içindekiler pdf

Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki
Çoğaltma ve Yayma Haklarının İhlali
İhlalin Sonuçları
Dr. Abdullah ÇELİK
Cumhuriyet Savcısı
FİKİR VE SANAT ESERLERİ ÜZERİNDEKİ
ÇOĞALTMA VE YAYMA HAKLARININ İHLALİ
İHLALİN SONUÇLARI
•
Çoğaltma ve Yayma Kavramları
•
Eser Sahiplerinin Çoğaltma ve Yayma Hakları
•
Bağlantılı Hak Sahiplerinin Çoğaltma ve Yayma Hakları
•
İhlal Niteliğindeki Eylemler
•
İhlal Niteliğinde Olmayan Eylemler (Serbestiler)
•
İhlalin Hukuki ve Cezai Sonuçları
Ankara 2011
FSE. Üzerindeki Çoğaltma ve Yayma Haklarının İhlali, İhlalin Sonuçları
Dr. Abdullah Çelik
Hukuk Kitapları Dizisi: 1055
320 Sayfa, 16x23,5 cm.
ISBN 978-975-02-1399-1
1. Çoğaltma ve Yayma Kavramları
2. Eser Sahiplerinin Çoğaltma ve Yayma Hakları
3. Bağlantılı Hak Sahiplerinin Çoğaltma ve
Yayma Hakları
4. İhlal Niteliğindeki Eylemler
5. İhlal Niteliğinde Olmayan Eylemler (Serbestiler)
6. İhlalin Hukuki ve Cezai Sonuçları
Birinci Baskı:
Ocak 2011
Sayfa Tasarımı:
Ayşegül Genç
Kapak Tasarımı:
İsmail Çam
© Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş.
Bu kitabın her türlü yayın hakkı Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş.’ye aittir. Yayınevinin izni
olmadan, eğitim ve tanıtım amaçlı kısmi alıntılar hariç olmak üzere hiçbir şekilde kitabın tümü
veya bir kısmı yayınlanamaz ve çoğaltılamaz.
Yayın ve Dağıtım:
Merkez
Sağlık Sok. No: 21
06410 Sıhhiye / Ankara
Tel : (312) 435 30 30
Faks: (312) 435 24 72
[email protected]
Şube
Strazburg Cad. No: 23/B
Sıhhiye / Ankara
Tel: (312) 230 52 62
[email protected]
Web Adresi
www.seckin.com.tr / [email protected]
Baskı:
Seçkin Yayıncılık, Tel: (0–312) 435 30 30
Şube
Ankara Adliye Sarayı
K-Blok Zemin Kat
Sıhhiye / ANKARA
Tel: (312) 309 52 48
[email protected]
Şube
Abide-i Hürriyet Cad.
No: 179/E Şişli / İSTANBUL
Tel : (212) 234 34 77
Faks: (212) 231 24 69
[email protected]
Büyüten ve yetiştiren anne-babama...
yoldaşım olan eşime...
ümidim olan oğluma...
Önsöz
Bu çalışmamızın konusunu, “Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki Çoğaltma
ve Yayma Haklarının İhlali, İhlalin Sonuçları” olarak seçtik. Fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar, mali haklar ve manevi haklar olmak üzere iki gruba ayrılır. Mali haklar, eserden ekonomik olarak yararlanmayı eser sahibinin tekeline
bırakmayı temin için öngörülen haklardır. Eserden ekonomik olarak yaralanmayı temin eden mali hakların başında da çoğaltma ve yayma hakları gelir.
Çoğaltma ve yayma haklarını birlikte incelemeyi tercih etmemizin nedeni, söz
konusu hakların, diğer mali haklara kıyasla birbirlerine çok daha sıkı olarak bağlı
olmalarıdır. Şöyle ki, çoğaltma, çoğu zaman tek başına bir anlam ifade etmez. Çoğaltılmış eser nüshaları yayma yoluyla ticarete konu edilmedikçe, bunlardan eser
sahibinin ekonomik bir yarar sağlaması genel olarak çok zordur. Diğer taraftan,
yayma, ancak fiziki eser nüshaları için söz konusu olabilir. Bu nedenle, yayma için,
öncelikle ilk tespit veya sonraki tespitlerin yapılarak eserin çoğaltılmış olması gerekir. Başka bir ifadeyle, yaymanın, mutlaka çoğaltmayı izlemesi gerekir.
Birbirlerine sıkı olarak bağlı olan ve eserden ekonomik olarak yaralanmayı
temin bakımından çok önemli olan çoğaltma ve yayma haklarının, tespit edebildiğimiz kadarıyla, kapsamlı bir çalışmanın konusu edilmemeleri, bizi bu çalışmayı
yapmaya yönlendirmiştir. Çoğaltma ve yayma kavramlarının neyi ifade ettiklerinin, özellikle “tespit”, “işleme”, “yayım” ve “yayın” gibi fikir ve sanat eserleri hukukunun diğer kavramları ile aralarındaki farklılıkların neler olduğunun etraflıca ve
bir bütün olarak ortaya konulmamış olması, üstelik söz konusu kavramların mevzuatta, yargı kararlarında ve doktrinde birbirlerinin yerine kullanıyor olması, çalışma konusunun seçilmesinde bizi yönlendiren diğer sebepler arasındadır. Ayrıca,
çoğaltma ve yayma haklarının ihlali niteliğindeki eylemlerin ve bunların özel görünüm şekillerinin neler olduğu; hak sahiplerinin izinleri olmaksızın yapılan çoğaltma ve yayma eylemlerinin hangi hallerde serbest ve hukuka uygun olduğu;
ihlal halinde, hak sahiplerinin başvuracakları yolların neler olduğu gibi konuların
birbirleri ile bağlantılı olarak bir bütün halinde, genel eserler dışında özel olarak
incelenmemiş olması da, bu çalışma konusunun seçilmesini haklı göstermektedir.
Fikir ve sanat eserlerinin; icra edilmesi, fonogram tespitlerinin ticarete konu edilmesi, radyo ve televizyonda yayınlanması ve film şeritlerinin sinema ve
8
Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki Çoğaltma ve Yayma Haklarının İhlali, İhlalin Sonuçları
televizyonlarda gösterimi yoluyla geniş halk kitlelerine ulaştırılmaları söz konusu olduğu için, bu ürünlerin sahipleri olan, icracı sanatçılara, fonogram yapımcılarına, radyo ve televizyon kuruluşlarına ve film yapımcılarına da, eser sahiplerinin haklarıyla bağlantılı ve bu haklara paralel haklar, bu arada çoğaltma ve
yayma hakları tanınmıştır. Söz konusu haklar bağlantılı haklar, bu hakların sahipleri de bağlantılı hak sahipleri olarak ifade edilmektedir. İşte, bir eserin icrasının, icranın tespit edildiği fonogramın, eser veya icranın kamuya iletiminin
sağlandığı radyo ve televizyon yayınlarının ve sinema eserlerinin tespit edildiği
film şeritlerinin izinsiz olarak çoğaltılması ve yayılması, bağlantılı hak sahiplerinin çoğaltma ve yayma haklarını ihlal ettiği gibi, aynı zamanda eser sahibinin
çoğaltma ve yayma haklarını da ihlal eder. Bu nedenle, çalışmamızda, eser sahiplerinin çoğaltma ve yayma haklarına paralel olarak, bağlantılı hak sahiplerinin çoğaltma ve yayma hakları da incelenmiş, yeri geldikçe, bunlar arasında ortaya çıkan farklılıklar açıklanmıştır.
Çalışma konumuz, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve ülkemizin
taraf olduğu, fikir ve sanat eserleri hukukuna ilişkin uluslararası sözleşmeler
olan “Edebiyat ve Sanat Eserlerinin Korunmasına İlişkin Bern Anlaşması”, “İcracı Sanatçılar, Fonogram Yapımcıları ve Yayın Kuruluşlarının Korunmasına
Dair Roma Anlaşması” ve “Sahte Mal Ticareti Dâhil Ticaretle Bağlantılı Fikrî
Mülkiyet Anlaşması” çerçevesinde incelenmiş ve yeri geldikçe, ulusal mevzuat
hükümlerinin, uluslararası sözleşme hükümlerine uyumuna ve ulusal mevzuat
hükümlerinde tespit ettiğimiz eksikliklere yer verilmiştir.
Çalışmamızda, çoğaltma ve yayma haklarının ihlali ve ihlalin sonuçları konusunda, hukukun temel ilkeleri, ulusal ve uluslararası mevzuat, eser sahipleri
ve bağlantılı hak sahiplerinin korunması çerçevesinde, adil çözüme bağlanması
gereken birçok hukuki sorunun bulunduğu belirlenmiştir.
Çoğaltma ve yayma haklarının ihlali ve ihlalin sonuçları ile ilgili olarak ortaya çıkan hukuki sorunlar, çalışmamızda, şu üç bölümde incelenmiştir:
Çalışmamızın birinci bölümünde; “genel olarak çoğaltma ve yayma hakkı”
incelenmiştir. Bu bölüm, çoğaltma ve yayma kavramları, çoğaltma ve yayma
hakkının hukuki niteliği, bağlantılı hak sahiplerinin çoğaltma ve yayma hakları,
çoğaltma ve yayma hakkının kazanılması, devri ve intikali konularının incelendiği paragraflara ayrılmıştır.
Önsöz
9
Çalışmamızın ikinci bölümünde; “çoğaltma ve yayma haklarının ihlali” incelenmiştir. Bu bölüm, çoğaltma hakkının ihlali, yayma hakkının ihlali, ihlal
sayılmayan eylemler ve işlemler konularının incelendiği paragraflara ayrılmıştır.
Çalışmamızın üçüncü bölümünde; “çoğaltma ve yayma haklarının ihlalinin
sonuçları” incelenmiştir. Bu bölüm, özel hukuk bakımından ihlalin sonuçları,
ceza hukuku bakımından ihlalin sonuçları konularının incelendiği paragraflara
ayrılmıştır.
Çalışmamızın bizi ulaştırdığı sonuçlar ve kanaatler, “Sonuç” bölümünde
özetlenmiştir.
Çalışmamızda yararlanılan kaynaklar, “Kaynaklar” listesinde gösterilmiştir.
Bu çalışmanın esasını, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
doktora programı dahilinde, Prof. Dr. Şeref ERTAŞ'ın danışmanlığında ve Prof.
Dr. Şeref ERTAŞ, Doç. Dr. Demet ÖZDAMAR ve Yard. Doç. Dr. Hakan
ALBAŞ'tan oluşan tez izleme komitesinin gözetiminde hazırlanmış; Prof. Dr.
Şeref ERTAŞ, Prof. Dr. Ayşe HAVUTÇU, Doç. Dr. Demet ÖZDAMAR, Doç.
Dr. Sevilay UZUNALLI ve Yard. Doç. Dr. Hakan ALBAŞ'tan oluşan jüri
önünde savunularak başarılı bulunmuş olan, aynı adı taşıyan 'doktora tezi' oluşturmaktadır. Tez çalışması, değerli jüri üyelerinin eleştiri ve önerileri doğrultusunda gözden geçirilip, bazı değişiklikler yapılarak kitap haline getirilmiştir.
Bu çalışmanın hazırlanmasında çok büyük katkıları olan, hem lisans, hem
yüksek lisans ve de doktora programlarında öğrencisi olmakla onur duyduğum,
çok değerli hocam Prof. Dr. Şeref ERTAŞ'a; tez izleme komitesinde bulunan,
ancak bununla yetinmeyip, danışman hocam gibi benimle ilgilenen, her ihtiyaç
duyduğumda bana yardımlarını eksik etmeyen (teknik bir sorun nedeniyle tezin silindiğini zannettiğimde benden daha fazla endişelendiği o günü hiç unutamayacağım) çok değerli hocam Doç. Dr. Demet ÖZDAMAR'a; lisans programından beri tanıdığım, tez izleme komitesinde farklı bakış açıları ile bana yön
veren çok değerli hocam Yard. Doç. Dr. Hakan ALBAŞ'a; tezin teslimi ile savunulması arasında kısa bir süre bulunmasına rağmen, tez çalışmasını büyük özveri ile inceleyip, derin birikimlerini kattıkları eleştiri ve önerileri ile katkı sağlayan çok değerli hocalarım Prof. Dr. Ayşe HAVUTÇU ve Doç. Dr. Sevilay
UZUNALLI'ya; tez çalışmasının kitap haline getirilmesinde beni teşvik edip,
kitabın basımında benden daha fazla katkısı olan, hem akademisyen hem uygu-
10
Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki Çoğaltma ve Yayma Haklarının İhlali, İhlalin Sonuçları
layıcı yönü bulunan çok değerli meslek büyüğüm Yargıtay Cumhuriyet Savcısı
Doç. Dr. Çetin ARSLAN ile yine akademik ve uygulayıcı yönü bulunan, kendisi
ile birlikte görev yapmaktan onur duyduğum, çok değerli dostum ve meslektaşım Cumhuriyet Savcısı M. Serhat MAHMUTOĞLU'na; kitabın teknik olarak
yayına hazırlanmasında emeği geçen Seçkin Yayınevi'nin tüm çalışanlarına teşekkürlerimi sunar, bu mütevazi çalışmanın Türk hukukuna küçük de olsa bir
katkısı olmasını temenni ederim.
İçindekiler
Önsöz ................................................................................................................. 7
Kısaltmalar ....................................................................................................... 21
Birinci Bölüm
GENEL OLARAK ÇOĞALTMA VE YAYMA HAKKI
§1. GENEL OLARAK............................................................................................ 23
§2. ÇOĞALTMA VE YAYMA KAVRAMLARI .......................................................... 29
I. Çoğaltma Kavramı .......................................................................................... 29
A. Genel Olarak ........................................................................................................ 29
B. Çoğaltmanın Tanımı............................................................................................. 29
C. Çoğaltmanın Özellikleri........................................................................................ 31
1. Eserin Nesneleştirilmesi (Tecessüm Ettirilmesi) ..................................................... 31
2. İlk Tespit veya Sonraki Tespitler Şeklinde Olması .................................................. 32
3. Tespitin Bir veya Daha Fazla Sayıda Yapılması ....................................................... 33
4. Tespitin Herhangi Bir Yöntem ve Vasıtayla Yapılması ............................................ 33
5. Tespitin Doğrudan ya da Dolaylı Yapılması ............................................................ 35
6. Tespitin Sürekli ya da Geçici Olması ....................................................................... 36
7. Eserin Tamamen ya da Kısmen Tespit Edilmesi...................................................... 36
8. İfade Şekillerinden Birinin veya Hepsinin Kullanılması ........................................... 36
II. Yayma Kavramı ............................................................................................. 38
A. Genel Olarak ........................................................................................................ 38
B. Yaymanın Tanımı ................................................................................................. 39
C. Yaymanın Özellikleri ............................................................................................ 40
1. Eserin Çoğaltılmış Olması ....................................................................................... 40
2. Yaymanın Menfaat Karşılığı veya Karşılıksız Yapılması ........................................... 41
III. Çoğaltma ve Yayma Kavramlarının Benzer Kavramlarla Karşılaştırılması ....... 41
A. Tespit Kavramı ..................................................................................................... 41
B. Yayım Kavramı ..................................................................................................... 43
C. Yayın Kavramı ...................................................................................................... 46
D. Umuma İletim Kavramı ....................................................................................... 47
E. Umuma Arz Kavramı ............................................................................................ 51
F. Alenileşme Kavramı ............................................................................................. 53
12
Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki Çoğaltma ve Yayma Haklarının İhlali, İhlalin Sonuçları
G. Temsil Kavramı .................................................................................................... 54
H. İşleme Kavramı .................................................................................................... 56
I. İktibas (Alıntı) ve İntihal (Aşırma) Kavramı ........................................................... 58
§3. ÇOĞALTMA VE YAYMA HAKKININ HUKUKİ NİTELİĞİ .................................... 62
I. Fikri Ürün Üzerindeki Hak Olarak Çoğaltma ve Yayma Hakları ........................ 62
II. Mutlak Hak Olarak Çoğaltma ve Yayma Hakları ............................................. 62
III. Mali Hak Olarak Çoğaltma ve Yayma Hakları ................................................ 63
§4. BAĞLANTILI HAK SAHİPLERİNİN ÇOĞALTMA VE YAYMA HAKLARI ................ 65
I. Genel Olarak Bağlantılı Haklar ........................................................................ 65
II. İcracı Sanatçıların Çoğaltma ve Yayma Hakkı ................................................. 67
A. Genel Olarak İcracı Sanatçı ve İcra Kavramı ........................................................ 67
B. İcracı Sanatçıların Çoğaltma Hakkı ...................................................................... 69
C. İcracı Sanatçıların Yayma Hakkı ........................................................................... 70
III. Fonogram Yapımcılarının Çoğaltma ve Yayma Hakkı ..................................... 70
A. Genel Olarak Fonogram Yapımcısı ve Fonogram Kavramı .................................. 70
B. Fonogram Yapımcılarının Çoğaltma Hakkı........................................................... 73
C. Fonogram Yapımcılarının Yayma Hakkı ............................................................... 74
IV. Radyo ve Televizyon Kuruluşlarının Çoğaltma ve Yayma Hakkı ..................... 74
A. Genel Olarak Radyo ve Televizyon Kuruluşları ve Yayın Kavramı ........................ 74
B. Radyo ve Televizyon Kuruluşlarının Çoğaltma Hakkı ........................................... 76
C. Radyo ve Televizyon Kuruluşlarının Yayma Hakkı ............................................... 77
V. Film Yapımcılarının Çoğaltma ve Yayma Hakkı............................................... 78
A. Genel Olarak Film Yapımcısı ve Film Kavramı...................................................... 78
B. Film Yapımcılarının Çoğaltma Hakkı .................................................................... 79
C. Film Yapımcılarının Yayma Hakkı ......................................................................... 79
§5. ÇOĞALTMA VE YAYMA HAKKININ KAZANILMASI, DEVRİ VE İNTİKALİ ........... 80
I. Genel Olarak .................................................................................................. 80
II. Çoğaltma ve Yayma Hakkının Kazanılması ..................................................... 80
A. Aslen Kazanma (İktisap) ...................................................................................... 80
B. Devren Kazanma (İktisap) .................................................................................... 81
III. Çoğaltma ve Yayma Hakkının Miras Yolu ile İntikali ...................................... 81
IV. Çoğaltma ve Yayma Hakkı ile İlgili Tasarruflar .............................................. 84
A. Ölüme Bağlı Tasarruflar ....................................................................................... 84
B. Sağlararası Tasarruflar ......................................................................................... 85
İçindekiler
13
1. Sağlararası Tasarrufların Türleri ............................................................................. 85
a. Mali Hakların Devri ................................................................................................... 85
b. Mali Hakları Kullanma Yetkisinin Devri (Lisans-Ruhsat) ........................................... 87
2. Şekil Şartı ................................................................................................................ 89
V. Vazgeçme (Feragat) ...................................................................................... 92
İkinci Bölüm
ÇOĞALTMA VE YAYMA HAKLARININ İHLALİ
§1. GENEL OLARAK FİKİR VE SANAT ESERLERİ ÜZERİNDEKİ HAKLARIN İHLALİ ..... 95
§2. ÇOĞALTMA HAKKININ İHLALİ ...................................................................... 97
I. Genel Olarak .................................................................................................. 97
II. Çoğaltma Hakkının İhlali Niteliğindeki Eylemler ............................................. 97
A. Kopya Çıkarma..................................................................................................... 97
B. İşaret, Ses ve Görüntü Nakline ve Tekrarına Yarayan Araçlara Kayıt .................. 98
C. Plan, Proje ve Krokilerin Uygulanması ................................................................. 99
D. Bilgisayar Programının Yüklenmesi, Görüntülenmesi, Çalıştırılması,
İletilmesi ve Depolanması ................................................................................. 100
E. Çoğaltma Hakkının İhlali Niteliğindeki Eylemlerin Özel Görünüm Şekilleri ....... 102
1. Reprografik Yöntemlerle Çoğaltma Hakkının İhlali .............................................. 102
2. İnternet Ortamında Çoğaltma Hakkının İhlali ...................................................... 103
a. Genel Olarak ........................................................................................................... 103
b. Dosya İndirme (Download) ve Dosya Yükleme (Upload) ........................................ 104
c. Dosya Paylaşımı (Filesharing).................................................................................. 105
d. Yol Atama (Routing) ............................................................................................... 107
e. Link ve Frame Verme .............................................................................................. 108
f. Dosya Aktarma Protokolü (File Transfer Protocol).................................................. 111
g. Elektronik Posta ...................................................................................................... 111
3. Müzik Parçalarının MP3 Formatına Dönüştürülmesi ........................................... 112
§3. YAYMA HAKKININ İHLALİ........................................................................... 113
I. Genel Olarak ................................................................................................ 113
II. Yayma Hakkının İhlali Niteliğindeki Eylemler ve İşlemler ............................. 113
A. Kiralama............................................................................................................. 113
B. Ödünç Verme..................................................................................................... 115
C. Kamuya Ödünç Verme ....................................................................................... 115
D. Satış ................................................................................................................... 116
14
Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki Çoğaltma ve Yayma Haklarının İhlali, İhlalin Sonuçları
E. İthalat................................................................................................................. 116
F. Diğer Yollarla Dağıtma ....................................................................................... 117
G. İnternet Ortamında Dağıtma ............................................................................ 117
§4. İHLAL SAYILMAYAN EYLEMLER VE İŞLEMLER .............................................. 119
I. Genel Olarak ................................................................................................ 119
II. Kamu Düzeni Düşüncesine Dayanan Serbestiler .......................................... 121
A. Genel Olarak ...................................................................................................... 121
B. Eserin Resmi Merciler Önünde Delil Olarak Kullanılması Serbestisi .................. 123
C. Fotoğrafların Genel Güvenlik Amacı ve Adli Amaçlarla Kullanılması
Serbestisi ........................................................................................................... 123
III. Genel Yarar Düşüncesine Dayalı Serbestiler................................................ 124
A. Mevzuat ve İçtihatlardan Yararlanılması Serbestisi .......................................... 124
B. Söz ve Nutuklar .................................................................................................. 128
C. Eğitim ve Öğretim İçin Seçme ve Toplama Eserler ............................................ 131
D. İktibas Serbestisi ............................................................................................... 135
1. Genel Olarak ......................................................................................................... 135
2. İktibas Serbestisinin Şartları ................................................................................. 138
a. İktibas Serbestisinin Esasa İlişkin Olmayan Şartları ................................................ 138
b. İktibas Serbestisinin Esasa İlişkin Koşulları ............................................................. 139
3. İktibas Serbestisinin Türleri .................................................................................. 140
a. Küçük İktibas Serbestisi .......................................................................................... 140
aa. Alenileşmiş Eserden Bir İlim ve Edebiyat Eserine İktibas..........................................140
bb. Yayımlanmış Bir Müzik Eserinden Bir Müzik Eserine İktibas ....................................141
b. Büyük İktibas Serbestisi .......................................................................................... 142
aa. Yayımlanmış Eserden Bir İlim Eserine İktibas ...........................................................142
bb. Alenileşmiş Bir Güzel Sanat Eserinden Bir İlim Eserine İktibas .................................144
E. Gazete Münderecatından Yararlanma Serbestisi .............................................. 145
1. Genel Olarak ......................................................................................................... 145
2. Günlük Havadis ve Haberlerden İktibas Serbestisi ............................................... 146
3. Günlük Meselelere İlişkin Makale ve Fıkralardan İktibas Serbestisi ..................... 147
a. Genel Olarak ........................................................................................................... 147
b. Gazete ve Dergilerde Yer Alan Makalelerden İktibasın Genel Şartları ................... 148
c. Gazete ve Dergilerde Yer Alan Makalelerden İktibas Serbestisinin Türleri............. 149
aa. İktibas Hakkı Saklı Tutulmamış Makalelerden İktibas Serbestisi ..............................149
bb. Sözleşmeden Doğan Talepler ...................................................................................150
F. Haber Verme Amacıyla Eserlerden Yararlanılması Serbestisi ............................ 153
1. Genel Olarak ......................................................................................................... 153
2. Haber Verme Amacıyla Eserlerden Yararlanılması Serbestisinin Şartları ............. 155
İçindekiler
15
IV. Özel Yarar Düşüncesine Dayalı Serbestiler.................................................. 156
A. Kişisel Kullanma Serbestisi ................................................................................ 157
1. Genel Olarak ......................................................................................................... 157
2. Kişisel Kullanma Serbestisinin Genel Şartları ....................................................... 159
a. Yararlanmanın Kişisel Kullanmaya Mahsus Olması ................................................ 159
b. Kâr Amacı Güdülmemesi ........................................................................................ 160
c. Eser Sahibinin Meşru Menfaatlerine Haklı Bir Sebep Olmadan Zarar
Verilmemesi ........................................................................................................... 160
d. Eserden Normal Kullanmaya Aykırı Olmaması ....................................................... 161
e. Çoğaltmayı Yapan Kişi ve Çoğaltmada Kullanılan Teknikler.................................... 163
3. Bazı Eser Türleri Bakımından Kişisel Kullanma Serbestisi ..................................... 164
a. Güzel Sanat Eserleri Bakımından Kişisel Kullanma Serbestisi ................................. 164
b. Bilgisayar Programları Bakımından Kişisel Kullanma Serbestisi.............................. 167
aa. Genel Olarak.............................................................................................................167
bb. Kişisel Kullanım Serbestisinden Yararlanabilecek Kişiler ..........................................168
aaa. Bilgisayar Programını Hukuki Yollardan Edinen Kişi ................................................ 169
bbb. Bilgisayar Programının Kullanım Hakkına Sahip Kişi................................................ 169
bb. Bilgisayar Programlarının Kişisel Kullanım Serbestisi Türleri ....................................170
aaa. Genel Çoğaltma Serbestisi....................................................................................... 170
bbb. Yükleme ve Çalıştırma Serbestisi ............................................................................ 171
ccc. Yedekleme Kopyası Yapma Serbestisi ...................................................................... 172
ddd. Kodun Çoğaltılması (Ayrıştırma) Serbestisi ............................................................. 172
B. Güzel Sanat Eserlerinin Görüntülerin Çoğaltılması Serbestisi ........................... 174
C. Bir Şahsın Resmedildiği Resim ve Portrelerden Fotoğraf Aldırma Serbestisi .... 177
V. Hükümete Tanınan Yetkiler......................................................................... 178
A. Devletin Faydalanma Yetkisi ............................................................................. 178
B. Kamuya Maletme .............................................................................................. 180
VI. Radyo ve Televizyon Kuruluşları Bakımından Geçici Tespit Serbestisi ......... 183
VII. Engelliler İçin Çoğaltma ve Yayma Serbestisi ............................................. 184
VIII. Koruma Süresinin Dolmasından Kaynaklanan Serbesti ............................. 185
A. Genel Olarak ...................................................................................................... 185
B. Eser Sahiplerinin Çoğaltma ve Yayma Hakları Bakımından Koruma
Sürelerinin Dolmasından Kaynaklanan Serbesti................................................ 187
1. Serbestinin Kapsamı ............................................................................................. 187
2. Koruma Süresinin Başlangıcı ................................................................................ 187
3. Koruma Süreleri.................................................................................................... 189
C. Bağlantılı Hak Sahiplerinin Çoğaltma ve Yayma Hakları Bakımından
Koruma Sürelerinin Dolmasından Kaynaklanan Serbesti .................................. 190
IX. Yayma Hakkının Tükenmesi ....................................................................... 191
16
Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki Çoğaltma ve Yayma Haklarının İhlali, İhlalin Sonuçları
A. Genel Olarak ...................................................................................................... 191
B. Yayma Hakkının Tükenmesinin Kapsamı ........................................................... 192
C. Yayma Hakkının Tükenmesinin Şartları ............................................................. 194
Üçüncü Bölüm
ÇOĞALTMA VE YAYMA HAKLARININ İHLALİNİN SONUÇLARI
§1. GENEL OLARAK FİKİR VE SANAT ESERLERİ ÜZERİNDEKİ HAKLARIN
İHLALİNİN SONUÇLARI .............................................................................. 197
§2. ÖZEL HUKUK BAKIMINDAN İHLALİN SONUÇLARI........................................ 200
I. Hukuk Davaları ............................................................................................ 200
A. Genel Olarak ...................................................................................................... 200
B. Tecavüzün Ref'i (Kaldırılması) Davası ................................................................ 201
1. Genel Olarak ......................................................................................................... 201
2. Mali Haklara Tecavüz Halinde Ref Davası............................................................. 204
a. Ref Davasının Tarafları ............................................................................................ 204
aa. Davacı .......................................................................................................................204
aaa. Genel Olarak............................................................................................................ 204
bbb. Eser Sahibi ve Bağlantılı Hak Sahipleri .................................................................... 204
ccc. Çoğaltma ve Yayma Haklarını Devralan ................................................................... 206
ddd. Çoğaltma ve Yayma Haklarının Kullanma Yetkisini Devralan .................................. 206
eee. Hak Sahibinin Mirasçıları ......................................................................................... 207
fff. Meslek Birlikleri ......................................................................................................... 208
ggg. İstihdam Eden ......................................................................................................... 211
hhh. Birlikte Eser Sahipliğinde Eser Sahiplerini Bir Araya Getiren ................................... 215
ııı. Eser Sahibinin Belli Olmaması Halinde Dava Açma Hakkı Bulunanlar ........................ 217
bb. Davalı .......................................................................................................................218
aaa. Tecavüz Eden .......................................................................................................... 218
bbb. İşletme Sahibi ......................................................................................................... 219
ccc. İnternet Ortamında Gerçekleşen İhlallerde Sorumluluk .......................................... 220
ccca. Genel Olarak ........................................................................................................... 220
cccb. Bilgi İçerik Sağlayıcılar ............................................................................................ 221
cccc. Servis Sağlayıcılar .................................................................................................... 221
cccd. Yer Sağlayıcılar ....................................................................................................... 223
ccce. Kullanıcılar .............................................................................................................. 223
b. Ref Davasının Konusu ............................................................................................. 224
aa. Genel Olarak Mali Hakların İhlali Halinde Ref Davasının Konusu .............................224
aaa. Sözleşme Yapılmış Olması Halinde İsteyebileceği Bedelin En Çok Üç Katına
Kadarının Talebi ...................................................................................................... 225
bbb. Rayiç Bedelin En Çok Üç Katına Kadarının Talebi .................................................... 229
bb. Çoğaltma Hakkının İhlali Halinde Ref Davasının Konusu ..........................................230
aaa. Genel Olarak............................................................................................................ 230
bbb. İmha Talebi ............................................................................................................. 233
İçindekiler
17
ccc. Uygun Bir Bedelle Devir Talebi................................................................................. 234
ddd. Sözleşme Yapılmış Olması Halinde İsteyebileceği Bedelin En Çok Üç Katının
Talebi ...................................................................................................................... 236
cc. Sözleşmeden Doğan Talepler....................................................................................237
d. Tecavüzün Ref'i Davasında Sorumluluğun Şartları ................................................. 240
aa. Kusurun Aranmaması ...............................................................................................240
bb. Zararın Aranmaması.................................................................................................241
cc. Hukuka Aykırılık ........................................................................................................241
dd. Uygun İlliyet Bağının Bulunması...............................................................................242
e. Ref Davasında Yargılama Usulü .............................................................................. 243
g. Ref Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme ............................................................ 246
aa. Yetkili Mahkeme ......................................................................................................246
bb. Görevli Mahkeme ....................................................................................................247
h. Ref Davasında Zamanaşımı..................................................................................... 249
C. Tecavüzün Men’i (Önlenmesi) Davası ............................................................... 251
1. Genel Olarak ......................................................................................................... 251
2. Men Davasının Tarafları ....................................................................................... 252
a. Davacı ..................................................................................................................... 252
b. Davalı ...................................................................................................................... 253
3. Men Davasının Konusu ......................................................................................... 253
4. Men Davasının Şartları ......................................................................................... 254
5. Men Davasında Yargılama Usulü .......................................................................... 254
6. Men Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme........................................................ 254
7. Men Davasında Zamanaşımı ................................................................................ 254
D. Tecavüzün Tespiti Davası .................................................................................. 255
E. Tazminat Davası ................................................................................................. 255
1. Genel Olarak ......................................................................................................... 255
2. Tazminat Davasının Tarafları ................................................................................ 257
a. Davacı ..................................................................................................................... 257
b. Davalı ...................................................................................................................... 257
3. Tazminat Davasının Konusu ................................................................................. 259
4. Tazminat Davasının Şartları .................................................................................. 259
a. Genel Olarak ........................................................................................................... 259
b. Kusur ...................................................................................................................... 260
c. Hukuka Aykırılık ...................................................................................................... 260
d. Zarar ....................................................................................................................... 260
e. İlliyet Bağı ............................................................................................................... 261
5. Tazminat Davasında Yargılama Usulü .................................................................. 261
6. Tazminat Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme ................................................ 261
7. Tazminat Davasında Zamanaşımı ......................................................................... 262
18
Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki Çoğaltma ve Yayma Haklarının İhlali, İhlalin Sonuçları
F. Gerçek Olmayan Vekâletsiz İşgörmeden Kaynaklanan Dava ............................. 263
1. Genel Olarak ......................................................................................................... 263
2. Davanın Tarafları .................................................................................................. 263
a. Davacı ..................................................................................................................... 263
b. Davalı ...................................................................................................................... 263
3. Davanın Konusu.................................................................................................... 264
4. Davanın Şartları .................................................................................................... 267
6. Davada Yargılama Usulü ....................................................................................... 268
7. Davada Yetkili ve Görevli Mahkeme..................................................................... 268
8. Davada Zamanaşımı ............................................................................................. 269
II. İhtiyati Tedbirler ......................................................................................... 269
A. Genel Olarak ...................................................................................................... 269
B. İhtiyati Tedbirin Türleri ...................................................................................... 271
1. Bir İşin Yapılmasına veya Yapılmamasına Karar Verilmesi ................................... 271
2. İşin Yapıldığı Yerin Kapatılmasına veya Açılmasına Karar Verilmesi ..................... 272
3. Çoğaltılmış Nüshaların ve Çoğaltmaya Yarayan Araçların Muhafaza Altına
Alınması ............................................................................................................... 272
C. İhtiyati Tedbir Talebinde Bulunabilecekler ........................................................ 272
D. İhtiyati Tedbir Talebinin Şartları ........................................................................ 273
E. İhtiyati Tedbirin Süresi ....................................................................................... 274
F. İhtiyati Tedbir Kararına Uymamanın Sonuçları .................................................. 274
G. İhtiyati Tedbir Talebinde Görevli ve Yetkili Mahkeme ...................................... 274
III. Gümrük İşlemlerinin Durdurulması ............................................................ 275
IV. Hükmün İlanı ............................................................................................. 278
§3. CEZA HUKUKU BAKIMINDAN İHLALİN SONUÇLARI ..................................... 280
I. Ceza Davaları ............................................................................................... 280
A. Genel Olarak ...................................................................................................... 280
B. Çoğaltma ve Yayma Haklarının İhlali Halinde Oluşabilecek Suçlar .................... 281
1. Genel Olarak Mali Hakları İhlal Etmek .................................................................. 281
2. Başkasının Eserine Kendi Adını Koyarak Yaymak.................................................. 282
3. Kaynak Göstermeksizin İktibas Yapmak ............................................................... 282
4. Eseri, İcrayı, Fonogram ve Yapımı Tanınmış Bir Kişinin Adını Kullanarak
Çoğaltmak, Yaymak ve Yayımlamak ..................................................................... 282
5. Dijital Ortamda ve İnternet Ortamında Gerçekleşen Bazı İhlallere İlişkin
Suçlar ................................................................................................................... 283
6. Bandrol Yükümlülüğüne Aykırı ya da Bandrolsüz Olarak Bir Eseri Çoğaltıp
Yaymak veya Ticarî Amaçla Satın Almak ya da Kabul Etmek................................ 283
İçindekiler
19
C. Fail ..................................................................................................................... 285
D. Suçun Unsurları ................................................................................................. 286
1. Kanuni Unsur ........................................................................................................ 286
2. Maddi Unsur......................................................................................................... 287
3. Hukuka Aykırılık Unsuru ....................................................................................... 287
4. Manevi Unsur ....................................................................................................... 288
E. Yargılama Şartları ............................................................................................... 288
1. Şikâyet .................................................................................................................. 288
2. Uzlaşma Hükümlerinin Uygulanması.................................................................... 290
3. Hakları Kanıtlayan Belge ve Delillerin Verilmesi ................................................... 291
4. Zamanaşımı .......................................................................................................... 291
F. Yetkili ve Görevli Mahkeme ............................................................................... 292
II. Koruma Tedbiri Olarak El Koyma ................................................................. 292
A. Genel Elkoyma ................................................................................................... 292
B. Gümrükte Elkoyma ............................................................................................ 294
III. Güvenlik Tedbiri Olarak Müsadere ............................................................. 294
IV. Hükmün İlanı ............................................................................................. 295
Sonuç ............................................................................................................. 297
Kaynaklar ....................................................................................................... 309
Kavramlar Dizini ............................................................................................. 317