Animal Epidemic Zoonose Hastaliklar

Transkript

1
2
Animal Epidemic Zoonose Hastaliklar
Bulasici Hayvan Hastaliklari
(animal epidemic)
Hayvanalarin epidemik hastaliklari genel olarak bir pathojenin sebep oldugu, bulasabilen ve
cabuk yayilabilen hastaliklar olarak tanimalnir. Normal hastaliklar ve bulasici hastaliklar bir cok
ülkede cok kalin cizgilerle birbirinde kanun ve yönetmeliklerler ayrilmis bunlarin tek tek
tanimlari yapilmistir. Ancak bu konuda uluslararasi tam bir konsensin olustugunu söylemk ne
yazikki mümkün degil. Mesela kedilerin bulsici hastaligi (Panleukopenie) yasal anlamda bir cok
ülkede bu anlamda degerlendirilmektedir. Yani yasal bir regulationa sahip degil
Animal Epidemik hastaliklarin siniflandirilmasi:
Animal epidemik hastaliklar hastaliga sebep olan pathojenlere göre: Prionen- (Transmissible
spongiforme Enzephalopathien,Bovine spongiforme Enzephalopathie, BSE), Virauslar (Mesela;.
Tollwut), Bacterien (Mesela;. Brucellose),Mantarlar (Mesela. Krebspest) ve Paraziter Hastaliklar
olarak cesitliklik gösterirler Bunlarin disinda tekhücreliler (Mesela; Toxoplasmose), Solucanlar
(Mesela; Echinokokkose), Uyuz (Mesela; Varroose) ya da Insektler (mesela;. Hypodermose)
bunlar arsinda en önemlileri olarak gösterilebilirler.
Animal epidemikler yayilma larina göre de Enzootien (Belli bir bölgede ki görülme derecelerine
göre), Epizootie ( ortaya ciktigi bölgenin disina yailmalarina göre), Panzootie ( bir ülkeden bir
baska ülkeye hatta bir kitadan bir baska kitaya yailmalarina göre)olarak ta siniflandirilirlar.
Epzootiolojik karekterlerine göre de siniflandirilirlar ki bu bu bu tür hastaliklarla mücadelede cok
önem tasimaktadir.. Buna göre:
Geonosen ( Mesela; Listeriose), Lebensmittelinfektionen (foodborne diseases, Mesela;-BSE),
Aerosole (Mesela Tüberkülose), Kontaktinfektionen (Mesela; Virale Hämorrhagische
Septikämie) vb. gibi.
Hayvanlarin bulasici hastaliklarinin günümüzdeki anlami:
Insanlara bulasbilen hastaliklarlar (Zoonos hastaliklar, asagida ayrintilari ile aciklanmistir)
anlaminda ki kayiplar ne yazikki her gecen gün yeninverasiyonlari ile gündemimize gelmektedir.
Sadece hayvanlara bulasabilen hastaliklar anlaminda da cok büyük ekonomok kayiplara neden
olmaktadir mesela 1997-1998 yillari arsinda hollandada ortaya cikan domuz vebasi 2,3 Miyar
Euro ve telef olan domuzlar anlaminda da 12 Milyon euro kayiba sebebiyet vermistir.
Hayvanlarin bulasici hastaliklarinin direkt ya da indirekt yarattigi zararlarin potensiyelgücü ne
yazikki biolojik silahlarin gelistirlmei anlaminda da ilgileri üzerine cekmistir. Mesela ikinci
dünya savasinda Ingiltere Anthrax virusun üzerinde yaptigi calismalar ve bunlarin yarattigi
tahribat deney bölgesi olan Islanda da (Gruinard) ancak 1986.87 yillari arasinda giderilebildi. Bu
bahsi edilen tarihe kadar söz konusu olan bölgeye ancak koruyucu elbise vb. önlemlerle ayak
Created by Zoo Vet Ramazan Boztepe
www.animal-protection-academy-web.eu
basilabiyordu.Zoonos karekterli bulasici hayavan hastaliklarindan potentiel Biolojik silah olarak Memeli hayvanlarin cicek hastaligi, Tularemi, Brucellose, Rotz, Psittakose, Q-Fieber, Atlarin
enzephalomyelitit- gibi hastaliklari saybiliriz.
Mücadele:
Hastaliklarin yayilma yollari ve hastaliga yakalanmis hayvanalarin tespiti Infektionlarla
mücadelede en önemli veriler olmalari itibari ile hayvanlarin etkin bir kayitaltina alinmalari cok
büyük bir anlam tasimaktadir.
Animal Epidemik hastaliklarla mücadelede Avrupa Birligi (EU) icerinsinde ki ulusal mevzuatlar
cok büyük önem tasimaktadir. Bunlar özet olarak „Bildirimi mecburi hastaliklar“ ve Ihbari
mecburi hastaliklar olark iki ana grupta tanimlanmaktadirlar ki buda ilgili her birim icin baglayici
hükümler icermektedir. Mesela; Bu anlamda mücadele yükümlülügü geregi her hayvan sahibi
diagnos, therapie, bulasmayi önlemeye yönelik her türlü hygienik önlemler ve hatta söz konusu
hayvani öldürm dahil kesinkez yükümlülükler tasir.
Bulasici hastaligin Epizootiolojik karakterine göre alinmasi zorunlu tedbirler, devlet veteriner
dairelerince alinir ve sinir ötesi vakalarda ayni daireler gümrük daireleri ile koordineli calismalar
yürütürler. Tabiki burada gerek ulusal mezatlar ve gerekse Birlik mevzuatlari bu hastaliklarla
mücadelede tam bir uyum icerisinde yapilmaktadir diyebiliriz.
Dünya hayvan saglik Örgütü (OIE (Office International des Epizooties)):
Avrupa birligi disinda bu tür hastaliklarla mücadele de Dünya hayvan saglik örgütü (Office
International des Epizooties, OIE) cok aktif ve etkili bir mücadeele yürütmektedir.
Bu Örgüt Animal Epidemik hastaliklari iki liste olarak mercek altina almaktadir.
Liste-A:
Bu grup altinda 15 tane hastalik bildirmi/Ihbari mecburi hastaliklar olarak verilmektedir. Bunlar:
Sap Hastaligi, Vesikuläre Domuz hastaligi, kücük gevis getiren hayvanlarin vebasi, Lumpy-skinhastaligi, Mavi dil hastaligit, Afrika at vebasi, Klasik domuz vebasi, Newcastle hastaligi,
Stomatitis vesicularis, sigir vebasi, Ineklerin akciger Infektionu, Rifttal-hummasi, Koyun ve
Kecilerin cicek hastaligi, Afrika domuz vebasit und kanatli vebasi.
Liste-B:
Bu liste de 93 hastalik ismi yer almakta ki ekonomik zaratrlar disinda hayvanlarin serbest
dolasimi vb gibi konular da cok büyük kistlamalar söz konusu degil. Bu hastaliklar asagidaki
listede ayrintilari ile verilmistir.
Avrupa birligi (Europäische Union)
Avrupa birligi bu tür hastaliklarla mücadelede iki lste olarak bunlari tanimlamaktadir.
Ihbari mecburi hastaliklar. Bulasici hastalik süphesi durmlarindaki durumu kapsar
Bildirmi mecburi bulasici hastalik tespiti mevcut durumlari kapsar.
Avrupadaki bazi ülkelerden kontrol edilen Hastaliklar (Ihbari mecburi hastaliklar ve bunlarin
yasal statüleri:
OIE yasal düzenleme:-Bulasici hastaliklarin listesi (Almanya, Avusturya und Isvicre
(AP = Ihbari mecburi, MP = Bildirimi mecburi Ü = Kontrol, Gr. = Gruppe D=Almanya,
A=Avusturya, CH= Isvicre)
Status Status
Tierart
Erreger
Zoonose
Tierseuche
D
A
Arilar
Acarapis woodi
hayir
yok AP
Acarapidose
A.
Actinobacillose der
hayir
yok yok
domuz
pleuropneumoniae
Schweine
Orthopoxvirus
Maymun
evet
AP
yok
Affenpocken
simiae
African Horse
hayir
AP
AP3
Afrikanische Pferdepest At
Sickness Virus
Afrikanisches
Afrikanische
hayir
AP
AP4
Domuz
Schweinepest-Virus
Schweinepest
Equine infectious
Ansteckende Blutarmut
nein
AP
AP42
Atlar
anemia virus
der Einhufer
Infectious Salmon
Ansteckende Blutarmut
hayir
AP
AP5
Baliklar
Anemia Virus
der Lachse
Ansteckende
Atlar
T. equigenitalis
hayir
MP yok
Gebärmutterentzündung
Porcines
Ansteckende
Domuzlar
hayir
AP
AP
Teschovirus
Schweinelähmung
Suid Herpesvirus 1 hayir
AP
AP6
Aujeszkysche Krankheit Birden fazla
Aethina tumida
hayir
AP
AP
Bienenbeutenkäferbefall Arilar
Tr. clareae und Tr.
Befall mit der
Arilar
hayir
AP
AP
koenigerum
Tropilaelaps-Milbe
Trypanosoma
Atlar
hayir
AP
AP
Beschälseuche
equiperdum
Equines
Bläschenausschlag der
Atlar
hayir
yok AP
Herpesvirus 3
Pferde
gevisgetirenlerr Blauzungenvirus hayir
AP
AP
Blauzungenkrankheit
At ve Koyun
Bornavirus
tartisilan
MP AP
Borna-Krankheit
Bovines
BHV-1-Infektion (IBRSigirlar
hayir
AP
AP8
Herpesvirus 1
IPV)
sigirlar
Bovines
hayir
MP yok
Bösartiges
Status
CH
Gr. 4
Gr. 3
yok
Gr. 1
Gr. 1
Gr. 2
Gr. 2
Gr. 3
Gr. 4
Gr. 2
Gr. 4
Gr. 4
Gr. 2
yok
Gr. 1
yok
Gr. 2
Gr. 4
Bovine Virusdiarrhoe
sigirlar
Brucellose der Rinder
Brucellose der Schafe
und Ziegen
Brucella-ovis-Infektion
Brucellose der Schweine
sigirlar
Herpesvirus 3
Bovines
VirusdiarrhoeVirus
Brucella abortus
Koyun keci
Katarrhalfieber
Koyun
Domuzlar
hayir
AP
AP
Gr. 4
evet
AP
AP
Gr. 2
Brucella melitensis evet
AP
AP
Gr. 2
hayir
evet
yok
AP
AP
AP
Gr. 3
Gr. 2
evet
MP
AP
Gr. 4
hayir
yok
yok
Gr. 2
hayir
yok
yok
Gr. 4
evet
MP
yok
Gr. 4
evet
MP
AP
Gr. 3
evet
evet
AP
MP
yok
yok
Gr. 4
hayir
AP
yok
Gr. 4
hayir
AP
AP
Gr. 2
hayir
yok
yok
Gr. 3
hayir
MP
yok
Gr. 4
evet
MP
yok
yok
hayir
yok
AP
yok
evet
AP
AP
Gr. 1
hayir
AP
yok
AP
yok
Gr. 3
Gr. 3
Brucella ovis
Brucella suis
Campylobacter
Bircok
Campylobacteriose
ssp.
Caprines ArthritisCaprine ArthritisKeciler
Encephalitis-Virus
Enzephalitis
Rabbit
Tavsanlar
hemorrhagic
Chinaseuche (RHD)
disease virus
Chlamydophila
Koyun keci
Chlamydienabort
abortus
Chlamydophila
Bir cok
Chlamydiose
spp.
Maymun
Ebolavirus
Ebola
Bir cok
Echinococcus ssp.
Echinokokkose
Epizootic
Enzootische
Karaca
hemorrhagic
Hämorrhagie der
disease virus
Hirsche
Bovines LeukämieEnzootische Leukose der
Sigirlar, Büffel
Virus
Rinder
Mycoplasma
Enzootische Pneumonie
Domuzlar
hyopneumoniae
der Schweine
Equine arteriitis
Atlar
Equine Arteriitis
virus
Parapoxvirus
Euterpocken des Rindes Sigirlar
bovis 2
Pasteurella
Kuslar
Geflügelcholera
multocida
Aviäres
Geflügelpest
Kuslar
Influenzavirus
(„Vogelgrippe“)
P. larvae
(Amerikanische)
Arilar
Faulbrut
M. pluton
(Europäische)
Frühlingsvirämie der
Karpfen
Hypodermose
Infektiöse Agalaktie
Infektiöse Bursitis der
Hühner
Infektiöse
Hämatopoetische
Nekrose
Infektiöse
Laryngotracheitis
Infektiöse
Pankreasnekrose
KoiHerpesvirusinfektion
Rhabdovirus
carpio
H. bovis, H.
Sigirlar
lineatum
Schafe, Ziegen Mycoplasma ssp.
Infectious bursal
disease virus
Infectious
Baliklar
hematopoietic
necrosis virus
HühnerHerpesvirus 1
Virus der
Baliklar
infektiösen
Pankreasnekrose
Baliklar
Baliklar
Koi-Herpesvirus
Aphanomyces
astaci
Cryptosporidium
Bir cok
Kryptosporidiose
ssp.
Bir cok
Leptospira ssp.
Leptospirose
Bir cok
L. monocytogenes
Listeriose
Capripoxvirus
Lumpy-skin-Krankheit Gevis getirenler
bovis nodularis
Koyun keci
Betaretrovirus
Lungenadenomatose
Mycoplasma
Lungenseuche der
Sigirlar
mycoides
Rinder
Mycoplasma
Lungenseuche der
Keciler
capricolum
Ziegen
Koyun keci
Maedi-Visna-Virus
Maedi
HühnerMarek-Krankheit
Herpesvirus 2
Maul-undKlauenseucheMaul- und Klauenseuche Equiden
Virus
Bir cok
Bacillus anthracis
Milzbrand
Leporipoxvirus
tavsan
Myxomatose
myxomatosis
Sigir, köpek
Neospora caninum
Neosporose
kuslar
NewcastleNewcastle-Krankheit
Krebspest
Krepsler
hayir
yok
yok
Gr. 4
hayir
ohne AP22
Gr. 3
hayir
hayir
yok
yok
Gr. 2
MP
MP23
ohne
AP
AP5
Gr. 2
MP
MP23
Gr. 3
MP
yok
Gr. 3
AP
yok
yok
yok
yok
Gr. 3
hayir
hayir
hayir
hayir
hayir
evet
yok
Gr. 4
eve
eve
MP
MP
Gr. 3
Gr. 4
hayir
AP
AP42
Gr. 1
hayir
yok
yok
Gr. 4
hayir
AP
AP
Gr. 1
hayir
yok
yok
Gr. 4
hayir
MP
yok
Gr. 4
hayir
MP
MP
yok
evet
AP
AP
Gr. 1
evet
AP
AP
Gr. 2
hayir
yok
yok
Gr. 3
hayir
evet
yok
AP
yok
AP
Gr. 4
Gr. 1
Disease-Virus
Orf (Ecthyma
contagiosum)
Kyun keci
Paratuberkulose
Gevis getirenler
Pest der kleinen
Koyun keci
Wiederkäuer
Pferdeenzephalomyelitis atlar
Pockenseuche der Schafe
Koyun keci
und Ziegen
Proliferative
Baliklar
Nierenkrankheit der
Fische
domuzlar
PRRS
Parapoxvirus ovis hayir
M.
paratuberculosis
Peste des petits
ruminants virus
Alphaviren
Capripoxvirus ovis
und caprae
T. bryosalmonae
PRRS-Virus
Chlamydophila
Papaganlar
Psittakose
psittaci
C.
Schafe, Ziegen
Pseudotuberkulose
pseudotuberculosis
Gevis getirenler Coxiella burnetii
Q-Fieber
Bir cok
Sarcoptes scabiei
Räude
Clostridium
Gevis getirenler
Rauschbrand
chauvoei
Pasteurella
Domuz
Rhinitis atrophicans
multocida u.a.
Rift Valley fever
Gevis getirenler
Rifttalfieber
virus
Sigirlar
Rinderpestvirus
Rinderpest
Burkholderia
Atlar
Rotz
mallei
Bir cok
Salmonella ssp.
Salmonellose
Salmonella ssp.
Salmonellose der Rinder Sigirlar
Bir cok
Orthopoxvirus ssp.
Säugerpocken
Domuzlar
SP-Virus
Schweinepest
Parapoxvirus bovis
sigirlar
Stomatitis papulosa
1
Vesicular
Equiden
Stomatitis vesicularis
stomatitis virus
Bir cok
Rabiesvirus
Tollwut
Bir cok
Toxoplasma gondii
Toxoplasmose
Bir cok
Prion
Transmissible
MP
yok
yok
tartismali
MP
AP
Gr. 4
hayir
AP
AP
Gr. 1
evet
AP
AP
Gr. 2
hayir
AP
AP
Gr. 1
hayir
yok
yok
Gr. 4
hayir
yok
yok
Gr. 2
evet
AP
AP
Gr. 3
hayir
yok
yok
Gr. 4
evet
evet
MP
yok
yok
AP
Gr. 3
Gr. 3
hayir
AP
AP
Gr. 3
hayir
MP
yok
yok
evet
AP
AP
Gr. 1
hayir
AP
AP
Gr. 1
evet
AP
AP
Gr. 2
evet
evet
evet
hayir
MP
AP
MP
AP
MP
AP
Gr. 3
Gr. 3
yok
Gr. 1
nein
MP
yok
yok
evet
AP
AP4
Gr. 1
evet
evet
tartismali
AP
MP
AP
AP
Gr. 2
Gr. 4
Gr. 2
AP
spongiforme
Enzephalopathien (z. B.
BSE)
Transmissible
Domuzlar
Gastroenteritis
Domuzlar
Trichinellose
Trichomonadenseuche
Sigirlar
Tuberkulose
Bir cok
Tuberkulose der Rinder Sigirlar
Tularämie
Tavsanlar
Varroose
Vesikuläre
Schweinekrankheit
Arilar
Vibrionenseuche
Sigirlar
Verotoxin-bildende
Escherichia coli
Virale Hämorrhagische
Septikämie
Visna
Vogelpocken
Domuzlar
Bir cok
Baliklar
Koyun keci
kuslar
SchweineCoronavirus 1
Trichinella ssp.
Tritrichomonas
foetus
Mycobacterium
ssp.
Mycobacterium
bovis
Francisella
tularensis
Varroa destructor
Swine vesicular
disease virus
Campylobacter
fetus
Escherichia coli
hayir
MP
evet
yok
Gr. 4
tartismali Gr. 4
hayir
AP
AP4
evet
MP
tartismali Gr. 2
evet
AP
AP
Gr. 2
evet
MP
yok
Gr. 4
hayir
yok
AP
Gr. 4
ja
AP
AP
Gr. 1
hayir
AP
AP
Gr. 2
evet
MP
Viral hemorrhagic
hayir
septicemia virus
Maedi-Visna-Virus hayir
Avipoxvirus ssp.
hayir
Gr. 2
yok
AP
AP
Gr. 2
MP
MP
yok
MP
Gr. 4
yok
ZOONOS HASTALIKLAR
Zoonos (zoon (canli) - nosos (Hastalik)) yunanca bir kelime olup hayvandan insana ya da insan
dan hayvnalara gecebilen infektion hastaliklar demektir. Bu anlamdaki ilk bilimsel tanimlama
1959 yilinda Dünya Saglik Örgütü tarafindan yapilmis olup hastalik ve bulasici hastaliklarin
dogal yollardan insana ve baska omurgali hayvanlara gecebilen hastaliklar sekilinde sinirli bir
tanimlama seklinde yapilmistir.
Fakat günümüzde Zoonos tanimi bulasma ve bulastiran canli anlaminda sinirli bir tanimlama
bicimi olmaktan cikmistir.
Gerek bir cok Zoonos hastaligin diagnosundaki zorluklar ve gerekse bir cok ülkede bazi
Zoonoslarin ihbari mecburi hastaliklardan sayilmamasi nedeniyle bu hastaliklarin Inzidenz ve
Prevalenz`lerine tahmin etmek oldukca zor olmaktadir.
Bu tür hastalillara yakalanma olasiliklari pathojenin görülme sikligi ve söz konusu mesela
hayvalarla olan direkt kontaktlarla direkt iliskilidir
Burada beslenme aliskalkanliklarinin Zoonoslarin ortaya cikmasinda önemli bir faktör
olduklarinida eklemek gerekir. Mesela müslaman ve yahudierde Zysticercose görülme sikligi
hristiyanlara göre azdir cünkü bu topluluklar domuz eti yemezler. Toxoplasma nin prevalenze
ingilizler de fransizlara göre daha düsüktür cünkü ingilizler cig ya da kizartilmis ete daha az
rahbet ederler.
Salmonellose bilindigi gibi daha cok gida maddeleri (yumurta, süt ürünler, beyaz et)ile bulasir ki
bu yüzden en cok görülen Zoonos hastaliktir. Mesela gidalarin yüksek isilarda muhafaza
edilmeleri salmonellanin üreme vi cogalmasina neden olur.
Organtranplantationlari sonucu bu tür hastaliklarin bulasma sekilleri göstermeleri de burada
önem tasimaktadir . Mesela 2005 yilinda ispanyada bir kadin da kuduza rastlanmasi ve sonraki
tetkiklerde bir hindistanli kadindan alinan bir cok organ naklinin sebeb oldugu ortaya cikti.
Immunkompetet insanlarda bu anlamda Zoons hastaliklar riski gruplari arasinda sayilirlar.
Mesela Aids hastalar, yasli ve cocuk yastaki insanlar.
gGebe kadinlarda ayni sekilde tehlike altindaki gruplardan sayilirlar. Özellikle Fötus bu anlamda
tehlike altindadir.
Bazi meslek gruplari mesela; veterinerler, ciftciler yine ayni sekilde zoonos tehlikesi
altindadirlar.
Yabani hayvan larda Zoonoslar anlaminda tehlike olustururlar Cünkü bir cok ülkede bu anlamda
gerek kontroller ve gerekse transportlardaki yetmezlikler bu anlamda tehlike unsurklaridir.
Hayvan ve hayvansal ürünlerle temasta olan herkes bu anlamda hastalik tehlikesi altindadir.
Zoonoslarin önlenmesi insanlar arsindaki bulasma önlemlerinden farkli degildir. Burada azami
hygiene en önemli önlem olarak görülmektedir. (ahirlarin temizligi, ellerin yikanmasi,
giyeceklerin desinfektionu gibi)
Tuberküloz ve parazitlerle mücadele gibi bir cok rutin mücadele de zoonoslardaki görülme
sikligini azaltacaktir.
Saglikli görülen bir hayvanin da zoons bir hastaligin tasiyicisi olacagi hic akildan
cikarilmamalidir.
Bulasmayi önleme amacli arastirmalarda bir cok hastalik ile ilgili ilginc ve kalici tedbirler
gelistirmis ve gelistirmektedir. Mesela Yersiniose deki konakcilar arciligiyla bulasmanin
olabilecegi ve sekilde Pandemielerin olusabileceginin tespitinde deki önlemler gibi
Yine hepimizin bildigi kedi ile insan arasinda asyada görülen SARS (akciger hastaligi,
Coronavirus) hastaligindaki virusun mutation özellik kazanmasi önce kediden insana daha sonra
da insanlar arasinda yayginlasmasi ya da Kus gribinin ileride böyle bir tehlike gösterme ihtimali
gözden kacirilmamasi gereken en basit örnekleridir.
Günümüzde Insan-Hayvan öznelinde karsilikli bulasabilen yaklasik 200 hastalik
bilinmektedir.Bu anlam daki Pathogeniteteye (yunanca pathos = „hastalik“; gennan =
„olusturan, yapan“) sebep olan etmenler: Prionen (eng. Proteinaceous Infectious particle),
Viren(Virus), Bacterien (Bacteria), Mantarlar (deut. Pilze, lat. Fungi), Protozoen (griech.
Protozoon), Helminthen (solucanlar, Vermes), Arthropoden ((Eu-)Arthropoda)
I.) Zoonos hastaliklarin siniflandiralmasi:
1.) Zoonos hastaloklar Reservoir (Reservoir-, Esas-, Ara-, Transport-, (ParatenikToplayici)Yan-, Tesadüf-, Yanlis-, ve Sonkonakcilar) olma temelinde cesitli gruplara ayrilir
1.1.) Zooanthroponoslar:
Hayvandan insana gecen infektionlar. Mesela; Toxocara canis
1.2.) Anthropozoonoslar:
Insandan hayvana gecebilen infektionlar. Mesela; Entamoeba histolytica
1-3.) Amphixenoslar:
Hem insandan hayvana hemde hayvan dan insana gecebilen infektionlar. Mesela: Taenia saginata
2.) Yasam zyklus larina göre:
bu baslik altinda kisaca asgidaki gibi siniflandirilir:
2.1.) Direkte (ortho) Zoonose
Burada söz konusu olan Zoonos hastaliklar direkt kontakt ya da mechanik Vektor ler araciligi ile
bir Vertebrat tan diger bir Vertebrat a gecer. Mesela; Sarcoptes scabie.
2.2.) Zyklozoonos lar:
Bu tür zoonoslarda Pathojen degisik ara konakcilar arsinda ki yer degisiklikleri seklinde görülür
ve son konakci yine Vertebrat lardir. Bu bulasma sekli da ha cok heteroxen Zyklus sahibi
parasiter pathojen lerde gözlenir
2.3.) Metazoonos lar:
Bu bulasmaseklinde pathojen degisik konakcilar arasinda sürekli bir yder degiastirmeyi yasamak
zorunda ve ara konakci bir Invertebrattir.
2.4.) Saprozoonoslar:
Burada dikkat cekici olan konakcilarin hayvan olmayisidir. Konakci olarak daha cok Bitkiler,
toprak ve su gözlemlenir. Mesela; Ancylostoma, Giardia intestinalis.
2.5.) Latentzoonoslar
.Bulasma daha cok mesela et yoluyla olusur. Pathojen burada arakonakcida da hastalik
symptomlarina neden olur.
II.) Zoonoslar ve bunlara neden olan Pathojenler:
1.) Viral Zoonoslar:
•
•
•
•
•
•
•
•
FSME (FSME, engl. tick-borne encephalitis, TBE, Frühsommer-Meningitiserkrankung)
Hanta-Virose (Bunyaviridae ailesinden olup. humanpathogenen türlerinden HantaanVirus, Puumala-Virus, (Dobrava-Belgrad-Virus, Seoul-Virus, Korea-Fieber-Virus
kapsar)
Japon Encephalitis (Tropikal bir hastaliktir)
Lymphozytäre Choriomeningitis
Sap hastaligi (MKS)
Kuduz (grich.Lyssa, lat. die Rabies , franz. Rage, deut. Tollwut)
Kus Gribi (HPAI, Highly Pathogenic Avian Influenza, Variante A/H5N1)
Caliciviren (Norwalk-like, Noro-Viren)
• Humane Rotavirus
•
2.).Prion induzierte Zoonoslar:
•
Transmissible spongiforme Enzephalopathie (TSE), BSE (Bovine spongiforme
Enzephalopathie), Scrapie (Paraplegia enzootica)
3.) Bakterielle Zoonosen [Bearbeiten]
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Campylobacter-Enteritis (en cok görüleni; Campylobacter jejuni)
Bartonellosen
Borreliose
Brucellose
Leptospirose
Listeriose
Anthrax (Milzbrand, sarbon)
Pest: (lat. pestis = Seuche, bulasici, veba)
Psittakose (Ornithose)
Erysipelothrix rhusiopathiae (Rotlauf)
Salmonellose
Tuberkulose
Tularämie
Q-Fieber (Balkan-Grippe)
Zoonotische Mykosen
Trichophytie
4.) Parasitäre Zoonosen
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Anisakidae
Cryptosporidiose
Zystizerkose
Toxoplasmose
Protozoa
Babesiose
Chagas-Krankheit (süd amerika hastaligi olarakta bilinir;Trypanosomiasis),
Cryptosporidiose
Encephalitozoonose
Giardiasis
Leishmaniose
Sarcocystiose
Toxoplasmose
Helminthen
Anisakiasis
Ankylostoma
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Askariasis
Bethriozephalose
Dirofilaria
Dipylidiasis
Echinokokkose
Fasciolosis
Schistosomiasis
Teaniasis
Toxocariasis
Trichinose
Zysticercose
Insekten
5.) Acariose (Acari)
•
•
•
•
Sarcoptes,
Chorioptes,
Cheyletiella
Psoroptes
Literatur:
•
•
•
•
•
•
•
Wolfgang Bisping: Kompendium der staatlichen Tierseuchenbekämpfung. Stuttgart: Enke
1999, ISBN 3-7773-1423-4
Thomas Blaha: Angewandte Epizootiologie und Tierseuchenbekämpfung. Urban &
Fischer, München, 1988. ISBN 3334002047
Arnulf Burckhardt: Grundlagen der Tierseuchenbekämpfung. Enke-Verlag Stuttgart,
1992. ISBN 3432280815
Hans J. Selbitz und Wolfgang Bisping: Tierseuchen und Zoonosen. Gustav Fischer Verlag
Jena, 1995. ISBN 3334609553
H. Krauss, A. Weber, M. Appel, B. Enders, A. v. Graevenitz, H. D. Isenberg, H. G.
Schiefer, W. Slenczka, H. Zahner: Zoonosen. Von Tier zu Mensch übertragbare
Infektionskrankheiten. 3. Auflage. Deutscher Ärzte-Verlag, Köln 2004, ISBN 3-76910406-4
"Haltung der Bännetkänguruh in der Europa, 2000, Dr.R.Boztepe
„Chance der LUCHSE zum Rückehr in Heimat (Südhessen, Odenwald), Dr. vet.med
R. Boztepe
1
The reproduction of part or the entire document is permitted under the condition that in a clear and readable form
the source (http:// www.tierschutz-akademie.com ) and the note attached "All rights reserved"
2
The information used may only be used for personal or professional purposes or for use in a club, any use for
commercial or advertising purposes is excluded.

Animal Epidemic Zoonose Hastaliklar

Transkript

Benzer belgeler

Yabani Hayvan – Insan – Zoonos Hastaliklar

Created by Zoo Vet Ramazan Boztepe www.animal

Eğitim Gördüğünüz Alan:………………………………………Dal

Hayvanlarda Anlatma ve Anlama Yetisi