İndir - Ayrıntı Dergisi

ZiKA ViRUS YENi BiR
PANDEMi Mi?
ÖZET: Afrika ve Asya’da coğrafi dağılım gösteren Zika
Virus (ZIKV), 2007 yılında Mikronezya’daki Yap State salgını, 2013 yılında Fransız Polinezyası’ndaki salgınlar sonrası ile
Dünya geneline yayılmaya başlamıştır. 2015’te Brezilya’dan bildirilen ZIKV hastaları ve bağlantılı olduğu düşünülen komplikasyonları, özellikle mikrosefalili doğum artışları nedeni
ile önemli bir tehdit olarak algılanmıştır. 1 Şubat 2016 itibarı
ile Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ZIKV enfeksiyonu salgınını
“Uluslararası öneme haiz halk sağlığı tehdidi” olarak ilan etmiştir. Brezilya Sağlık Bakanlığının epidemiyolojik güncellemesine göre, 4 Şubat 2016 itibarı ile son 9 ayda yerli ZIKV enfeksiyonu görülen ülke ve bölgeler; İtalya, Almanya, Hollanda,
İngiltere, American Samoa, Barbados, Bolivya, Brezilya, Cape
Verde, Kolombiya, Curaçao, Kosta Rika, Dominik Cumhuriyeti, Ekvador, El Salvador, Fiji, Fransız Guenası, Guadeloupe,
Guatemala, Guyana, Haiti, Honduras, Maldivler, Martinique,
Meksika, Yeni Kaledonya, Nikaragua, Panama, Paraguay, Puerto Rico, Saint Martin, Samoa, Solomon Adaları, Suriname,
Tayland, Tonga, Vanuatu, Venezuella ve Virgin Adası (Amerika) olarak bildirilmiştir (Şekil 1). Ancak ZIKV enfeksiyonuna
bağlı olabilecek komplikasyonların hızla artması, enfeksiyonun
Avrupa ülkelerinde de görülmesi ve Aedes cinsi sivrisineklerin
yayılımının artması arboviral hastalıkları yeniden gündeme taşımıştır (3). Bu derlemede Dünya’da hızla yayılan ve henüz tam
olarak anlaşılamamış ZIKV enfeksiyonunun etiyolojisi, bulaş
yolları, klinik görünümü, komplikasyonları, tanısı, koruma-önlem ve tedavisi hakkında bilgi verilmesi amaçlandı.
ANAHTAR KELİMELER: Zika virüsü, Sevinç Sökel,Mehmet
Kale, Sibel Hasırcıoğlu, Yakup Yıldırım, Hasbi Sait Saltık.
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 52
ABSTRACT: Africa and Asia in the geographical distribution shows Zika virus (ZIKV), Build in Micronesia in 2007
Yap State the epidemic, the World and post-epidemic in French
Polynesia in 2013 It began to spread throughout. ZIKV patients
reported from Brazil in 2015 and thought to be linked to complications, especially microcephaly was perceived as a significant
threat due to the increase of birth. As of February 1, 2016 by the
World Health Organization (WHO) ZIKV infection outbreak
“public health threat of having international importance” it has
been declared. According to the Brazilian Ministry of Health
epidemiological update on February 4, 2016 with 9 months
ZIKV local infection seen in countries and regions; Italy, Germany, Holland, England, American Samoa, Barbados, Bolivia,
Brazil, Cape Verde, Colombia, Curacao, Costa Rica, Dominican
Republic, Ecuador, El Salvador, Fiji, French Guena of Guadeloupe, Guatemala, Guyana, Haiti, Honduras, Maldives, Martinique, Mexico, New Caledonia, Nicaragua, Panama, Paraguay,
Puerto Rico, Saint Martin, Samoa, Solomon Islands, Suriname,
Thailand, Tonga, Vanuatu, Venezuela, Virgin Islands (US), as
reported (Figure 1). However, the proliferation of complications that may be connected to ZIKV infection, the infection
seen in European countries and the increasing spread of arboviral diseases of the genus Aedes mosquito has moved up again
(3).
In this review the etiology of infection is rapidly spreading in
the world and yet not fully understood ZIKV of transmission
routes, clinical manifestations, complications, diagnosis, and
conservation measures aimed to provide information about
treatment. “
KEYWORDS: Zika virus, Sevinç SÖKEL, Mehmet Kale, Sibel
Hasırcıoğlu, Yakup Yıldırım, Hasbi Sait Saltık.
GİRİŞ
Arboviruslar RNA virus yapısında
olup, vertebralıları içeren karışık yaşam
siklusunda kan ile beslenen vektörlerle
(sivrisinek, kene vb.) insanlara bulaşmaktadırlar. Dünya’da son 20 yılda sivrisineklerden bulaşan arboviruslar görülmüştür.
1990’larda Dengue virus, 1999’da West
Nile Virus, 2013’de Chikingunya virus’undan sonra günümüzde ZIKV görülmüştür
(6).
ZKIV, Nisan 1947’de Uganda’da
bulunan Zika ormanında yaşayan ateş
semptomları gösteren pyrexial rhesus
maymun serumlarında tespit edilmiştir.
Virus’un ikinci izolasyonu Ocak 1948’de
aynı ormanda çok sayıdaki Aedes africanus sivrisineklerinde yapılmıştır. Bu yeni
virus’a etkenin ilk belirlendiği yer olan
bölgenin adı verilmiştir (5). Dengue hastalığına benzer hafif hastalığa neden olan
virus, ilk tespitinden itibaren Uganda,
Nijerya, Malezya, Endonezya ve Pasifik
adalarında küçük epidemilerden sorumlu
olmuştur (23).
Tablo 1. İnsanlarda ZIKV enfeksiyonunun tarihsel gelişimi (9).
TARİH
AÇIKLAMA
1947
Rhesus Maymunlarında virusun ilk tespiti (Uganda)
1948
Aedes africanus sivrisineklerde tespiti (Uganda)
1952-1954
İlk insan vakaları (Uganda, Tazmanya ve Nijerya)
1960-1980
Sporadik vakalar (Asya ve Afrika)
İlk salgın
2007
Hastaneye yatış, ölüm ve nörolojik komplikasyon bildirilmedi (Yap Adası)
Büyük salgın
2013-2014
İlk Gullian Barré Sendromu (GBS) bildirimi (Fransız Polinezyası)
2015
İlk Güney Amerika bildirimi (Brezilya)
Haziran 2015
Zika virus ilişkili GBS bildirimi (Brezilya)
Kasım 2015
Zika virus ilişkili mikrosefali bildirimi
2016
Hızlı yayılım (Amerika ve Avrupa)
Şubat 2016
Zika virus enfeksiyonu mikrosefali ve nörolojik yönden Halk Sağlığı Tehdidi bildirimi
(DSÖ)
proteini, membran[M] proteini, zarf [E]
proteini ve yapısal olmayan yedi protein
bulunmaktadır (12) (Şekil 2).
BULAŞ YOLLARI:
Flaviviruslar, enfekte sivrisinek ısırıkları
ile bulaşırlar. Ana vektör Aedes cinsi sivrisineklerdir. Tropikal bölgelerde ise diğer
arbovirusların (Dengue, Yellow Fever ve
Chikungunya vb.) vektörü Aedes aegypti’dir. Guam’da Mart-Mayıs 2007 arasında vektörü sivrisinek olduğu bilinen 120
ZIKV enfeksiyon vakası rapor edilmiştir
(23). ZIKV’un bulaşmasında Aedes aegypti
vektör olarak bilinmesine karşılık albopictus cinsi sivrisinekler de arboviruslar için
şüpheli vektörlerdir. Wong ve arkadaşları
(2013)
ETİYOLOJİ
ZKV zarflı, ikosahedral, tek sarmallı ve pozitif polariteli RNA virusudur.
Etken Flavirustur. ZKV’unun Spondweni
virus ile filogenetik ve antijenik yakınlığı
bulunmaktadır. Virus RNA Open Reading
Frame (ORF) dizisi poliprotein yapıdadır.
ZKV’unun genom yapısında kapsit [C]
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 53
Singapur’da yerli albopictus cinsi sivrisinekleri oral yolla enfekte etmişlerdir.
Enfekte sivrisineklerin 10. günde tükürüklerinde ZIKV tespit ettiklerini ve ZIKV
tehdidinde potansiyel vektör olarak Aedes albopictus’un önemli olduğunu belirtmişlerdir (24). Globalleşen Dünya’da
sivrisineklerin dağılımı gün geçtikçe artmaktadır. Medlock ve arkadaşları (2012)
Avrupa faunasında bulunan sivrisinekleri
araştırdıkları çalışmalarında Aedes türünün Avrupa dışı beş cinsinin görüldüğünü
ve halk sağlığını tehdit eden patojenler
açısından bu sivrisinek türünün öneminden bahsetmişlerdir (14). Bu sivrisineklerin Avrupa faunasında bulunduğunu ve
hızla yayıldığını belirtmişlerdir. Şekil 3 ve
4’de görüldüğü gibi dengue ateşi ve sarı
hummanın vektörü olduğu bilinen Aedes
aegypti sivrisineklerinin Kafkas bölgesinde yerleşmiş olması yanında şüpheli vektör olan Aedes albopictus Avrupa’nın bir
çok bölgesinde yerleşiktir.
Flaviviruslar vektörler aracılığı ile bulaşır,
direk temasla bulaşmamaktadır. Ancak,
ZIKV için seksüel yolla da bulaş olabileceği yönünde yayınlar mevcuttur. Bu konuda Amerikalı bilim adamlarının Senegal’in
Bandafassi bölgesinde sivrisinek örnekleme projesinde çalıştıktan sonra ülkelerinde döndüklerinde, ZIKV enfeksiyonu
tanısı konan bir araştırmacıda hematospermi olgusu geliştiği ve bu araştırmacının eşinde de ZIKV varlığı tespit edilmiştir
(7). Özellikle bu evli çiftin çocuklarında
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 54
enfeksiyona rastlanmaması ve eşinin de
hiç yurtdışına çıkmamış olması seksüel
yolla bulaşma ihtimalini güçlendirmektedir. Diğer bir durumda Fransız Polinezyası’ndan Tahiti’ye dönen bir erkek hastaya ZIKV enfeksiyonu tanısı konulmuş ve
hastada hematospermi gelişmesi üzerine
araştırmacılar semende real-time reverse
transcription polimeraz zincir reaksiyonu
(rRT-PCR) ile ZIKV pozitiflik belirlemişlerdir. (15). Ayrıca, Kutsuna ve ark. (2014)
ZIKV enfeksiyonlu hastanın idrarında ZIKV
tespit edildiğini bildirmişlerdir (10).
Son yıllarda ortaya çıkan West Nile
virus enfeksiyonlarının kan ve kan ürünlerinin transfüzyonu, organ transplantasyonu ve emzirme ile bulaştığı saptanmıştır.
Dengue virus da kan yolu ile bulaşabilmektedir (20). Dünya’da Aedes spp. sivrisineklerinin yayılması artmaktadır. Bu
bağlamda, kan yolu ile bulaşan ve bazı
noktaları aydınlatılmamış ZIKV için kan
bağışı güvenliği ile ilgili endişeler artmaktadır (13). Zoonotik hastalıklardan olan ve
enfekte sivrisinekler ile bulaşan ZIKV enfeksiyonunun vektör harici bulaşma yollarının açıklanmasına yönelik daha fazla
sayıda araştırmaya ihtiyaç vardır.
KLİNİK:
ZIKV enfeksiyonun inkübasyon
periyodu tam olarak bilinmemekle birlikte kısa sürelidir. Semptomlar hafif seyirli
ve 2-7 gün sürmektedir. ZIKV tanımlanmış
olgularda yapılan çalışmalarda çoğunluk-
la, hafif ateş (37.5-38 °C), başağrısı, halsizlik, makülopapüler döküntü ve miyalji
en çok görülen semptomlar olarak bildirilmiştir. Mikronezya’nın Yap State bölgesindeki salgında makülopapüler döküntü,
konjunktivit, ve artralji semptomları görüldüğü bildirilmiştir. Fransız Polinezyası
salgınındaki olgularda ateş, makülopapüler döküntü, başağrısı, halsizlik, miyalji,
eklemlerde şişme ve artralji, retro-orbital
ağrı, prostatit, hematospermi gibi semptomlar bildirilmiştir. Hastalık genel olarak
Dengue virus enfeksiyonu semptomlarına benzemektedir. ZIKV enfeksiyonu
tanımlanmış olgularda lökopeni ve trombositopeni görülmüştür. Viral enfeksiyonu
destekleyen karaciğer enzimleri, faz reaktanları normal sınırlar içinde tespit edilmiştir (8, 10, 11, 25). Yap State’deki salgının atak hızı 14.6/1000 ve seroprevalansı
%75 olarak hesaplanmıştır. Ancak bu sonuçlar diğer arboviruslarla (Dengue Virus
gibi) çapraz reaksiyon nedeniyle kesinlik
arz etmemektedir (17). Fransız Polinezyasındaki salgının orijini bilinmemektedir. Ancak burada yapılan festivale gelen
enfekte bir turist tarafından yayıldığı düşünülmektedir (16). ZIKV’nın endemik
görüldüğü bölgeler dışına yayılmasında
Fransız Polinezyasına seyahat amacı ile
gelip enfeksiyonu alan kişilerin ülkelerine
dönmeleri ve Aedes aegypti sivrisineklerinin yaygın olarak Dünya’nın diğer bölgelerinde de görülmesi nedeniyle olabileceği tahmin edilmektedir. Tanısı konulan
her yeni olguda, genel semptomlar ile birlikte farklı semptomlarda görülmektedir.
Zammarchi ve arkadaşları (2015) İtalya’da
görülen ilk olgularda aksiller ve inguinal
lenfadenopati bildirmişlerdir. Kutsuna ve
arkadaşları (2014) Japonya’da enfekte bireylerde retro-orbital ağrı semptomları
bildirmişlerdir.
KOMPLİKASYON:
Mart 2015 tarihinde Brezilya’da
24 hasta ateş, başağrısı, miyalji ve döküntü (akut viral semptomlar) şikayetleri
ile hastaneye başvurmuştur. Hastaların
%29.2 (7)’si RT-PCR ile ZIKV yönünden pozitif bulunmuştur (4). ZIKV enfeksiyonu
görülmesinden sonra 2015 yılında Brezilya’da mikrosefalili bebek doğumlarının
yirmi kat arttığı bildirilmiştir. Mikrosefalili
doğumlar 2015 yılında 1248 yeni vaka
ile prevalansı yüz binde 99.7 olarak rapor
edilmiştir. Mikrosefalili bebek doğumlarının artışını belirlemek amacıyla bebekler
mercek altına alınmıştır. Ventura ve ark.
(2016) yaptıkları çalışmada mikrosefalili
üç yeni doğan bebekte cerebral kalsifikasyon, oftalmik bulgular ve intrauterin
ZIKV enfeksiyonunun varlığı belirlemişlerdir. Bir gebe annenin 1.nci trimester
döneminde döküntü ve artralji bulguları
gözlenmiştir. Bu belirti üzerine gebelerde ve bebeklerde toksoplazma, rubella,
cytomegalo virus, herpes simplex, sifilis
ve human immunodeficiency virus varlığı
araştırılmıştır. Bu etkenlerin tespit edilmemesi üzerine ZIKV’un vertikal geçişe bağlı
enfeksiyon oluşturabileceği yönünde değerlendirmeler yapılmıştır. Göz bulguları
da makuler nöroretinal atrofi olarak değerlendirilmiştir (21). 2015’ten önce 200
mikrosefali vakası bildirilmiştir. Ancak,
ZIKV enfeksiyonunun tanımlandığı Haziran 2015 ile 30 Ocak 2016 tarihleri arasında ise 4783 vaka bildirilmiştir. Victora
ve ark. (2016) 1103 mikrosefalili bebekte
klinik, laboratuar ve görüntüleme yöntemleri ile inceleme yaptıklarında, 404
(%36.2) vakanın 387 (%95.8)’sinde beyinde anomaliler tespit etmişlerdir. Bu yeni
doğanların 17’sinde ZIKV enfeksiyonu
tespit edilmiştir. Araştırmada mikrosefali sınıflandırmasında DSÖ, Pan Amerikan
Sağlık Örgütü (PAHO) ve Brezilya Sağlık
Bakanlığı’nın tarama kriterleri karşılaştırılmıştır. Araştırma sonucunda Brezilya Sağlık Bakanlığı’nın tarama kriterlerinin spesifitesinin (özgüllüğünün) düşük olduğu
görülmüştür. Bu durum Brezilya’da doğan
ve yapı olarak küçük kafatası çapına sahip
minyon görünümlü sağlıklı bebeklerinde
mikrosefali olarak değerlendirilmeye katılması sonucu yüksek sayı elde edilmiştir.
Ulusal ve Uluslararası kuruluşlarda şüpheli
vaka yerine laboratuar ve radyolojik olarak kanıtlanmış vakaların bildirilmesi önerilmiştir. Ölçüm ve büyüme standartlarının daha iyi olması ile birlikte baş çevresi
ölçümlerinin standardize edilmiş antropometrik teknikler kullanılarak kayıt altına
alınmasının önemi de belirtilmiştir. Ancak
yine de araştırmada %36.2’lik mikrosefalili
yenidoğan oranı önemli bulunmuştur. Bu
yüzden, ZIKV enfeksiyonu ilişkili mikrosefali vakalarının izlenmesi gerektiği belirtilmiştir (3, 22).
Epidemi başladığında 268.000
toplam nüfusta 8200 ZIKV olgusu bildirilmiştir. Fransız Polinezyası’nda görülen
salgında ZIKV enfeksiyonundan 7 gün
sonra GBS belirlenmiştir. Arbovirus enfeksiyonlarında, özellikle Dengue Ateşi
tip 1-3 sonrası immun stimulasyona bağlı
olarak GBS gelişebileceği bildirilmektedir.
Bu epidemide ZIKV ile birlikte Dengue virus’un görülmesi GBS ile ilişkili olabileceği
ifade edilmektedir (17).
Viral genom varlığının rRT-PCR ile
gösterilmesi sonucunda moleküler düzeyde tanı konabilir. Ancak serolojik yönden ZIKV, diğer Flavivirus enfeksiyonları
ile çapraz reaksiyon gösterebilmektedir
(1, 11). Viremi döneminde kan haricinde
vücut sıvılarında da virus varlığı gösterilmiştir. Kan serumu rRT-PCR ile negatif
bulunmuş kişilerin idrar veya semeninde
rRT-PCR ile tanı konulabileceği ifade edilmektedir (10, 15). rRT-PCR ile ZIKV negatif
bulunmuş kişilerin indirek immunofloresan assay (IFA) ile ZIKV’una karşı IgM ve
IgG antikorlarının düzeylerine veya varlığına bakılabileceği vurgulanmıştır (18).
Laboratuar çalışmaları öncesinde şüpheli veya hasta kişilere ait bilgiler (riskli
bölgelere seyahat, sivrisinek ısırma öyküsü, ateş, döküntü, konjunktivit vb. klinik
semptomlar) önemli olup, Dengue virus, Yellow Fever virus, West Nile virus ve
Chikungunya virus enfeksiyonları da göz
önüne alınmalıdır.
(kaynakta) kurutulması ve insanlar ile temasının azaltılması gereklidir. Sivrisinek
üremesine neden olan su birikinti kaynaklarının (boş kova, saksı, lastik vb.) kaldırılması önemlidir. Bununla birlikte sinek
kovucular, vücudu kaplayan giysiler, cibinlik altında uyumak, yaşam alanlarında
pencere ve kapıların kapalı tutulması tavsiye edilmektedir. Salgınlar sırasında DSÖ
Pestisit Değerlendirme Şemasına göre
böcek ilaçlamasını önermektedir. Su birikintilerinde larvasitler kullanılması tavsiye
edilmektedir. Riskli bölgelere seyahatte
kişisel korunma önlemlerinin alınması da
gerekmektedir.
DSÖ’nün Vektör Kontrol Danışma
Kurulu’nun Kasım 2014 tarihinde Cenevre’de yaptığı toplantı sonucunda; halk
sağlığını korumak için genetiği değiştirilmiş OX513A transgenik Aedes aegypti
sivrisinekler için ölümcül yemler (ölümcül
şeker), risk grupları için insektisid (Skintex™) kullanımı ve ürün geliştirilmesi önerilmiştir. Ayrıca, böcek ilaçlarına direnç
gelişebilme durumu, vektör kontrolünde
finansal ihtiyacın belirlenmesi ve entomolojistlerle birlikte yeni araştırmaların
planlanmasına yönelik çalışmaların hızla
başlaması gerekliliği de vurgulanmıştır (1,
19).
KORUNMA VE ÖNLEM:
TEDAVİ:
TANI:
En önemli risk faktörü sivrisinek
ve üreme alanlarıdır. Hastalığın önlemesi için sivrisineklerin üreme alanlarının
ZIKV hastalığı hafif seyirlidir ve
spesifik tedavisi yoktur. Hastaların dinlenmesi, yeterli sıvı alımı, ağrı ve ateş için ilaç
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 55
tedavisi önerilmektedir. ZIKV enfeksiyonuna yönelik aşı çalışmaları yoğun bir şekilde devam etmekte olup, hastalığa karşı
koruyucu bir aşı yoktur (1).
TEŞEKKÜR
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Bulaşıcı Hastalıklar Kontrol Programları Başkan
Yardımcılığı Erken Uyarı Cevap ve Saha
Epidemiyolojisi Daire Başkanlığı (Ankara)
yetkililerine teşekkür ederiz.
KAYNAKLAR:
1.http://www.who.int/mediacentre/
factsheets/zika/en/ erişim: 05.02.2016.
2. www.halthmap.org/zika
erişim:
08.02.2016
3.http://ecdc.europa.eu/en/press/
news/ Epidemiological update: Outbreaks
of Zika virus and complications potentially linked to the Zika virus infection erişim:05.02.2016
4.
Campos G S, Bandeira A C, Sadri S
I. (2015). Zika Virus Outbreak, Bahia, Brazil.
Emerging Infectious Diseases. 21 (10): 18851886.
5.
Dick G. W. A., Kitchen S. F., Haddow
A. J. (1952). Zika Virus Isolations and Serological Specificity. Tropical Medicine and
Hygiene. 46 (5): 509-520.
6.
Fauci A.S., Morens D.M. (2016). Zika
Virus in the Americas — Yet Another Arbovirus Threat. N Engl J Med, 374, 601-604.
7.
Foy BD, Kobylinski KC, Foy JLC, Blitvich BJ, Travassos da Rosa A, Haddow AD,
Lanciotti RS, Tesh RB. (2011). Probable non–
vector-borne transmission of Zika virus,
Colorado, USA. Emerg Infect Dis. 17(5):880882.
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 56
8.
Heang V, Yasuda C Y, Sovann L,
Haddow A D, Travassos da Rosa A P, Tesh R
B, and Kasper M R. (2012). Zika Virus Infection, Cambodia, 2010. Emerging Infectious
Diseases. 18(2):349-351.
9.
Kindhauser MK, Allen T, Frank V,
Santhena R, Dye C. (2016). Zika: the Origin
and Spread of a Mosquito-Borne Virus. Bull
World Health Organ 2016. http://www.who.
int/bulletin/online_first/16-171082.pdf erişim: 22.02.2016
10.
Kutsuna S., Katol Y., Takasaki T.,
Moi M.L., Kotaki A, Uemural H., Matonol T.,
Fujiyal Y., Mawataril A., Takeshital N., Hayakawal K., Kanagawal S., Ohmagaril N.
(2014). Two cases of Zika fever imported
from French Polynesia to Japan, December
2013 to January 2014. Eurosurveillance. 19
(4): http://www.eurosurveillance.org/images/dynamic/EE/V19N04/art20683.pdf erişim: 22.02.2016
11.
Lanciotti R. S., Kosoy L.O., Laven
J. J., Velez O.J., Lambert A. J., Johnson A.J.,
Stanfield S. M., Duffy M.R. (2008). Genetic and Serologic Properties of Zika Virus
Associated with an Epidemic, Yap State,
Micronesia, 2007” Emerg. Infec. Diseases.
14(8):1232-1239.
12.
Marano G., Pupella S., Vaglio S.,
Liumbruno G.M., Grazzini G. (2015). Zika
virus and the never-ending story of emerging pathogens and transfusion medicine.
Blood Transfus. DOI 10.2450/2015.0066-15.
erişim: 22.02.2016
13.
Massimo F, Velati C. (2015). Blood
safety and zoonotic emerging pathogens:
now it’s the turn of Zika virus!. Blood Transfus DOI 10.2450/2015.0187-15. erişim:
22.02.2016
14.
Medlock JM, Hansford KM, Schaffner F, Versteirt V, Hadrickx G, Zeller H, Bortel
WV (2012). Review of Invasive Mosquitoes
in Europes: Ecology, Public Health Risks and
Control Options” Vector-Borne & Zooonotic
Diseases. 12 (6): 435-447.
15.
Musso D, Roche C, Robin E, Nhan T,
Teissier A, Cao-Lormeau VM (2015). Potential Sexual Transmission of Zika Virus. Emerging Infectious Diseases. 21 (2): 359-361.
16.
Musso D. (2015): Zika Virus Transmission from French Polynesia to Brazil,
Emerging Infectious Diseases. 21 (10):
1887. doi: 10.3201/eid2110.151125. erişim:
22.02.2016
17.
Oehler E, Watrin L, Larre P, Leparc-Goffart I, Lastère S, Valour F, Baudouin
L, Mallet H P, Musso D, Ghawche F. (2014).
Zika virus infection complicated by Guillain-Barré syndrome – case report, French Polynesia, December 2013. Eurosurveillance.
19 (9): DOI: http://dx.doi.org/10.2807/15607917.ES2014.19.9.20720 erişim: 22.02.2016
18.
Tappe D., Nachtigal l S., Kapaun A.,
Schnitzler P., Günther S., Schmidt-Chanasit J. (2015). Acute Zika Virus Infection after Travel to Malaysian Borneo, September
2014. Emerging Infectious Diseases. 21 (5):
911-913.
19.
Thırd Meeting Of The Vector Control Advısory Group WHO 12-14 November
2014 Cenevre.
20.
Ustaçelebi Ş., Us D. (2009). Flaviviruslar. Eds. Doğanay M, Altınyaş N. “Zoonozlar: Hayvanlardan insanlara bulaşan
enfeksiyonlar” Bilimsel tıp yayınevi Ankara,
pp. 440.
21.
Ventura C.V., Maia M., Bravo-Filho
V., Góis A.L., Belfort Jr R. (2016). Zika Virus in
Brazil and Macular Atrophy in a Child with
Microcephaly. The Lancet, 387: 228.
22. Victora C.G., Schuler-Faccini L,
Matijasevich A, Ribeiro E, Pessoa A, Barros
FC, (2016). Microcephaly in Brazil: How to
İnterpret Reported Numbers? The Lancet
DOİ:10.1016/S0140-6736(16)00273-7. erişim: 22.02.2016
23.
Warnell D, Cox T.M, Firth J, Torok E.
(2012). Oxford Textbook of Medicine: Infection. 5:174.
24.
Wong PSJ, Li MI, Chang CS, Ng LC,
Tan CH. (2013). Aedes (Stegonia) Albopictus
(Skuse) a Potential Vector of Zika Virus in
Singapore. PLOS Neglected Tropical Diseases. 7;8, e2348 (1-5).
25.
Zammarchi L., Stella G., Mantella
A., Bartolozzi D., Tappe D., Günther S., Oestereich L., Cadar D., Mu˜noz-Fontela C., Bartoloni A., Schmidt-Chanasit J. (2015). Zika
virus infections imported to Italy: Clinical,
immunological and virological findings,
and public health implications. Journal of
Clinical Virology. 63, 32–35.