taşıma hukuku

Transkript

taşıma hukuku

Y. Doç. Dr. Vural SEVEN
TAŞIMA HUKUKUNUN
GENEL KARAKTERLERİ
Taşıma Hukuku Kurallarının Dağınık Yapıda Olması
Taşıma Hukuku Kurallarının Emredici Nitelikte Olması
Kural Olarak Sorumluluğun Sınırlandırılmış Olması
Taleplerin Kısa Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Sürelere Bağlı Olması
Taşıma Faaliyetiyle İlgili Kişilerin Sorumluluklarının Yeknesaklaştırılması
Taşıma Hukukunun İspat Sorunlarıyla Yakından İlgilenmesi
Taşıma Sözleşmesinin Nispiliğinin Zayıflamış Olması
Taşıma Sözleşmesinin Satış Sözleşmesinin İfasına Hizmet Etmesi.
2
Taşıma Hukuku Kurallarının
Dağınık Yapıda Olması
Taşıma hukuku kurallarının hepsi tek bir kanunda
“kodifiye” edilmemiştir. Bu kurallar son derece dağınık
bir yapıya sahip bulunmaktadır. Ulusal hukukta taşıma
hukuku kurallarını içeren tek bir kanun yoktur. Türk
Ticaret Kanunu dahi (m. 852) -Türk hukuku açısındantaşıma hukukunun bütün alanları için yeknesak bir düzen
getirmemektedir. Diğer taraftan taşıma hukukunun
uluslararası karakteri, her taşıma türü için ayrı
uluslararası sözleşmelerin uygulanmasını gerekli
kılmaktadır. Dolayısıyla bir taşıma hukuku sorunuyla
karşılaşıldığında, öncelikle somut olaya hangi kuralların
uygulanacağının tespit edilmesi gerekmektedir.
3
YURT İÇİ YOLCU TAŞIMACILIĞINDA UYGULANACAK HÜKÜMLER
KARA
DENİZ
TTK m. 1119
vd.
TTK m. 793 vd.
6102 s. TTK m.
906 vd.
6102 s. TTK m.
1247 vd.
HAVA
Türk Sivil
Havacılık
Kanunu
(TSHK m. 106
uyarınca bu kanunda
hüküm bulunmayan
hallerde uluslararası
sözleşmeler (bkz. alt
sütun), bunlarda da
hüküm bulunmayan
hallerde TTK
hükümleri uygulanır.)
4
DEMİR
YOLU
Rumeli
Demiryolları
İşletme
Nizamnamesi
Burada Hüküm
Bulunmaması
Halinde TTK ve
6102 sayılı TTK
hükümleri
uygulama alanı
bulacaktır.
İÇ SU
Genel Hükümler
(TTK m. 762 vd.)
6102 s. TTK m.
856 vd.
(Tartışmalı)
(m. 1138 vd.)
YURT DIŞI YOLCU TAŞIMACILIĞINDA UYGULANACAK
HÜKÜMLER
KARA
DENİZ
HAVA
DEMİR
YOLU
1974 Atina
Montreal Sözleşmesi
COTIF-CIV
(5866 s. Onay Kanunu [RG,
1999 tarihli Protol
MÖHUK’un bağlama Konvansiyonu
kurallarına göre
14.04.2009, 27200])
ile tamamen değiştirilmiş hali
yetkili hukuk tayin
(Türkiye taraf Varşova Sözleşmesi ve Protokollerine
Türkiye tarafından 24.11.2005
edilecektir (m. 24,
değildir.)
göre üstünlüğü bulunmaktadır
tarihinde Bakankar Kurulu kararı
krş. eşya taşıma
ile (Bkz. RG, 24.12.2005 / No. 26033
(MS m. 55)
sözleşmesi hakkında
(ayrıca bkz.
Mük.) onaylanan 1999 Protokolü
26.Mart 2011’den önceki
taraf devletler arasında,
m. 29).
MÖHUK m. 24)
olaylara
01.07.2007 tarihinden itibaren
geçerlilik kazanmıştır.
Varşova Sözleşmesi
[1955 Lahey ve 1975’te 4
sayılı Montreal Protokolü ile
Tadil Edilmiş Hali]
5
YURT İÇİ EŞYA TAŞIMACILIĞINDA UYGULANACAK HÜKÜMLER
KARA
TTK m. 762 vd.
DENİZ
TTK m. 1016
vd.
6102 s. TTK m. 85O 6102 s. TTK m.
vd. + 856-893
1138 vd.
Taşınma Eşyası
Taşıması
Zaman Çarteri
Sözleşmesi
6102 s. TTK m.
6102 s. TTK m.
894-901
1131 vd.
Tamamlayıcı olarak
6102 s. TTK m. 85O
vd. + 856-893.
HAVA
DEMİR
YOLU
Türk Sivil
Rumeli
Havacılık Demiryoll
Kanunu
arı
(TSHK m. 106
İşletme
uyarınca bu
Nizamna
kanunda hüküm
mesi
bulunmayan
hallerde
Burada
uluslararası
Hüküm
sözleşmeler
(bkz. alt sütun), Bulunmam
bunlarda da
ası Halinde
hüküm
TTK ve
bulunmayan
6102 sayılı
hallerde TTK
hükümleri
TTK
uygulanır.)
hükümleri
Ayrıca TSHK
uygulama
m. 121/2
alanı
Atfı ile TTK
bulacaktır.
m. 781
6103 Sayılı
Uygulama
Kanunu m. 7
6
İÇ SU
Genel
Hükümler
(TTK m.
762 vd.)
6102 s.
TTK m.
856 vd.
(Tartışmalı)
(m. 1138
vd. [ ])
POSTA
TAŞIMALARI
Posta
Kanunu
Posta
Tüzüğü
YURT DIŞI EŞYA TAŞIMACILIĞINDA UYGULANACAK HÜKÜMLER
KARA
DENİZ
CMR
Uluslararası nitelikteki
yük taşıma sözleşmeleri
hakkında esas olarak,
resmi çevirideki adı,
“Eşyaların Karayolunda
Ulus-lararası Nakliyatı
İçin Mukavele
Sözleşmesi” olan,
ancak uygulama ve
öğretide Fransızca
adının (Convention
relative au contrat de
transport international
de marchandises par
route) (eşya, eşya ve
karayolu sözcüklerinin)
baş harfleriyle anılan
“CMR” uygulama alanı
bulur.
Lahey Kuralları
Türkiye deniz yoluyla
yapılan yük taşımalarıyla
ilgili olarak 25.8.1924
tarihli “Konişmentolu
Taşımalar Hakkında Bazı
Kuralların
Birleştirilmesine Dair
Sözleşme”ye taraftır.
Türkiye, kısaca “Lahey
Kuralları” (“LK”) olarak
anılan bu sözleşmeyi,
14.2.1955 tarih ve 6469
sayılı Kanun’la tasdik
etmiş (bkz. RG
22.02.1955, No. 8937)
ve katılma işlemleri
tamamlanarak sözleşme
(Türkiye açısından)
04.1.1956 da yürürlüğe
girmiştir. Diğer yandan,
TTK’nın deniz taşımaya
dair hükümleri, Lahey
Kurallarına uygun olarak
düzenlenen Alman
Ticaret Kanun’ndan
iktibas edildiği için bu
kurallar ile TTK’nın
yukarıda belirtilen ilgili
hükümleri birbirine
uygunluk gösterir.
HAVA
DEMİR
YOLU
COTIF-CIM
Montreal
Sözleşmesi
5866 s. Onay
1999 tarihli
Protol
Kanunu [RG,
14.04.2009,
ile tamamen
27200])
değiştirilmiş hali
Varşova
Sözleşmesi ve
Türkiye
Protokollerine göre
tarafından
üstünlüğü
24.11.2005
bulunmaktadır
tarihinde
(MS m. 55)
Bakankar Kurulu
kararı ile (Bkz.
RG, 24.12.2005 /
26.Mart
2011’den önceki No. 26033 Mük.)
olaylara
onay-lanan
1999 Protokolü
Varşova
taraf devletler
Sözleşmesi
ara-sında,
[1955 Lahey ve
01.07.2007 ta1975’te 4 sayılı
rihinden itibaren
Montreal Protokolü
ge-çerlilik
kazanmıştır.
ile Tadil Edilmiş
Hali]
7
İÇSU
POSTA
TAŞIMALARI
Dünya Posta Birliği
Kuruluş Yasası ve
Buna Bağlı BM
Teşkilatı ile
Dünya Posta Birliği
Arasında Yapılan
Anlaşmalar.
Taşıma Hukuku Kurallarının
Emredici Niteliği
Özellikle taşıyıcının sorumluluğuna ilişkin taşıma hukuku
kuralları emredici niteliktedir (TTK m. 854, 1243; 6762/TTK
m. 766, 1116; TSHK m. 125). Böylece, sözleşmenin kurulması
aşamasında güçlü bir pozisyonda bulunan taşıyıcılara karşı
yolcu ve yükle ilgililerin korunması sağlanmıştır. Emredici
nitelikteki bu kuralların aksine yapılan sözleşme hükümleri
geçersizdir. Ayrıca taşıma hukukunun yeknesaklaştırılması
amacıyla da, taşıyıcının sorumluluğuyla ilgili olup
olmadığına bakılmaksızın taşıma hukuku kurallarının
emredici niteliği kabul edilmektedir (ayrıca bkz. CMR m.
40; CIV m. 5).
8
Sınırlı Sorumluluk İlkesi
Taşıma faaliyeti özünde büyük bir rizikoyu barındırır.
Bu sebeple, taşıyıcının sorumluluğu belirli açılardan
sınırlandırılması gerekir. Aksi halde, taşıma faaliyetine
atılacakların sayısı azalacak; bu faaliyetin masrafları
artacak ve dolayısıyla taşınan malların piyasa fiyatları
yükselecektir. Dolayısıyla, kolektif menfaatlerin
korunması amacıyla taşıyıcının sorumluluğunun
sınırlandırılması yoluna gidilmiştir (TTK m. 882, 1186;
6762/TTK 785, 1112, 1113, 1114; CMR m. 23, 25, 27; TSHK
m. 124; CIM m. 30, 32; CIV m. 30, 34; LVK m.4 § 5; HK
m. 6).
9
Taleplerin Kısa Zamanaşımı
ve Hak Düşürücü Sürelere
Bağlı Olması
Taşıma faaliyetinin içinde barındırdığı dinamik yapı,
taşıma sözleşmesinden doğan taleplerin kısa süreler
içinde kullanılmasını gerekli kılar. Böylece, taraflar
hangi süreler içinde muhtemel taleplerle muhatap
olacaklarını bilebilirler. Bu hususta belirliliğin
sağlanması ve genel hukukî güvenlik prensiplerinin bir
eseri olarak taşıma hukukundan doğan taleplerin genel
olarak kısa sürelerde kullanılması gerekmektedir (TTK
m. 885, 1188; 6762/TTK m. 767, 1067; CMR m. 32; TSHK
m. 131; HK m. 20; CIV m. 60; CIM m. 48).
10
Taşıma Faaliyetiyle İlgili
Kişilerin Sorumluluklarının
Yeknesaklaştırılması
Taşıma hukukunda, taşıyıcının sözleşmeden doğan sorumluluğu yanında,
yardımcı şahıslarının da, taşıyıcı lehine getirilen sorumluluk sınırlamalarından
ve diğer özel imkanlardan faydalanmaları yoluna gidilmektedir (TTK m. 885,
887, 1190; CMR m. 28/II; TSHK m. 127; VS m. 25A; CIV m. 39 § 5; CIM m. 27 § 5).
Böylece, sözleşmenin tarafını teşkil eden taşıyıcıya karşı ileri sürülecek
taleplerden daha fazlasının (geniş anlamda haksız fiil hükümlerine
dayanılarak) sözleşmesel ilişkiye girilmeyen üçüncü kişilere karşı ileri
sürülmesi engellenmiş olur. Diğer yandan taşıma hukuku kuralları, taşıma
işinin faaliyetine katılan diğer (alt) taşıyıcıların yükle ilgililere veya yolculara
karşı taşıma hukuku kuralları uyarınca sorumlu tutulmaları sağlanmıştır.
Böylece asıl taşıyıcı ile alt (fiili) taşıyıcıların sorumluluklarının özdeş kılınması
sağlanmış olmakla birlikte, yükle ilgililerin (veya yolcuların) (haksız fiil
hükümleri yerine) özel taşıma hukuku kuralları uyarınca başvurmaları
mümkün kılınmıştır.
11
Taşıma Hukukunun İspat
Sorunlarıyla Yakından İlgilenmesi
Bu ilginin başında, taşıma belgelerine izafe edilen
ispat fonksiyonları, yük zıya veya hasarının tespit ve
ihbarı usulleri gelmektedir. Dolayısıyla taşıma
hukukundan doğan uyuşmazlıklar çözülürken, yük
zıya/hasarının tespit ve ihbar edilip edilmediği ve
düzenlenen taşıma senedinde (konişmentoda)
yükün ne halde bulunduğu tespit edilmelidir. Bu
konudaki özel ispat kuralları ve karineler dikkate
alınmadan, uyuşmazlık hakkında sağlıklı bir karar
verilmesi mümkün değildir.
12
Fiili Taşıyıcıların Yükle İlgililere/Yolculara Karşı
Taşıma Sözleşmesinin İhlali Çerçevesinde
Sorumlu Tutulması
(Taşıma Sözleşmesinin Nispiliğinin Zayıflaması)
Taşıma sözleşmesinin ifasına katılan alt taşıyıcılar ile yükle ilgililer
veya yolcular arasında kural olarak taşıma sözleşmesi
bulunmamaktadır. Alt taşıyıcı doğrudan asıl taşıyıcı ile, asıl taşıma
sözleşmesinden bağımsız bir taşıma sözleşmesi akdetmektedir.
Bununla birlikte taşıma hukuku kuralları alt taşıyıcıları bazı
durumlarda, taşıma hukukunun ihlali çerçevesinde asıl taşıyıcı ile
birlikte yükle ilgililere/yolculara karşı sorumlu tutmaktadır. Bu konuda
temelde iki farklı kavram (araç) kullanılmaktadır: (i) Fiili taşıyıcı (örn.
Bkz. 888, 1191) ve (ii) Müteakip taşıyıcı (örn. bkz. CMR m. 34 vd.).
Alt taşıyıcının sorumluluğunu etkileyen bu kavramlar, taşıma
sözleşmesinin nispiliğini zayıflatmakta, bu sözleşmenin etkisini alt
(fiili) taşıyıcılara kadar genişletmektedir.
13
TAŞIMA SÖZLEŞMESİ SATIM
SÖZLEŞMESİNİN İFASINA
HİZMET EDER
Örneğin, Dış Ticarette kullanılan “Vesaik Mukabili Ödeme” şeklinde,
kullanılan belgelerin başında taşıma belgeleri gelmekte ve karayoluyla
taşımanın söz konusu olduğu durumlarda da, CMR taşıma senedi, bu
ödeme şeklinin konusunu teşkil etmektedir. Bu ödeme şeklinin
kullanılabilmesi için, CMR taşıma senedinde “gönderilen” olarak
“ithalatçının bankası” gösterilmektedir. Başka bir ifadeyle, taşıma
senedinde gönderilen bölümünde ithalatçının bankasının isim, unvan
ve adresi yazılır (CMR m. 6/1, e). “İhbar yapılacak kişi” bölümünde ise
“alıcı” firmanın isim, unvan ve adresi yazılır (CMR m. 6/3). İthalatçının
bankası (tahsil bankası) mal bedelini tahsil edince taşıma senedinden
doğan yükün teslimini talep hakkını ithalatçıya (alıcı) devreder.
Böylece ithalatçı (alıcı), gönderilen durumundaki bankanın bu talimatı
ile malların teslim edileceği yetkili kişi sıfatını kazanmaktadır.
14
6102 sayılı TTK

Dördüncü Kitap
TAŞIMA İŞLERİ m.
850-930
15
Zaman Bakımından
Uygulama Alanı
 6103
Sayılı
TÜRK
TİCARET
KANUNUNUN
YÜRÜRLÜĞÜ VE UYGULAMA ŞEKLİ HAKKINDA
KANUN
 MADDE 29 «6762 sayılı Kanun yürürlükte iken
yapılmış olan taşıma sözleşmeleri, taşıma senedine
ilişkin hükümler dahil, anılan Kanuna tâbidir. Ancak,
Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden
sonra gerçekleşen, taşıma hukukuna özgü, zıya,
hasar ve gecikmeden dolayı, sorumluluk hâlleri ile
taşıyıcının sorumluluk sınırları hakkında Türk Ticaret
Kanunu hükümleri uygulanır.»
16
Dördüncü Kitabın
Sistematiği
 Birinci Kısım
: Genel Hükümler m. 850-855
 İkinci Kısım
: Eşya Taşıma m. 856-893
 Üçüncü Kısım
: Taşınma Eşyası Taşıması m. 894-901
 Dördüncü Kısım
: Değişik Tür Araçlar İle Taşıma m. 902-905
 Beşinci Kısım
: Yolcu Taşıma m. 906-916
 Altıncı Kısım
: Taşıma İşleri Komisyoncusu m. 917-930
17
yTTK m. 850-930 Hükümlerinin Türk Taşıma
Hukukunun Genel Hükümlerini Oluşturması
Türk Borçlar Kanunu’nda taşıma sözleşmesine ilişkin özel hüküm
bulunmadığından yTTK’nın Taşıma İşlerini düzenleyen «Dördüncü Kitabı»
esas olarak her ne kadar karayolu eşya ve yolcu taşımalarını (bkz. m. 852’nin karşıt
kavramı) düzenlemekte ise de, bu hükümlerin aynı zamanda Türk taşıma
hukukunun genel hükümleri olduğu kabul edilmektedir. Dolayısıyla taşıma
türlerine ilişkin özel düzenlemelerde hüküm bulunmayan hallerde bu Kitap
hükümleri uygulama alanı bulacaktır.
m. 852 uyarınca «Deniz, demir ve hava yoluyla taşıma ile posta idaresine ilişkin özel
hükümler saklıdır». Bununla birlikte m. 902-905 hükümlerine göre, bu Kanun
kapsamındaki (m. 902) değişik tür ile yapılan taşımalarda (karma taşımalar), zararın
nerede meydana geldiği belli değilse (m. 903) bu tür taşımalara da yTTK’nın birinci
ve ikinci kısım hükümleri uygulanır. Bu istisna dışında diğer taşıma türlerine öncelikle
ilgili (ulusal-uluslararası) mevzuat uygulanır. Burada hüküm bulunmayan hâllerde
dördüncü kitap hükümlerine başvurulur. Yabancılık unsuru bulunan taşımalarda ise
MÖHUK m. 1/2’e uluslararası sözleşmeleri saklı tuttuğundan öncelikle ilgili
uluslararası sözleşme hükümleri uygulanacaktır; böyle bir sözleşme bulunmadığı
hallerde MÖHUK m. 24 ve 29 uyarınca Türk hukukunun yetkili hukuk (lex causae)
olduğu durumlarda Dördüncü kitap hükümleri uygulama alanı bulur.
18
Taşıyıcının Tanımı ve Taşıma
Sözleşmesinde Tarafların Asli Edim
Yükümlülüklerinin Düzenlenmesi (m.
850/1, 2)
MADDE 850- (1) Taşıyıcı, taşıma sözleşmesiyle eşya veya yolcu
taşıma işini veya ikisini birlikte üstlenen kişidir. (…).
(2) Taşıyıcı, taşıma sözleşmesiyle eşyayı varma yerine götürmeyi ve
orada gönderilene teslim etmeyi veya yolcuyu varma yerine
ulaştırmayı; buna karşılık, eşya taşımada gönderen ve yolcu
taşımada yolcu, taşıyıcıya, taşıma ücretini ödemeyi borçlanır.
Taşıma sözleşmesi iki tarafa tam borç yükleyen synallagmatik bir sözleşmedir.
Bununla birlikte taşıyıcı ve gönderenin taraf olduğu taşıma sözleşmesi, tam üçüncü
kişi yararına sözleşme niteliğine de sahiptir (TBK m. 129/2). Eşya taşımalarında
gönderilen taşıma sözleşmesine taraf olmasa da, varma yerine eşyayı kendi ad ve
hesabına teslim almak, taşıyıcıya emir/talimat vermek ve diğer tali haklara
(tazminat vb.) sahip bulunmaktadır (bkz. m. 871).
19
“Eşya” Terimi
 Taşıma hukuku açısında taşımaya elverişli olan ve
maddi bir varlığı bulunan her şey yük niteliğine
sahiptir. Örneğin taşıma hukuku anlamında cenaze
de yük kavramına dahildir. Yük taşıma hukuku
açısından teknik bir kavram iken, yTTK’da bunun
yerine eşya hukuku anlamında (teknik anlamda)
eşyayı da kapsayacak şekilde “eşya” terimi tercih
edilmiştir. Diğer yandan genel gerekçede terim
birliğinin sağlanması için yTTK’da eşya terimine yer
verildiği belirtilirken, bazı hükümlerde (örn. m. 864/2;
882) gönderi veya mal (örn. 890; 891) terimleri
kullanılmıştır.
20
“Eşya” Terimi
Taşıma hukuku açısında taşımaya elverişli olan ve
maddi bir varlığı bulunan her şey yük niteliğine sahiptir.
Örneğin taşıma hukuku anlamında cenaze de yük
kavramına dahildir. Yük taşıma hukuku açısından teknik
bir kavram iken, yTTK’da bunun yerine eşya hukuku
anlamında (teknik anlamda) eşyayı da kapsayacak
şekilde “eşya” terimi tercih edilmiştir. Diğer yandan
genel gerekçede terim birliğinin sağlanması için
yTTK’da eşya terimine yer verildiği belirtilirken, bazı
hükümlerde (örn. m. 864/2; 882) gönderi veya mal
(örn. 890; 891) terimleri kullanılmıştır.
21
Sorumluluk Sınırlarında Ölçüt
Olarak Kullanılan Değişim Değeri:
ÖZEL ÇEKME HAKKI (ÖÇH)
(Special Drawing Right [SDR])
 Özel Çekme Hakkı,
 % 44 ABD Doları
 % 34 Euro
 %11 İngiliz Sterlini
 %11 Japon Yeni’nden oluşan ve bu oranları IMF tarafından
belirlenen sanal bir değişim birimidir.
 «http://www.tcmb.gov.tr/kurlar/today.html» adresinden
bir ÖÇH’nin Türk lirası karşılığına günlük olarak ulaşılabilir.
22
Zamanaşımı (m. 855)
 Son
Tasarı
m.
855/I’de
Dördüncü
kitap
hükümlerinden doğan “her türlü talep hakkı”nın bir
yıllık zamanaşımına tabi olduğu kabul edilmişti.
Ancak AdKom.’da eklenen yeni hüküm sonucunda
zamanaşımı konusundaki genel hüküm m. 855/1’de
şu şekilde kanunlaşmıştır:
Bu Kitap hükümlerine tabi taşımalarda, yolcunun bir kaza
sonucu ölmesi veya bedensel bütünlüğü zedeleyen bir
zarara uğraması halinde istem hakları on yılda; diğer zararlarda ise
bir yılda zamanaşımına uğrar.
23
Zamanaşımı (m. 855) [2]
m. 855/I’e göre yolcunun ölümü veya bedensel zararları
dışındaki sebeplerden doğan bütün tazminat hakları bir yılda
zamanaşımına uğrar. Ancak tazminat niteliğinde bulunmayan
alacak haklarından doğan taleplerin hangi sürede
zamanaşımına uğrayacağı sorusuna, bu hüküm cevap
vermemektedir. Örneğin taşıyıcının ücret alacağının tabi olduğu
zamanaşımı süresi konusunda m. 855’te açık bir düzenleme yer
almamaktadır. Oysaki eTTK m. 767/1 ve Son Tasarı’da
zamanaşımını düzenleyen genel hükmün kapsamı taşıma
sözleşmesinden doğan her türlü talep hakkını kapsamaktadır.
m. 855/I’in lafzına bağlı kalındığı takdirde, tazminat alacakları
dışındaki talep haklarından genel borçlar hukuku esasları geçerli
olacaktır (TBK m. 146’daki 10 yıllık zamanaşımı süresi
uygulanacaktır).
24
Zamanaşımı (m. 855) [3]
 Taşıyıcının Nitelikli Ağır Kusurunun Zamanaşımı Üzerindeki
Etkisi (m. 855/5)
Yük zararı veya yolcunun varma yerine geç ulaşması, taşıyıcının “kastından veya pervasızca
bir davranışıyla ve böyle bir zararın meydana gelmesi ihtimalinin bilinciyle işlenmiş bir
fiilden veya ihmalden” doğması durumunda, talep hakları 3 yılda zamanaşımına
uğramaktadır. Bu hükme göre taşıyıcının belirli bir seviyedeki, nitelikli ağır kusuru yolcunun
ve yükle ilgilinin talep hakkının tabi olduğu zamanaşımı süresini uzatmaktadır. Taşıyıcının
kusur derecesinin belirlenmesinde, aynı kusur hâlini benimseyen CMR m. 32’nin
uygulanmasıyla ilgili mahkeme kararları önemli değere sahip bulunmaktadır.
RÜCU TALEPLERİNİN TÂBİ OLDUĞU ZAMANAŞIMI (m. 855/3
Rücu haklarına ilişkin zamanaşımı, rücu alacaklısının, zararı ve rücu
borçlusunu öğrendiği tarihten itibaren, üç ay içinde zarar hakkında rücu
borçlusuna bildirimde bulunmuş olması şartıyla; rücu alacaklısına karşı
mahkeme kararının kesinleştiği günden, kesinleşmiş mahkeme kararı
bulunmayan hâllerde ise, rücu alacaklısının borcu ifa ettiği tarihten itibaren
işlemeye başlar.
25
Gönderenin “Tüketici” Sıfatına
Sonuç Bağlanması
 yTTK’da yükle ilgili ve yolcunun tüketici sıfatına taşıma
hukuku açısından bazı özel sonuçlar bağlanmıştır (m. 864,
895, 896, 901). Dolayısıyla yeni taşıma hukuku kuralları
açısından taşıma sözleşmesine taraf olan gönderenin
tüketici sıfatı bazı hâllerde dikkate alınacaktır. Bu
düzenlemeler uyarınca, tüketici sıfatına bağlı olarak (m.
864/4,
896’ya
göre)
gönderenin
sorumluluğu
hafifletilmekte veya (m. 895, 901’e göre) taşıyıcının
sorumluluğu ağırlaştırılmaktadır.
 m. 864/5’e göre tüketici tanımı: Tüketici, sözleşmeyi ticari
veya mesleki faaliyeti ile ilgili olmayan bir amaçla yapan
gerçek ya da tüzel kişidir. Bu tanım Tüketicinin Korunması
Hakkında Kanun m. 3/ b. (e)’de yer alan tüketici tanımıyla
uyumlu bulunmaktadır.
26
Yükle İlgili/Yolcunun Tüketici Olması
Durumunda Ortaya Çıkan Görev
Sorunları
 Yükle ilgilinin tüketici sıfatını haiz olduğu durumlarda, bu
kişilerin taşıyıcıya karşı açacağı davalarda hangi mahkemenin
görevli olduğu sorunu gündeme gelebilir. Bu tür davalarda
tüketici mahkemelerinin mi yoksa genel mahkemelerin mi
(asliye hukuk ve asliye ticaret mahkemeleri) görevli olduğu
kabul edilecektir? Bu sorunu cevabı TKHK m. 23’ün yorumuna
bağlıdır: “Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak çıkacak her
türlü ihtilaflara tüketici mahkemelerinde bakılır”.
 Yükle ilgili tüketici olsa da, taşıma sözleşmesinden doğan talep
haklarında kural olarak TTK’da yer alan taşıma hukuku kuralları
uygulanmaktadır. Burada yer alan hükümler TKHK’ye göre özel
hüküm niteliğindedir. Taşıyıcının sınırlı sorumluluğu başta olmak
üzere buradaki sistem, TKHK’nin uygulanması yoluyla bertaraf
edilemez. Dolayısıyla bu talep haklarında kural olarak TKHK
uygulama alanı bulmayacağı için TKHK m. 23’e göre tüketici
mahkemelerinin görevli olduğu sonucuna varılamaz.
27
Taşıma İşlerinin “Ticari İşletme”
Faaliyeti Sayılması (m. 850/3)
 m. 850/3’de taşıma işlerinin ticari işletme faaliyeti sayılacağı
belirtilmiştir. m. 851’e göre ise, eşya ve yolcu taşımayı arizi
olarak üstlenen kişi hakkında Dördüncü Kitap hükümleri uygun
düştükleri oranda uygulanır. Dolayısıyla sürekli olarak taşıma
işlerini üstlenenler m. 850/3’ün lafzına göre ticari işletme
faaliyetinde bulunmaktadır. Ancak taşıma işini sürekli olarak
üstlenen kişilerin, bu hüküm uyarınca doğrudan doğruya ticari
işletme faaliyetinde bulunacağı sonucuna ulaşılmamalıdır.
Taşıma işletmesinin esnaf mı yoksa ticari işletme mi olduğu
konusunda m. 11’de yer alan hükümler uygulanacaktır.
 Taşıyıcı esnaf veya tacir sıfatına sahip ise, taraflar ayrıca ücret
kararlaştırmamış olsa bile, taahhüt edilen taşıma işinin ücret
karşılığı yapıldığı karine teşkil eder (m. 15, 20).
28
Eşya Taşıma Sözleşmesi’nin “Rızai
Sözleşme” Niteliğine Vurgu Yapılması
 eTTK m. 768/1’de taşıma senedinin düzenlenmediği
durumlarda tarafların anlaşmaları ve eşyanın
taşıyıcıya teslimi ile sözleşmenin kurulabileceğinin
hüküm altına alınması, öğretideki bir görüş uyarınca
taşıma sözleşmesinin reel sözleşme (ve hatta hatalı
olarak aynî sözleşme) olarak nitelendirilmesine
sebep olmuştur. m. 856/2, c. 1’de taşıma
sözleşmesinin şekle bağlı olmadan tarafların
anlaşmalarıyla kurulabileceği belirtilerek bu konudaki
her türlü tereddüt ortadan kaldırılmıştır (TBK m. 1).
29
Riziko Alanı İlkesi
 Taşıma İşleri Kitabında taraflar arasındaki menfaat
dengesi kurulurken riziko alanı ilkesi temel
ölçütlerden birini oluşturmaktadır. Mehaz Alman
hukukunda kullanılan bu ilkenin içeriği konusunda
Alman öğretisinde görüş birliği bulunmamaktadır.
Türk hukuku açısından da bu ilkenin içeriğinin
tartışma konusu yapılacağı açıktır. Bir sebep
öngörülmese ve ayrıca kaçınılmaz nitelikte bulunsa
dahi taşıyıcı veya gönderen/gönderilenin riziko
alanında yer alabilir. Bunun doğal sonucu olarak
kusur da bu hususta belirleyici ölçüt olmayacaktır.
Bkz. m. 863/3, 865/2,3 , 866/2, 867/4, 869/1 ve 4, 870.
30
Riziko Alanının İçeriği
 Alman hukukundaki görüşler çerçevesinde riziko
belirlenmesinde aşağıdaki noktalar dikkate alınabilir.
alanının
içeriğinin
 İlk olarak taraflardan birinin yükümlülüğünde bulunan bir edimi yerine
getirmemesinden kaynaklanan sebepler riziko alanı içinde yer alır.
 İkinci olarak tarafların organizasyon alanından kaynaklanan sebepler kendilerinin
riziko alanında yer alır. Örneğin taşıyıcının işletmesindeki haklı veya haksız
grevden kaynaklanan sebepler kendisinin riziko alanına dahildir. Bu sebeplerin
öngörülmesi veya sonuçlarından kaçınılması riziko alanı ilkesi açısından bir ölçüt
olarak kullanılamaz.
 Tarafların riziko alanları dışında nötr bir alanın bulunup bulunmadığı ise öğretide
tartışmalıdır. Azınlıktaki görüş uyarınca nötr bir alan bulunmamaktadır; ortaya
çıkan sebepler ya gönderen/gönderilenin ya da taşıyıcının riziko alanında yer alır.
Diğer görüşe göre ise nötr bir alan bulunmaktadır ve burada yer alan sebepler
taraflara bağlanamaz. Ancak hangi sebeplerin nötr alanda yer aldığı ise
tartışmalıdır. Örneğin fırtına veya sel baskını hangi durumlarda nötr alanında yer
alacaktır? Bu husus tartışmalıdır. Bizimde görüşümüz uyarınca, tarafların
öngöremediği ve ayrıca sonuçlarından kaçınamayacağı ve organizasyon alanı
dışında kalan sebepler nötr alanda yer almalıdır. Örneğin taşıma güzergahında
fırtınanın ortaya çıkabileceği uyarısı yapılmış ise, taşıyıcı bu sebebin riziko
alanında
yer almadığını iddia edemez. 31
RİZİKO ALANI •TABLO
-----------------TAŞIYICI------------------------
-----GÖNDEREN/GÖNDERİLEN-------
 F
YÜKÜMLÜLÜKLER
ÖNGÖRÜLEBİLEN
VEYA
SONUÇLARINDAN
KAÇINILABİLEN
SEBEPLER
ÖNGÖRÜLEBİLEN
VEYA
SONUÇLARINDAN
KAÇINILABİLEN
SEBEPLER
ORGANİZASYON
ALANI
ORGANİZASYON
ALANI
CCCCCC
NÖTR ALAN
YÜKÜMLÜLÜKLER
32
Taşıma Senedinin “İspat
Senedi” Niteliği
 eTTK m. 769/3, 771/1 ve ayrıca m. 743/2’ye göre usulüne
uygun olarak taşıyıcı tarafından imzalanan taşıma senedi
nüshası kıymetli evrak niteliğine sahiptir. Ancak bu hüküm
uyarınca uygulamada genel olarak kıymetli evrak niteliğini
haiz taşıma senedi düzenlenmemektedir. yTTK’da bu
durum ve CMR (m. 4-5) başta olmak üzere modern taşıma
hukuku düzenlemelerine uyum sağlanabilmesi için taşıma
senedinin kıymetli evrak niteliği tamamen kaldırılmıştır
(bkz. m. 831/II ve krş. eTTK m. 743). m. 856-858
hükümlerine göre taşıma senedi sadece ispat senedi
olarak düzenlenebilir. Yükün teslimini talep hakkının
kıymetli evrak şeklinde taşıma senedine bağlanması yTTK
düzeninde artık mümkün gözükmemektedir. (Bu noktada
kıymetli evrakın sınırlı sayıda olup olmadığı konusunda
öğretideki görüşleri de dikkate almak gerekecektir).
33
Taşıma Senedinin
Düzenlenmesi (m. 856)
 TARAFLARDAN BİRİNİN TALEBİ ÜZERİNE TAŞIMA SENEDİNİN
DÜZENLENMESİ. Taşıyıcı veya gönderenin talebi üzerine tarafların usûlüne
uygun olarak taşıma senedi (m. 856, 857) düzenlemesi gerekir. Bu talebe
bağlı olarak diğer taraf taşıma senedi düzenlemesi konusunda üzerine
düşen edimleri yerine getirme borcu altındadır.
 TAŞIMA SENEDİ ÜÇ ÖZGÜN NÜSHA OLARAK DÜZENLENİR. Üç nüshadan
biri gönderene aittir, ikincisi eşyaya eşlik eder ve üçüncüsü de taşıyıcı da
kalır.
 TAŞIMA
SENEDİNDE
GÖNDERENİN
İMZASININ
BULUNMASI
ZORUNLUDUR. GÖNDERENİN TALEBİ ÜZERİNE TAŞIYICI DA TAŞIMA
SENEDİNİ İMZALAMA BORCU ALTINDADIR.
 TAŞIMA SENEDİNDE YER ALACAK İMZA KONUSUNDA m. 1526/2
UYGULAMA ALANI BULUR. Bu hükme göre imza elle, faksimile baskı,
zımba, ıstampa, sembol şeklinde mekanik veya elektronik herhangi bir
araçla atılabilir. Bu düzenleme TBK m. 15/1, c. 1’de «İmzanın, borç altına
girenin el yazısıyla atılması zorunludur» hükmüne istisna oluşturur.
34
Taşıma Senedinin İçeriği (m. 857) ve
Zorunlu İçeriğinin Belirlenmesi Sorunu
 Taşıma senedinin içereceği kayıtlar m. 857’de düzenlenmiştir. Taşıma
sözleşmesinin belgelenmesi açısından bu kayıtların taşıma senedinde
yer alması büyük öneme sahiptir. Bu düzenlemenin kaynağını CMR m. 6
oluşturmaktadır.
 Gerekçeye bakıldığında 14 bentten oluşan birinci fıkranın taşıma
senedinin “asgari mecburi içeriğini” oluşturduğu belirtilmiştir. Gerekçe
dikkate alınırsa, taşıma senedinde bu bentlerden birine yer verilmez ise,
düzenlenen senet yTTK anlamında taşıma senedine bağlanan hukuki
sonuçlardan yararlanamayacak mıdır? Kanaatimizce imza, taraflar ve
somut olarak taşımaya konu olan eşya hakkında yeterli kayıtları içeren
bir senet yTTK hükümleri uyarınca taşıma senedi olarak kabul
edilmelidir. Aksinin kabulü yTTK’da kıymeli evrak olmaktan da çıkarılan
bu senedin (krş. m. 831/2; eTTK m. 743/2) , kambiyo senedindeki gibi sıkı
şekil şartlarına tabi kılınması anlamına gelebileceği gibi kanun
koyucunun amacıyla da çelişir. Ayrıca gönderenin taşıma senedindeki
kayıtların eksikliğinden kusursuz olarak sorumlu tutulması da, eksik
kayıt içeren senetlerin taşıma senedi olarak görüldüğüne kanuni
gerekçe teşkil edebilir (m. 864/1, b).
35
Taşıma Senedinin Özel
İspat Fonksiyonu (m. 858)
 SENET DELİLİ: İki tarafın imzaladığı taşıma senedi taşıma sözleşmesinin içeriği ve
eşyanın taşıyıcı tarafından teslim alındığı konusunda delil niteliğine sahiptir (m.
858/1). HMK açısından bu ispat fonksiyonu senet delili çerçevesinde
değerlendirilecektir. Dolayısıyla taşıma senedinin hükmünü düşürmeye yönelik
hukuki işlem iddiaları kural olarak senet (veya diğer kesin deliller) ile ispat
edilmelidir (Mehaz CMR açısından ise buradaki ispat fonksiyonu ilk görünüş ispatı
olarak düzenlenmiştir).
 KARİNE FONKSİYONU: m. 858/2’de ise eşyaya ilişkin taşıma senedi kayıtlarının karine
fonksiyonu düzenlenmiştir. Bu hükme göre iki tarafça imzalanan taşıma senedi
içerdiği kayıtlar çerçevesinde dış görünüş itibariyle eşyanın iyi halde bulunduğuna,
paket sayısına, işaretlerine ve numarasına karine teşkil eder. Ancak taşıyıcı taşıma
senedine çekince koyarak senedin karine fonksiyonunu çekincenin içeriğine göre
kaldırabilir. Taşıyıcı senetteki kayıtların doğruluğunu denetleyip elde ettiği bilgiler
çerçevesinde çekince koyabileceği gibi, denetleme imkanına sahip olmadığı
durumlarda, sadece bu gerekçeye dayanarak çekince koyabilir.
 Eşyanın miktarı ise kural olarak karine fonksiyonunu dışındadır. Şayet eşyanın
miktarı taşıyıcı tarafından denetlenmiş ve bu sonuç taşıma senedine yazılmış ise, bu
kayıtta karine fonksiyonuna sahip olur (m. 858/3).
36
Taşıyıcı ve Gönderenin Faaliyet Alanlarının
(Yükümlülüklerinin) Belirlenmesinde Kabul
Edilen Kanuni Çözümler
Karayolu taşımalarında taşıyıcı ve gönderenin faaliyet alanları konusunda uygulamada
önemli sorunlar bulunmaktadır. Uyuşmazlıkların çözümünde yükün taşınması için
yapılan yükleme ve boşaltma gibi taşıma işlemlerinin kimin faaliyet alanı içinde yer
aldığının tespiti temel sorun olarak ortaya çıkabilmektedir. Bu tespit gerek bu
işlemlerden doğan masrafların gerekse de bunlardan kaynaklanan risklerin hangi tarafa
ait olduğu konusunda önem taşır. yTTK taşıyıcı ve gönderenin faaliyet alanlarının
belirlenmesi konusunda uygulamada ortaya çıkan bazı sorunlara çözümler getirmeye
çalışmaktadır.
Yükleme, İstif,
Sabitleme ve
Boşaltma
Ambalajlama
ve İşaretleme
(m. 862)
(m. 863)
37
Eşyanın Ambalajlanması ve
İşaretlenmesi (m. 862)
 Ambalajlama: Eşya ve taşımanın niteliği
ambalajlamayı gerektiriyorsa, gönderen
eşyayı yük zararlarına karşı ve taşıyıcıya
zarar vermeyecek şekilde ambalajlamak
zorundadır.
Buna
göre
eşyanın
ambalajlanması
gönderenin
faaliyet
alanında yer alan bir taşıma işlemidir.
 İşaretleme: Eşyanın taşıma sözleşmesine
uygun
olarak
taşınabilmesi
için
işaretlenmesi
(markalanması)
gerekiyorsa, bu işlem de gönderenin
faaliyet alanında yer alır.
 Taşınma eşyası taşınması
istisnalar için bkz. 895/2.
hakkındaki
38
Eşyanın Yüklenmesi, İstiflenmesi,
Sabitlenmesi ve Boşaltılması
(m. 863)
 KURAL: Eşyanın taşıma aracına
yüklenmesi, istiflenmesi, sabitlenmesi
ve boşaltılmasını taşıma güvenliğine
uygun olarak gerçekleştirmek “kural
olarak”
gönderenin
yükümlülüğündedir (m. 863/1). Buna
karşılık taşıyıcı da, yüklemenin işletme
güvenliğine
uygun
olmasını
sağlamakla yükümlüdür.
 İSTİSNA: (1) Anlaşmaya, (2) somut olayın haklı
kıldığı sebeplere ve (3) ticari teamüle dayalı
olarak bu taşıma işlemleri taşıyıcının faaliyet
alanında
görülebilir.
Örneğin
kargo
şirketlerinin
eşyaları
araca
kendilerinin
yüklemesi teamül teşkil eder.
 Taşınma eşyası taşınması hakkındaki istisnalar
için bkz. 895/2.
39
BEKLEME ÜCRETİ
 YÜKLEME VE BOŞALTMA SÜRELERİNDEN DOĞAN
“BEKLEME ÜCRETİ” (m. 863/2, 3): Somut olayın
özelliklerine göre belirlenen makul süre içinde bu işlemler
yapılırsa, taşıyıcı ek ücret talep edemez. Bu makul sürenin
aşılması durumunda ve bu durum taşıyıcının riziko alanında
yer alan sebeplerden ileri gelmediği sürece taşıyıcı bekleme
ücretine hak kazanır. Ayrıca tarafların sözleşmeyle makul
süre için dahi taşıyıcının bekleme ücreti talep
edebileceğini kararlaştırmaları mümkündür.
 Uygulama önemli sorunlardan biri olan bekleme ücreti
konusu eTTK m. 776’ya nazaran açık ve ayrıntılı bir
biçimde düzenlenmiştir.
40
Gönderenin Kusursuz
Sorumluluğu (m. 864)
Yetersiz
ambalajlama ve
işaretleme
(m. 862)
Tehlikeli eşyanın bu
niteliğinin
bildirilmemesi
m. 864/I uyarınca gönderen,
dört farklı sebepten ötürü
taşıyıcıya karşı kusursuz şekilde
sorumlu kılınmıştır.
Sorumluluk
Sebepleri
(m. 861)
Taşıma senedindeki
bilgilerin eksikliği ve
yanlışlığı
(m. 857)
Refakat
belgelerinin
eksikliği veya bu
belgelerdeki
bilgilerin yanlışlığı
(m. 860)
41
Gönderenin Kusursuz
Sorumluluğu (m. 864) [2]
 SINIRLI SORUMLULUK: Gönderenin sorumluluğu eşyanın brüt ağırlığının
kilogramı başına 8,33 ÖÇH ile sınırlıdır. Ayrıca gönderene karşı taşıma
hukukuna dayandırılmayan talep hakları için de bu sorumluluk sınırları
aynen uygulanır. Diğer yandan gönderenin (veya yardımcı kişilerinin)
nitelikli kusurunun bulunması durumunda ise buradaki sorumluluk sınırı
ortadan kalkar.
 TAŞIYICININ RİZİKO ALANINDA YER ALAN SEBEPLERİN SORUMLULUK
ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: Zararın doğumuna ayrıca taşıyıcının riziko alanında
yer alan sebepler de etkili olmuşsa, bu sebeplerin etkisine göre
gönderenin tazminat sorumluluğu tayin edilir. m. 864/3’de “taşıyıcının
davranışları”ndan söz edilse de, gerekçede burada ortak (müterafik)
kusurdan değil, kusurdan bağımsız olarak taşıyıcının riziko alanındaki
sebeplerin kastedildiği belirtilmektedir.
42
Gönderenin Tüketici Olması
Durumunda Kusur Sorumluluğunun
Geçerli Olması (m. 864/4)
 Gönderenin “tüketici” (m. 864/5) sıfatını taşıması
hâlinde, m. 864/1’de yer alan sebeplerden doğan
sorumluluğu kusur sorumluluğuna dayanmaktadır
(m. 864/4). Ancak bu hâlde taşıyıcının sözleşmeye
dayanan taleplerinde, TBK m. 112’de (BK m. 96) yer
alan kusur karinesi uygulama alanı bulmaktadır. Buna
göre gönderen kendisine yüklenebilecek kusurlu bir
davranışın bulunmadığını ispat ederek sorumluluktan
kurtulabilir.
 Gönderenin kusur sorumluluğunda sınırlı sorumluluk
kuralları (m. 864/2) uygulanmaktadır.
43
Gönderenin Taşıma Sözleşmesini
Fesih Hakkı (m. 865, 866)
yTTK’da taşıma sözleşmesinin gönderen tarafından feshi özel olarak
düzenlenmiştir. Taşıma sözleşmesi ani edimli sözleşme olduğu için buradaki
fesih kavramı, teknik anlamda feshi değil; sözleşmeden dönmeyi ifade
etmektedir.
HAKLI FESİH
HAKSIZ FESİH
Gönderen taşıma
sözleşmesini taşıyıcının
riziko alanında yer alan
sebeplerden ötürü haklı
sebebe dayanarak
feshedebilir.
Gönderen haklı bir sebebe
dayanmadan taşıma
sözleşmesini her zaman
feshedebilir.
(m. 865/1)
Gönderen taşıma sözleşmesini tamamen (m. 865) veya kısmen (m. 866)
feshedebilir. Eşyanın bir kısmının taşınmasını talep edilmesi hâlinde taşıma
sözleşmesi kısmen feshedilmiş olmaktadır.
TAM FESİH
44
KISMİ FESİH
Haksız/Tam Feshinin Sonuçları
Bu durumda taşıyıcı aşağıdaki nispi ve maktu olmak üzere
iki seçimlik haktan birini kullanabilir (m. 865/2).
NİSPİ TALEP HAKKI
MAKTU TALEP HAKKI
Taşıyıcı, taşıma ücreti ile
bekleme ücretinden ve
sözleşmeden doğan masraflara
dayalı diğer parasal taleplerin
toplamından, sözleşmenin feshi
sonucunda tasarruf ettiği veya
iyiniyetli olarak edilmesi
gereken miktarın indirilmesi
sonucu kalan kısmın
ödenmesini talep edebilir.
Taşıma Ücretinin Üçte
Birini Talep Hakkı
KORUMA ÖNLEMLERİ: Eşya fesihten önce yüklenmişse, taşıyıcı, giderleri gönderene
ait olmak üzere m. 869/3, c. 2-4’de yer alan önlemleri alabilir.
BOŞALTMA: Taşıyıcı boşaltmaya, bu işlemin işletmesine ve diğer yükle ilgililere zarar
vermediği
izin verebilir.
Y.
Doç. Dr. Vuraltakdirde
SEVEN
45
Haklı/Tam Feshinin Sonuçları
 Taşıyıcının riziko alanından kaynaklanan sebepler taşıma
sözleşmesinin ifasını etkilemişse, gönderen sözleşmeyi
haklı olarak feshedebilir. Feshin gerekçesini oluşturan
sebepler, gönderenin taşıma sözleşmesinden beklediği ifa
menfaatini ortadan kaldırmış ise, bu durumda taşıyıcının
gönderene karşı belirli bir miktarın ödenmesini talep hakkı
yoktur. Diğer yandan ifa menfaati devam ediyorsa, bu
halde taşıyıcı m. 865/2, (a)’da yer alan talep hakkına (bkz.
yuk. nispi talep hakkı) sahiptir.
 Bu hâlde taşıyıcı haksız fesihten farklı olarak, yüklenmiş
bulunan eşyayı giderleri kendisine ait olmak üzere hemen
boşaltmak zorundadır. Ayrıca taşıyıcı m. 869/3, c. 2-4’de
yer alan koruma tedbirlerini de almalıdır.
46
Gönderenin Taşıma Sözleşmesini Kısmi Feshi
HAKSIZ KISMİ FESİH
HAKLI KISMİ FESİH
I.
Taşıyıcı eşyanın bir kısmı yüklenmiş olsa da
yola çıkmak zorundadır.
II.
Taşıyıcı, (1) taşıma ücretinin tamamını, (2)
doğmuş bekleme ücretini, (3) eksik
yükleme sebebiyle uğranılan giderleri ve
zararların tazminini ve (4) eksik yükleme
sebebiyle mahrum kalınan teminat için ek
teminat gösterilmesini, talep hakkına
sahiptir.
III.
Yüklenmeyen
eşya
yerine
başka
sözleşmeye dayalı olarak eşya taşınmış ise,
elde edilen ücret yukarıda talep edilecek
taşıma ücretinden mahsup edilir.
47
Taşıyıcının riziko alanında yer
alan sebepler yüzünden
sözleşme kısmen feshedilmiş
ise, bu durumda da eşyanın
bir kısmı yüklenmiş olsa da
taşıyıcı
yola
çıkmak
zorundadır.
Ancak taşıyıcı yan tarafta
bulunan 4 farklı talep hakkını
ancak, fiilen taşınan yük
oranında sahiptir.
Gönderenin Yükleme Süresine Uymaması veya
Eşyayı Hazır Bulundurmaması Durumunda
Taşıyıcının Hakları (m.867)
A) İHTAR VE MAKUL EK SÜRE ŞARTI
C) SÖZLEŞMEYİ FESHEDEN TAŞIYICI
m. 865/2’DE YER ALAN 2 SEÇİMLİK
TALEP
HAKKINDAN
BİRİNİ
KULLANABİLİR.
Gönderen eşyayı süresi içinde (1)
yüklemez
veya
(2)
yükleme
yükümlülüğünün
bulunmadığı
hallerde eşyayı hazır bulundurmaz ise
taşıyıcı
belirli
talep
haklarını
kullanabilmek
için
öncelikle
gönderen “makul süre” tanıyarak
ihtarda bulunacaktır.
D) EŞYANIN MAKUL SÜRE İÇİNDE
KISMEN
YÜKLENMESİ
DURUMUNDA TAŞIYICI MEVCUT
EŞYA
İLE
YOLA
ÇIKMAK
ZORUNDADIR. BU HALDE TAŞIYICI
m. 866/1’de YER ALAN 4 TALEP
HAKKINA SAHİPTİR.
B)
İHTARA
UYULMAMASI
DURUMUNDA TAŞIYICI TAŞIMA
SÖZLEŞMESİNİ FESHEDEBİLİR.
YÜKLEME SÜRESİNE UYULMAMASI TAŞIYICININ RİZİKO ALANINDA YER ALAN BİR SEBEPTEN
KAYNAKLANMIŞSA TAŞIYICI LEHİNE YUKARIDAKİ TALEP HAKLARI DOĞMAZ. AYRICA BU
DURUMDA TAŞIYICI YUKARIDAKİ ŞEKİLDE TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİ FESHEDEMEZ.
48
Yükle İlgilinin Emir/Talimat ve
Tasarruf Hakkı (m. 868)
EMİR/TALİMAT HAKKI
TASARRUF HAKKI
Yükle ilgililer taşıma sözleşmesi
uyarınca taşıyıcıya taşıma işinin
ifası konusunda emir ve talimat
verme hakkına sahiptir. Emir ve
talimatlar taşıyıcının taşıma
sözleşmesinden doğan edimin
ifa modelini somutlaştırır. Emir
ve talimatlar yoluyla taşıma
sözleşmesinde
değişiklik
yapılmamakla birlikte taşıyıcının
edimi bu yolla belirgin kılınır.
Yükle
ilgililer
taşımanın
durdurulması, eşyanın geri veya
başka bir yere taşınması ya da
başka bir kişiye teslim edilmesi
gibi konularda tasarruf hakkına
sahip bulunmaktadır. Usulüne
uygun olarak kullanılan tasarruf
hakkı ile taşıma sözleşmesinde
değişiklik yapılmaktadır.
49
EMİR/TALİMAT VE TASARRUF
HAKKININ SAHİBİ
GÖNDEREN
GÖNDERİLEN
1.
Taşıma sözleşmesinin kurulmasıyla
birlikte emir/talimat ve tasarrufta
bulunma hakkı gönderene aittir.
2.
Eşyanın varma yerine ulaşmasıyla
gönderenin bu hakları sona erer.
3.
Emir/talimat ve tasarruf hakkının
kullanılması taşıma senedinin ibrazı
şartına bağlanabilir. Bu durumda
gönderen elinde bulunan ve iki
tarafça imzalanmış taşıma senedi
nüshasını gönderilene teslim ettiği
andan itibaren emir/talimat ve
tasarruf hakkı sona erer.
50
1.
Eşyanın varma yerine ulaşmasıyla
birlikte veya emir/talimat ve
tasarruf
hakkının
taşıma
senedinin ibrazına bağlandığı
durumlarda taşıma senedinin
teslim alınmasıyla bu hakları
gönderilen kazanır.
2.
Bu hakların kullanımının taşıma
senedine bağlı kılınabilmesi için
bu yönde taşıma senedine kayıt
konulması ve senedin iki tarafça
imzalanması gerekir.
3.
Gönderilen başka bir kişiyi
gönderilen olarak tayin edebilir.
Ancak ikinci gönderilenin bir
üçüncü kişiyi gönderilen olarak
seçemez.
Emir/Talimat ve Tasarruf Hakkının Usulüne
Uygun Olarak Kullanılması ve Taşıyıcının
Talep Hakları
 Emir/talimat ve tasarrufların, taşıyıcının işletmesi veya diğer taşıma
sözleşmelerinin yükle ilgilileri için zarar tehdidi oluşturmaması gerekir.
Taşıyıcının bu tür emir/talimat ve tasarrufları yerine getirme borcu yoktur (m.
868/1, c. 2)
 Taşıyıcı yükle ilgilinin emir/talimat ve tasarrufunun yerine getirilmesi için
uygun bir ücret talep edebileceği gibi yapılan masrafların ödenmesini de
talep edebilir (m. 868/1, c. 3). Ancak özellikle emir ve talimatlar bakımından
taşıyıcının ücret talep etme hakkı somut olayın özelliklerine göre ve dürüstlük
kuralı (TMK m. 2) çerçevesinde tayin edilmelidir.
 Emir/talimat ve tasarruf hakkının kullanımı taşıma senedine bağlanmış ise,
yükle ilgilinin bu hakları kullanabilmesi için taşıma senedi nüshasını ibraz
etmesi gerekir. Taşıyıcı senet nüshası ibraz edilmeden yükle ilgilinin
emir/talimat veya tasarrufuna uyarsa, gerçek hak sahibine karşı sorumluluğu
doğar. Ayrıca taşıyıcı bu halde, sorumluluğunu sınırlayan hükümlerden
yararlanmaz (m. 868/6, c. 2).
51
Taşıma ve Teslim Engelleri
Taşıma veya teslim engellerinin ortaya çıkması durumunda taşıyıcı sırasıyla
aşağıdaki şekilde hareket etmek zorundadır:
1.
TAŞIYICI TASARRUF HAKKINA SAHİP YÜKLE İLGİLİYİ BİLGİLENDİRMELİDİR.
Eşyanın varma yerine ulaşmasından önce taşımanın sözleşmeye uygun olarak
tamamlanamayacağı anlaşılır veya eşyanın gönderilene teslim edilmesinde
engeller ortaya çıkarsa, taşıyıcı m. 868’e göre hak sahibi olan yükle ilgiliyi
durumdan haberdar etmelidir.
2.
TAŞIYICI YÜKLE İLGİLİNİN TASARRUFUNA UYGUN HAREKET ETMELİDİR.
Gönderilen tasarruf hakkına sahip olmakla birlikte kendisi bulunamıyor veya
eşyayı teslim almaktan kaçınmış ise, bu halde taşıyıcı gönderenin tasarrufuna
uygun hareket edecektir (m. 869/2).
3.
TAŞIYICI UYGUN SÜRE İÇİNDE TASARRUF HAKKI KULLANILMADIĞI TAKDİRDE
m. 868/3 UYARINCA HAK SAHİBİNİN MENFAATLERİNİ EN İYİ ŞEKİLDE
KORUYACAK TEDBİRLERİ ALMAK ZORUNDADIR.
Taşıyıcı yükle ilgilinin tasarrufuna uygun hareket edilmesi ve yük için aldığı koruma tedbirleri
karşılığında uygun bir ücret ve yaptığı giderlerin kendisine ödenmesini talep edebilir (m. 869/1, c.
4; 868/I, c. C. 3-4; 869/4). Fakat taşıma/teslim engelleri taşıyıcının riziko alanında yer alan
sebeplerden kaynaklanmışsa, bu konuda taşıyıcı talep hakkına sahip değildir.
52
Taşıma Ücretinin Hesaplanması ve
Ödenmesi (m. 870)
 Taşıma ücreti taşıyıcının taşıma sözleşmesinden doğan temel ifa
menfaatini ifade eder. Taşıyıcı kural olarak para ile ifa edilen bu
alacak hakkı karşısından taşıma edimini üstlenmektedir. Diğer
yandan taşıyıcının taşıma sözleşmesinden doğan para alacakları
taşıma ücretiyle sınırlı değildir. Bekleme ücreti ve taşıma işi
kapsamında yapılan giderlerin ödenmesini talep hakkı da
taşıyıcının alacakları arasında yer alır.
 Taraflar taşıma ücreti miktarını sözleşme özgürlüğü çerçevesinde
serbestçe belirleme yetkisine sahiptir. Ayrıca taraflar ücretin
ödenme zamanını da kararlaştırabilir. Diğer yandan m. 870’de
ödeme zamanını tayin etmemeleri durumunda uygulanacak yedek
hukuk kuralı yer almaktadır. Söz konusu hüküm taşıma ediminin
ifasına etki eden sebeplerin taşıma ücreti üzerindeki etkilerini de
düzenlemeye çalışmaktadır.
53
Taşıma Ücretinin Hesaplanması ve
Ödenmesi (m. 870) [2]
I. ÖDEME ZAMANI (MUACCELİYET)
III. MESAFE ÜCRETİ
Taşıma ücreti eşyanın tesliminde
ödenir (m. 870/1). Bu hüküm giderlerin
ödenmesini talep hakkı açısından da
geçerlidir (m. 870/2).
Taşıma veya teslim engelinden
dolayı taşıma, süresinden önce
sona erdirilirse, taşıyıcı taşımanın
tamamlanan kısmı ile orantılı
olarak taşıma ücretine (mesafe
ücreti) hak kazanır.
II. TAŞIMA ÜCRETİNİN EŞYANIN
MİKTARINA GÖRE BELİRLENMESİ
DURUMUNDA
TAŞIMA/YÜK
SENEDİNİN ESAS ALINMASI
Engel taşıyıcının riziko alanından
kaynaklanmış ise, bu halde ancak
taşımanın tamamlanan kısmında
gönderenin
ifa
menfaatinin
bulunması durumunda, taşıyıcı
yukarıdaki mesafe ücretine hak
kazanır.
Bu halde taşıma ücreti hesaplanırken,
eşyaya ilişkin taşıma veya yük
senedindeki kayıtların doğru olduğu
varsayılır. Bu varsayım, taşıyıcının
taşıma senedindeki kayıtların doğru
olduğunu kontrol etme imkanına sahip
olmadığı durumlarda çekince koyması
halinde de geçerlidir.
54
Taşıyıcının, Gönderenin Riziko Alanında
Yer Alan Sebeplerden Ötürü Taşımadaki
Gecikmeye Dayalı Talep Hakkı
(m. 870/III)
Gönderenin riziko alanında yer alan bir sebepten ötürü
taşıma ediminin ifası geçişmiş ise, taşıyıcı taşıma ücretine
ilaveten uygun bir bedel ödenmesini talep edebilir.
m. 870/III’de yer alan “bedel”in ücret alacağı mı yoksa
tazminat alacağı mı olduğu tartışmaya açılabilir. Şayet bu
talep hakkı tazminat alacağı olarak görülürse, gönderenin
kusursuz olduğu durumlarda dahi risk alanı prensibine göre
sorumluluk altına girecektir ve bu durum, gönderenin
kusursuz sorumluluğunu genişleten bir hal olarak karşımıza
çıkacaktır.
55
Ödeme Karşılığında
Eşyanın Teslimi (m. 872)
ÖDEME KARŞILIĞINDA TESLİM ANLAŞMASI
 m. 872’de yer alan ödeme karşılığında teslim
ticari hayatta kullanılan ödeme şekillerinden
birini oluşturur. Bu hükme göre taşıma
sözleşmesinde, eşyanın gönderilene teslimi,
kararlaştırılan bedelin gönderilen tarafından
ödenmesi şartına bağlanabilir. m. 857/1, b. (l)
uyarınca bu konuda taşıma senedine kayıt
konulabilir. Ancak teslimde ödeme anlaşmanın
geçerli olması, taşıma senedinde bu kaydın yer
almasına bağlı değildir. Bu anlaşmanın fiili
taşıyıcıya karşı ileri sürülebilmesi, onun fiili
taşıyıcı tarafından yazılı olarak kabulü şartına
bağlıdır (m. 888/1, c. 1)
 Tahsil sonucu elde edilen bedel, taşıyıcının
kendi alacaklıları bakımından gönderene geçmiş
sayılır. Dolayısıyla bu miktar taşıyıcının
alacaklıları tarafından haczedilemez; taşıyıcının
iflas
masasına
dahil olmaz.
Y. Doç.
Dr. Vural SEVEN
56
TAŞIYICININ KUSURSUZ
SORUMLULUĞU
 Eşya bedeli tahsil edilmeden
gönderilene teslim edilirse,
taşıyıcı
bundan
doğan
zararlardan gönderene karşı
kusursuz şekilde sorumludur.
Ancak
taşıyıcının
buradaki
sorumluluğu tahsil edilmesi
gereken bedel ile sınırlıdır.
Taşıyıcının nitelikli kusurunun
bulunması durumunda buradaki
sorumluluk sınırı ortadan kalkar
(m. 886).
Taşıma Süresi (m. 873)
 Taraflar taşıma süresini sözleşme ile belirleyebilir.
 Taşıma süresinin sözleşme ile belirlenmediği
durumlarda, somut olayın özellikleri dikkate alınarak
özenli bir taşıyıcıya tanınabilecek makul bir süre
taşıma süresini oluşturur. Taşıyıcı bu makul süre
içinde eşyayı varma yerinde gönderilene teslim
etmekle yükümlüdür. Dikkat edileceği üzere m. 873
taşıma süresini tayin ederken, objektif ölçüt olarak
özenli taşıyıcı kavramını esas almaktadır.
57
Zıya Karinesi (m. 874)
Uluslararası Sözleşmelerde yer alan zıya karinesi yurt içi taşımalarda Türk hukuku
açısından ilk defa düzenlenmiştir.
 Eşya taşıma süresini (m. 873) izleyen 20 gün içinde teslim edilmez ise, hak
sahibi (gönderen veya gönderilen) eşyanın zayi olduğunu kabul edebilir. Sınır
ötesi taşımalarda söz konusu süre 30 gündür.
 Hak sahibi eşyanın zıyaı dolayısıyla tazminat alırsa, bunun ödenmesi sırasında
eşyanın daha sonra bulunması halinde kendisine derhal haber verilmesini talep
edebilir. Bu talepte bulunulmaz ise, eşyanın daha sonra bulunması durumunda
taşıyıcı eşya üzerinde tasarrufta bulunma hakkına sahip olacaktır. Söz konusu
talepte bulunulması durumunda ise, eşyanın daha sonra bulunması halinde
aşağıdaki 2 sonuç ortaya çıkmaktadır:
 HAK
SAHİBİ
BİLDİRİM
TARİHİNDEN İTİBAREN 30 GÜN
İÇİNDE TAZMİNATI (GEREKLİ
GİDERLERİ MAHSUP ETTİKTEN
SONRA)
GERİ
ÖDEYEREK
EŞYANIN KENDİSİNE TESLİMİNİ
TALEP EDEBİLİR.

BU HALDE TAŞIMA ÜCRETİNİ ÖDEME
YÜKÜMLÜLÜĞÜ İLE TAŞIYICIDAN TAZMİNAT
TALEP HAKKI SAKLI BULUNMAKTADIR.
 HAK SAHİBİ EŞYAYI TESLİM
ALMAYACAĞINI BİLDİREBİLİR
VEYA 30 GÜN İÇİNDE TESLİM
TALEBİNDE BULUNMAYABİLİR.
BU HALDE TAŞIYICI EŞYA
ÜZERİNDE
SERBESTÇE
TASARRUF HAKKINA SAHİP
OLUR.
58
Taşıyıcının Zıya veya Hasar ile Gecikmeden
Doğan Sorumluluğu (m. 875)
TAŞIYICININ EŞYANIN ZIYAI VEYA
HASARINDAN DOĞAN
SORUMLULUĞU
TAŞIYICININ EŞYANIN GEÇ
TESLİMİNDEN DOĞAN
SORUMLULUĞU
(TAŞIYICININ YÜKE ÖZEN BORCUNUN
İHLALİNDEN DOĞAN SORUMLULUĞU)
Taşıyıcı eşyanın gönderilene geç
tesliminden
doğan
zararlardan
sorumludur (m. 875/1).
Taşıyıcı eşyanın taşınmak üzere
teslim
alınmasından
teslim
edilmesine kadar geçecek süre
içinde eşyanın zıyaı ve hasarından
doğan zararlardan sorumludur
(m. 875/1).
ZARAR OLGUSUNDAN BAĞIMSIZ
OLARAK TAŞIMA ÜCRETİNİN GECİKME
ORANINDA İNDİRİLMESİ (m. 875/3)
Geç teslim durumunda, (taşıyıcı her
türlü
özeni
gösterdiğini
ispat
edemedikçe)
taşıma
ücretinden
doğan talep hakkı gecikme oranında
sona erer.
59
Taşıyıcının Zıya veya Hasar ile Gecikmeden
Doğan Sorumluluğu (m. 875) [2]
SORUMLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ
Taşıyıcının m. 875/I’den doğan sorumluluğunun hukuki niteliği, bu
hükmün mehazı (CMR m. 17, § 425 HGB) gibi tartışmalı bir konu
olacaktır. Türk sorumluluk hukuku açısından bu hükümde
ağırlaştırılmış kusur sorumluluğunun mu, yoksa hafifletilmiş
kusursuz sorumluluk mu olduğu sebep tartışmaya açıktır. Ne var ki,
öğretide haklı olarak belirtildiği üzere bu tartışmaların teorik
önemi bulunmaktadır. Pratik açıdan yükle ilgili zıya, hasar veya
gecikmenin varlığını ispat ettikten sonra karine olarak taşıyıcının
sorumluluğu kabul edilecektir. Taşıyıcı bu sorumluluktan
kurtulmak için yTTK’da yer alan hükümlerde belirtilen ispat
faaliyetini yerine getirmelidir. Kanaatimizce de, m. 876’da «en
yüksek özen» ifadesine yer verildiği için buradaki sorumluluğun
kusursuz sorumluluk hali olduğu kabul edilebilir.
60
Taşıyıcının Yardımcı Şahısların
Eylemlerinden Doğan Sorumluluğu
(m. 879)
Taşıyıcı yardımcı şahısların “görevlerini yerine getirirken” işledikleri
eylemlerden dolayı kendi eylemleri gibi sorumludur. m. 879’da önem taşıyan
nokta sorumluluğun yardımcı şahısların görevlerini yerine getirme esasına
bağlanmasıdır. eTTK m. 782’de ise görevlendirme esası geçerli değildi ve bu
konuda alan sorumluluğu kabul edilmişti. yTTK alan sorumluluğundan
vazgeçmektedir. m. 879’da yer alan yardımcı şahıslar iki gruptan oluşur.
KENDİ ADAMLARI
BAĞIMSIZ İFA YARDIMCILARI
Bu sınıfa giren yardımcı şahıslar ile
taşıyıcı arasında istihdam ilişkisi
bulunmaktadır. Örn. araç sürücüleri,
forklift operatörü gibi… Taşıyıcının
sorumluluğu için bu kişilerin taşıma
işletmesinde
görevlerini
yerine
getirirken
eylemde
bulunmaları
gerekmektedir.
Alt taşıyıcılar, antrepo işleticileri gibi
taşıyıcıya bağlı olmayan ve taşıma
işinin ifasına katılan bağımsız kişiler bu
sınıfta yer alan yardımcı şahısları
oluşturur. Taşıyıcı bu kişilerin ve
onların
yardımcı
şahıslarının
eylemlerinden m. 879 çerçevesinde
sorumlu olmaktadır.
61
Taşıyıcının Sorumluluktan
Kurtulması (m. 876-878)
Zıya/hasar veya geç teslim meydana geldiğinde, taşıyıcı, sorumluluğunu
ortadan kaldıran sebeplerin varlığını ispat edemedikçe yükle ilgilinin
zararlarından ötürü sorumludur. Taşıyıcının sorumluluktan kurtulması iki
şekilde gerçekleşebilir:
MUTLAK SORUMSUZLUK SEBEBİNE DAYANILMASI
Zıya/hasar veya geç teslim, taşıyıcının “en yüksek
özeni” göstermesine rağmen kaçınamayacağı ve
sonuçlarını önleyemeyeceği sebeplerden meydana
gelmiş ise, taşıyıcı sorumluluktan kurtulur. Bu
hükümle taşıyıcının sorumluluktan kurtulması,
ortalama bir özene değil, en yüksek özene
bağlanmıştır. Taşıyıcı bu sebeplerin varlığını genel
ispat kuralları çerçevesinde ispat edecektir.
MUHTEMEL
SORUMSUZLUK
SEBEPLERİNE
DAYANILMASI
m. 878
[Bkz. Sonraki Sunu]
ARAÇ ARIZASI VE KİRA VERENİN KUSURU (m. 877): Taşıyıcı araçta meydana gelen
arızalara veya kiraya verenin kusurundan kaynaklanan sebeplere dayanarak
sorumluluktan kurtulamaz. İşletme güvenliği ilkesi açısından bu sebepler
62
sorumluluktan kurtulma imkanının dışına çıkarılmıştır.
Muhtemel Sorumsuzluk Sebepleri
(m. 878)
 m. 878’de 7 bent halinde sayılan sebepler yoluyla taşıyıcı
ilk görünüş ispatını kullanarak sorumluluktan
kurtulabilir. Bu sebeplere özel olarak yer verilmesinin
temelini taşıyıcının ispat kolaylığından yararlanması
oluşturur. Taşıyıcı bu sebeplerin zarara neden olduğunu
doğrudan ispat etmeden, zararın bu sebeplerden
kaynaklandığını ilk görünüş olarak (prima facia) ispat
ederek sorumluluktan kurtulabilir. İşte bu sebeple deniz
taşıma hukuku terminolojisine de uygun olarak buradaki
sebepleri muhtemel sorumsuzluk sebepleri olarak
anıyoruz.
63
Muhtemel Sorumsuzluk Sebepleri (m. 878/1, b. [a]-[g])
1.
Sözleşmeye
veya
teamüle uygun olarak
üstü
açık
aracın
kullanılması veya eşyanın
güverteye yüklenmesi (m.
878/b. a).
4. Eşyanın doğal özelliği
(kırılma,
paslanma,
bozulma, kuruma, sızma,
olağan fire verme gibi...)
(m. 878/b. d).
2.
Eşyanın
gönderen
tarafından
yetersiz
ambalajlanması
(m. 878/b. b).
5.
Paketlerin
gönderen
tarafından
yetersiz
etiketlenmesi (m.
878/b. e)
3.
Eşyanın
gönderen/gönderilen
tarafından işleme tabi
tutulması
(yüklenmesi,
boşaltılması) (m. 878
b. c).
6. Canlı hayvan
taşıması
(m. 878/b. f)
7. Gümrük Kanunu ile diğer kanun ve düzenlemelerde yer alan hükümler
uyarınca taşıyıcının sorumluluktan kurtulmasını haklı gösteren sebepler (m.
Y. Doç.
64
878/b
g).Dr. Vural SEVEN
MUHTEMEL SORUMSUZLUK SEBEPLERİNİN İSPATI VE ÖZEL DURUMLAR
KURAL: Taşıyıcı somut olayın özelliklerine göre zıya/hasar veya gecikmenin
(zararın), ilk görünüş olarak m. 878/1’de yer alan sebeplerden birinden
kaynaklandığını ispat ederek sorumluluktan kurtulur. m. 878/2’de ilk görünüş
ispatı, “muhtemel bulunması” ifadesi ile hükümde yer almaktadır.
İlk görünüş ispatı gerçekleştikten sonra, yükle ilgili zararın söz konusu sebeplerden
kaynaklanmadığını ispat etmelidir. Yükle ilgili “aksini ispat” faaliyetini başarıyla yerine getirmez ise,
taşıyıcının sorumlu olmadığı kabul edilir. Ancak aşağıda hallerde bu genel kurala belirli istisnalar
getirilmekte veya taşıyıcının ispat yükü arttırılmaktadır:
1. AÇIK ARAÇ TAŞIMALARINDA: Zarar eşyanın taşınmasına ilişkin özel talimatlara
uyulmamasından kaynaklanmış ise, taşıyıcı m. 878/1, b. (a)’ya dayanarak
sorumluluktan kurtulamaz (m. 878/3). Ayrıca zıya veya hasar olağanüstü nitelikte ise,
ilk görünüş ispatı gerçekleşmez.
2. ÖZEL KORUMALI TAŞIMALARDA: Taşıyıcı sözleşme uyarınca eşyayı sıcağa, soğuğa,
ısı değişikliklerine, neme, sarsıntılara ya da benzer etkilere karşı özel olarak koruma
yükümlülüğü altında ise, m. 878/b. (d)’ye ancak somut olayın özelliklerine göre,
özellikle de gerekli donanımın seçimi, bakımı ve kullanılmasına ilişkin kendisine düşen
tüm önlemleri almış ve özel talimatlara uygun davranmış olması halinde dayanabilir.
3. CANLI HAYVAN TAŞIMALARINDA: Taşıyıcı bu tür taşımalar sebebiyle ancak somut
olayın özelliklerine göre kendisine düşen tüm önlemleri almış ve özel talimatlara
65
uyduğunu ayrıca ispat ederek sorumluluktan kurtulur (m. 878/5)
Eşyanın Zıyaı veya Hasarından Doğan
Tazminatta Esas Alınan Objektif Değer (m. 880)
ZIYA HALİNDE
HASAR HALİNDE
Tam/kısmi zıya halinde tazminat
eşyanın taşınmak üzere teslim
alındığı yer ve zamandaki objektif
değerine göre hesaplanır.
Hasar halinde, eşyanın taşınmak
üzere teslim alındığı yer ve
zamandaki objektif hasarsız değeri ile
hasarlı değeri arasındaki fark tazmin
edilir.
OBJEKTİF DEĞER: Eşyanın objektif değeri piyasa fiyatına göre, bu yoksa aynı tür ve
nitelikteki malların cari değerine göre tayin edilir.
FATURANIN ÖZEL KARİNE FONKSİYONU: Eşya taşınmak üzere teslim alınmadan
önce aynı zamanda satım sözleşmesine konu olmuşsa, satıcının faturasında yer
alan bedel, taşıma giderleri mahsup edildikten sonra eşyanın objektif değeri
açısından adi karine teşkil eder. Bu düzenleme taşıma hukuku açısından özgün bir
nitelik taşır.
HASAR HALİNDE, EŞYADAKİ ZARARI GİDERMEK/AZALTMAK İÇİN YAPILAN
TOPLAM HARCAMA, ÖDENECEK TAZMİNAT İÇİN KARİNE TEŞKİL EDER.
66
Zarar Saptama Giderlerinin Objektif
Değere Göre Belirlenen Miktara
Eklenmesi (m. 881)
 Taşıyıcı eşyanın zıyaı veya hasarı halinde, m. 880’e göre
eşyanın objektif değerine göre tayin edilen miktarın
yanında zararın saptanması için yapılan giderleri de
tazmin etmek zorundadır. Dolayısıyla tazminat
miktarının hesaplanmasında eşyanın objektif değerine
göre tayin edilen miktara (m. 880), zarar saptama
giderlerinin eklenmesi gerekmektedir. Elde edilecek
toplam değer m. 882 uyarınca taşıyıcının sınırlı
sorumluluk rejimine tabi kılınır.
67
Taşıyıcının Eşyanın Zıyaı veya Hasarından Doğan
Sorumluluğunun Sınırlandırılması (m. 882)
TAM ZIYA VEYA HASAR HALİNDE
KISMİ ZIYA VEYA HASAR HALİNDE
EŞYANIN NET OLMAYAN TOPLAM
AĞIRLIĞININ KİLOGRAMI BAŞINA 8,33
ÖZEL ÇEKME HAKKI (m. 882/1)
EŞYANIN
ZARARA
UĞRAYAN
KISMININ NET OLMAYAN TOPLAM
AĞIRLIĞININ KİLOGRAMI BAŞINA 8,33
ÖZEL ÇEKME HAKKI (m. 882/2, a).
EŞYA, BELİRLİ BİR KISMININ ZARARA
UĞRAMASINA KARŞIN EKONOMİK DEĞERİNİN
TAMAMINI YİTİRMİŞSE, YUKARIDAKİ SINIR
UYGULANIR (m. 882/2, b).
TL’YE ÇEVİRME ZAMANI: ÖZEL ÇEKME HAKKI SÖZLEŞMEYE GÖRE VEYA TAŞINMAK
AMACIYLA TESLİM ALINDIĞI TARİHTEKİ TC MERKEZ BANKASI KURU ÜZERİNDEN TÜRK
LİRASINA ÇEVRİLİR (m. 882/4). (http://www.tcmb.gov.tr/kurlar/today.html)
AYRICA USUL KURALLARI DİKKATE ALINDIĞINDA DAVA TARİHİ İTİBARİYLE YUKARIDAKİ
SORUMLULUK SINIRLAMALARI UYGULANMALIDIR.
68
Sınırlı Sorumluluk Kurallarının Uygulanmasından
Sonra Taşıma Ücreti ve Diğer Giderlerin
Tazminata Eklenmesi (m. 883)
EKLENECEK GİDERLER:
1. TAŞIMA ÜCRETİ
2. TAŞIMAYLA İLGİLİ VERGİ VE
RESİMLER
3. TAŞIMAYLA İLGİLİ DİĞER
MASRAFLAR
Taşıyıcı zıya veya hasardan
sorumlu olduğu takdirde, m.
880-882 uyarınca ödemesi
gereken miktar yanında, yan
tarafta yer alan giderler de
eklenmektedir.
Bunun
sonucunda
taşıyıcının
“tazminat borcu” tam olarak
hesaplanmış olur.
Hasar halinde, yukarıdaki giderlerin eklenmesi m. 880/2’ye göre tespit
edilecek (eşyanın hasarlı değeri ile hasarsız değeri arasındaki) orana göre
yapılır.
69
Taşıyıcının Eşyanın Geç Tesliminden
Doğan Tazminat Borcunun Hesaplanması
(m. 882/3)
 Taşıyıcının eşyanın geç tesliminden dolayı tazminat
sorumluluğu taşıma ücretinin üç katı ile sınırlıdır.
 Yükle ilgili bu sınır dahilinde geç teslim sebebiyle uğradığı her türlü
zararın tazminini talep edebilir. Bu talebin kabul edilebilmesi için
yükle ilgilinin geç teslim sonucu zarara uğradığını ve bu zarar
miktarını ispat etmesi gerekir. Yükle ilgili, maktu olarak taşıma
ücretinin üç katını tazminat olarak talep edemez.
 İSTİSNA: m. 875/3 uyarınca zarar oluşmasa da taşıma ücreti
gecikme süresiyle orantılı olarak indirilir. Bu durumda peşin
ödenen ücret gecikme durumunda m. 875/3 uyarınca ödenen
kısım iade edilecektir.
70
Taşıyıcının Diğer Sözleşmesel Sorumluluk
Sebeplerinde Tazminat Sorumluluğunun
Sınırlandırılması (m. 884)
 Yukarıda incelenen tazminat sınırları iki sorumluluk sebebine
dayanır: (1) Taşıyıcının eşyaya (yüke) özen borcunun ihlalinden
doğan sorumluluğu ve (2) taşıyıcının eşyanın geç tesliminden
doğan sorumluluğu. Bu iki sorumluluk sebebi dışında taşıyıcı
başka bir sözleşmesel sorumluluk sebebiyle yükle ilgiliye karşı
sorumlu olabilir (örn. taşıma ediminin hiç ifa edilmemesinden
doğan sorumluluk). Bu durumda eşya ve kişi zararları dışındaki
diğer zararlardan ötürü taşıyıcının sorumluluğu tam zıya
halinde ödenmesi gereken tazminat miktarının üç katını
aşamaz.
71
Sözleşme Dışı Taleplerde
Sorumsuzluk Sebeplerinin ve Sınırlı Sorumluluk
Kurallarının Uygulanması (m. 885)
I.
YÜKLE İLGİLİLER AÇISINDAN: Yukarıda açıklanan taşıyıcının (1)
sorumsuzluk sebepleri ile (2) sorumluluğunun sınırlandırılmasına ilişkin
kurallar, yükle ilgililerin (gönderen/gönderilen) sözleşme dışı tazminat
taleplerinde de uygulama alanı bulur (m. 885/1). Ancak bu hükümler
sözleşme dışı sorumluluk sebepleri açısından taşıyıcı lehine özel bir
durum yaratması halinde uygulanır. Söz konusu hükümler taşıyıcı
aleyhine sonuç doğurursa m. 885 uygulama alanı bulmaz.
II.
ÜÇÜNCÜ KİŞİLER AÇISINDAN: Kural olarak yukarıdaki sonuç üçüncü
kişilerin talepleri açısından da geçerlidir (m. 885/2). Ancak:
1.
Üçüncü kişi taşımaya onay vermemiş ise “ve” taşıyıcı da gönderenin
taşıma konusunda yetkili olmadığı hususunda kötüniyetli ise, veya
2.
Eşya taşıma için teslim alınmadan önce, üçüncü kişinin veya emin sıfatıyla
zilyedin elinden onayı olmaksızın çıkmışsa, üçüncü kişilerin talepleri
açısından sorumsuzluk sebepleri ve sınırlı sorumluluk ile ilgili kurallar
uygulama alanı bulmaz.
72
Yardımcı Şahısların Taşıyıcının
Sorumluluk Sisteminden Yararlanması
(m. 887)
 Taşıyıcının yardımcı şahıslarından (m. 879) birine
karşı, eşyanın zıyaı, hasarı veya geç teslimi
sebebiyle sözleşme dışı talepler ileri sürülmüş
ise, yardımcı şahıs (1) taşıyıcının sorumluluktan
kurtulma sebeplerine ve (2) sınırlı sorumluluk
kurallarına dayanabilir. Ancak yardımcı şahsın
nitelikli ağır kusurunun bulunması durumunda
söz konusu kural uygulanmaz (ayrıca bkz. 886).
73
Nitelikli Ağır Kusura Bağlanan
Sonuçlar (m. 886)
 Taşıyıcının veya yardımcı şahıslarının nitelikli ağır
kusuru sebebiyle zarar ortaya çıkmışsa, taşıyıcı (1)
sorumsuzluk sebepleri (m. 878) ile (2) sorumluluğun
sınırlandırılmasına (m. 880, 882, 884) ilişkin
kurallardan yararlanamaz.
 NİTELİK AĞIR KUSURUN TARİFİ: (1) Kast veya (2)
zararın meydana gelme ihtimalinin bilinciyle işlenen
pervasız davranış.
 Yardımcı şahısların nitelikli ağır kusuru da
kendilerinin söz konusu kurallardan yararlanmalarına
engel olmaktadır (ayrıca bkz. 887/c. 2).
74
Fiili Taşıyıcının Sorumluluğu (m. 888)
 Kısmen veya tamamen taşıma ediminin ifasına alt taşıma sözleşmesi
kapsamında katılan ve eşya zararı kendi hakimiyetinde gerçekleşen
alt taşıyıcı m. 888’de fiili taşıyıcı olarak anılmaktadır (m. 888/1, c. 1).
Fiili taşıyıcı, aralarında taşıma sözleşmesi bulunmasa dahi yükle
ilgililere (ve m. 885/2’ye göre üçüncü kişilere) karşı asıl taşıyıcı gibi
sorumlu olur (m. 888/1). Asıl taşıyıcı ve fiili taşıyıcı ortaya çıkan
zararlardan müteselsilen sorumludur (m. 888/3).
 Asıl taşıyıcının yükle ilgililerle sorumluluğunun genişletilmesi için
yaptığı özel anlaşmalar, fiili taşıyıcıya karşı ancak onun bunları yazılı
olarak kabul etmesi şartıyla ileri sürülebilir (m. 888/1, c. 2).
 Fiili taşıyıcı eşyanın kendi hakimiyetinde bulunduğu sıradaki
durumunu belgeleyebilmek için eşyanın durumunu taşıma
senedinde veya başka bir belgede tespit ettirebilir (m. 888/4). Aksi
takdirde eşyanın dışı görünüş itibariyle iyi halde teslim alındığı veya
eşya taşıma senediyle sevk edilmiş ise bu senede uygun olarak
teslim alındığı kabul edilir (m. 888/4, c. 2; 858).
75
Eşyanın Zıyaı veya Hasarının
Bildirimi (m. 889)
DIŞ GÖRÜNÜŞ İTİBARİYLE
ANLAŞILABİLEN ZIYA VE HASARLARDA
ANLAŞILAMAYAN ZIYA VE
HASARLARDA
EN GEÇ TESLİM ANINA KADAR ZIYA VEYA
HASAR TAŞIYICIYA BİLDİRİLMELİDİR. BU
BİLDİRİM
ŞEKLE
TABİ
DEĞİLDİR.
BİLDİRİMDE ZARARIN GEREKLİ AÇIKLIKTA
BELİRTİLMESİ
VE
NİTELENDİRİLMESİ
GEREKİR. BU BİLDİRİMİN EŞYAYI TESLİM
EDENE YAPILMASI YETERLİDİR.
TESLİMDEN İTİBAREN 7 GÜN İÇİNDE
YAZILI
ŞEKİLDE
BİLDİRİMDE
BULUNULMALIDIR.
BİLDİRİMDE
ZARARIN
GEREKLİ
AÇIKLIKTA
BELİRTİLMESİ VE NİTELENDİRİLMESİ
GEREKİR. AYRICA TELEKOMÜNİKASYON
ARAÇLARIYLA
DA
BİLDİRİM
YAPILABİLİR.
AYRICA
BİLDİRİMDE
BULUNANIN KİM OLDUĞU HERHANGİ
BİR
ŞEKİLDE
ANLAŞILABİLİYORSA
İMZAYA GEREK YOKTUR.
GÖNDEREN VEYA GÖNDERİLENDEN BİRİNİN
BİLDİRİMDE BULUNMASI YETERLİDİR.
SÜRESİNDE VE USULÜNE UYGUN
OLARAK BİLDİRİMDE BULUNULMAZ
İSE, EŞYANIN TAŞIMA SÖZLEŞMESİNE
UYGUN ŞEKİLDE TESLİM EDİLDİĞİ
KARİNESİ DOĞAR. BU KARİNENİN AKSİ
İSPAT EDİLEBİLİR.
76
FİİLİ TAM ZIYA HALİNDE
BİLDİRİME GEREK YOKTUR.
Eşyanın Geç Teslim Edildiğinin
Bildirimi (m. 889/3)
 Gönderilen teslim süresi aşıldığında, teslim tarihinden itibaren
gün içinde taşıyıcıya bildirimde bulunmalıdır.
21
 Teslimden sonra yapılacak bildirimin yazılı olması şarttır. Ayrıca
telekomünikasyon araçlarıyla da bu bildirimde bulunabilir.
Bildirimde bulunanın kim olduğu herhangi bir şekilde
anlaşılabiliyorsa, bildirimde imza bulunması şart değildir.
YUKARIDAKİ BİLDİRİMDE BULUNULMAZ İSE, GÖNDERİLEN
EŞYANIN GEÇ TESLİMİNDEN DOĞAN TAZMİNAT HAKLARINI
KAYBEDER. BİLDİRİMDE BULUNULMADIĞI HAKİM TARAFINDAN RE’SEN
DİKKATE ALINACAK BİR VAKIADIR.
77
Özel Yetki Kuralları (m. 890)
 GENEL KURAL: Eşya taşımalarından (m. 856-893) doğan uyuşmazlıklarda, eşyanın
taşınmak üzere teslim alındığı veya teslim edileceği yer mahkemeleri de yetkilidir.
Buradaki yetki kuralı HMK m. 10’dan daha geniş̧ kapsamda bulunmaktadır. Ayrıca
özellikle bu hüküm, ortak kesin yetkiden çıkan sorumlar açısından da önemli bir çözüm
getirmektedir.

m. 890/1’de Kanunun Taşıma İşleri Kitabının “genel hükümleri”ni düzenleyen birinci
kısmından doğan uyuşmazlıklara da atıfta bulunulmuştur. Dolayısıyla bu yetki kuralları
eşya taşımalarına ilişkin hükümlerin diğer taşıma türlerine uygulanması durumunda da
geçerli bulunmaktadır (m. 894 ve 902).

FİİLİ TAŞIMA DURUMUNDA ÖZEL YETKİ KURALLARI: Fiili taşıyıcıya karşı açılacak
dava asıl taşıyıcının yerleşim yeri mahkemesinde; asıl taşıyıcıya karşı açılacak dava fiili
taşıyıcının yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir (M. 890/2). Bu hüküm HMK m.
6’dan daha geniş̧ bir uygulama alanı getirmektedir.

NOT: HMK m. 17 uyarınca geçerli bir yetki sözleşmesi var ise ve taraflar aksini
kararlaştırmamış̧ ise, buradaki mahkeme münhasır yetkili olacaktır. Ancak yetki
sözleşmesinin geçerli olabilmesi için her iki tarafından da tacir veya kamu tüzel kişisi
olması gerekmektedir. Kural olarak HMK m. 17’ye uygun olarak asıl taşıyıcı ile
gönderen arasında geçerli olarak kurulan yetki sözleşmesi fiili taşıyıcıyı bağlamaz.
78
Taşıyıcının Hapis Hakkı (m. 891)
 Taşıyıcı taşıma sözleşmesinden doğan tüm talep hakları için ilgili sözleşmenin
konusu oluşturan (1) eşya ve (2) refakat belgeleri üzerinde hapis hakkına
(TMK m. 950-953) sahiptir (m. 891/1). Burada tacirler arasında bağlantıyı
varsayan TMK m. 950/2’nin uygulama imkanı yoktur. Hapis hakkı sadece
mevcut taşıma sözleşmesinin konusu üzerinde kullanılabilir. m. 891 özel
hüküm niteliğindedir. Keza şunu da belirtmek gerekir ki, refakat belgeleri
üzerinde eşya hukuku kuralları uyarınca hapis hakkı tesis edilemez.
Hükümde yer alan hak teknik anlamda hapis hakkı değil; teslimden kaçınma
hakkıdır. Çünkü TMK 951/1’e göre nitelikleri itibariyle paraya çevrilmeye
elverişli olmayan taşınırlar üzerinde hapis hakkı kullanılamaz. Refakat
belgeleri de bu kapsama girer.
 Taşıyıcı eşya üzerinde (vasıtalı veya vasıtasız) zilyet olduğu sürece hapis
hakkını kullanabilir. Taşıyıcı konşimento veya taşıma senedi uyarınca eşya
üzerinde tasarrufta bulunma hakkına sahip olduğu süre boyunca da hapis
hakkını kullanabilir.
 Hapis hakkının paraya çevrilmesi yolundaki bildirim kural olarak gönderilene
yapılır. Gönderilen bulunamıyorsa veya eşyayı teslim almaktan kaçınıyorsa,
bu bildirim gönderene yapılır.
79
Hapis Hakları Arasındaki Sıra
(m. 893)
 m. 893 eşya üzerinde doğan hapis hakları açısından taşımayla
doğrudan bağlantılı hapis hakları ve taşımayla dolaylı bağlantılı hapis
hakları olarak ikili bir ayrım yapmaktadır. Bu hükme göre aynı eşya
üzerinde, eşyanın taşınmasıyla bağlantılı birden çok hapis hakkı
varsa, bunlardan eşyanın taşınması ile doğrudan doğruya bağlantılı
bulunan hapis hakları diğerlerinden önce gelir. Dolayı bağlantılı hapis
hakları arasında ise, kimin hakkı sonra doğmuş ise onun önceliği
bulunmaktadır.
 Örneğin taşıyıcı eşyayı gerekli olması durumunda korunması için
antrepoya teslim edebilir. Taşıyıcı dolaylı zilyet olsa da antrepoda
bulunan eşya üzerinde alacakları için hapis hakkını kullanabilir. Diğer
yandan antrepo işleticisi de verdiği hizmetten doğan ücret alacağı
için hapis hakkını kullanmak isteyebilir. m. 893 uyarınca bu iki hapis
hakkı arasında taşıyıcının hakkının önceliği bulunmaktadır.
80
Sonraki Taşıyıcıların Önceki Taşıyıcıların
Haklarını Kullanması (m. 892)
 Eşyanın birden çok taşıyıcı tarafından taşınması
halinde, eşyanın tesliminde son taşıyıcı, önceki
taşıyıcıların (veya taşımaya katılan taşıma işleri
komisyoncusunun [m. 892/3]) alacaklarını tahsil etmek
zorunda ise, önceki taşıyıcıların sahip olduğu hakları,
özellikle hapis hakkını kullanır (m. 892/1, c. 1). Bu
çerçevede son taşıyıcı hapis hakkına sahip olduğu
sürece, önceki taşıyıcıların hapis hakkı devam eder
(m. 892/1, c. 2).
 KANUNİ HALEFİYET: Önceki taşıyıcının alacağı,
sonraki tarafından ödenirse önceki alacak ve hapis
hakkı sonrakine geçer (m. 892/2).
81
TAŞINMA EŞYASI
TAŞINMASI
(m. 894-901)
[Dördüncü Kitap, 3. Kısım]
82
Taşınma Eşyası Taşıması
(m. 894-901)
TAŞINMA EŞYASININ
TANIMI
UYGULANACAK HÜKÜMLER
 Bir evden (konuttan), bürodan veya benzeri bir
yerden teslim alınıp, benzeri bir yere taşınan eşyaya,
“taşınma eşyası” denir. Örneğin mobilyalar, beyaz
eşyalar, halılar gibi konutta veya büroda kullanılan
eşyalar bu kapsamda yer alır. Buna karşılık bir
lokantada kullanılan ticari buzdolabı bu kapsamda
yer almaz. Diğer taraftan aynı lokantanın
yazıhanesinde bulunan demirbaş (masa, sandalye,
bilgisayar vb.) taşınma eşyasına örnek olarak
verilebilir.
 Bir eşyanın taşınma eşyası olabilmesi için hali
hazırda kullanılırken taşımaya mevcut kullanım
şeklini muhafaza edecek şekilde konu olması
gerekir. Örneğin ikinci el mobilya satıcısının işyerine
satılmak için gönderilen eşyalar taşınma eşyası
sayılmaz. Aynı şekilde yeni alınan bir ev eşyasının ev
veya büroya taşınması da taşınma eşyası taşıması
niteliğinde değildir.
83
Taşınma eşyasını konu alan
taşıma
sözleşmelerine
öncelikle “Taşınma Eşyası
Taşıması” başlıklı üçüncü
kısım (m. 894-901) hükümleri
ile uluslararası sözleşmelerde
aksine hüküm bulunmadıkça
Taşıma İşleri Kitabının Birinci
(genel hükümler) ve İkinci
kısmını
(eşya
taşıması)
oluşturan
m.
850-893
uygulanır.
Taşınma Eşyası Taşınmasında
Taşıyıcının Yükleme, Boşaltma Gibi Taşıma
İşlemlerinden Doğan Yükümlülükleri (m. 895)
Eşya taşımalarından farklı olarak (bkz. m. 862, 863), taşınma eşyası
taşımasının niteliğinden kaynaklanan sebeplerle aşağıdaki taşıma
işlemlerini
yerine
getirmek
kural
olarak
taşıyıcının
yükümlülüğündedir. Bu taşıma işleri taşıyıcının riziko alanında yer
almaktadır.
1. MOBİLYALARIN SÖKÜLMESİ VE TAKILMASI
2. TAŞINMA EŞYASININ YÜKLENMESİ VE BOŞALTILMASI
3. GÖNDEREN TÜKETİCİ İSE EŞYANIN AMBALAJLANMASI VE
İŞARETLENMESİ GİBİ TAŞIMAYLA İLGİLİ DİĞER İŞLEMLERİN (ÖRN. EŞYANIN
SİGORTALANMASI,
MOBİLYA
DIŞINDAKİ
YERLEŞTİRİLMESİ) YERİNE GETİRİLMESİ
ANCAK
TARAFLARIN
YUKARIDAKİ
Y. Doç.
Dr. Vural
SEVEN
EŞYALARIN
MONTE
EDİLMESİ,
ŞARTLARIN
84 AKSİNİ KARARLAŞTIRMASI MÜMKÜNDÜR.
[Gerekçesi için şu hükme bkz. 898/1, b. (b), (c), (d)]
Taşınma Eşyası Taşınmasında
Gönderenin Yükümlülüklerine İlişkin
Özel Hükümler (m. 896)
1. GÖNDEREN TAŞIMA SENEDİ DÜZENLEMEKLE YÜKÜMLÜ DEĞİLDİR. Ancak
gönderenin talebi üzerine taraflar taşıma senedi yükümlülüğü altındadır.
2. GÖNDEREN TÜKETİCİ İSE TEHLİKELİ EŞYA HAKKINDA BİLGİLENDİRME
YÜKÜMLÜLÜĞÜ HAFİFLEMEKTEDİR. Buna göre tüketici/gönderen taşınma
eşyasının tehlikeli eşya olduğu konusunda sadece genel bilgi verme yükümlülüğü
altındadır. Ayrıca taşıyıcı tüketici/göndereni bu bilginin verilmesi konusunda
uyarma yükümlülüğü altındadır.
3. GÖNDEREN TÜKETİCİ İSE TAŞIYICI ONU UYULMASI GEREK İDARİ TAŞIMA
HUKUKU
VE
GÜMRÜK
KURALLARI
KONUSUNDA
BİLGİLENDİRME
YÜKÜMLÜLÜĞÜ ALTINDADIR. Ancak taşıyıcı bu bilgilendirmenin yanında,
gönderen tarafından kendi tasarrufuna sunulan bilgi ve belgelerin doğruluğunu
denetleme yükümlülüğü altında değildir.
85
Taşınma Eşyası Taşımasında
Gönderenin Sorumluluğunun
 Gönderenin taşıyıcıya karşı sorumluluğu taşıma
sözleşmesinin ifası için gerekli olan yükleme
hacminin metreküpü başına 1.500 özel çekme hakkı
ile sınırlıdır.
GEREKLİ YÜKLEME HACMİNİN
M3 BAŞINA 1500 ÖÇH
86
Taşıyıcının Muhtemel Sorumsuzluk
Sebepleri Özel Olarak Düzenlenmesi
(m. 898)
 m. 898’de taşıyıcının muhtemel sorumsuzluk sebepleri
eşya taşımalarında geçerli olan m. 878’den farklı olarak
düzenlenmiştir. Eşya taşımalarında olduğu gibi taşıyıcının
zararın bu sebeplerden kaynaklandığını ilk görünüş olarak
ispat etmesi sorumluluktan kurtulması için yeteridir (m.
898/2). Ancak taşıyıcının sorumluluktan kurtulabilmesi için
ayrıca somut olayın özelliklerine göre, üzerine düşen
edimleri yerine getirerek tüm önlemleri aldığını ve
talimatlara uyduğunu ispat etmesi de gerekir (m. 898/3).
 Muhtemel sorumsuzluk sebepleri için bkz. m. 898/1, b. a-g
87
Taşıyıcının Zıya/Hasardan Kaynaklanan
Sorumluluğunun Özel Olarak
 Taşıyıcının sorumluluğunun üst sınırı hakkında m. 882/12’de yer alan kuralın yerine taşınma eşyası taşımalarında
m. 899’daki sınır uygulanır. Bu hükme göre zıya veya
hasar sebebiyle taşıyıcının sorumluluğu taşıma
sözleşmesinin ifası için gerekli olan yükleme hacminin
metreküpü başına 1.500 özel çekme hakkı ile sınırlıdır.
GEREKLİ YÜKLEME HACMİNİN
M3 BAŞINA 1500 ÖÇH
Tazminata esas alınacak objektif değer ve buna eklenecek diğer
miktarlar konusunda eşya taşımaya ilişkin m. 880, 881 ve ayrıca (sınırlı
sorumluluk kuralının uygulanmasından sonra) m. 882 uygulanır.
88
Taşınma Eşyasının Zıya veya Hasarının
Bildirimine İlişkin Özel Hükümler
(m. 900)
ANLAŞILABİLEN ZIYA VE
HASARLARDA
ANLAŞILAMAYAN ZIYA VE
HASARLARDA
En geç teslimden itibaren 3 iş
günü içinde bildirimde
bulunulmalıdır.
En geç teslimden itibaren 14
gün içinde bildirimde
bulunulmalıdır.
BİLDİRİMDE BULUNULMAZ İSE TALEP HAKKI DÜŞER.
Teslimden sonra yapılacak bildirim ve teslim anında yapılacak bildirimin şekli
konusunda m. 900’de özel hüküm bulunmadığı için m. 889/4 ve 5 uygulama alanı bulur.
Buna göre teslimden sonra yapılacak bildirim yazılı olmalıdır ve Telekomünikasyon
araçlarıyla da bu bildirim yapılabilir. Bildirimde bulunan belirli ise imzasının bulunmasına
gerek yoktur. Diğer taraftan kanaatimizce zararın genel olarak tarifi bildirimin içeriği
açısından yeterli olmalıdır (krş. m. 889/1, . C. 2).
89
Gönderenin Tüketici Olması Halinde
Aydınlatma Yükümlülüğünün İhlaline
Bağlanan Sonuçlar (m. 901)
BİLGİLENDİRME KONUSU
1. Taşıyıcı ve gönderenin sorumluluk
sebepleri
2. Taşıyıcının
sorumluluğunun
genişletilmesi yönünde anlaşma
yapılması veya eşyanın taşıma
rizikolarına
karşı
sigorta
ettirilebilmesi imkanı
3. Zıya veya hasarın bildirilmesinin
sonuçları
(1) ve (2)’deki bilgilendirme sözleşmenin
kurulması anında yapılması gerekir. (3)’teki
bilgilendirme en geç eşyanın teslimi
sırasında yapılmalıdır.
BİLGİLENDİRMEMENİN SONUÇLARI
Yan tarafta bulunan (1) ve (2)’deki
bildirimlerde bulunulmaz ise, taşıyıcı
m. 898 (muhtemel sorumsuzluk
sebepleri) ve 899 (zıya/hasarda
sorumluluğun üst sınırı) ile eşya
taşımasına ilişkin ikinci kısımda yer
alan
sorumluluktan
kurtulma
hallerine ve sınırlı sorumluluk
kurallarına dayanamaz.
Yan tarafta bulunan (3)’te yer alan
bildirimde bulunulmaz ise, taşıyıcı
gönderenin bildirimde bulunmaması
sonucunda talep hakkın düştüğü
iddiasına bulunamaz.
BİLGİLENDİRME YAZILI, KOLAYCA OKUNABİLİR VE ANLAŞILABİLİR OLMAK
Y. Doç. Dr. Vural (m.
SEVEN901/2). AKSİ HALDE BİLDİRİM
90
ZORUNDADIR
GEÇERSİZ OLUR.
DEĞİŞİK TÜR ARAÇLAR
İLE TAŞIMA
Multimodal Transport= Karma Taşıma= Kombine Taşıma
(m. 902-905)
91
UYGULAMA ALANI
 m. 902- (1) Bu Kitabın Birinci
ve İkinci Kısım hükümleri,
aşağıdaki şartların tamamının
bir arada varlığı hâlinde,
değişik tür araçlar ile taşıma
sözleşmelerine de uygulanır:
c) Taraflar, her bir türdeki araç
için ayrı sözleşme yapmış
olsalardı,
söz
konusu
sözleşmelerin en az ikisi farklı
hükümlere bağlı tutulacak
idiyse.
a) Eşyanın taşınması bütünlük
gösteren bir taşıma (tek
sözleşme/tek
belge)
sözleşmesine dayanıyorsa.
d) Aşağıdaki hükümlerle,
uygulanması
gerekli
milletlerarası sözleşmelerde
aksi yolda bir düzenleme
yoksa.
b) Bu sözleşme bağlamında
taşıma
değişik
türde 3 Olumlu 1 Olumsuz Şart
araçlarla yapılacaksa.
92
Uygulanması Gerekli Milletlerarası
Sözleşmelerde Aksi Yolda Bir Düzenleme
Bulunması
 CMR m. 2/1 «Eşya yüklü taşıt, yolculuğun bir kısmında yükü boşaltmadan, denizyolu,
demiryolu, içsuyolu veya havayolu ile taşınırsa, buna rağmen, konvansiyon taşımanın
tamamına uygulanır» Örneğin Çeşme – Brindisi Ro-Ro Taşımacılığı
 COTIF-CIM m. 1 § 3
«Tek bir taşıma sözleşmesine konu teşkil eden uluslararası bir
taşımanın, sınır ötesi demiryolu taşımasına ilave olarak, bir üye Devletin dahili trafiğinde
denizcilik yolu veya karayolu ile taşımayı içermesi halinde, iş bu Tektip Kurallar uygulanır.
 §4
Tek bir taşıma sözleşmesine konu teşkil eden uluslararası bir taşımanın,
demiryolu taşımasına ilave olarak, denizyolu ile taşımayı veya dahili denizcilik yoluyla
sınır ötesi taşımayı içermesi halinde, iş bu Tektip Kurallar , eğer denizyolu taşıması veya
dahili denizcilik yoluyla taşıma, Sözleşmenin 24. madde § 1’de öngörülen hatlar listesine
kaydedilmiş hatlarda gerçekleştiriliyorsa, geçerlidir.»

COTIF-CIM m. 24 § 1
«Kendi tekerlekleri üzerinde seyreden ve eşya olarak
taşımaya verilen demiryolu araçlarının taşınması durumunda, taşımacı, teslim
alınmasından teslim edilmesine kadar meydana gelen araç veya parçalarının kaybından
veya hasarlarından ve zararın kendi hatasından kaynaklanmadığını ispatlamadığı ölçüde
teslim süresinin aşılmasından meydana gelen zarardan sorumludur.» Örneğin SirkeciHaydarpaşa feribot seferi ile Tatvan- Van arası van gölü geçişi.
93
BİLİNEN ZARAR YERİ
(m. 903)
m. 903- (1) Zıyaa, hasara veya teslimdeki gecikmeye yol açan
olayın, taşımanın hangi kısmında meydana geldiği belli ise,
taşıyıcının sorumluluğu, bu Kitabın Birinci ve İkinci Kısım
hükümlerinin yerine, taşımanın bu kısmı için ayrı bir taşıma
sözleşmesi yapılmış olsaydı, o sözleşmenin bağlı olacağı
hükümlere göre belirlenir. Zıyaa, hasara veya teslimdeki
gecikmeye yol açan olayın taşımanın hangi kısmında meydana
geldiğine ilişkin ispat yükü, bunu iddia eden tarafa aittir.
94
BİLDİRİM ve ZAMANAŞIMI
(m. 904)
 904- (1) Zararın bildirimine
ilişkin olarak, zarar yerinin
bilinip bilinmemesi veya
sonradan belli olmasına
bakılmaksızın, 889 uncu
madde hükmü uygulanır.
Taşımanın son kısmı için ayrı
bir
taşıma
sözleşmesi
yapılmış
olsaydı,
o
sözleşmeye
uygulanacak
hükümlere
uygun
bir
bildirimde
bulunulması
hâlinde de, zararın bildirimi
için öngörülmüş olan şekil ve
süreye uyulduğu kabul edilir.
95
(2) Zıyaa, hasara veya
teslimdeki
gecikmeye
dayanan
istemin
bağlı
olduğu
zamanaşımının
başlangıcı için teslim tarihinin
esas alındığı durumlarda, bu
tarih eşyanın gönderilene
teslimi tarihidir. İstem hakkı,
zarar yerinin belli olması
hâlinde de en erken 855 inci
madde
uyarınca
zamanaşımına uğrar.
Taşınma Eşyasının Taşınması
(m. 905)
 m. 905- (1) Değişik tür araçlarla taşıma sözleşmesinin
konusunu taşınma eşyası oluşturuyorsa, sözleşmeye, bu
Kitabın Üçüncü Kısım hükümleri uygulanır. Zararın meydana
geldiği taşıma kısmı hakkında, Kanunun 903 üncü maddesi
hükmü ancak Türkiye Cumhuriyeti için bağlayıcı olan
milletlerarası sözleşmelerden biri geçerliyse uygulanır
Burada 903’üncü maddenin uygulama alanı sınırlandırılmıştır.
Buna göre, zarar yerinin belli olduğu hallerde dahi yine üçüncü
kısım hükümleri uygulanacak; ancak, bir milletlerarası
sözleşmenin uygulama alanı bulduğu hallerde, yeniden
903’üncü maddeye dönülecektir.
96
YOLCU TAŞIMA
(m. 906-916)
97
YOLCU TAŞIMA
(m. 906-916)
 Yolcu
Taşıma
konusunda
çok
değişiklik
bulunmamaktadır. Burada özellikle belirtilmesi
gereken eTTK m. 804/2’ye göre, Yolcunun yanına
alıkoyduğu eşyadan taşıyıcı sorumlu değilken, yTTK
m. 912/2’ye göre, «Yolcunun kişisel eşyasından taşıyıcı
sorumludur»
 Ayrıca taşıyıcının bagajdan doğan sorumluluğuna üst
sınır getirilmiştir.
 Bu sınır, iç taşımalarda 500, dış taşımalarda ise 1000
ÖÇH’den
fazla
olmamak
üzere
Ulaştırma
Bakanlığınca tespit edilecektir (m. 916/2).
98
Bilette Belirtilen Yerin Başka Bir Kişiye
Verilmesi Halinde Bilet Parasının Üç
Katı Maktu Tazminat
99
TTK m. 914/3’deki bu düzenleme eTTK
m. 806/3’ de var ve 1.1. 1957’den beri
yürürlüktedir.
100
YOLCUNUN KAZAYA
UĞRAMASINDAN DOĞAN
SORUMLULUK
(SORUMLULUK SEBEPLERİNİN ÇOKLUĞU)
Türk Borçlar Kanunu m. 60 «Bir kişinin sorumluluğu, birden çok
sebebe dayandırılabiliyorsa hâkim, zarar gören aksini istemiş
olmadıkça veya kanunda aksi öngörülmedikçe, zarar görene en
iyi giderim imkânı sağlayan sorumluluk sebebine göre karar
verir».
101
TANIMLAR
 Taşıyıcı :Taşıyıcı, taşıma sözleşmesiyle eşya veya yolcu taşıma işini veya
ikisini birlikte üstlenen kişidir. (m. 850/1).
 Taşımacı: Taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi nam ve hesabına
taşımayı bir ücret karşılığı üstlenen gerçek veya tüzel kişiyi (Karayolu
Taşıma Kanunu m.3).
 İşleten :Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı
sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet
veya rehni gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak ilgili
tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait
olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiilî tasarrufu bulunduğu ispat
edilirse, bu kimse işleten sayılır (Karayolu Trafik Kanunu m. 3).
 Teşebbüs Sahibi: «…motorlu aracın bir teşebbüsün unvanı veya işletme
adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen biletle işletilmesi halinde,
motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi…» (Karayolu
Trafik Kanunu m. 85).
102
SORUMLULUK SEBEPLERİ
1. Türk Ticaret Kanunu m. 914
«(1) Taşıyıcı, yolcuları rahat bir yolculukla ve sağlıklı olarak gidecekleri
yere ulaştırmakla, özellikle hava, ses, yer ve çevre kirliliğine meydan
vermemek için gerekli düzeni kurmakla, gerekli diğer tüm önlemleri
almak ve mevzuatta öngörülen kurallara uymakla yükümlüdür.
(2) Taşıyıcı, yolcuların kazaya uğramalarından doğacak zararı tazmin
eder. Yolcunun kaza sonucunda ölmesi hâlinde, onun yardımından
yoksun kalanlar uğradıkları zararın tazminini taşıyıcıdan isteyebilirler.
Ancak, taşıyıcı, kazanın kendisinin veya yardımcılarının en yüksek özeni
göstermelerine
rağmen,
kaçınamayacakları
ve
sonuçlarını
önleyemeyecekleri bir sebepten ileri geldiğini ispat ederse tazminattan
kurtulur.»
103
2. Karayolu Taşıma Kanunu
(m. 17 ve 9)
«Şehirlerarası ve uluslararası yolcu taşımacıları; duraklamalar dahil olmak
üzere yolcunun kalkış noktasından, varış noktasına kadar geçecek süre
içinde meydana gelecek bir kaza nedeniyle yolcunun ölümü, yaralanması ya
da eşyasının zarara uğramasından dolayı sorumludur (m. 9)».
«Acenteler ve taşıma işleri komisyoncuları bu sıfatla yapmış oldukları
faaliyet ve işlemlerden taşımacı ile müştereken ve müteselsilen sorumludur
(m. 9)».
Taşımacı: Taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi nam ve hesabına
taşımayı bir ücret karşılığı üstlenen gerçek veya tüzel kişiyi (m.3).
Yolcu: Taşıtı kullanan sürücü ile hizmetliler dışında taşıtta bulunan kişileri
(m. 3).
Yönetmelik m.38/8 «(8) Yetki belgesi sahipleri her seferde 1 yolcu ile bu
seyahatte görevli olmayan en fazla 2 personelini bilet keserek ücretsiz
taşıyabilirler.»
104
3. Karayolları Trafik Kanunu
(m. 85)
«Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne
veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına
sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün unvanı
veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından
kesilen biletle işletilmesi halinde, motorlu aracın
işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan
zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.»
105
Karayolları Trafik Kanunu
(m. 87)
«Yaralanan veya ölen kişi, hatır için karşılıksız taşınmakta ise veya
motorlu araç, yaralanan veya ölen kişiye hatır için karşılıksız
verilmiş bulunuyorsa, işletenin veya araç işleticisinin bağlı olduğu
teşebbüs sahibinin sorumluluğu ve motorlu aracın maliki ile
işleteni arasındaki ilişkide araca gelen zararlardan dolayı
sorumluluk, genel hükümlere tabidir.
Zarar görenin beraberinde bulunan bagaj ve benzeri eşya dışında
araçta taşınan eşyanın uğradığı zararlardan dolayı işletenin veya
araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibinin sorumluluğu da
genel hükümlere tabidir.»
Yolcu: Aracı kullanan sürücü ile hizmetliler dışında araçta
bulunan kişilerdir (m. 3).
106
Taşıma İşleri
Komisyoncusu
(m. 917-930)
107
Taşıma İşleri Komisyoncu
 m. 917- (1) Taşıma işleri komisyonculuğu sözleşmesi
ile komisyoncu eşya taşıtmayı üstlenir. Bu sözleşme
ile gönderen, kararlaştırılan ücreti ödeme borcu
altına girer.
 Tanımdan da anlaşıldığı üzere taşıma işleri
komisyonculuğu sadece eşya taşıma sözleşmelerinde
söz konusu olur.
 Ayrıca Karayolu Taşıma Kanunu m. 10/3’te, «Yolcu
taşımacılığında komisyonculuk yapılamaz» hükmüne
de yer verilmiştir.
108
UYGULANACAK
HÜKÜMLER
 m. 917/3 «Bu kısımdaki özel hükümler saklı kalmak
üzere, komisyonculuk sözleşmesi ve eşyanın
taşınmasına ait konularda taşıma sözleşmesine ilişkin
hükümler taşıma işleri komisyonculuğuna da
uygulanır».
 Burada
ifade
edilen
«taşıma
sözleşmesi»
komisyoncunun ifasına hizmet ettiği taşıma
sözleşmesidir. Bu nedenle ifasına hizmet edilen
taşıma sözleşmesine hangi (hava, kara, deniz ve
demiryolu taşıması) hükümler uygulanacak ise o
hükümler taşıma işleri komisyonculuğuna da
uygulanacaktır.
109
Komisyoncunun
Taşıyıcı ya da Taşıyan Sayılması (1)
Taşıma işleri komisyoncusu, kendi adına ve müvekkili
hesabına eşya taşıtmayı taahhüt eder. Dolayısıyla,
taşıma işleri komisyoncusu ile taşıyıcı/taşıyan,
birbirinden tamamen farklı hizmetleri ifa eden
kişilerdir. Komisyoncu, eşyanın bir yerden başka bir
yere götürülmesi için bir taşıyıcı/taşıyan bularak onunla
kendi adına müvekkili hesabına taşıma sözleşmesi
yapmayı üstlenir, taşıyıcı/taşıyan ise komisyoncu ile
yaptığı sözleşme uyarınca eşyayı taşımakla yükümlü
olur. Bununla birlikte, farklı nitelikteki bu hizmetler,
aynı kişi tarafından yerine getirilebileceği gibi bazı
hallerde komisyoncu taşıyıcı/taşıyan sayılabilir.
110
Komisyoncunun
Taşıyıcı ya da Taşıyan
Sayılması (2)
 m. 926 Komisyoncunun Taşıma İşini Üzerine Alması
 m. 927 Toplama Yük
 m. 921 Kesin Ücret
 Bu üç halin varlığı halinde komisyoncu, taşıyıcının veya
taşıyanın hak ve yükümlülüklerine sahip olur.
 Burada da ifasına hizmet edilen taşıma sözleşmesi önem
kazanmaktadır. Sözleşmeye hangi (hava, kara, deniz ve
demiryolu taşıması) hükümler uygulanacak ise o hükümler
çerçevesinde taşıma işleri komisyoncusu, taşıyıcının veya
taşıyanın hak ve yükümlülüklerine sahip olacaktır.
111
KOMİSYONCUNUN
GÖNDERENİ TEMSİLİ (1)
 Komisyoncu, kural olarak sözleşmeleri kendi adına yapacaktır.
Bu nedenle gönderen ile komisyoncu arasındaki sözleşmeden
doğan hak ve edimlerin, üçüncü kişilerle olan ilişkilerde nasıl ele
alınacağının tespit edilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede m.
918/3 ve 922 ile birlikte TBK m. 40’da dikkate alınmalıdır.
 m. 918/3, «Taşıma işleri komisyoncusu, gerekli sözleşmeleri
kendi veya böyle bir yetki almış olması şartıyla, gönderen adına
yapar».
 m. 922 «Gönderen, komisyoncunun kendi adına ve onun
hesabına yaptığı sözleşmelerden doğan alacaklarını, ancak
bu
alacaklar
komisyoncu
tarafından
kendisine
devredildikten sonra ileri sürebilir. Bu tür alacaklar ile bu
alacakların yerine getirilmesi bağlamında elde edilen edimler,
komisyoncunun alacaklılarıyla olan ilişkisinde gönderene
geçmiş sayılır».
112
KOMİSYONCUNUN
GÖNDERENİ TEMSİLİ (2)
 TBK m. 40, «Yetkili bir temsilci tarafından bir başkası adına
ve hesabına yapılan hukuki işlemin sonuçları, doğrudan
doğruya temsil olunanı bağlar.
 Temsilci, hukuki işlemi yaparken bu sıfatını bildirmezse,
hukuki işlemin sonuçları kendisine ait olur. Ancak, karşı
taraf bir temsil ilişkisinin varlığını durumdan çıkarıyor veya
çıkarması gerekiyor ya da hukuki işlemi temsilci veya temsil
olunandan biri ile yapması farksız ise, hukuki işlemin
sonuçları doğrudan doğruya temsil olunana ait olur.
 Diğer durumlarda alacağın devri veya
üstlenilmesine ilişkin hükümler uygulanır».
113
borcun
KOMİSYONCUNUN SORUMLULUĞU
A. Zilyetliğinde Bulunan Eşyanın Zıyaından ve
Hasarından Doğan Sorumluluğu m. 928/1
Taşıma işleri komisyoncusu, zilyetliğinde bulunan eşyanın zıyaından ve hasarından sorumludur.
m. 928/1 ile taşıyıcının sorumluğuna ilişkin hükümlere atıf yapılmıştır. Atıf yapılan hükümler;

Taşıyıcıyı sorumluluktan kurtaran özene ilişkin m.876.

Muhtemel sorumsuzluk hallerine ilişkin m. 878.

Tazminata esas alınacak değere ilişkin m. 880.

Zarar saptama giderlerine ilişkin m. 881.

Sorumluluk sınırlarına ilişkin m.882. Ancak, taşıma süresinin aşılmasına ilişkin 3. fıkraya atıf
yapılmamıştır.

Sözleşme dışı istemlere ilişkin m. 883.

Yardımcı kişilerin sorumluluğuna ilişkin m. 887.
114
KOMİSYONCUNUN SORUMLULUĞU
B. Zilyetliğinde Bulunan Eşyanın Zıyaından ve
Hasarından Kaynaklanmayan Zarardan Doğan
Sorumluluğu m. 928/2
 «Taşıma işleri komisyoncusu, zilyetliğinde bulunan malın zıyaından veya
hasarından kaynaklanmayan bir zarardan sadece 918 inci madde uyarınca
kendisine düşen bir yükümlülüğü ihlal etmesi hâlinde sorumludur. Tedbirli bir
tacirin göstereceği özene rağmen zarar önlenemeyecek ise komisyoncu
sorumluluktan kurtulur».
 Komisyoncunun, bu hükme göre sorumlu olduğu hallerde, özellikle gecikme
zararlarında gönderenin yoksun kaldığı kârı da tazmin etmesi söz konusu
olabilir. Burada m. 883/3’ün uygulanma imkanı yoktur.
 m. 928/1’in atfı ile bu fıkradaki sorumluluğa uygulanan 876’ncı maddedeki
«en yüksek özen» ifadesi yerine «tedbirli bir tacirin göstereceği özen» ifadesi
kullanılmıştır.
115
116

taşıma hukuku

Transkript

Benzer belgeler

Nr 20 Mobilitätshilfe_TR

Genel Restorasyon Teknikleri – Taşıma

Taşıyıcı Sorumluluğu

Gaita Numunesi Alma

6 Aks Lowbed Yarı Römork

Canlı Balıkların Nakli

6 Aks Lowbed Yarı Römork