek
için kullanılabilir adil raporlama ve
detaylı bilgi
23
Öğretim için Değerlendirme – ÖiD İlkeleri
2002 yılında, Değerlendirme Reform Grubu3, ortak bir başarı için temel teşkil eden, aşağıda
gösterilen,10 ilkeyi yayınlamıştır:
Motivasyonu
güçlendirir
Etkili bir planlamanın
parçasıdır
Öğrencilerin nasıl
öğrendiklerine
odaklanır
Sınıf içinde uygulama
önemlidir
ÖiD
Öğrencilerin
gelişimine
yardımcı olur
Mesleki beceriler için
temel ilkedir
Öz-değerlendirme
kapasitelerini
yükseltir
Etkileyici ve
yardımcıdır
Herkesin başarılarını
tanımlar
Notlar:
3 www.assessment-reform-group.org.uk.
24
Hedef ve kriter
anlayışını destekler
3. Öğretim için Değerlendirme –
Strateji Uygulaması
Değerlendirme yöntemleri, hedefler ve değerlendirme bağlamına
uygun olmalıdır.
Öğretim ve Öğrenimin bir parçası olarak Değerlendirme
Öğretim için değerlendirme, öğrencilerin sınıf içindeki sonuçlarını yükseltebilmek için değişik
strateji ve yöntemlerin kullanımını kapsar. Öğrenciler öğretimin amacını, bu amaçlara yönelik
nerede durduklarını ve bu amaçlara ulaşmak için neler yapmaları gerektiğini anladıkları zaman,
en iyi sonuçlar elde edilir. Öğretim için Değerlendirme İlkeleri ve Değerlendirme Standartlarına
göre, öğretme ve öğrenmenin bir parçası olan değerlendirme, aşağıda belirtilenleri içerir:
• Öğrenciler ile öğretim amaçlarının karşılıklı olarak konuşulması;
• Öğrencileri, belirli standartların ulaşılmasında, yönlendirmek ve onlara yardımcı
olmak;
• Öğrencileri, öğretimlerini geliştirmeleri konusunda yönlendiren geribildirim bilgileri
vermek;
• Önceki başarıları ile karşılaştırıldığında, her öğrencinin güvenini artırmak;
• Öğrencilerin gelişiminin düzeltilebileceği konularda, ortak bir değerlendirme ve özdeğerlendirmenin kullanılması;
• Değerlendirmenin gözden geçirilmesi ve bilgi yansıtması sürecine öğretmenlerin ve
öğrencilerin dâhil edilmesi.
Öğrenciler, değerlendirme hakkında, neden değerlendirildikleri konusunda ve
sonuçlarının nasıl kullanılacağı konusunda bilgilendirilmelidirler.
Okullar ve öğretmenler, değerlendirmeyi adil, güvenilir ve şeffaf bir sistemde yapmalıdırlar.
Öğrenciler ve veliler beklenen sonuçlar, araçlar, prosedürler ve değerlendirmenin kriterleri
hakkında zamanında ve yeterince bilgilendirilmelidirler4.
Değerlendirme için Etik Kurallar ve Değerlendirme Standartları, okullara sorumluluk ile görevlerini
yerine getirmelerine yardımcı olan iki önemli belgedir5.
4 Kosova Curricula Framework, p. 63
5 http://www.masht-gov.net/advCms/documents/UA_standardet.pdf
http://www.masht-gov.net/advCms/documents/UA_Kodi_i_etik.pdf
25
Öğretim için Değerlendirmenin Özellikleri
Öğretim için Değerlendirme (ÖiD) aşağıdakileri sağlar:
Doğru değerlendirme – standartları bilerek, öğrencilerin çalışmalarını doğru
değerlendirerek ve Kosova Müfredatına göre değerlendirerek;
Adil değerlendirme – kullanılan metotların geçerli olduğunu bilerek;
Güvenilir değerlendirme – değerlendirmenin sürdürülebilir ve bir veri kapsamına göre
sağlanması;
Yararlı değerlendirme – öğrencilerin ilerlemesindeki engelleri tespit ederek ve aynı
bilgileri diğer öğrenme aşamalarının planlanması ve incelenmesi için kullanarak;
Odaklı değerlendirme – öğrencilerin ilerleme sürecinde hangi konularda engellerle
karsılaştıklarını belirli alanlarda konsantrasyon ve adım adım eylemlerle belirleyerek;
Devamlı değerlendirme - okul sırasında, yıllar içinde daha iyi bir transferi sağlayarak.
ÖiD Özellikleri ve Öğretim Stratejilerine göre Uyarlanmalari6
ÖiD Önemli Özellikleri
Öğretim hedeflerini, öğrenciler ile
birlikte paylaşmak
Öğrencilerin amaçladıkları
standartları bilmelerine yardımcı
olmak
Öğretim Stratejileri
• Öğretim hedeflerini, sınıfın başlangıcında ve uygun olduğu zaman,
öğrencilerin anlayabileceği bir dilde, paylaşınız;
• Bu amaçları, soru sorma ve karşılıklı bilgi alışverişi temelinde kullanınız;
• Öğretim başarıları ve öğretim amaçları karşılaştırıldığında, bu bilgileri
sonraki planlanacak adımların bildirimi için değerlendiriniz
• Net başarı kriterlerini verin, bunları öğretim hedefleri ile bağdaştırın ve
tahtaya iyi örnekler yazın;
• Gereksinimini karşılamış çalışmalarını açıklamalar ile öğrencilere
gösteriniz, sunulan çalışma ile ilgili beklentilerinin açıkça sunulmasını
sağlayınız, ilerleme gösteren öğrencilerin çalışmalarını sununuz.
• Öğrencilerin neler öğrendikleri ve öğrenme hedeflerine ulaşmakta ne gibi
zorluklarla karsılaştıkları ile ilgili sorumluluk almalarını sağlamak
Öğrencilerin yaşıtlarının
değerlendirmelerinde yer almaları ve
öz- değerlendirme
• Öğrencilerin, başarıya ulaşmak için nelere odaklanmaları gerektiğini
birlikte çalışarak/ tartışarak,
• Öğrencilerden, düşüncelerini ifade etmelerini isteyin ‘ Bu cevabı nasıl
buldun?’
• Öğrencilere, öğrendiklerini yansıtmaları ve gelecekteki adımlarını birlikte
belirlemeleri için zaman verin.
6 Pedagogy and Practice: Teaching and Learning in SecondarySchools - Unit 12: Assessment for learning. DFES 2004.
Ref: DfES 0435-2004 G
26
ÖiD Önemli Özellikleri
Öğretim Stratejileri
• Geribildirim bilgilerinin sözlü ve yazılı şekilde verilmesi
Öğrencilerin gelecekteki adımları
bilmesi ve bunların uygulanması
konusunda geribildirimin sağlanması
Her öğrencinin çalışmasını ilerletme
şansının olduğunu göstermek
• Öğrencinin, alıştırmaları doğru yaptığını gösteren bilgilerin pozitif
ve yardımcı olmasına dikkat edilmesi, öğrencinin çalışma başarısını
artırması için neler yapması gerektiği ve o çalışmanın nasıl yapılması
gerektiği – gelecekteki adımların öğrenci veya öğrenci grubuna uygun
olup olmadığının tespit edilmesi
• Öğrencilerin ilerlemelerini güvenilirlik ve özgüven aracılığıyla görmelerini
sağlayan küçük adımlar tanımlayın
• Öğrencileri, sınıf içinde düşüncelerini ve nedenlerini ahlaki kurallarına
uyularak anlatmaları için teşvik ediniz
• Öğrenciler ile birlikte onların çalışmalarının yansıtılması, örneğin bir
‘olayın gerçekleşmesinden’ itibaren gelişen adımların birlikte araştırılması
Öğretmen ve öğrencilerin,
değerlendirme bilgilerinin gözden
geçirilmesi ve yansıtılması sürecinde
katılımı
• Nitelikli bilgi verebilmek için uygun görevleri seciniz, (sadece cevapların
düzeltilmesi değil, sürecin de üstünde durulması)
• Öğrencilerin, öğrendiklerini yansıtmaları ve anlamadıkları ve
zorlandıkları konuları tespit etmeleri için yeterli zaman ayırınız
• Planlamayı gözden geçiriniz ve sizin ve öğrencilerin değerlendirme
sonucu olarak görevlerin, kaynakların vs. etkinliğini değerlendiriniz.
Hatırlayınız…
Öğrenimin Değerlendirilmesinin Özellikleri
• Öğrenim hedeflerinin öğrencilerle birlikte karşılıklı paylaşılması;
• Öğrencilere, hedeflenen amaçları bilmeleri için yardımcı olunuz;
• Öğrencilere, nasıl ilerlemeleri konusunda geribildirim bilgileri vererek yardımcı olmak;
• Önceki başarılarına bağlı olarak, öğrencilerin özgüveninin ilerletmek; ortak
başarılarının ve öğrencilerin başarılarının öğretmenlerden ve öğrencilerde yansıması ve
değerlendirilmesi;
• Öğrencilerin, ilerlemeleri gereken konuları keşfetmek amacı ile öz-değerlendirme teknikleri
edinmesi için eğitilmesi; özgüven ve motivasyonun öğretimin temel faktörleri olduğunun
inancı ile onların etkili değerlendirme teknikleri kullanarak geliştirilmesi
Yapılan araştırmalara göre, öğretim süreci ve onun değerlendirilmesine katılan öğrencilerin,
başarı standartları yükselir ve bu öğrenciler öğretimlerinin ilerlemesi için eylemlerde
bulunmaları teşvik edilir. Bu nedenle, öğretmenlerin Öğretim için Değerlendirme özelliklerinin
yerine getirilmesini sağlayan etkili bir strateji kullanmaları çok önemlidir.
27
Öğrenme için Değerlendirmenin altı ana stratejisi:
•
•
•
•
•
•
Öğrenim hedeflerinin karşılıklı paylaşımı (katılımı)
Başarı kriterinin paylaşımı
Geribildirim bilgilerinin verilmesi
Karşılıklı Değerlendirme (yaşıtlar ile)
Öz-değerlendirme
Soru sormada etkili stratejilerin kullanımı
3.1. Öğrenim Hedefleri
Öğretmen tarafından planlanan Öğretim için Değerlendirme (Formatif
Değerlendirme) için bunlara dikkat edilmelidir: öğretimden önce gerekli olan
değerlendirme, amaçların ve kriterlerin öğrenciler ile paylaşılması, sorgulama,
izleme ve karşılıklı değerlendirme süreçleri (başkası tarafından).
Öğrenim Hedefleri
Öğrenme hedefleri, öğrencilerin neler bilmesi gerektiklerini açıklayan, ders sonuna kadar
neler yapabileceklerini anlatan kısa açıklamalardır (ünitenin öğrenilmesi, bir dizi ünitenin ve
alıştırmaların öğrenilmesi). ‘Öğrenme Hedefleri’ öğretmenler için yeni bir kavram değildir.
Öğretmenler, düzenli olarak öğrenme hedeflerini öğretim planlarına yazarlar, fakat bunları
amaçlar olarak adlandırırlar.
Öğrenme Hedefleri, sizin öğrencilerinize neler öğretmek istediğinizi ifade eder. Bunlar, müfredat
öğrenme sonuçları tarafından tanımlanabilirler. Bunlar genellikle tahtaya yazılırlar, birinci kişi
çoğul yazılır ve bu sözle başlarlar:
Bunları öğreneceğiz:
- tekrarlanan toplama ile çarpma işlemi
- ‘dilekçe’ yazma
- grup içinde etkili çalışma
Öğrenme hedeflerinin öğrencilerin daha kolay anlayabileceği basit bir dilde tahtaya yazılması
çok önemlidir. Çünkü öğrenciler, bazen öğrenmeye odaklanmak yerine (amaçlar), yaptıklarını
düşünür ve konuşurular (içerik).
Öğrenme hedefleri, çoğunlukla içeriğe/çalışmaya bağlıdır.
Çoğu zaman, amaç ve içerik, ikisi birlikte, tek bir amaç haline getirilip birleştirilebilir.
28
Örnek: - hesap makinesi ile tekrarlanan toplama ile çarpma
Hangisinin öğrenme amacı ve hangisinin içerik olduğu netleştirildiği zaman, öğrenciler
becerilerini (çarpma) ve içerik değiştiyse (hesap makinesi yerine folyoların veya ‘ezberlemenin’
kullanılması) dönüştürebilirler.
‘öğrenme hedefi, sınıftaki formatif değerlendirmenin ilk aktif öğesidir. Öğrenme
hedefleri olmadan, öğrenciler öğretmenlerin beğenmelerine mahkûmdurlar.’
Shirely Clarke, 2002
Unutmayın!
• Öğrenim hedefleri, dersin başında tahtaya yazılmalıdır (‘fikirlerin sesli olarak
düşünülmesi’ aktivitesi yapıldıktan sonra);
• Öğrenme hedefleri, içerik ve aktivitelerden ayrı tutulmalıdır;
• Öğrenciler, hangi dersi neden öğrendikleri konusunda bilgilendirilmelidir ve
aynı zamanda amaçlar müfredat ve günlük yaşam ile bağlantılı olmalıdır; • Öğrenme hedefleri, öğrencilerin yaş ortalamasına göre uygun bir dilde
yazılmalıdır;
• Öğrenme hedefleri, her öğrenci için aynı olmalıdır.
Öğrenme Hedefleri
İçerik
- tekrarlanan toplama ile çarpma işlemi
Hesap makinesi, sayaç veya başka kaynakların
kullanılması
- ‘Dilekçe’ yazma
Bir gençlik merkezi binası için belediye başkanına
dilekçe yazmak
- Grup içinde etkili çalışma
Gruplar halinde çalışarak, sağlıklı beslenme
konusunda broşür hazırlamak
3.2. Başarı Kriterleri
‘Başarı kriterleri’ kelimesi, ilk olarak İngiltere’de ‘değerlendirme kriterleri’ için eşanlamlı sözcük
olarak kullanılmıştır. Öğrencilere, çalışmalarının (notlar ile) değerlendirildiğini hatırlatmak
yerine, bahsedilen kriterler öğrencilerin başarılı olma becerilerine ve olumlu deneyimlere
yoğunlaştırılmıştır.
Öğrenme hedefleri ‘neyin’ ‘neden’ öğrenildiğini anlamaya yardımcı olurken, başarı kriterleri ‘dersi
öğrendiğimizi ve başarılı olduğumuzu nasıl anlayacağız?’ sorusunu anlamaya yardımcı olur.
Önemli olan, başarı kriterlerinin, öğrencilerin de perspektiflerinden bakıldığında aynı soruya
cevap verebilmesidir: Öğrenme hedeflerini başardığımı nasıl anlayacağım?
29
Öğrenciler ile sadece neyin neden öğrenileceği değil, dersleri öğrenip öğrenmediklerini nasıl
bilecekleri de tartışılmalıdır.
• Öğrenme Hedefleri (Neyi Neden öğreneceğiz?)
• Başarı Kriterleri ( Dersleri öğrenip öğrenmediğimizi nasıl bileceğiz?)
Öğrenme Hedefi
“Ne” ve“Neden”
Başarı Kriterleri
“Başarılı
olduğumuzu nasıl
anlarız?”
Böylece, başarı kriterlerinin kullanılmasının eğitimde, öğretimde ve öğrencilerin kendilerini
ve arkadaşlarını değerlendirmede belirgin bir etkisi vardır.
Şekil.1. Öğrenciler, başarı kriterleri ile çalışmalarını karsılaştırarak birbirlerini değerlendirirler.
‘Bizim için simdi öğrenmek daha kolay, çünkü ne yapacağımızı ve çalışmalarımızı nasıl
bitireceğimizi biliyoruz’
5. Sınıf öğrencisi
Başarı kriterleri, öğrenme hedefleri ile yakından bağlantılıdır. Başarı kriterleri amaçlara ulaşmak
için atılan ‘adımlardır’. Başarı kriterleri, genellikle öğrenciler ile birlikte geliştirilirler. Öğrenme
hedeflerinin ve başarı kriterlerinin öğrenciler ile birlikte tartışılması ve tahtaya yazılması da
önemlidir, böylece bütün çalışma süresince onlara odaklanılır. Başarı kriterleri, öğrencilerin
çalışmalarını, öğrencilerin kendileri veya öğretmenleri tarafından, değerlendirmenin temelinde
işe yarar. Öğrenciler, kendi çalışmalarını ve arkadaşlarının çalışmalarını başarı kriterleri
30
aracılıyla doğru ve adil bir şekilde, başarı kriterleri olmayan unsurları değerlendirmeden,
değerlendirebilirler.
Kriterler aynı zamanda, öğretmenlere ve öğrencilere değil, kriterlere dayanan, öğrencilerin
bağımsız çalışmalarında da yararlı olurlar. Bu, onlara günlük hayatlarında da yararlı olacak
bir değerdir. Başarı kriterlerinin geliştirilmesi sürecinde, ‘son ürün’ değil de ‘özelliklerin süreci’
vurgulanmalıdır.
Sağ tarafta yazılan kriterler, başarı kriterleri değildir, çünkü yazılanlar, başarıya ulasan adımlara
değil, sonuçlara odaklanmışlardır. Sağ tarafta gösterilen kriterler, başarı kriterleridir, çünkü
öğrenme amacına ulaşmak için hangi adımlardan geçilmesi gerektiği yazılmıştır. Eğer öğrenciler
bu adımlara uymuşlar ise, grup içinde etkili bir şekilde çalışmayı öğrenmişlerdir.
• Öğrenme Hedefi:
• Grup içinde etkili bir şekilde çalışmayı öğreneceğiz
• İçerik: Sağlıklı Beslenme üzerine broşür hazırlamak
Başarı Kriterleri/ Başarılı olduğumuzu nasıl bileceğiz?/Öğretmenin istekleri
Başarı Kriterleri
Başarı kriterleri değildir:
• bizim grubumuz, birlikte çalıştı
• bizim grubumuz, bütün kurallara uydu
-herkese ne yapmaları gerektiği ile ilgili rol vermek
- eğer arkadaşınızla anlaşamıyorsanız, nedenini
tartışınız
- öğrencilerin yarısı sağlıklı beslenme ile ilgili
yazmalı; diğer yarısı da sağlıklı olmayan besinler ile
ilgili yazmalı
- beslenme ile ilgili bir makale yazmalı
Öğrenme etkisini artırmak için, başarı kriterleri.
• öğrenciler için belirgin ve anlaşılabilir bir dilde yazılmalıdır;
• her öğrenci için aynı olmalıdır – farklılaşma ve farklı ihtiyaçları olan öğrenciler
için destek aktiviteler ile yapılır;
• Öğrenciler ile birlikte çıkarılmalıdır (yazılmalıdır);
• Müfredat ve teknoloji kullanımı, sosyal olma, kritik ve yaratıcı düşünme
becerileri vs. için kullanılabilir;
31
1. Biyoloji (Bilimleri)
Örnek: biyoloji dersi sırasında, öğretmen, öğrenciler ile birlikte bir video filmi izlerler. Öğretmen,
öğrencilerden izledikleri film ile ilgili ne düşündüklerini yazmalarını ister. Öğrenciler, ‘Drini i
Bardhe’ nehrinin kirlenmesi ile ilgili bir deneme yazısı yazmaya karar verirler. Öğretmen, başarı
kriterlerini aşağıdaki gibi tanımlar:
Kriterler:
Doğal güzellikleri tarif edeceğiz
Nehrin kaynağını tanımlarız
Kirlenmenin durumunu tanımlarız
Vatandaşların yorumlarını değerlendiririz
Nehir kirlenmesinden direk olarak
etkilenen dört sektörü yazınız
Bu kriterlere bağlı olarak, öğrenciler bu konu ile ilgili yazmayı daha kolay bulurlar.
Su Kirlenmesi
Ülkemizde birçok doğal güzellik vardır.
Bu güzellikler arasında, Drini i Bardhe,
birçok turist tarafından ziyaret edilen ve
hayvanları ve bitkileri ile anlatmaya değer
bir güzelliğimizdir. Drini i Bardhe nehri,
Bjeshket e Nemuna dağlarından doğar.
Nehir çevresinde bir gezintiye çıkarsak,
bilinçsiz kişiler tarafından kirletildiğini
görebiliriz. Bazı bölgelerde yaşayan kişiler
kirliliğin köyden geldiğini düşündüklerini
söylemişlerdir. Onların haklı olduklarını
düşünüyorum, ama en azından onlar da
nehri kirletmemek için uğraşmalılardır.
Eğer nehri kirletirlerse, hayvanlara ve
bitkilere, çocukların sağlıklarına ve tarıma
da zarar vermiş olurlar.
32
Tarif et…
Tanımla…
Değerlendir…
2. Matematik
Matematik dersinde Başarı Kriterleri:
Akıl yürütme ve karar verme matematiksel düşünmede önemlidir ve bu yüzden de bunlar başarı
kriterlerine entegre edilmelidirler. Böylelikle, başarı kriterleri sadece algoritma, işlemler ve öğretim
ile ilgili talimatların birer parçası haline gelirler. Örneğin, çıkarma işlemi, iki sayı arasındaki farkı
sayısal ölçekler kullanılarak bulmak için öğrenildiği zaman, başarı kriterleri karar verme ya da
karar verememekten farklıdır.
Algoritma
• Sayısal ölçeğin sağındaki en küçük sayıyı
yazın.
• Diğer son taraftaki en büyük sayıyı yazın.
• En yakin desimetreye gidiniz vs.
‘çalışma kararı’ verilmesi
• Hangi sayıların olduğuna karar verin ve onları
sayısal ölçeğe koyun.
• İki sayı arasındaki farkı doğru hesaplayınız.
• Bir arkadaşınız ile cevapları kontrol ediniz ve
cevapların uyuştuklarından emin olunuz.
Böylelikle, eğer eğitim çıkarma işlemini anlamaya ve sayısal ölçeğin hesaplamayı kolaylaştırması
için kullanımına odaklandıysa, ‘çıkarmayı’ tam olarak anlamış olan öğrenciler, talimatları birer
takip etmek zorunda değildirler. Ama yeni konseptleri anlamakta güçlük çeken diğerleri, bu adim
– adim talimatlardan düşünme becerilerini geliştirmeleri için yararlanabilirler. Böylece, başarı
kriterleri karar alma, kontrol etme ve ya akıl yürütme gibi öğrenim hedefinin tamamlanmasına
yardımcı olan öğelerden oluşurlar.
Eğer öğrenciler, öğrenme hedeflerinde zorluklarla karsılaşıyorlar ise, kriterler listesi ek
gerekliliklerle desteklenir:
• Problemi kendi sözlerinizle anlatın ve arkadaşınıza söyleyin.
• O ana kadar ne yaptığınızı anlatın.
• Problemi küçük adımlara ayırın.
• Size yardımcı olacak bir (model) çizin örnek. (Sayısal ölçek)
• Sizi bir çözüme götürecek ise deneyin! Götürmeyecek ise geliştirmeye çalışın.
Başarı kriterleri ve öğrenim hedefleri öğrenciler için anlaşılır bir dilde, birinci şahısta da yazılabilir.
Örneğin:
En yakınon’akadarbirnumaranınnasılçemberleneceğinibiliyorum, çünkü:
• En yakın on’a kadar giden beş numara numaralı çizgiyi kullanarak çemberledim;
• Numaralın çemberlenmesini birine anlattım;
• Başkası tarafından yapılan çemberlemeyi kontrol ettim ve onunla tartıştım.
33
3. Arnavutça Dil Bilgisi
a) Sınıf öğrencilerinden sonbahar ile ilgili bir yazı yazmaları istenir.
Müfredattan çıkan öğrenim sonuçları: Hiçbir hata yapmadan doğru yazılan belirli konularla ilgili
deneme yazıları.
Müfredattan çıkarılan öğrenim sonuçları, daha basit ve öğrencilere uygun bir dilde yazılır.
Örneğin:
Öğrenme Hedefi: Bugün yazı yazmayı öğreneceğiz. (bu tahtaya yazılır)
İçerik: Sonbahar ile ilgili bir yazı yazılarak (bu tahtaya yazılmaz)
Konu: Sonbahar
Başarı Kriterleri:
• İstediğiniz başlığı seçiniz
• En az iki paragraf yazınız
• Bu kelimeleri kullanınız: Yeşil, doğa, sağlık, hava, kuşlar...
• İmla ve noktalama işaretlerinde dikkatli olunuz
• Manzarayı bir çizim ile gösterin
b) Birinci şahısta yazılan başarı kriterleri örneği. Dilbilgisi dersi (belirteşlerin kullanımı)
• verilen metinde belirteçleri vurguladım
• belirteçleri biçimlerine göre ayırdım:zaman,şekil,miktar,yer
• beliteçleri bir tabelada türlerine göre ayırdım
c) Autobiyografi yazımında başarı kriterleri:
• Birinci şahıs anlatımı ile yazınız.
• Duygularınızı dâhil ediniz.
• Bileşik cümleler ekleyiniz.
• Okuyucuyu etkileyecek bir giriş ekleyiniz.
• En az bir tane ‘karşılaştırma’ kullanınız.
• Mümkün olduğunca fazla detay ekleyerek okuyucuyu ilgili tutunuz.
34
•
Aklınızda bulunsun: başarı kriterleri soru şeklinde oluşturulmaz!
• fotosentez nasıl gerçekleşir? Bu soru bir başarı kriteri değildir.
• bir başarı kriteri aşağıda gösterildiği şekilde oluşturulabilir:
• fotosentezin önemini açıklayınız.
d) kriterlerin yanlış şekilde sunulmasının örnekleri:
e) kriterlerin doğru şekilde sunulmasının örneği:
Öğrenme amacı:
Tek ve çok hücreli organizmalar arasındaki
farkları anlatmak
Başarı kriterleri
- organizmaları hücrelere göre ayır;
-tek hücreli ve çok hücreli organizmalaıi sınıflandır ve adlandır;
- tek hücreli ve çok hücreli organizmalar arasında beslenme ve çcoğalmadaki farkları açıkla;
- tek hücreli ve çok hücreli canlılar arasındaki benzerlikleri belirtiniz.
Başarı kriterleri çoğu kez yazı şeklinde değil, örnek veya modellerle de sunulur. Bir şey tasarlamak
zorunda olan daha okumayı öğrenmemiş öğrenciler ya da yetişkin öğrenciler için de, hem
kriterleri yerine getirmiş bir ödev veya proje hem de kriterleri yerine getirmemiş bir ödev veya
proje görmeleri daha kolaydır. Tasarlayan öğrencilerin anonimlik hakkına saygı gösterilmesi
dışında, tasarım örneklerininin önceki kuşakların öğrencilerinden olması tavsiye edilir.
Notlar:
35
Başarı kriteri olarak kullanilabilen birinci sınıflar için bir örnek
Genellikle öğrencilerin kendilerinden başarı kriterlerinin yazılması istenir. Örneğin: 4. Sınıfta
öğretmen öğrencilerden grup içinde çalışarak gösterilen alanlardan hangisinin çitlerinin daha
ucuz olduklarını kararlaştırmalarını ve sonra başarı kriterlerini yazmalarını ister..
36
Gruplardan biri başarı kriterlerini şu şekilde oluşturur:
• Bir cetvel ile her nesnenin uzunluğunu ölçmem gerekir
• Çevre uzunluğunu öğrenmek için, bütün nesnelerin
uzunluklarını toplamam gerekir
• A şeklindeki bir nesnenin karşılıklı iki ayracı eş ise, her
bir ayracı iki kere çarparak bulabilirim
Daha fazla zaman isteyen ödevler için, öğretmenler çoğu kez bir veya daha fazla başarı kriterleri
içeren bölümler ve bu kriterlere bağlı değişik performans seviyelerin tanımlarını kullanırlar
Aşağıda içinde bir başarı kriteri verilen bir bölüm sunulmuştur ve bu kritere bağlı üç performans
seviyesi açıklanmıştır.
Öğrenme
Hedefi
Ticari amaçlı
balık avının
deniz
alanındaki
etkileri üzerine
bilinçlenme
Ticari amaçlı balık avının
denizalanı üzerindeki
etkisine dair uygun bir örnek
veriniz
Bu örnekle ilgili bir kaç detay
veriniz.
etkisine dair iki veya daha
çok örnek veriniz.
bu iki örnekle ilgili birkaç
detay üzerine tartışınız.
etkisine dair uç veya daha
çok örnek veriniz.
Her örneğin önemli detayları
üzerine tartışınız.
Başarı kriterlerine ve performansın tanımlayıcı bölümüne dayanarak:
• öğrenciler bir ödev veya aktivitenin sonlandırma sürecinde, kendi gelişimlerini
değerlendirecek durumdadırlar
• aynı yaş grupları, arkadaşları bir ödev veya aktivitenin tamamlama sürecinde iken , onlara
önemli noktalar üzerine geribildirim verebilecek durumdadırlar
• öğretmen öğrencilerin çalışmalarını düzeltebilmeleri için geribildirim verebilecek
durumdadır.
7 http://rubistar.4teachers.org/index.php
37
Gösterilen bölüm, bir sunum sırasında kullanılır ve beş kriterden oluşur, bunun dışında
performans ölçümüne bağlı olarak seviyeler sıralanmıştır. Benzer bölümler öğretmen tarafından
değerlendirme, bireysel değerlendirme veya karşılıklı değerlendirme için kullanılabilir.
Öğrencinin adı ___________________________________
38
Hazırlanmıştır
Öğrenci, tamamen
hazırlanmış ve
önceden pratik
yaptığı açıkça
görülmektedir
Öğrenci yeteri
kadar hazırlanmış
görünüyor, fakat
daha çok pratik
yapmaya ihtiyacı var
Öğrenci biraz
hazırlanmış, fakat
pratik eksiği
olduğu açıkça
görülmektedir
öğrenci hiçbir
şekilde sunum
için hazırlıklı
görünmüyor
Anlaşılır
konuşuyor
Bütün süre
boyunca acık ve
net konuşuyor ve
kelimeleri doğru
telaffuz ediyor
Bütün süre
boyunca acık ve
net konuşuyor
(100-95%), fakat
kelimeleri doğru
telaffuz etmiyor
acık ve net
konuşuyor fakat
bazı kelimeleri
yanlış telaffuz
ediyor
Sık sık kekeliyor
veya anlaşılmıyor,
yada birçok kelimeyi
yanlış telaffuz
ediyor
Konunun
dışına
çıkmıyor
Betun süre boyunca
(100%) konunun
içinde kalıyor
Sürenin çoğunda
(99%-90%) konunun
dışına çıkmıyor
Sürenin bir kısmında
(89%-75%) konunun
içinde kalıyor
Konunun ne
olduğunu
anlamakta
zorlanıyor
İçerik
Konuyu tamamen
anladığını
gösteriyor ve
noktadan noktaya
örneklerle
birleştirerek
anlatıyor.
Konuyu iyi
anladığını
gösteriyor ve
noktadan noktaya
birkaç örnekle
sunuyor
Konunun bir kaç
bölümünü anladğını
gösteriyor. Sanki
sadece insanlara
karşı konuşuyor
ama konuyu
noktadan noktaya
açıklamıyor gibi
görünüyor.
Konuyu çok
iyi anladığı
görünmüyor.
Önemli noktaların
hangileri olduğunu
anlamak zor
Duruşu ve göz
teması
Ayakta dik
duruyor, sakin ve
kendine güvenli
duruyor. Bütün
sunum süresince
katılanların gözüne
bakıyor.
Ayakta dik duruyor
ve sunum süresince
herkesin gözüne
bakıyor
Ara sıra ayağa
kalkıyor, dik duruyor
ve katılanların
gözüne bakıyor
Eğri duruyor ve/
veya sunum
süresince
katılanların yönüne
doğru bakmıyor
Heves
Yüz ifadesi ve
hareketleri
diğerlerinde konu
üzerine büyük
ilgi ve heves
uyandırıyor
Yüz ifadesi ve
hareketleri arada
sırada diğerlerinde
konu üzerine
büyük ilgi ve heves
uyandırıyor
Diğerlerinde ilgi ve
heves uyandıracak
yüz ifadesi ve
hareketler kullanıyor
fakat biraz yapay
görünüyorlar
Çok az yüz ifadesi
ve hareketler
kullanıyor. Sunduğu
konu üzerine çok
ilgi toplamayı
beceremiyor.
3.3 Geribildirim Bilgileri
Öğrencilerin başarısının denetlenmesi ve değerlendirilmesi, öğretmen ve öğrenci arasında
gecen öğretim kalitesi, öğrenim ve genel olarak başarılar üzerine yapılan bir çeşit diyalog olarak
görülebilir. Bu karşılıklı iletişim öğrencilerin öğrenim sırasında karsılaştıkları zorlukları belirleyen
bir geribildirimi sağlar, ancak bu bilgi aynı zamanda, zorluklara sebep olan nedenlerin ortaya
çıkmasını sağlar. Geribildirim bilgileri öğrenme sürecinin çok önemli bir parçasıdır. Onlar
öğrencilerin doğru yolda olup olmadıklarını bilmelerine izin veren mekanizmalardır. Geribildirim
bilgisi bir ilsem veya faaliyetin sonucu için reaksiyondur.
Öğretmen öğrenciye düzeltme amacı ile geribildirim verirken.
öğrenim değerlendirmesinde,uygun görevler, sadece doğru cevap üzerine değil,
işlemin üzerine vurgu yapan bilgilerdir.
Geribildirim bilgisi ne zaman verilir?

öğrenciler belirli bir görevi yaparken;

öğrenciler görevi sunarken;

görevin bitiminden sonra.
Araştırmalar öğrencilerin endişeli
olduklarında zorluklarla çalıştıklarını
gösterir. Geribildirim verirken
olumlu etkiye sahip olmak amacıyla
, öğrencinin duygusal durumuna
öğretmen tarafından dikkat edilmesi
önem taşımaktadır.
Geribildirim bilgisi doğru zamanda, yani öğrenci için gerekli olduğunda etkilidir.
39
Geribildirim bilgilerinin özellikleri:
• geribildirim bilgisi tanımlayıcı olmalıdır
• geribildirim bilgisi doğru ve odaklı olmalıdır
• geribildirim bilgisi genelleştirilmiş değil, belirli olmalıdır
• geribildirim bilgisi ölçülü olmalıdır
• geribildirim bilgisi bireyselleştirilmiş ve öğrenci için olumlu yönde olmalıdır
• geribildirim bilgisi öğrenciye tepki imkani vermelidir
Geribildirim bilgileri nasıl verilir?
sözlü;
yazılı;
işaret ederek/ yüz ifadesi ile ...
Geribildirim bilgileri sözlü verilirken olumlu olmalıdır- öğrenci tarafindan yapılan çalışmayı ve
elde edilen sonuçları kabul etmeli; geliştirici olmalıdır – öğretim ve öğrenim için somut yönelim
sunmalıdır. Geribildirim bilgileri başarı kriterleri ve öğrenim amacı yönünde verilmelidir.
Geribildirim bilgileri, bölümlerle de verilebilir. Bölümler, öğrencilerin kendi yanlışlarından
öğrenmeleri ve kendi bilgi, yetenek ve çalışmalarını değerlendirmeleri için çok iyi bir araçtır.
Örnekler:
Beden eğitimi öğretmeni, çesitli öğrenci faaliyetlerini kayıt ettikten sonra, bütün öğrencilerle
bunlar üzerine tartışır ve herbirine tek tek bir sonraki girişimlerinde performanslarını düzeltmeleri
için geribildirim bilgisi verir.
Beygir atlaması
Leonita‘nin fotoğraftaki konumuyla
atlamanın tüm aşamalarını başarıyla
aştığı görülmektedir (atılganlık, itmek,
eğilmek, geçmek ve atlamak). Bacakları
yeterince açık (sağ bacağı diz eklemi
üzerinde biraz bükülmüş ve sağ ayak
parmaklarının uçları daha gergin
olmalı), vücudu iyi, kafa öne iyi bakıyor
saçları için uyarı, çünkü görünümünü
engelliyor), elleri iyi, dirseği eklem
üzerine eğilmiş, sağ eli dışında
40
‘Fotoğraf makinesinin kullanımı (statik egzersiz için) ve flip kamera (dinamik egzersizler için). ÖiD için
çok etkilidir. Öğrencilerim ve ben, herkesin performanslarını analiz etme imkanına sahip oluyoruz ve
diğer sunumları geliştirmek amacı ile geribildirim bilgileri veriyoruz.’
Iliri, bir öğretmen
Sözlü geribildirim değişik amaçlar için kullanılır:
Bir yanlışın düzeltilmesi
Bir görevin sunumu
Değerlendirme, takdir etme
Ek açıklamalar
Öğrenme ve aktivitenin yönelimi
Doğrulama ve devam eden öğrenme
İlerideki adımların açıklanması
Yansımanın teşvik edilmesi
Öğrenme stratejisi üzerinde yoğunlaşma...
Yazılı geribildirim bilgilerinin örnekleri:
Geribildirim bilgisi, öğretmen tarafından iki renk ile işaretlenir. Mavi renk, öğretmen öğrencinin
çalışmasını takdir eder, kırmızı renk ise düzeltmek amacı ile öğrencinin ‘hatalarını’ gösterir.
Su Kirlenmesi
Ülkemizde birçok doğal güzellik vardır. Bu güzellikler arasında, Drini i
Bardhe, birçok turist tarafından ziyaret edilen ve hayvanları ve bitkileri ile
anlatmaya değer bir güzelliğimizdir. Drini i Bardhe nehri, bjeshket e nemuna
dağlarından doğar. Büyük harflerin kullanımına dikkat ediniz
Nehir çevresinde bir gezintiye çıkarsak, bilinçsiz kişiler tarafından
kirletildiğini görebiliriz. Bölgede yaşayan bazı kişiler kirliliğin köyden
geldiğini düşündüklerini söylemişlerdir. Onların haklı olduklarını
düşünüyorum, ama en azından onlar da
nehri kirletmemek için uğraşmalılardır.
Eğer nehri kirletirlerse, hayvanlara
ve bitkilere, çocukların sağlıklarına, ve
tarıma da zarar vermiş olurlar.
Dikkat: Doğal güzelliklerin
tanımlanmasına başlangıçta çok iyi
başlamışsın. Ama su kirlenmesinin
aktüel durumuyla ilgili ve direk olarak
etkilenen sektörler ile ilgili de bir
şeyler yazman gerekirdi
41
Genç yaştaki öğrenciler için, geribildirim bilgileri, işaretlemeler aracılığı ile de verilebilir ‘ ArtıEksi-!’ veya renkli kodlar ile.
Daha az
Daha çok
Tanım
Etkisiz geribildirim bilgileri
‘İyi çalışma’
‘Çok iyi
‘Daha iyi yapabilirsin’
‘Daha fazla girişime ihtiyaç var’
Yargı
Düşünce
Övgü
Değerbilirlik
Etkili geribildirim bilgileri
‘‘İlk paragrafta, konu ile ilgili çok iyi bir bağlantı
yapmışsın. Fikrini, metinden en az üç bilgi ile
desteklemeye çalış’
‘ Kuruluşun çok iyi, ama silgi kullanırken dikkatli ol
Yazılı geribildirim bilgisi not aracılığı ile de verilebilir; not ve yorum ile birlikte veya sadece yorum
ile yapılabilir. Yapılan araştırmalara göre, sadece yorum ile yapılan geribildirim, öğrencilerin
gelişimi ve başarılarının yükselmesi için daha etkilidir.
42
Not ile yapılan geribildirim, öğrencinin gelişiminde etkili olmaz, çünkü öğrenci sadece notu
ile ilgilenir ve yorumları görmezden gelir. Verilen notu, başka sınıf arkadaşları ile karsılaştırır ve
yazılan yorumlara önem vermez. Ama geribildirim sadece yorum ile yapılırsa, öğrenci yapılan
yorumun içeriğine odaklanır ve başarılı olma yönünde çalışır. Araştırmalara göre, (Black & William,
1998), sadece yorum ile verilen geribildirim, öğrencilerde ilerleme gösterir:
• Not ile değerlendirme, başarıda ilerleme göstermez
• Not ve yorum ile değerlendirme, ilerleme göstermez
• Sadece yorum ile değerlendirme, % 30’a kadar ilerleme gösterir
Ancak, her zaman sadece yorum kullanarak geribildirim yapmak gerekli değildir, bu sadece
ÖiD’nin, öğrenme sürecinin geliştirilmesi için yavaş yavaş teşvik edilmesi gereken bir stratejisidir.
Böylece, sadece bu strateji değil, bütün ÖiD stratejileri, öğretmen, öğrenci ve velililer alışana
kadar sınıflarda yavaş yavaş sunulmalıdır. Başlangıçta, öğretmen ayda bir kere olmak üzere yorum
ile yapılan değerlendirmeyi öğrencilere uygulamalıdır. Öğretmen, ileride, bu stratejinin daha sık
uygulanması ile devam edebilir.
Araştırmalar, motive olan ve kendine güveni olan öğrencilerin, daha başarılı olduklarını gösterir.
Ancak, ‘pozitif’ geribildirim dışında, yanlışlar da gösterilmelidir (düzeltilmeleri için).
Sınıf arkadaşına, geribildirimde bulunan bir öğrenci
43
3.4. Karşılıklı Değerlendirme (Birbiri ile)
Araştırmalar, karşılıklı değerlendirmenin oldukça verimli olduğunu gösterir. Öğrenciler, yapılan
çalışmalarının arkadaşları tarafından değerlendirilmesi sırasında, öğrenme hedefleri ve başarı
kriterleri ile ilgili fikirlerini geliştirirler. Bu değerlendirme türü, çok dikkatli bir şekilde uygulanmalı
ve öğrencilerin başarıları, başkalarının başarıları ile değil, önceki başarıları ile karsılaştırılmalıdır
Karşılıklı değerlendirme sırasında uyulması gereken kurallar8:
•
•
•
•
•
•
•
•
Dinlemenin önemini hatırlayınız
Başkası konuşurken, sözünü kesmeyiniz
Açıklamalar için soru sorunuz, acele etmeyiniz
İş arkadaşlarınızın çalışmalarına saygı gösteriniz
Pozitivizm ve cesaretlendirme ile başlayınız
İş arkadaşınızın nasıl ilerleyeceği konusunda acık olunuz
Dürüst olunuz, ama aşırı eleştiriden kaçınınız
Adil olunuz ve dürüstlüğe saygı gösteriniz
Karşılıklı Değerlendirme Yöntemleri:
1. Yazmayı geliştiren kısa toplantılar
Öğrencilerin kısa çalışmalar yaptıkları dersler için uygundur (Dil Bilgisi, Tarih, vs.). Deneme yazıları
için, kısa toplantılarda öğrencilerin yarısı kendi sıralarına otururlar. Diğer yarısı ise, her 5 dakika
içinde, sıraları değiştirerek otururlar. Bu 5 dakika süresince (kısa toplantı süresi), her yer değiştiren
iş arkadaşı yerinde oturan iş arkadaşının yanına oturur. İş arkadaşları yorumlar yapar ve duydukları
yada gördükleri ile ilgili geribildirim bilgileri verirler. Dersin sonunda, her öğrenci, kendi çalışması
konusunda değişik fikirlere sahip olur.
Bu yöntem, en zayıf öğrencilere yardımcı olabilir, çünkü onlara daha iyi yazılmış deneme yazıları
örnekleri görme sansını verir. Diğer öğrenciler ise, çalışmalarını daha da geliştirmek için neler
yapmaları ve nasıl müdahale etmeleri gerektiklerini düşünürler. (Smith, 2008).
Kısa toplantı sırasında, bir öğrenci çalışma arkadaşının çalışmasını değerlendirir ve yazma
yöntemlerini nasıl geliştireceğini gösterir
8 Bu kurallar, her karşılıklı değerlendirme sürecinden önce öğrencilere açıklanmalıdır.
44
2. İki yıldız ve bir dilek – olumlu ve gelişen bir yapı sağlar ve öğrencilere birbirlerinin çalışmalarını
değerlendirmelerine ve raporlamalarına yardımcı olur.
- Bireysel çalışmalardan sonra, öğrenciler, birbirlerinin çalışmalarındaki yanlışları
bulmak için görev değiştirirler;
- ‘Müfettiş’ (Müfettiş öğrenci), iki olumlu öğe/fikirleri (yıldızlar) belirler ve düzeltmeye ve
daha fazla geliştirmeye ihtiyacı olan bir başka çalışma/görevi (dilek) belirler.
- Sadece bir yıldız olabilir (veya iki taneden fazla yıldız), veya öğrenciler yapılan
çalışmadan memnunlar ise, dileğe gerek yoktur.
- Yıldız ve dilekler ile iletişim yazılı, sözlü veya başka bir şekilde yapılabilir (çizim, resim,
vs...)
Not: Bu yöntem, öğretmenler tarafından da, öğrencilere çalışmaları hakkında geribildirim bilgileri
verdikleri zaman veya öğrenciler çalışmalarını değerlendirdikleri zaman öz-değerlendirme olarak
kullanılabilir.
Lütfen bir dahaki sefere, kriterler bölümüunki
dikkatlice doldurunuz..
Önek kelimelerinin oluşturulması konusunda
dikkatli olun..
Sınıf Çalışması
Öğrenme Hedefi: Kelimenin bileşenlerini,
öneklerini ve soneklerini bulmak
Kriterler:
1. Kelimenin köklerini bulmak: Geçici, Yön, Kışa
Hazırlamak
2. Öneklerin yardımı ile –siz, kelimenin zıt
anlamını gösteren kelimeleri bulmak : kapatmak,
dikmek, bükmek, örmek, yöneltmek
3. Soneklerin yardımı ile –cı, -ist vs isim
oluşturmak.
1. Geçmek, yönlendirmek, kışa hazırlanmak *
2. Açmak, yırtmak, gevşetmek, dikmemek,
yönlendirmemek ♥
3. Gözlükçü, gözcü, artist *
Arta Jashari
‘ İki yıldız ve dilek’ yöntemini kullanarak yapılan Öğretim Değerlendirmesi
45
3. Uçuş Öncesi Kontrol9 – öğretmene denetim için gönderilen çalışmanın, başarı kriterleri için
gerekli minimum standartları yerine getirdiğini gösteren bir yöntemdir.
- Öğrenciler, birbirlerinin ödev/çalışmalarını değiştirirler ve kriterler listesine uyarak
birbirlerinin ödev-çalışmalarını karşılaştırırlar;
- Müfettiş öğrenci, temel unsurların arkadaşlarının çalışmalarında bulunduğundan emin
olmalıdır;
- Müfettiş, arkadaşının çalışmasını yargılamamalı, ama ona neleri unuttuğunu yada
nelerin eklenmesi gerektiğini raporlamalıdır;
- Öğrenci – yazar, yanlışlarını düzelttikten sonra görevi başkasına devreder.
Öğrenciler, ‘uçuş öncesi kontrol’ yöntemi ile sınıf arkadaşlarının çalışmalarını değerlendiriyorlar
9 ‘Uçuş öncesi kontrol’ yöntemi, pilotlar tarafından, uçuştan önce erseyin hazır olduğunu kontrol etmekte kullanılır.
46
3.5. Öz - değerlendirme
Öz-değerlendirme, Öğretim için Değerlendirme – ÖiD’nin önemli bir parçasıdır. Bir öğrenci, anlık
bilgisini, öğrenim sırasındaki hatalar ve yanlışları değerlendirdiği zaman, kendisini geliştirmek
için ne yapması gerektiği ile ilgili daha iyi bir fikre sahip olurlar.
Öz- değerlendirme süreci sırasında, öğrencinin bilmesi gerekenler:
• Çalışmalarını analiz etmek
• Çalışmaları ile ilgili bir sorun yaşadıkları zaman, destek istemek
(öz-güvenlerini etkilemeden)
• Çözülmemiş ödev/problemleri düzeltmek için yeterli süreyi
kullanmak
Öz- değerlendirme Yöntemleri
1. Trafik Işıkları öğrencilerin kendileri ile ilgili yanlışları görebilme veya bir konu/ödev ile
ilgili anlamadıklarını görebilmeye yardımcı olan çok etkili bir yöntemdir. Aynı zamanda,
öğretmene her öğrenci için bireysel olarak bilgi iletilmektedir.
- Öğrenciler, ellerinde üç tane farklı renklerde kâğıt tutarlar (kart): yeşil – Anladım, sari –
Emin değilim, kırmızı - Anlamadım. Öğretmenler soru sorduğunda, bu kartlardan birini
kaldırırlar;
- Bu yöntem, sadece ders basında değil, değişik aşamalarda ders süresince kullanılır;
- Öğretmen, öğrencilerden geribildirim bilgilerini aldığı zaman, dersi anlamayan öğrenciler
için ne tür ek aktivitelerde bulunması gerektiği ile ilgili emin olur (veya dersi anlayan
öğrencilerin dersi anlamayan öğrenciler ile birlikte çalışmalarını ister) ;
- Renkli kâğıtlar yerine (kartlar), başka işaretler de kullanılabilir (gülen yüz/ üzgün yüz ya
da 3.2.1 sayıları):
Notlar:
47
3
Çok iyi anlıyorum ve
başkalarına da anlatabilirim.
2
Anlıyorum, ama daha fazla
açıklamaya ihtiyaç duyuyorum
1
Anlamıyorum ve açıklamalara
ihtiyaç duyuyorum
Öğrenciler, ‘trafik ışıkları’ taktiğini kullanarak kendilerini değerlendiriyorlar.
48
2. Biliyorum/bilmek istiyorum/öğrendim (B/B/O) kendini kontrol etmeyi öğrenmeye ve
anlamaya yarayan bir yöntemdir. Dersin başında, öğretmen tahtaya üç sütunlu bir tablo çizer:
- Öğrencilere, birinci şutuna belirli bir ders ile ilgili bildikleri her şeyin listesini yapmaları
istenir, ikinci şutuna bu ders ile ilgili daha neleri bilmek istediklerinin listesini yapmaları
istenir;
- Konu ile ilgili bilgiler alınır (bir kitaptan, öğretmenin anlattıklarından, bir videodan veya
başka bir şekilde);
- Alınan bilgiler analize edilir ve yöneltilen sorular ile karsılaştırılır.
- Son olarak, öğrenciler öğrendiklerini yazarlar.
- Öğretmen, cevapları öğrenciler ile birlikte tartışır, belirsiz konular ile ilgili daha detaylı
açıklamalar yapar ve gelecekteki öğrenme süreçlerini planlar.
Sınıf öğrencilerinin, Hayat Bilgisi dersinde “Biliyorum/bilmek istiyorum/öğrendim”
yöntemini kullanıyorlar.
49
FORMATİF(BİÇİMLENDİRİCİ)
VLERËSIMI
FORMATIV
DEĞERLENDİRME
Öz - değerlendirme
Yeşil
Sarı
Kırmızı
Metnin içeriğini
çıkarın ve yazın
Metnin birçok
içeriğini çıkardım ve
yazdım
Metnin içeriğindeki
bazı konuları
çıkarttım ve yazdım
Metnin içeriğinden
çok az çıkarttım ve
yazdım.
Metne uygun bir
sahne çizin
Metne uygun bir
sahne çizdim
Metne biraz uyan bir
sahne çizdim
Metne uygun sadece
bir tane sahne
çizdim.
Metindeki karakterleri adlandırın
Metindeki
bütün karakterleri
adlandırabilirim
Metindeki karakterleri adlandırabilirim,
ama kafam karışıyor
Bir tanesi
dışında, metindeki karakterleri
adlandıramıyorum
Sınıf öğrencisinin, tablo kullanarak, yaptığı öz-değerlendirme
3. Puan listelerinin oluşturulması ve kullanılması
- İlk adım: öğrenciler bir ödev yapar, örneğin sanatsal bir çalışma yapmak veya bir
projeyi bitirmek;
- Öğretmen, öğrencilerden bir puan listesi hazırlamalarını ister;
- Öğrenciler, çift veya gruplar halinde yaptıkları ödev için puan listelerini kullanırlar;
- Öğrenciler, puan listesinin kullanımından neler öğrendiklerini sınıfa sunarlar.
Notlar:
50
FORMATİF(BİÇİMLENDİRİCİ)
VLERËSIMI
DEĞERLENDİRME
FORMATIV
51
4. Öğretim için Değerlendirmede Dosyanın Kullanımı (portföy)
(Portföy) dosyası nedir?
… . Belirli bir alandaki öğrenmede, öğrencilerin gösterdikleri çaba, ilerleme ve
başarılarını gösteren, öğrencilerin çalışmalarından tasarlanmış bir ‘toplama/
koleksiyon’. Öğrencinin katilimi ile bu dosyanın (portföy) içeriğinin seçimi, seçim
talimatları ve değerlendirme kriterleri bu ‘koleksiyonda’, öğrencilerin hak ettiklerini
ve kendini yansıttıklarının kanıtını göstermek için toplanmalıdır’.
Arter&Spandel, 1992 (32)
... ‘delil parçalarından’ oluşur. Deliller ne kadar uygunsa, öğrencinin bir öğrenme
alanındaki başarı düzeyi o kadar değerlidir’.
Forster & Masters, 1996 (2)
ÖiD için dosya kullanımı (portföy) neden önemlidir?
-
-
-
-
Bu, öğrencinin doğru ve özetlenmiş bir portresini gösterir;
Daha kaliteli çalışma seçimi için öğrencinin karar alma becerisini gösterir;
Öğrencilerin ‘değişikliklerini’ gösterme şansı verir, örnek: çok zeki, kültürel değişiklikler vs;
Öğrencilerin, yansımalarına bağlı olarak, artısını gösterir - ilerleme ve öğrenme sürecindeki
zorluklar;
- Öğretim için değerlendirmeyi katarak, öğretimi geliştirir;
- Öğrencinin, öz-değerlendirme için sorumluluğunu artırır.
ÖiD için dosya kullanımı (portföy) neden önemlidir?
• Dosyanın amacını belirleyiniz (portföy);
• Beklenen sonuçlar belirleyiniz ve bu dosyanın (portföy) bu sonuçların sunumunda nasıl
kullanılabileceğini belirleyiniz;
• Öğrenciler ile işbirliği yaparak dosyanın (portföy) içeriğini belirleyiniz ve şans veriniz;
• Öğrencilere, yansıtma ve öz-değerlendirmeyi yapmaları için zaman veriniz.
52
3.6 Soru sormada etkili stratejilerin kullanımı
Sorular ve soruların seviyeleri, sadece Öğretim için Değerlendirmede değil, Öğrenimin
Değerlendirilmesinde – not vermede - de çok önemlidir. Araştırmalar şunu gösterir:
Öğretmen, ortalama olarak bir soru, hatta bir dakikada iki soru, sorabilir, bu bir
günde yüz tane soru ve bir okul yılı süresince binlerce soru anlamına gelir(Wragg,
1997);
İlerleme ve anlama denetimi sırasında öğrencilere soru soran öğretmenler,
öğrencilerin daha fazla öğrendiklerini kanıtlamıştır (Harris, 1998);
Soru sormak ‘soruların öğrencileri değerlendirmede kullanıldığı zaman onların
en yüksek standartlara ulaşmalarını sağlayan ve düşünme becerilerini zorlayan
en önemli bireysel faktördür’ (Ofstend, 1996).
Farklı düşünme seviyeleri gerektiren soru sorma10 Öğretim için Değerlendirmede kullanılan bir
araçtır. Bu durumda, öğretmenler:
Öğrencilerin neler bildiklerini, neleri anladıklarını ve neleri yapabildiklerini anlamak
için soru sorarlar;
Öğrencilerin neler bildiklerini, neleri anladıklarını ve neleri yapabildiklerini anlamak
için cevapları incelerler;
Öğrencilerin ne gibi yanlış düşüncelere sahip olduklarını ve bunların düzeltilmesi ve
etkili öğrenim yönünde soru sorarlar;
Öğrencilerin cevaplarını kullanarak eğitim ve öğretimi geliştirme üzerine çalışırlar.
Örnek:
1. Öğretmen, öğrencilerin asal sayıların özelliklerini bilip bilmediklerini öğrenmek istiyor. Eğer
‘7 sayısısi bir asal sayı mıdır?’ sorusuna “evet” cevabini alıyorsa, bu öğretmenin öğrencinin
asal sayılar ve özellikleri ile ilgili bilgisini doğru değerlendirmesine yardımcı olmaz (sadece
iki tane bölüneni olduğunu, 1 sayısı ve kendisi).
2. ‘’Kırık Nisan’ kitabinin yazarı kimdir?’ sorusu da, öğretmenin öğrencinin kitabın yazı stili ve
yazarın aktiviteleri hakkındaki bilgisini değerlendirmesine yeterli değildir.
10 Musai B. : Öğretim Metodlari, Tiranë, 2003;
53
Öğretim hedeflerinin daha yüksek bir düzeyde denetilmeleri için, soruların da bu
yönde yapılması daha yararlıdır. Kitapta veya öğretmen tarafından anlatılmış bir
konu hakkında soru sormak yerine, verilen bilgi ile ilgili bağlantılı bilgi istemek,
soru sormak yöntemi ile daha kolay yapılabilir. (Linn & Miller, 2005)
Sorular ve Türleri
Soruların ve soru sorma yöntemlerinin birden fazla değeri vardır. Öğrencilerin
düşünme becerilerini teşvik etmek için, öğretmenin sorduğu soruların seviyesini
göz önünde bulundurmak çok önemlidir. Eğer soruların hepsi bilgi seviyesinde
ise, düşünme çok az veya hiç gerçekleşmez. Mekanik ve sürekli tekrarlama,
öğrenilen yeni terimler için, kurallar için, formüller için veya değişik örnekler
vermek için çok önemlidir. “Nasıl...? Neden...? ve Ne...?” ile başlayan yüksek
seviyeli sorular genellikle öğrencilerin düşünmelerini ve düşündüklerini
yansıtmalarını gerektiren soru türlerindendir.
Değişik düşünme seviyelerine uygun soru sorma –Bloom’un sınıflandırması-11 Örnekler::
Bilmek – Nasıl adlandırılır...? Ne zaman oldu...? Türleri nelerdir ...? Yazar kimdir..?
Anlamak – Gelişen durumu anlatınız ...; Temel özellikleri nelerdir ...?; Bu konuda ne
diyebilirsiniz ....?;
Uygulamak – Kullanımından sonra ne olur ...? Bu problem, Pisagor Teoremi kullanarak
çözülebilir mi ...? Grafik ile gösteriniz....;
İncelemek – İşlevi nedir ...? Fiil çekimi için hangi kurallara uyulmalıdır? Ne rol oynar ....da ...?
Sentez – Hangi sonuçlara varılır ....? Yazarın temel fikri nedir?
Değerlendirme – Hangi strateji en iyi şekilde uygulanabilir? Sizde bu bundan daha mı
uygundur? Sebep, neden?
İşlevlerine göre, sorular aşağıdaki gibi ayrılabilir:
1. Kapalı Sorular – öğrencilerin bilgilerini ve konu ile ilgili direk anlayışlarını veya konuları
tartışma için sunuşlarını değerlendirir; İlk Arnavut okul ne zaman açılmıştır?
2. Açık Sorular – öğrencilerin fikirleri kullanma, balgama ve kuvvetlendirmelerini gerektiren, sebep
gösterme, özetleme, değerlendirme ve çoğunlukla onların konu ile ilgili en derin anlayışlarını
geniş cevaplar ile sunulmasını gerektirir; Kablosuz ağ keşfinin sizin için önemi nedir?
3. Uyarıcı Sorular – öğrencinin cevaplarının belirli öğrenme yönlerine teşvik etmek ve yöneltmek;
Bilgileri faydalı bir şekilde organize eden bir grafik veya tablo geliştirebilir misin?
11 Ibidem.
54
4. Geniş değişim için kullanılan sorular – yüksek düzeyde düşünmenin teşvik edilmesi amacı ile
öğrenciler tarafından yapılan özgün sorulardan oluşur. Bu ilkeleri günlük hayatta kullanabilir
miyim?
5. Acil ve belirli cevaplar gerektiren sorular – ileri düzeydeki öğrenmeli teşvik etmek için
kullanılır; Bu kavramı yeni bir sorun ile karsılaştığınızda nasıl kullanabilirsiniz?
Örnekler: Değişik soru sorma teknikleri:
1. Öğrenciler tarafından yapılan sorular
• Öğrencilere, okumaları için bir yazı verin veya öğretmen tarafından yapılan bir sunumu
dinlemecini isteyin;
• Öğrencileri, iki gruba ayırın;
• Her öğrenciden, bu ders ile ilgili 4 soru yazmalarını isteyin;
• Öğrencilere, birbirlerinin sorularını yanıtlamalarını isteyin;
• Bir soruyu neyin kolay veya zor yaptığını tartışınız.
• Öğrencilere, sorularını geliştirmeleri için yeni yöntemler tavsiye etmelerini isteyiniz.
‘Bu tarz soruların olmasından hoşlanıyorum, beni düşündüren sorular ve benim anlatmamı
gerektiren sorular’
10. yaşındaki bir öğrenci
Birbirlerine soru sormak için hazırlanan öğrenciler
55
2. Farklı kategorilerdeki soruların belirlenmesi
• Öğrencilere, bir soruyu neyin kolay veya zor yaptığını sorunuz;
• Öğrencilere, geçmişte islediğiniz bir yazı veya sunum ile ilgili sorular veriniz;
• Öğrencilere, sorular ile ilgili bir liste hazırlamalarını isteyin: Kolay veya zor veya (çok
kolay, neredeyse kolay, oldukça zor, çok zor)
• Öğrencilere, listelerini rasyonelleştirmelerini isteyin (örnek: bazı soruları neden kolay
olarak listelediklerini açıklamaları ve diğer soruları zor olarak listelemelerinin sebebi).
• Soruları geliştirmek amacı ile değişiklikler yapmalarını isteyin.
3. Bireysel/Karşılıklı/Topluluk (BKT)
Bu, tüm sınıfın önünde cevap vermeye cesaretleri olmayan öğrenciler için kullanılan bir soru
sorma yaklaşımıdır. Öğretmen soruyu sorar (sözlü veya yazılı) ve üç aşama ile devam eder:
1. Aşama Bireysel – öğrenciler, bağımlı olarak soru(lar) için verdikleri cevapları yazarlar.
2. Aşama Karşılıklı – öğrenciler, cevaplarını diğer öğrencilerin cevapları veya diğer küçük
öğrenci gruplarının cevapları ile karsılaştırırlar;
3. Aşama Topluluk – öğrencilere, sınıf karsısında birbirleri tarafından değerlendirilen cevaplarını
vermeleri istenir.
Öğretim için Değerlendirme, öğrenme programına tamamen dâhil edilmelidir
56
Etkili soru sorma yöntemleri
Taktikler veya Mekanizmalar
Faydaları
• Öğrencilere, soruları cevaplamadan önce
düşünmeleri için yeterli zaman tanıyın.
Derin düşünmeyi harekete geçirir ve zorluk
düzeyini artırır
• ‘Arkadaşınızı arayın’12
Bütün sınıfı dinlemeye teşvik eder
• ‘Sıcak koltuk’13
Detayları dinlemeye ve zorlukların sunumunu
teşvik eder
• Soruyu önceden gözden geçirin
İyi kavramlar ve dersin öğrenildiğini gösterir
• ‘Bu soruyu, en az 15 kelime ile cevaplamak
zorundasınız’
Konuşmayı ve rasyonalite becerilerini geliştirir
• Zorluk seviyesinin artışına göre, soruları
kademelere koyunuz veya listeleyiniz.
Tasarlanmış soruların temelinde, öğrencileri var olan
deneyim ve bilgiden (çoğunlukla sınıflandırılmamış
ve sevileyendirilmemiş bilgi) anlayışların yapılanmış
olduğu daha organize edilmiş bilgilere doğru
yöneltmektir.
• ‘el kaldırmadan’ kuralını kullanınız
Öğrencilerin düşünmek için bağlılığını ve
zorlukları geliştirir
• Öğrencilere, soruya uyan en iyi cevap turu ile ilgili
sinyal veriniz
Öğrencilere, bir dizi muhtemel cevapları uygun bir
şekilde seçmelerine yardımcı olur
Soru Tuzakları
Aşağıdakilerden birisi olduğunda, tuzağa düşmek çok kolaydır:
• kapalı/ kısa sorular sorunuz;
• öğrencilere basit evet veya hayır veya cevabi olmayan ile cevaplanabilen sorular
sorunuz;
• hafızada tutulabilen sorulara bağlı, kısa cevaplar ile yanıtlanabilen sorular sorunuz;
• sahte sorular ‘ne düşündüğümü tahmin et’;
• bütün sorulara aynı kaynaktan / kotken başlayın;
• bütün sınıfı dahil etmek yerine, az sayıda bir öğrenci grubuna yoğunlasın;
• zor bir soru sıralaması yapınız;
• öğrencilere yansıma/düşünmeleri için yeterli zamanı vermemek veya onların
sorularını sormak
• başka bir stratejinin daha uygun olabileceği ile ilgili soru sormak.
12 “Kim milyoner olmak ister?”deki gibi.
13 Öğrenciler ikişer veya grup halinde çalışır. Biri rolü üstlenir (örnek: kitaptaki bir karakter rolü) ve diğerleri tarafından biyografisi,
yaklaşımı ve motivasyonu hakkında soru sorulur. Bu teknik bir karakterin tanımlanması ve soru sorma becerisinin geliştirilmesi
için uygundur. Karakter rolündeki öğrenci sınıfın ortasında bir sandalyede oturur (bir çember oluşturulur). Grubun geri kalanının
uygun sorular sorabilmek için hazırlıklı olmaları çok önemlidir ve öğretmen yardımcı (veya antrenör) rolünü üstlenmiş ise soruların
yapıcı bir şekilde sorulmasının sağlanması çok yararlıdır (faydalı). Eğer karakter çok tanınan bir kişi ise, öğrencilerin daha hazırlıklı
olmaları gerekir.
57
4. Ders Planlamasının Bileşen olarak
Değerlendirilmesi
Ders planlamasında,öğretmen Öğretim için Değerlendirmenin temel
özelliklerini, başarı kriterlerini, soru sormada etkili yöntemlerin kullanılması,
inceleme ve geribildirim yöntemleri, öz-değerlendirme ve karşılıklı
değerlendirme (birbiri tarafından) göz önünde bulundurmalıdır.
4.1. Dersin planlanması ve ÖiD’nin entegrasyonu
Öğretme ve öğrenmenin başarısının anahtarı, dikkatli ve yapılandırılmış bir planlamadan,
öğretmenler tarafından yapılan ders planlamasının öğrencilere, yapılandırmada ve öğrenmede
yardımcı olmasından geçer.
Otantik bir planlama süreci bunlardan oluşur: İlk olarak, programın içeriğini tanımlamak,
öğrenciler neler öğrenmelidir? Öğrenme aktivitelerinin gerekliliklerini yerine getirmek için,
öğrenciler neler yapmalıdır? İkincisi, planlanan ders başlamadan önce öğrencilerin ne bildiklerini
tanımlamak. Üçüncüsü, Öğrencilere öğrenmelerini kolaylaştırmak için bir yöntem bulmak;
Dördüncüsü, öğrencilerin öğrenme sonuçlarını değerlendirecek bir yöntem bulmak.
Birinci adım: (Dersin başlangıcındaki değerlendirme)
- Hedeflenen başarı nedir? Öğrenciler neleri yapma yeteneğine sahiptir?
- Öğrencilerin ön-bilgileri nelerdir?
- Öğrencilerin öğrenimi ne şekilde onların deneyim ve ilgileri ile ilişkilidir?
İkinci adım: (Ders sırasında değerlendirme)
- Ders sırasında ilerleme gösteren bir öğrenciyi nasıl değerlendireceksiniz?
- Öğrencilere uygun öğretim nasıl yapılır?
- Değerlendirme stratejileri, süreçleri, metotları ve yöntemleri nelerdir?
Üçüncü adım: (Ders sonunda yapılan değerlendirme)
-
-
-
-
Öğrencinin yeni edindiği bilgiler nelerdir?
Dersin etkinliği nasıl değerlendirilir?
Veliler ve tüm ilgili taraflara öğrencilerin başarıları hakkında nasıl bilgi verilecek?
Bu süreç nasıl değerlendirilecek?
59
Öğretim için Değerlendirme, tam olarak öğrenme programına entegre edilmelidir.
Ne?
Hedefler...
Nasıl?
Ne? Nasıl?
Süreç...
Değerlendirme
İlerleme
4) Geribildirim bilgilerine dayalı olarak inceleme
Her planlamadan sonra, öğretmen kendine aşağıdaki soruları sormalıdır:
Çalışma planı, farklı yetenekleri olan öğrencilere uygun mudur?
Öğrencilerin öğrenme aktiviteleri ve onların değerlendirilmesindeki sürekli
katılımı çalışma planını nasıl etkilemektedir?
Çalışma planı, bütün öğrenciler tarafından öğrenilecek içeriğin yeteri kadar
eğitimini öngörüyor mu?
Çalışma planı, öğrencilerin gelişiminin denetilmesini sağlıyor mu?
İlk süreçte başarı göstermeyen öğrenciler için yeterli yardım veriliyor mu?
Öğrencilerin öğrenimini ve motivasyonunu kuvvetlendiren ve birleştiren
değerlendirme uygulamaları var mıdır?
Çalışma planı, kız ve erkek öğrenciler arasında sorumlulukların eşit olarak
dağıtılmasını sağlıyor mu?
Beklenen müfredatın, öğrenme sonuçları tüm değerlendirmelere göre olmalıdır.
Notlar:
60
4.2. Öğrenme Sonuçları ve Kosova Müfredatına göre
Değerlendirilmeleri
Yeterliliklere bağlı olarak müfredata göre öğrencileri değerlendirmek14 öğrencilerin sadece
bilgilerini değil, fikirlerini de gösterebilecekleri değerlendirme yöntemlerinin tanımlanması çok
önemlidir. Bu nedenle, öğrenme sonuçları, ÖiD ve ÖD yöntemlerinin etkili seçiminin yapılabilmesi
ve değerlendirmenin desteklenmesi için temel etkendir. Öğrenme hedefleri, genel hedefler ve
öğrenme sonuçları müfredata bağlı olan 6 yeterliliğe göre olmalıdır.
Yeterliliğe bağlı yaklaşım, beklenen müfredatın tanımlanması süresince, sonuçlar ve öğrenme
süreci ve öğrenme deneyimlerinin organize edilme ve seçilmesi, birincil bilgi ve değerlerin,
yaklaşımlar ve becerilerin dengeli bir şekilde entegre edilmesini varsayar.15
Böylece, her öğretmen çalışma planını yaptığında (yıllık veya günlük plan), Müfredat çerçevesinde
yer alan 6 yeterliliği göz önünde bulundurmalıdır.
Öğrenme sonuçları, öğrencilerin ne bilmesi gerekir veya öğrenme aktivitesi içerisinde olan bir
öğrencinin neleri öğrenebilir ile ilgili belirli ve ölçülebilir durumları tarif eden ifadelerdir. Öğrenme
sonuçları, ders planlamasının veya değerlendirmenin planlanmasının temelini oluşturur. Onlar,
bilgi, beceri, görüş veya yeterliliklerini özgün bir şekilde ifade ederler.
Müfredattan alınan öğrenme sonuçları, ileride öğrenciler için basitleştirilebilir ve belirli bir ders
için öğrenme hedefleri olarak yazılabilirler.
Öğrenme sonuçları: (Hatasız) doğru bir şekilde belirli bir konu üzerine, bir sayfaya varan bir
anlatı metni yazınız.
Öğrenme hedefi: Anlatı metni yazmayı öğrenmek
Öğrenme sonuçları neden önemlidir?
• Öğrencilerin değiştirmeleri gereken davranışlarına (aktivitelerine) odaklanır;
• Öğretim ve öğrenme için bir rehber olarak hizmet eder;
• Nelerin öğrenilmesi gerektiğini belirli bir şekilde tanımlar;
• Öğrencilere, tam olarak neyin başarılması gerektiğini iletir.
Öğrencinin aktiviteleri değerlendirilebilirse, öğrenme sonuçları iyidir.
14 Kosova Müfredatına bakınız.
15 Ibidem.
61
Birleşik fiiller yazılırken, Bloom’un Taksonomisindeki değişik düzeylerdeki zihinsel alanlardaki
öğrenme sonuçları, Öğretmenin Eğitim Ekinde verilmiştir.
Müfredatta belirlenen öğrenme sonuçlarında aktivite görünümü tanımlanmalıdır–
nelerin değerlendirilmesinin gerektiği ve bilgilerin nasıl bir araya toplanılması
gerektiği. Bu aktivite ile ilgili tanım, her değerlendirmenin temeli olmalıdır.
Her öğrenme sonucunun gereksinimi, bize her öğrencinin öğrenme sonucunda belirlenen
becerilerinin artısının temelini sunar. Bu, hangi öğrencilerin performanslarını geliştirmelerine
ihtiyacı olduğunu ve bunun için öğretmen tarafından hangi adımların atılması gerektiğini gösterir.
Aşağıdaki çizelgeye bakınız:
Öğrenme
Sonuçları
Değerlendirme
Yöntemi
Öğrencinin
yapabildikleri:
Altı sıradan
oluşan bir
paragrafı
yanlış
yapmadan
okumak
62
Performans Yükseltme
yöntemi....
Mükemmel
Sınıf içindeki
performansı
Hiç bir hata
yapmadan
okur
Çok İyi
İki - üç
yanlış
yaparak
okur
İyi
En fazla
altı
yanlış
yaparak
okur
Yeterli
5 - 10 yanlış
yaparak okur
Yeterli
değil
10’dan
fazla
yanlış
yaparak
okur
Kılavuz Terimleri Sözlüğü
“İki yıldız ve bir dilek”
Öğrencilerin çalışmaları için geribildirim bilgisi olarak
kullanılan bir ÖiD yöntemidir. “İki yıldız...”iki olumlu
etken anlamına gelir “...ve bir dilek” çalışmayı geliştirmek
için verilen bir tavsiye anlamına gelir. Üç veya beş tane
yıldız olabilir, ama bunun asıl amacı yıldızların sayısının
(olumlu etkenlerin) dileklerin sayısından fazla olmasıdır.
“Bağlam“
Öğrenim hedefinin gerçekleştiği faaliyet veya görev.
“Uçuş öncesi kontrol”
Karşılıklı değerlendirme veya öz-değerlendirme için
kullanılan bir ÖiD yöntemidir. Uçak pilotları tarafından
kullanılan “uçuş öncesi kontrol”,uçuş öncesi son teknik
kontrolleri bir kontrol listesi ile yapılır.
“Başarı kriteri”
Öğrencilerin, amaçları yönündeki standartları gösteren
bir formatif değerlendirme stratejisidir
“Geribildirim bilgisi”
Öğrencileri yaptıkları çalışmalar ve bu çalışmaların
geliştirilmesi için ne yapılması gerektiğini bildiren
ve öğretmenler tarafından kullanılan bir formatif
değerlendirme yöntemidir.
Yardımcı
Yardımcı veya eğitimci.
Baş Yardımcı
Okul yardımcıları için yardımcı veya eğitimci
Okul Yardımcısı “Bireysel /
Karşılıklı/ Topluluk” (BKT)
Okula bağlı yardımcı veya antrenör/eğitimci. Okul
yardımcısı, okuldaki iş arkadaşları için dersleri
kolaylaştırmaya yardımcı olur.
“ Hedef”
Öğrencinin, öğrenimiden ne gibi beklentilerin
olduğunu açıklayan beyan.
63
64
“Bireysel / Karşılıklı/ Topluluk”
(BKT)
Topluluk önünde cevap vermeden önce, öğrencilerin
ilk olarak arkadaşları ile tartışmaları ve daha sonra
bütün sınıf önünde söylemeleri için kullanılan bir ÖiD
yöntemidir.
Portfolyo/ Dosya
Öğrencilerin çalışma koleksiyonu veya öğretmen
tarafından yapılan ve belirli bir ders ile ilgili çabaları,
çalışmaları, ilerlemeleri ve başarıları gösteren bir dosya
Öğrenme hedefi
Öğrenme hedefi, öğrencilerin ne bilmesi gerektiğini,
anlaması gerektiğini ve dersin sonuna kadar ne
yapabileceklerini tanımlayan kısa bir açıklamadır.
Öğrenme sonucu
Öğrenme sonuçları, öğrencilerin bilmesi gereken
konuları açık bir şekilde yansıtma ve belirli bir zaman
süresi sonrasında bu konuları ifade edebilme ve
uygulayabilme becerisini gösterir.
Rubrik
Rubrikler, birden fazla başarı kriteri ve bu kriterlerle ilgili
değişik performans seviyelerinin tanımlamasını içerir.
Değerlendirme
Öğretimin anlaşılmasını ve gelişmesini hedefleyen
sürekli ve sistemli bir süreçtir.
Formatif Değerlendirme / Öğretim
için Değerlendirme
Formatif Değerlendirme (ÖiD), öğretme ve öğrenme
sürecinin her aşamasında bilgilerin toplanması ve
çalışmanın düzeltilmesi için kullanılır.
Özet Değerlendirme / Öğretimin
Değerlendirilmesi/ Summatif
Değerlendirme
Özet / Summatif değerlendirme veya Öğretimin
değerlendirilmesi (OD), belirli bir ders veya konu
sonunda oluşturulan ve öğrencilerin neler öğrendiklerini,
öğrendiklerinin kalitesini bazı standartlara uygun
olarak performanslarını değerlendiren bütün
değerlendirmelerdir.
Kaynakça:
Arter, J. A, & Spandel, V. (1992) ‘Using Portfolios of Student Work in Instruction and Assessment’,
Educational Measurement: Issues and Practice, Spring, pp. 36-44.
Clarke, Sh. (2010). Active Learning through Formative Assessment. HodderEducation;
James, E. Ysseldyke & Salvia, J. (1998). Assessment. Houghton Mifflin;
Gipps, V. (1994). Towards a Theory of Educational Assessment;
Black, P., Harrison, C., Lee, C., Marshall, B., Wiliam, D. (2003). Assessment for learning. Putting it
into practice, Berkshire: Open University Press;
Forster, M. & Masters, G. (1996) Portfolios, Victoria: Australian Council for Educational Research.
Linn, R. L., & Miller, M. D. (2005). Measurement and assessment in teaching (9th ed.). Upper
Saddle River, NJ: Pearson Merrill Prentice Hall.
Assessment Reform Group (2002). Assessment for learning: 10 Principles. Research based
principles to guide classroom practice www.assessment-reform-group.org.uk.
Wiliam, D. and Thompson, M. (2006). Integrating assessment with learning what will it take
to make it work?’in Dwyer, C. (Ed). The future of assessment: Shaping Teaching and Learning.
Lawrence Erlbaum Associates;
Mësimdhënia dhe mësimi në shekullin 21 – Doracak për arsimtarët e arsimit fillor; USAID – AED;
The assessment for learning Strategy, department for children, schools and family;
http://www.education.gov.uk/publications/
Zbatimi i standardeve të notimit të nxënësve – material për trajnim. USAID – AED;
Pedagogy and Practice: Teaching andLearning in SecondarySchools. DepartmentofEducation www.education.gov.uk;
Korniza e kurrikulës për arsimin parashkollor, fillor dhe të mesëm (2011)
Standardet e Vlerësimit – Udhëzues, MASHT (2011),
http://www.masht-gov.net/advCms/documents/UA_standardet.pdf
http://www.rubistar.4teachers.org/index.php
65

değerlendirme

Transkript

Benzer belgeler

2011 Baskısı - EACEA

DÜNYA OKULU ( EĞĠTĠMĠ YENĠDEN DÜġÜNMEK ) SALMAN

4. sınıf- 2. Bülten

Bruner`in Öğrenme Kuramı

PDF İndir - Eskişehir Osmangazi Üniversitesi

File

Broşür indir

IB İlk Yıllar Programı - International Baccalaureate

WTKE`in olumlu yanları Bilgisayar destekli eğitimin sağladığı sabit

Sağlık liderleri için kültürel yetkinlikte şefkatli bakımda öğrenme