Sağlıklı Genç Erişkin Populasyonda Dominant ve Non

Sağlıklı Genç Erişkin Populasyonda Dominant ve Non

ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Sağlıklı Genç Erişkin Populasyonda
Dominant ve Non-Dominant Ekstremitelerde
Hamstring/Kuadriseps Kas Gücü Oranının
Karşılaştırılması
Berrin LEBLEBİCİa
a
Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD,
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi,
Adana
Geliş Tarihi/Received: 24.02.2015
Kabul Tarihi/Accepted: 14.05.2015
Bu çalışma, 23. Ulusal Fiziksel Tıp ve
Rehabilitasyon Kongresi
(11-15 Mayıs 2011, Antalya)’da
tebliğ edilmiştir.
Yazışma Adresi/Correspondence:
Berrin LEBLEBİCİ
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi,
Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD,
Adana,
TÜRKİYE/TURKEY
[email protected]
ÖZET Amaç: Bir eklemin agonist/antagonist kasları arasında bir denge söz konusudur. Ekstansör/fleksör kas kuvveti oranındaki dengesizlik diz ekleminde ağrılara ve yaralanmalara predispozisyon yaratabilir. Biz bu çalışmada sağlıklı genç erişkin kadın ve erkeklerde izokinetik olarak
hamstring/kuadriseps kas kuvvetleri (H/K) oranını karşılaştırmayı ve bu oranın dominant ve nondominant ekstremitelerdeki farkını değerlendirmeyi amaçladık. Gereç ve Yöntemler: Çalışmaya
19-38 yaş arası 43 sağlıklı gönüllü alındı. Biodex System 3 Pro izokinetik dinamometre cihazı ile
60°/sn ve 180°/sn açısal hızlardaki bilateral H/K oranları değerlendirildi. Kadın ve erkek gruplarında, dominant ve non-dominant ekstremiteler arasındaki oran farklılıkları belirlendi. Bulgular:
Çalışmaya katılan 43 sağlıklı bireyin 16’sı kadın ve yaş ortalaması 23,3±4,36 iken 27’si erkek ve yaş
ortalaması 21,65±2,55 idi. Gruplar arasında yaş açısından fark yoktu. Her iki grupta 60 °/sn ve 180
°/sn hızlardaki dominant ve non-dominant ekstremite H/K oranları benzerdi (p< 0.05). Cinsiyet ayrımı gözetmeksizin dominant ve non-dominant ekstremitelerde 60°/sn ve180 °/sn hızlarda bakılan
H/K oranı dominant ekstremitelerde daha fazla olmasına rağmen bu fark istatistiksel olarak anlamsızdı (p< 0.05). Sonuç: Bizim çalışmamızda sağlıklı genç erişkin kadın ve erkeklerde agonist/antagonist kasları arasındaki denge( H/K oranları) benzerdi. Yine cinsiyet ayrımı gözetmeksizin
dominant ve non-dominant ekstremitelerdeki H/K oranları farksız bulundu.
Anahtar Kelimeler: Diz; cinsiyet; kas kuvveti
ABSTRACT Objective: There is a balance between agonist and antagonist muscles of a joint. The imbalance of extansor/flexor muscle strength ratio may predispose to pain and injuries of knee joint. In
this study, we aimed to compare isokinetic hamstring/quadriceps muscle strength ratios (H/Q) in
young female and male adults and to evaluate the difference of these ratios between dominant and
non-dominant extremities. Material and Methods: 43 healthy volunteers between age of 19-38 were
included in this study. Bilateral H/Q ratios at 60°/sec and 180°/sec angular velocities were evaluated
using Biodex System 3 Pro isokinetic dinamometer device. Ratio differences between dominant and
non-dominant extremities in female and male groups were determined. Results: 16 of total volunteers included in the study were female and their mean age was 23,3±4,36, when 27 of them were male
and mean age was 21,65±2,55. There was no age difference between the groups. Dominant and nondominant extremity H/Q ratios at 60°/sec and 180°/sec velocities of two groups were similar (p< 0.05).
Regardless of gender, H/Q ratio of dominant extremities at 60°/sec and 180°/sec velocities were higher
but this result was statistifically insignificant (p< 0.05). Conclusion: In our study, balances of agonist/antagonist muscles (H/Q ratio) in young healthy male and females were similar. Also, regardless
of gender, there was no difference at H/Q ratios in dominant and non-dominant extremities
Key Words: Knee; sex; muscle strength
Romatol Tıp Rehab 2015;26(2):31-5
Copyright © 2015 by
Türk Tıbbi Rehabilitasyon Kurumu Derneği
Romatol Tıp Rehab 2015;26(2)
endon, ligament ve kemik gibi çevresel yapılardaki potansiyel yaralanmaların önlenmesinde motor kontrol ve propriosepsiyona ek olarak lokal kas kuvveti de önemlidir. Aynı ekstremitenin agonist/
31
Berrin LEBLEBİCİ
SAĞLIKLI GENÇ ERİŞKİN POPULASYONDA DOMİNANT VE NON-DOMİNANT EKSTREMİTELERDE...
antagonist kasları arasında bir denge söz konusudur. Bu denge eklemin dinamik stabilizasyonunda
önemlidir. Bu yüzden bir kas veya kas grubundaki
güçsüzlüğün o eklemin hareketinde dengesizliğe ve
bu nedenle de yaralanmaya neden olduğu düşünülmektedir.1-4
Diz ağrıları ile diz ekstansör ve fleksör kaslarının zayıflığı arasındaki ilişki birçok çalışma ile ortaya konmuştur. Özellikle ekstansör kaslardaki
zayıflık ve bunun neden olduğu ekstansör/fleksör
kas kuvveti oranındaki dengesizlik diz ağrılarına ve
diz hastalıklarına predispozisyon yaratabilir.5-8 Spor
aktivitelerinde de kuadriseps ve hamstring kas kuvvetleri koşma sırasında, topa vuruş sırasında ve
dizin stabilizasyonu için önemlidir. Bu nedenle kas
kuvveti dengesizlikleri diz yaralanmalarına neden
olur.
Diz kaslarının kuvvetinin kantitatif olarak ölçülmesi tanı ve tedavide önemli rol oynar. Bu nedenle spor hekimliğinde kas performansını
değerlendirmek için aynı taraf agonist/antagonist
oranı, iki taraflı farklılık yaygın olarak kullanılmaktadır.1,9 En yaygın ölçülen agonist/antagonist
oranlarından biri diz fleksör ve ekstansör kas oranlarıdır. H/K oranı olarak da belirtilebilen bu parametre, dizin ana fleksörü olan hamstring ve ana
ekstansörü olan kuadriseps kaslarının aynı açısal
hızda ve konsantrik olarak maksimum kasılması ile
oluşan pik tork (PT) ölçümlerinin birbirine oranı
ile hesaplanır.
Biz bu çalışmada sağlıklı genç erişkin kadın ve
erkeklerde H/K oranını karşılaştırmayı ve bu oranın dominant ve non-dominant ekstremitelerdeki
farkını saptamayı amaçladık.
GEREÇ VE YÖNTEMLER
Çalışmaya 19-38 yaş arası 16 erkek ve 27 kadın toplam 43 sağlıklı gönüllü alındı. İzokinetik değerlendirme Biodex System 3 Pro izokinetik dinamometre (Biodex Medical Systems, Shirley, New
York, USA) cihazı kullanılarak yapıldı. Hasta pozisyonu ve kuvvet kolu kullanım kılavuzunda belirtildiği şekilde ayarlandı. Hastalar test sandalyesine bel boşlukları alınarak dik olarak oturtuldu.
Göğüs, bel ve orta uyluk bölgelerinden kemerlerle
32
bağlanarak stabilize edildi, böylece test edilen kaslar dışındaki kasların teste istenmeyen katılımı azaltıldı. Diz eklemi 90° fleksiyon pozisyonunda
fleksiyon-ekstansiyon hareketi yapacak şekilde
ayarlandı. Kuvvet kolu pozisyonu, rotasyon aksı lateral femoral kondilin hemen lateralinde olacak şekilde ayarlandı. Kuvvet kolu, bacağı saran ped
kısmının distal kenarı lateral malleolün hemen
üzerinde olacak şekilde bacağa sıkıca sabitlendi.
Fleksiyon ve ekstansiyon açıları dizin tam ekstansiyon pozisyonu 0° olarak kabul edilerek 0°-90°’lik
eklem hareket aralığı olacak şekilde ayarlandı. Dinamometre kalibrasyonu her birey için test öncesi
yapıldı. Hastalara test ve egzersiz hakkında bilgi verildi ve kuvvet kolunu olabildiğince kuvvetli ve
hızlı itmeye ve çekmeye çalışmaları istendi. Kas
kuvvet ölçümleri bilateral diz ekstansiyon-fleksiyon izokinetik konsantrik-konsantrik modda,
60°/sn ve 180°/sn açısal hızda test edildi. Diz eklemi
°0 derece tam ekstansiyondan 90 °fleksiyona gelecek şekilde 90 °’lik hareket genişliğinde 60 °/ sn açısal hızda 5 tekrar, 180 °/sn açısal hızda 20 tekrar
yapılarak ve değerlendirmeler arasında 10’ar saniyelik dinlenme süreleri verilerek gerçekleştirildi.
Her iki ekstremitedeki H/K oranları hamstring ve
kuadriseps kaslarının aynı açısal hızda ve konsantrik olarak maksimum kasılması ile oluşan pik tork
(PT) ölçümlerinin birbirine bölünmesi ile hesaplandı.
Verilerin istatistiksel analizinde SPSS 17.0
paket programı kullanıldı. Kategorik ölçümler sayı
ve yüzde olarak, sürekli ölçümlerse ortalama ve
standart sapma olarak özetlendi. Grup içi dominant
ve non-dominant ekstremite H/K oranlarının karşılaştırılmasında Bağımlı Grup T testi kullanıldı.
Cinsiyet grupları arasında sürekli ölçümlerin karşılaştırılmasında parametrik dağılım varsayımı ön
şartı sağlandığından değişkenlerde Bağımsız Grup
T testi kullanıldı. Anlamlık düzeyi 0,05 olarak belirlendi.
BULGULAR
Çalışmaya katılan 43 sağlıklı bireyin 16’sı kadın,
27’si erkekti. Kadınların yaş ortalaması 23,3±4,36
iken erkeklerin yaş ortalaması 21,65±2,55 olup
gruplar arasında yaş açısından anlamlı fark yoktu.
Romatol Tıp Rehab 2015;26(2)
SAĞLIKLI GENÇ ERİŞKİN POPULASYONDA DOMİNANT VE NON-DOMİNANT EKSTREMİTELERDE...
60°/sn ve 180°/sn hızlarda dominant ve non-dominant ekstremitelerdeki H/K oranları ortalama±standart sapma olarak Tablo 1’de verildi. Her iki grupta
60°/sn ve 180°/sn hızlarda dominant ve non-dominant ekstremitede bakılan H/K oranı açısından fark
yoktu (p<0,05). Cinsiyet ayrımı gözetmeksizin dominant ve non-dominant ekstremitelerde 60°/sn
ve180°/sn hızlarda bakılan H/K oran farkları istatistiksel olarak anlamsızdı (p<0,05) (Tablo 2).
Berrin LEBLEBİCİ
H/K oranları konvansiyonel oranlar (konsantrik hamstring kuvveti/konsantrik kuadriseps kuvvet oranı veya eksantrik hamstring kuvveti/
eksantrik kuadriseps kuvvet oranı) ve fonksiyonel
oranlardan (eksantrik hamstring kuvveti/ konsantrik kuadriseps kuvvet oranı veya konsantrik hamstring kuvveti/eksantrik kuadriseps kuvvet oranı)
oluşur.10
H/K oranı yaş, cinsiyet, dominant ve non-dominant ekstremite ölçümleri gibi özelliklerden ziyade açısal hızdan etkilenir. H/K oranı test hızına
bağlı olarak %50-80 arasında değişir. Hız arttıkça
fark azalır.11
TARTIŞMA
Bir eklemin karşıt kas veya kas grupları düzgün ve
koordineli hareket için karşılıklı hareket ederler,
bu durum “kas dengesi” olarak adlandırılır. Kas
dengesini değerlendirmek için bu kas gruplarının
kuvvet oranları izokinetik sistemlerle ölçülür. İki
taraflı tork eğrileri ve tek taraflı agonist/antagonist
tork eğrileri, verilen rehabilitasyon programının
etkinliğini ve kas simetrisini değerlendirmek için
kullanılır. En yaygın ölçülen agonist/antagonist
oranları diz fleksör ve ekstansör, omuz internal rotator ve eksternal rotator, omuz abdüktör ve addüktör, omuz fleksör ve ekstansör, ayak bileği
plantar ve dorsifleksör, ayak bileği evertör ve invertör oranlarıdır. 1
Literatürde farklı izokinetik dinamometre cihazları ile farklı protokoller kullanılarak diz ve
diğer eklem kaslarının izokinetik ve izometrik kas
gücü analizlerinin yapıldığı çalışmalar vardır. Çalışmaların bir kısmında hem sporcu hem de sağlıklı
genç erişkinlerde dominant ve non-dominant ekstremitelerde H/K oranının benzer olduğu gözlenmiştir. Daneshjoo ve ark. nın genç futbolcu
erkeklerde yaptığı çalışmada dominant ve non-dominant ekstremitelerde hamstring ve kuadriseps
PT değerleri ile konsantrik-konsantrik ve eksantrik-konsantrik modlardaki H/K oranları açısından
TABLO 1: Sağlıklı genç erkek ve kadınlarda dominant ve non-dominant ekstremite hamstring/kuadriseps kas gücü (H/K)
oranları ve karşılaştırılması.
60°/sn hızda dominant ekstremitede H/K oranı
60°/sn hızda non-dominant ekstremitede H/K oranı
180°/sn hızda dominant ekstremitede H/K oranı
180°/sn hızda non-dominant ekstremitede H/K oranı
Ort±SS: Ortalama±Standart sapma; H/K: Hamstring/Kuadriseps pik tork oranı.
Erkek (n=16)
Kadın (n=27)
48,2±12,1
48,1±15,5
0,965
63,1±18,4
66,2±17,5
0,611
Ort±SS
51,1±15,3
71,8±22,9
Ort±SS
51,4±16,4
70,2±22,7
P
0,955
0,830
TABLO 2: Sağlıklı genç kadın ve erkeklerde 60°/sn ve 180°/sn hızda dominant ve non-dominant ekstremitelerde
H/K oranları ve karşılaştırılması.
N
Ort±SS
60°/sn hızda dominant ekstremitede H/K oranı
43
48,1±14,2
180°/sn hızda dominant ekstremitede H/K oranı
43
65,1±19,9
60°/sn hızda non-dominant ekstremitede H/K oranı
180°/sn hızda non-dominant ekstremitede H/K oranı
Ort±SS: Ortalama±Standart sapma; H/K: Hamstring/Kuadriseps pik tork oranı.
Romatol Tıp Rehab 2015;26(2)
43
43
51,3±15,8
70,8±22,5
P
0,0001
0,023
33
Berrin LEBLEBİCİ
SAĞLIKLI GENÇ ERİŞKİN POPULASYONDA DOMİNANT VE NON-DOMİNANT EKSTREMİTELERDE...
fark bulunamamıştır.12 Elit basketbolcu kadınlarda
yapılan bir başka çalışmada 90°/sn, 180°/sn, 240°/sn,
300°/sn gibi farklı açısal hızlarda dominant ve nondominant ekstremitelerde kuadriseps ve hamstring
PT değerleri ve H/K oranı bakılmış, istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır.13 Tortop ve
ark. değişik spor branşlarında yer alan elit seviyedeki sporcular ile sedanter bireylerin dominant ve
non-dominant ekstremitelerindeki H/K oranlarını
değerlendirmişler. Sedanter bireylerden oluşan
kontrol grubunda her iki ekstremitedeki oranların
birbirine yakın olduğu ve istatistiksel olarak fark
olmadığı görülmüştür. Sporcu grubunda non-dominant ekstremite H/K oranlarının, dominant ekstremite H/K oranlarına göre daha yüksek olduğu
görülmesine rağmen bu fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Bu durum sporcuların dominant ekstremitelerini non-dominant ekstremitelerinden doğal olarak daha fazla kullanmalarından
dolayı, dominant ekstremitede kuadriseps kas grubunun hamstring kas grubundan daha fazla geliştiğini göstermektedir şeklinde yorumlanmıştır.14
Bizim yaptığımız çalışmada da sağlıklı genç erişkinlerde 60°/sn ve 180°/sn hızlarda dominant ve
non-dominant ekstremitelerde H/K oranlarının
farklı olmadığı gözlenmiştir.
Bazı çalışmalarda ise sağlıklı genç erişkinlerde
dominant ve non-dominant ekstremitelerde bakılan H/K oranlarında fark bulunmuştur. Kong ve
ark.nın dominant ve non-dominant ekstremitede
izometrik ve izokinetik H/K oranının bakıldığı,
sağlıklı kadın ve erkeklerde yaptıkları çalışmada
izometrik H/K oranları karşılaştırıldığında istatistiksel olarak belirgin derecede anlamlı fark olmasına rağmen, izokinetik H/K oranları arasında
istatistiksel olarak düşük derecede anlamlı bir fark
gözlenmiştir.15 Alangari ve ark.nın sağlıklı erişkinlerde yaptığı çalışmada ise 60°/sn, 180°/sn, 300°/sn
açısal hızlarda bakılan konsantrik moddaki fleksiyon/ekstansiyon PT oranı sağ alt ekstremitede
%59,9-63,3, solda ise %55,8-59,9 olup iki alt ekstremitedeki fark istatiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Ayrıca 65°’de yapılan izometrik kas gücü
değerlendirmesinde dominant ekstremitede fleksör kas gücü daha fazla görülürken, ekstansörlerde
fark görülmemiştir.2
34
Ayrıca literatürde sporcularda dominant ve
non-dominant alt ekstremitelerde H/K oranı haricinde plantar fleksör/dorsifleksör ve invertör/evertörler arasında kas gücü farkına bakılan çalışmalar
da vardır. So ve ark. elit bisikletçiler, jimnastikçiler,
futbolcular ve sedanter kontrol grubunda dominant
ve non-dominant ekstremitelerin izokinetik plantar fleksör/dorsifleksör kas kuvvetlerini karşılaştırmışlar. Sedanter bireyler ve tüm sporcu gruplarının
dominant ve non-dominant plantar fleksör/dorsifleksör izokinetik kas kuvvetlerinin istatistiki olarak karşılaştırılmasında anlamlı fark bulunmamıştır.16 Basketbolcularda yapılan bir çalışmada
30°/sn ve 120°/sn açısal hızlarda ayak invertör ve
evertörleri arasında kas gücü, 30°/sn ve 180 °/sn açısal hızlarda ise ayak dorsifleksör ve plantar fleksör
kas gücü farkına bakılmış. Sadece 180°/sn’de dominant ekstremitede ayak bileği dorsifleksör PT değeri non-dominant ekstremite ile karşılaştırıldığında daha yüksek bulunmuş, diğerlerinde ise
fark bulunamamıştır. Bu sonucu basketbolda gerekli ve temel hareket olan sıçramanın daha çok
dominant bacak üzerinde olması ve bu tip sıçramaların yüksek hızda yapılmasına bağlanmıştır.17
Literatürde hem sporcularda, hem sağlıklı erişkinlerde yapılan dominant ve non-dominant ekstremitelerde H/K ve diğer agonist/antagonist oranı
ile ilgili çalışmalara bakıldığında çoğunlukla agonist/antagonist kaslar arasında bir denge olduğu,
her iki ekstremite arasında fark olmadığı gözlenmiştir. Bazı çalışmalarda ise her iki ekstremitede
agonist/antagonist oranların farklı olmasının değişik izokinetik dinamometre cihazları ile farklı protokoller kullanılarak farklı hızlarda ve farklı spor
aktiviteleri ile uğraşan bireylerde bakılmasına bağlı
olabileceği düşünülmüştür.
Kadın ve erkeklerde dominant ve non-dominant ekstremitelerde agonist/antagonist kas kuvveti oranı açısından bakıldığında ise yine çeşitli
sonuçlar mevcut olmakla birlikte çoğunda fark bulunamamıştır. Kong ve ark.nın yaptığı çalışmada
cinsiyete göre farklı açılarda bakılan izometrik ve
izokinetik H/K oranları arasında fark bulunamamıştır.15 Rosene ve ark.nın yaptığı çalışmada kadın
ve erkek atletlerde konsantrik moddaki H/K oranları arasında fark bulunamamıştır.3 Hewett ve
Romatol Tıp Rehab 2015;26(2)
SAĞLIKLI GENÇ ERİŞKİN POPULASYONDA DOMİNANT VE NON-DOMİNANT EKSTREMİTELERDE...
ark.nın yaptığı çalışmada ise erkeklerde farklı açısal hızlarda H/K oranında değişiklik görülürken kadınlarda fark gözlenmemiştir. Düşük açısal hızda
(30°/sn) bakılan H/K oranları açısından erkek ve
kadın cinsiyet açısından fark bulunamamıştır. Yüksek açısal hızlardaki (360°/sn) H/K oranları erkeklerde daha yüksek bulunmuştur.18 7-12 yaş
arasındaki çocuklarda yapılan bir çalışmada ise
erkek çocuklarda H/K oranı daha yüksek bulunmuştur.19 Akın ve ark. nın gövde ekstansör ve fleksör kas gücünü değerlendirdiği çalışmada ise
fleksiyon/ekstansiyon kas kuvveti oranında kadın
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Şahin Ö. Rehabilitasyonda izokinetik değerlendirmeler. Cumhuriyet Tıp Dergisi
2010;32(4):386-396.
Alangari AS, Al-Hazzaa HM. Normal isometric
and isokinetic peak torques of hamstring and
quadriceps muscles in young adult saudi
males. Neurosciences 2004;9(3):165-70.
Rosene JM, Fogarty TD, Mahaffey BL. Isokinetic hamstrings: quadriceps ratios in intercollegiate athletes. J Athl Train 2001;36(4):
378-83.
Bilgiç A, Kamiloğlu R, Tuncer S. Diz osteoartritinde izokinetik egzersiz programının etkinliği. J PMR Sci 2007;3(2):70-5.
Slemanda C, Brandt KD, Heilman DK, Mazzuca S, Braunstein EM, Katz BP, et al. Quadriceps weakness and osteoarthritis of the knee.
Ann Intern Med 1997;127(2):97-104.
Van Baar ME, Dekker J, Ostendorp RA, Bijl D,
Voorn TB, Lemmens JA, et al. The effectiveness of exercise therapy in patients with osteoarthritis of the hip or knee: a randomized
clinical trial. J Rheumatol 1998;2(12):2432-9.
Serrão PR, Gramani-Say K, Lessi GC, Mattiello SM. Knee extensor torque of men with
early degrees of osteoarthritis is associated
with pain, stiffness and function. Rev Bras Fisioter 2012;16(4):289-94.
Hafez AR, Al-Johani AH, Zakaria AR, AlAhaideb A, Buragadda S, Melam GR, et al.
Treatment of knee osteoarthritis in relation to
Romatol Tıp Rehab 2015;26(2)
ve erkekler arasında istatistiksel olarak anlamlı
farklılık bulunmamıştır.20 Bizim yaptığımız çalışmada da 60°/sn ve 180°/sn hızlarda sağlıklı genç
erişkin kadın ve erkeklerde dominant ve non-dominant ekstremitede H/K oranlarının farklı olmadığı gözlenmiştir.
Sonuç olarak bu çalışmada sağlıklı genç erişkin kadın ve erkeklerde agonist/antagonist kasları
arasındaki dengeyi gösteren H/K oranları benzer
bulundu. Yine cinsiyet ayrımı gözetmeksizin dominant ve non-dominant ekstremitelerdeki H/K
oranları farksız bulundu.
KAYNAKLAR
9.
Berrin LEBLEBİCİ
hamstring and quadriceps strength. J Phys
Ther Sci 2013;25(11):1401-5.
kuvvet oranlarının değerlendirilmesi. Nigde
University Journal of Physical Education and
Sport Sciences 2010;4(2):109-15.
Özberk ZN, Coşkunöner Ö, Akın S, Korkusuz
F. Farklı liglerde oynayan futbolcularda
kuadriseps-hamstring kasların izokinetik
kuvvetleri. Turkiye Klinikleri J Sports Sci
2009;1(1):17-23.
15. Kong PW, Burns SF. Bilateral difference in
hamstrings to quadriceps ratio in healthy
males and females. Phys Ther Sport
2010;11(1):12-7.
11. Tourny-Chollet C, Leroy D. Conventional vs.
dynamic hamstring-quadriceps strength ratios:
a comparison between players and sedentary
subjects. Isokinet Exerc Sci 2002;10(4):18392.
17. Demir H, Zergeroğlu AM, Ergen E. Basketbolcularda dominant ve nondominant bacakların
izokinatik kas kuvveti ve dikey sıçrama
bakımından karşılaştırılması. Spor Bilimleri
Dergisi Hacettepe Journal of Sport Sciences
2000;11(1-2-3-4):3-8.
10. Olyaei GR, Hadian MR, Talebian S, Bagheri
H, Malmir K, Olyaei M. The effect of muscle
fatigue on knee flexor to extensor torque ratios and knee dynamic stability. The Arabian
Journal for Science and Engineering
2006;31(2):121-7.
12. Daneshjoo A, Rahnama N, Mokhtar AH, Yusof
A. Bilateral and unilateral asymmetries of isokinetic strength and flexibility in male young
professional soccer players. J Hum Kinet
2013;28(36):45-53.
13. Rouis M, Coudrat L, Jaafar H, Filliard JR, Vandewalle H, Barthelemy Y, et al. Assessment
of isokinetic knee strength in elite young female basketball players: correlation with vertical jump. J Sports Med Phys Fitness 2014
Nov 6. [Epub ahead of print]
14. Tortop Y, Ocak Y. Elit düzey sporcularda diz
eklemi hamstring/quadriceps (h/q) izokinetik
16. So CH, Slu TO, Chan KM, Chin MK, Li CT.
İsokinetic profile of dorsiflexors of the ankle a
comparative study of elite versus untrained
subjects. Br J Sports Med 1994;28(1):2530.
18. Hewett TE, Myer GD, Zazulak BT. Hamstrings
to quadriceps peak torque ratios diverge between sexes with increasing isokinetic angular
velocity. J Sci Med Sport 2008;11(5):452-9.
19. Holm I, Vøllestad N. Significant effect of gender on hamstring-to-quadriceps strength ratio
and static balance in prepubescent children
from 7 to 12 years of age. Am J Sports Med
2008;36(10):2007-13.
20. Akın S, Özberk N, Öner Ö. Sağlıklı kadın ve
erkek bireylerde gövde kaslarının izokinetik
analizi: tanımlayıcı bir çalışma. Turkiye
Klinikleri J PM&R 2004;4(2):49-55.
35