izmir güney bölgesi hastaneleri hemşire ve teknisyenlerin iş yüküne

İZMİR GÜNEY BÖLGESİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ
GENEL SEKRETERLİĞİ
İZMİR GÜNEY BÖLGESİ HASTANELERİ
HEMŞİRE VE TEKNİSYENLERİN İŞ YÜKÜNE GÖRE
EK ÖDEMELERİNİN İNCELENMESİ
MAYIS 2013
Prof. Dr. Behzat ÖZKAN
GENEL SEKRETER
Raporu Hazırlayanlar
Op. Dr. Mesut ÖZOĞUL-Tıbbi Hizmetler Başkanı
Dr. Eşref OKUNAKOL-İdari Hizmetler Başkanı
Uzm.Dr. Gülay YÜCEBİLGİN-Tıbbi Hizmetler
Uzm. Sevil ERKEN-Sağlık Bakım Hizmetleri
Uzm. Hem. Seçil BEYECE İNCAZLI-Sağlık Bakım Hizmetleri
Uzm. Hem. Esma GÜNEY KIZIL-Sağlık Bakım Hizmetleri
Kaliteli sağlık bakım hizmetlerinin yürütülmesinin en önemli belirleyicilerinden biri, çalışanların
motivasyonu ve memnuniyetidir. İş yükü, çalışanların iş yüküne göre istihdamı ve ücretlendirme
sistemindeki değişkenler, çalışan memnuniyeti ve motivasyonunu doğrudan etkileyen faktörlerdir.
Çalışmanın amacı; İzmir Güney Bölgesi hastaneleri sağlık hizmetleri çalışanlarının iş yükü, istihdamı ve
ücretlendirme sistemindeki farklılıkların tespit edilmesidir. Çalışmada; sağlık hizmetleri sınıfı
çalışanlarının ek ödemeleri, hemşirelerin iş yükünü gösteren aylık nöbet sayıları, yatak doluluk oranları,
hemşire başına düşen hasta sayıları, yıllık hemşire ve teknisyen başına düşen ameliyat süreleri, yıllık
hemşire başına düşen acil vaka sayıları, kemoterapi gören hasta sayıları, doğum sayıları ve yıllık il dışı
sevk oranlarına ilişkin ayrıntılı veriler sunulmuştur.
Çalışma verileri hastanelerin Sağlık Bakım Hizmetleri ve İdari Mali Hizmetler Müdürlükleri’ne
elektronik ortamda ulaştırılan formlar aracılığı ile toplanmıştır. Ek ödemelerin belirlenmesine yönelik
oluşturulan formlarda; 2013 Ocak ayına ait veriler kullanılmış, çalışılan gün sayısı katsayısı 1 olmayan ve
komisyon vb. farkı alan çalışanlar kapsam dışı bırakılmıştır. Ek ödeme verileri çalışanların eğitim
durumları, memuriyet dereceleri ve unvan katsayılarına göre sınıflandırılmıştır.
Elde edilen bulgulara göre İzmir Güney Bölgesi hastanelerinde hemşire ve teknisyenlerin eğitim
durumu, memuriyet derecesi ve özellikli birimde çalışma yerleri göz önünde bulundurularak aldıkları ek
ödemeler karşılaştırılmış ve 13 hastanenin değerlendirilmesi yapılmıştır.
Tablo 1 . İzmir Güney Bölgesi Sağlık Hizmetleri Sınıfı Fiili Çalışan Sayıları
HASTANE ADI
HEMŞİRE
ANESTEZİ
TEKNİSYENİ/TEKNİKERİ
İLK ve ACİL YARDIM
TEKNİSYENİ/TEKNİKERİ
İKÇÜ. ATATÜRK E.A.H
808
48
13
BOZYAKA E.A.H.
BEHÇET UZ E.A.H.
ÖDEMİŞ D.H.
TİRE D. H.
TORBALI D.H.
URLA D. H
BAYINDIR D. H.
SEFERİHİSAR D. H.
SELÇUK D. H.
KİRAZ D. H.
ÇEŞME D. H.
EĞİTİM DİŞ
443
369
197
172
102
83
44
49
60
38
40
25
35
15
10
9
8
8
3
6
3
2
2
1
16
7
0
4
3
0
3
2
0
0
0
0
*Veriler 2013 Şubat ayına aittir.
İzmir Güney Bölgesi hastaneleri sağlık hizmeti sınıfı fiili çalışan sayıları Tablo 1’de belirtilmiştir.
1
Tablo 2. Lisans Mezunu Sağlık Hizmetleri Sınıfı Çalışanları Ek Ödeme Dağılımları
LİSANS MEZUNU SAĞLIK HİZMETLERİ SINIFI ÇALIŞANLARI EK ÖDEME DAĞILIMLARI
1 ya da 2. derece
HASTANELER
0.4
3 ya da 4. derece
0,5
0.4
5 ya da 7.derece
0,5
0.4
7 ya da 9.derece
0,5
0.4
0,5
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
İKÇÜ.
ATATÜRK EAH
800,55
800,55
800,55
952,73
730,93
778,28
730,93
977,88
661,32
780,21
661,32
979,81
626,52
781,17
626,52
980,77
BOZYAKA EAH
800,55
831,36
800,55
1041,95
730,93
832,33
730,93
1042,92
661,32
851,54
661,32
1043,88
626,52
833,77
626,52
1044,37
BEHÇET UZ
EAH
ÖDEMİŞ DH
800,55
908,55
800,55
1045,33
730,93
1026,43
730,93
1148,93
661,32
781,32
661,32
1145,32
626,52
931,21
626,52
1147,17
800,55
985,71
800,55
1243,90
730,93
989,80
730,93
1247,97
661,32
962,90
661,32
1179,54
626,52
985,69
626,52
1232,99
TİRE DH
800,55
1113,61
800,55
1399,14
730,93
1118,26
730,93
1398,99
661,32
1050,99
661,32
1360,93
626,52
709,05
626,52
926,05
TORBALI DH
800,55
983,66
800,55
1229,56
730,93
983,66
730,93
1229,56
YOK
YOK
661,32
1229,56
YOK
YOK
YOK
YOK
URLA DH
800,55
800,55
800,55
835,75
730,93
730,93
730,93
835,75
661,32
661,32
661,32
835,75
626,52
626,52
626,52
835,75
BAYINDIR DH
800,55
800,55
800,55
896,56
730,93
730,93
730,93
896,56
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
SEFERİHİSAR
DH
SELÇUK DH
800,55
814,92
800,55
902,73
YOK
YOK
YOK
YOK
661,32
661,32
YOK
YOK
YOK
YOK
626,52
626,52
800,55
800,55
800,55
800,55
730,93
730,93
730,93
730,93
661,32
661,32
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
KİRAZ DH
800,55
893,38
YOK
YOK
730,93
960,68
730,93
986,21
661,32
893,52
YOK
YOK
626,52
788,98
626,52
986,22
ÇEŞME DH
800,55
871,53
800,55
1177,64
730,93
866,49
730,93
1176,76
661,32
754,49
661,32
1141,51
626,52
728,38
626,52
978,40
EĞİTİM DİŞ
800,55
1263,43
YOK
YOK
730,93
1084,82
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
2
Tablo 3. Önlisans Mezunu Sağlık Hizmetleri Sınıfı Çalışanları Ek Ödeme Dağılımları
ÖNLİSANS MEZUNU SAĞLIK HİZMETLERİ SINIFI ÇALIŞANLARI EK ÖDEME DAĞILIMLARI
1 ya da 2. derece
HASTANELER
0.4
3 ya da 4. derece
0,5
0.4
5 ya da 7.derece
0,5
0.4
7 ya da 9.derece
0,5
0.4
0,5
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
İKÇÜ.
ATATÜRK EAH
800,55
800,55
800,55
952,73
730,93
778,28
730,93
977,88
661,32
780,21
661,32
979,81
626,52
781,17
626,52
980,77
BOZYAKA EAH
800,55
831,36
800,55
1005,91
730,93
832,33
730,93
1042,92
661,32
833,29
661,32
1043,88
626,52
833,77
626,52
833,77
BEHÇET UZ
EAH
ÖDEMİŞ DH
800,55
908,55
800,55
1030,08
730,93
909,93
730,93
1148,93
661,32
890,32
661,32
1145,32
626,52
875,52
YOK
YOK
800,55
985,71
800,55
1243,90
730,93
989,80
730,93
1247,97
661,32
872,15
661,32
1179,54
626,52
985,69
626,52
1157,97
TİRE DH
800,55
1035,43
800,55
1361,25
730,93
1028,36
730,93
1025,10
661,32
794,13
661,32
1185,53
626,52
735,13
626,52
841,82
TORBALI DH
800,55
983,65
800,55
1229,56
730,93
983,65
730,93
1229,56
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
URLA DH
800,55
800,55
800,55
835,75
730,93
730,93
730,93
835,75
661,32
661,32
661,32
835,75
626,52
626,52
626,52
835,75
BAYINDIR DH
800,55
800,55
800,55
896,56
730,93
730,93
730,93
896,56
661,32
661,32
661,32
896,56
YOK
YOK
626,52
896,56
SEFERİHİSAR
DH
SELÇUK DH
800,55
800,55
800,55
901,80
730,93
730,93
730,93
904,85
661,32
661,32
661,32
907,00
626,52
904,50
626,52
908,05
800,55
800,55
800,55
800,55
730,93
730,93
730,93
730,93
661,32
661,32
661,32
712,08
626,52
626,52
626,52
626,52
KİRAZ DH
YOK
YOK
800,55
956,63
730,93
788,97
730,93
986,21
661,32
788,91
661,32
986,15
626,52
709,23
626,52
986,22
ÇEŞME DH
800,55
871,53
800,55
1176,76
730,93
866,49
730,93
1176,76
661,32
741,95
661,32
1141,51
626,52
719,69
626,52
1106,71
EĞİTİM DİŞ
800,55
1133,59
YOK
YOK
730,93
963,85
YOK
YOK
661,32
868,10
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
3
Tablo 4. Lise Mezunu Sağlık Hizmetleri Sınıfı Çalışanları Ek Ödeme Dağılımları
LİSE MEZUNU SAĞLIK HİZMETLERİ SINIFI ÇALIŞANLARI EK ÖDEME DAĞILIMLARI
1 ya da 2. derece
HASTANELER
0.4
3 ya da 4. derece
0,5
0.4
5 ya da 7.derece
0,5
0.4
7 ya da 9.derece
0,5
0.4
0,5
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
Denge
Taz.
Toplam
İKÇÜ
ATATÜRK EAH
800,55
800,55
800,55
975,92
730,93
778,28
730,93
977,88
661,32
719,96
661,32
972,23
626,52
692,47
626,52
928,41
BOZYAKA EAH
YOK
YOK
YOK
YOK
730,93
814,38
730,93
1042,92
YOK
YOK
YOK
YOK
626,52
711,80
626,52
942,61
BEHÇET UZ
EAH
ÖDEMİŞ DH
YOK
YOK
YOK
YOK
730,93
839,93
730,93
1080,93
661,32
733,32
661,32
948,32
626,52
698,52
626,52
926,52
800,55
985,71
800,55
1169,19
730,93
968,36
730,93
989,80
661,32
684,37
661,32
935,39
626,52
676,63
626,52
894,99
TİRE DH
800,55
912,21
800,55
1065,12
730,93
860,70
730,93
1026,38
661,32
713,68
661,32
798,64
626,52
654,01
626,52
828,65
TORBALI DH
800,55
879,37
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
661,32
718,71
YOK
YOK
626,52
713,43
626,52
953,73
URLA DH
800,55
800,55
800,55
835,75
730,93
730,93
730,93
835,75
661,32
661,32
661,32
835,75
626,52
626,52
626,52
835,75
BAYINDIR DH
800,55
800,55
YOK
YOK
730,93
730,93
730,93
896,56
661,32
661,32
YOK
YOK
626,52
701,09
626,52
896,56
SEFERİHİSAR
DH
SELÇUK DH
800,55
800,55
800,55
902,73
730,93
730,93
730,93
904,85
YOK
YOK
661,32
907,00
YOK
YOK
YOK
YOK
800,55
800,55
YOK
YOK
730,93
730,93
730,93
730,93
661,32
661,32
YOK
YOK
626,52
626,52
YOK
YOK
KİRAZ DH
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
730,93
905,93
YOK
YOK
661,32
790,94
626,52
709,23
626,52
951,23
ÇEŞME DH
800,55
871,53
800,55
871,53
730,93
786,56
730,93
801,91
661,32
709,49
661,32
797,79
652,52
669,08
652,62
796,88
EĞİTİM DİŞ
800,55
866,55
YOK
YOK
730,93
819,56
YOK
YOK
661,32
703,90
YOK
YOK
626,52
672,88
YOK
YOK
4
İzmir Güney Bölgesi hastaneleri sağlık hizmetleri sınıfı çalışanlarının ek ödemelerine
ait bilgiler Tablo 2, 3 ve 4’de verilmiştir. Tablolarda denge tazminatı bölümü; çalışanların
aldığı sabit ek ödemeyi ifade etmekte, toplam bölümü ise performans ek ödemeleri eklenerek
net ele geçen miktarı göstermektedir. Veriler, eğitim durumlarına göre ayrı tablolar halinde
belirtilmiş ve her çalışanın memuriyet derecesi ve unvan katsayısı belirtilerek (0,4: normal
birim/0,5: özellikli birim) ek ödeme dağılımlarına göre sınıflandırma yapılmıştır.
Genel olarak hastanelerdeki ek ödemeler karşılaştırıldığında merkez eğitim araştırma
hastanelerindeki çalışanların ilçe hastanelerinden daha düşük oranda ek ödeme aldıkları
görülmektedir (Tablo 2,3,4). Tablo 2’ye bakıldığında, en yüksek oranda ek ödemeyi Eğitim
Diş Hastanesi’nde görev yapan çalışanların aldığı görülmektedir (örn.1-2.derece 0,4 katsayısı
toplam değeri 1263,43 TL). Buna karşılık iş yükü açısından 3. basamak sağlık hizmeti veren
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) Eğitim ve Araştırma Hastanesi çalışanları daha düşük
oranda ek ödeme almaktadır (örn.1-2.derece 0,4 katsayısı toplam değeri 800,55 TL). Her iki
hastane karşılaştırıldığında ek ödeme farkı 462,88 TL’dir. Örnek verilen hastanelerde hastaya
sunulan sağlık bakım hizmeti göz önüne alındığında eğitim diş hastanesinde sadece poliklinik
hastasına hizmet verilmekte, İKÇÜ hastanesinde ise çoğu ilçe hastanesinde tedavi
edilemeyen, komplike ve bakım gereksinimi yüksek hastalar hizmet almaktadır.
Öğrenim durumlarına göre ek ödemeler incelendiğinde ise; derece ve ünvan katsayısı
aynı olan lisans, önlisans ve lise mezunu çalışanların aynı ek ödemeyi aldıkları görülmektedir.
Örneğin, Ödemiş Devlet Hastanesi lisans mezunu çalışanı ile önlisans ve lise mezunu
çalışanlarının 1-2.derece 0,4 katsayısı toplam ek ödeme miktarı 985,71 TL dir (Tablo 2,3,4).
Bu durumun eğitim seviyesini ve hasta bakım kalitesini sürekli yükseltmeyi hedefleyen sağlık
hizmet sınıfı personelinin, iş doyumu ile çalışan memnuniyetini olumsuz etkilediği ve
eğitiminin gerekliliğine olan inancı azalttığı düşünülmektedir.
5
2012
0,73
memnuniyeti
0,70
çalışan
0,70
yılı
0,75
0,76
0,80
hastaneleri
0,75
Bölgesi
0,80
0,84
0,85
Güney
0,76
İzmir
0,85
0,92
Grafik 1: İzmir Güney Bölgesi Çalışan Memnuniyeti Katsayıları
verileri
değerlendirildiğinde ek ödeme tablolarındaki veriler ile paralellik göstermesi dikkat çekicidir.
İzmir Eğitim Diş Hastanesi, Tire Devlet Hastanesi, Ödemiş Devlet Hastanesi ek ödemeleri ile
çalışan memnuniyetlerinin özellikle eğitim araştırma hastanelerine oranla yüksek olduğu
görülmektedir (Grafik 1).
Tablo 5. Hemşirelerin Aylık Nöbet Sayıları ve Yatak Doluluk Oranları*
A1 GRUBU ve DAL HASTANELERİ
CERRAHİ
HASTANE ADI
DAHİLİ
YBÜ
MAX
MİN
ORT
YATAK
DOLULUK
%
İKÇÜ. ATATÜRK
E.A.H
7,5
4,8
5,9
65,9
6,6
5
5,4
81,1
7,6
5
6,9
90,2
BOZYAKA E.A.H.
7
6
6,5
61,4
7
6
6,9
73,6
7
6
6,6
111,9
BEHÇET UZ E.A.H.
7
6
6,3
52,4
7
4
5,6
73,3
7
5
6,3
74,4
MAX
MİN
ORT
YATAK
DOLULUK
%
MAX
MİN
ORT
YATAK
DOLULUK
%
B 1 GRUBU HASTANELER
ÖDEMİŞ D.H.
**
**
**
41,4
**
**
**
40,9
**
**
**
73,3
TİRE D. H.
6
5
5,5
89,8
8
5
6,3
104,2
8
7
7,5
73,2
TORBALI D.H.
4
4
4
67,6
4
4
4
47,7
4
4
4
30,9
C ve D GRUBU HASTANELER
URLA D. H.
8
6
7
54,6
6
8
7
69,4
7
7
7
47
BAYINDIR D. H.
**
**
**
20,5
3
3
3
60,8
**
**
**
32,7
SEFERİHİSAR D. H.
6
6
6
27,2
6
6
6
55,2
7
7
7
50
SELÇUK D. H.
6
6
6
37,2
4
4
4
41,4
**
**
**
10,7
KİRAZ D. H.
4
4
4
63,6
4
4
4
30,7
0
0
0
0
ÇEŞME D. H.
8
2
4,4
17,3
8
2
4,4
32,3
0
0
0
0
*Ebe ve Toplum Sağlığı Teknisyenleri dahil edilmiştir.
** Mesai saati nöbet ile tamamlanmakta ve ek nöbet tutulmamaktadır. Diğer hastanelerde ise mesai üzerine ek nöbet tutulmaktadır.
6
aylık
Hemşirelerin
nöbet
sayıları
yatak
doluluk
oranları
ile
birlikte
değerlendirildiğinde cerrahi, dahili klinikler ve yoğun bakım ünitelerinde, merkez eğitim
araştırma hastanelerinde çalışan hemşirelerin aylık nöbet sayılarının ve hastanelerin yatak
doluluk oranlarının ilçe hastanelerine göre yüksek olduğu belirlenmiştir (Tablo 5).
Grafik 2. Güney Bölgesi Hastanelerinin 1. Basamak Yoğun Bakım Ünitesi Yatak Doluluk Oranları
1. Basamak Yoğun Bakım Ünitesi Yatak Doluluk Oranı (%) 2012
140
İ.BOZYAKA E.A.H; 131
120
100
İ.K.Ç.Ü. ATATÜRK
E.A.H; 84,1
80
TİRE D.H; 71,6
ÖDEMİŞ D.H; 66,4
60
URLA D.H; 47
40
SEFERİHİSAR D.H; 50
TORBALI D.H; 30,9 BAYINDIR D.H; 32,7
20
SELÇUK D.H; 10,7
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Grafik 3. Güney Bölgesi Hastanelerinin 2. Basamak Yoğun Bakım Ünitesi Yatak Doluluk Oranları
2. Basamak Yoğun Bakım Ünitesi Yatak Doluluk Oranı (%) 2012
120
100
80
60
40
20
0
İ.K.Ç.Ü. ATATÜRK
E.A.H; 84,8
BEHÇET UZ E.A.H.;
95,5
ÖDEMİŞ D.H; 89,8
TİRE D.H; 74
İ.BOZYAKA E.A.H; 38,7
0
1
2
3
4
5
6
Grafik 4. Güney Bölgesi Hastanelerinin 3. Basamak Yoğun Bakım Ünitesi Yatak Doluluk Oranları
3. Basamak Yoğun Bakım Ünitesi Yatak Doluluk Oranı (%) 2012
120
İ.BOZYAKA E.A.H;
100,1
İ.K.Ç.Ü. ATATÜRK
E.A.H; 100
100
80
BEHÇET UZ E.A.H.;
66,8
60
40
20
0
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
7
Ek ödeme yönetmeliğine göre1 yoğun bakım üniteleri özellikli birim kapsamında olup,
yoğun bakımda çalışan hemşireler ek ödemelerinde özel birim farkı almaktadırlar. Ancak
yoğun bakımlar mevcut yönetmeliğe göre 2 3 düzeye ayrılmış olup, her düzeyde bakılan
hastaların bakım ihtiyaçları farklıdır.
3. düzey yoğun bakımda çalışan bir hemşirenin iş yükü ve hasta bakımına ayırdığı
süre, 1. ve 2. düzey yoğun bakıma göre çok daha fazladır. 3. düzey yoğun bakım hizmeti
sadece merkez eğitim araştırma hastanelerinde verilmektedir (Grafik 4). İlçe devlet
hastanelerindeki 1. ve 2. düzey yoğun bakımların yatak doluluk oranları, merkez hastanelere
oranla düşüktür (Grafik 2,3,4). Yoğun bakımlarda düzey farkı gözetilmeden dağıtılan ek
ödeme miktarları; daha ağır şartlarda çalışan hemşirelerin tükenmişliğinin artmasına, bölüm
değiştirme oranlarının yükselmesine ve dolayısı ile bakım kalitesi ve çalışan/hasta
memnuniyetinin azalmasına neden olmaktadır.
Tablo 6. Hemşire Başına Düşen Hasta Sayılarının Bölümlere Göre Dağılımı
A1 GRUBU ve DAL HASTANELERİ
CERRAHİ
HASTANE ADI
İKÇÜ. ATATÜRK
E.A.H
BOZYAKA E.A.H.
BEHÇET UZ
E.A.H.
GÜNDÜZ
DAHİLİ
GÜNDÜZ
GECE
YBÜ
GÜNDÜZ
GECE
GECE
Min
Max
Min
Max
Min
Max
Min
Max
Min
Max
Min
Max
3
10
9
30
4
9
13
27
1,4
2,8
2,3
4,1
4
12
8
25
6
15
13
25
2
4
2
4
2
6
6
14
4
6
6
14
2
4
2
6
B 1 GRUBU HASTANELER
ÖDEMİŞ D.H.
3
4
12
20
2
5
5
20
2
3
3
4
TİRE D. H.
6
8
8
22
4
8
8
22
4
5
4
5
TORBALI D.H.
4
5
11
21
4
5
11
21
1
3
1
3
URLA D.H.
5
7
17
26
7
9
9
28
3
3
3
6
BAYINDIR D.H.
5
6
18
27
6
7
7
27
5
5
5
5
SEFERİHİSAR D.H.
3
5
6
10
5
10
5
10
3
3
5
5
SELÇUK D.H.*
1
7
1
15
1
7
1
15
0
3
0
3
KİRAZ D.H.*
4
4
10
10
4
4
10
10
0
0
0
0
ÇEŞME D.H.*
5
15
5
15
5
15
5
15
0
0
0
0
C ve D GRUBU HASTANELER
*Hastanelerin Dahiliye ve Cerrahi klinikleri karma servis olarak hizmet vermektedir.
Hemşirelik hizmetleri iş yükünün değerlendirilmesinde önemli parametrelerden biri de
hemşire başına düşen hasta sayılarıdır. Hemşire başına düşen hasta sayıları incelendiğinde
eğitim araştırma hastanelerinde gece nöbetlerinde 1 hemşireye düşen hasta sayısının 30’a
ulaştığı görülmektedir (Tablo 6). Eğitim ve araştırma hastaneleri yüksek iş yükü olan
hastaneler olup, bu hastanelerde tedavi gören hastalar daha yüksek oranda hemşirelik
bakımına ihtiyaç duymaktadırlar.
1
Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumuna Bağlı Sağlık Tesislerinde görevli Personele Ek Ödeme Yapılmasına Dair Yönetmelik 14 Şubat 2013
tarih 28559 Sayılı Resmi Gazete
2
2008/53 tarih ve sayılı Yoğun Bakım Ünitelerinin Standartları Genelgesi
8
Eğitim araştırma hastaneleri kliniklerinde, tedavi alan hastalar içerisinde yoğun bakım
ihtiyacı olup, yer olmaması nedeni ile klinikte ventile edilerek tedavi gören hastalara da
hizmet verilmektedir. Bu durum gece nöbeti hizmetlerinin çok ağır koşullarda yürütülmesine
neden olmaktadır. Buna karşılık, kliniklerde çalışan hemşireler özellikli birim farkından
yararlanamamaktadır.
Ağır nöbet koşulları sonucu rapor alma ve nöbetsiz alanlarda çalışma arayışları nedeni
ile nöbet tutamayan hemşire oranı giderek artmaktadır.
Tablo 7. Ruch-Medicus Ölçeğine Göre Hasta Bağımlılık Sınıflandırması ve Hemşirelik Bakımına Gerek Duyulan Süre
Bağımlılık Düzeyi
Toplam Puan
Gereksinim Duyulan
Süre/Gün
Bağımsız Hasta
0-24
2 saat
Alt Düzey Bağımlı Hasta
25-48
4 saat
Orta Düzey Bağımlı Hasta
49-120
10 saat
120↑
14 saat
Üst Düzey Bağımlı Hasta
Hastaların bakım ihtiyaçlarının belirlenmesinde uluslararası kabul görmüş hasta
sınıflandırma ölçeklerinden birisi Ruch-Medicus hasta sınıflandırma modelidir (Tablo 7). Bu
modele göre hastaya harcanan sürenin belirlenmesinde (örn. ağız bakımı, oksijen tedavisi,
aldığı çıkardığı takibi, yara bakımı, i.v. girişimler vb.) toplam 29 adet kriter kullanılmakta ve
hastalar iş yüküne göre bağımsız, alt düzey/orta düzey/üst düzey bağımlı hasta olarak
sınıflandırılmaktadır. Bu ölçeğe göre hasta sınıflandırma çalışması, hastanelerimizden Dr.
Behçet Uz Çocuk Hastalıkları ve Cerrahisi EAH’inde yapılmıştır ve yoğun bakım ünitesi üst
düzey bağımlı hasta oranı %72,8, kliniklerde ise orta düzey bağımlı hasta oranı %92,8’e
olarak belirlenmiştir.
Mevcut ek ödeme sisteminde sağlık hizmeti sınıfı çalışanları dağıtılan toplam
miktardan sadece kendi unvan katsayısına göre belirlenen payı almaktadır. Oysa, hasta
sınıflandırma modelleri ve hemşirelik girişimlerine göre belirlenecek; bağımsız, alt düzey/orta
düzey/üst düzey bağımlı hastalara göre ek ödeme sisteminin oluşturulması, hasta bakımına
harcanan emeğin göz ardı edilmemesini sağlayacak ve çalışan memnuniyetini arttıracaktır.
9
Tablo 8. İzmir Güney Bölgesi Hastaneleri Hemşire Başına Düşen Yıllık Ameliyat Süreleri (2012)*
HASTANE ADI
İKÇÜ.
ATATÜRK
E.A.H
BOZYAKA
E.A.H.
BEHÇET UZ
E.A.H.
ÖDEMİŞ D.H.
TİRE D. H.
TORBALI D.H.
URLA D. H
BAYINDIR D. H.
SEFERİHİSAR
D. H.
SELÇUK D. H.
KİRAZ D. H.
ÇEŞME D. H.
HEMŞİRE
SAYISI
HEMŞİRE BAŞINA
DÜŞEN AMELİYAT
SÜRESİ (saat)
(A GRUBU
AMELİYAT)
HEMŞİRE BAŞINA
DÜŞEN AMELİYAT
SÜRESİ (saat)
(B GRUBU
AMELİYAT)
HEMŞİRE BAŞINA
DÜŞEN AMELİYAT
SÜRESİ (saat)
(C GRUBU
AMELİYAT)
HEMŞİRE
BAŞINA DÜŞEN
TOPLAM
AMELİYAT
SÜRESİ
(Saat)
73
233
222
164
641
53
123
200
95
446
18
76
121
149
374
21
20
9
10
4
39
148
19
96
34
225
297
88
126
81
114
140
181
96
86
430
635
324
337
221
7
6
60
83
170
7
5
3
9
2
0
35
72
26
57
39
42
113
131
77
*A Grubu ameliyat süresi ortalama 214dk., B grubu ameliyat süresi ortalama 132 dk., C grubu ameliyat süresi ortalama 84 dk. olarak
hesaplanmıştır. D ve E grubu ameliyatlar dahil edilmemiştir.
Grafik 5. İzmir Güney Bölgesi Hastaneleri Hemşire Başına Düşen Yıllık Toplam Ameliyat Süreleri
HEMŞİRE BAŞINA DÜŞEN YILLIK TOPLAM AMELİYAT SÜRELERİ(saat)
700
İKÇÜ. ATATÜRK
E.A.H ; 641
600
500
TİRE D. H.; 635
BOZYAKA E.A.H.;
446
ÖDEMİŞ D.H.; 430
BEHÇET UZ E.A.H.;
URLA D. H; 337
374
TORBALI D.H.; 324
BAYINDIR D. H. ;
221
SEFERİHİSAR D. H.;KİRAZ D. H.; 131
170
SELÇUK D. H.; 113ÇEŞME D. H. ; 77
400
300
200
100
0
0
2
4
6
8
10
12
14
10
Tablo 9. İzmir Güney Bölgesi Hastaneleri Teknisyen Başına Düşen Yıllık Ameliyat Süreleri (2012)*
HASTANE ADI
TEKNİSYEN
SAYISI
TEKNİSYEN
BAŞINA DÜŞEN
AMELİYAT
SÜRESİ (saat)
(A GRUBU
AMELİYAT)
TEKNİSYEN
BAŞINA DÜŞEN
AMELİYAT
SÜRESİ (saat)
(B GRUBU
AMELİYAT)
TEKNİSYEN
BAŞINA DÜŞEN
AMELİYAT
SÜRESİ (saat)
(C GRUBU
AMELİYAT)
TEKNİSYEN
BAŞINA DÜŞEN
TOPLAM
AMELİYAT
SÜRESİ
(Saat)
48
354
338
249
975
35
186
302
143
676
15
91
145
179
449
10
9
8
8
3
82
329
22
120
45
472
660
99
157
108
239
311
204
120
115
902
1411
365
421
295
6
7
70
96
198
3
2
2
22
4
0
81
180
39
132
97
63
263
328
116
İKÇÜ.
ATATÜRK
E.A.H
BOZYAKA
E.A.H.
BEHÇET UZ
E.A.H.
ÖDEMİŞ D.H.
TİRE D. H.
TORBALI D.H.
URLA D. H
BAYINDIR D. H.
SEFERİHİSAR
D. H.
SELÇUK D. H.
KİRAZ D. H.
ÇEŞME D. H.
*A Grubu ameliyat süresi ortalama 214dk., B grubu ameliyat süresi ortalama 132 dk., C grubu ameliyat süresi ortalama 84 dk. olarak
hesaplanmıştır. D ve E grubu ameliyatlar dahil edilmemiştir.
Grafik 6. İzmir Güney Bölgesi Hastaneleri Teknisyen Başına Düşen Yıllık Toplam Ameliyat Süreleri
TEKNİSYEN BAŞINA DÜŞEN YILLIK TOPLAM AMELİYAT SÜRELERİ(saat)
1600
TİRE D. H.; 1411
1400
1200
1000 İKÇÜ. ATATÜRK E.A.H
; 975
ÖDEMİŞ D.H.; 902
800
BOZYAKA E.A.H.; 676
600
URLA D. H; 421
SELÇUK D. H.; 263
TORBALI D.H.; 365BAYINDIR D. H. ; 295
KİRAZ D. H.; 328
BEHÇET UZ E.A.H.; 449
400
200
SEFERİHİSAR D. H.;
198
0
0
2
4
6
8
10
ÇEŞME D. H. ; 116
12
14
Hemşire başına düşen yıllık ameliyat süreleri değerlendirildiğinde İKÇÜ Atatürk Eğitim ve
Araştırma Hastanesi hemşire başına düşen yıllık toplam ameliyat süresi 641 saat iken, Ödemiş Devlet
Hastanesinde 430 saattir (Tablo 8, Grafik 5). Buna karşılık ek ödemeler incelendiğinde, Ödemiş
Devlet Hastanesi ameliyathane çalışanları ek ödemelerinin (lisans mezunu 1-2.derece,0,5 unvan
katsayısında) İKÇÜ Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesine göre 291,17 TL fazla olduğu
görülmektedir (Tablo 2). Diğer bir örnekte de Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi ile Torbalı
Devlet Hastanesi arasında 187,61 TL fark dikkati çekmektedir. Ameliyat sürelerinin yanında, ameliyat
vakalarının eğitim ve araştırma hastanelerinde daha komplike ve işgücü gerektiren vakalar
11
olduğu düşünüldüğünde, 3. basamak hizmet veren hastanelerin ameliyathane iş yükünün
dikkate alınarak ek ödeme sistemine yansıtılmasına ihtiyaç vardır. Teknisyen başına düşen
yıllık ameliyat süreleri değerlendirildiğinde ise benzer sonuçların daha dramatik olduğu
görülmektedir. Örneğin İKÇÜ Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde teknisyen başına
düşen toplam yıllık ameliyat süresi 975 saat, Torbalı Devlet Hastanesi’nde 365 saat iken
(Grafik 6), Torbalı Devlet Hastanesi 276,83 TL daha fazla ek ödeme almaktadır (Tablo 2; 1-2.
Derece 0,5 katsayısı).
Tablo 10. İzmir Güney Bölgesi Hastaneleri 2012 yılı Acil Verileri
HASTANE ADI
VAKA SAYISI
HEMŞİRE ve ATT SAYISI
İKÇÜ ATATÜRK E.A.H
BOZYAKA E.A.H.
BEHÇET UZ E.A.H.
ÖDEMİŞ D.H.
TİRE D. H.
TORBALI D.H.
URLA D. H
BAYINDIR D. H.
SEFERİHİSAR D. H.
SELÇUK D. H.
KİRAZ D. H.
ÇEŞME D. H.
203986
169381
118518
125175
92115
153666
62663
49967
56725
72561
55944
72872
74
49
23
19
28
23
20
11
16
16
12
15
HEMŞİRE BAŞINA DÜŞEN VAKA
SAYISI(YILLIK)
2757
3457
5153
6588
3290
6681
3133
4542
3545
4535
4662
4858
Hastanelerde acil sağlık hizmetleri ekip hizmetinin ön planda olduğu ve hastanelerin
hizmet kalitesinin değerlendirilmesinde belirleyici rolü olan birimlerdir. Bu birimlerde kaliteli
ve etkin sağlık hizmetinin sunulması için tüm ekip üyelerinin yeterli sayı ve nitelikte olması
gerekmektedir. Eğitim ve araştırma hastanelerine başvuran 3. düzey acil hasta sayısının
yüksekliği ile hemşire ve teknisyen sayısı karşılaştırıldığında hemşire ve teknisyen sayısı
yetersizdir (Tablo 10). Acil servis düzeyleri değişse bile aynı ek ödeme yaklaşımı ile
ücretlendirme yapılmaktadır.
Tablo 11. İzmir Güney Bölgesi Hastaneleri Yıllık Doğum Sayıları ve Onkoloji Hasta Sayıları (2012)
HASTANE ADI
İKÇÜ. ATATÜRK E.A.H
BOZYAKA E.A.H.
BEHÇET UZ E.A.H.
ÖDEMİŞ D.H.
TİRE D. H.
TORBALI D.H.
URLA D. H
BAYINDIR D. H.
SEFERİHİSAR D. H.
SELÇUK D. H.
KİRAZ D. H.
ÇEŞME D. H.
DOĞUM SAYILARI
1419
1754
1363
1234
221
101
115
25
104
13
ONKOLOJİ HASTA
SAYILARI(AYAKTAN)
17.904
1669
476
37
233
-
ONKOLOJİ HASTA
SAYILARI
665
1669*
1248
-
*Bozyaka Eğitim Araştırma Hastanesi’ nde kemoterapi için ayrı bir birim ya da klinik bulunmamaktadır.
12
Doğum sayıları ilçe hastanelerde merkez hastanelere oranla yüksek olmasına rağmen,
merkez hastanelerde ilçelerden sevk edilen komplike doğum vakalarının ağırlıklı olduğu göz
önünde bulundurulmalıdır (Tablo 11).
Ek ödeme yönetmeliğine1 göre özellikli birimler; yoğun bakım, doğumhane,
yenidoğan, süt çocuğu, yanık, diyaliz, ameliyathane, kemik iliği nakil ünitesi ve acil servis
olarak belirlenmiştir. Ancak hastanelerde başta onkoloji klinikleri olmak üzere kalp-damar
cerrahi vb. birimlerde bağımlılık düzeyi yüksek, genel durumu kötü hastalara hizmet
verilmektedir. Örneğin onkoloji klinikleri; antineoplastik ilaçların uygulanması, onkolojik
hasta ve yakınına yaklaşım, mortalite sıklığı yüksek hasta grubuna hizmet verme gibi
nedenlerle özellikli birim kabul edilmesi gereken kliniklerden birisidir. Yapılan çalışmalarda;
bu kliniklerde çalışmanın antineoplastik ilaçlara maruziyete bağlı olarak infertilite, prematüre
doğum, düşük doğum ağırlığı riski, spontan düşük ve lösemi riskinde artışa neden olduğu
saptanmıştır.3 Hastanelerimizden Dr. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve
Araştırma Hastanesi süt çocuğu kliniği çalışanlarına özellikli birim farkı verilirken, onkoloji
kliniğinde çalışanların tüm risklere rağmen özellikli birim sayılmaması bu klinikte çalışma
isteğini azaltmakta ve rotasyon yapılmasına neden olmaktadır. Tüm bu nedenlerle özellikli
birimlerin belirlenirken iş yükü ve çalışan sağlığı göz önünde bulundurularak yeniden
değerlendirilme yapılması gerekmektedir.
Tablo 11. İzmir Güney Bölgesi Hastaneleri İl Dışından Sevkli Gelen Ayaktan Hasta Sayısı
İL DIŞINDAN SEVKLİ GELEN AYAKTAN HASTA SAYISI
HASTA SAYISI
SEVKLİ GELEN HASTALARIN
POLİKLİNİK HASTALARINA ORANI
İKÇÜ. ATATÜRK E.A.H
136,241
%8,9
BEHÇET UZ E.A.H.
66,793
%12,6
BOZYAKA E.A.H.
17,971
%1,6
HASTANE ADI
İl dışı sevk verileri değerlendirildiğinde eğitim ve araştırma hastaneleri ilçe
hastanelerden yıl içinde yüksek oranda sevk almakta ve sevk edilen hastaların çoğunluğunu
bakım ihtiyacı yüksek hastalar oluşturmaktadır.
1
Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumuna Bağlı Sağlık Tesislerinde görevli Personele Ek Ödeme Yapılmasına Dair Yönetmelik 14 Şubat 2013
tarih 28559 Sayılı Resmi Gazete
3
Fransman, W., Peelen, S., Hilhorst, S., Roeleveld, N.,Heederik,D., Kromhout, H.(2007) A Pooled Analysis to Study Trends in Exposure to
Antineoplastic Drugs Among Nurses. Annals of Ocuup Hygiene, 51,3, 231-239
13
Genel olarak; İzmir Güney Bölgesi hastanelerinin sağlık hizmeti verilen tüm alanları
değerlendirildiğinde iş yükünün ilçe hastanelere göre fazla olduğu, buna karşılık ek
ödemelerde çalışanı teşvik edici miktarda bir farklılığın olmadığı görülmektedir.
Eğitim araştırma hastanelerindeki ek ödemenin ilçe hastanelerine göre düşük
olmasının sebeplerinden biri de; asistan eğitimine ayrılan zamana bağlı olarak gelirin
düşüklüğü ve asistanlara ödenen ek ödemenin dağıtımındaki paydır. Ayrıca Sosyal Güvenlik
Uygulama Tebliği’nde (SUT) komplike vakaların ücreti diğer vakaların ücretlendirilmesine
göre düşüktür.
Klinikler ve diğer alanlarda verilen sağlık bakım hizmetlerinin SUT ta karşılığı yoktur.
Yüksek sağlık bakım hizmetinin verildiği eğitim araştırma hastaneleri bu nedenle mağdur
durumdadır. Yaklaşık 10 yıldan beri devam eden ek ödeme sistemi, iş yükü ve riske dayalı
çalışmayı tam olarak gözetmemekte, sağlık hizmetleri sınıfı çalışanları arasında huzursuzluğa,
memnuniyetsizliklere ve tükenmişlik sendromuna neden olmaktadır.
Ayrıca Sosyal Güvenlik Uygulama Tebliği’ndeki diş sağlığı hizmetlerine verilen
ücretlendirmenin diğer sağlık hizmetlerine oranla yüksek olduğu düşünülmektedir.
Özet olarak ek ödeme sisteminin; sağlık hizmeti sınıfının yürüttüğü hasta bakım
girişimleri göz önüne alınarak iş yüküne göre belirlenmesi, ek ödemelerdeki bu eşitsizliğin
giderilmesini sağlayacak, iş doyumunu ve çalışan memnuniyetini arttıracaktır.
SONUÇLAR ve ÖNERİLER
1. İzmir
Güney
Bölgesi
hastaneleri
sağlık
hizmetleri
sınıfının
iş
yükü
değerlendirildiğinde, merkez eğitim araştırma hastaneleri ve ilçe hastaneleri
arasında ciddi farklılıklar olduğu saptanmıştır.
2. Merkez eğitim araştırma hastanelerinde çalışan hemşirelerin aylık nöbet sayıları ve
yatak doluluk oranlarının ilçe hastanelerine göre yüksektir.
3. Sağlık hizmetleri sınıfı çalışanlarının aldıkları ek ödemeler karşılaştırıldığında, merkez
eğitim araştırma hastanelerindeki çalışanların bazı ilçe hastanelerinden daha düşük
oranda ek ödeme aldıkları saptanmıştır.
4. Çalışan memnuniyeti katsayısı yüksek olan hastanelerde ek ödemelerin yüksek oranda
olduğu tespit edilmiştir.
14
5. Eğitim Diş Hastanesi sadece poliklinik hastasına hizmet vermesine rağmen, tüm
hastaneler arasında en yüksek ek ödemeyi alan hastanedir.
6. Yoğun bakımlarda düzey farkı gözetilmeden dağıtılan ek ödeme miktarları; daha ağır
şartlarda çalışan hemşirelerin tükenmişliğinin artmasına, bölüm değiştirme oranlarının
yükselmesine ve dolayısı ile bakım kalitesi ve çalışan/hasta memnuniyetinin
azalmasına neden olmaktadır.
7. Eğitim ve araştırma hastanelerinde hemşire ve teknisyen başına düşen toplam yıllık
ameliyat süreleri yüksek,
ameliyat vakaları daha komplike ve işgücü gerektiren
vakalardır. Bu nedenle bu hastanelerin ameliyathane iş yükünün dikkate alınarak ek
ödeme sistemine yansıtılmasına ihtiyaç vardır.
8. Eğitim ve araştırma hastanelerinde gece nöbeti hizmetlerinin çok ağır koşullarda
yürütülmesine karşın bu kliniklerde çalışan hemşireler özellikli birim farkından
yararlanamamaktadır.
9. İş yükü ve çalışan sağlığı ve güvenliği göz önünde bulundurulduğunda onkoloji, kalp
damar cerrahi vb. birimlerin özellikli birim kapsamına alınması gerekmektedir.
10. Özellikli birimler de dahil olmak üzere hastanelerin tüm alanlarında işyüküne göre
değerlendirme yapılmasına ve buna dayalı olarak ek ödemelerde farklı skorlarlama
sisteminin oluşturulmasına ihtiyaç vardır.
11. Öğrenim durumlarına göre ek ödemeler incelendiğinde, öğrenim durumları ek
ödemelere yansımamakta ve bu durum çalışanların iş doyumunu ve çalışan
memnuniyetini olumsuz etkilemektedir.
12. Hasta sınıflandırma modelleri ve hemşirelik girişimlerine göre belirlenecek; bağımsız,
alt düzey/orta düzey/üst düzey bağımlı hastalara göre ek ödeme sisteminin
oluşturulması, hasta bakımına harcanan emeğin göz ardı edilmemesini sağlayacak ve
çalışan memnuniyetini arttıracaktır.
13. Ek ödeme sisteminin; sağlık hizmeti sınıfının yürüttüğü hasta bakım girişimleri göz
önüne alınarak iş yüküne göre belirlenmesi, ek ödemelerdeki bu eşitsizliğin
giderilmesini sağlayacak, iş doyumunu ve çalışan memnuniyetini arttıracaktır.
İLETİŞİM :
TC. SAĞLIK BAKANLIĞI KAMU HASTANELER KURUMU
İZMİR GÜNEY BÖLGE GENEL SEKRETERLİĞİ
123/11 Sk. No:6 Poligon-Karabağlar-İZMİR Tel:0232.2323232- Fax:0232 2468800
e-mail:[email protected] igkh.gov.tr.
15
16