ORTAOKULDA EĞİTİM GÖREN ÇOC

ORTAOKULDA EĞİTİM GÖREN ÇOCUKLARIN
GELENEKSEL ve YENİ MEDYA ile OLAN İLİŞKİLERİ
ve İLİŞKİLERİNİN DOĞASININ KARŞILAŞTIRILMASI
PROJESİ-MEDYAK
Doç. Dr. Tuğba Asrak Hasdemir
Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi
II. Uluslararası Çocuk ve Medya Kongresi
İzmir-2013
2013
Nüfus ve Örneklem
Araştırmanın nüfusunu Ankara ili Çankaya ilçesinde 9-12
9
yaş
arasında olan ve ortaokula devam eden çocuklar oluşturmaktadır.
Ankara ili, Çankaya ilçesinde, Türkiye İstatistik Kurumu verilerine
göre farklı sosyoekonomik statüye sahip ailelerin çocuklarının
devam ettiği okullar bulunmaktadır.
Bu nedenle nüfusu temsil edecek örneklem, basit tesadüfi örnekle
yöntemiyle hesaplanmıştır.
Ankara ili Çankaya ilçesindeki ortaokullar ve öğrenci sayısı
belirlenmiş ve bu sayı üzerinden örneklem sayısı hesaplanmıştır.
Verilerin Toplanması ve Analizi
Araştırmada 9-12
12 yaş arasında olan ve ortaokula devam eden
çocukların medya araçları ile ilişkilerini belirlemek amacıyla toplam
38 maddelik bir anket geliştirilmiştir.
Ankette sırasıyla; demografik özellikler, medya araçlarına sahiplik
durumu, medya araçlarını kullanma biçimleri ve süresi ile medya
araçları ve medya okuryazarlığı adı altında toplam dört alt başlık
yer almaktadır.
Verilerin toplanması sürecinde görev alacak anketörlere, okul
daresi, sınıf öğretmenleri ve öğrencilerle kurulacak iletişim,
anketin öğrencilere tanıtılması ve açıklamaların yapılması, uygulama
ve uygulama sonrası dosyalama konusunda bir eğitim verilmiştir.
Elde edilen veriler SPSS.15 programı kullanılarak analiz edilmiştir.
Öğrencilerin Sınıflara Göre Dağılımı
Öğrencilerin Sınıflara Göre Dağılımı
Ailelerinden Harçlık Alma Durumu
Ankete katılan öğrencilerin %93,8’i ailelerinden harçlık
almaktadır.
10 liradan az harçlık alanlar %29,1
10-20
20 lira arası harçlık alanlar %32,9
21-30
30 lira arası harçlık alanlar %14,6
31-40
40 lira arası harçlık alanlar %6,3
40 liradan fazla harçlık alanlar %11’dir.
Öğrencilerin Aile Tipi
Ankete katılan öğrencilerin;
- %85,1’i çekirdek aile üyesidir.
- %13,1’i ise geniş aile üyesidir.
Öğrencilerin Annelerinin Öğrenim Durumu
Ankete katılan öğrencilerden anneleri;
-İlkokul
İlkokul mezunu olanların oranı %10,5
-Ortaokul
Ortaokul mezunu olanların oranı %11,1
-Lise
Lise mezunu olanların oranı %29,2
-Yüksekokul-Üniversite
Üniversite mezunu olanların oran %33
-Yüksek Lisans-Doktora
Doktora mezunu olanların oranı
% 2,4’dir.
-Öğrencilerin
Öğrencilerin %12’si annelerinin öğrenim durumunu
bilmemektedir.
Öğrencilerin Babalarının Öğrenim Durumu
Ankete katılan öğrencilerden babaları;
-İlkokul
İlkokul mezunu olanların oranı %6,1
-Ortaokul
Ortaokul mezunu olanların oranı %8,6
-Lise
Lise mezunu olanların oranı %26,4
-Yüksekokul-Üniversite
Üniversite mezunu olanların
oranı%38,5
-Yüksek Lisans-Doktora
Doktora mezunu olanların oranı
6,5’dır.
-Öğrencilerin
Öğrencilerin %12,7’si babalarının öğrenim
Medya Araçlarına Sahiplik Durumu
Medya Araçlarına Sahiplik Durumu
Öğrencilerin yaklaşık olarak tamamının evlerinde
televizyon bulunmaktadır.
Bunun yanında evlerin çoğunluğunda internet bağlantıs
vardır.
Dizüstü bilgisayar, VCD-DVD
DVD oynatıcı en fazla sahip
olunan araçlar arasında yer almaktadır.
En az sahip olunan araçlar ise Gamemaster ve Ipod’dur
İnternete Ulaşım Biçimleri
Öğrencilerin İnternet Hesapları
Öğrencilerin İnternet Adreslerinin Sınıf
Düzeylerine Göre Karşılaştırılması
İnternet Adreslerinin Sınıf Düzeylerine
Göre Karşılaştırılması
Genel toplamda öğrencilerin % 81’nin hesabının kend
adına açıldığı görülmektedir.
Kendi adına hesap açılması yüzdesi 5., 6., 7. ve 8.
sınıflara göre sırasıyla; % 78,8, % 81.2, % 80 ve %
82.9’dur.
Öğrencilerin yaklaşık % 10’nun hiç hesabı yoktur.
Hafta İçi İnternette Kalma Süresi
Öğrencilerin;
- % 10’u internet ile hiç ilgilenmezken,
- % 24’ü 1 saatten az,
- % 39’u 1-2 saat,
- % 14’ü 3-4 saat,
- % 12’si 4 saatten fazla internette kalmaktadır.
- Hafta içi 5. 6. 7. ve 8. sınıflardaki öğrencilerin;
% 23, % 24, % 28 ve % 33’ü 3 saat ve üzerinde
nternette kalmaktadır.
Hafta Sonu İnternette Kalma Süresi
ğrencilerin;
- % 5.4’ü internet ile hiç ilgilenmezken,
- % 15.4’ü 1 saatten az,
- % 33,3’ü 1-2 saat arası,
- % 26.3’ü 3-4 saat arası,
- % 19.6’sı 4 saatten fazla internette kalmaktadır.
- Hafta sonunda öğrencilerin yaklaşık yarısı (% 46) 3 saatte
azla internette kalmaktadır- Hafta sonunda öğrenciler hafta
ine göre kısmen biraz daha fazla internette kalmaktadır.
- 5.6.7. ve 8. sınıflarda öğrencilerin; % 37, % 45.4,
Sınıf Düzeylerine Göre İnterneti Kullanım Durumlarına
Ait Frekans ve Yüzde Değerleri
ğrencilerinin % 96’sı, 8.sınıf öğrencilerinin % 92,6’sı).
Öğrencilerin önemli bir bölümü, interneti ders başarılarını takip etmek
macıyla kullanmaktadır. Buradaki en önemli bulgu ise 8.sınıf öğrencilerinin
8.6’sının ders başarılarını kendilerinin takip ettikleri, bu oranın diğer sınıf
üzeylerinde ise oldukça düşük olmasıdır.
Öğrencilerin interneti kullanma amaçları şöyle sıralanabilir;
- Müzik dinlemek (% 87,3)
- Oyun oynamak (% 82)
- Haber-bilgi paylaşımı (% 32.4)
- Haber okumak (% 31.4)
- Diğer amaçlarla (%8.2)
Öğrencilerin sınıf seviyesi yükseldikçe oyun oynama oranları düşerken, mü
inleme ve film izleme oranlarının göreli olarak arttığı söylenebilir. Sınıf
eviyesi yükseldikçe öğrencilerin haberleri kısmen daha çok okudukları
Anne-Babaların Öğrencilerin Televizyon ve
Anneİnternet Kullanımları Üzerine Etkileri
% 57, % 63, % 63 ve % 59’u anne ve babalarının internet
ullanımlarına sınırlama getirdiğini belirtmektedir.
Öğrencilerin yaklaşık % 40’ı da bu konuda herhangi bir sınırlam
arşılaşmadığını belirtmektedir.
Televizyon izlenmesinin sınırlanmasında ise öğrenciler sınıfları
öre sırasıyla;
% 38, % 44, % 42 ve % 35 düzeyinde anne babaları tarafından
endilerine sınırlama getirildiğini belirtmektedirler.
nne-baba
baba tarafından koyulan sınırlamanın, televizyon izleyeme
ranla internet kullanımı sözkonusu olduğunda daha fazla olduğ
öylenebilir. Sınıf düzeylerine göre en fazla sınırlama 6. ve 7.
nıflarda iken en az sınırlama 8.sınıf öğrencileri düzeyinde
örülmektedir.
Annenin Eğitim Düzeyi-İnternet
Düzeyi
Kullanımı
Arasındaki İlişki
Babanın Eğitim Düzeyi-İnternet
Düzeyi
Kullanımı
Arasındaki İlişki
Cep Telefonuna Sahiplik Durumu
Öğrencilerden;
-Kendilerine
Kendilerine ait cep telefonu olanların
oranı % 72,8
-Kendilerine
Kendilerine ait cep telefonu olmayanların
oranı % 14,2’dir.
Eve Gazete Alınma Sıklığı
Öğrencilerin Radyo Dinleme Alışkanlıkları
Radyo Dinlenen Yerler
Radyoda Dinlenen Program Türleri
Öğrencilerden radyoda;
- Haber programı dinleyenlerin oranı %26,9
- Müzik programı dinleyenlerin oranı % 44,8
- Spor programı dinleyenlerin oranı % 28,3’dir.
Karşılaştırılması
Televizyon İzlenmesinin Sınıf Düzeylerine Göre
Karşılaştırılması
Hafta içi öğrencilerin;
- % 87.4’ü 1 saat ve üzerinde televizyon izlerken,
- Yaklaşık yarısı (% 44’ü) 3 saat ve üzerinde televizyon
izlemektedir.
- Sınıf düzeylerine bakıldığında ise televizyon izleme saati 5.ve
sınıfta diğer sınıflardakine göre kısmen azalmaktadır.
Hafta sonu öğrencilerin ;
- Genel olarak 3 saat ve üzerinde televizyon seyrettikleri
görülmektedir.
- Sınıf düzeylerine göre bakıldığında ise hafta içinde olduğu gibi
Televizyonda İzlenen Program Türleri
ğrencilerden;
-Haber izleyenler %10,7
-Çizgi film izleyenler %10,7
-Dizi film izleyenler %13,1
-Film izleyenler %13
-Yarışma izleyenler %13,1
-Dini program izleyenler %6
-Spor
Spor programı izleyenler %10,3
-Müzik klip izleyenler %11,6
-Belgesel izleyenler %10,9
-Diğer
Diğer programları izleyenler %0,5’dir.
Annenin Eğitim Düzeyi-Televizyon
Düzeyi
İzleme
Arasındaki İlişki
Babanın Eğitim Düzeyi-Televizyon
Düzeyi
İzleme
Arasındaki İlişki
TRT OKUL VE TRT ÇOCUK
KANALLARININ
İZLENME DURUMU
İzleme Durumlarının Cinsiyetlerine ve Sınıf Düzeylerine
Göre Karşılaştırılması
Kız öğrencilerin erkek öğrencilere oranla TRT Çocuk kanalını daha fazla
zledikleri görülmektedir.
Erkek öğrencilerin ise % 57’si TRT Çocuk kanalını hiç izlememektedir.
TRT Okul kanalının öğrencilerin cinsiyetlerine göre izlenme oranlarına
bakıldığında ise;
- Kız öğrencilerin % 88’i,
- Erkek öğrencilerinin % 84’ü bu kanalı hiç izlememektedir.
Öğrencilerin TRT Okul kanalını TRT Çocuk kanalına oranla daha az
seyretmelerinin nedeni olarak TRT Okul kanalının yayınlanma saatinin
çocukların uyuma saatlerine denk gelmesi söylenebilir.
Sıklıklarının Sınıf Düzeylerine Göre Karşılaştırılması
TRT Çocuk Kanalında Yayınlanan Programların İzlenme
Oranları
Programlar
Frekans
Programlar
Frekans
Keloğlan
603
Bayan Mallard’ın Maceraları
5
Pepe
426
Jibber ve Jabber
5
Köstebekgiller
191
Kuzucuk
5
Nane ile Limon
128
Leylek Kardeşler
5
Mancınık
Cille
Yarışçı
Arı Maya
Laura’nın Yıldızı
Dede Korkut Hikayeleri
Tel Ali
Canım Kardeşim
Arthur
Haberin Olsun
Biz İkimiz
Çufçuflar Diyarı
Tilki
Anka
Dinozor Treni
Kimin Tarlası
Çatlak Yumurtalar
Balıktronot
102
94
54
41
41
40
39
32
21
17
16
14
11
8
8
8
6
5
Pak ile Pırpır
Tatonka
Üçüzler
Kahverengi Ayıcık
Rüzgar Gülü
Yılkı Atı
Arkabahçede Bilim
Arkadaşım Bıdı
Ben Yaparım
Çizgi Film Makinesi
Karagöz Hacivat
Marsu Pilami
O kadar seviyorum ki
Şapkadaki Kedi
Canlı Serüven
Rüya’nın Günlüğü
Sid ile Bilim
Trotro
5
4
4
3
3
3
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
1
1
TRT Okul Kanalının Öğrenciler Tarafından İzlenme
Durumu
Program
Frekans
Program
Frekans
Radi Hoca
33
Kelime Oyunu
1
Boys Over Flowers
17
Sinema Aşkına
1
Tek Jeton
15
TRT Sınav Soruları
1
Bir Kelime Bir İşlem
14
Okuldaki Meraklı
1
İngilizce dersi
10
Tasarım Okulu
1
Kelimelerle Yarış
9
Bilinmeyen Gezegen
1
Ben Yaparım
6
Osmanlı Padişahları
1
Galaksi Notları
3
Hatırlar mısınız
1
Anatomi Atlası
3
Böyle Çalışır
1
Teknoloji Dergisi
3
Böyle Tamir Edilir
1
Kilometre Taşları
2
Kendimi Tanıyorum
1
Dikkat Eğlence Var
2
Toplu Hayat
1
Dream High
2
Hayvan Hikayeleri
1
Matematik Dersi
1
Trenle Devr-i Alem
1
Sınıf Düzeylerine Göre Karşılaştırılması
Öğrencilerin en çok yararlandıkları iletişim araçlarının başında
nternet (%89), televizyon (%84) ve kitap (%61) gelirken en az
yararlandıkları araçlar ise radyo (%26), gazete (%30) ve
sinemadır(%44).
Sınıf düzeylerine göre kullanılan iletişim araçları
karşılaştırıldığında sınıf düzeyi yükseldikçe, dergi ve kitap
kullanım oranı düşerken, başta internet olmak üzere, sinema
zleme ve radyo kullanımı oranı yükselmektedir. Sınıf
düzeylerine göre, televizyon seyretme ile gazete okuma
durumunda bir farklılık görülmemektedir.
MEDYA
OKURYAZARLIĞI
Medya Okuryazarlığı Dersinde Faydalı
Üniteler
Medya Okuryazarlığında Ayrıntılandırılmas
Gereken Üniteler
SONUÇ
Kullanım yüzdeleri ve amaçları özellikle sınıflara gör
farklılıklar göstermekle birlikte, örneklemimiz
dahilindeki 9-12
12 yaş grubundaki çocuklar yaşamların
sürdürürken, başta yeni medyanın önemli bir
medyumu olan internet olmak üzere medya
araçlarından yoğun biçimde yararlanmaktadırlar.
İnternet kullanmayı izleyen ise televizyon izlemedir
Medya araçlarına sahiplik durumunda ise, yeni medy
araçları, çeşitleri ve sahip olma oranları ile öne
geçmektedir.
Medya araçlarını kullanma mekan ve biçimlerinde de
farklılıklar görülmektedir. Örneğin radyo artık evde
dinlenen bir araç olmaktan çıkmıştır. Öğrencilerin
büyük bir çoğunluğu radyoyu arabada dinlediklerini
belirtmektedirler.
Öğrencilerin farklı amaçlarla yoğun biçimde
kullandıkları internete ise, evdeki bilgisayarın yanı
sıra cep telefonunu kullanarak ulaştıkları
görülmektedir.
Çocukların medya araçlarıyla ilişkilerini, deneyim ve
görüşlerini aktarmayı amaçlayan bu ve benzeri
araştırma ve çalışmalarla elde edilen bulgular ve
veriler, iletişim politika ve uygulamalarını gözden
geçirmek, çocuk haklarına dayalı politika ve
uygulamalarını oluşturmak bakımından önem
taşımaktadır.
Haydi Çocuk Dostu Bir Medya İçin Elele!...
MEDYAK’tan Kareler
İLGİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜRLER