İŞLETİM SİSTEMLERİ KURULUM MODÜLÜ 1. BIOS Bilgisayar

İŞLETİM SİSTEMLERİ KURULUM MODÜLÜ
1. BIOS
Bilgisayar donanımlarından ana kart üstünde bulunan ve konum itibarıyla çok küçük olmasına
karşın işlevsel yönden bilgisayarın en temel parçası olan bu aygıt ile bilgisayarın açılış
sırasında yapması gereken tüm komutlar ve donanımsal olarak yapılması gereken tüm
işlemleri denetleyen ve ayarlamaları üzerinden yapan bir parçadır.
Yani bilgisayar açılırken;



Hangi aygıtların, hangi sıraya göre okunması gerektiğini,
Hangi kartların çalıştırılıp çalıştırılamayacağını,
Hangi aygıta ne kadar gerilim verilmesi gerektiği
BIOS, Basic Input – Output System (temel giriş çıkış sistemi)in kısaltılmışıdır.
Teknik olarak baktığımız zaman BIOS’lar, EEPROM (Electrically Erasable Programmable
Read-Only Memory- Elektriksel olarak silinip programlanabilen sadece okunabilen bellek)
olarak adlandırdığımız hafıza entegrelerinin üstüne ana kart ile uyumlu çalışabilecek şekilde
çeşitli yazılımların monte edilmesi sonucu oluşur.
BIOS, ROM içerisinde bulunan bir yazılımdır. ROM ise sadece okunabilir bir bellek olduğu
için hiçbir değişiklik kaydedilemez. Bu yüzden BIOS üzerinde yaptığımız değişikliklerin bir
yere kaydedilmesi gerekir. BIOS’ta ayarları değiştirdiğimizde bu ayarlar CMOS
(Complenmentary Metal Oxide Semiconductor - Eşlenik Metal Oksit Yarıiletken) denilen bir
bellek çeşidine kaydedilir. Bir pil ile CMOS sürekli beslenir ve kaydedilen ayarların burada
sürekli kalması sağlanır.
Güç düğmesine basıldığında bilgisayarınız CMOS’ta kayıtlı olan BIOS ayarlarına göre açılır.
Kayıtlı olan ayarlar bir süre sonra kayboluyor ve sık sık “CMOS checksum error” hatası
ekranda gözüküyor ise ana kartın üzerinde bulunan pilin değiştirilmesi gerekir. Bu da sorunu
çözmezse CMOS yongası bozulmuş demektir.
1
Şekil 1: LAPTOP CMOS PİLİ
Şekil 2: MASA ÜSTÜ CMOS PİLİ
Ana Kart Üzerinde Bulunan CMOS Pili Bittiğinde



CMOS CHECKSUM ERROR
CMOS BATTERY FAILED
CMOS BATTERY LOW
Mesajlarından birini alırsınız. Ayrıca BIOS şifresi de CMOS da saklanmaktadır.
Herhangi bir şekilde bu şifre unutulduğunda CMOS pili çıkarılarak bir süre beklenir
yaklaşık 3-4 dakika ya da beklemek yerine pil yatağındaki pozitif ve negatif kutup kısa
devre ettirilerek CMOS a kısa süreliğine enerji sağlayan kondansatörün deşarj olması
sağlanır. Bilgisayarın açılışında BIOSA girmek için genellikle klavye üzerindeki
DELETE tuşu kullanılır bununla birlikte F2 bazen de F8 tuşlarının kullanıldığı
görülmektedir.
BIOS ÜZERİNDE SIKLIKLAR GÖRÜLEN YAPILANDIRMALAR
A.







Main: Basit ayarlamalar ve bilgilerin bulunduğu menü. Alt menüleri aşağıdaki gibidir:
System Time: Saat ayarını buradan yapabilirsiniz.
System Date: Tarih ayarını buradan yapabilirsiniz.
Primary Master: Birinci bölümün ilk sürücüsüdür.
Primary Slave: Birinci bölümün ikinci sürücüsüdür.
Keyboard Features: Klavye ayarları buradan yapılmaktadır (F ya da Q).
System Memory: BIOS değiştirilemez hafıza büyüklüğüdür.
Extended Memory: BIOS ek hafıza büyüklüğüdür.
B. Security: BIOS güvenlik ayarları bu bölümden yapılmaktadır.
 Set Supervisor Password: Bu şifre ile BIOS ayar menüsüne sadece Şifreyi bilen
kullanıcılar girebilecektir. Varsayılan yani ilk ayarlarda şifre yoktur.
 Set User Password: Bu şifre ise sadece menü erişim şifresidir. Bir kez girildikten sonra
değişiklik yapmak için bir daha sorulmaz. Bu şifreden önce supervisor şifresi
belirlenmelidir. Bu şifre ile giriş yapıldığı zaman bazı menüler aktif olmayacaktır.
 Password On Boot: Bu ayar aktifleştirildiği zaman, bilgisayar boot menüsüne
girilmese bile açılırken şifre girmeden devam edemezsiniz. Bilgisayarı açmak için
yukarıdaki oluşturduğunuz şifrelerden (Supervisor/User Password) birini girmeniz
yeterlidir.
 Fixed Disk Boot Sector: Boot sektör virüslerine karşı koruma sağlamaktadır. Write
Protect aktif iken koruma aktifleşir.
ÖNEMLİ KELİMELER
2
Boot: Bilgisayarın açılışı sırasında hangi sürücülerin hangi sıraya göre okunması gerektiğini
bu bölüm belirler. Diskette Drive, ATAPI CD-ROM Drive, Network, Hard Drive gibi
seçeneklere sahiptir. Bunlardan hangisinin önce başlamasını istiyorsak onu ilk sıraya
taşımalıyız.
Default: Varsayılan değer anlamına gelir.
Enabled:Aktif
Disabled:Pasif
Boot Sequence: Bilgisayarın hangi sürücüden boot yapılacağını belirten ayardır.
Load Setup Defaults: Varsayılan fabrika ayarlarına geri yükleme yapılır.
Save & Exit Setup: Yapılan değişiklikleri kaydeder ve Biostan çıkış yapar KISA Yolu F10
Exit Without Saving :Yapılan değişiklikleri kaydetmeden Biostan çıkış yapar.
YAZILI HATA MESAJLARI

CMOS Battery Failed: BIOS piliniz bitmiş veya bitmek üzere. Pilin türünü belirleyip
en yakın zamanda yeni pil ile değiştiriniz.

CMOS Checksum Error - Defaults Loaded: Herhangi bir nedenden dolayı BIOS
ayarlarınızda bozukluk oluşmuş (büyük ihtimalle bitmek üzere olan BIOS pili
yüzünden).Varsayılan ayarlar yüklenerek sisteminizin zarar görmesi engellenmiş olur.

Floppy Disk(s) Fail: Sisteminize takılı bulunan disket sürücü(ler) ile BIOS’taki disket
sürücü ayarları birbirini tutmuyor. Disket sürücünüzün bağlantılarını
kontrol ediniz, BIOS’taki ayarlar yanlışsa düzeltiniz. Sorun devam ediyorsa disket
sürücünüz bozuktur.

Memory Test Fail: BIOS’taki bellek ayarlarınızda olabilecek bir problemden
kaynaklanabildiği gibi bellek modüllerinizdeki kısmi arıza nedeniyle de ortaya
çıkabilir. Ayarlarınızdan eminseniz başka bir bellek ile sisteminizi tekrar açmayı
deneyiniz.

BIOS ROM checksum error - System halted: BIOS çipindeki bir hatayı gösterir.
Çipte fiziksel hata veya BIOS yazılımında bozukluk olabilir. Sisteminizi yeni bir
BIOS ile update ediniz, sorun devam ediyorsa yeni bir BIOS çipi edinmeniz
gerekecek.

Keyboard error or no keyboard present: Belki de en çok karşılaşılan POST mesajı.
Bu mesaj genellikle “Press F1 to continue” diye devam eder. Yeni bir klavye takıp
F1’e basarak işleme devam edebilirsiniz.
3

Hard Disk(s) Fail: Sisteminizde mevcut disk(ler)le BIOS’ta belirilmiş disk ayarları
birbirini tutmuyor demektir. BIOS’tan disk ayarlarını otomatiğe getiriniz, master/slave
ayarlarını kontrol ediniz. Sorun devam ediyorsa disk sürücünüzde fiziksel bir
bozukluk kuvvetle muhtemeldir.

Disk boot failure, insert system disk and press enter: Sistem boot edemiyor. HDD
bağlantısında sorun olabilir, HDD aktif partition tanımlanmamış olabilir, BIOS’tan
HDD tanımlanmamış olabilir, HDD bozuk olabilir, sabit diskinizdeki system dosyaları
silinmiş olabilir.
SESLİ HATA MESAJARI
1: Sürekli Bip Sesi [Power Supply,Güç Kaynağı Arızası]
2: Birden Çok Kısa Bip Sesi [Anakart Arızası]
3: Bir Uzun Bip Sesi [Bellek Yenilenmesinde Hata]
4: Bir Uzun Bir Kısa Bip Sesi [Bios Çipi veya Anakart Arızası]
5: Bir Uzun İki Kısa Bip Sesi [Ekran Kartı Arızası,Eski Ekran Kartlarında Dip Switch
dediğimiz yapılandırmadan kaynaklanır]
6: Bir Uzun Üç Kısa Bip Sesi [Ekran Kartı Arızası]
7: İki Uzun Bir Kısa Bip Sesi [Ramdac Kaynaklı Ekran Kartı Arızası]
8: İki Kısa Bip Sesi [Bellek Eşlik Hatası]
9: Üç Kısa Bip Sesi [İlk 64K'lık bölümde Bellek Hatası]
10: Dört Kısa Bip Sesi [Timer Hatası]
11: Beş Kısa Bip Sesi [İşlemci Hatası]
12: Altı Kısa Bip Sesi [Klavye İşlemcisinden Kaynaklanan Hata]
13: Yedi Kısa Bip Sesi [İşlemci Hatası]
14: Sekiz Kısa Bip Sesi [Ekran Kartı Belleğinde Okuma-Yazma Hatası]
15: Dokuz Kısa Bip Sesi [Bios Rom Hatası]
16: On Kısa Bip Sesi [Cmos Okuma-Yazma Hatası]
17: Onbir Kısa Bip Sesi [Tampon Bellek Hatası]
(BU HATA MESAJLARINI EZBERLEMENİZE GEREK YOKTUR)
4
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE MICROSOFT IŞLETİM SİSTEMLERİ










MS-DOS
WINDOWS 1.0
WİNDOWS 2.0
WİNDOWS 3.0
WINDOWS 3.1 (YAYGIN OLARAK BİLİNEN VE KULLANILAN SÜRÜM)
WİNDOWS 95 (İLK DEFA BAŞLAT MENÜSÜNÜN OLDUĞU SÜRÜM)
WİNDOWS 98
WİNDOWS ME
WİNDOWS 2000
WİNDOWS XP( BURADAKİ XP “"experience” KISALTMASIDIR BAZI KAYNAKLARA
GÖRE ESKİ YUNAN İNANIŞNDA YENİ MESİH ANLAMINA GELEN AŞAĞIDAKİ
SİMGENİN İFADE EDİLMESİ OLARAK DA BİLİNMEKTEDİ) WINDOWS XP SÜRÜMÜ
25 EKİM 2001 TARİHİNDE PİYASA ÇIKMIŞTIR.
 WİNDOWS VİSTA (HAYAL KIRIKLIĞI): BU SÜRÜMDE GÖRSELLİK ÇOK ÜST PLANDA OLDUĞU
İÇİN İŞLETİM SİSTEMİ BİLGİYASAYARIN ÇOK YAVAŞ ÇALIŞMASINA SEBEP OLDU. PİYASA ÇIKIŞ
TARİHİ 19 OCAK 2007 TARİHİNDE PİYASAYA SÜRÜLMÜŞTÜR.
 WİNDOWS 7 22 EKİM 2009 YILINDA PİYASAYA SÜRÜLMÜŞTÜR. BU SÜRÜM HEM VİSTA
KADAR RENKLİ HEMDE XP KADAR HIZLI BİR SÜRÜMDÜ.
 WİNDOWS 8.26 Ekim 2012'de piyasaya çıkmıştır DOKUNMATİK EKRAN TEKNOLOJİSİ
İÇİN ÜRETİLMİŞ BİR SÜRÜMDÜR. BU SÜRÜMDE BAŞLAT MENÜSÜ YOKTUR.
 WİNDOWS 8.1  18 EKİM 2013 TARİHİNDE PİYASAYA SÜRÜLDÜ.
 WİNDOWS 10BU SÜRÜMDE BAŞLAT MENÜSÜ GERİ GELMİŞTİR. 29 TEMMUZ 2015
TARİHİNDE PİYASAYA SÜRÜLMÜŞTÜR.
AÇIK KAYNAK KODLU İŞLETİM SİSTEMLERİ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
LINUX
SUN SOLARIS
DEBIAN
PARDUS
RED HAT
UBUNTU
SUSE
FREE-DOS
CRACK’LEME İŞLEMİ NEDİR
Crackleme lisanslı herhangi bir işletim sistemi ya da programın demo versiyonunun veya
kullanım kısıtlamalı versiyonun farklı yöntemler kullanarak tam sürüm (full sürüm) haline
getirilmesidir. Bu işlem illegal bir işlemdir ve para cezası vardır. Kişisel kullanıcılardan
ziyade şirketler üzerinde ciddi denetimler yapılmaktadır.
5
UZANTILAR



















JPEGRESİM DOSYASI
PNGRESİM DOSYASI
MP3SES DOSYASI
MP4GÖRÜNTÜ DOSYASI
ISOCD YADA DVD KALIBI
WAVSES DOSYASI
TTFYAZI TİPİ
OTFYAZI TİPİ
EXETEK BAŞINA ÇALIŞTIRILABİLEN DOSYALAR
DOC2007 ÖNCESİ WORD DOSYASI
DOCX2007 VE SONRASI WORD
XLS2007 ÖNCESİ EXCEL
XLSX2007 VE SONRASI EXCEL
RARSIKIŞTIRILMIŞ DOSYA
ZİPSIKIŞTIRILMIŞ DOSYA
TXTMETİN BELGESİ
HTMLWEB SAYFASI UZANTISI
AVİVİDEO DOSYASI
MPEGVİDEO DOSYASI
6