betonarme demircisi

Transkript

betonarme demircisi

BETONARME DEMİRCİSİ
(SEVİYE 3)
YETERLİLİK KODU : 12UY0012-3
Revizyon 02, KASIM 2014
BETONARME DEMİRCİSİ EĞİTİM NOTU
Revizyon 02, Kasım 2014
ĠÇĠNDEKĠLER LĠSTESĠ
1.
BETONARME DEMĠRCĠLĠĞĠNE GĠRĠġ....................................................................7
2.
KiĢisel güvenlik ve çevre kaza riskleri.....................................................................7
2.1
2.1.1
KiĢisel Koruyucu Donanım (KKD)...............................................................8
2.1.2
ġantiyedeki Risk Unsurları ve Ġkazlar..........................................................10
2.1.3
ĠlkYardım..................................................................................................13
2.2
3.
Betonarme Demircisi ĠĢ Sağlığı ve Güvenliğine ĠliĢkin Önlemler...........................7
ġantiyede Uyulması ve Yapması Gereken Kurallar.............................................14
Genel mesleki bilgiler............................................................................................15
3.1
Yapı …………………………………...................................................................15
3.1.1
Ġskelet veya Karkas Yapılar ……...............................................................15
3.1.2
Betonarme Ġskelet Yapılar.........................................................................16
3.1.3
Betonarme kalıpları..................................................................................16
3.1.4
Beton Döküm Süreci ...............................................................................17
3.1.5
Beton çelik çubuğu..................................................................................19
3.2
Demirlerin Piyasada BulunuĢ ġekilleri...............................................................23
3.2.1
Kangal demirler........................................................................................23
3.2.2
Firkete demirler........................................................................................23
3.3.3
Çubuk demirler.........................................................................................24
3.3.4
Hasır çelik…………………………………...…………………………………….....24
3.3
Donatının Hazırlanması....................................................................................24
3.3.1
Donatının temizlenmesi.............................................................................24
3.3.2
Donatının düzeltilmesi...............................................................................25
3.3.3
Donatının hesaplanması............................................................................26
3.3.4
Donatının markalanması ve kesilmesi........................................................26
3.3.5
Demirlerin bükülmesi ve kullanılan alet- makineler.......................................27
3.3.6
Demirlerin bağlanması..............................................................................28
3.4 Eğilme Elemanlarının Boyutlarıve Donatıları Ġle Ġlgili KoĢullar..............................30
3.4.1
KiriĢler.....................................................................................................30
3.4.2
Kolonlar (eksenel basınç ve eğilme)...........................................................31
3.4.3
Kesme (sıklaĢtırma) donatısı detayları........................................................32
3.5
Donatının Kenetlenmesi ve DüzenlenmesiĠ ile Ġlgili Kurallar.....................................32
3.5.1
KiriĢ donatılarında yapılan kenetlenmeler........................................................32
3.5.2
Basınç (kolon) donatısının kenetlenmesi.........................................................33
3.5.3
Etriyelerin kenetlenmesi ve kanca boyları........................................................33
3.6
Donatının Eklenmesi............................................................................................35
3.6.1
Bindirmeli ek.................................................................................................35
3.6.2
ManĢonlu ekler.............................................................................................36
3.6.3
Kaynaklı ekler...............................................................................................37
3.7 Boyuna Donatı Kancaları............................................................................................37
3.7.1
180okanca....................................................................................................37
3.7.2
90okanca(gönye)...........................................................................................37
3.7.3
Fiyong.........................................................................................................38
Net Beton Örtüsü (paspayı).....................................................................................38
3.8
3.8.1
Net Beton Örtüsü (paspayı)............................................................................38
3.8.2
Pas Payı Elemanı..........................................................................................39
3.9
Donatı Aralığı.......................................................................................................40
3.10
Duvar Altı Temellerinin Donatıyla Ġlgili Kuralları........................................................41
3.11
Betonarme DöĢeme Sistemleri..............................................................................41
3.11.1
Bir doğrultuda çalıĢan plak döĢemeler ve donatıyla ilgili kurallar....................41
3.11.2
DöĢeme donatısı ile ilgili kurallar...................................................................42
Özel Deprem Donatıları...............................................................................................42
3.12
4.
3.12.1
Etriyeleri ve çirozları....................................................................................42
3.12.2
Enine donatı (etriye sıklaĢtırma) koĢulları......................................................44
3.12.3
Perde uç bölgelerinde donatı koĢulları.........................................................44
Betonarme Donatısının Hazırlanması ve Montajı...........................................................45
4.1
ĠĢ Hazırlığı Yapılması............................................................................................45
4.2
Donatı Malzemelerini Kullanıma Hazır Hale Getirilmesi............................................46
4.3
Donatı Elemanlarını Kesmek.................................................................................46
4.4
Donatı Elemanlarına ġekil Vermek.........................................................................46
4.5
Donatı Elemanlarının Kontrolünü Yapmak..............................................................46
4.6
Donatı Elemanlarını Türlerine Göre Gruplandırmak................................................46
4.7
Kolon Donatısı Hazırlanması................................................................................47
4.8
KiriĢ, Sürekli Temel ve Hatıl Donatısının Hazırlanması............................................47
4.9
Plak (Radye) ve Tekil Temel Donatı Montajı Yapmak.............................................47
5.
Proje Okuması..........................................................................................................48
5.1
Temel Planı………………………………………………………………………..……………..48
5.2
KolonAplikasyon Planı…………………………………………………………………………49
5.3
DöĢeme Kalıp Planı………………………………………………………………………..50
5.4
Temel KiriĢi ve Kat KiriĢi Açınımları……………………………………………………..51
5.5 Ölçü ve Ölçülendirme………………………………………………..…………………….53
6.
Bir Betonarme Demircisinin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar …...................................54
6.1
Kullanılacak Alet- Makineler ve Demirin Hazırlanması.............................................54
6.2
ĠĢ Hazırlığı (Betonarme Demirleri Ġçin ĠĢ Hazırlığı)...................................................54
6.3
Betonarme Demirinin DöĢenmesi veya Montajı.....................................................56
7.
EKLER……………..……………………………………………………………………………….58
8.
KAYNAKLAR............................................................................................................59
ġEKĠLLER LĠSTESĠ
ġekil1.Nervürlü ve profilli çelik Ģekilleri...................................................................21
ġekil2.Demirlerin piyasada bulunuĢ Ģekilleri...........................................................23
ġekil3.Tel fırça- takoz fırça ve zımpara..................................................................24
ġekil4.Demir düzeltme araçları...............................................................................25
ġekil5.Etriyenin açılımı............................................................................................26
.
ġekil6.Demirlerin kesilmesinde kullanılan makaslar ve makas ağızları..................27
ġekil7.Demir bükme .raçları....................................................................................28
ġekil8.Demirlerin kesilmesi ve Ģekillendirilmesinde kullanılan makineler................28
ġekil9.Bağlama teli ve bağlama alet ve kerpeteni..................................................29
ġekil10.Demirlerin bağlanma Ģekilleri.....................................................................30
ġekil11.Standart kanca ve fiyonglar.......................................................................33
ġekil12.Dikdörtgen kesitli etriye..............................................................................34
ġekil13.DiĢli döĢeme etriyesi..................................................................................34
ġekil14.Düz bindirmeli etriyesi................................................................................35
ġekil15.Etriyelerde kaynaklı kenetlenme türleri......................................................35
ġekil16.Nervürlü donatı bindirme eki......................................................................36
ġekil17.ManĢonlu ekler ..........................................................................................36
ġekil18.Kaynaklı ekler.............................................................................................37
ġekil19.180oKanca..................................................................................................37
ġekil20.90oKanca(Gönye).......................................................................................38
ġekil21.Fiyong........................................................................................................38
ġekil22.Duvar altı temeli.........................................................................................41
ġekil23.Özel deprem etriyeleri................................................................................43
ġekil24.Etriye- Gönye ve çiroz tipleri......................................................................43
ġekil25.KiriĢlerde etriye dağılımı.............................................................................44
ġekil26.Perde uç bölgelerinin her birinde düĢey donatılar......................................45
ġekil27. Betonarme kiriĢ donatı açılımı...................................................................51
ġekil28 Betonarme kolon donatı planı ve açılımı....................................................52
ġekil29.Betonarme lento donatı planı ve açılımı.....................................................52
ÇĠZELGELER LĠSTESĠ
Çizelge 1.Donatı çeliklerinin mekanik özellikleri (TS708/2010den)........................20
Çizelge 2.Düz, nervür ve profi lyüzeyli çelik çubukların anma çapları, anma en kesit
ve birim uzunluk anma kütlesi................................................................................22
Çizelge3.En dıĢ donatının dıĢ yüzünden ölçülen gerekli beton örtüsü...................39
EKLER:
EK1: Terimler, Simgeler ve Kısaltmalar……………………………………….……….58
7
1. BETONARME DEMĠRCĠLĠĞĠNE GĠRĠġ
Mesleğin tanımı: Binanın/yapının taĢıyıcı kısımlarında (elemanlarında) kullanılan ve
beton malzemenin içinde yer alan donatıları (demirleri) projeden okuyup, miktarlarını
çıkarabilen ve Ģartname veya projeye uygun olarak kesip, düzeltip, büken,Ģekil veren,
Ģekillendirdiği donatıyı (demiri) yerine göre bağlayarak veya bağlamadan, betonarme
kalıbına yerleĢtiren, beton dökümünde nezaret eden ve mesleki geliĢmeye açık
nitelikli kiĢiye betonarme demircisi (soğuk demirci) denir.
Betonarme Demircisi ĠĢ Yeri ÇalıĢma Ortamı ve KoĢulları :
Betonarme Demircisi inĢaatlarda, açık havada, yeraltında (tünel vb. kapalı alanlarda) ve
yüksek yerlerde çalıĢır. ÇalıĢma ortamı mevsim Ģartlarına göre aĢırı soğuk veya sıcak,
tozlu ve kirli olabilir. ÇalıĢma sürecinde kendi meslektaĢları ile bir ekip halinde ve farklı
meslek elemanları ile iĢbirliği içerisinde çalıĢır. Ayrıca çalıĢmalarının bir kısmı yüksekte
geçebileceği için yüksekte çalıĢma ile ilgili iĢ güvenliği önlemlerine dikkat ederek
çalıĢmalıdır.
ÇalıĢma alanında iĢin gerektirdiği düzenlemeleri yaparak, çalıĢma arkadaĢları ile
organize bir Ģekilde iĢi yürütür. Çevresinde çalıĢmasını engelleyecek gereksiz araç ve
gereçleri uzaklaĢtırır. ÇalıĢrken çevresine zarar vermez, çevrenin korunması için
gereken özeni gösterir.
2. KĠġĠSEL GÜVENLĠK VE ÇEVRE KAZA RĠSKLERĠ
2.1 Betonarme Demircisi ĠĢSağlığı ve Güvenliğine ĠliĢkin Önlemler
ÇalıĢma hayatının tamamında olduğu gibi betonarme donatı hazırlama ve montaj
uygulamasında da iĢ sağlığı ve güvenliği önemli görülmektedir.ĠĢyerinde verimliliğin
artırılması
maddi
sürdürülebilmesi
ve
için
manevi
iĢ
kayıpların
sağlığına
iliĢkin
azaltılarak
önlemlerin
çalıĢmaların
alınması
güvenle
gerekmektedir.
20.06.2012 tarihinde kabul edilen 6331 sayılı ĠĢ sağlığı ve güvenliği kanunu ile
iĢverenlere ve çalıĢanlara çeĢitli sorumluklar yüklenmiĢtir. Bu kanun ĠnĢaat iĢ kolunu
Çok Tehlikeli olarak tanımlamıĢ ve bu iĢ kolunda çalıĢanların belge sahibi olmalarını
Ģart koĢmuĢtur.
Mesleki eğitim belgesi olmayanların inĢaat iĢ kolunda çalıĢmaları yasaktır.
6331 sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 19.maddesine göre;
(1) ÇalıĢanlar, iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve iĢverenin bu konudaki
talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları iĢten
etkilenen diğer çalıĢanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düĢürmemekle
yükümlüdür.
8
(2) ÇalıĢanların, iĢveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda
yükümlülükleri Ģunlardır:
a) ĠĢyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taĢıma ekipmanı ve diğer
üretim araçlarını kurallara uygun Ģekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını
doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiĢtirmemek.
b) Kendilerine sağlanan kiĢisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak.
c) ĠĢyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik
yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karĢılaĢtıklarında ve koruma tedbirlerinde bir
eksiklik gördüklerinde, iĢveren veya çalıĢan temsilcisine derhal haber vermek.
ç) TeftiĢe yetkili makam tarafından iĢyerinde tesbit edilen noksanlık ve mevzuata
aykırılıkların giderilmesi konusunda, iĢveren ve çalıĢan temsilcisi ile iĢ birliği yapmak.
d) Kendi görev alanında, iĢ sağlılğı ve güvenliğinin sağlanması için iĢveren ve çalıĢan
temsilcisi ile iĢbirliği yapmak.
ĠĢ kazalarının olmaması kadar iĢ kazası sonrası neler yapılacağı da maddi ve manevi
kayıplar üzerinde önemli etkilere sahiptir. Bu bakımdan iĢyerinde alınabilecek
önlemler; kiĢisel davranıĢların yanısıra KiĢisel Koruyucu Donanım (KKD), Risk
Unsurları ve Ġkazlar, Ġlkyardım gibi konuları kapsamaktadır.
2.1.1 KiĢisel Koruyucu Donanım (KKD)
KiĢisel koruyucu donanım; çalıĢanı, yürütülen iĢten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği
etkileyen bir veya birden fazla riske karĢı koruyan, çalıĢan tarafından giyilen, takılan
veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmıĢ tüm alet, araç, gereç ve
cihazları, ifade eder.
ġantiye ortamında yapılan diğer çalıĢmalarda olduğu gibi, toplu korunma yöntemleri ile
risklerin önlenemediği veya tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda; Betonarme
Demirciliği iĢinin de gereği olarak bazı giysi ve emniyet araçlarının (KiĢisel Koruyucu
Donanım) kullanılması gerekmektedir. 6331 sayılıĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
gereğince inĢaat iĢleri, özellikle iskeleler ve yerden yüksek çalıĢma platformların
üstünde, altında veya yakınında yapılan iĢler, betonarme demirciliği malat ve montaj
iĢleri, iskelede çalıĢma ve yıkım iĢlerinde bazı giysilerin kullanımı zorunlu tutulmaktadır.
Betonarme Demirciliğinde kullanılan giysi ve KKD‟ lar Ģunlardır.
Baret
ĠĢ eldiveni
9
ĠĢ ayakkabısı
Yansıtıcı Giysi (Reflektif yelek)
ĠĢ elbisesi
Emniyet kemeri
olarak sayılabilir. Fotoğraf 1‟ de giysi ve KKD‟lara iliĢkin örnekler görülmektedir.
Baretler
ĠĢ eldiveni
ĠĢ elbiseleri
ĠĢ ayakkabıları
Emniyetkemerleri
Fotoğraf1.ĠĢ elbisesi ve KKD‟lara iliĢkin örnekler görülmektedir.
ĠĢ eldiveni: Betonarme demircisi iĢ yapar iken mutlaka eldiven giymek zorundadır.
Eldiven elin korunması için iĢçinin ellerine ve yapacakları iĢe uygun seçilmiĢ olmalıdır.
Baret: Genellikle, inĢaat iĢ kollarında baĢa bir cismin düĢmesi, çarpması veya baĢın
bir yere vurulması yahut baĢın gerilimli bir iletkene değmesi olasılığına karĢı kullanılır.
Yönetim faaliyetleri dıĢındaki çalıĢan ve buraları ziyaret eden herkes, baret giymek
zorundadır. Genellikle, barette renk standard Ģöyledir; Beyaz renkli: Üst düzey
yönetici ve ziyaretçiler, Mavirenkli: Mühendisler ve teknik elemanlar, Turuncu renkli:
Formenler ve ustabaĢılar, Sarırenkli: ĠĢçiler, Kırmızı renkli: ĠĢ güvenliği, sivil
savunma ve yangınla mücadele elemanları, YeĢilrenkli: Sağlık personeli içindir.
ĠĢ ayakkabısı: Betonarme demircisinin ağır malzemenin kaldırılıp taĢınması
esnasında düĢürme ve çivi batmariskinekarĢıkullanılan ayakkabıdır.
10
Reflektif yelek (Yansıtıcılı yelek): ĠnĢaat iĢlerinde çalıĢanların fark edilmesine
yarayan reflektif yeleklerin renkleri, gündüz görüĢü kolaylaĢtırmak için, turuncu veya
kırmızı fosfor file örgü kumaĢtan yapılır. Önünde ve arkasında geceleri ıĢık yansıtan
Ģeritler bulunur, kolsuz yapıldığı için iĢ elbisesi üzerine giyilir.
Yağmurluk: ĠĢçiyi yağmurdan ve ıslak ortamın zararlarından korumada kullanılır.
Yağmurluk, kaynak dikiĢli ve dayanıklı fermuarlıdır. Boyu diz kapağının hemen
altındadır.
Emniyet kemeri: Betonarme demircisi montaj ve demir bağlama iĢlerini yüksek
yerde yapması durumunda çalıĢmalarında,düĢmeye karĢı emniyetli çalıĢmayı sağlar.
2.1.2 ġantiyedeki Risk Unsurları ve Ġkazlar
ÇalıĢma (Ģantiye) ortamında çalıĢanların kiĢisel koruyucu donanım kullanmalarının
yanı sıra ortamın yapısı ve iĢ hayatının gereği olarak bazı risk unsurları öngörülerek
onlara iliĢkin ikazlar belirlenir. Bu ikazlar Ģekil, yazı, ıĢıklandırma gibi çok kolayca
dikakti çekebilecek unsurlardan oluĢur. Genelde risk unsurlarına yönelik olarak
kullanılan ikaz iĢaret ve levhalarına iliĢkin bazı örnekler aĢağıda verilmiĢtir.
Güvenlik ve sağlık iĢaretleri: Özel bir amaç, faaliyet veya durumu iĢaret eden
levha, renk, sesli ve/veya ıĢıklı sinyal, sözlü iletiĢim yada el–koliĢareti yoluyla iĢ
sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi veren, tehlikelere karĢı uyaran ya da talimat veren
iĢaretlerden oluĢmaktadır.
Yasak iĢaretleri: Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz bırakacak bir
davranıĢı yasaklayan iĢaretlerdir. Bunlar aĢağıda görüldüğü gibi genelde daire
biçiminde, beyaz zemin üzerine siyah piktogram, kırmızı çerçeve ve diyagonal çizgi ile
oluĢturulurlar.
Sigara Ġçilmez
Açık alev kullanmak yasaktır Yayagiremez
Yetkisiz kimse giremez
11
Uyarı iĢareteri: Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum hakkında
uyarıda bulunan iĢaretledir. Bunlar aĢağıda görüldüğü gibi genelde üçgen Ģeklinde
sarı zemin üzerine siyah piktogram ve siyah çerçevelidir.
ĠĢ makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
DüĢme Tehlikesi
Emredici iĢaretler: Uyulması zorunlu bir davranıĢı belirleyen iĢaretlerdir. Bunlar
aĢağıda görüldüğü gibi genelde daire biçiminde, mavi zemin üzerine beyaz
piktogramlıdır.
Gözlükkullan
Baret Tak
Eldiven giy
ĠĢ ayakkabısı giy Emniyet kemeri kullan
Acil çıkıĢ ve ilk yardım iĢaretleri: A cil çıkıĢ yolları, ilk yardım veya kurtarma ile ilgili
bilgi veren iĢaretlerdir. Dikdörtgen veya kare biçiminde, YeĢil zemin üzerine beyaz
piktogramdır.
Acil çıkıĢ ve kaçıĢ yolu
Ġlk Yardım
Acil yardım ve Ġlk yardım telefonu
Bilgilendirme iĢareti: Yasak iĢareti, uyarı iĢareti, emredici iĢaret, acil çıkıĢ ve ilkyardım
iĢaretleri dıĢında bilgi veren diğer iĢaretlerdir.
ĠĢaret levhası:Geometrik bir Ģekil, renkler ve bir sembol
veya piktogramın
kombinasyonu ile özel bilgi ileten ve yeterli aydınlatma ile görülebilir hale getirilmiĢ
levhalardır.
Ek bilgi levhası: Bir iĢaret levhası ile beraber kullanılan ve ek bilgi sağlayan
levhalardır.
12
Sembol veya piktogram: Bir iĢaret levhası veya ıĢıklandırılmıĢ yüzey üzerinde
kullanılan ve özel bir durumu veya özel birdavranıĢı tanımlayan Ģekillerdir.
IĢıklı iĢaret: Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmıĢ, içeriden veya arkadan
aydınlatılarak ıĢıklı bir yüzey görünümü verilmiĢ iĢaret düzeneğidir.
Sesli sinyal: Ġnsan sesi ya da yapay insan sesi kullanmaksızın,özel amaçla yapılmıĢ
bir düzeneğin çıkardığı ve yaydığı, belirli bir anlama gelen kodlanmıĢ sesdir.
Yangınla mücadele iĢaretleri: Yangınla mücadele ekipmanı özel bir renk ile belirtilir ve
yerini bildiren bir iĢaret levhası yerleĢtirilir ve/veya bu gibi ekipmanın saklandığı yer ya
da eriĢim noktaları için özel bir renk kullanılır.Bu tür ekipmanı belirlemede kırmızı renk
kullanılır. Kırmızı alan, ekipmanın kolayca tanınabilmesi için yeterince geniĢ olması
sağlanır. Dikdörtgen veya kare biçiminde, Kırmızı zemin üzerine beyaz piktogramdır.
Yangın Hortumu Yangın Merdiveni Yangın Söndürme Cihazı Acil Yangın Telefonu
Yangına müdahale teknikleri ve yangın söndürücülerin kullanımı: Betonarme
demircisi, bulunduğu iĢ yerinde her an bir yangın tehlikesi ile karĢılaĢabilir.
Yangınların sebepleri olarak;
a-Yangınlardan korunma önlemlerinin
alınmaması,
b-Bilgisizlik,
c-Ihmal ve dikkatsizlik,
d-Kazalar,
e-Sıçrama,
f -Sabotaj,
g-Tabiat olayları sayılabilir.
Yangın Tüpünde P.A.S.S Tekniği
13
Yangın tüpünü kullanmaya baĢlamadan önce :
1. Kesinlikle telaĢlanmayın.
2. Bulunduğunuz yerde yangın
ihbar düğmesi varsa ona
basın.
3. Ġtfaiyeye telefon edin.110
4. Yangın adresini en kısa ve
doğru Ģekilde bildirin.
5. Mümkünse yangının cinsini
(Bina, benzin, araç vb) bildirin.
6. Yangını çevrenizdekilere
duyurun.
7. Ġtfaiye gelinceye kadar
yangını söndürmek için elde
mevcut imkanlardan
yararlanın.
8. Yangının yayılmasını
önlemek için kapı ve
pencereleri kapatın.
9. Bunları yaparken kendinizi
ve baĢkalarını tehlikeye
atmayın.
10. Görevlilerden baĢkasının yangın sahasına girmesine engel olun.
2.1.3 Ġlk Yardım
ĠĢ yerinde iĢ kazası olmaması çok arzu edilen ve buna yönelik bütün önlemlerin
alınması gereken olgudur. Ancak bütün iĢ sağlığı ve güvenliği önlemlerine rağmen iĢ
kazası olması ihtimal dahilindedir. ĠĢ kazası oluĢumundan hemen sonra kazanın
durumuna göre yapılabilecek iki Ģey vardır. Birincisi ilk yardım ikincisi sağlık
kurumundan ilkyardım (acil yardım) çağırmadır. Ġlk yardım iĢlemi ilk yardım bilgisinin
yanı sıra ilk yardım malzemeside gerektirir. Bu nedenle ilk yardım iĢlemlerinin ve ilk
14
yardım malzemelerinin yerlerinin bilinmesi gerekir. Ġlk yardım dolabının yerinin kolayca
görünebilir ve çalıĢanların bildiği bir yerde olması gerekir.
Ġlk yardım dolabında bulunması gerekenler: Büyüksargı bezi (10cmx 3-5 m),
hidrofilgaz steril (10x10cm üçgen sargı 50‟lik kutu), antiseptik solüsyon (50 ml), flaster
(2cmx5m), çengeli iğne, küçük makas (paslanmaz çelik), bandaj, turnike (En az 50cm
örgülü tekstil malzemeden), yarabandı, tıbbi eldiven ve el feneri olarak sayılabilir.
Ġlk yardım çağırma (112): Bir yaralanma veya sağlık sorunu esnasında, sağlık
ekibinden yardım istemek için bilinmesi gereken telefon numarasıdır. Zamanında
telefon edilmesi kadar elemanın iĢ yeri adresini tam olarak bilip tarif edebilmeside
önemli bir olgu olarak görülmektedir.
2.2 ġantiyede Uyulması ve Yapılması Gereken Kurallar
a) ÇalıĢacağı alanın gereken güvenlik donanım kontrolünü iĢsağlığı ve güvenliği
uzmanının direktiflerine uygun olarak yapar,
b) ÇalıĢma alanında ilgisiz kiĢilerin bulunmasını engeller,
c) ÇalıĢtığı veya kullandığı makinede gerekli güvenlik tedbirleri mevcutmu ve
görevini yapabiliyor mu kontrol eder veya gerekli bilgiyi alır,
d) Kullandığı alet ve ekipmanların tümünde ikaz levhalarına dikkat eder. Alet ve
Ekipmanların kullanma kılavuzunu okur ve kılavuza göre kullanır.
e) ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği uzmanının uyarılarına dikkat eder. Önerilerini uygular.
f) ÇalıĢma alanının temizlik ve düzenini sağlar,
g) ĠĢin gerektirdiği çalıĢma alanını belirler,
h) Yapılacak iĢle ilgili ekibini oluĢturur ve iĢ dağılımını yapar,
i) ÇalıĢma alanında bulunan atıkların uzaklaĢtırılmasını sağlar.
15
3. GENEL MESLEKĠ BĠLGĠLER
3.1 Yapı
Ġnsan ihtiyaçlarını karĢılamak amacıyla yer üstünde ve yeraltında inĢa edilen tesislere
yapı denir.
TaĢıyıcı sistemlerine göre yapılar genel olarak:
1. Yığma yapılar
2. Ġskelet veya karkas yapılar
3. Prefabrik veya ön üretim yapılar olmak üzere üç gruba ayrılabilir.
Diğer sınıflandırmalar aĢağıdaki baĢlıklarda görülmektedir.
Sürekliliğine gore yapılar :
1. Kalıcı yapılar
2. Geçici yapılar
Mülkiyetine göre yapılar:
1. Kamu/resmi yapılar
2. Özel yapılar
3. Vakıf yapılar
Kullanılan Malzemeye Göre Yapılar:
1. AhĢap yapılar
2. Kagir yapılar
3. Betonarme yapılar
4. Çelik yapılar
5. Karma yapılar
3.1.1.Ġskelet veya KarkasYapılar
TaĢıyıcı sistemi; kolon, kiriĢ, döĢeme, perde gibi taĢıyıcı elemanlardan meydana
gelen yapılardır. Bu yapılar kullanılan malzemeye göre üçe ayrılırlar.Bunlar:
1. AhĢap iskelet yapılar
2. Betonarme iskelet yapılar
3. Çelik iskelet yapılar
16
3.1.2. Betonarme Ġskelet Yapılar
Bu tip yapılar kolon, kiriĢ, perde, döĢeme, lento, merdiven ve temel gibi taĢıyıcı
elemanları betonarme malzemeden yapılan yapılardır.
Kısaca betonarme; beton ile donatı demiri ya da çeliğinin birlikte kullanılması ile elde
edilen sistemin adıdır.
3.1.3. Betonarme kalıpları:
Kalıp terimi, beton ile doğrudan temas halinde bulunan kalıp yüzey elemanları,
gerekli kalıp taĢıyıcı sistemini ve bağlama elemanları bütününü kapsamaktadır.
Genelde kalıp; taze betonu istenilen Ģekil ve boyutlara sokmak, betonda yüzey
düzgünlüğünü sağlamak, kendisini taĢıyacak duruma gelene kadar betonu
desteklemek için tasarlanan geçici bir yapı olarak tanımlanmaktadır.
Kalıp aynı zamanda;

betonu mekanik tesirlerden korumak,

betonun nemini kaybetmesini önlemek,

betona ısıl yalıtım sağlamak,

iĢçileri,malzeme ve ekipmanları aynı zamanda geçiĢ platformlarını
(gerekli olduğu hallerde) taĢıyabilmek,

dıĢ vibrasyon uygulanması halinde vibrasyonu betona iletmek,

prekast beton bileĢenler üretiminde kullanılması halinde (gerektiği
durumlarda) beton bileĢenlerin döküm alanından taĢınmasına kolaylık
sağlayabilecek dayanımda olmak,
Ģeklinde özetlenebilecek ikincil fonksiyonlara sahiptir
Betonarme kalıpları: kalıpyüzeyleri, kalıp taĢıyıcı sistemi (kalıp iskelesi) ve bağlama
(birleĢtirme) elemanları gibi üç ana unsurdan oluĢmaktadır. Beton yüzey özelliklerini
doğrudan etkileyen kalıp yüzeyidir. Ancak kalıp yüzeyini destekleyen taĢıyıcı sistem ve
kalıp sistemini birleĢtiren elemanların kendi fonksiyonlarını en iyi Ģekilde yerine
getirmiĢ olmaları Ģarttır. Aksi takdirde özellikle beton dökümü ve taze betonun
mukavemet kazanması sürecinde ciddi problemler ortaya çıkabilir. Bu bakımdan kalıp
yüzey performansı yanı sıra taĢıyıcı ve birleĢtirici elemanların performansıda önem
taĢımaktadır.
Yapı üretim sistemlerindeki teknolojik geliĢmeler paralel olarak geleneksel betonarme
kalıplarında da önemli geliĢmeler olmuĢtur. Bu geliĢmeler sonucunda geleneksel kalıp
17
sistemleri;

geleneksel kalıp sistemleri

geliĢmiĢ geleneksel kalıp sistemleri gibi iki ana gruba ayrılmıĢtır.
GeliĢmiĢ geleneksel kalıp sistemleri ise kendi içerisinde

panel kalıp sistemleri

tünel kalıp sistemleri Ģeklinde sınıflandırılmaktadır.
Geleneksel kalıp sitemlerinde, kalıp malzemesi olarak masif kereste ve çivi kullanılarak
kalıp elemanları hazırlanmakta ve birleĢtirilmektedir. Bu nedenle, kalıpsökümü zor
olmakta ve kalıbın tekrar kullanım sayısı kullanılan yere ve kullanıcının becerisine bağlı
olarak 5-10 kere olabilmektedir.
Panel kalıp sistemlerinde, masif ahĢap, kontrplak ve çelik kullanılarak kalıp
elemanları hazırlanmakta veözel metal montaj elemanları kullanılmaktadır. Kalıp
sökümü (demontaj Ģeklinde olmakta) oldukça kolay olmakta ve kalıbın tekrar
kullanım sayısı kullanılan yere ve kullanıcının becerisine bağlı olarak 90-100 kere
olabilmektedir.
Tünel kalıp sistemlerinde ise kalıp malzemesi olarak metal kullanılmakta, birleĢtirme
iĢlemleri özel metal elemanlarla ve kaynaklamak sureti ile yapılabilmektedir. Kalıp
kurma ve sökme iĢlemleri çok hızlı ve kolay olmaktadır. Sökme ve kurma
iĢlemlerinde vinçler kullanılmaktadır. Kalıp kullanım sayısı1000–1200 kere
olabilmektedir.
Diğer bir yaklaĢımla betonarme kalıpları kalıpladıkları yapı elemanının türüne göre;

Temel kalıpları,

Kolon kalıpları,

KiriĢ kalıpları,

Perde duvar kalıpları,

DöĢeme kalıpları,

Merdiven kalıpları,
Ģeklinde sınıflandırılmaktadır.
3.1.4. Beton Döküm Süreci;
Betonarme Demircisi, kendisinin çalıĢmasından sonraki aĢama olan beton dökümü
konusunda aĢağıda maddeler halinde yazılı bilgileri bilmelidir.
 Beton toprak bir zemin üstüne yerleĢtirilecekse toprak önceden sıkıĢtırılır.
 Toprağın betonun suyunu emmesini önlemek için 15 cm derinliğe kadar çamur
oluĢmayacak Ģekilde iyice nemlendirilir.
 Kayalık zemin üzerine beton dökülmeden önce zeminin gevĢek kısımları su
birikintisi bırakmadan temizlenir.
 Bir iĢ derzini izleyen beton dökümünde, önceki beton tabakası temizlenir ve
kalıpta pisliğin toplanmaması için en altta boĢaltma yeri hazırlanır.
 ĠĢ derzleri önceden tespit edilir.
 Beton Ģerbetinin dıĢarı kaçmaması için geçirimsiz kalıp kullanılır.
18
 Betonun temas edeceği kalıp yüzeyleri, beton dökümünden önce temizlenir.
 Su emebilen kısımları nemlendirilir veya yağlanır.
 Kalıplarda, hazır veya Ģantiyede hazırlanan pas payları kullanılır.
 Temel yüzeyinde, kalıp ve demirler üzerinde buz veya kar temizlenir.
 Birisi yedek olmak üzere iki adet vibratör bulundurulur.
 Soğuk ve sıcak havalar için beton dökümünden sonra alınacak önlemler için
malzemeler hazır bulundurulmalıdır (örtü vb.).
 Beton, kalıba zarar vermeden donatıyı yerinden oynatmadan yerleĢtirilir.
 Beton daima kalıpların ortasına
düĢey olarak dökülür.
 Pompalama esnasında betonu
demire ve kalıba çarptırmamak
gerekir.
 Betonu serbest olarak 1.5 m‟den
fazla yüksekten düĢürmemek, 3
m‟den fazla yaymamak gerekir.
Kolon ve perdelerde yanlara
bırakılan ceplerden yerleĢtirilir.
 Kolon ve perdede cep
konulmamıĢsa kolon ve perdenin
içine konulacak pompa
hortumunun çapına uygun plastik
boru vasıtasıyla beton dökülür.
Bunların hiçbiri yapılamıyorsa
kolon ve perdenin yakınına
döĢemeye yığılan beton karĢılıklı
iki kürekle kalıbın içerisine
dökülür.
 Ortalama 50 cm tabaka
kalınlıklarında ve 50 cm aralıkla
demirleri sarsmadan yüzey
parlaklığı görününceye, hava kabarcığı kayboluncaya kadar beton vibratörle
sıkıĢtırılır. Vibratör önceki beton tabakasına yaklaĢık 15 cm daldırılır. Vibratör
yüzeye düz olarak daldırılır. Eğik yüzeylerde sıkıĢtırma iĢlemine beton
kalınlığının az olduğu yerden baĢlanır.
 AyrıĢmaya sebep olacağı için fazla vibrasyondan kaçınılması gerekir.
 ġiĢleme ve/veya tokmaklama ile sıkıĢtırma ancak vibratör kullanımının uygun
olmadığı durumlarda yapılır (dar kesit, sık donatı) ve akıcı beton kullanılır.
 GeniĢ yüzeylerde mastarlamadan sonra ahĢap mala perdahı için yüzey
parlaklığının kaybolması beklenir. Yüzey çatlaklarını önlemek için gerekirse
ikinci kez mala perdahı yapılır.
 Beton dökümünün üretimden itibaren 2 saat içinde bitirilmesi gerekir.
 Betonu, yeterli derecede katılaĢıncaya kadar sıcaktan soğuktan, kurumadan,
sağanak yağmurdan, selden, yapıyı tehlikeye sokacak titreĢim ve sarsıntılardan
korumak gerekir.
 Beton en az 1 hafta süre ile bahçe sular gibi değil, sürekli ıslak kalacak Ģekilde
sulanır.
 Sulama esnasında beton yüzünün ısısı ve suyun ısısı mümkün olduğu kadar
birbirine yakın olmalıdır.
 Kalıp alma sürelerine titizlikle uyulmalıdır.
19
TS 500/2000veTS708/2010’a göre temel bilgiler
Betonarme yapı
elemanlarında yük taĢıyan, çekme ve kayma gerilmelerini
karĢılamak amacıyla kullanılan, özel dairesel kesitli, yüzeyi nervürlü veya profilli olan
çubukların kesilip Ģekillendirilmesi ile elde edilen çeliklere (demirlere) betonarme
demiri (betonarme donatısı veya donatı demiri) denir.
Genel olarak demir diye isimlendirilen malzeme içinde %0,2ile % 5 arasında karbon
bulunur. Karbon oranı arttıkça demirin sertliğide artar, korozyona (paslanmaya) karĢı
direnci artar yani paslanmaz. Karbon oranı azaldıkça demirin iĢlenmesi (Ģekil
verilmesi) kolaylaĢır ve buna paralel olarak korozyon (paslanma) kolaylaĢır.
Karbon oranı %0,2‟den az ise Fe-C alaĢımlarına “yumuĢakdemir” denir. Bu tip
demirler betonarmede kullanılmaz. Ancak bağlama teli olarak kullanılır bu tellerin
çapları 0,75-2 mm arasında değiĢir.
Karbonoranı, %0,2- %1,17arasında ise Fe-C alaĢımlarına “çelik” denir. Bu limitler
içerisindeki çelikler sert ve çok sert olarak iki gruba ayrılırlar. Alt sınır değerlere yakın
olanlar (% 0,25) betonarme donatısı olarak kullanılırlar.
Karbonoranı, %1,7- %5 arasında ise Fe-C alaĢımlarına “font veya pik” denir.
ĠnĢaatçılıkta, kanalizasyon kapaklarında, yağmur suyu ızgaralarında ve çatı yağmur
borularının alt kısımlarında kullanılır.
3.1.5 Beton çelik çubuğu: Betonarme yapılarda kullanıma uygun, kesiti daire veya
daire biçiminde kabul edilen çelik çubuklardır. Donatı çeliğinin bazı temel özelliklerinin
bilinmesi gerekir. Bu temel özellikler; donatı akma ve donatı çekme dayanımıdır.
Donatı akma dayanımı, eksensel çekme altında denenen donatı çeliğinin,akma
sınırına ulaĢtığı anda taĢıdığı gerilme değeridir.
Donatı çekme dayanımı ise eksensel çekme altında denenen donatı çeliğinin,
kopmadan önce taĢıyabildiği en büyük gerilme değeridir.
Betonarme donatısı olarak kullanılacak çelikler TS 708/2010‟ a uygun olmalıdır.
ÇeĢitli donatı sınıfları ve mekanik özellikleri, Çizelge1‟de verilmiĢtir. Donatı çeliğinin
elastisite modülü 2x105MPa dır.
20
Çizelge1.Donatı çeliklerinin mekanik özellikleri(TS708/2010 den)
Tip
Sınıf
Akma dayanımı (enaz)Re
2
(N/mm )
Çekme dayanımı (en az)
2
Rm (N/mm )
Çekme
dayanımı / akma
dayanımı
oranı Rm/Re
Kopma uzaması(enaz)A5
(%)
Maksimum yükte toplam
uzama
(enaz) Agt(%)
Düz
yüzeyli
S220
220
Nervürlü
S420
420
B420B
420
B420C
420
B500B
500
B500C
500
Profilli
ª
B500A
500
340
500
-
-
-
-
550
1,20
(enaz)
1,15
(en
az)
1,08
(enaz)
≥1,15
<1,35
1,08
(enaz)
≥1,15
<1,35
-
18
10
12
12
12
12
5
-
-
5
7,5
5
7,5
2,5
Bükme açısı(º)
180
Bükme açısı/ters bükme
90/20
Açısı b
a
Soğuk mekanik işlem uygulanarakda imal edilebilir.
b
Yaşlandırma:Deney numunesinin 100ºC’a kadar ısıtılması ve ±10ºC sapma sınırları içerisinde bu
sıcaklıkta,(+15,-0)dakika sapma sınırları içerisinde en az 1saat bekletildikten sonra, oda sıcaklığına
kadar havada soğutma işlemidir.
Genel olarak yüzey Ģekillerine göre; düz, profilli ve nervürlü olarak üçe ayrılırlar.
Düz olanlar, yüzeylerinde betonla aderans (kenetlenmeyi) artırıcı nervür veya profil
bulunmayan betonarme çubuklarıdır. Düz demirlerin Çevre ve ġehircilik Bakanlığı
teknik Ģartnamesine göre betonarmede kullanılması yasaklanmıĢtır.
Profilli olanlar, haddelenme esnasında betonla aderansı artırmak amacıyla çelik
çubuğun yüzeyinde girintiler oluĢturulmuĢ betonarme çubuğudur.
Nervürlü çelik çubuklar: ÇubukboyuncadüzgünĢekildeoluĢturulmuĢenaziki sıralı
kesintisiz çıkıntılarasahipçelikçubuklardır.Nervürler,betonladonatının aderansınıartırır.
Nervürler boyunaveenineolmaküzere ikiye ayrılır;
Boyuna nervür: Çubuk eksenine paralel düzenli ve kesintisiz olarak oluĢturulmuĢ
çıkıntılardır.
Enine nervür: ise çubuk eksenine paralel olan boyuna nervür dıĢındaki diğer
çıkıntılardır.
Türkiye‟de yaygın kullanılmayan veya
üretilmeyen düğümlü
ve
burulmalı donatı demirleri de vardır.
Düğümlü betonarme demiri: Demir yüzeyinde 3.3 cm. ara ile dairevi kesitli düğümler
vardır. Burulmalı Betonarme Demiri ise demirin yüzeyi aderansı arttırmak için
21
ġekil 1.Nervürlü ve profilli çelik Ģekilleri
22
Çizelge 2. Düz,nervür ve profil yüzeyli çelik çubukların anma çapları,anma enkesit ve
birim uzunluk anma kütlesi
Sembol
Çap (mm)
Çubuk
Kangal
Birimuzunlukanma
Anmakesit alanı
kütlesi(kg/m)
(mm2)
4
4,0
X
0,099
12,6
4,5
4,5
X
0,125
15,9
5
X
0,154
19,6
5,5
X
0,187
23,8
X
0,222
28,3
6,5
X
0,260
33,2
7
X
0,302
38,5
7,5
X
0,347
44,2
X
0,395
50,3
8,5
X
0,445
56,7
9
X
0,499
63,6
9,5
9,5
X
0,556
70,9
10
10
X
0,617
78,5
11
11
X
0,746
95,0
12
12
X
X
0,880
113,1
14
14
X
X
1,210
154,0
16
16
x
X
1,580
201,0
18
18
x
2,000
254,0
20
20
x
2,470
314,0
22
22
X
2,980
380,0
24
24
X
3,550
452,0
25
25
X
3,850
491,0
26
26
x
4,168
531,0
28
28
x
4,830
616,0
30
30
X
5,550
706,5
32
32
x
6,310
804,0
40
40
x
9,870
1257,0
50
50
x
15,400
1963,5
5
5,5
6
6,5
7
7,5
8
8,5
9
6
8
x
x
x
23
3.2 Demirlerin Piyasada BulunuĢ ġekilleri
Donatı olarak kullanılan demirler piyasada kangal, çubuk, firkete ve hasır olarak
bulunup satılmakta veya sipariĢ ile temin edilmektedir.
3.2.1 Kangal demirler
Kangal: Betonarme çelik çubuğunun (genellikle çubuk veya tel) tek bir boyunun eĢ
merkezli halkalar hâlinde sarılmıĢ hâlidir. 4ile 16çapları arasındaki demirler
piyasada kangal Ģeklinde bulunabilir. Kangal Ģeklindeki demirlerin boyları demir
çaplarına gore değiĢir. Özel sipariĢte istenen çap ve boyda kangal demir boyu imal
edilebilir (ġekil 2).
3.2.2 Firkete demirler
8‟lik demirlerden büyük çaplı demirler firkete Ģeklinde piyasada bulunabilir. Firkete
demirlerin boyları 12 metredir. Tam ortadan ikiye katlanır ve en az iki yerden bağlanır.
Nervürlü ÇubukDemir
KangalDemir
ÇelikHasırlar
Firkete
ġekil 2.Demirlerin piyasada bulunuĢ Ģekilleri
24
3.3.3 Çubuk demirler
En az 18 mm çaplı demirler piyasada düzçubuk Ģeklinde de bulunabilir (ġekil 2)
3.3.4 Hasır çelik
ĠnĢaatlarda düz yüzeylere atılacak betonun içine konulan, fabrikada birleĢme noktaları
kaynaklanarak hazırlanmıĢ donatıya çelik hasır denir. SipariĢ verilerek temin edilir.
Çeliklerin çapı ve göz aralığı farklılık gösterir. (ġekil 2).
3.3 Donatının Hazırlanması
3.3.1 Donatının temizlenmesi
Donatı çeliği, kullanılmadan öncekir, yağ, boya ve yüzeyden ayrılabilen pastan
(korozyon) temizlenmelidir. Demir yüzeylerinin temizlemesi iki Ģekilde yapılır.
Bunlardan birincisi mekanik temizleyicilerdir. Mekanik temizleyiciler (ġekil3) ile donatı
üzerinde aĢındırma yapılarak temizlik yapılır, bu da nervürlülerde oldukça zordur ve
fazla zaman alır. Temizleme iĢleminde aĢağıdaki araçlar ve benzerleri kullanılabilir:
1-Tel fırça: Demir yüzeyindeki pasların temizlenmesinde kullanılır.
2-Takoz fırça: Demir yüzeylerinin kaba temizliğinde kullanılır.
3-Zımpara: Demir yüzeyindeki pasların çıkartılmasında kullanılır.
ġekil 3.Tel fırça- takoz fırça ve zımpara
Ġkincisi ise sıvı (likit) temizleyiciler; gazyağı, tiner, neft, mazot ve pas sökücü gibi
maddelerdir. Bu maddelerin kullanımı esnasında yanıcı ve parlayıcı özelliği dikkate
alınmalıdır.
25
Demir yüzeylerini temizlerken temizleme malzemesi demir yüzey özelliğini, demirin
kimyasal özelliğini kesinlikle bozmamalı ve demir yüzeyinde demir aderansını ve taze
beton özelliğine olumsuz etkileyecek maddeler bırakmamalıdır.
3.3.2 Donatının düzeltilmesi
Projeye uygun olarak hazırlanmıĢ ve döĢenmiĢ betonarme çeliğine donatı denir.
Piyasada kangal veya firkete Ģeklinde olan demirler Ģantiyeye getirildiğinde yapılacak
ilk iĢ demirlerin açılması ve düzeltilmesidir. Demirler kolaylıkla ölçülmesi ve
iĢaretlenmesi için düzeltilir. Demirlerin düzeltilmesinde uygun aletler kullanılmalı ve
düzeltme esnasında; demirler ezilmemeli, yüzeyinde keskin izler bırakılmamalı ve
düzeltme esnasında demirin çatlamasına neden olabilecek iĢlemlerden kaçınılmalıdır.
DoğrultulmuĢ kangal: Kangal hâlinde imal edilmiĢ ve daha sonra motor veya insan
gücü ile çalıĢtırılan germe makineleri (çıkrık) ile doğrultulmuĢ çelik çubuklardır.
Firkete halindeki kalın demirler genellikle ikiye katlanmıĢ durumdadır. KatlanılmıĢ
yerler bükme makinesi veya takımları yardımıyla düzeltilir. ġantiyede iĢlenecek
demirler, kolaylık bakımından çaplarına göre gruplar halinde biraraya toplanır.
DüzeltilmiĢ olan demirler boru, düzeltme anahtarı (ġekil 4), demir bükme tezgâhı ve
makinelerle düzgün ve istenilen Ģekle gelinceye kadar iĢlemyapılır.Düzeltme
esnasında sert darbe yapılmadan yani iz bırakmadan, çatlatmadan Ģekillendirme
yapılmalıdır.
Demir bükme iĢlemi projede belirtilen Ģekilde yapılmalıdır.
ġekil 4.Demir düzeltme araçları
26
3.3.3 Donatının hesaplanması
Hazırlanacak donatının açılımına göre bütün kenar ve kancalar dahil edilerek
kesilecek gerçek boy bulunur (ġekil5). Bulunan boy çubuk demirden kesilir.
ġekil 5.Etriyenin açılımı
3.3.4 Donatının markalanması ve kesilmesi
Projede belirtilen çaptaki demir seçilir, listeye gore boy çelik metre yardımıyla ölçülür
ve tebeĢir veya markalama kalemi ile iĢaretlenir (markalanır). TebeĢirle iĢaretlenen
yer makasın ağzına getirilir ve kesilir.
Demirlerin kesilmesinde iki tip makas kullanılır. (ġekil 6).Bunlar:
a)İnce demir kesme makası:
4-12mm‟lik demirlerin kesilmesinde iki kollu el makası
kullanılır. El makaslarıda kesilecek demirin çaplarına göre çeĢitlidir.
b)Kalın demir kesme makası:
12‟den 20ye kadar olan demirler kollu demir
kesme makası ile kesilmelidir. Kollu makasla 20mm ye kadar olan demirler çok
27
kolay kesilebilir.
c)Demir kesme makinesi: 22 ve daha kalın demirleri kollu makasla kesmek
zorlaĢacağı için demir kesme makinesi ile kesilmesi tercih edilir.
ġekil 6.Demirlerin kesilmesinde kullanılan makaslar ve makas ağızları
3.3.5 Demirlerin bükülmesi ve kullanılan alet- makineler
Demirlerin hazırlanmasında ve Ģekillendirilmesinde demirlerin çapına göre farklı
özellikte alet ve makineler kullanılır. Bunlar;
Boru ile bükmek,
Düzeltme anahtarları ile bükmek,
Demir bükme tezgâhı ile bükmek.
Demir bükme anahtarları (ġekil7) : Demirlerin Ģekillendirilmesinde kullanılır. Uçları,
demir çaplarına göre hazırlanmıĢ tek veya çift ağızlı olurlar. Kancaların bükülmesinde
anahtar yerine boru kullanılabilir. Kalın demirlerin bükme anahtarı ile bükülmeleri güç
olduğundan kol veya motor gücü ile çalıĢan bükme makinelerinden (ġekil7)
yararlanılır. Bükme iĢi yapılırken;
28
Demir bükme noktasından kullanılan aracı kaydırılmamalıdır.
Demir bükme Ģekline uygun araç kullanılmalıdır.
SertleĢmiĢ
betonüzerinde
bulunan
bükülmüĢ
filiz
veya
donatıların
açılarak
doğrultulması sakıncalıdır. Bu uygulama, yalnızca zorunlu durumlarda merdane çapı
en az 6Ø olmak koĢuluyla yapılabilir.
ġekil 7.Demir bükme araçları
ġekil 8.Demirlerin kesilmesi ve Ģekillendirilmesinde kullanılan makineler
3.3.6 Demirlerin bağlanması
Betonarme yapı elemanlarında kullanılan demirlerin arzu edilen yerlerde durmaları
için demirler birbirlerine bağ teli denilen telle bağlanırlar. KiriĢ, kolon, hatıl, temel,
29
temel bağ kiriĢleri gibi yapı elemanlarının demirleri tezgâhta, döĢeme ve perde gibi
yapı elemanlarının demir donatıları ise kalıp üstünde veya yerinde bağlanırlar.
Bağlandıktan sonra yerine yerleĢtirme iĢlemi çok zor olan bazı kiriĢ demirleri kalıp
üstünde bağlanmalıdır.
Bağ tellerinin çapları bağlanacak demir çaplarına gore seçilir. Bağ teli çapı 0,75 ile 2
mm arasındadır.Ġnce demirler için ince, kalın demirler için kalın bağ teli kullanılır.
ġekil 9.Bağlama teli ve bağlama alet ve kerpeteni
Bağ Ģekilleri; tam, yarım atkılı, çapraz atkılı, düz atkılı ve köĢede atkılı olmak üzere
beĢ Ģekilde (ġekil10). yapılabilir. HazırlanmıĢ olan demirler, demir bağlama araçları ve
bağlama teli ile tezgâhta istenilen Ģekilde bağlanabilir. Bağlamada gereğinden fazla
bağlama teli kullanılmamalıdır. Bağlanan tel gergin olmalı ve bağlanan demirler bir
birinden sıyrılmamalı veya kaymamalıdır. Bağlama teli gereğinden fazla bükülürse
bükülme yerinden kopabilir. Bağlanacak donatının durumuna gore uygun bağlama
Ģekli seçilmelidir.
30
ġekil 10.Demirlerin bağlanma Ģekilleri
3.4 Eğilme Elemanlarının Boyutları ve Donatıları Ġle Ġlgili KoĢullar
3.4.1 KiriĢler
KiriĢ, döĢemeden gelen yükleri taĢıyıp kolonlara
aktaran yapı elemanıdır. KiriĢler
düĢey olarak duran kolonlar üzerine yatay olarak inĢa
edilirler. Betonarme karkas yapılarda
temel, döĢeme, kiriĢ ve kolonlardan oluĢan taĢıyıcı bir
sistem mevcuttur. Bu sistem yapının tüm katlarında aynıdır.
Herhangi bir katın kiriĢleri o katın kalıp planına ve kiriĢ ayrıntılarına göre inĢa edilir.
Kalıp planında kiriĢlerin yerleri ve ölçüleri bellidir. Fakat kiriĢlerin nasıl donatılacağı belli
değildir. Kalıp planında bulunan her bir kiriĢin nasıl donatılacağı bu kiriĢlerin ayrıntıları
çizilerek belirtilir.
KiriĢlerde boyuna donatı olarak12 mm
den küçük çaplı çubuklar kullanılamaz.
KiriĢlerde net beton örtüsü (pas payı),
özel yapılar hariç dıĢtaki elemanlarda
25mm den, içteki elemanlarda 20mm
den az olmamalıdır. ElveriĢsiz çevre
koĢulları durumunda ve daha fazla
yangın güvenliği gerektiren
31
durumlarda bu değerler artırılmalıdır.
KiriĢ toplam yüksekliği, 300 mm den ve döĢeme kalınlığının üç katından daha küçük
olamaz. KiriĢ gövde geniĢliğide 200 mm den az olamaz.
KiriĢlerde sıra içinde veya sıralar arasında donatı çubukları arasında kalan net aralık,
20 mmden az olmamalıdır. Gerekli olmayan çubukların kesilme noktaları ile kuramsal
kesim noktası arasındaki uzaklık ise faydalı yükseklikten ve nervürlü çubuklarda
donatı çapının 20 katından, düz yüzeyli çubuklarda ise donatı çapının 40 katından az
olmamalıdır.
Pilye
Beton içerisine çekme ve
basınç yüklerini karĢılaması
için konan ĢekillendirilmiĢ
demirdir. Pilyenin üstü
çekmeye altı basınca karĢı
çalıĢır.
Pilyeler; DöĢemelerde, Kat kiriĢlerinde, Temel kiriĢlerinde yapılır.
Pilye için Demirleri Markalama
Pilyeyi L uzunluğuna göre tebeĢirle markalayınız. ( iĢaretleyiniz) Kıvırma yerlerini
kıvırma ölçülerine göre iĢaretleyiniz. Uygun bir yere tebeĢirle 45°‟ lik açılı kısmı çiziniz
(açı doğruluğunu kontrol için ).
Pilye Yapma Kuralları
Elle yaptığınızda iki demirci anahtarı kullanınız. Anahtar ağzından demirin
oynamamasına dikkat ediniz. Kıvırma iĢlemini yaparken istenilen açılara dikkat
edilmelidir. (kat kiriĢleri ve döĢemelerde 45° , temel kiriĢlerinde 60° olur.) Otomatik
kıvırma makinesini kullanırken elektrik akımına dikkat ediniz. Otomatik kıvırma
makinesinde ayarları doğru yapınız. Otomatik kıvırma makinesinde demirlerin
fırlamamasına dikkat ediniz.
Kat KiriĢi Pilyelerini El Aletleri ile Bükme
Ġki anahtar ağzına demiri sıkıĢtırarak, bükme için markalanan yerden kıvırınız 45° açılı
kısmı oluĢturmuĢ olunuz.
45°‟ lik eğimli yerden sonra markalanan noktadan pilyenin sol kısmını meydana
getirecek Ģekilde kıvırınız. Demirin sağa, sola dönmemesi için ayağınızla orta kısma
basınız. Aynı iĢlemi sağ taraf içinde uygulayınız.
3.4.2 Kolonlar (eksenel basınç ve eğilme)
Kolonlarda, boyunadonatı çubuğu
14 den küçük olamaz. Dikdörtgen kesitli
kolonlarda kesit geniĢliği en az 250 mm olmalıdır. Ancak, I, T ve L kesitli kolonlarda
32
en küçük kalınlık 200 mm, kutu kesitli kolonlarda ise en küçük et kalınlığı120 mm
olabilir. Daire kesitli kolonlarda, kolon çapı 300 mm den az olamaz.
Kolonlarda pas payı (net beton örtüsü), dıĢtaki kolonlarda 25 mm den, içteki
kolonlarda ise 20 mm den az olamaz.
Etriyeli kolonlarda her dıĢ köĢede en az bir boyuna çubuk bulundurulmalıdır. Fretli
kolon en kesitinde ise en az 6 boyuna donatı bulunmalıdır.
Kolon boyuna donatısı, kolon yüksekliği boyunca enine donatı (etriye) ile sarılır. Enine
donatı (etriye) çubuk çapı, en büyük boyuna donatı çapının üçte birinden az olamaz.
Enine donatı (etriye) aralığı da en küçük boyuna çubuk çapının 12 katından ve 200
mm den fazla olamaz. Dikdörtgen kesitli kolonlarda, etriye veya aynı aralıkta çirozla
tutulmuĢ olan boyuna donatı çubukları arasındaki uzaklık 300 mm den fazla olamaz.
3.4.3 Kesme ( sıklaĢtırma) donatısı detayları
Kesme dayanımınıs ağlamak için bireysel çubuklar (düĢey ve yatay etriye, firkete,
çiroz vb) ve hasır donatı kullanılır.
Etriye aralığı kiriĢ faydalı yüksekliğinin yarısından fazla olamaz.Yani etriye aralığı (s)
≤ 150 mm den az olmamalıdır.
3.5 Donatının Kenetlenmesi ve Düzenlenmesi Ġle Ġlgili Kurallar
3.5.1 KiriĢ donatılarında yapılan kenetlenmeler
a-Düz kenetlenme
Kolon, perde duvar, kiriĢ vb.yapı elemanlarının boyuna donatılarının bir üst veya yan
elemanların boyuna donatılarıyla bütünleĢerek çalıĢması için bırakılan donatı
uzantılarına filiz denir. Filizler elemanlar arasındaki bağlantıyı sağlayan ana
elemandır. Filizlerin önceki eleman aksı ile sonra yeni oluĢturulan elemanın aksları
uyumsuz olduğunda filizin eğilmesi veya yamulması söz konusu olmamalıdır. Zaman
zaman bu olumsuzluk yaĢanabilir. Bu çok yanlıĢ bir iĢlemdir. Filizler ile yeni donatı
kenetleme boyu (ℓb)≥ 20 Ø olmalıdır. Kenetlenme, donatının gereksinme duyulmayan
noktadan düz olarak 20 Ø kadar uzatılması ile sağlanabilir. Kenetlenme boyu ( ℓb)≥
20 Ø.
33
Düz yüzeyli çubuklarda, bu değerin iki katı kullanılmalıdır. Yani ℓb≥40Ø‟den büyük
olmalıdır.
b-Kanca veya fiyongla kenetlenme
Fazla yük altında etriyelerin açılmaması için etriye donatısının uç kısımlarındaki
kıvrımlara kanca denir. Betonarmede donatının betondan kolay sıyrılmaması için
gerekli Ģekillendirmelerden biridir.
Donatının ucu bükülerek kanca veya fiyong yapılıyorsa gerekli kenetlenme boyu
azaltılabilir. Kenetlenme boyu (ℓbk)15Ø kadar alınabilir.
ġekil 11.Standard kanca ve fiyonglar
3.5.2 Basınç (kolon) donatısının kenetlenmesi
Basınç (kolon) donatısına kanca yapılamaz. Donatı çubuğu bütün yük düzenlemeleri
altında basınca çalıĢıyorsa, kenetlenme boyu 20Ø den az olmamalıdır.
3.5.3 Etriyelerin kenetlenmesi ve kanca boyları
a-Normal Etriye
Betonarme kolon, kiriĢ, lento, hatıl ve perde gibi betonarme yapı elemanlarında
boyuna donatılar üzerine özel olarak bükülen(ĢekillendirilmiĢ) belirli aralıklarla
34
yerleĢtirilen enine donatı elemanlarına denir. En az Ø8‟lik demirden hazırlanmalıdır.
Genellikle kolon ve kiriĢe göre etriyeler Ģekillendirilirler. Bunlar: kare, dikdörtgen,
çokgen,daire ve fretli etriyelerdir.
ġekil 12.Dikdörtgen kesitli etriye
Etriyelerin kenetlenmesi, kanca, düz bindirme veya enine çubuk kaynaklanarak
sağlanabilir.
Bu tür kenetlenme, Ģekil 12‟de gösterildiği gibi 1350 veya 900lik kancalarla
sağlanmalıdır.
ġekil 13‟de gösterilen tür, dikdörtgen kesitler, kolonlar ve özellikle burulmaya maruz
elemanlar için kullanılmalıdır.
ġekil 13.DiĢli döĢeme etriyesi
ġekil13‟ de gösterilen tür ise, kanca table içinde kalmak koĢuluyla, ancak diĢli döĢeme
kiriĢlerinde kullanılabilir.
ġekil14‟ degösterilen düz bindirme, burulma etkisi altındaki yapı elemanlarında
kullanılamaz.
Deprem
bölgelerinde
yapılacak
olan
yapılarda
bu
tür
etriye
kullanılamaz. Etriye kancalarının iç çapı4Ø‟ den az olamaz.
35
ġekil 14.Düz bindirmeli etriyesi
b- Kaynaklı enine donatı (etriye) ile kenetlenme
Etriyelerde bu tür kenetlenme ancak hasır donatı ile yapılır. ġekil15‟de izin verilen
kaynaklı kenetlenme türleri gösterilmiĢtir. Hasır donatıdan yapılan etriye kancaları
ġekil15 a,b ve c deki gibi yapılabilir.
ġekil 15.Etriyelerde kaynaklı kenetlenme türleri
3.6 Donatının Eklenmesi
Donatıda eklemeler projede gösterilen yerde ve biçimde yapılmalıdır. Eklerin
çeĢitleri (tipleri) Ģu Ģekilde sıralanabilir:
3.6.1 Bindirmeli ek
En çok kullanılan ekleme çeĢididir. Belirli bir betonarme bölge içinde oluĢan çekme
gerilmesinin bir donatıdan diğerine aktarılmasında kullanılır. Çapı (Ø)26‟mm‟ye
kadar olan çeliklerde bindirme ekkullanılır (ġekil16).Bindirmeli eklerde çubukların
bitiĢik olması tercih edilmelidir.
36
20d=20Ø
ġekil 16.Nervürlü donatı bindirme eki
Kolonların donatılarının eklenmesinde bindirme ek tercih edilir. Bindirmeli eklerde
bindirme boyu, düz kenetlenmede belirtilen kenetlenme boyundan 20 Ø veya 300 mm
den az olamaz. Basınç donatısındaki bindirmeli eklerde kanca yapılmamalıdır.
Çapı 300mm den büyük olan donatı çubuklarına bindirmeli ek yapılamaz. Bu çubuklar
özel manĢonlarla eklenmelidir. ġekil 17‟de görüldüğü gibi manĢonla birleĢtirilmelidir.
3.6.2 ManĢonlu ekler
Donatı elemanlarını uç uca eklemekte kullanılan içi kılavuzlu (içten diĢli) metal
elemanlara manĢon denilmektedir. Çapı Ø26‟ mm‟ den büyük olan ve yüksek
dayanım gerektiren donatılarda bindirmeli ek kullanımı ekonomik olmayan çok büyük
bindirme boyları gerektirmektedir. Ayrıca büyük boyutlu donatıların uçlarındaki
betonun basınçtan ezilme tehlikeside vardır. Bu nedenle büyük boyutlu ve yüksek
dayanımlı
donatıların manĢonlu
olarak
eklenmesi daha kolay ve ekonomik
olmaktadır. Betonarme yapı elemanlarında kullanılacak manĢonlu ekler(ġekil17),
hem çekme hemde basınç altında, manĢonla bağlanan donatı çubuklarından yapılır.
ġekil 17. ManĢonlu ekler
37
3.6.3 Kaynaklı ekler
Yüksek dayanımlı ve büyük boyutlu çapı Ø26mm‟den büyük donatıların bindirmeli
olarak eklenmesi ekonomik olmayabilir. Bu sebeple büyük boyutlu ve yüksek
dayanımlı donatıların kaynaklı olarak eklenme iĢlemine baĢvurulur.
(Türk deprem yönetmeliği 2007 inĢaat demirlerinde kaynaklı birleĢimlere izin
vermemektedir.)
ġekil 18.Kaynaklı ekler
3.7 Boyuna Donatı Kancaları
3.7.1 180okanca
ġekil1 9 ‟da gösterildiği gibi, bu tür standard kancanın donatı ekseni ile yaptığı açı
180o dir. Kanca serbest ucunda, uzunluğu 6Ø ve 60 mm den az olmayan düz bir
bölüm bulunmalıdır. Kanca iç çapı, dm,6Ø‟ den az olamaz.
ġekil 19.180oKanca
3.7.2 90okanca (gönye)
ġekil 20‟de gösterildiği gibi, bu tür standard kancanın donatı ekseni ile yaptığı açı
90odir. Kanca serbest ucunda, uzunluğu 12Ø‟ den az olmayan düz bir bölüm
bulunmalıdır. Kanca iç çapı, dm,6Ø‟den az olamaz. Bu kancaya gönye de denir.
38
ġekil 20. 90oKanca (Gönye)
3.7.3 Fiyong
Fiyong Ģekil21‟de gösterilmiĢtir. Fiyongların bükülme iç çapı,dm,12Ø‟den az olamaz.
ġekil 21.Fiyong
3.8 Net beton örtüsü (paspayı)
3.8.1 Net Beton Örtüsü(paspayı)
Net beton örtüsü, en dıĢtaki donatı dıĢ yüzü ile en dıĢ beton lifi arasında kalan
uzaklıktır. Pas payının amaçları Ģunlardır:
Beton içerisindeki demirin aĢırı soğuk ve sıcaktan etkilenmesini önler.
Suyun demire ulaĢmasını engeller.
Beton içerisindeki demirin paslanmasını önler. Tüm bu nedenler demirin
özelliğini koruması, demir ile birlikte betonun dolayısıyla binanın ayakta kalması ve
depremlere
daha
dayanıklı
olmasını
sağlar.
Bu
mesafe
(pas
payı)
bırakılmadığında,demir çok çabuk paslanır, özelliğini kaybeder, dayanımı zayıflar.
Busebepler bina ömrünün azalması, depreme dayanıksız olması sonuçlarını doğurur.
Donatıya gerekli aderansı sağlamak ve donatıyı dıĢ etkilerden korumak için
gerekli net beton örtüsü (paspayı) ölçüleri Çizelge 3‟te verilmiĢtir. (en dıĢ donatının
dıĢ yüzünden ölçülür). Yangının, ( Binaların Yangından korunması hakkındaki
39
Yönetmeliğin 23. maddesine göre min. 40mm olmalıdır.) paslanmanın ve diğer
zararlı dıĢ etkenlerin söz konusu olduğu durumlarda, beton örtüsü gerekli görüldüğü
kadar artırılmalıdır.
Çizelge3.En dıĢ donatının dıĢ yüzünden ölçülen gerekli beton örtüsü
Yapı Elemanları
Paspayı (net beton örtüsü)mm
Zeminle doğrudaniliĢkide olan elemanlarda
≥ 50
Hava koĢullarına açık kolon ve kiriĢlerde
≥ 25
Yapı içinde, dıĢ etkilere açık olmayan kolon ve
≥ 20
KiriĢlerde
Perde duvar ve döĢemelerde
≥ 15
Kabuk ve katlanmıĢ plaklarda
≥ 15
3.8.2 Pas Payı Elemanı
Donatının korozyona uğramaması için beton örtü kalınlığını ayarlamaya yarayan
plastik veya beton malzemelerdir. Fotoğraf 2 ve 3‟te çeĢitli yapı elemanlarının
donatıları için hazırlanmıĢ plastik pas payı elemanları ve uygulamaları görülmektedir.
Fotoğraf 2. Plastik pas payı elemanları
40
Fotoğraf 3.DöĢeme donatısı ile Kolon donatısı üzerine pas payı uygulaması
3.9 Donatı Aralığı
Aynı sıradaki donatı çubukları arasındaki net aralık donatı çapından, 25mm den az
olamaz. Bu sınırlar bindirmeli eklerin bulunduğu yerlerde de geçerlidir. Donatının iki
veya daha fazla sıra olarak yerleĢtirilmesi gereken durumlarda, üst sıradaki çubuklar
alt sıradakilerle aynı düĢey eksen üzerinde sıralanmalı ve iki sıra arasındaki net
açıklık en az 25mm veya donatı çapı kadar olmalıdır. Kolonlarda iki boyuna donatı
arasındaki net uzaklık (mesafe) donatı demiri çapının 1,5 katından (1,5Ø), 40 mm den
az olmamalıdır.
41
3.10 Duvar Altı Temellerinin Donatıyla Ġlgili Kuralları
Duvar boyunca her köĢede bir tane olmak üzere en az 4Ø10 boyuna donatı
bulundurulmalı ve bunlar, aralığı 300mm yi geçmeyen, en az 8mm çapında etriyelerle
sarılmalıdır (ġekil 22).
ġekil 22. Duvar altı temeli
Temel pabuçları bir birine bağlayan kiriĢlerde en az 4 adet boyuna donatı ve etriye
bulunmalıdır.
Bağ kiriĢi: DüĢey yüklere karĢı çalıĢmayıp çekmeye çalıĢan ve yapı elemanlarını
birbirine bağlayan betonarme elemanıdır.
3.11 Betonarme DöĢeme Sistemleri
3.11.1 Bir doğrultuda çalıĢan plak döĢemeler ve donatıyla ilgili kurallar
Bir doğrultuda çalıĢan plak döĢemelerde eğilme donatısı yalnız kısa doğrultuda
yerleĢtirilir, uzun doğrultuda ise dağıtma donatısı bulundurulur.Plak döĢemelerin
kenar mesnetlerindeki açıklık ve mesnet donatıları, bu kenarlardaki kiriĢ, hatıl, kolon
veya betonarme duvarlara 20 Ø kenetlenmelidir. Düz veya kancalı olarak
42
yapılabilecek olan kenetlenmelerde, kenetlenme boyu mesnet yüzünden baĢlayarak
150 mm den az olamaz.
Bir doğrultuda çalıĢan plak döĢemelerde, donatıyı koruyan net beton örtüsü (pas payı)
en az 15mm olmalıdır.
Şapo (İlave Donatı): Betonarme kiriĢ ve döĢemelerde aĢırı çekme gerilmelerini
karĢılamak üzere mesnetlerde ek olarak en üste konan özel Ģekilli demirdir.
3.11.2 DöĢeme donatısı ileilgili kurallar
Kısa doğrultuya konulan asal (esas) donatıdan ayrı olarak, buna dik yönde, plak alt
yüzünde, dağıtma donatısı bulundurulmalıdır.Dağıtma donatısının aralığı 300mm
den fazla olamaz.
Kısa kenar doğrultusundaki kiriĢler üstünde, döĢeme asal (esas) donatısına dik
doğrultuda boyuna mesnet donatısı bulundurulması gereklidir.
3.12 Özel Deprem Donatıları
3.12.1 Etriyeler ve çirozlar
Kolon, kiriĢ ve perde donatılarında düĢey ve yatay demirler arasındaki mesafeyi eĢit
tutmaya yarayan uçları kancalı, S Ģeklindeki demir parçalara ÇĠROZ denir.
Bütün deprem bölgelerinde, süneklik düzeyi yüksek veya süneklik düzeyi normal olan
tüm betonarme sistemlerin kolonlarında, kolon-kiriĢ birleĢim bölgelerinde, perde uç
bölgelerinde ve kiriĢ sarılma bölgelerinde kullanılan etriyeler özel deprem etriyesi,
çirozlar ise özel deprem çirozu olarak düzenlenecektir. Özel deprem etriye ve
çirozlarının sağlaması gerekli koĢullar ġekil 23‟te verilmiĢtir.
43
ġekil 23.Özel deprem etriyeleri
Özel deprem etriyelerinin her iki ucunda mutlaka 135 derece kıvrımlı kancalar
bulunmalıdır. Özel deprem çirozlarında ise bir uçta 90 derece kıvrımlı kanca
yapılabilir. Bu durumda kolonun veya perdenin bir yüzünde, kanca kıvrımları 135
derece ve 90 derece olan çirozlar hem yatay hemde düĢey doğrultuda ĢaĢırtmalı
olarak düzenlenmelidir.135 derece kıvrımlı kancalar, Ø enine donatı (etriye) çapını
göstermek üzere, enaz 5 Ø çaplı daire etrafında bükülmelidir. Kancaların boyu
kıvrımdaki en son teğet noktasından itibaren, düz yüzeyli çubuklarda 10Ø ve 100
mm‟den, nervürlü çubuklarda ise 6Ø ve 80mm‟den az olmamalıdır.
ġekil 24. Etriye- Gönye ve çiroz tipleri
44
Özel deprem etriyeleri boyuna donatıyı dıĢtan kavrayacak ve kancaları aynı boyuna
donatı etrafında kapanmalıdır. Özel deprem çirozlarının çapı ve aralığı, etriyelerin çap
ve aralığı ile aynı olmalıdır. Çirozlar, her iki uçlarında mutlaka boyuna donatıları
sarmalıdır. Etriyeler ve çirozlar beton dökülürken oynamayacak biçimde sıkıca
bağlanmalıdır.
3.12.2 Enine donatı (etriye sıklaĢtırma) koĢulları
ġekil 25‟de görüldüğü gibi sarılma bölgesinde, ilk etriyenin kolon yüzüne uzaklığı en
çok 50mm olmalıdır. Daha elveriĢsiz bir değer elde edilmedikçe, etriye aralıkları 150
mm‟ yi aĢmamalıdır. (s=Enine donatı( etriye) aralığı, spiral donatı adımı)
ġekil 25.KiriĢlerde etriye dağılımı
3.12.3 Perde uç bölgelerinde donatı koĢulları
Perde uç bölgelerinin her birinde düĢey donatı miktarı 4Ø14‟ten az olmamalıdır. Uç
bölgelerinde kullanılacak enine donatının çapı 8mm‟den az olmamalıdır. Etriye
kollarının ve/veya çirozların arasındaki yatay uzaklık, etriye ve çiroz çapının 25
katından fazla olmamalıdır. ġekil 26„da görüldüğü gibi perde uç bölgelerinde düĢey
donatılar yerleĢtirilir.
45
ġekil 26.Perde uç bölgelerinin her birinde düĢey donatılar
Kritik perde yüksekliğinin dıĢında kalan perde uç bölgelerinde düĢey doğrultudaki
etriye ve/veya çiroz aralığı, perde duvar kalınlığından ve 200mm‟den daha fazla
olmamalıdır.
4. Betonarme Donatısının Hazırlanması ve Montajı
4.1 ĠĢ HazırlığıYapılması
Donatıyı hazırlamaya baĢlamadan once yetkilisinden proje hakkında gerekli
bilgileri alınır.
Proje incelenir.
Hazırlanacak donatı elemanlarının tür ve miktarları projeye göre belirlenir.
Projede belirlenen donatı elemanlarının listesi hazırlanılır.
Donatı ekipmanı kullanıma hazır hale getirilmelidir.
Donatı projesinde öngörülen yapım Ģartlarına göre ihtiyaç duyulan ekipman
listesi hazırlanarak gerekli aletler hazırlanır.
46
Ġhtiyaç duyulan ekipman temin edilir.
Ekipmanlar kullanım alanlarına getirilir.
Getirilen ekipmanlar kullanıma hazır hale getirilir.
4.2 Donatı Malzemelerinin Kullanıma Hazır Hale Getirilmesi
Çıkarılan listeye göre malzeme temin edilir.
Temin edilen malzemeler donatı hazırlama alanına taĢınır.
Donatı hazırlama sahasına taĢınan malzemelerin türlerine ve kullanım
Ģartlarına göre istiflenir.
Paslı ve kirli malzeme temizlenir ve kullanıma hazır hale getirilir.
4.3 Donatı Elemanlarının Kesilmesi
Donatı elemanlarına projede öngörülen ölçülerde ilk önce tebeĢir veya uygun
kalemle markalama iĢlemi yapılır.
Markalanan donatı demirlerine uygun alet ve makinelerle kesme iĢlemi
gerçekleĢtirilir.
Kısa gelen donatı demirleri kenetlenme boyu dikkate alınarak donatı çapına
bağlı olarak bindirme, manĢonla veya kaynakla ek yapılır.
4.4 Donatı Elemanlarına ġekil Verilmesi
Kesilen ve türlerine göre ayrılan elemanlarınbükme noktaları markalanır.
Markalanan elemanlarına bükme Ģekline göre tezgaha yerleĢtirir ve bükme
iĢlemi yapılır.
4.5 Donatı Elemanlarının KontrolününYapılması
Monte edilecek donatının Ģekil ve boyutları projeye göre belirlenir.
Monte edilecek donatının boyutları ölçülür.
Monte edilecek donatıya verilen Ģeklin projeye uygunluğunu kontrol edilir.
4.6 Donatı ElemanlarınınTürlerine Göre Gruplandırılması
Kontrolü yapılan donatı elemanları montaj yerlerine ve türlerine göre
gruplandırılır.
47
Donatı elemanları, montaj yerlerine göre, gerekli koruma önlemi alınarak uygun
alanda istiflenir.
Donatı elemanları türlerine göre belirlenen alanda istiflenir.
Ġstiflenen donatı grupları projesine göre etiketlenir (etiketler yağmur,kar ve
güneĢten etkilenmeyecek özellikte olmalı).
Ġstiflenen donatı grupları korozyona (paslanma) karĢı mutlaka önlem
alınmalıdır.
4.7 Kolon Donatısının Hazırlanması
Kolon boyuna donatıları çalıĢma tezgahına yerleĢtirilir.
Etriyeler boyuna donatılara dizilir.
Projede öngörülen aralıklar iĢaretlenir ve iĢaretlenen yerlere göre etriyeler
düzenlenerek uygun bağlama tekniğine göre bağlanır.
Boyuna donatılar üzerinde projedeki etriye sıklaĢtırmalarına dikkat edilir.
Fretli kolonlarda boyuna donatıları fret adımına dikkat ederek sarılır.
4.8 KiriĢ,Sürekli Temel ve Hatıl Donatısının Hazırlanması
KiriĢ esas veya montaj (düz) donatı ve pilyeleri (boyuna donatıları) çalıĢma
tezgâhına yerleĢtirilir.
Etriyeler, montaj veya esas (düz) donatı ve pilyeler dizilir(sıralanır).
Projede öngörülen aralıklara göre etriye düzenlemesi ve sıklaĢtırmaları yapılır.
Montaj veya esas (düz) donatı ve pilyeleri projede öngörülen aralıklara göre
dizilir (sıralanır).
Etriyele rmontaj veya esas (düz) donatı ve pilyelere uygun bağlama tekniğine
göre gergin ve sık olarak bağlanır.
4.9 Plak (Radye) veTekilTemel Donatı Montajının Yapılması
Donatının yerleĢtirileceği kalıp yüzeyinin temizliği kontrol edilir.
Donatı çubukları (enine, boyuna) elemanları kalıp içerisine serilir.
Pilye (enine, boyuna) donatıları kalıp içerisine serilir.
Pas payı elemanları donatı elemanlarına yerleĢtirilir.
Donatı elemanları projede öngörülen ölçülere göre düzenlenir.
48
Donatı elemanları birbirine bağlanır.
Kolon/perde duvarı filizleri yerleĢtirilir.
Kolon/perde duvarı filizlerinin aksları kontrol edilir.
Kolon/perde duvarı filizleri temel donatı elemanlarına bağlanarak sabitlenir.
5. PROJE OKUMASI
Statik proje ( Betonarme Projesi) yapının, binanın taĢıyıcı sistemiyle ilgili
hesaplamaların ve çizimlerin bulunduğu projedir. Temel planı, kalıp planı, demir
donatı planı, kolon aplikasyon planı, merdiven donatı planı, temel ve kat kiriĢ
açınımlarından meydana gelmektedir.
Statik proje temel, döĢeme teçhizat planları, kolon aplikasyonu, temel ve döĢeme
kiriĢleri açınımlarından, bunlara ait tüm hesap dökümlerinden oluĢmaktadır. Bu
çizimlerde o iĢin yapılabilmesi ve hazırlanması için gerekli tüm bilgilerin, ölçülerin
yazılması gerekir.
Statik projede bulunması gereken önemli bilgilerden bazıları; demir boyları, çapları,
adetleri,ait oldukları noktalar /yerlerdir. Ölçü birimi cm, demir çapları ise mm dir.
5.1 Temel Planı: Temelin yapılması için gerekli olan tüm ölçüler yazılır. Temel kiriĢ
(TK) numaraları ve ebatları vardır. Örneğin TK05 70/140. Ebat ölçülerinde
birinci yazılan rakam en, ikinci yazılan ise yükseklik ölçüsüdür.
49
5.2. Kolon Aplikasyon Planı: Kolonlar numaralandırılmıĢtır ve ebatları yazılmıĢtır.
Kolonun kısaltması(simgesi ) S harfidir, sütun kelimesinin ilk harfi olduğundan.
Örneğin S22 30/ 60. Ebat ölçülerinde birinci yazılan rakam en, ikinci yazılan ise boy
(yatay – dikey) ölçüsüdür. Kolon içerisinde kullanılacak demirlerin adetleri ve
çapları da yazılmıĢtır. Mesela 8Ø16. Birinci yazılan rakam adettir, fi ( Ø )
sembolünden sonra yazılan demirin çapıdır.
50
5.3 DöĢeme Kalıp Planı: DöĢemeler numaralandırılır ve kalınlıkları yazılır.
DöĢemelerde kullanılan demir donatı çizilerek çap ve ölçüleri üzerine yazılır.
Örneğin D 02 d = 15 gibi. DüĢük döĢeme var ise Dd 01 d = 12 gibi
Ayrıca kat tavan kalıp planı çizilmezse kolon ve kiriĢlere ait bilgilerde döĢeme
kalıp planı üzerine yazılır.
51
5.4 Temel KiriĢi ve Kat KiriĢi Açınımları: Temel ve donayı planlarındaki bilgilere
göre kiriĢler detaylı olarak çizilmiĢtir. KiriĢ içinde kullanılacak demirlerin kıvrılma
yerleri, kıvrılma ölçüleri, adetleri, çapları ve toplam ölçüleri yazılmıĢtır.
ġekil 27. Betonarme kiriĢ donatı açılımı
52
ġekil 28 Betonarme kolon donatı planı ve açılımı
ġekil 29.Betonarme lento donatı planı ve açılımı
53
5.5 Ölçü ve Ölçülendirme
Uygulamaya esas olacak projenin, üretilecek iĢin istenilen Ģekil ve büyüklükte
yapılabilmesi için, gerekli olan ebatsal bilgilere ölçü denir.
Bu bilgilerin teknik olarak aktarılması için uygulanan yöntem; o projenin veya iĢin
yapılabilmesi / ortaya çıkarılabilmesi için yeterli ve gerekli ölçünün tekniğine uygun
olarak yazılmasına ölçülendirme denir.
 Projeye Ait Malzeme Cinsleri
Düz demir: DöĢeme, kiriĢ, kolon çizimlerinde vardır. ġekillendirilmemiĢ
çubuk demirdir.
Pilye: Yapılan hesaplamalar sonucu ortaya çıkan değerlerden
yararlanarak Ģekillendirilen (kıvrılan – bükülen) demirdir.
Etriye: Kolon ve kiriĢlerde kullanılan demirlerin bir birlerine bağlanması
ve gelen basınçtan dağılmalarını önlemek için hazırlanır. Yapılan hesaplamalar sonucu
ortaya çıkan hesaplamalara göre Ģekillendirilir
(kıvrılır – bükülür).
 Projeye Ait Malzeme Ölçüleri
Statik projelerden ölçüleri alabilmek için aĢağıdaki simgelerin anlamlarının bilinmesi
gerekir:
Ø : Demirin çap (kalınlık) ölçüsü anlamındadır(fi olarak okunur).
L : Demir boyunun (uzunluğunun) ölçüsüdür.
/ : Kendisinden sonra gelen rakam iki demir arasındaki mesafedir.
- : Önüne ve arkasına yazılan iki rakamında kullanılacağı anlamındadır.
Demir kalınlığının(Ø) birimi mm, uzunluğunun(L) birimi cm dir.
Temel kiriĢi ve kat kiriĢi açınımlarında, kolon aplikasyonu ve kat demir donatı
planında; kiriĢte, kolonda, kat döĢemesinde kullanılacak olan demirin adedi, kalınlığı ve
uzunluk ölçüsü bulunur.
Örnek: 2Ø12 L: 500
2 rakamı demir adedini,
Ø kendisinden sonra yazılan rakamın demirin çapı olduğunu (12 mm lik demir),
L karĢısına yazılan rakam demirin uzunluğu ifade eder (yani 500 cm.).
Statik projelerde etriye yapımında kullanılacak demirler için, kullanılacak
demirin çapı, iki etriye arasındaki ölçü(mesafe), kullanılacak demirin
toplam uzunluğu bilgileri bulunur.
Örnek: Ø8 /20–10 L: 160
Ø: Demirin çapını (8 mm‟lik demir).
L : Demir boyunun (uzunluğunun) ölçüsüdür (yani 160 cm).
/ : Kendisinden sonra gelen rakamın iki demir (etriye, düz demir veya teçhizat
planındaki pilye) arasındaki mesafe olduğunu (20 cm ve 10 cm) ifade eder.
- : Ġki rakamında kullanılması gerektiğini ifade eder. Kendisinden önce gelen rakam,
genelde kullanılacak iki demir arasındaki ölçü (sıklaĢtırma bölgesi dıĢında), sonra
gelen rakam ise iki demir arası (sıklaĢtırma bölgesindeki) mesafedir
6. BĠR BETONARME DEMĠRCĠSĠNĠN DĠKKAT ETMESĠ GEREKEN HUSUSLAR
54
6.1 Kullanılacak Alet -Makineler ve Demirin Hazırlanması
1. ġantiyede bulunan kesme bükme alet ve makinelerinin özellik ve kapasiteleri ile
ilgili olarak sorumlusundan bilgi alınmalıdır.Kesme makinesinin kaçlık ve kaç adet
demiri aynı zamanda kesebileceği mutlaka bilinmelidir.
2. El makaslarının veya kol makaslarının kesici ağzı kontrol edilir. Makasın rahat
çalıĢması için ince yağla yağlamak gerekir. Ağzında özel uç olan makaslar
bilenmeli veya ağzı değiĢtirmelidir.
3. Bükme alet ve makinelerinin kaza riski bilinmelidir. Alet ve makine üzerinde ikaz
edici yazılar görünür Ģekilde olmalıdır. Kesme aletinin kapasitesi üzerinde demir
aynı anda kesilmemelidir.
4. Demirlerin (donatıların) hazırlama yeri seçiminde çevre risk unsuru, iĢ akıĢı,
ulaĢım ve çalıĢma koĢulları dikkate alınmalıdır.
5. ġantiye sahasındaki demirler, korozyona (paslanmaya) karĢı korunması için
gerekli özen gösterilmelidir.
6. Donatı veya demirlerin pas temizleme iĢi; demir fırçaları, zımpara, pas sökücü
kimyasallarla yada kumlama gibi uygun bir temizleme yöntemi ile yapıldıktan sonra
Ģekillendirilmelidir.
7. Beton dökülecek bölüm de mevcut filizler var ise bunlar kir, pas, boya, yağ gibi
yabancı maddelerden arındırılmalıdır.
6.2 Betonarme Demirleri Ġçin ĠĢ HazırlığıYapılması
1. Yapılacak iĢin betonarme (demir) projesi alınır ve incelenir.
2. Donatı demirleri listelenir. Liste aĢağıdaki örnek gibi hazırlanabilir.
3. Projelerde demir boy ve adetlerinde hata olabileceği her zaman için düĢünülmeli,
demir boy ve biçimlerinin betonarme elemanlarına uygunluğu bir Ģekilde kontrol
edilmelidir. ġüphelenildiğinde bir üst sorumluya bilgi verilmelidir.
4.Demirlerden donatı için demir keserken zayiatın minimum olacağı bir yöntem takip
edilmelidir.Tam boy demirin 12 m olduğu bilinerek demir donatılar boyutlandırılmalıdır.
55
5. Betonarme
demiri
projede gösterildiği
Ģekilde
bükülmelidir. Bükme
veya
Ģekillendirme iĢleminde kesinlikle ısıl iĢlem (ısıtma) yapılmamalıdır.
6.Etriye ve etriye kancaları, kendi çaplarının en az iki katı kalınlıkta bir çubuk etrafında
döndürülerek bükülmelidir. Diğer betonarme demirleri kendi çaplarının en az 2.5 katı
kalınlık etrafında kıvrılmalıdır (bükülmeli).
7. Nervürlü demirlerin büküm yerlerinde çatlaklar oluĢması zaman zaman karĢılaĢılan
bir durumdur. Bu çatlamaların meydana gelip gelmediği kontrol edilmeli bu konuda
daha dikkatli olunmalıdır. Çatlama görülmesi durumunda hemen ilgili sorumluya
anında bildirilmelidir.
8. Donatı boyundan arta kalan (artık, fazlalık) demirler, boyuna ve çapına göre ayrılıp
bir tel ile bağlanıp toplu olarak uygun bir yerde depolanmalıdır. Bu iĢyeri (çalıĢma
alanı) tertip düzen yönünden gereklidir.
9. Arta kalan (artık, fazlalık) demir parçaları donatı montajında veya çiroz, Ģapo,
ankraj vs gibi kısa boy donatı ihtiyaç duyulan yerlerde değerlendirilmelidir.
10.Beton dökümü sırasında donatının kalıp içinde yer değiĢtirmesini önlemek
amacıyla plastik veya betonpas payı elemanı (takozları) kullanılmalıdır.
11.Pas payı elemanları (takozları) ahĢap veya ahĢap içeren bir malzeme olmamalıdır.
12.Donatı demirlerinin etrafında gerekli beton tabakasının sağlanması için donatı pas
payı elemanı (takozları) ile askıya alınmalı, bu amaçla hazırlanmıĢ plastik elemanlar
da kullanılabilir.
56
13.Etriyelerinde yan tarafta betonla sarılmasına özellikle dikkat edilmeli ve döĢeme
veya kiriĢlerin üst donatılarının aĢağıya basılması önlenmelidir. Donatının betonla
iyice sarılmıĢ olması mutlaka sağlanmalıdır.
14.Kolonlarda ve perdelerde boyuna donatı, etriye, çiroz ( enine donatı ) ile sarılarak
rijit (hareket edemez) bir sistem meydana getirilmelidir.
15.Çekme (kiriĢ) donatılarında mümkün olduğu kadar ek yapılmamalıdır.
16.Ekler ĢaĢırtmalı ve mümkün olduğu kadar az etki alan noktalarda düzenlenmelidir.
17.Aynı kesitte yapılacak birden fazla donatı ekleri mümkün olduğu kadar az etki alan
noktalarda düzenlenmelidir.
6.3 Betonarme Demirinin DöĢenmesi veya Montajı
1. Kolonlarda boyuna donatı, enine donatı (etriye) ile sarılarak rijit bir sistem meydana
getirilmelidir.
2.Donatı demirlerinin etrafında gerekli beton tabakasının sağlanması için donatı
askıya alınmalı ve kalıpla bunların arasına beton takozlar ve iki sıra donatı arasına
çelik çubuk parçaları konmalıdır.
3.Beton takoz ve özel ĢekillendirilmiĢ donatı demiri parçaları yerine, bu amaçla
hazırlanmıĢ plastik elemanlar da kullanılabilir. Etriyelerin de yan tarafta betonla
sarılmasına özellikle dikkat edilmeli ve döĢeme veya kiriĢlerin üst donatılarının
aĢağıya basılması önlenmelidir. Donatının betonla iyice sarılmıĢ olması mutlaka
sağlanmalıdır.
4. Donatısı altta bulunan bir yapı elemanı doğrudan doğruya (temel plaklarında
olduğu gibi) zemin üzerine yapılacaksa, zemin türü gözönüne alınarak, en az 50mm
kalınlığında beton bir tabaka oluĢturulmalıdır.
5. Aynı zamanda montaj sırası dikkate alınarak uygun boyutta ahĢap kalas vb
üzerine istiflenmeli (depolanmalı) dır.
6. Ġnce demirler ile döĢenmiĢ yerlerde (döĢemelerde) demirlere basıp yürünmemeli,
yürümek için donatıya basmayacak Ģekilde yükseltilen ahĢap kalaslar konmalıdır.Bu
ahĢap kalaslar üzerinden ulaĢım sağlanmalıdır.
7. Donatı demiri bağlanacak veya montaj yapılacak yerler (kalıplar) temiz olmalı yani
ahĢap talaĢı veya parçası bulunmamalıdır.
57
8.Donatı (demiri) montajı öncesi kalıp uygun yağı ile yağlanmalı donatı montajı
sırasında ve sonunda kalıplar yağlanmamalıdır. Üzerine yağ, boya vb. bulaĢmıĢ
demirler iyice temizlenmeden kullanılmamalıdır.
9. Donatılar (demirler) yerleĢtirilmeden önce kalıp ölçüleri kontrol edilmeli,
döĢemelerde donatı araları ve yerleri kalıplar üzerindei Ģaretlenmelidir.
10.Betonarme döĢeme donatılarının (demirlerinin) aralıkları her iki yönde donatı
çubuklar birbirlerini kestiği her noktada bağlanmalıdırlar.
11.DöĢeme donatıları bağlandıktan sonra beton dökülmeden önce döĢemeye dökülen
bağ telleri uygun büyüklükte mıknatıs ile temizlenmelidir.
12.Bağ tellerinin kalıp yüzeylerine değmemesi sağlanmalıdır.
13.Ġnce betonarme döĢemelerde alt sıra demir döĢendikten sonra üst sıra demir
döĢenmelidir.
14.Yerde
bağlama
yapılacak
ise
demir
sehpalara
(Sehpa: DöĢeme, temel demirlerinde alt demir ile üst
demir arasındaki mesafeyi sabit tutmak için kullanılan
takviye demiridir) konur ve üst sıra sehpa üzerine alınır.
15.Kalın döĢemelerde ise alt sıra döĢendikten sonra sehpalar konur. Son kademede
üst sıra demirler yerleĢtirilir.
16.Hasır çeliklerin birbirine eklenmeleri, moment alan yönde iki hasır‟ın birbiri üzerine
en az üç göz aralığı, moment almayan yönde ise ikihasır‟ın birbiri üzerine birgöz
aralığı bindirilerek yapılmalıdır.
17.Donatısı altta bulunan bir yapı elemanı doğrudan doğruya (temel plaklarında
olduğu gibi) zemin üzerine yapılacaksa, zemin türü gözönüne alınarak, enaz 50mm
kalınlığında beton bir tabaka oluĢturulmalıdır.
18.Donatı montajının projelere uygunluğu çap, adet, aralık ve bindirme boyları
yönünden incelenmelidir.
58
7. EKLER:
EK1: Terimler, Simgeler ve Kısaltmalar
AKS: Betonarme kalıp planında yer alan kolon ve duvarların eksenini gösteren
doğrultuyu,
BAĞ KĠRĠġĠ: Betonarme yapı elemanlarını birbirine yatay olarak birbirine bağlayan
kiriĢi,
BAĞ TELĠ: Çelik çubukları birbirine bağlamaya yarayan demir teli,
ÇĠROZ: Kolon, kiriĢ ve perde donatılarında düĢey ve yatay demirler arasındaki
mesafeyi eĢit tutmaya yarayan uçları kancalı, S Ģeklindeki çelik çubuklarını,
DEMĠR KESME VE BÜKME MAKĠNESĠ: Montaj aĢamasından önce hazırlanacak
demiri kesip bükmeye yarayan sabit elektrikli makinelerini,
DONATI: Projeye uygun olarak hazırlanmıĢ ve döĢenmiĢ betonarme çeliğini,
DÖġEME: Betonarme plak Ģeklindeki yatay taĢıyıcıyı,
ETĠKET (PLAKA): Ġmalat gruplarının tür, nitelik ve adedini belirtmek için üzerlerine
takılan bilgi levhasını,
ETRĠYE: Kolon, kiriĢ, perde gibi betonarme yapı elemanlarında boyuna donatılar
üzerine belirli aralıklarla yerleĢtirilen enine donatı elemanlarını,
FĠLĠZ: Kolon, perde duvar, kiriĢ vb. yapı elemanlarının boyuna donatılarının bir üst veya
yan elemanların boyuna donatılarıyla bütünleĢerek beraber çalıĢması için bırakılan
donatı uzantılarını,
FRET: Dairesel kolonlara helezon Ģeklinde sarılan etriyeyi,
GÖNYE: Kolon, kiriĢ, perde, döĢeme demirlerinin uç/bitiĢ kısımlarında yapılan 90
derecelik bükme hareketini,
HASIR ÇELĠK: birleĢme noktaları fabrikada kaynaklanarak hazırlanmıĢ hasır Ģeklindeki
çelik donatıyı,
HATIL: Yığma yapılarda duvar seviyelerini eĢitlemek ve duvarların birlikte çalıĢmasını
sağlamak için yapılan betonarme elemanları,
ISCO: Uluslararası Standart Meslek Sınıflamasını,
KANCA: Teçhizatın betondan sıyrılmasını önlemek için çubuk uç kısımlarındaki
kıvrımları,
KĠRĠġ: Yatay veya yataya yakın taĢıyıcı betonarme elemanını,
KĠġĠSEL KORUYUCU DONANIM (KKD): ÇalıĢanı, yürütülen iĢten kaynaklanan, sağlık
ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karĢı koruyan, çalıĢan tarafından
giyilen, takılan veya tutulan tüm alet, araç, gereç ve cihazları,
KOLON: DüĢey taĢıyıcı betonarme elemanını,
KUMPAS: Malzemenin kalınlığını ölçmeye yarayan aleti,
MANġON: Donatı elemanlarını uç uca eklemekte kullanılan içi kılavuzlu metal
elemanları,
MÜNFERĠT TEMEL (TEKĠL TEMEL): Tek bir kolondan gelen yükleri zemine aktaran
temel çeĢidini,
MÜTEMADĠ (SÜREKLĠ TEMEL): Betonarme duvar veya kolonlar altına yapılan ve aks
boyunca devam eden temel türünü, NERVÜRLÜ ÇELĠK: Tutunmayı arttıran, üzerinde
çıkıntılar bulunan diĢli çelik çubuğu,
OTURAK MAKASI: Sahadaki küçük çaptaki demir kesimlerinde kullanılan hareketli ve
mekanik demir kesme aletini,
PAS PAYI ELEMANI: Donatının korozyona uğramaması için beton örtü kalınlığını
ayarlamaya yarayan plastik veya beton malzemeyi,
PAS PAYI: Donatının fiziki ve kimyasal etkilerden zarar görmemesi için beton yüzeyi ile
donatı arasında bırakılan beton örtü kalınlığını,
59
PĠLYE: Betonarme kiriĢ ve döĢemelerde projesinde belirtilen açılara gore bükülmüĢ
donatı elemanını,
PLAK (RADYE) TEMEL: Betonarme yapılarda yapı tabanının bütün alanının temel
alanı olarak ön görülüp yapılmasıyla oluĢan bir betonarme temel türünü,
SEHPA: DöĢeme, temel demirlerinde alt demir ile üst demir arasındaki mesafeyi sabit
tutmak için kullanılan takviye demirini,
ġAPO (ĠLAVE DONATI): Betonarme kiriĢ ve döĢemelerde aĢırı çekme gerilmelerini
karĢılamak üzere mesnetlerde ek olarak en üste konan özel Ģekilli demiri, ifade eder.
8. KAYNAKLAR
1. TS500 Betonarme Yapıların Tasarım Ve Yapım Kuralları,Türk Standardı, ġubat
2002.
2. DBYBHY, Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Esaslar, 2007.
3. ġimĢekO.,“Yapı malzemeleri, Seçkin yayınları, Ankara, 2007.
4. AruntaĢ H.Y., “Betonarme demirciliği ders notu, (YayınlanmamıĢ) Ankara,
2009.
5. Beton ve Betonarme, ĠĢ ve iĢlem yaprakları, MEB yayınları, 1985.
6.http://cemkafadar.blogspot.com/2009/01/betonarme-demir-ilerinde-dikkat.html
7. TS708, Çelik-Betonarme Ġçin-Donatı Çeliği,Türk Standardları Enstitüsü,
Nisan 2010.
8.
http://www.akeldemir.com/web/index.php?option=com_content&view=article&i
d=44&Itemid=55
9. BetonarmeDemircisi, MYK Ulusal Meslek Standardı, ĠNTES 2010.
10.Betonarme Demircisi, MYKUlusal Mesleki Yeterliliği, ĠNTES 2011.
11.Meslek ve Teknik Eğitim okulları ĠĢ sağlığı ve Güvenlik Rehberi, ÇalıĢma
ve Sosyal Güvenlik ve Milli Eğitim Bakanlığı, 2011.
12. ĠnĢaat Teknolojisi Basit KiriĢ Donatıları, MEB Megep Ders Modülleri 2013
13. ĠnĢaat Teknolojisi Beton Dökümü ve Koruma, MEB Megep Ders Modülleri 2011

betonarme demircisi

Transkript

Benzer belgeler

ulusal yeterlilik

Betonarme Taşıyıcı Sistemler Betonarme Taşıyıcı Elemanlar

Geç Osmanlı Mimarlığında Betonarme Yapım Tekniği

ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Mimarlık